Tài liệu Www.tinhgiac.com giáo trình kế toán cơ bản đh kinh tế neu

Ch¬ng I KÕ to¸n tµi s¶n cè ®Þnh vµ chi phÝ khÊu hao tsc® §Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®«ng s¶n xuÊt kinh doanh doanh nghiÖp cÇn thiÕt ph¶i cã ba yÕu tè: t liÖu lao ®éng, ®èi tîng lao ®éng vµ søc lao ®éng. Tµi s¶n cè ®Þnh lµ t liÖu lao ®éng, lµ mét trong ba yÕu tè c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Song kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c t liÖu lao ®éng trong mét doanh nghiÖp ®Òu lµ tµi s¶n cè ®Þnh mµ tµi s¶n cè ®Þnh gåm nh÷ng t liÖu chñ yÕu cã® ñ tiªu chuÈn vÒ mÆt gi¸ trÞ vµ thêi gian sö dông qui ®Þnh trong chÕ ®é qu¶n lý tµi chÝnh hiÖn hµnh cña Nhµ níc. Tuú theo ®iÒu kiÖn, yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý trong tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn kinh tÕ mµ Nhµ níc qui ®Þnh cô thÓ vÒ tiªu chuÈn gi¸ trÞ vµ thêi gian sö dông cña nh÷ng t liÖu lao ®äng ®îc x¸c ®Þnh lµ tµi s¶n cè ®Þnh. Nh vËy tµi s¶n cè ®Þnh lµ nh÷ng t liÖu lao ®éng cã gi¸ trÞ lín thêi gian sö dông d×a vµ cã ®Æc ®iÓm lµ tham gia nhiÒu vµo chu kú s¶n xuÊt. Khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh tµi s¶n cè ®Þnh bÞ hao mßn dÇn vµ gi¸ trÞ cña nã ®îc chuyÓn dÞch tõng phÇn vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh vµ gi÷ nguyªn ®îc h×nh th¸i vËt chÊt ban ®Çu cho ®Õn lóc h háng. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÕ giíi ngµy nay c¹nh tranh hÕt søc gay g¾t, nh÷ng biÕn ®æi vît bËc vÒ c«ng nghÖ s¶n xuÊt kinh doanh ®¹t tíi tÇng cao nhÊt lµ c¸c c«ng nghÖ m¸y mãc s¶n xuÊt vµ kinh doanh ®· t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm cã chÊt lîng cao chiÕm lÜnh ®îc thÞ trêng. ë c¸c doanh nghiÖp cña ViÖt nam hiÖn nay t×nh h×nh vÒ tµi s¶n cè ®Þnh dïng trong s¶n xuÊt vµ kinh doanh thùc tÕ vÉn cßn l¹c hËu vÒ tr×nh ®é c«ng nghÖ còng nh thÞ trêng cha n¾m b¾t ®îc mét c¸ch nhanh nhÑn cho nªn nÒn kinh tÕ cña ®Êt níc ta vÉn cßn lµ trong nh÷ng níc chËm ph¸t triÓn, nãi ra cã thÓ do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸ch quan hay chñ quan. Nhng kh«ng thÓ v× mét lý do nµo ®i ch¨ng n÷a mµ c¸c doanh nghiÖp cña ViÖt Nam kh«ng tù m×nh v¬n lªn ®Ó ®uæi kÞp c¸c doanh nghiÖp cña c¸c níc cã tr×nh ®é c«ng hÖ m¸y mãc cao. Thêi gian thùc tËp ë c«ng ty ChÕ biÕn vµ kinh 1 doanh than Hµ Néi t«i nªu ra thùc tr¹ng vÒ tµi s¶n cè ®Þnh vµ nh÷ng chi phÝ cho khÊu hao. Lý luËn chung vÒ kÕ to¸n tµi s¶n cè ®Þnh I. Tµi s¶n cè ®Þnh vµ vai trß, vÞ trÝ cña tµi s¶n cè ®Þnh trong s¶n xuÊt kinh doanh. 1. Tµi s¶n cè ®Þnh: Lµ nh÷ng t liÖu lao ®éng cã gi¸ trÞ lín, thêi gian sö dông dµi. Khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, TSC§ bÞ hao mßn ®Çn vµ gi¸ trÞ cña nã ®îc dÞch chuyÓn tõng phÇn vµo chi phÝ kinh doanh. Kh¸c víi ®èi tîng lao ®éng, tµi s¶n cè ®Þnh tham gia vµo nhiÒu chu kú kinhdoanh vµ gi÷ nguyªn h×nh th¸i vËt chÊt ban ®Çu cho ®Õn lóc bÞ h háng. 2. Vai trß vµ vÞ trÝ cña tµi s¶n cè ®Þnh trong s¶n xuÊt kinh doanh . - TSC§ cã vai trß rÊt quan träng trong s¶n xuÊt vµ kinh doanh v× nã lµ ®èi tîng trùc tiÕn s¶n xuÊt ra s¶n phÈm.Trong thêi c«ng nghÖ ph¸t triÓn hiÖn nay tµi s¶n cè ®Þnh mang mét tÇm vãc lín v× muèn ®¸nh gi¸ s¶n phÈm cã chÊt lîng cao hay kh«ng th× chóng ta ph¶i xem m¸y mãc thiÕt bÞ (TSC§) cña doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra s¶n phÈm ®ã cã hiÖn ®¹i kh«ng. V× chØ cã d©y chuyÒn c«ng nghÖ cao(TSC§) míi s¶n xuÊt ra ®îc mét s¶n phÈm tèt. Nãi tãm l¹i TSC§ cã vai trong vµ vÞ trÝ rÊt quan träng trong c«ng cuéc c¶i tæ nÒn kinh tÕ cña ®Êt níc. 2. §Æc ®iÓm vµ yªu cÇu qu¶n lý tµi s¶n cè ®Þnh. * §Æc ®iÓm cña Tµi s¶n cè ®Þnh:  Tham gia vµo nhiÒu chu kú s¶n xuÊt hÇu nh kh«ng thay ®æi h×nh th¸i vËt chÊt ban ®Çu  Trong qu¸ tr×nh tham gia vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh TSC§ bÞ hao mßn *. Yªu cÇu qu¶n lý tµi s¶n cè ®Þnh: 3. Ph©n lo¹i TSC§: Do TSC§ trong doanh nghiÖp cã nhiÒu lo¹i vis nhiÒu h×nh th¸i biÓu hiÖn, tÝnh chÊt ®Çu t, c«ng dông vµ t×nh h×nh sö dông kh¸c nhau .. nªn ®Ó thuËn lîi cho viÖc qu¶n lý vµ h¹ch to¸n TSC§, cÇn s¾p xÕp TSC§ vµo tõng nhãm theo nh÷ng ®Æc trng nhÊt ®Þnh. Ch¼ng h¹n, theo h×nh th¸i 2 biÓu hiÖn kÕt hùop tÝnh chÊt ®Çu t, toµn bé TSC§ trong s¶n xuÊt ®îc chia lµm ba lo¹i: - Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh: Bao gåm toµn bé nh÷ng t liÖu lao ®éng cã h×nh th¸i vËt chÊt cô thÓ, cã ®ñ tiªu chuÈn gi¸ trÞ vµ thêi gian sö dông theo chÕ ®é qui ®Þnh. (HiÖn nay gi¸ trÞ >= 5000000 thêi gian sö dung >= 1 n¨m ). - Tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh: Lµ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh kh«ng cã h×nh th¸i vËt chÊt, ph¶n ¸nh mét lîng gi¸ trÞ mµ doanh nghiÖp ®· thùc sù ®Çu t, theo qui ®Þnh, mäi kho¶n chi phÝ thùc tÕ mµ doanh nghiÖp ®· chi ra liªn quan ®Õn ho¹t ®«ng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp cã gi¸ trÞ tõ 5.000.000 thêi gian sö dông tõ 1 n¨m trë lªn mµ kh«ng h×nh thµnh tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh ®îc coi lµ tµi s¶n v« h×nh. - Tµi s¶n cè ®Þnh thuª tµi chÝnh: Lµ tµi s¶n cè ®Þnh mµ doanh nghiÖp ®i thuª dµi h¹n vµ ®îc bªn cho thuª trao quyÒn qu¶n lý vµ sö dung hÇu hÕt thêi gian tuæi thä cña TSC§. TiÒn thu vÒ cho thuª ®ñ cho ngêi thuª trang tr¶i ®îc chi phÝ cña tµi s¶n c«ng víi kho¶n lîi nhuËn tõ ®Çu t ®ã. Trong tõng lo¹i TSC§ kÓ trªn, l¹i ®îc chi tiÕt theo tõng nhãm kÕt cÊu, theo ®Æc ®iÓm, theo tÝnh chÊt... X¸c ®Þnh ghi sæ cña TSC§ chÝnh x¸c.trong mäi trêng hîp, tµi s¶n cè ®Þnh ph¶i ®îc ®¸nh gi¸ theo nguyªn gi¸ vµ gi¸ trÞ cßn l¹i. Do vËy viÖc ghi sæ ph¶i ®¶m b¶o ph¶n ¸nh ®îc tÊt c¶ ba chØ tiªu vÒ gi¸ trÞ cña tµi s¶n cè ®Þnh vÒ gi¸ trÞ cña tµi s¶n cè ®Þnh lµ nguyªn gi¸, gi¸ trÞ hao mßn vµ gi¸ trÞ cßn l¹i. Gi¸ trÞ cßn l¹i = Nguyªn gi¸ - Gi¸ trÞ hao mßn II. KÕ to¸n tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh. 1. Ph©n lo¹i TSC§ h÷u h×nh. TSC§ h÷u h×nh cã rÊt nhiÒu lo¹i do vËy cÇn thiÕt ph¶i p©n lo¹i ®Ó thuËn lîi cho viÖc qu¶n lý vµ h¹ch to¸n. Cã rÊt nhiÒu c¸c ®Ó p©n lo¹i TSC§ h÷u h×nh nh ph©n theo quyÒn së h÷u (tù cã vµ thuª ngoµi ), theo nguån h×nh thµnh (vèn chñ së h÷u, vè vay, vèn nhËn liªn doanh, vèn tù bæ sung kh¸c), theo c«ng dông vµ h×nh thøc sö dông (TSC§ s¶n xuÊt kinh doanh; tµi s¶n cè ®Þnh phóc lîi, sù nghiÖp, an ninh, quèc phßng; TSC§ gi÷ héNhµ níc ; TSC§ chê sö lý), theo kÕt 3 cÊu ...; trong ®ã ph©n lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh theo kÕt cÊu sö dông phæ biÕn. Theo c¸ch nµy, toµn bé tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh cña doanh nghiÖp ®îc chia lµm c¸c lo¹i sau:  Nhµ cöa, vËt kiÕn tróc: Bao gåm nh÷ng TSC§ ®îc h×nh thµnh qu¸ tr×nh thi c«ng, x©y dùng nh trô së lµm viÖc, nhµ kho, hµng rµo, th¸p níc, bÕn c¶ng, ®êng s¸ cÇu cèng ... phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh .  M¸y mãc, thiÕt bÞ: Gåm toµn bé m¸y mãc, thiÕt bÞ dïng cho s¶n xuÊt kinh doanh nh m¸y mãc, thiÕt bÞ chuyªn dïng; m¸y mãc, thiÕt bÞ c«ng t¸c; d©y chuyÒn c«ng nghÖ, thiÕt bÞ ®éng lùc...  Ph¬ng tiÖn, thiÕt bÞ vËn t¶i, truyÒn dÉn:Gåm c¸c lo¹i ph¬ng tiÒn vËn t¶i ®êng s¾t, ®êng thuû, ®êng bé, ®êng kh«ng, ®êng èng... vµ c¸c thiÕt bÞ truyÒn dÉn nh hÖ thèng ®iÖn, níc, b¨ng t¶i, th«ng tin... 2. Tµi kho¶n sö dông. Theo chÕ ®é hiÖn hµnh, viÖc h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh ®îc theo dâi trªn c¸c tµi kho¶n sau:  TK211. TSC§ h÷u h×nh: Dïng ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hiÖn cã vµ biÕn ®éng t¨ng, gi¶m cña toµn bé TSC§ h÷u h×nh cña doanh nghiÖp thoe nguyªn gi¸. Bªn Nî : Ph¶n ¸nh nghiÖp vô t¨ng TSC§ h÷u h×nh cña doanh nghhiÖp theo nguyªn gi¸ Bªn Cã : Ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô lµm gi¶m TSC§ hwux h×nh theo nguyªn gi¸ D Nî : nguyªn gi¸ TSC§ h÷u h×nh hiÖn cã TK 211 chi tiÕt thµnh 6 tiÓu kho¶n 2112, 2113, 2114, 2115, 2116, 2118.  TK 214. Hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh: Dïng ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hao mßn cña toµn bé TSC§ cña doanh nghiÖp. Bªn Nî : Ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh lµm gi¶m gi¸ trÞ hao mßncña TSC§ (nhîng b¸n thanh lý..) Bªn Cã: Ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô lµm t¨ng gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ D Cã: Gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ hiÖn cã TK 214 ph©n tÝch thµnh : 211, 212, 2143 4 Ngoµi ra, trong qqu¸ tr×nh h¹ch to¸n, kÕ to¸n cßng sö dông mét sè TK kh¸c cã liªn quan nh TK 331, 341, 111, 112... 