Môc lôc
1. Më ®Çu: ...................................................................3
1.1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi:...............................3
1.2. Môc ®Ých cña ®Ò tµi:.......................................4
2. Néi dung: ................................................................4
Ch¬ng 1: C¬ së lý luËn.............................................4
2.1.1. Quan niÖm vÒ con ngêi:..................................4
2.1.1.1. Quan niÖm vÒ con ngêi trong triÕt häc ph¬ng
§«ng..............4
2.1.1.2. Quan niÖm vÒ con ngêi trong triÕt häc ph¬ng
T©y tríc
M¸c..................................................................................
.................................... 5
2.1.1.3. Quan niÖm cña triÕt häc M¸c- Lªnin vÒ
b¶n chÊt
con
ngêi...........................................................................
.............. 7
2.1.2. Vai trß cña con ngêi trong ®êi sèng x· héi,
®Æc biÖt trong s¶n xuÊt x· héi.................................9
Ch¬ng 2: VÊn ®Ò x©y dùng con ngêi ®Ó ®¸p øng
cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa- hiÖn ®¹i hãa ë
ViÖt Nam.................................................................11
2.2.1. Thùc chÊt qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa- hiÖn
®¹i hãa ë ViÖt Nam:................................................11
2.2.2. Môc tiªu c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp
hãa, hiÖn ®¹i hãa ë ViÖt Nam:................................13
2.2.3. T¹i sao cÇn ph¶i x©y dùng con ngêi viÖt nam
trong qu¸ tr×nh ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa- hiÖn
®¹i hãa?..................................................................14
1
2.2.4. Nh÷ng yªu cÇu ®èi víi con ngêi ViÖt Nam ®Ó
®¸p øng sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa- hiÖn ®¹i hãa 16
2.2.5. Thùc tr¹ng x©y dùng con ngêi ViÖt Nam tõ khi
®æi míi ®Õn nay.....................................................17
2.2.6. Mét sè vÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi viÖc x©y dùng
con ngêi ViÖt Nam theo yªu cÇu ®Èy m¹nh c«ng
nghiÖp hãa- hiÖn ®¹i hãa........................................21
Ch¬ng 3: C¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó x©y dùng con
ngêi ViÖt Nam ®¸p øng yªu cÇu ®Èy m¹nh c«ng
nghiÖp hãa- hiÖn ®¹i hãa......................................24
2.3.1. TiÕp tôc ®æi míi sù nghiÖp gi¸o dôc- ®µo t¹o
................................................................................24
2.3.2. N©ng cao chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ sö dông ®éi
ngò c¸n bé khoa häc vµ c«ng nghÖ:........................29
2.3.3. X©y dùng con ngêi ViÖt Nam kÕt hîp víi qu¸
tr×nh ®æi míi kinh tÕ- x· héi..................................31
2.3.4. N©ng cao vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng vµ hiÖu
qu¶ ho¹t ®éng cña Nhµ níc trong qu¸ tr×nh x©y
dùng con ngêi...........................................................35
3.
KÕt
luËn...............................................................
............ 38
Chó
thÝch......................................................................
..............40
Danh
môc
tµi
liÖu
kh¶o....................................................41
2
tham
1. Më ®Çu:
1.1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi:
Nghiªn cøu con ngêi- theo nghÜa chung nhÊt lµ bao
gåm toµn bé néi dung nghiªn cøu cña c¸c khoa häc, lµ
lÜnh vùc hµng ®Çu trong c¸c t×m tßi khoa häc, ®Æc
biÖt lµ khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n.
Con ngêi lµ vÊn ®Ò trung t©m cña mäi TriÕt häc,
TriÕt häc nµo còng híng vÒ con ngêi vµ quay trë l¹i con
ngêi. ViÖc gi¶i quyÕt néi dung xung quanh vÊn ®Ò con
ngêi lµ tiªu chÝ ph©n biÖt tÝnh chÊt tiÕn bé hay kh«ng
tiÕn bé cña c¸c hÖ thèng triÕt häc trong lÞch sö.
§¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX cña §¶ng ta
chØ râ: ph¸t triÓn kinh tÕ, c¶i thiÖn cuéc sèng, n©ng
cao d©n trÝ, ®µo t¹o nh©n lùc, båi d ìng nh©n tµi, coi
3
khoa häc vµ c«ng nghÖ, gi¸o dôc vµ ®µo t¹o lµ quèc
s¸ch hµng ®Çu, chÝnh lµ sù quan t©m tríc hÕt ®Õn con
ngêi vµ v× con ngêi.
TriÕt häc M¸c- Lªnin- ®îc h×nh thµnh trªn c¬ së kÕ
thõa nh÷ng t tëng tiÕn bé cña nh©n lo¹i, víi t tëng khoa
häc, ®óng ®¾n vÒ con ngêi, ®· kh¼ng ®Þnh vai trß c¶i
t¹o thÕ giíi, sø mÖnh lµm nªn lÞch sö cña con ng êi. Trong
t tëng Êy, con ngêi võa lµ môc tiªu, võa lµ ®éng lùc ph¸t
triÓn cña lÞch sö. Vµ ®Ó cã ®îc nh÷ng con ngêi ph¸t
triÓn toµn diÖn, cÇn ph¶i cã mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn
cao, mét nÒn khoa häc- kü thuËt hiÖn ®¹i cïng nÒn gi¸o
dôc ®µo t¹o ph¸t triÓn
§¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VIII, thø IX vµ c¸c
Héi nghÞ Ban chÊp hµnh Trung ¬ng, §¶ng ta ®· nhiÒu
lÇn kh¼ng ®Þnh: C«ng nghiÖp hãa g¾n víi hiÖn ®¹i
hãa víi t c¸ch lµ ®êng lèi ph¸t triÓn tÊt yÕu, kh¸ch quan
theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, ph¶i lÊy viÖc ph¸t huy
nguån lùc con ngêi lµm yÕu tè c¬ b¶n cho sù ph¸t triÓn
nhanh, hiÖu qu¶ vµ bÒn v÷ng... T¨ng tr êng kinh tÕ ph¶i
g¾n víi viÖc n©ng cao chÊt lîng cuéc sèng, ph¸t triÓn
v¨n hãa, gi¸o dôc, n©ng cao d©n trÝ, ®µo t¹o nguån
nh©n lùc cã chÊt lîng cao vµ ®ång bé, kÕt hîp ®µo t¹o
kiÕn thøc, kü n¨ng nghÒ nghiÖp víi båi d ìng phÈm chÊt
®¹o ®øc nh»m h×nh thµnh mét ®éi ngò lao ®éng giái
vÒ chuyªn m«n, nghiÖp vô cã t¸c phong c«ng nghiÖp, cã
n¨ng suÊt, chÊt lîng, hiÖu qu¶ cao, cã ý thøc phÊn ®Êu
v× sù phån vinh cña Tæ quèc, v× h¹nh phóc cña nh©n
d©n. ChØ víi nh÷ng con ngêi cã phÈm chÊt nh vËy míi trë
thµnh nguån lùc ®¸p øng nhu cÇu cña qu¸ tr×nh c«ng
nghiÖp hãa hiÖn ®¹i hãa,
1.2. Môc ®Ých cña ®Ò tµi:
Nghiªn cøu ®Ò tµi thø nhÊt lµ dÓ gióp ta hiÓu râ ® îc
b¶n chÊt con ngêi qua c¸ch nh×n nhËn cña c¸c hÖ t tëng
4
triÕt häc kh¸c nhau, nhËn thøc ®îc vai trß cña con ngêi
trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa- hiÖn ®¹i hãa. Thø
®Õn lµ gióp ta n¾m ®îc thùc tr¹ng vÊn ®Ò con ngêi
trong thêi kú C«ng nghiÖp hãa- hiÖn ®¹i hãa ë ViÖt Nam
cïng víi nh÷ng bÊt cËp nµy sinh; qua thùc tr¹ng ®ã, ®Ò
ra nh÷ng biÖn ph¸p kh¾c phôc, ®Ò ra kÕ ho¹ch, ph ¬ng
huíng ®µo t¹o con ngêi phôc vô cho qu¸ tr×nh c«ng
nghiÖp hãa- hiÖn ®¹i hãa ë níc ta.
