Tài liệu Tiểu luận vai trò của lợi nhuận trong nền kinh tế thị trường ở vn

lêi më ®Çu Lîi nhuËn lµ mét ph¹m trï kinh tÕ lín, nã tån t¹i song song víi sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸. Lµ môc tiªu cho chiÕn lîc ph¸t triÓn doanh nghiÖp nãi riªng vµ toµn x· héi nãi chung. V× vËy, lîi nhuËn cã mét vai trß v« cïng quan träng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. §Æc biÖt trong giai ®o¹n hiÖn nay, níc ta ®ang ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ theo c¬ chÕ míi – C¬ chÕ thÞ trêng, chóng ta cÇn ph¶i xem xÐt vÊn ®Ò nµy mét c¸ch ®óng ®¾n ®Ó tõ ®ã thÊy ®îc xu híng vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ vµ t×m ra c¸c chÝnh s¸ch phï hîp ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ níc nhµ. XuÊt ph¸t tõ tÇm quan träng cña lîi nhuËn nh ®· tr×nh bµy trªn. §Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ cña em sÏ tËp trung ®i vµo nghiªn cøu mét sã vÊn ®Ò sau ®©y: 1. Nguån gèc vµ b¶n chÊt cña lîi nhuËn. 2. Vai trß cña lîi nhuËn trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. 3. Vai trß cña lîi nhuËn trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë ViÖt Nam. Do giíi h¹n vÒ thêi gian, ®é dµi cña ®Ò ¸n còng nh tr×nh ®é cã h¹n. §Ò ¸n nµy kh«ng thÓ tr¸nh ®îc nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh. Em rÊt mong cã ®îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp cña c¸c thµy vµ b¹n ®äc. Qua ®©y, em còng xin ch©n thµnh göi lêi c¸m ¬n tíi thµy TrÇn ViÖt TiÕn-Gi¶ng viªn bé m«n Kinh tÕ chÝnh trÞngêi ®· gióp em rÊt nhiÒu trong viÖc hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy. 1/42 Néi dung Ch¬ng I: Nguån gèc vµ b¶n chÊt cña lîi nhuËn. I. Quan ®iÓm cña c¸c trêng ph¸i kinh tÕ häc vÒ lîi nhuËn: 1. Quan ®iÓm cña c¸c nhµ kinh tÕ häc tríc Mac: a. Quan ®iÓm cña chñ nghÜa träng th¬ng vÒ lîi nhuËn: Chñ nghÜa träng th¬ng lµ hÖ t tëng kinh tÕ ®Çu tiªn cña giai cÊp t s¶n. Ra ®êi vµo kho¶ng nh÷ng n¨m 1450_1650, ph¸t triÓn m¹nh nhÊt ë Anh sau ®ã lµ ë Ph¸p vµ ý. VÒ mÆt lÞch sö, chñ nghÜa träng th¬ng ra ®êi khi ph¬ng thøc s¶n xuÊt phong kiÕn suy tµn vµ nh÷ng mÇm mèng ®Çu tiªn cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt TBCN h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn, trong thêi kú chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ hµng ho¸ gi¶n ®¬n sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng. §©y lµ thêi kú tÝch luü nguyªn thuû t b¶n, chÝnh v× vËy ngµnh th¬ng m¹i_®Æc biÖt lµ ngo¹i th¬ng ®îc t«n vinh lªn vÞ trÝ thèng trÞ, nã nh mét ph¬ng thuèc h÷u hiÖu cho sù giµu cã cña c¸c quèc gia T B¶n. Trªn c¬ së ®èi tîng nghiªn cøu cña chñ nghÜa träng th¬ng tõ lÜnh vùc lu th«ng vµ trao ®æi hµng ho¸, mµ hä cho r»ng:" lîi nhuËn lµ do lÜnh vùc lu th«ng mua b¸n, trao ®æi sinh ra. Nã lµ kÕt qu¶ cña viÖc mua Ýt b¸n nhiÒu, mua rÎ b¸n ®¾t mµ cã.1 1 TrÝch Gi¸o tr×nh LÞch sö c¸c häc thuyÕt kinh tÕ,Trêng §HKTQD(1999), trang 46 Ch¬ngIII. 