TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2
KHOA NGỮ VĂN
-----------------
NGUYỄN THỊ THANH HÀ
XUNG ĐỘT NGHỆ THUẬT
TRONG TIỂU THUYẾT ANH EM NHA
KARAMADOP CỦ F.M.ĐÔXTÔIEPXKI
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Chuyên ngành: Văn học nước ngoài
Người hướng dẫn khoa học
TS. LÊ THỊ THU HIỀN
HÀ NỘI, 2016
LỜI CẢM ƠN
T
TS.
ế
ê Th Thu Hi n -
ế
T
ệ
–
V
ổ
n h c n c ngo i
ệ
T
Hà Nội, tháng 5 n m 2016
Sinh viên
Nguyễn Th Thanh Hà
LỜI CAM ĐOAN
ột nghệ thu t trong ti u thuyết Anh em
nhà Karamadop củ F
ế
ủ
– TS. ê Th Thu Hi n.
T
:
-
ế
-
ủ
ệ
ứ
ứ
ế
ứ
ủ
ế
ệ
Hà Nội, tháng 5 n m 2016
Sinh viên
Nguyễn Th Thanh Hà
MỤC ỤC
MỞ ĐẦU.......................................................................................................... 1
1.Lí do ch
tài...................................................................................1
2. L ch s nghiên cứu v...........................................................................3
3
ệ
ứ............................................................7
4
ứ ;
5
ế
ệ.......................7
ứ.......................................................................8
6 C..........................................................................................................9
NỘI DUNG.....................................................................................................10
C
1: CÁC KIỂU U G
ỘT NGHỆ THUẬT TRONG TIỂU
THUYẾT ANH EM NHÀ KARAMADOP CỦA F.M. Ô TÔIE
I. . .10
11
ột gi
iv
ng s ng..............................10
12
ột gi
ng v
13
ột gi a tội ác và hình ph t..................................................16
14
ột gi a tình yêu và s........................................................... 19
15
ột gi a cái cao c v i cái th p hèn..................................... 22
1.6.
ột gi a s thanh b ch trong tâm hồn thánh thiện v
ởng vô th n.............................14
i
và d c v ng..................................................................................................... 24
17
C
ột gi
ởng........................................... 26
2: NGHỆ THUẬT TỔ CHỨC U G
ỘT TRONG TIỂU
THUYẾT ANH EM NHÀ KARAMADOP CỦA F.M. Ô TÔIE
2.1. Tổ chứ
ột theo l
2.2. Xây d ng các c p nhân v
2.2.1. Xây d ng nhân v
2.2.2.
I ...29
-na-................................................29
n......................................... 37
m của nh ng thái c c...............38
ủ
.........................................................................................................
41
2.3. Xây d ng nhân v t trong th i gian, không gian.............................46
2.3.1. Th i gian cô nén........................................................................46
2.3.2. K..................................................................................................49
KẾT LUẬN.................................................................................................... 55
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. í do chọn đ tài
V
v
MỞ ĐẦU
c Nga là một n
c l n, có sức
c thế gi
B
D
c Việt Nam. Nh ng
ở nên quen thuộ
c Việ
ởng m nh mẽ
A
l id u
i
của xứ sở
m trong lòng b n
i Tôi yêu em; L.Tônxtôi v i Chiến tranh và
hòa bình, Anna Karênina; A.P.Sêkhôp v i Ng ời trong bao; M.A.Sôlôkhôp
v
i
Sông
Đông
F
êm
đềm…
ẽ
(1821 – 1881)
là
thiếu
i chiếm một v
ởng m nh mẽ ế
i–
c biệt và có nh
ện hoàn toàn m i, toàn vẹn
ột b
. Kết h p v i
ng khía c nh m i củ
c hết là ý thức củ
i tho i của tồn
c từ l
i
c gi
i sáng l
G
i, mà
, là nh ng ph
t i của nó, là nh ng khía c nh không n m b
truy n th ng.
bỏ
i trong nh ng kiệt tác
c khám phá ở mộ
củ
nếu
ết h c, nhà tâm lý h c không ch của
c Nga mà trên toàn thế gi i. Thế gi
củ
sót
c Chủ
ĩ
ện sinh thế k XX.
i ông là “một thiên tài không thể phủ nhận mà sức biểu hiện
chỉ có Shakespeare m i có thể đặt ngang h ng” [9,5].