2. Néi dung
Ch¬ng 1: C¬ së lý luËn
2.1.1. Quan niÖm vÒ con ngêi:
2.1.1.1. Quan niÖm vÒ con ngêi trong triÕt häc
ph¬ng §«ng
C¸c trêng ph¸i triÕt häc t«n gi¸o ph¬ng §«ng nh
PhËt gi¸o, Håi gi¸o nhËn thøc b¶n chÊt con ngêi trªn c¬
së thÕ giíi quan duy t©m, thÇn bÝ hoÆc nhÞ nguyªn
luËn. Trong triÕt häc phËt gi¸o, con ngêi lµ sù kÕt hîp
gi÷a danh vµ s¾c( vËt chÊt vµ tinh thÇn). §êi sèng con
ngêi trªn trÇn thÕ chØ lµ ¶o gi¸c h v«. V× vËy cuéc ®êi
con ngêi khi cßn sèng chØ lµ sèng göi, lµ t¹m bî. Cuéc
sèng vÜnh cöu lµ ph¶i híng tíi câi NiÕt bµn, n¬i tinh thÇn
con ngêi ®îc gi¶i tho¸t ®Ó trë thµnh bÊt diÖt.
Trong TriÕt häc ph¬ng §«ng, do ¶nh hëng bëi thÕ giíi
quan duy t©m hoÆc duy vËt chÊt ph¸c, biÓu hiÖn trong
t tëng Nho gi¸o, L·o gi¸o, quan niÖm vÒ b¶n chÊt con ng êi còng thÓ hiÖn mét c¸ch phong phó. Khæng Tö cho b¶n
chÊt con ngêi do "thiªn mÖnh" chi phèi, quyÕt ®Þnh,
®øc "nh©n" chÝnh lµ gi¸ trÞ cao nhÊt cña con ng êi, ®Æc
biÖt lµ ngêi qu©n tö. M¹nh Tö quy tÝnh thiÖn cña con
5
ngêi vµo n¨ng lùc bÈm sinh, do ¶nh hëng cña phong tôc,
tËp qu¸n xÊu mµ con ngêi bÞ nhiÔm c¸i xÊu, xa rêi c¸i
tèt ®Ñp. V× vËy, ph¶i th«ng qua tu dìng, rÌn luyÖn ®Ó
gi÷ ®îc ®¹o ®øc cña m×nh. Còng nh Khæng Tö, M¹nh Tö
cho r»ng ph¶i lÊy lßng nh©n ¸i, quan hÖ ®¹o ®øc ®Ó
dÉn d¾t con ngêi híng tíi c¸c gi¸ trÞ ®¹o ®øc tèt ®Ñp.
TriÕt häc Tu©n Tö l¹i cho r»ng b¶n chÊt con ngêi khi
sinh ra lµ ¸c, nhng cã thÓ c¶i biÕn ®îc, ph¶i chèng l¹i c¸i
¸c Êy th× con ngêi míi tèt ®îc.
§æng Träng Th- ngêi kÕ thõa Nho gi¸o theo khuynh
híng duy t©m cùc ®oan quan niÖm trêi vµ con ngêi cã
thÓ th«ng hiÓu lÉn nhau.
L·o Tö- ngêi më ®Çu cho trêng ph¸i §¹o gia, cho r»ng
con ngêi sinh ra tõ "§¹o". Do vËy, con ng êi cÇn ph¶i sèng
"v« vi", theo lÏ tù nhiªn, thuÇn ph¸c, kh«ng hµnh ®éng
mét c¸ch gi¶ t¹o, gß Ðp, tr¸i víi tù nhiªn. Quan niÖm nµy
biÒu hiÖn t tëng duy t©m chñ quan cña triÕt häc §¹o gia.
Nh×n chung, con ngêi trong triÕt häc ph¬ng §«ng
biÓu hiÖn yÕu tè duy t©m cã pha trén tÝnh chÊt duy vËt
chÊt ph¸c, ng©y th¬ trong mèi quan hÖ víi tù nhiªn vµ x·
héi.
2.1.1.2. Quan niÖm vÒ con ngêi trong triÕt häc
ph¬ng T©y tríc M¸c
TriÕt häc ph¬ng T©y tríc M¸c biÓu hiÖn nhiÒu quan
niÖm kh¸c nhau vÒ con ngêi:
C¸c trêng ph¸i triÕt häc ph¬ng T©y, ®Æc biÖt lµ Kit«
gi¸o, nhËn thøc vÊn ®Ò con ngêi trªn c¬ së thÕ giíi quan
duy t©m, thÇn bÝ. Trong Kit« gi¸o, con ngêi lµ kÎ cã thÓ
x¸c, thÓ x¸c sÏ mÊt ®i nhng linh hån th× tån t¹i vÜnh
cöu. Linh hån lµ gi¸ trÞ cao trong con ng êi. V× vËy ph¶i
6
thêng xuyªn ch¨m sãc phÇn linh hån ®Ó h íng ®Õn Thiªn
®êng vÜnh cöu.
Trong triÕt häc Hy L¹p cæ, con ng êi ®îc xem lµ ®iÓm
khëi ®Çu cña t duy triÕt häc. Con ngêi vµ thÕ giíi xung
quanh lµ tÊm g¬ng ph¶n chiÕu lÉn nhau. Con ngêi lµ mét
tiÓu vò trô bao la.
Theo Arixtèt, con ngêi chØ cã linh hån, t duy, trÝ nhí,
ý chÝ, n¨ng khiÕu nghÖ thuËt lµ lµm cho con ng êi næi
bËt lªn, con ngêi lµ thang bËc cao nhÊt cña vò trô.