2/42 Do h¹n chÕ cña lÞch sö nªn hä míi chØ thÊy ®îc lîi nhuËn tõ lÜnh vùc lu th«ng hµng ho¸ mµ cha thÊy ®îc nguån gèc s©u xa cña lîi nhuËn lµ trong s¶n xuÊt. ChÝnh v× vËy mµ hä ®· lµm cho c¸c doanh nghiÖp x¸c ®Þnh sai môc tiªu phÊn ®Êu vµ hËu qu¶ lµ thÊt b¹i thÞ trêng TBCN nh: t×nh tr¹ng s¶n xuÊt d thõa, lõa ®¶o, gian lËn th¬ng m¹i, kh«ng tËp chung s¶n xuÊt ®Ó hoµn thiÖn s¶n phÈm, kh«ng lÊy chÊt lîng s¶n phÈm lµm môc tiªu ph¸t triÓn bÒn v÷ng...T tëng nµy ®· nhanh chãng ®a nÒn kinh tÕ l©m vµo chç suy tho¸i, khñng ho¶ng vµ viÖc th¸o gì chóng cµng trë nªn bÕ t¾c. MÆc dï sai lÇm nhng quan ®iÓm vÒ "lîi nhuËn" cña trêng ph¸i träng tiÒn cæ ®iÓn l¹i cã mét gi¸ trÞ lÞch sö hÕt søc to lín. §ã lµ nh÷ng viªn g¹ch ®Çu tiªn ®Ó x©y dùng nªn kh¸i niÖm khoa häc, ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c vÒ lîi nhuËn vµ ®ång thêi còng lµ nh÷ng viªn g¹ch ®Çu tiªn ®Ó x©y dùng lªn hÖ thèng c¸c quan ®iÓm, c¸c quy luËt vµ c¸c häc thuyÕt kinh tÕ sau nµy. b. Quan ®iÓm vÒ lîi nhuËn cña trêng ph¸i kinh tÕ chÝnh trÞ häc t s¶n cæ ®iÓn Anh. Trong thêi kú chñ nghÜa träng th¬ng, sù ho¹t ®éng cña t b¶n chñ yÕu lµ trong lÜnh vùc lu th«ng. Do qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña c«ng trêng thñ c«ng,CNTB chuyÓn sang qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, lóc nµy c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ cña s¶n xuÊt ®· vît qu¸ kh¶ n¨ng gi¶i thÝch cña lý thuyÕt chñ nghÜa träng th¬ng vµ häc thuyÕt kinh tÕ cæ ®iÓn xuÊt hiÖn. C¸c nhµ kinh tÕ häc cña trêng ph¸i nµy lÇn ®Çu tiªn chuyÓn ®èi tîng nghiªn cøu tõ lÜnh vùc lu th«ng sang lÜnh vùc s¶n xuÊt. LÇn ®Çu tiªn hä x©y dùng mét hÖ thèng c¸c ph¹m trï vµ quy luËt cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng: nh ph¹m trï lîi nhuËn, lîi tøc, 3/42 ®Þa t«...Trong ®ã cã mét sè quan ®iÓm vÒ lîi nhuËn næi bËt lµ quan ®iÓm cña william Petty, Adam Smith,David Ricardo. + W_Petty:2 Trong lý thuyÕt vÒ thu nhËp cña m×nh, W_Petty kh«ng trùc tiÕp tr×nh bµy lîi nhuËn cña doanh nghiÖp mµ «ng tr×nh bµy hai h×nh th¸i gi¸ trÞ thÆng d lµ lîi tøc vµ ®Þa t«. Theo «ng ®Þa t« lµ sè chªnh lÖch gi÷a thu nhËp b¸n hµng vµ chi phÝ s¶n xuÊt. Chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm tiÒn l¬ng vµ gièng m¸. Trong kh¸i niÖm nµy, «ng ®· ®ång nhÊt gi÷a ®Þa t« vµ lîi nhuËn, tõ ®ã ta cã thÓ suy ra r»ng: sè chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ hµng ho¸ vµ chi phÝ s¶n xuÊt lµ gi¸ trÞ thÆng d. Tõ luËn ®iÓm nµy, theo Mac, c«ng lao cña W_Petty