3. H¹ch to¸n t×nh biÕn ®éng t¨ng TSC§ h÷u h×nh. TSC§ h÷u h×nh cña doanh nghiÖp t¨ng do rÊt nhiÒu nguyªn nh©n nh t¨ng do mua s¾m, x©y dùng, cÊp ph¸t ...KÕ to¸n cÇn c¨n cø vµo tõng trêng hîp cô thÓ ®Ó ghi sæ cho phï hîp. ë ®©y, chóng t«i ®Ò cËp ®Õn h¹ch to¸n t¨ng TSC§trong c¸c doanh nghiÖp tÝnh thuÕ VAT theo ph¬ng ph¸p kha¸u trõ, cßn víi doanh nghiÖp tÝnh thuÕ theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp c¸ch h¹ch to¸n t¬ng tù ( chØ kh¸c sè thuÕ VAT ®Çu vµo kh«ng t¸ch riªngmµ h¹ch to¸n vµo nguyªn gi¸ TSC§). Cô thÓ * Trêng hîp mua s¾m b»ng vèn chñ së h÷u : KÕ to¸n ph¶n ¸nh c¸c bót to¸n: BT1) Ghi t¨ng nguyªn gi¸ TSC§. Nî TK 211: Nguyªn gi¸ TSC§ Nî TK133(1332): ThuÕ VAT ®îc khÊu trõ. Cã TK 331: Tæng sè tiÒn cha tr¶ ngêi b¸n Cã TK 111, 112: Thanh to¸n ngay BT2) KÕt chuyÓn t¨ng nguån vèn t¬ng øng: Nî TK 4141: NÕu dïng quü ®Çu t ph¸t triÓn ®Ó ®Çu t Nî TK 4312: NÕu dïng quü phóc lîi ®Ó ®Çu t. Nî TK 441: §Çu t b»ng vèn XDCB Cã TK 411:NÕu dïng TSC§ dïng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Cã TK 4313: NÕu dïng cho ho¹t ®éng phóc lîi. * Trêng hîp mua s¾m ph¶i th«ng qua l¾p ®Æt trong thêi gian dµi: KÕ to¸n ph¶i tiÕn hµnh tËp hîp chi phÝ mua s¾m, l¾p ®Æt theo tõng dèi tîng. Khi hoµn thµnh, bµn giao míi ghi t¨ng nguyªn gi¸ TSC§ vµ kÕt chuyÓn nguån vèn.  TËp hîp chi phÝ mua s¾m, l¾p ®Æt( Gi¸ mua, chi phÝ l¾p ®Æt, ch¹y thö vµ c¸c chi phÝ kh¸c tríc khi dïng): Nî TK 241(2411): TËp hîp chi phÝ thùc tÕ. Nî TK 133(1332): ThuÕ VAT ®îc khÊu trõ. Cã TK cã liªn quan(331, 341, 111, 112...) 5  Khi hoµn thµnh nghiÖm thu ®a vµo sö dông: + Ghi t¨ng nguyªn gi¸ TSC§. Nî TK 211( Chi tiÕt ytõng lo¹i) Cã TK 241(2411) + KÕt chuyÓn nguån vèn( §Çu t b»ng vèn chñ së h÷u): Nî TK 4141, 441, 4312. Cã TK 411 * Tr¬ng hîp t¨ng do x©y dùng c¬ b¶n bµn giao: Chi phÝ ®Çu t XDCB ®îc tËp hîp riªng trªn TK 241(2412), chi tiÕt theo tõng c«ng tr×nh. Khi hoµn thµnh, bµn giao ®a vµo sö dông ph¶i ghi t¨ng nguyªn gi¸ vµ kÕt chuyÓn nguån vè gièng nh TSC§ do mua s¾m ph¶i do l¾p ®Æt. * Trêng hîp t¨ng do c¸c ®¬n vÞ tham gia liªn doanh gãp: C¨n cø vµo gi¸ trÞ vèn gãp do hai bªn tho¶ thuËn, kÕ to¸n ghi t¨ng vèn gãp vµ nguyªn gi¸ TSC§. Nî TK 211: Nguyªn gi¸. Cã TK 411: Gi¸ trÞ vèn gãp * Trêng hîp nhËn l¹i vèn gãp liªn doanh víi ®¬n vÞ kh¸c C¨n cø vµo gi¸ trÞ cßn l¹i ®îc x¸c ®Þnh t¹i thêi ®iÓm nhËn, kÕ to¸n ghi c¸c bót to¸n. BT1) Ph¶n ¸nh nguyªn gi¸ TSC§ nhËn vÒ. Nî TK 211: Nguyªn gi¸ Cã TK 128: NhËn l¹i gãp vèn liªn doanh ng¾n h¹n. Cã TK 222: NhËn l¹i gãp vèn liªn doanh dµi h¹n. BT2) Chªnh lÑch gi÷a gi¸ trÞ vèn gãp víi gi¸ trÞ cßn l¹i (nÕu lµ h¹n liªn doanh hoÆc rót hÕt vèn kh«ng tham gia v× liªn doanh kh«ng hÊp dÉn...) Nî TK liªn quan (111, 112, 152, 1388...) Cã TK 222, 128 * T¨ng do ®¸nh gi¸ TSC§: BT1) PhÇn chªnh lÖch t¨ng nguyªn gi¸. Nî TK 211 Cã TK 412 * Trêng hîp ph¸t hiÖn thõa trong kiÓm kª. C¨n cø vµo nguyªn nh©n thõa cô thÓ ®Ó ghi sæ cho phï hîp theo mét trong c¸c trêng hîp ®· nªu( NÕu do ®Ó ngoµi sæ s¸ch cha ghi sæ ). NÕu TSC§ ®ã ®ang sö dông, cÇn trÝch bæ sung khÊu hao. 6 Nî c¸c TK liªn quan (627, 641, 642) Cã TK 214 (2141) NÕu TSC§ thõa lµ do ®¬n vÞ kh¸c th× b¸o cho ®¬n vÞ chñ tµi s¶n biÕt. NÕu kh«ng x¸c ®Þnh ®îc chñ tµi s¶n th× b¸o cho c¬ quan chñ qu¶n cÊp trªn vµ c¬ quan tµi chÝnh cïng cÊp ®Ó sö lý. Trong thêi gian chê sö lý kÕ to¸n theo dâi ë TK 338 (3381). Nî TK 211: Nguyªn gi¸ Cã TK 241: Gi¸ trÞ hao mßn Cã TK 3381: Gi¸ trÞ cßn l¹i 4. H¹ch to¸n t×nh h×nh biÕn ®éng gi¶m TSC§ h÷u h×nh. TSC§ h÷u h×nh cña doanh nghiÖp gi¶m do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau, trong ®ã chñ yÕu do nhîng b¸n, thanh lý... Tuú theo tõng trêng hîp cô thÓ, kÕ to¸n sÏ ph¶n ¸nh vµo sæ s¸ch cho phï hîp. * Nhîng b¸n TSC§: §èi víi TSC§ kh«ng cÇn dïng hoÆc xÐt th¸y sö dông kh«ng cã hiÖu qu¶, doanh nghiÖp cÇn mäi thñ tôc, chøng tõ ®Ó nhîng b¸n. * Th anh lý TSC§ h÷u h×nh. TSC§ thanh lý lµ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh h háng, kh«ng sö dông ®îc mµ doanh nghiÖp xÐt thÊy kh«ng thÓ (hoÆc cã thÓ ) söa ch÷a ®Ó kh«i phôc ®îc ho¹t ®éng nhng kh«ng cã lîi vÒ mÆt kinh tÕ hoÆc nh÷ng TSC§ l¹c hËu vÒ mÆt kü thuËt hay kh«ng phï hîp víi