Càng v cu
i, sáng tác củ
nh cao. Anh
em nhà Karamadop là tác phẩm cu
c cuộ
40
tinh t t c
ẩ
ộng nghệ thu t củ
i nh t trong
Ở
ết
ủa một ngòi bút tinh x o b c th y, hội t t t c nh ng ý
ở
tiế
ĩ
ột ph n trong nh ng tác phẩm nổi
ủ
Lũ ng ời quỷ ám, Tội ác và trừng phạt …: “Cuốn
tiểu thuyết tôi đang viết (Anh em nhà Karamadop) hiện thời nuốt hết m i sức
lực và thời giờ của tôi… Tôi viết không hối hả, không vội làm xong việc, sửa
6
đi sửa lại, g t tỉa, tôi muốn tận tâm hoàn tất tác phẩm, bởi vì ch a hề có tác
phẩm nào mà tôi nhìn nhận một cách nghiêm túc hơn tác phẩm n y” [5,6].
Tác
phẩm
là
nỗ
bu
là tình tr ng xã hội hỗn lo
kiế
ý
ĩ
ồn t
t
củ
c khúc x
uh
ở nh
khứ, hiện t
ủ
dân, là nh
c
c
tìm
i diện cho các thế hệ thuộc quá
c Nga, là nh
ng có th
ế
ổ
ng của nhân
ồng xã hội. T t c nh
n ánh tr n vẹn từ c t truyện k ch tính, hệ th ng nhân
v t phong phú v i nh
n hình,.. và
c biệ
ột nghệ
thu t, một yếu t quan tr ng t o nên n n t ng thành công cho tác phẩm.
Tác phẩ
c luôn chứ
ởng của nhà
Mỗi tác phẩ
Do v
ứa con tinh th
hiện qu
ởng của mình thông qua chủ
ởng của tác phẩm. Việc l a ch
ột, th hiệ
nh ng hình thức nghệ thu t th hiện rõ nét yếu t
V
ủ
ộ
i
ởng của sáng tác.
y, ông t o d ng trong Anh em nhà Karamadop
một thế gi i gi
mâu thu
é
ột t
u tranh gay g t gi
y dãy nh
i c c,
trong b n thân mỗi cá nhân và gi a các cá nhân.
Nh ng mâu thu
nh ng mâu thu
ột của nh ng nhân v
o trong ý thứ
ộc lộ hết t m c
.
Chính vì nh ng lí do trên, chúng tôi m nh d n tìm hi u tác phẩm Anh
em nhà Karamadop của F.M.
ệ
thu t. V i khóa lu n này, chúng tôi hy v ng góp ph
hi u nh ng nét nghệ thu
ộ
Anh em nhà Karamadop và th
ột nghệ
ệc tìm
o d ng nên thành công của tác phẩm
c cá tính sáng t o riêng biệt của
2. ch sử nghiên cứu vấn đ
Tiếp nh n thế gi
ủ
c và gi i phê
c Nga qua nhi u thế hệ v n nổi lên nh ng tranh lu n
gay g t. Nế
ẩ
c V.B
ế
u tay củ
– Những ng ời cơ cực
nh cao v i nh ng l i tán t ng: “Đó l chân lý
nghệ thuật… Nhất định anh ta sẽ trở thành một nh v n vĩ đại” [1,15]
ến nh ng tác phẩm sau, ông l i b
ng; từ
nh
u nh ng l i nh
v
i
ở vào ngh . Trong con m t gi i phê bình và nh ng
ổi tiếng cùng th i, s
ông tồn t i nhi u mâu thu n.
Sang thế k XX, nh ng nghiên cứu v
và n
ở nên phong phú
c nh ng thành t u to l n. C
nay, không th phủ nh n r ng nh ng v
ý
ĩ
i mẻ, h p d n b
ế
tiếp c
nv
Nế
n có
c và gi i phê bình trên toàn thế gi i. Tuy
nhiên trong lu
nghiên cứ
ến
c v i nh ng công trình
n tiếng Việt.