TriÕt häc Hy L¹p ®· cã sù ph©n biÖt con ngêi víi tù
nhiªn nhng chØ lµ hiÓu biÕt bªn ngoµi vÒ tån t¹i con ng êi.
TriÕt häc T©y ¢u trung cæ xem con ngêi lµ s¶n phÈm
cña Thîng ®Õ s¸ng t¹o ra, mäi sè phËn, niÒm vui, nçi
buån, sù may rñi cña con ngêi ®Òu do Thîng ®Õ xÕp
®Æt.
TriÕt häc thêi kú phôc hng- cËn ®¹i ®Æc biÖt ®Ò cao
vai trß trÝ tuÖ, lý tÝnh cña con ng êi, xem con ngêi lµ mét
thùc thÓ cã trÝ tuÖ. §ã lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan
träng nh»m gi¶i tho¸t con ngêi khái mäi g«ng cïm chËt
hÑp mµ theo chñ nghÜa thÇn häc thêi trung cæ ®· ¸p
®Æt cho con ngêi. Tuy nhiªn vÉn cha trêng ph¸i nµo
nhËn thøc ®îc ®Çy ®ñ vÒ b¶n chÊt con ngêi c¶ vÒ mÆt
sinh häc vµ mÆt x· héi. Con ngêi míi chØ ®îc nhÊn m¹nh
vÒ mÆt c¸ thÓ, mµ xem nhÑ mÆt x· héi.
Trong triÕt häc cæ ®iÓn §øc, nh÷ng nhµ triÕt häc
næi tiÕng nh Cant¬, Hªghen ®· ph¸t triÓn quan niÖm vÒ
con ngêi theo khuynh híng cña chñ nghÜa duy t©m.
Hªghen, víi c¸ch nh×n cña mét nhµ duy t©m kh¸ch quan,
th«ng qua sù vËn ®éng cña "ý niªm tuyÖt ®èi", ®· cho
r»ng con ngêi lµ hiÖn th©n cña "ý niÖm tuyÖt ®èi".
7
Hªghen còng lµ ngõoi tr×nh bµy mét c¸ch cã hÖ thèng vÒ
c¸c quy luËt t duy cña con ngêi, lµm râ c¬ chÕ cña ®êi
sèng tinh thÇn c¸ nh©n trong mäi ho¹t ®éng cña con ng êi. Hªghen lµ ngêi kh¼ng ®Þnh vai trß chñ thÓ cña con
ngêi ®èi víi lÞch sö, ®ång thêi lµ kÕt qu¶ cña sù ph¸t
triÓn cña lÞch sö.
T tëng triÕt häc cña nhµ duy vËt Phoi¬b¾c ®· v ît qua
nh÷ng h¹n chÕ trong triÕt häc Hªghen ®Ó hy väng t×m
®Õn b¶n chÊt con ngêi mét c¸ch ®Ých thùc. Phoi¬b¾c
phª ph¸n tÝnh chÊt siªu tù nhiªn, siªu vËt chÊt, phi thÓ
x¸c vÒ b¶n chÊt con ngêi trong triÕt häc Hªghen, ®ång
thêi kh¼ng ®Þnh con ngêi do sù vËn ®éng cña thÕ giíi
vËt chÊt t¹o nªn. Con ngêi vµ tù nhiªn lµ thèng nhÊt
kh«ng thÓ t¸ch rêi. Phoi¬b¾c ®Ò cao vai trß trÝ tuÖ cña
con ngêi víi tÝnh c¸ch lµ c¸c c¸ thÓ ngêi. §ã lµ nh÷ng
con ngêi c¸ biÖt, phong phó, ®a d¹ng, kh«ng ai gièng ai.
Quan niÖm nµy ®Òu dùa trªn nÒn t¶ng duy vËt, ®Ò cao
yÕu tè tù nhiªn, c¶m tÝnh nh»m gi¶i phãng c¸ nh©n con
ngêi. Tuy nhiªn, Phoi¬b¾c kh«ng thÊy ®îc b¶n chÊt x·
héi trong ®êi sèng con ngêi, t¸ch con ngêi khái nh÷ng
®iÒu kiÖn lÞch sö cô thÓ.
C¸c quan niÖm vÒ con ngêi trong triÕt häc tríc M¸c,
dï lµ ®øng trªn nÒn t¶ng thÕ giíi quan duy t©m, nhÞ
nguyªn luËn hay duy vËt siªu h×nh, ®Òu kh«ng ph¶n
¸nh ®óng b¶n chÊt con ngêi. Nh×n chung, c¸c quan
niÖm trªn ®Òu xem xÐt con ngêi mét c¸ch trõu tîng,
tuyÖt ®èi hãa mÆt tinh thÇn hoÆc thÓ x¸c con ng êi,
tuyÖt ®èi hãa mÆt tù nhiªn- sinh häc mµ kh«ng thÊy
mÆt x· héi trong ®êi sèng con ngêi.
2.1.1.3. Quan niÖm cña TriÕt häc M¸c- Lªnin vÒ
b¶n chÊt con ngêi
Con ngêi lµ mét thùc thÓ thèng nhÊt gi÷a mÆt sinh
vËt vµ mÆt x· héi
8
TriÕt häc M¸c ®· kÕ thõa quan niÖm vÒ con ngêi
trong lÞch sö triÕt häc, ®ång thêi kh¼ng ®Þnh con ng êi
hiÖn thùc lµ sù thèng nhÊt gi÷a yÕu tè sinh häc vµ yÕu
tè x· héi.
TiÒn ®Ò vËt chÊt ®Çu tiªn quy sù tån t¹i cña con ng êi
lµ s¶n phÈm cña thÕ giíi tù nhiªn. Con ngêi tù nhiªn lµ
con ngêi mang c¶ b¶n tÝnh sinh häc, tÝnh loµi. YÕu tè
sinh häc trong con ngêi lµ ®iÒu kiÖn ®Çu tiªn quy ®Þnh
sù tån t¹i cña con ngêi. Con ngêi lµ mét bé phËn cña tù
nhiªn.
Lµ ®éng vËt cao cÊp nhÊt, tinh hoa cña mu«n loµi,
con ngêi lµ s¶n phÈm cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn hÕt søc
l©u dµi cña thÕ giíi tù nhiªn. C¸c giai ®o¹n mang tÝnh
sinh häc mµ con ngêi tr¶i qua tõ sinh thµnh, ph¸t triÓn
®Õn mÊt ®i quy ®Þnh b¶n tÝnh sinh häc trong ®êi sèng
con ngêi. Nh vËy, con ngêi tríc hÕt lµ mét tån t¹i sinh
vËt, biÓu hiÖn trong nh÷ng c¸ nh©n con ngêi sèng lµ tæ
chøc c¬ thÓ cña con ngêi vµ mèi quan hÖ cña nã ®èi víi
tù nhiªn. Nh÷ng thuéc tÝnh, nh÷ng ®Æc ®iÓm sinh häc,
qu¸ tr×nh t©m lý- sinh lý, c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn kh¸c
nhau nãi lªn b¶n chÊt sinh häc cña c¸ nh©n con ngêi.