yªu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh mµ kh«ng thÓ nhîng b¸n ®îc . * Gi¶m do chuyÓn thµnh c«ng cô dông cô nhá: Trong c¸c trêng hîp nµy, kÕ to¸n cÇn c¨n cø vµo gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ ®Ó ghi c¸c bót to¸n cho phï hîp. * Gi¶m do vèn gãp liªn doanh b»ng TSC§. Nh÷ng TSC§ göi ®i tham gia liªn doanh do kh«ng cßn thuéc quyÒn sö dông vµ qu¶n lý cña doanh nghiÖp nªn ®îc coi nh khÊu hao hÕt gi¸ trÞ mét lÇn. PhÇn chªnh lÑch gi÷a gi¸ trÞ vèn gãp víi gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ vèn gãp sÏ ®îc ghi vµo bªn Nî hoÆc bªn Cã tµi kho¶n 412 * tr¶ TSC§ cho c¸ ben tham gia liªn doanh 7 Khi hÕt h¹n hîp ®ång liªn doanh hoÆc khi thõa vèn hay khi c¸ bªn tham gia liªn doanh rót vèn, nÕu doanh nghiÖp trr l¹i vèn gãp liªn doanh b»ng TSC§, ngoµi viÖc ghi gi¶m vèn kinh doanh, kÕ to¸n cßn ph¶i xo¸ sæ TSC§ giao tr¶. CÇn chó ý r»ng, khi giao tr¶ nÕu ph¸t sinh chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ cßn l¹i theo s¸ch víi gi¸ ®¸nh ®Ó giao tr¶, phÇn chªnh lÖch sÏ ®îc kÕ to¸n ph¶n ¸nh ë TK 412. * ThiÕu ph¸t hiÖn qua kiÓm kª III. KÕ to¸n TSC§ v« h×nh. 1. Ph©n lo¹i TSC§ v« h×nh.  Chi phÝ thanh lËp doanh nghiÖp  B»ng ph¸t minh, s¸ng chÕ  Chi phÝ nghiªn cøu, ph¸t triÓn .  Lîi thÕ th¬ng m¹i.  QuyÒn ®Æc nhîng.  QuyÒn thuª nhµ.  Nh·n hiÖu.  QuyÒn sö dông ®Êt.  B¶n quyÒn t¸c gi¶. 2. §Æc ®iÓm vµ tµi kho¶n ph¶n ¸nh. TSC§ v« h×nh cña doanh nghiÖp mÆc dÇu b¶n th©n chóng kh«ng cã h×nh d¹ng nhng cã thÓ chøng minh sù hiÖn diÖn cña chóng b»ng nh÷ng vËt h÷u h×nh nh giÊy chøng nhËn, giao kÌo, ho¸ ®¬n hay c¸c v¨n b¶n cã liªn quan. TÊt c¶ nh÷ng TSC§ v« h×nh nµy còng cã ®Æc ®iÓm tham gia vµo nhiÒu chu kú kinh doanh, gi¸ trÞ cña chóng còng ®îc chuyÓn dÇn vµo chi phÝ kinh doanh tõng kú. §Ó theo dâi t×nh h×nh biÕn ®éng, hiÖn cã TSC§ v« h×nh, kÕ to¸n sö dông TK 213- TSC§ v« h×nh . Bªn Nî : Nguyªn gi¸ TSC§ v« h×nh t¨ng thªm. Bªn Cã :Nguyªn gi¸ TSC§ v« h×nh gi¶m trong kú. D Nî Nguyªn gi¸ TSC§ v« h×nh hiÖn cã. 3. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n.  T¨ng TSC§ v« h×nh trong qu¸ tr×nh thµnh lËp, chuÈn bÞ kinh doanh: KÕ to¸n ph¶ tËp hîp toµn bé chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh thµnh lËp doanh nghiÖp(nghiªn 8 cøu, th¨m dß, lËp luËn chøng, chi phÝ thñ tôc ph¸p lý, khai tr¬ng )  T¨ng TSC§ v« h×nh do bá tiÒn mua b»ng ph¸t minh s¸ng chÕ, ®Æc nhîng, quyÒn sö dông ®Êt (thuª ®Êt ) IV. H¹ch to¸n khÊu hao TSC§ 1.Trong qu¸ tr×nh ®Çu t vµ sö dông, díi t¸c ®éng cña m«i trêng tù nhiªn vµ ®iÒu kiÖn lµm viÖc còng nh tiÕn bé kü thuËt, TSC§ bÞ hao mßn hao mßn nay ®îc thÓ hiÖn díi hai d¹ng: + Hao mßn h÷u h×nh + Hao mßn v« h×nh 2.Tµi kho¶n vµ ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n a. Tµi kho¶n §Ó theo dâi t×nh h×nh hiÖn cã, biÕn ®«ng t¨ng, gi¶m khÊu hao, kÕ to¸n sö dông TK 214 “Hao mßn TSC§ ”. Bªn c¹nh ®ã kÕ to¸n cßn sö dông tµi kho¶n 009 “Nguån vèn khÊu hao c¬ b¶n ” b. Víi TSC§ thuª tµi chÝnh khi hÕt h¹n thuª ph¶i tr¶ mµ cha trÝch ®ñ khÊu hao th× gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ thuª ngoµi ph¶i tÝnh vµo chi phÝ chê ph©n bæ (NÕu gi¸ trÞ cßn lËi lín) hoÆc ph©n bæ hÕt vµo chi phÝ kinh doanh trong kú (NÕu gi¸ trÞ cßn l¹i nhá): Nî TK 214 (2142): gi¸ trÞ hao mßn. Nî TK 142: Gi¸ trÞ cßn l¹i Cã TK 212: Nguyªn gi¸ TSC§ thuª tµi chÝnh 9 S¬ ®å h¹ch to¸n khÊu hao TSC§ 211, 212, 213 627, 641, 642 214 Gi¸ trÞ hao mßn TSC§ TrÝch khÊu hao TSC§ tÝnh thanh lý nhîng b¸n vµo CP kinh doanh tõng kú 2141 4313, 466 KÕt chuyÓn t¨ng GTHM X¸c ®inh hao mßn cña TSC§ tù cã khi ®îc NhËn quyÒn së h÷u TSC§ TSC§ h×nh thµnh tõ quü Thuª ngoµi phóc lîi S¬ då h¹ch to¸n tæng qu¸t TSC§ 111, 627, 641, 642 112, 152, 334 Chi phÝ söa ch÷a, lÆt vÆt 2413 1421 Tù lµm Ph©n bæ dÇn 335 TËp hîp chi phÝ söa ch÷ a lín KÕt chuyÓ n gi¸ thµnh söa ch÷a 10 Ngoµi KH 331 Thuª ngoµi Trong KH TrÝch tríc 1331 211 ThuÕ VAT N©ng cÊp Chi phÝ söa ch÷a lÆt vÆt 3. VÝ dô minh ho¹ t¹i XÝ nghiÖp X©y l¾p ®iÖn B¸o c¸o chi tiÕt trÝch khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh 3 th¸ng n¨m 2000 st Tªn t theo môc TSC§ Nguy ®· Gi¸ kho¶n ªn khÊu trÞ gi¸ hao cßn l¹i Tæng céng 1 2 3 Nhµ cöa vËt kiÕn tróc M¸y mãc thiÕt bÞ Dông cô qu¶n lý 11 KhÊu hao TSC§ thùc tÕ luü