B
ệ
Bakhtin l i là
ến g n v
ộc gi
T
hi u v
không th bỏ qua nh ng bài nghiên cứu của M.Bakhtin v
ế
ộc gi một cái nhìn m i v nghệ thu t củ
ừ góc nhìn
của thi pháp h c. Lí luận và thi pháp tiểu thuyết là công trình nghiên cứu nổi
tiếng của Bakhtin, ở
ý
trí quan tr
ừng có trong l ch s
trình nổi tiế
B
i b
ý
ết th lo i ti u thuyết lên một v
nghiên cứ
c. Trong công
i nh ng yếu t c u trúc tác phẩm n m
nổi nh ng nguyên t c nghệ thu t củ
nghiên cứu này củ B
u nh ng tác phẩm của
ẩm Anh em nhà Karamadop nói
biệt là ở
C
c
ện mâu thu n tâm lý của nhân v t – một yếu t t o nên
xung ột của tác phẩm. S d
n thi pháp h c từ Lí luận và
thi pháp tiểu thuyết, Bakhtin viết chuyên lu n Những vấn đề thi pháp
Đôxtôiepxki
c biệt nh t trong chuyên lu n là Bakhtin khẳ
“nh cách tân trong lĩnh vực nghệ thuật” [2,15] khi sáng t o
u thuyế
u
B
-na-
ủa
khái quát một ph n của s
các tác phẩm củ
ột trong
ẩm Anh em nhà Karamadop:
“Trong các tác phẩm của ông, tất cả sống trên ranh gi i của những gì đối
lập v i mình. Tình yêu tiếp giáp v i sự c m thù… Tín ng ỡng tiếp giáp
v i t t ởng vô thần… Sự cao cả tốt lành tiếp giáp v i sự suy đồi và hèn
mạt… Sự thanh sạch và tâm hồn thánh thiện thấu hiểu thói xấu và thói
ham mê sắc dục”
[2,186].
tr
quan
nghiên cứ
ột nghệ thu t của tác
phẩm Anh em nhà Karamadop.
Cu n Sáng tác của Đôxtôiepxki những tiếp cận từ nhiều phía là t p h p
nh ng bài viết c u nh ng nhà nghiên cứu v
của ông, giúp
ng sáng tác
ộc gi
nh ng sáng tác củ
C
m qua một s
bài viế
i
: I Volgin v i
Đôxtôiepxki v số phận n c Nga; Irving Howe v i Đôxtôiepxki: Quan điểm
về sự cứu rỗi; I.Volodina tiếp c n tác phẩm củ
n v i Irving
Howe qua bài Vấn đề tội ác và hình phạt trong v n h c Ý trên ranh gi i thế
kỷ XIX và thế kỷ XX… c biệt, M.Kharapchenko qua bài Đôxtôiepxki và di
sản v n h c của ông
Anh
hai tác phẩ
em
n xét của mình v nh
nhà
Karamadop
Gã khờ và Đầu xanh trẻ tuổi
ột trong
không
ch
t t i “thù địch
sâu sắc – đôi khi chết ng ời – giữa những ng ời thân thuộc, lòng thù hằn đã
phân cách h ” [9,44]. T t c nh ng bài viế
chúng tôi trong quá trình tri
tài này.
t nhi u cho
c biế
Tuy v
ến ở Việt Nam từ kho
u thế k
ôxtôiepxki và nh ng tác phẩm củ
d yởb
ih c–
ẳ
c.
ng
ộc gi và gi i nghiên cứu không ngừng tìm
hi u v ông.
C
n Sáng tác của Đôxtôiepxki những tiếp cận từ nhiều
phía, Nguyễ T
i thiệu v
ế
ộc gi Việt Nam qua
bài viết cùng tên. Qua bài viết của mình, Nguyễ T
v
n trong các sáng tác củ
thu
ột s
:
m nghệ
ởng, cách thức xây d ng nhân v … Ô
trừng phạt
khẳ
nêu lên nh
Tội ác và
nh v ti u thuyết Anh em nhà Karamadop v i
nh: “Anh em nh Karamadop l một thiên tuyệt tác của Đốt, hoàn
th nh nó xong thì Đốt tắt nghỉ, nghìn sau còn ngân mãi cái d ba tiếng hát
của con thiên nga” [9,277].