lµ ®· chØ ra nguån gèc gi¸ trÞ thÆng d, mÇm mèng lý luËn vÒ bãc lét theo lèi TBCN. VÒ lîi tøc, W_Petty cho r»ng ®ã lµ phÇn thu nhËp ph¸t sinh cña ®Þa t«, lîi tøc lµ t« cña tiÒn, lîi tøc phô thuéc vµo ®Þa t«, nh vËy «ng cho r»ng : phÇn lîi nhuËn d«i ra phô thuéc vµo nhµ t b¶n lµ hîp lý, nã nh phÇn thëng xøng ®¸ng cho nh÷ng m¹o hiÓm, rñi ro cña nhµ t b¶n khi bá tiÒn ra ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh. + A_Smith:3 ¤ng cho r»ng lîi nhuËn lµ kho¶n khÊu trõ thø hai vµo s¶m phÈm cña ngêi lao ®éng, chïng ®Òu cã nguån gèc lµ lao ®éng kh«ng ®îc tr¶ c«ng cña c«ng nh©n. ¤ng chØ ra lîi tøc lµ mét bé phËn cña lîi nhuËn mµ nhµ t b¶n ho¹t ®éng b»ng tiÒn ®i vay ph¶i tr¶ cho chñ cña nã ®Ó ®îc quyÒn sö 2 Dùa theo Gi¸o tr×nh LÞch sö c¸c häc thuyÕt kinh tÕ,Trêng §HKTQD(1999), trang 54-55 Ch¬ngIII. 3 Da theo Gi¸o tr×nh LÞch sö c¸c häc thuyÕt kinh tÕ,Trêng §HKTQD(1999), trang 6567 Ch¬ngIII. 4/42 dông t b¶n. ¤ng nh×n thÊy xu híng b×nh qu©n ho¸ tû suÊt lîi nhuËn vµ xu híng tû suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n gi¶m dÇn do khèi lîng t b¶n ®Çu t t¨ng lªn. XuÊt ph¸t tõ sù ph©n tÝch gi¸ trÞ hµng ho¸ do ngêi c«ng nh©n t¹o ra A_Smith thÊy mét thùc tÕ lµ c«ng nh©n chØ nhËn ®îc mét phÇn tiÒn l¬ng, phÇn cßn l¹i lµ lîi nhuËn ®Þa t« th× cña nhµ t b¶n. + D_Ricardo:4 NÕu nh A_Smith sèng trong thêi kú c«ng trêng thñ c«ng ph¸t triÓn m¹nh th× D_Ricardo l¹i sèng trong thêi kú c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp, ®ã lµ ®iÒu kiÖn kh¸ch quan ®Ó «ng vît ®îc ngìng giíi h¹n mµ A_Smith dõng l¹i. Trªn c¬ së kÕ thõa häc thuyÕt kinh tÕ cña A_Smith,vÒ lîi nhuËn, D_Ricardo cho r»ng:" lîi nhuËn lµ sè cßn laÞ ngoµi tiÒn l¬ng mµ nhµ t b¶n tr¶ cho c«ng nh©n". B»ng quan ®iÓm nµy «ng ®· thÊy lîi nhuËn lµ mét s¶n phÈm cña lao ®éng,vµ «ng nh×n thÊy quan hÖ bãc lét gi÷a chñ t b¶n vµ ngêi c«ng nh©n. §ång thêi «ng chØ ra xu híng gi¶m sót cña tû suÊt lîi nhuËn vµ gi¶i thÝch nguyªn nh©n do sù vËn ®éng, biÕn ®æi gi÷a ba giai cÊp: §Þa chñ , c«ng nh©n vµ t b¶n. 2. Quan ®iÓm vÒ lîi nhuËn cña John Keyes: Keyes ®îc M¸c ®¸nh gi¸ lµ cha ®Î cña kinh tÕ cæ ®iÓn vµ «ng cã c«ng lao to lín trong lÜnh vùc kinh tÕ. Khi ph©n tÝch phÇn thëng cho sù g¸nh chÞu rñi ro nãi chung chóng ta kh«ng tÝnh ®Õn c¸i rñi ro do vì nî hay c¸i rñi ro cã b¶o hiÓm. Cã mét d¹ng rñi ro ®Æc biÖt ph¶i lu ý lµ rñi ro ®Çu 4 Da theo Gi¸o tr×nh LÞch sö c¸c häc thuyÕt kinh tÕ,Trêng §HKTQD(1999), trang 7172 Ch¬ngIII. 