kÕ ®Õn 31 / 03 / 2000 Tæn Ng Tù Vèn g ©n bæ vay cén s¸c sung g h 4 Ph¬ng vËn t¶i tiÖn Ngµy 01 th¸ng 04 n¨m 2000 Ngêi lËp biÓu Gi¸m ®èc (®· ký ) (®· ký) KÕ to¸n trëng (®· ký) Ch¬ng II KÕ to¸n chi phÝ nh©n c«ng vµ trÝch bhxh, bhyt, kpc® Lao ®«ng lµ ho¹t ®éng ch©n tay vµ trÝ ãc cña con ngêi nh»m t¸c ®éng, biÕn ®æi c¸c vËt tõ nhiªn thµnh nh÷ng vËt phÈm ®Êp øng cho nhu cÇu sinh ho¹t cña con ngêi. Trong mäi chÕ ®é x· héi, viÖc s¸ng t¹o ra cña c¶i vËt chÊt ®Òu kh«ng t¸ch rêi lao ®éng. . Lao ®«ng lµ ®iÒu kiÖn ®Çu tiªn, cÇn thiÕt cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi lµ yÕu tè c¬ b¶n nhÊt quyÕt ®Þnh nh¸at trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Ó cho qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt nãi chung vµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ë doanh nghiÖp nãi riªng ®îc diÔn ra thêng xuyªn liªn tôc th× mét vÊn ®Ò thiÕt yÕu lµ ph¶i t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng. Ngêi lao ®«ng ph¶i cã vËt phÈm tiªu 12 dïng ®Ó t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng, v× vËy khi hä tham gia lao ®éng s¶n xuÊt ë c¸c doanh nghiÖp th× dßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i tr¶ thï lao lao ®éng cho hä. Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸, thï lao lao ®«ng ®îc biÓu hiÖn b»ng thíc ®o gi¸ trÞ gäi lµ tiÒn l¬ng. Nh vËy, tiÒn l¬ng lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña hao phÝ lao ®éng s«ng cÇn thiÕt mµ doanh nghiÖp tr¶ cho ngêi lao ®«ng theo thêi gian, khèi lîng c«ng viÖc mµ ngêi lao ®«ng ®· cèng hiÕn cho doanh nghiÖp. TiÒn l¬ng lµ nguån thu nhËp cñ yÕu cña ngêi lao ®éng, c¸c doanh nghiÖp sö dông tiÒn l¬ng lµm ®ßn bÈy kinh tÕ ®Ó khuyÕn khÝch tinh thÇn tÝch cùc lao ®éng, lµ nh©n tè thóc ®Èy ®Ó t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng. §èi víi c¸c doanh nghiÖp tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ cho ngêi lao ®éng lµ mét bé phËn chi phÝ cÊu thµnh nªn gÝ trÞ c¸c doanh nghiÖp ph¶i sö dông søc lao ®«ng cã hiÖu qu¶ ®Ó tiÕt kiÖm chi phÝ tiÒn l¬ng trong gi¸ thµnh s¶n phÈm. Qu¶n lý lao ®éng vµ tiÒn l¬ng lµ mét néi dung quan träng trong c«ng t¸c qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, nã lµ nh©n tè gióp cho doanh nghiÖp hoµn thµnh vµ hoµn thµnh vît møc kÕ ho¹ch s¶n xuÊt cña m×nh, Tæ chøc tèt h¹ch to¸n lao ®«ng vµ tiÒn l¬ng gióp cho c«ng t¸c qu¶n lý lao ®éng cña doanh nghiÖp vµo nÒ nÕp, thóc ®Èy ngêi lao ®éng chÊp hµnh tèt kû luËt lao ®éng, t¨ng n¨ng xuÊt vµ hiÖu xuÊt c«ng t¸c. §ång thêi còng t¹o c¸c c¬ së cho viÖc tÝnh l¬ng theo ®óng nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng. Tæ chøc tèt c«ng t¸c h¹ch to¸n lao ®éng vµ tiÒn l¬ng gióp cho doanh nghiÖp qu¶n lý tèt quü tiÒn l¬ng, ®¶m b¶o viÖc tr¶ l¬ng vµ trî cÊp b¶o hiÓm x· héi ®óng nguyªn t¾c, ®óng chÕ ®é, kÝch thÝch ngêi lao ®éng hoµn thµnh nhiÖm vô ®îc giao ®ång thêi còng t¹o c¬ së cho viÖc ph©n bæ chi phÝ nh©n c«ng Nguyªn lý chung vÒ lao ®éng vµ tiÒn l¬ng 1. Vai trß cña lao ®éng tiÒn l¬ng trong ho¹t ®«ng SXKD Nãi ®Õn tiÒn l¬ng th× cã vai trß rÊt quan träng trong, v× nã lµ ®ån bÈy kÝch thÝch c«ng nh©n lµm viÖc cã n¨ng xuÊt vµ tËn t©m tËn lùc víi c«ng viÖc cña m×nh . Mçi mét doanh 13 nghiÖp s¶n xuÊt muèn t¹o ra ®îc mét s¶n phÈm tèt còng ph¶i phô thuéc vµo tiÒn c«ng lao ®«ng ®èi víi c«ng nh©n. 2. NhiÖm vô cña h¹ch to¸n lao ®éng vµ tiÒn l¬ng trong doanh nghiÖp lµ : + Tæ chøc ghi chÐp, ph¶n ¸nh, tæng hîp sè liÖu vÒ sè lîng lao ®éng, thêi gian vµ kÕt qu¶ lao ®éng, tÝnh l¬ng vµ tÝnh trÝch c¸c kho¶n theo l¬ng, ph©n bæ chi phÝ nh©n c«ng ®óng ®èi tîng sö dông lao ®éng. + Híng dÉn kiÓm tra, kiÓm tra c¸c nh©n viªn h¹ch to¸n oqö c¸c bé phËn s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c phßng ban thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c chøng tõ ghi chÐp ban ®Çu vÒ lao ®éng, tiÒn l¬ng, më sæ cÇn thiÕt vµ h¹ch to¸n nghiÖp vô lao ®éng tiÒn l¬ng ®óng chÕ ®é, ®óng ph¬ng ph¸p. + LËp b¸o c¸o vÒ lao ®éng, tiÒn l¬ng thuéc phÇn viÖc do m×nh phô tr¸ch. + Ph©n tÝch t×nh h×nh qu¶n lý, sö dông thêi gian lao ®éng, chi phÝ nh©n c«ng n¨ng xuÊt lao ®éng, ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p nh»m khai th¸c, sö dôngg triÖt ®Ó cã hiÖu qu¶ mäi tiÒm n¨ng lao ®éng s½n cã trong doanh nghiÖp. 