Trong cu n giáo trình Lịch sử v n h c Nga
v F.M.
v
mẽ
I
ộ
Nguyễ
Anh em nhà Karamadop. Trong
bài viế
c cái nhìn khái quát v v
nc
uh
ồ sộ và m nh
cuộ
ba tác phẩm l n củ
ph
c dành viết
ở mứ
tội ác và hình
m trong Anh em nhà Karamadop
ộ
n, khủng khiếp –
th i, ông trích ra nh
nh sâu s c của L.Tônxtôi v
ồng
“Toàn bộ
Đôxtôiepxki lúc n o cũng đụng độ, đấu tranh trong ý thức, tâm lý cũng nh
những ngôn từ nghệ thuật” [3,385]. Từ nh n xét của L.Tônxtôi, chúng ta
khẳ
ột gay g t nh t trong nh ng tác phẩm củ
Anh em nhà Karamadop
iepxki
ột dai dẳng, gi ng xé trong
chính nội tâm các nhân v t.
Ph m M nh Hùng trong Lời gi i thiệu cuốn tiểu thuyết cuối cùng của
Đôxtôiepxki
c:“Cái đinh của cốt truyện của sự xung đột giữa
ông bố v ng ời con trai cả Đmitri Karamadop vì tình và vì tiền” [5 8]
ở quan tr
ứ
tài này.
Bên c nh nh ng bài viết trên, ta có th k thêm một s công trình
nghiên cứu khác v
nhi u nhà nghiên cứ
:T
S v i
bài viết Bakhtin và thi pháp về Đôxtôiepxki; Hoàng Trinh có bài Thi pháp
Đôxtôiepxki d i con mắt Bakhtin… C
v
:
n của các sinh viên
n t t nghiệp của Hoàng Th D
( HS H ,
1999) v tài Một số đặc điểm thi pháp của Đôxtôiepxki thể hiện trong tác
phẩm “Cô gái nhu mì”; Nguyễn Th H G
( HS H
2005) v i Thời
gian nghệ thuật trong tiểu thuyết “Anh em nh Karamadop” của
F.M.Đôxtôiepxki; Lê TH H
( HS H
2 2012)
tài Nghệ thuật miêu
tả tâm lý nhân vật Aliosa Karamadop trong tiểu thuyết “Anh em nh
Karamado
2015)v tài
Karamadop”
ủa F.M.
; L
T
Thu Th
2
Không gian nghệ thuật trong tiểu thuyết “Anh em nh
của
F.M.Đôxtôiepxki
tôi r t nhi u trong việ
…
ng
khóa
lu
tài này.
Qua nh ng kh
c: Anh em nhà
Karamadop th c s là tác phẩm gây tiếng vang l
cứ
( HS H
t cao trên nhi
ện. Tác phẩ
c nhi u nhà nghiên
c biệt chú ý
ến ở giá tr nổi trội nh t của nó là bức chân dung tinh th n của nhân v
ủa mình, các nhà nghiên cứ
cho
th y nh ng mâu thu n gi ng xé bên trong tâm lý các nhân v t, hay ch ra
ột chính t o nên tác phẩm. Tuy v y, s liên kết từ mâu thu n xã
hội t i s
u tranh trong tâm hồ
C
c bi u hiện rõ nét.
ột nghệ thu t trong ti u thuyết Anh em nhà
Karamadop của F
c nghiên cứu một cách hệ th ng.
Vì thế, chúng tôi m nh d n kh
thu t trong ti u thuyết Anh em nhà Karamadop của F
ột nghệ
T tc
nh ng tài liệu và nh n xét trên là nh ng ý kiến quý báu giúp chúng tôi trong
quá trình tri
tài.
3. M c đích, nhiệ
v nghiên cứu
ủ
ỏ:
ộ
ệ
ế Anh em nh Karamadop ủ F
V
ệ
-T
ộ
-T
4. Ph
ổ
ệ
:
ệ
ứ
ẩ
ộ
ệ
ẩ
vi và đ i tư ng nghiên cứu giới thuy t h i niệ
* hạm vi nghiên cứu:
ở
ứ
ủ
ế Anh em nh Karamadop T
ứ
ủ
– Trung tâm
H
T
2013
* Đối t ng nghiên cứu:
:
ộ
BV
ứ
ệ
ủ
ế Anh em nh Karamadop ủ
F
* i i thuyết khái niệm
Cuộc s ng xung quanh chúng ta không ph
m. B n thân cuộc s
ột. Các m
ứ
ng trong mình nh ng mâu thu n,
i l p của cuộc s
t và cái x u, cái m i và
c và cái tiêu c
u tranh l n nhau. Cuộc chiến
y không ch diễn ra gi
diễn ra trong từ
i, các giai c p, các dân tộc mà còn
i, từng s v t, hiệ
nh: Mâu thu
ộng l
Cuộc s ng hiện th
chủ quan củ
ẳng l ng,
ng. Triết h
ẩy xã hội phát tri n.