5/42 t kh«ng ®îc b¶o hiÓm, nã ph¶i ®îc tÝnh vµo trong qu¸ tr×nh tÝnh lîi nhuËn doanh thu cña c«ng ty phô thuéc rÊt lín vµo th¨ng trÇm trong chu kú kinh doanh. Do c¸c nhµ ®Çu t kh«ng thÝch c¸c trêng hîp rñi ro nªn hä ®ßi hái ph¶i cã møc phÝ dù phßng rñi ro cho nh÷ng ®Çu t kh«ng ch¾c ch¾n nh»m bï ®¾p cho nh÷ng rñi ro cña hä. Keyes cho r»ng lîi nhuËn b»ng doanh thu trõ ®i chi phÝ, lîi nhuËn kinh doanh ®îc b¸o c¸o chñ yÕu lµ thu nhËp c«ng ty. 3. Häc thuyÕt vÒ lîi nhuËn cña Mac: a. Sù h×nh thµnh gi¸ trÞ thÆng d :5 KÕ thõa cã phª ph¸n nh÷ng quan ®iÓm cña A.Smith vµ D.Ricendo, Mac ®· x©y dùng nªn häc thuyÕt gi¸ trÞ thÆng d häc thuyÕt chØ râ nguån gèc vµ b¶n chÊt cña lîi nhuËn. Khi xem xÐt qu¸ tr×nh lu th«ng trong CNTB, Mac ®· thÊy tiÒn víi t c¸ch lµ t b¶n ®· vËn hµnh theo c«ng thøc TH-T'. ë ®©y cho ta thÊy r»ng nÕu sè tiÒn thu vÒ T' b»ng sè tiÒn bá raT th× qu¸ tr×nh vËn ®éng nµy trë nªn v« nghÜa. Môc ®Ých cña lu th«ng tiªn tÖ ë ®©y kh«ng ph¶i lµ gi¸ trÞ sù dông mµlµ gi¸ trÞ t¨ng thªm bëi vËy sè tiÒn thu vÒ ph¶i lín h¬n sè tiÒn øng ra. VËy T'= T+ T hay T'=T+m . Trong sè T(m), ®îc Mac gäi lµ gi¸ trÞ thÆng d. VËy tõ c«ng thøc vËn hµnh trªn , ph¶i ch¨ng m sinh ra tõ lu th«ng? ®Ó tr¶ lêi c©u hái nµy, Mac ®· tiÕp cËn vµ gi¶i quyÕt 3 trêng hîp . 5 Da theo Gi¸o tr×nh Kinh tÕ chÝnh trÞ, Trêng §HKTQD(1998),Ch¬ngIV &Gi¸o tr×nh LÞch sö c¸c häc thuyÕt kinh tÕ,Trêng §HKTQD(1999), trang 107-123 Ch¬ngV. 6/42 + NÕu hµng ho¸ ®îc trao ®æi ngang gi¸ th× chØ cã sù thay ®æi h×nh th¸i gi¸ trÞ chø tæng gi¸ trÞ cña mçi bªn lµ kh«ng thay ®æi vËy trêng hîp nµy m ®îc lo¹i bá. + NÕu ngêi b¸n mua víi gi¸ thÊp vµ b¸n víi gi¸ cao, th× chØ lµm giÇu cho mét hay mét sè ngêi nµo ®ã chø kh«ng thÓ gi¶i thÝch ®îc sù giÇu cã cho mét qu«c gia t b¶n, cã nghÜa lµ ®©y chØ lµ h×nh thøc ph©n phèi l¹i gi¸ trÞ cho toµn bé x· héi. Do ®ã kh«ng t¹o ®îc m. + NÕu ngêi mua mua víi gi¸ cao vµ còng b¸n ®îc víi gi¸ cao th× xÐt trong toµn bé x· héi t b¶n gÝa trÞ kh«ng t¨ng lªn, m ph¶i ®îc lo¹i bá. Nh vËy dï trao ®æi ngang gi¸ hay kh«ng ngang gi¸ th× lu th«ng còng kh«ng thÓ t¹o ra m. Cßn nÕu lµ mét s¶n phÈm thuÇn tuý chØ cho s¶n xuÊt kh«ng ®îc ®em ra lu th«ng trao ®æi th× nã chØ lµ mét vËt phÈm kh«ng h¬n kh«ng kÐm, sÏ kh«ng t¹o ra gi¸ trÞ vµ nh vËy sÏ kh«ng t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d. V× vËy ®Ó t×m hiÓu nguån gèc cña m th× Mac ph¶i ®i s©u ®Ó gi¶i thÝch ®Çy ®ñ c«ng thøc v× sù xuÊt hiÖn cña gi¸ trÞ thÆng d. TLSX T-H SX-H'-T' SL§ Nh×n vµo c«ng thøc nµy b¶n chÊt cña vÊn ®Ò ®Òu ®îc béc lé. §i s©u nghiªn cøu qóa tr×nh s¶n xuÊt TBCN lµ s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ tÝn dông . §Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt nhµ t b¶n 7/42 ph¶i bá ra mua t liÖu s¶n xuÊt vµ thuª c«ng nh©n (®i mua hµng ho¸ søc lao ®éng). Søc lao ®éng lµ mét lo¹i hµng ho¸ ®Æc biÖt mµ nhµ t b¶n ®· t×m thÊy trªn thÞ trêng. Ngoµi hai thuéc tÝnh gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông nh c¸c hµng ho¸ th«ng thêng kh¸c, viÖc