3. Nguyªn t¾c h¹ch to¸n lao ®«ng vµ tiÒn l¬ng. T¹i c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, h¹ch to¸n chi phÝ vÒ lao ®éng lµ mét bé ph©n c«ng viÖc phøc t¹p trong viÖc h¹ch to¸n chi phÝ kinh doanh, bëi v× c¸ch tr¶ thï lao lao ®éng thêng kh«ng thèng nhÊt gi÷a c¸c bé phËn,c¸ ®¬n vÞ, c¸c thêi kú... ViÖc h¹ch to¸n chÝnh x¸c chi phÝ lao ®éng cã vÞ trÝ quan trong,lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ b¸n s¶n phÈm. §ång thêi, nã cßn lµ c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh c¸c kho¶n nghÜa vô ph¶i nép cho Ng©n s¸ch, cho c¸c c¬ quan phóc lîi x· héi. V× thÕ, ®Ó ®¶m b¶o cung cÊp th«ng tin kÞp thêi cho qu¶n lý, ®ßi hái h¹ch to¸n lao ®éng vµ tiÒn l¬ng ph¶i qu¸n triÖt c¸c nguyªn t¾c sau: a. Ph¶i ph©n lo¹i lao ®«ng hîp lý. Do lao ®éng trong doanh nghiÖp cã nhiÒu lo¹i kh¸c nhau nªn ®Ó thuuËn lîi cho viÖc qu¶n lý vµ h¹ch to¸n, cÇn thiÕt ph¶i tiÕn hµnh ph©n lo¹i. Ph©n lo¹i lao ®éng lµ viÖc s¾p xÕp lao ®éng vµo c¸c nhãm kh¸c nhau theo c¸c nhãm ®Æc 14 trng nhÊt ®Þnh. VÒ mÆt qu¶n lý vµ h¹ch to¸n, lao ®éng tiÒn l¬ng thêng ®îc ph©n theo c¸c tiªu thøc sau: * Ph©n theo thêi gian lao ®éng. Theo thêi gian lao ®éng, toµn bé lao ®éng cã thÓ chia thµnh lao ®éng thêng xuyªn, trong danh s¸ch (gåm c¶ sè hîp ®ång ng¾n h¹n vµ dµi h¹n ) vµ lao ®éng t¹m thêi, mang tÝnh thêi vô. C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp doanh nghiÖp n¾m ®îc tæng sè lao ®éng cña m×nh , tõ ®ã cã kÕ ho¹ch sö dông, båi dìng, tuyÓn dông vµ huy ®éng khi cÇn thiÕt. §ång tthêi, x¸c ®Þnh c¸c kho¶n nghÜa vô ®èi víi ngêi lao ®éng vµ víi Nhµ níc ®îc chÝnh x¸c. * Ph©n theo quan hÖ víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Dùa theo mèi quan hÖ cña lao ®éng víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, cã thÓ ph©n lo¹i lao ®éng cña doanh nghiÖp thµnh hai lo¹i sau: + Lao ®éng trùc tiÕp s¶n xuÊt: Lao ®éng trùc tiÕp s¶n xuÊt chÝnh lµ bé ph©n c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt hay trùc tiÕp tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm hay thùc hiÖn c¸c lao vô, dÞch vô. Thuéc lo¹i nµy bao gåm nh÷ng ngêi ®iÒu khiÓn m¸y mãc thiÕt bÞ ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm (kÓ c¶ c¸n bé s¶n xuÊt trùc tiÕp sö dông ), nh÷ng ngêi phôc vô qu¸ tr×nh s¶n xuÊt (vËn chuyÓn, bèc dì nguyªn, vËt liÖu trong né bé: s¬ chÕ nguyªn, vËt liÖu tríc khi ®a vµo d©y chuyÒn ... ). + Lao ®éng gi¸n tiÕp s¶n xuÊt: §©y lµ bé phËn lao ®éng tham gia mét c¸ch gi¸n tiÕp vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt - kinh doanh cña doanh nghiÖp. Thuéc bé ph©n nµy bao gåm nh©n viªn kü thuËt ( trùc tiÕp lµ c«ng t¸c kü thuËt hoÆc tæ chøc, chØ ®¹o, híng dÉn kü thuËt ), nh©n viªn qu¶n lý kinh tÕ ( trùc tiÕp l·nh ®¹o, tæ chøc, qu¶n lý ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nh gi¸m ®èc, phã gi¸m ®èc kinh doanh; c¸n bé c¸c phßng ban kÕ to¸n, thèng kª, cung tiªu...), nh©n viªn qu¶n lý hµnh chÝnh(nh÷ng ngêi lµm c«ng t¸c tá chøc, nh©n sù, v¨n th, ®¸nh m¸y, qu¶n trÞ...) C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp cho doanh nghiªp ®¸nh gi¸ ®îc hîp lý c¬ cÊu lao ®éng. Tõ ®ã, cã biÖn ph¸p tæ chøc, bè trÝ lao 15 ®éng phï hîp víi yªu cÇu c«ng viÖc, tinh gi¶m bé m¸y gi¸n tiÕp. * Ph©n theo chøc n¨ng cña lao ®éng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt - kinh doanh. Theo c¸ch nµy toµn bé lao ®éng trong doanh nghiÖp cã thÓ chia lµm 3 lo¹i: + Lao ®éng thùc hiÖn chøc n¨ng s¶n xuÊt, chÕ biÕn: Lao gåm nh÷ng lao ®«ng tham gia trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm hay thùc hiÖn c¸c lao vô, dÞch vô nh c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt, nh©n viªn xëng... + Lao ®éng thùc hiÖn chøc n¨ng b¸n hµng: Lµ nh÷ng lao ®éng tham gia ho¹t ®éng tiªu thô s¶n phÈm, hµng ho¸, lao vô, dÞch vô, nh nh©n viªn b¸n hµng, tiÕp thÞ nghiªn cøu thÞ trêng... + Lao ®éng thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý: Lµ nh÷ng lao ®éng tham gia ho¹t ®éng qu¶n trÞ kinh doanh vµ qu¶n lý hµnh chÝnh cña doanh nghiÖp nh c¸c nh©n viªn qu¶n lý kinh tÕ, nh©n viªn qu¶n lý hµnh chÝnh... C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp cho viÖc tËp hîp chi