c ph n
c thông qua cái nhìn
c tr c tiếp ho c gián tiế
nh ng mâu thu n trong hiện th c. Nh ng mâu thu
s
ẩ
ẳng
c trở thành nh ng mâu thu
c
ến
ột trong cuộc
ột nghệ
thu
ột trong các tác phẩ
mâu thu
ộ
s
ột mang tính nghệ thu
ĩ
c chuy n d ch sang tiếng nói nghệ thu t, biến thành
ột gi a tính cách và s ph
ột là một trong
nh ng yếu t quan tr ng c u thành nên tác phẩ
c.
Theo Từ điển thuật ngữ v n h c ột là: “Sự đối lập, sự mâu
thuẫn đ c dùng nh một nguyên tắc để xây dựng các mối quan hệ t ơng
tác giữa các hình t ng nghệ thuật” [6,358].
ột câu
chuyện m i phát tri n, tính cách các nhân v t m
c bộc lộ, và qua s l a
ch n gi i quyết nh
thu t mà tác gi
ột trong tác phẩm sẽ th
ởng nghệ
i g m.
ột bao gi
ý
các tác phẩ
ĩ
ộ
ý
ột có th là nh
v
ột
ột ở mỗi th
ĩ
i. Trong
ột của cá nhân nhân
ộ ý
i thì khác nhau và có nhi u c
ĩ
ội sâu s c. Xung
ộ
ột gi a tính cách và hoàn c
:
ột nội
ột gi a các l c
ng xã
hộ …
ột là bi u hiện cao nh t s phát tri n mâu thu n
gi a các l
ng, tính cách trong một tác phẩm. Thông qua cách l a ch n
và gi i quyế
ột chúng ta không ch th
c t m vóc của tác phẩm v ý
ởng củ
ĩ
i mà nó mang l i.
5. Phư ng ph p nghiên cứu
T
ứ
ủ
ứ
ộ
, thao tác ổ
-
:
ệ
-
– ổ
-
–
…
6. Cấu t
c ho u n
ở
ế
ệ
:
Chư ng 1. C
ộ
ệ
ẩ
Anh em nh
ẩ
Anh em nh
Karamadop ủ F
Chư ng 2. Nghệ thu t tổ
Karamadop ủ F
ứ
ộ
NỘI DUNG
Chư ng 1
CÁC KIỂU XUNG ĐỘT NGHỆ THUẬT TRONG TIỂU THUYẾT
ANH EM NHA KARAMADOP CU F.M.ĐÔXTÔIEPXKI
1.1. Xung đột giữa con người với
C
ôi t ường s ng
i s ng gi a cuộ
i, nên không th
t mình n m ngoài các
m i quan hệ xã hội. Trong quá trình phát tri n củ
tồn t
i vừa mu n
ừa mu n phá v nó. Bởi vì, xã hội v i nh ng lu
chế
phát tri n củ
i. Trong tác phẩm Anh em nhà
Karamadop, các nhân v t luôn mu
u tranh v i hiện th
ỏi hiện th c của th i
t i cái thiệ
ĩ
B i c nh xã hội của Anh em nhà Karamadop
70 của thế k XIX
1861
ệ
y phức t
S
c Nga nh
ộc c i cách nông nô
n phát tri n mãnh liệt ở Nga, nông thôn tan rã, nông
dân phá s n, b n cùng hóa, kéo ra thành th
các chủ
nh, kh c
i làm thuê cho
ồng th
ởng máy móc bóc lột tàn nh
trở
i kỳ mâu
thu n xã hội trở nên gay g t, ý thức cách m ng của qu n chúng nhân dân lao
ộng phát tri n sâu s c thêm, phong trào ph
i d y lên trong nông dân, trí
thức nh m ch ng bóc lột ch ng s chuyên chế của chế ộ Sa hoàng và s
lộng quy n của c
ết Anh em nhà Karamadop trong
th i kì “ngầu đục nhất, khó kh n nhất, có tính giao thời nhất, bất hạnh nhất”
[5,5]
khúc x tr ng thái hỗn lo n của xã hội qua s
tìm kiế
ý
ĩ
ủa tồn t
thuộc quá khứ, hiệ
ng của nhân dân, v nh
ở nh
s
i diện cho các thế hệ
ủ
ng có th
c Nga, v nh
ế
ổ vô
ồng xã hội.