Tuy nhiªn, mÆt tù nhiªn kh«ng ph¶i lµ yÕu tè duy
nhÊt quy ®Þnh b¶n chÊt con ngêi. §Æc trng quy ®Þnh sù
kh¸c biÖt gi÷a con ngêi víi víi thÕ giíi loµi vËt lµ mÆt x·
héi. Víi ph¬ng ph¸p biÖn chøng duy vËt, triÕt häc M¸c
nhËn thøc vÊn ®Ò con ngêi mét c¸ch toµn diÖn, cô thÓ,
trong toµn bé tÝnh hiÖn thùc x· héi cña nã, mµ tr íc hÕt
lµ vÊn ®Ò lao ®éng s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt. Th«ng
qua s¶n xuÊt vËt chÊt con ngêi ®· lµm thay ®æi, c¶i
biÕn toµn bé thÕ giíi tù nhiªn. TÝnh x· héi cña con ng êi
biÓu hiÖn trong ho¹t ®éng lao ®éng s¶n xuÊt vËt chÊt;
ho¹t ®éng s¶n xuÊt vËt chÊt biÓu hiÖn mét c¸ch c¨n
b¶n tÝnh x· héi cña con ngêi. Th«ng qua ho¹t ®éng s¶n
xuÊt, con ngêi s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt vµ tinh thÇn,
9
phôc vô ®êi sèng cña m×nh; h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn
ng«n ng÷ vµ t duy; x¸c lËp mèi quan hÖ x· héi.
Lµ s¶n phÈm cña tù nhiªn vµ x· héi nªn qu¸ tr×nh
h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña con ngêi lu«n lu«n bÞ
quyÕt ®Þnh bëi ba hÖ thèng quy luËt kh¸c nhau, nh ng
thèng nhÊt víi nhau: HÖ thèng c¸c quy luËt tù nhiªn, hÖ
thèng c¸c quy luËt t©m lý, hÖ thèng c¸c quy luËt x· héi.
Ba hÖ thèng quy luËt trªn cïng t¸c ®éng, t¹o nªn thÓ
thèng nhÊt hoµn chØnh trong ®êi sèng con ng êi bao gåm
c¶ mÆt sinh häc vµ mÆt x· héi.
Trong tÝnh hiÖn thùc cña nã, b¶n chÊt con ng êi lµ
tæng hßa nh÷ng quan hÖ x· héi:
Tõ nh÷ng quan niÖm ®· tr×nh bµy ë trªn, chóng ta
thÊy r»ng con ngêi vît lªn thÕ giíi loµi vËt trªn c¶ ba ph ¬ng diÖn kh¸c nhau: quan hÖ víi tù nhiªn, quan hÖ víi x·
héi vµ quan hÖ víi chÝnh b¶n th©n con ngêi. C¶ ba mèi
quan hÖ ®ã, suy cho ®Õn cïng, ®Òu mang tÝnh x· héi,
trong ®ã quan hÖ x· héi gi÷a ngêi víi ngêi lµ quan hÖ
b¶n chÊt, bao trïm tÊt c¶ c¸c mèi quan hÖ kh¸c vµ mäi
ho¹t ®éng trong chõng mùc liªn quan ®Õn con ngêi.
§Ó nhÊn m¹nh b¶n chÊt x· héi cña con ng êi, C.M¸c ®·
nªu lªn luËn ®Ò næi tiÕng LuËn c¬ng vÒ Phoi¬b¾c:"B¶n
chÊt con ngêi kh«ng ph¶i c¸i trõu tîng cè h÷u cña c¸
nh©n riªng biÖt. Trong tÝnh hiÖn thùc cña nã, b¶n chÊt
con ngêi lµ tæng hßa nh÷ng quan hÖ x· héi"
LuËn ®Ò trªn kh¼ng ®Þnh r»ng kh«ng cã con ngêi
trõu tîng, tho¸t ly mäi ®iÒu kiÖn, hoµn c¶nh lÞch sö x·
héi. Con ngêi lu«n lu«n cô thÓ, x¸c ®Þnh, sèng trong mét
®iÒu kiÖn lÞch sö cô thÓ nhÊt ®Þnh. Trong ®iÒu kiÖn
lÞch sö cô ®ã, b»ng ho¹t ®éng thùc tiÔn cña m×nh, con
ngêi t¹o ra nh÷ng gi¸ trÞ vËt chÊt vµ tinh thÇn ®Ó tån
t¹i vµ ph¸t triÓn c¶ thÓ lùc vµ t duy trÝ tuÖ. ChØ trong
10
toµn bé c¸c mãi quan hÖ x· héi ®ã con ngêi míi béc lé
toµn bé b¶n chÊt x· héi cña m×nh.
Con ngêi lµ chñ thÓ vµ lµ s¶n phÈm cña lÞch sö:
Kh«ng cã giíi tù nhiªn, kh«ng cã lÞch sö x· héi thØ
kh«ng tån t¹i con ngêi, Bëi vËy con ngêi lµ s¶n phÈm cña
lÞch sö, cña sù tiÕn hãa l©u dµi cña giíi h÷u sinh. Song,
®iÒu quan träng h¬n c¶ lµ con ngêi lu«n lu«n lµ chñ thÓ
cña lÞch sö- x· héi
Víi t c¸ch lµ thùc thÓ x· héi, con ng êi ho¹t ®éng thùc
tiÔn, t¸c ®éng vµo tù nhiªn, c¶i biÕn giíi tù nhiªn, ®ång
thêi thóc ®Èy sù vËn ®éng ph¸t triÓn cña lÞch sö x· héi.
Trong qu¸ tr×nh c¶i biÕn tù nhiªn, con ng êi còng
®ång thêi t¹o ra lÞch sö cña m×nh. Con ng êi lµ s¶n phÈm
cña lÞch sö, ®ång thêi còng lµ chñ thÓ s¸ng t¹o ra lÞch
sö cña chÝnh b¶n th©n con ngêi.
MÆc dï lµ "tæng hßa c¸c mèi quan hÖ x· héi", con ng êi cã vai trß tÝch cùc trong tiÕn tr×nh lÞch sö víi t c¸ch
lµ chñ thÓ s¸ng t¹o. Th«ng qua ®ã, b¶n chÊt con ng êi
còng vËn ®éng biÕn ®æi cho phï hîp. Cã thÓ nãi r»ng
mçi sù vËn ®éng vµ tiÕn lªn cña lÞch sö sÏ quy ®Þnh t ¬ng øng víi sù vËn ®éng vµ biÕn ®æi cña b¶n chÊt con
ngêi.
V× vËy ®Ó ph¸t triÓn b¶n chÊt con ngêi theo híng
tÝch cùc, cÇn ph¶i lµm cho hoµn c¶nh mang tÝnh ng êi
nhiÒu h¬n, Hoµn c¶nh ®ã chÝnh lµ toµn bé m«i trêng tù
nhiªn vµ x· héi t¸c ®éng ®Õn con ngêi theo khuynh
huíng ph¸t triÓn nh»m ®Æt tíi c¸c gi¸ trÞ cã tÝnh môc
®Ých, tù gi¸c, cã ý nghÜa ®Þnh híng gi¸o dôc.