phÝ lao ®éng ®îc kÞp thêi, chÝnh x¸c, ph©n ®Þnh ®îc chi phÝ s¶n phÈm vµ chi phÝ thêi kú. b. Ph©n lo¹i tiÒn l¬ng mét c¸ch phï hîp. Do tiÒn l¬ng cã nhiÒu lo¹i víi tÝnh chÊt kh¸c nhau, chi tr¶ chã c¸c ®èi tîng kh¸c nhau nªn cµn ph©n lo¹i tiÒn l¬ng theo tiªu thøc phï hîp. Trªn thùc tÕ cã nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i tiÒn l¬ng nh ph©n lo¹i tiÒn l¬ng theo c¸ch thøc tr¶ l¬ng(l¬ng s¶n phÈm, l¬ng thêi gian), ph©n theo ®èi t¬ng tr¶ l¬ng(l¬ng gi¸n tiÕp, l¬ng trùc tiÕp ), Ph©n theo chøc n¨ng tiÒn l¬ng(l¬ng s¶n xuÊt, l¬ng b¸n hµng, l¬ng qu¶n lý )... Mçi mét c¸ch ph©n lo¹i ®Òu cã nh÷ng t¸c dông nhÊt ®Þnh trong qu¶n lý. Tuy nhiªn, ®Ó thuËn lîi cho c«ng t¸c h¹ch to¸n nãi riªng qu¶n lý nãi chung, vÒ mÆt h¹ch to¸n, tiÒn l¬ng ®îc chia lµm hai lo¹i tiÒn l¬ng chÝnh vµ tiÒn l¬ng phô. TiÒn l¬ng chÝnh lµ bé ph©n tiÒn l¬ng tr¶ cho ngêi lao ®éng trong thêi gian thùc tÕ cã lµm viÖc bao gåm c¶ tiÒn l¬ng cÊp bËc, tiÒn thëng vµ c¸c kho¶n phô cÊp cã tÝnh chÊt tiÒn l¬ng. Ngîc l¹i, tiÒn l¬ng phô lµ bé phËn tiÒn l¬ng tr¶ 16 cho ngêi lao ®éng trong thêi gian thùc tÕ kh«ng lµm viÖc nhng ®îc chÕ ®é quy ®Þnh nh nghØ phÐp, héi häp, häc tËp, lÔ, tÕt, ngõng s¶n xuÊt... C¸ch ph©n lo¹i nµy kh«ng nh÷ng gióp cho viÖc tÝnh to¸n, ph©n bæ chi phÝ tiÒn l¬ng ®îc chÝnh x¸c mµ cßn cung cÊp th«ng tin cho viÖc ph©n tÝch chi phÝ tiÒn l¬ng. 4. C¸c chÕ ®é tiÒn l¬ng. ViÖc tÝnh vµ tr¶ chi phÝ lao ®éng cã thÓ thùc hiÖn theo nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau, tuú theo ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng kinh doanh, tÝnh chÊt c«ng viÖc vµ tr×nh ®é qu¶n lý cña doanh nghiÖp. Môc ®Ých cña chÕ ®é tiÒn l¬ng lµ nh»m qu¸n triÖt nguyªn t¾c ph©n phèi lao ®éng. Trªn thc tÕ, thêng ¸p dông c¸c h×nh thøc (chÕ ®é ) tiÒn l¬ng theo thêi gian, tiÒn l¬ng theo s¶n phÈm vµ tiÒn l¬ng kho¸n. a. TiÒn l¬ng theo thêi gian. Thêng ¸p dông cho lao ®éng lµm c«ng t¸c v¨n phßng nh hµnh chÝnh qu¶n trÞ, tæ chøc lao ®éng, thèng kª, tµi vô kÕ to¸n... Tr¶ l¬ng theo thêi gian lµ h×nh thøc tr¶ l¬ng cho ngêi lao ®éng c¨n cø vµo thêi gian lµm viÖc thùc tÕ. TiÒn l¬ng theo thêi gian cã thÓ chia ra: + TiÒn l¬ng th¸ng: TiÒn l¬ng th¸ng lµ tiÒn l¬ng tr¶ cè ®Þnh hµng th¸ng trªn c¬ së hîp ®«ng lao ®éng. + TiÒn l¬ng tuÇn: Lµ tiÒn l¬ng tr¶ cho mét tuÇn lµm viÖc ®îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së tiÒn l¬ng th¸ng nh©n víi 12 th¸ng vµ chia cho 52 tuÇn. + TiÒn l¬ng ngµy: Lµ tiÒn l¬ng tr¶ cho mét ngµy lµm viÖc vµ ®îc x¸c ®inh b»ng lÊy tiÒn l¬ng th¸ng chia cho 26 ngµy. + TiÒn l¬ng giê: Lµ tiÒn l¬ng tr¶ cho mét giê lµm viÖc vµ ®îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch lÊy tiÒn l¬ng ngµy chia cho sè giê tiªu chuÈn theo qui ®Þnh cña LuËt Lao ®éng. b. L¬ng theo s¶n phÈm. TiÒn l¬ng theo s¶n phÈm lµ h×nh thøc tr¶ l¬ng cho ngêi lao ®éng c¨n cø vµo sè lîng, chÊt lîng s¶n phÈm hä lµ ra. ViÖc tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm cã thÓ tiÕn hµnh theo nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau nh tr¶ theo s¶n phÈm trùc tiÕp kh«ng h¹n chÕ, tr¶ theo s¶n phÈm gi¸n tiÕp, tr¶ theo s¶n phÈm cã thëng, s¶n phÈm luü tiÕn. c. TiÒn l¬ng kho¸n . 17 TiÒn l¬ng kho¸n lµ h×nh thøc tr¶ cho ngêi lao ®éng theo khèi lîng vµ chÊt lîng lao ®éng mµ hä hoµn thµnh. Ngoµi chÕ ®é tiÒn l¬ng doanh nghiÖp cßn x©y dùng chÕ ®é tiÒn thëng cho c¸ nh©n, tËp thÓ cã thµnh tÝch trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Bªn c¹nh ®ã ngêi lao ®éng cßn ®îc hëng c¸c kho¶n trî cÊp nh BHXH, BHYT trong c¸c trêng hîp èm ®au thai s¶n... C¸c quü nµy ®îc h×nh thµnh mét ph©n do ngêi lao ®éng ®èng gãp, phÇn cßn l¹i tÝnh vµo chi phÝ kinh doanh cña doanh nghiÖp . 