Bức tranh xã hội Nga trong Anh em nhà Karamadop v
khổ hiện diện rõ nét trong từng trang sách của cu n ti u thuyế
õ é
nh t chính là trong l
y và thuyết giáo của Cha Zoxima. Cha Zoxima
nh n th y rõ nét cuộc s
nhiên tội ác thì ở
cách biệt gi a các t n l p nhân dân, tuy
ồi b thì lan nhanh từ trên xu
i:
“những ng ời phú hộ v c ờng hào phần nhiều đâm ra trụy lạc” [5, 351];
“th ơng gia ng y thèm khát danh v ng hơn, muốn tỏ ra mình có h c vấn … vì
thế h ra mặt khinh miệt thói tục thời x a, thậm chí xấu hổ về tín ng ỡng của
cha ông”; “Dân chúng bại hoại vì say r u và không thể từ bỏ thói xấu đó.
H tàn ác biết bao v i gia đình, v i v , thậm chí cả v i các con: chỉ vì r u”
[5,350]
ẽ
là s ph n của nh ng em nhỏ: “Ở
các x ởng máy tôi đã thấy cả những trẻ em m ời tuổi: còm cõi, héo hắt v đã
trụy lạc. Gian nhà ngột ngạt, máy chạy ầm ầm, làm việc suốt ngày, những lời
tục tĩu v r u, r u, phải những cái đó cần cho tâm hồn đứa trẻ nhỏ tuổi
nh vậy?” [5,350].
Nế
v cuộc s
và x
nh
i thuyết gi ng của Cha Zoxima cho th y bức tranh hiện th c
ổ của nhân dân thì trong bức tranh v cuộ
i là bức tranh sâu s c nh t v
ến tham d phiên x
ộ
ý
iv i
ứ h quan tâm không ph i là
nh ng tình tiết của v án ra sao, b cáo ph m tội th c s hay không mà “trên
mặt h c ng ời ta đ c thấy vẻ tò mò, nôn nóng, háo hức, gần nh bệnh tật”,
“tò mò khổ sở, ng ời ta mong đ i sự chạm chán tr c tòa của hai kẻ tình
địch: cô gái quý tộc kiêu hãnh v “một gái l ng chơi” [5,706]. Phiên tòa x
mênippê (“Trào phúng mênippê là một trong những đại
diện chủ yếu v l ng ời truyền đạt chủ yếu của cảm quan các-na-van trong
v n h c cho đến tận thời chúng ta” [1,123]) củ
cứ ng
ễn k
T
ế
c
ph n củ
i
b trao vào tay của “những gã mugich”, “tất cả bốn viên chức trong bồi thẩm
đo n đều là những ng ời hèn m n, chức t c thấp” [5,709], t t c i l p
hoàn toàn v i tính ch t của v
ức nổi tiếng của nó.
Trong Anh em nhà Karamadop
I
i mang trong mình t t
c gánh n ng của nh ng hoài nghi và tìm kiếm triết lý trong cu n ti u thuyết.
Aliosa trong cuộc nói chuyện v
R
u
anh ấy có một
tâm hồn mãnh liệt. Trí tuệ anh ấy bị giam hãm. Anh ấy có một t t ởng vĩ đại
ch a đ c giải quyết. Anh ấy thuộc loại ng ời không cần hàng triệu đồng,
mà cần giải quyết t t ởng” [5,99]. Ivan là một thanh niên có trí tuệ siêu
phàm, xu
i sinh ra trong hoàn c
kinh tế l n tinh th n. I
nc v
i diện cho thế hệ
i
không biết dùng cái tài của mình vào m
d ng cho mình mộ
thân yêu g
s
ý l nh lùng, anh xa cách v i nh
t v i anh. Ivan luôn tìm kiếm cho mình mộ
mâu thu
thuyế
n. Trái lái, Ivan xây
ức tin, v i
ởng gi a có và không. Cu i cùng, khi chứng kiến h c
i thứ
é
Ivan bàng hoàng và s
ủ
c Xmerdiacop ứng d ng,
ổ.