2.1.2. Vai trß cña con ngêi trong ®êi sèng x· héi, ®Æc biÖt
trong s¶n xuÊt x· héi
11
H¬n mét tr¨m n¨m tríc, khi kh¼ng ®Þnh tiÕn tr×nh
ph¸t triÓn lÞch sö cña x· héi loµi ngêi lµ sù thay thÕ lÉn
nhau cña c¸c h×nh th¸i kinh tÕ x· héi, C¸c M¸c ®· nãi tíi
viÖc lÊy sù ph¸t triÓn toµn diÖn cña con ng êi lµm thíc ®o
chung cho sù ph¸t triÓn x· héi. C¸c M¸c cho r»ng, xu híng chung cña tiÕn tr×nh ph¸t triÓn lÞch sö ®îc quy
®Þnh bëi sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt bao gåm con
ngêi vµ nh÷ng c«ng cô lao ®éng do con ngêi t¹o ra. Sù
ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt tù nã ®· nãi lªn tr×nh
®é ph¸t triÓn cña x· héi qua viÖc con ngêi chiÕm lÜnh vµ
sö dông ngµy cµng nhiÒu lùc lîng tù nhiªn víi t c¸ch lµ c¬
së vËt chÊt cho ho¹t ®oäng sèng cña chÝnh con ng êi.
Chóng ta biÕt r»ng s¶n xuÊt lµ qu¸ tr×nh ho¹t ®éng thùc
tiÔn c¬ b¶n cña con ngêi nh»m tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu
cña m×nh. S¶n xuÊt quyÕt ®Þnh nhu cÇu nh ng kh«ng cã
nhu cÇu th× còng kh«ng cã s¶n xuÊt. Nhu cÇu cña con
ngêi t¨ng lªn kh«ng ngõng, do ®ã mµ con ng êi lu«n lu«n
ph¸t triÓn s¶n xuÊt v× muèn n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt
lîng, hiÖu qu¶ cña s¶n xuÊt, gi¶m nhÑ lao ®éng. V× vËy
cã thÓ nãi, trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, tríc hÕt vµ quan
träng h¬n c¶ lµ ho¹t ®éng lao ®éng s¶n xuÊt, bé ãc vµ
bµn tay con ngêi kh«ng ngõng hoµn thiÖn. Sù hoµn thiÖn
cña bé ãc lµ c¬ së, lµ nguån vËt chÊt v« tËn cho nh÷ng
ho¹t ®éng ngµy cµng phøc t¹p, tinh vi, ®a d¹ng, phong
phó cña con ngêi, ®a ®Õn sù thay ®æi liªn tôc c¬ së vËt
chÊt vµ kü thuËt cña x· héi. Sù ph¸t triÓn hoµn thiÖn
kh«ng ngõng cña trÝ tuÖ con ngêi ®· ®îc thÓ hiÖn b»ng
viÖc truyÒn ®¹t, tµng tr÷ nh÷ng tri thøc lý luËn vµ kinh
nghiÖm tõ thÕ hÖ nµy sang thÕ hÖ kh¸c vµ ®îc ghi nhËn
nh©n c¸ch cô thÓ, tríc hÕt ë sù biÕn ®æi cña c«ng cô
s¶n xuÊt. Hay nãi c¸ch kh¸c, søc m¹nh trÝ tuÖ con ng êi
kh«ng ngõng ®îc vËt thÓ ho¸ trong c«ng cô s¶n xuÊt,
trong lùc lîng s¶n xuÊt nãi chung. TÝnh v« tËn cña trÝ
tuÖ con ngêi ®îc biÓu hiÖn ë sù biÕn ®æi kh«ng ngõng ë
tÝnh ®a d¹ng, phong phó v« cïng tËn cña c«ng cô s¶n
xuÊt trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña x· héi. Nh÷ng cuéc
c¸ch m¹ng lùc lîng s¶n xuÊt ®· vµ ®ang diÔn ra trong
lÞch sö x· héi loµi ngêi lµ nh÷ng nÊc thang ®¸nh dÊu sù
12
ph¸t triÓn ngµy cµng cao h¬n cña c«ng cô s¶n xuÊt: tõ
löa ®Õn c«ng cô s¶n xuÊt thñ c«ng, råi c«ng cô c¬ khÝ
m¸y mãc vµ c«ng nghÖ trÝ tuÖ ngµy nay.. TÊt c¶ nh÷ng
®iÒu ®ã chøng tá r»ng con ngêi víi bµn tay vµ khèi ãc
cña m×nh lµ nh©n tè thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña lùc l îng
s¶n xuÊt.
Nhng bªn c¹nh vai trß con ngêi lµ chñ thÓ cña ho¹t
®éng s¶n xuÊt, lµ yÕu tè hµng ®Çu ®ãng vai trß quyÕt
®Þnh trong lùc lîngs¶n xuÊt cña x· héi, con ngêi cßn lµ
chñ thÓ ho¹t ®éng cña qu¸ tr×nh lÞch sö. Th«ng qua
ho¹t ®éng s¶n xuÊt vËt chÊt, con ngêi s¸ng t¹o ra lÞch
sö cña chÝnh m×nh, s¸ng t¹o ra lÞch sö cña x· héi loµi
ngêi. KÕt qu¶ lµ x· héi loµi ngêi ®· bíc tõ thêi ®¹i v¨n
minh nµy sang thêi ®¹i v¨n minh kh¸c cao h¬n, trong
qu¸ tr×nh lÞch sö tù nhiªn.
MÆt kh¸c khi s¶n xuÊt ngµy cµng ph¸t triÓn, tÝnh
chÊt x· héi hãa cña s¶n xuÊt ngµy cµng gia t¨ng, viÖc
tiÕn hµnh s¶n xuÊt tËp thÓ b»ng lùc l îng cña toµn x· héi
vµ sù ph¸t triÓn míi cña nÒn s¶n xuÊt do viÖc ®ã mang
l¹i sÏ cÇn ®Õn nh÷ng con ngêi hoµn toµn míi. C¸c M¸c
®· kh¼ng ®Þnh: sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt x·
héi tríc hÕt cã ý nghÜa lµ "sù ph¸t triÓn phong phó cña
b¶n chÊt con ngêi, coi nh lµ mét môc ®Ých tù th©n" (1) .
Bëi vËy theo C¸c M¸c, ý nghÜa lÞch sö, môc ®Ých cao c¶
cña sù ph¸t triÓn x· héi lµ ph¸t triÓn con ngêi toµn diÖn,
n©ng cao n¨ng lùc vµ phÈm gi¸ cña con ngêi, gi¶i phãng
con ngêi, lo¹i trõ ra khái cuéc sèng con ng êi mäi sù tha
ho¸ ®Ó con ngêi sèng víi cuéc sèng ®Ých thùc cña
m×nh.