5. Quü tiÒn l¬ng,BHXH, BHYTvµ KPC§. a. Quü tiÒn l¬ng. Quü tiÒn l¬ng cña doanh nghiÖp lµ toµn bé tiÒn l¬ng mµ doanh nghiÖp tr¶ cho tÊt c¶ lao ®éng thuéc doanh nghiÖp qu¶n lý. Thanh ph©n quü tiÒn l¬ng bao gåm nhiÒu kho¶n nh thêi gian (th¸ng, ngµy, giê), l¬ng s¶n phÈm, phô cÊp (cÊp bËc, khu vùc, chøc vô, ®¾t ®á) tiÒn thëng trong s¶n xuÊt. Quü tiÒn l¬ng bao gåm nhiÒu lo¹i; tuy nhiªn, vÒ mÆt h¹ch to¸n cã thÓ chia thµnh tiÒn l¬ng lao ®éng trùc tiÕp vµ tiÒn l¬ng lao ®éng gi¸n tiÕp, trong ®ã chi tiÕt theo l¬ng chÝnh vµ l¬ng phô. b. Quü BHXH, BHYT vµ KPC§ . Ngoµi tiÒn l¬ng c«ng nh©n cßn ®îc hëng c¸c kho¶n trî cÊp thuéc phóc lîi x· héi, trong ®ã trî cÊp b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ. Quü b¶o hiÓm x· héi ®îc h×nh thµnh b»ng c¸ch trÝch theo tû lÖ quy ®Þnh trªn tæng sè tiÒn l¬ng cÊp bËc vµ c¸c kho¶n phô cÊp(chøc vô, khu vùc, ®¾t ®á, th©m niªn) cña c«ng nh©n viªn chøc thùc tÕ ph¸t sinh trong th¸ng. Theo chÕ ®é hiÖn hµnh, tû lÖ trÝch b¶o hiÓm x· héi lµ 20%, trong ®ã 15 % lµ do ®¬n vÞ hoÆc chñ sö dông lao ®éng nép, ®îc tÝnh vµo chi phÝ kinh doanh: 5% cßn l¹i do ngêi lao ®éng ®ãng gãp vµ ®îc trõ vµo l¬ng th¸ng. Quü b¶o hiÓm x· héi ®îc chi tiªu cho c¸c trêng hîp ngêi lao ®éng èm ®au, thai s¶n, tai n¹n lao ®éng, bÖnh nghÒ nghiÖp, hu trÝ, tö tuÊt. Quü nµy do c¬ quan b¶o hiÓm x· héi qu¶n lý. Quü b¶o hiÓm y tÕ ®îc sö dông ®Ó thanh to¸n c¸c kho¶n tiÒn kh¸m,ch÷a bÖnh, viÖn phÝ, thuèc thang... cho ngêi lao 18 ®éng trong thêi gian èm ®au, sinh ®Î. Quü nµy ®îc h×nh thµnh b»ng c¸ch trÝch theo tû lÖ quy ®Þnh trªn tæng sè tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n viªn thùc tÕ ph¸t sinh trong th¸ng. Tû lÖ trÝch b¶o hiÓm y tÕ hiÖn hµnh lµ 3%, trong ®ã 2% tÝnh vµo chi phÝ kinh doanh vµ 1% trõ vµo thu nhËp cña ngêi lao ®éng. Ngoµi ra, ®Ó cã nguån chi phÝ cho ho¹t ®éng c«ng ®oµn, hangf thang¸, doanh nghiÖp cßn ph¶i trÝch theo tû lÖ quy ®Þnh víi tæng sè tiÒn thùc tÕ ph¸t sinh (l¬ng, cÊp bËc, phô cÊp khu vùc, chøc vô, ®¾t ®á ), tÝnh vµo chi phÝ kinh doanh ®Ó h×nh thµnh kinh phÝ c«ng ®oµn. Tû lÖ kinh phÝ c«ng ®oµn theo chÕ ®é hiÖn hµnh lµ 2%. 6. H¹ch to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng. a. TrÝch tríc tiÒn l¬ng nghØ phÐp cña c«ng nh©n s¶n xuÊt. T¹i c¸c doanh nghiÖp mang tÝnh chÊt thêi vô, ®Ó tr¸nh sù biÕn ®«ng cña gi¸ thµnh s¶n phÈm, kÕ to¸n trëng thêng ¸p dông ph¬ng ph¸p trÝch tríc chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp s¶n xuÊt, ®Òu ®Æn ®a vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm, coi nh mét kho¶n chi phÝ ph¶i tr¶. C¸ch tÝnh nh sau: Møc trÝch tríc tiÒn l¬ng phÐp =TiÒn l¬ng chÝnh thùc tÕ ph¶i tr¶ Tû lÖ trÝch Ho¹ch cña CNTTSX c«ng nh©n trùc tiÕp trong th¸ng tríc Tæng sè l¬ng ph¸p kÕ ho¹ch cña CNTT s¶n xuÊt Tû lÖ trÝch tríc =  100 Tæng sè l¬ng chÝnh kÕ ho¹ch n¨m cña CNTT s¶n xuÊt Còng cã thÓ trªn c¬ së kinh nghiÖm nhiÒu n¨m, doanh nghiÖp tù x¸c ®Þnh mét tû lÖ trÝch tríc tiÒn l¬ng phÐp kÕ ho¹ch cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt mét c¸ch hîp lý. b. Tµi kho¶n h¹ch to¸n. 19 §Ó h¹ch to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng, kÕ to¸n sö dông c¸c tµi kho¶n sau + Tk 334: Ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn - Dïng ®Ó ph¶n anhs thanh to¸n víi c«ng nh©n viªn cña doanh nghiÖp vÒ tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng, phô cÊp, BHXH, tiÒn thëng vµ c¸c kho¶n thuéc vÒ thu nhËp cña hä. Bªn Nî: C¸c kho¶n khÊu trõ vµo tiÒn c«ng, tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n viªn TiÒn l¬ng, tiÒn c«ng vµ c¸c kho¶n ®· tr¶ cho c«ng nh©n viªn chøc KÕt chuyÓn tiÒn l¬ng c«ng nh©n, viªn chøc cha lÜnh. Bªn Cã: TiÒn l¬ng, tiÒn c«ng vµ c¸c kho¶n kh¸c ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn chøc. D Nî : Sè tr¶ thõa cho c«ng nh©n viªn chøc D Cã : TiÒn l¬ng, tiÒn c«ng vµ c¸c kho¶n ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn chøc TK 338 “ph¶i tr¶ vµ ph¶i nép thuÕ kh¸c ” dïng ®Ó ph¶n ¸nh c¸c kho¶n ph¶i tr¶ vµ ph¶i nép cho c¬ quan ph¸p luËt, cho c¸c tæ chøc, ®oµn thÓ x· héi, cho cÊp trªn vÒ kinh phÝ c«ng ®oµn, BHXH, BHY, c¸c kho¶n khÊu trõ vµo l¬ng theo quyÕt ®Þnh cña toµ ¸n(tiÒn nu«i con ly dÞ, nu«i con ngoµi gi¸ thó, ¸n phÝ,...), gi¸ trÞ tµi s¶n thõa chê xö lý, c¸c kho¶n vay mîn t¹m thêi, nhËn ký quü ký cîc ng¾n h¹n, c¸c kho¶n thu hé gi÷ hé... Bªn Nî : - C¸c kho¶n nép cho c¬ quan quanbr lý c¸c quü. - C¸c kho¶n chi vÒ kinh phÝ c«ng ®oµn. - Xö lý gi¸ trÞ tµi s¶n thõa. - C¸c kho¶n ®É tr¶, ®· nép kh¸c. Bªn Cã : - C¸c kho¶n ph¶i nép, ph¶i tr¶ hay thu hé - Gi¸ trÞ tµi s¶n thõa chê xö lý - Sè ®· nép ®· tr¶ lín h¬n sè ph¶i nép, ph¶i tr¶ ®îc hoµn l¹i D Nî : Sè tr¶ thõa, nép thõa, vît chi cha thanh to¸n. D Cã : S«d tiÒn cßn ph¶i tr¶, ph¶i nép hay gi¸ trÞ tµi s¶n thõa chê xö lý. 20