Chính xã hộ
n sinh ra nh
cách kỳ qu c và quái gở
tr
i
F
i có nhân
V
s ranh mãnh và li
ĩ
i là kẻ b n cùng tay
ủ
tiến thân,
chẳng bao lâu h n nên giàu có và v n không ngừng bủn x n, l t léo, x o quyệt
H
gu c trong b ng m
c.
Fiodor
c cuộc s ng ĩ
i và bao gi
Pavlovitr
là
t
p
c, tr n ai tôi luyện.H
ế
h
mê d c v ng bênh ho n, là kẻ x u xa, vô d
p
của
i ta một
toàn
ứ
bộ
F
cái x
:
ệt
mà “y sống giữa chúng ta” [5,744], th m chí nhi u khi h n mang trong mình
c t lõi của toàn th , có khi còn của t t c nh
Nế
F
i cùng th i.
ẻ của xã hộ
ph n th của xã hội Nga th i y. Sinh ra trong mộ
v
A
i là một tâm hồn trong tr ng. Khác v
trác táng, tr y l c, x
ức Aliosa l
i thì Aliosa l i là
c sôi d c
i cha Fiodor
ng nghe
m
i. Anh hi n hòa, trung h
c biệt là luôn khiế
mến. Ở Aliosa, nếu ph i tìm kiếm mộ
i ta ph i yêu
ồng v i nh
i anh
c v ng. Thế
ở Aliosa, thứ d c v ng sôi s c trong dòng máu của nh
ứa con nhà
c chuy n hóa thành khát v
n i v i thế gi
ban phát tình yêu và s thông c m. Khi án m ng s y ra,
v i quan niệm r ng m
của b n h u, củ
u ph i ch u một ph n trách nhiệm v tội lỗi
i anh em mình, Aliosa không ch
có trách nhiệm vì tội lỗi của nh
của h
ng v
của b n thân anh. Tuy r
F
ĩ
biết
ủa
ng giây phút làm một
ứa con cha và nhỏ
c
b khinh b gét bỏ
ộng ràng
của h bởi vì anh tin r ng nh ng v
anh có th làm một ông b x
tiên
thu n c m th y
i anh em, anh còn chủ
buộc b n thân mình vào các v
u
c kết
ộng
vì
th
y
m
c
dù
c m t, l n
ngay
c
b
ứa con y v n một m c t tế, hiếu thu n “lão lại
rất hay hôn anh ... lão yêu con thành thật v sâu đậm” [5,30]
thông c m vô h n của anh v
c
c việ
i vào tù và ch u án khổ sai, không ch
Ivan khỏi chứng bệnh tâm th
c việ
i anh
i anh thứ
ứa em vô thừa nh n
Xmerdiakov th t cổ t t . M c dù Aliosa mang trong mình thánh h nh, anh
không làm ác v i ai
ch
th
tl
củ
A
c tội ác. Aliosa là ph n th không
n
th
của
ẹp trong sáng nh ng mộ
c
xã
ủ
hộ
ổi xã
hội.
i s ng và tồn t i trong các m i quan hệ xã hội và
không có cách nào c tuyệ
c nh ng m i quan hệ y.
hay Fiodor Pavlovitr không ch là nh
mà nó tồn t i s
ộng trong xã hội. Nh
I
, Aliosa
c xa cách, biệt l p
ng
ột hình
thức tuyệ
một ph n của b n ch
ột gi
nh
i. Xây d ng nên s
i và xã hộ
ở
n ánh quá trình tìm kiếm
o lý không ch của ông mà của c nhân lo i.
1.2. Xung đột giữa tín ngưỡng với tư tưởng vô thần
Anh em nhà Karamadop không ch kh c h a bức tranh xã hội phức t p
nhi u màu s c chồng l
é
i ngh
phẩm nào khác của tác gi , ở
nh
V
t k tác
ộ lộ hết t m c nh ng mâu thu n,
o ngay trong ý thức củ
c biệt là gi a “Đôxtôiepxki
– ng ời rao giảng đạo đức chính giáo Nga v Đôxtôiepxki - nh v n hiện
thực” [3,380] D
ột gi
ột chủ yế
ng v
hiệ
bi u hiện rõ nh
ở
ĩ
ởng vô th n là một
ng trong tác phẩ
c
ộng của nhân v t Ivan Karamadop.