13
Thùc tÕ ®· chøng minh, trong c«ng cuéc ®æi míi ®Êt
níc, chØ cã con ngêi-yÕu tè quan träng nhÊt trong lùc lîng s¶n xuÊt cña x· héi míi lµ nh©n tè chÝnh, lµ nguån
lùc mang tÝnh quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng hay thÊt b¹i.
Nhng con ngêi còng lµ môc tiªu, lµ c¸i ®Ých cña sù ph¸t
triÓn, sù ®æi míi nµy. Hay nãi c¸ch kh¸c, c«ng cuéc ®æi
míi ®Êt níc mµ cô thÓ lµ c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸
lµ do con ngêi, phô thuéc vµo con ngêi vµ v× con ngêi.
CH¬NG 2: VÊn ®Ò x©y dùng con ngêi ®Ó ®¸p
øng cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa- hiÖn ®¹i hãa ë
ViÖt Nam
2.2.1. Thùc chÊt qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa- hiÖn ®¹i hãa ë
viÖt nam
Trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi, trong khu vùc vµ ë n íc ta
hiÖn nay, c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ® îc x¸c ®Þnh
lµ giai ®o¹n ph¸t triÓn tÊt yÕu mµ mçi quèc gia sím
muén ®Òu ph¶i tr¶i qua, lµ hiÖn tîng cã tÝnh quy luËt
phæ biÕn trong tiÕn tr×nh vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña
®Êt níc, nhÊt lµ ®èi víi nh÷ng quèc gia ®ang ph¸t triÓn
muèn v¬n lªn thµnh níc cã tr×nh ®é ph¸t triÓn cao. VÊn
®Ò ®Æt ra ®èi víi c¸c níc nµy lµ thc hiÖn c«ng nghiÖp
hãa, hiÖn ®¹i hãa nh thÕ nµo ®Ó cã hiÖu qu¶ nhÊt, víi
thêi gian ng¾n nhÊt vµ rót ng¾n ® îc kho¶ng c¸ch so víi
c¸c níc ph¸t triÓn.
ë níc ta, sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ® îc tiÕn hµnh tõ nh÷ng n¨m 60 cña thÕ kû 20 theo ® êng
lèi mµ §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø III cña §¶ng ®·
®Ò ra. T¹i ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thøc III, §¶ng
céng s¶n ViÖt Nam ®· x¸c ®Þnh: c«ng nghiÖp hãa, hiÖn
®¹i hãa lµ nhiÖm vô trung t©m trong suèt thêi kú qu¸
®é lªn chñ nghÜa x· héi ë níc ta. §Õn nay, nhiÖm vô ®ã
vÉn ®îc coi lµ nhiÖm vô trung t©m khi chóng ta ®· b íc
14
sang giai ®o¹n ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i
hãa.
Trong bèi c¶nh lÞch sö cô thÓ cña níc ta hiÖn nay,
c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa vÒ thùc chÊt, lµ:"Qu¸
tr×nh chuyÓn ®æi c¨n b¶n toµn diÖn c¸c ho¹t ®éng s¶n
xuÊt, kinh doanh, dÞch vô vµ qu¶n lý kinh tÕ, x· héi tõ sö
dông lao ®éng thñ c«ng lµ chÝnh, sang sö dông mét c¸ch
phæ biÕn søc lao ®éng cïng víi c«ng nghÖ, ph ¬ng tiÖn
vµ ph¬ng ph¸p tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i , dùa trªn sù ph¸t
triÓn c«ng nghiÖp vµ tiÕn bé khoa häc- c«ng nghÖ, t¹o
ra n¨ng suÊt lao ®éng x· héi cao (2) "
Quan ®iÓm nµy, vÒ c¬ b¶n, ®· ph¶n ¸nh ®îc ph¹m
vi réng lín cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa;
chØ ra ®îc c¸i cèt lâi cña sù nghiÖp c¸ch m¹ng nµy ë níc
ta lµ c¶i biÕn lao ®éng thñ c«ng, l¹c hËu thµnh lao ®éng
sö dông kü thuËt tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i, nh»m ®¹t tíi n¨ng
suÊt lao ®éng x· héi cao, g¾n ®îc c«ng nghiÖp hãa víi
hiÖn ®¹i hãa, x¸c ®Þnh ®îc vai trß cña c«ng nghiÖp hãa
vµ khoa häc- c«ng nghÖ trong giai ®o¹n hiÖn nay.
C«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa lµ nh÷ng h×nh thøc
®Æc biÖt cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi.
"HiÖn ®¹i hãa" víi ®óng nghÜa cña nã lµ lµm cho mét
c¸i g× ®ã mang tÝnh chÊt cña thêi ®¹i ngµy nay. HiÖn
®¹i hãa nÒn kinh tÕ quèc d©n lµ lµm cho kü thuËt vµ
c«ng nghÖ s¶n xuÊt còng nh c¬ cÊu kinh tÕ- kü thuËt ®îc hiÖn ®¹i hãa. Ngoµi ra, hiÖn ®¹i hãa cßn bao hµm c¶
ph¬ng diÖn kinh tÕ- x· héi. Nh vËy hiÖn ®¹i hãa lµ mét
kh¸i niÖm cã néi dung réng lín, lµ qu¸ tr×nh c¶i biÕn mét
x· héi cæ truyÒn thµnh mét x· héi hiÖn ®¹i, cã tr×nh ®é
v¨n minh cao h¬n, thÓ hiÖn kh«ng chØ ë nÒn kinh tÕ
ph¸t triÓn víi nhÞp ®é t¨ng tæng s¶n phÈm chung tÝnh
theo ®Çu ngêi mµ cßn ë ®êi sèng chÝnh trÞ, v¨n hãa,
tinh thÇn cña x· héi. Nã t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn hiÖn
15
thùc ®Ó ®a x· héi lªn tr×nh ®é hiÖn ®¹i vµ gãp phÇn
thùc hiÖn nh÷ng gi¸ trÞ ph¸t triÓn cao cña nh©n lo¹i vµo
cuéc sèng.
Cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i
®ang ®a tíi sù thay ®æi triÖt ®Ó vÒ chÊt chÊt trong kü
thuËt vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt. Bëi vËy, qu¸ tr×nh c«ng
nghiÖp hãa ë níc ta cã ®Æc ®iÓm kh¸c víi qu¸ tr×nh
c«ng nghiÖp hãa cña c¸c níc ®i tríc. Mét ®iÒu râ rµng lµ
chóng ta kh«ng thÓ thùc hiÖn xong xu«i qu¸ tr×nh c«ng
nghiÖp hãa víi néi dung c¨n b¶n lµ c¬ khÝ hãa c¸c ngµnh
s¶n xuÊt cña nÒn kinh tÕ quèc d©n råi míi tiÕn hµnh
hiÖn ®¹i hãa. H¬n n÷a, khi thùc hiÖn c¬ khÝ hãa còng
kh«ng thÓ sö dông m¸y mãc l¹c hËu ®îc s¶n xuÊt tríc
®©y, mµ ph¶i sö dông kü thuËt vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt
tiªn tiÕn hiÖn nay. Víi ý nghÜa ®ã, c«ng nghiÖp hãa
trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay ®· bao hµm nh÷ng néi dung
cña hiÖn ®¹i hãa, c«ng nghiÖp hãa ph¶i ®i liÒn víi hiÖn
®¹i hãa.