Ivan Karamadop là nhân v t thông minh nh t củ
ứ
không riêng gì trong Anh em nhà Karamadop. Ivan hi u v
ng, hi
u v Chúa và v o Kitô, anh từng tuyên b : “tôi chấp nhận Chúa Trời
một cách trực tiếp và giản dị” [5 339]
Ivan b l
ồ
C
m tin y của
u này th hiện rõ nh t trong l i nói
của con quỷ v i Ivan: “Chính thế. Nh ng sự dao động, sự lo ngại, sự
đấu tranh giữa tin v không tin đôi khi l khổ hình đối v i một ng ời có l
ơng tâm nh cậu, đến mức thà treo cổ lên còn hơn”; “Tôi chỉ gieo vào
cậu một hạt nhỏ đức tin, nó sẽ sinh ra cây sồi – mà là cây sồ l n đến
mức ngồi trên đó cậu bỗng trở th nh “ẩn sĩ v gái đồng trinh”; bởi vì
đấy là ý muốn thầm kín của cậu, cậu sẽ n châu chấu, ẩn mình cứu rỗi
nơi hoang mạc” [5,693-694].
ý
cho Ivan ch p nh n s tồn t i của Chúa.
Khi mà Fiodor hỏi anh r ng “Có Th ng đế không?”; “Có sự bất diệt
không?” [5,196] Ivan luôn tr l
củ T
ế
tồn t i
b t diệt. Th m chí, khi có chút lung lay ở việc tin
r ng có Chúa thì l p tức anh sẽ biện b ch không tin vào thế gi i của Chúa
“Tôi chối bỏ không phải Chúa Trời, chú nên hiểu điều đó, m l thế gi i do
Chúa tạo ra, tôi không chấp nhận thế gi i của Chúa và không thể thuận tình
chấp nhận đ c” [5,340]. Nh ng lý lẽ, nh ng d n chứng c th
chứ
T
c Ivan
ởng của mình. Không ch không ch p nh n
ế I
i nổi lo n. Thế gi i trong cái nhìn của Ivan
là thế gi i v i s ng tr của cái ác, bức tranh tội ác mà Ivan vẽ ra khiến
Aliosa ph
ến nỗi Aliosa –
c coi là v thánh hài buột miệng th t
lên: “ hải bắn!”. Câu chuyện “ iên đại pháp quan tôn giáo” mà Ivan sáng t o
ra càng khẳ
nh anh hi u v
ột gi
không ch p nh n nó.
ng v
ởng vô th n trong tác phẩm còn
c th hiện qua nh ng l i thuyết giáo củ ởng lão Zoxima. Qua l i
thuyết gi
i h i củ
trên th c tế, ta th
au khổ
Một xã hội m c nát từ trên xu
u, tàn b o v
nh
ởng lão v cuộc s ng của nhân dân,
ẻ
ởng, s
i thế
:
i cái thiện.
i dân chết d n, chết mòn vì say
i tuổ
“héo hon v trụy lạc”
i kháng chủ t diễn ra kh
Â
i
i nghèo
y kh
ra l
c Chúa Tr ? T ở
V y thì làm sao mà ch p nh n
c Nga là “Chúa Trời
sẽ cứu v t n c Nga, bởi vì dân đen tuy trụy lạc và không còn thoát nổi ra
khỏi vòng bùn tội lỗi hôi hám, nh ng h vẫn biết rằng tội lỗi thối tha của h
bị Chúa Trời rủa xả và phạm tội nh vậy là rất xấu xa. Vậy là nhân dân ta
vẫn không ngừng tin vào sự thật, thừa nhận có Chúa và khóc vì cảm động”
[5 350]
y, ch c n ch u quy thu n, m i tội lỗi củ
c Chúa Tr i xóa bỏ. Th t ngây ngô và khó hi
của một b
ng v
ở
ở
vô th n của mình. Tuy nhiên, l p lu n củ Z
th n và báng bổ T
i rao gi ng
m của s
ởng vô th
u
I
ột gi a tín
ởng
i nh ng l i lẽ vô
ế của Ivan l i yếu t không h có sức thuyết ph c.
- Xem thêm -