C«ng nghiÖp hãa g¾n liÒn víi hiÖn ®¹i hãa sÏ më ra
con ®êng t¾t, rót ng¾n kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c n íc ®ang
ph¸t triÓn so víi c¸c níc tiªn tiÕn. §ã chÝnh lµ ®Æc ®iÓm
míi cña c«ng nghiÖp hãa.
§¶ng ta x¸c ®Þnh níc ta tiÕn hµnh c«ng nghiÖp hãa,
hiÖn ®¹i hãa cã c¶ "thuËn lîi vµ khã kh¨n, thêi c¬ vµ
nguy c¬ ®an xen nhau. Chóng ta ph¶i chñ ®éng n¾m
thêi c¬, v¬n lªn ph¸t triÓn nhanh vµ v÷ng ch¾c t¹o ra
thÕ vµ lùc míi, ®ång thêi lu«n lu«n tØnh t¸o kiªn quyÕt
®Èy lïi vµ kh¾c phôc c¸c nguy c¬, kÓ c¶ nh÷ng nguy c¬
míi n¶y sinh, b¶o ®¶m ph¸t triÓn ®óng híng (3) "
Cïng viÖc thùc hiÖn hai nhiÖm vô chiÕn lîc lµ x©y
dùng chñ nghÜa x· héi vµ b¶o vÖ Tæ quèc x· héi chñ
nghÜa, ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ph¶i
nh»m môc tiªu x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ, ® a
16
níc ta thµnh níc c«ng nghiÖp, t¨ng trëng kinh tÕ ®i liÒn
víi t¨ng trëng v¨n hãa, c¶i thiÖn ®êi sèng vËt chÊt vµ
tinh thÇn cña nh©n d©n.
§Çy m¹nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ph¶i dùa
trªn c¬ së "kiªn ®Þnh môc tiªu ®éc lËp d©n téc vµ chñ
nghÜa x· héi", v× môc tiªu "d©n giµu n íc m¹nh, x· héi
c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh".
2.2.2. Môc tiªu c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn
®¹i hãa ë ViÖt Nam:
Cã thÓ kh¸i qu¸t môc tiªu c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh c«ng
nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i hãa ë níc ta nh sau:
Thø nhÊt, phÊn ®Êu trong vßng 15-20 n¨m tíi, x©y
dùng níc ta thµnh mét níc c«ng nghiÖp, kinh tÕ m¹nh,
t¨ng trëng nhanh vµ bÒn v÷ng, t¨ng nhanh tû träng c«ng
nghiÖp vµ dÞch vô, sao cho nã cã thÓ chiÕm 90%GDPmét c¬ cÊu kinh tÕ mµ c¸c níc ph¸t triÓn ®· ®¹t ®îc.
Thø hai, x©y dùng con ngêi ViÖt Nam hiÖn ®¹i, mµ
tríc hÕt lµ ®éi ngò nh÷ng con ngêi lao ®éng cã kü thuËt,
kû luËt, cã kü n¨ng lao ®éng thuÇn thôc, trong ®ã, cÇn
ph¶i nhanh chãng t¹o ra mét lùc lîng trÝ thøc ®«ng vÒ sè
lîng, m¹nh vÒ chÊt lîng, ®ång bé vÒ c¬ cÊu, ®ñ søc gi¶i
quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra vÒ sù ph¸t triÓn x· héi,
thùc hiÖn thµnh c«ng sù nghiÖp ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp
hãa, hiÖn ®¹i hãa. Kh«ng ngõng n©ng cao n¨ng suÊt lao
®éng , t¨ng hµm lîng chÊt x¸m trong mét ®¬n vÞ s¶n
phÈm, t¨ng søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ th«ng qua
quan hÖ ®èi ngo¹i vµ xuÊt khÈu.
Thø ba, trªn c¬ së x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt tiÕn
bé, phÊn ®Êu x©y dùng nÒn d©n chñ x· héi chñ nghÜa,
t¹o ®iÒu kiÖn cho mçi c«ng d©n, mçi tËp thÓ ®Òu ® îc
17
b×nh ®¼ng gãp tµi n¨ng vµo viÖc ph¸t triÓn ®Êt n íc vµ
hëng thô nh÷ng gi¸ trÞ t¬ng xøng víi c«ng søc cña hä.
Thø t, trªn c¬ së ph¸t triÓn kinh tÕ, ®Èy m¹nh s¶n
xuÊt, n©ng cao lÜnh vùc dÞch vô, chóng ta cÇn nç lùc
x©y dùng mét x· héi hiÖn ®¹i, n¨ng ®éng, cã kh¶ n¨ng
"tù ®Ò kh¸ng, tù ®iÒu tiÕt vµ tù ph¸t triÓn", "tù thÝch
nghi" ®Ó råi vît qua thö th¸ch, nhanh chãng héi nhËp
kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc, tõng bíc ph¸t triÓn kinh tÕ
tri thøc, ®ñ søc c¹nh tranh, x©y dùng mét x· héi hiÖn
®¹i víi mét nÒn v¨n hãa tiªn tiÕn, ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n
téc, mét nÒn v¨n minh cao thÓ hiÖn trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh
vùc, n©ng cao d©n trÝ, tr×nh ®é khoa häc- c«ng nghÖ
cho tÊt c¶ mäi tÇng líp nh©n d©n, lµm cho hä cã lèi
sèng, møc sèng vµ kh¶ n¨ng ho¹t ®éng v¨n hãa vµ v¨n
minh cña thêi ®¹i. Chóng ta kh«ng thÓ x©y dùng thµnh
c«ng chñ nghÜa x· héi trªn mét nÒn kinh tÕ nghÌo nµn,
l¹c hËu vµ còng sÏ kh«ng thÓ cã ®îc mét x· héi tèt ®Ñp,
nÕu nh©n d©n ta cha cã ®îc cuéc sèng Êm no, h¹nh
phóc, tr×nh ®é v¨n hãa cao, tay nghÒ v÷ng; nÕu tr×nh
®é d©n trÝ cha cao.
2.2.3. T¹i sao cÇn ph¶i x©y dùng con ng êi viÖt nam trong qu¸
tr×nh ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa- hiÖn ®¹i hãa?
Theo quan ®iÓm cña triÕt häc M¸c- Lªnin, lÞch sö
nh©n lo¹i, xÐt ®Õn cïng, lµ lÞch sö gi¶i quyÕt vÊn ®Ò
con ngêi, tõng bíc tho¸t khái thÇn quyÒn vµ b¹o quyÒn
®Ó ®i ®Õn môc tiªu cuèi cïng lµ ph¸t triÓn toµn diÖn c¸
nh©n trong mét x· héi v¨n minh. Kh«ng mét d©n téc nµo
tån t¹i vµ ph¸t triÓn l¹i kh«ng chó ý tíi vÊn ®Ò con ng êi,
cã ®iÒu kh¸c nhau ë môc ®Ých vµ ph¬ng ph¸p gi¶i
quyÕt mµ th«i. Ngµy nay, ë níc ta, cïng víi qu¸ tr×nh
®æi míi toµn diÖn ®Êt níc vµ bíc vµo giai ®o¹n ®Èy
m¹nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa, viÖc x©y dùng con
ngêi ViÖt Nam hiÖn ®¹i lµ ®ßi hái cÊp b¸ch, cã thÓ
kh¼ng ®Þnh ®iÒu ®ã lµ do:
18
Thø nhÊt, con ngêi võa lµ môc tiªu võa lµ ®éng lùc
cña qu¸ tr×nh ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa.
Môc tiªu x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam, nh §¶ng
ta ®· chØ râ, lµ t¹o ra mét x· héi mµ trong ®ã, con ng êi
®îc gi¶i phãng, nh©n d©n lao ®éng lµm chñ ®Êt níc, cã
nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cao vµ nÒn v¨n hãa tiªn tiÕn,
®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc; mäi ngêi cã cuéc sèng Êm no,
h¹nh phóc, c«ng b»ng x· héi vµ d©n chñ ®îc ®¶m b¶o.
C«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa lµ nh»m môc ®Ých
ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi vµ lÊy ®ã lµm m«i tr êng ®Ó
ph¸t triÓn toµn diÖn con ngêi. Ph¸t triÓn con ngêi lµ
®Æc trng b¶n chÊt cña c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa
x· héi chñ nghÜa; lµ môc tiªu, ®éng lùc c¬ b¶n cña qu¸
tr×nh ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa.
Thø hai, con ngêi võa lµ s¶n phÈm, võa lµ chñ thÓ
cña qu¸ tr×nh ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa.
Con ngêi kh«ng thÓ chän cho m×nh mét x· héi ®Ó
sinh ra, song x· héi ph¶i ®µo luyÖn nh÷ng con ng êi phï
hîp víi yªu cÇu tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña nã. Con ng êi lµ
s¶n phÈm cña hoµn c¶nh, nhng hoµn c¶nh ®ã lµ do
chÝnh con ngêi t¸i t¹o ra. Sù phï hîp gi÷a con ng êi vµ
hoµn c¶nh chØ ®îc hiÓu th«ng qua ho¹t ®éng thùc tiÔn.
Ngµy nay trong qu¸ tr×nh ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp
hãa, hiÖn ®¹i hãa, con ngêi kh«ng chØ lµ chñ thÓ cña
ho¹t ®éng s¶n xuÊt vËt chÊt lµ yÕu tè hµng ®Çu , yÕu
tè ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh trong lùc lîng s¶n xuÊt cña
x· héi, mµ h¬n n÷a, nã ®ãng vai trß lµ chñ thÓ ho¹t
®éng cña qu¸ tr×nh lÞch sö cña m×nh. Trong qu¸ tr×nh
®Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa c¸ nh©n võa
lµ s¶n phÈm, võa lµ kÎ s¸ng t¹o néi dung c¸c quan hÖ x·
héi, võa bÞ quy ®Þnh, võa "tù do"; vµ theo mét ý nghÜa
nhÊt ®Þnh nµo ®ã, võa lµ ®iÓm kÕt thóc võa lµ ®iÓm
xuÊt ph¸t.
19
Thø ba, ph¸t huy nguån lùc con ngêi lµ vÊn ®Ò chiÕn
lîc trong qu¸ tr×nh ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i
hãa.
Chóng ta chØ cã mét lèi ra duy nhÊt trong thêi ®¹i
c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, lµ ph¸t huy
nguån lùc con ngêi. Sù ®i lªn cña chóng ta ph¶i dùa vµo
thÕ m¹nh duy nhÊt cña m×nh, ®ã lµ con ngêi ViÖt Nam,
trÝ tuÖ ViÖt Nam, tiÒm n¨ng chÊt x¸m ViÖt Nam. NghÞ
quyÕt Héi nghÞ lÇn thø hai Ban ChÊp hµnh Trung ¬ng
khãa VIII kh¼ng ®Þnh: Muèn tiÕn hµnh c«ng nghiÖp
hãa, hiÖn ®¹i hãa th¾ng lîi ph¶i ph¸t triÓn m¹nh gi¸o
dôc- ®µo t¹o, ph¸t huy nguån lùc con ngêi, yÕu tè c¬
b¶n cña sù ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng.
2.2.4. Nh÷ng yªu cÇu ®èi víi con ng êi VIÖt Nam ®Ó ®¸p øng
sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa- hiÖn ®¹i hãa
Trong "§êng c¸ch mÖnh", chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®·
dµnh bµi më ®Çu cho vÊn ®Ò ®µo t¹o nh÷ng "h¹t gièng"
®Çu tiªn cho c¸ch m¹ng. Ngêi cho r»ng, muèn lµm c¸ch
m¹ng, tríc hÕt cÇn ph¶i cã nh÷ng con ngêi cã ®Çy ®ñ
phÈm chÊt c¸ch m¹ng. Vµ, chÝnh Ngêi lµ mét mÉu mùc
tuyÖt vêi vÒ mét con ngêi ch©n chÝnh. §· cã rÊt nhiÒu
c¸n bé cña §¶ng, nh÷ng chiÕn sÜ céng s¶n trung kiªn ®·
nªu nh÷ng tÊm g¬ng s¸ng ngêi, nh÷ng h×nh ¶nh tiªu
biÓu cho con ngêi ViÖt Nam míi. Song chØ khi giai cÊp v«
s¶n giµnh ®îc chÝnh quyÒn, x©y dùng chñ nghÜa x· héi
th× míi cã ®iÒu kiÖn x©y dùng con ngêi míi trong ®«ng
®¶o quÇn chóng. Ngµy nay, trong qu¸ tr×nh ®Èy m¹nh
c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n íc, híng vµo môc
®Ých "d©n giµu, níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ,
v¨n minh" theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, con ngêi
ViÖt Nam- môc tiªu vµ ®éng lùc cña ph¸t triÓn kinh tÕx· héi còng ph¶i cã nh÷ng ®Æc trng míi, theo yªu cÇu
míi ®Ó cã thÓ gãp phÇn tèt nhÊt vµo sù nghiÖp x©y
dùng ®Êt níc, ph¸t huy nhiÒu nhÊt nh÷ng tiÒm n¨ng
cña b¶n th©n. VÊn ®Ò ®Æt ra hiÖn nay lµ ph¶i x©y
20
- Xem thêm -
.DOC 
53 
63 
75 