tiªu dïng hµng ho¸ søc lao ®éng cßn t¹o ra cho nhµ t b¶n mét gi¸ trÞ lín h¬n chi phÝ mµ nhµ t b¶n bá ra. Nh vËy gi¸ trÞ sö dông cña søc lao ®éng chÝnh lµ nguån gèc t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d, nhng ®Ó thùc hiÖn gi¸ trÞ thÆng d th× nã ph¶i th«ng qua lu th«ng trao ®æi qu¸ tr×nh lao ®éng víi t c¸ch lµ qu¸ tr×nh nhµ t b¶n tiªu dïng søc lao ®éng cã hai ®Æc trng. - Ngêi lao ®éng chÞu sù kiÓm so¸t cña chñ t b¶n. - S¶n phÈm cho hä lµm ra hoµn toµn phô thuéc vµo tay nhµ t b¶n. ChÝnh hai ®Æc chng trªn ®· dÉn ®Õn gi¸ trÞ søc lao ®éng mµ nhµ t b¶n phaØ tr¶ khi mua (gi¸ c¶ søc lao ®éng) lu«n lu«n nhá h¬n gi¸ trÞ mµ søc lao ®éng ®ã cã thÓ t¹o ra. §iÒu nµy cã thÓ gi¶i thÝch ®îc nh sau: ngµy lao ®éng cña c«ng nh©n ®îc chia thµnh 2 phÇn: phÇn lao ®éng mµ ngêi c«ng nh©n t¹o ra mét lîng gi¸ trÞ ngang b»ng víi gi¸ trÞ søc lao ®éng cña m×nh gäi lµ thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt phÇn cßn l¹i cña ngµy lao ®éng lµ thêi gian lao ®éng mµ nhµ t b¶n ®îc hëng mµ kh«ng ph¶i tr¶ tiÒn. Trªn thùc tÕ, trong qu¸ tr×nh lao ®éng ngêi c«ng nh©n s¸ng t¹o ra mét gi¸ trÞ míi: (v+m) trong ®ã: + v lµ gi¸ trÞ søc lao ®éng (t b¶n kh¶ tiÕn) + m lµ gi¸ trÞ thÆng d. 8/42 Tuy nhiªn, ngêi c«ng nh©n chØ nhËn ®îctiÒn c«ng b»ng gi¸ trÞ (gi¸ c¶ søc lao ®éng), phÇn cßn l¹i lµ gi¸ trÞ thÆng d thuéc vÒ nhµ t b¶n. Tõ nh÷ng lËp luËn trªn , ta thÊy gi¸ trÞ thÆng d lµ gi¸ trÞ míi d«i ra ngoµi gi¸ trÞ søc lao ®éng cho ngêi c«ng nh©n s¸ng t¹o ra bÞ nhµ t b¶n chiÕm kh«ng ". TRong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d, c¸c bé phËn kh¸c nhau cña t b¶n cã t¸c dông kh¸c nhau. Cã bé phËn t b¶n ®îc sö dông trang nhiÒu qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Cã bé phËn ®îc sö dông vµo s¶n xuÊt l¹i tiªu hao toµn bé vµ chuyÓn biÕn gi¸ trÞ cña nã vµo s¶n phÈm trong mét chu kú s¶n xuÊt. Bé phËn t b¶n biÕn thµnh t liÖu s¶n xuÊt mµ gi¸ trÞ ®îc b¶o toµn vµ chuyÓn tõng phÇn vµo s¶n phÈm, tøc lµ gi¸ trÞ kh«ng biÕn ®æi v× lîng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®îc Mac gäi lµ t b¶n bÊt biÕn (ký hiÖu c). Bé phËn t b¶n biÕn thµnh søc lao ®éng kh«ng t¸i hiÖn ra nhng th«ng qua lao ®éng trõu tîng cña c«ng nh©n mµ t¨ng lªn, tøc lµ biÕn ®æi vÒ lîng ®îc M¸c gäi lµ t b¶n kh¶ biÕn (Ký hiÖu Q). VËy t b¶n kh¶ biÕn lµ ®iÒu kiÖn cÇn ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d nhng quyÕt ®Þnh cho gi¸ trÞ thÆng d l¹i lµ t b¶n kh¶ biÕn, v× nã lµ bé phËn t b¶n kh«ng ngõng t¨ng lªn tõ ®ã M¸c cho r»ng gi¸ trÞ hµng ho¸ = c+v+m. b. Qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸ gi¸ trÞ thÆng d lîi nhuËn:6 Nh chóng ta ®· biÕt muèn t¹o ra gi¸ trÞ hµng ho¸ tÊt yÕu ph¶i chi phÝ mét sè lao ®éng nhÊt ®Þnh bao gåm: lao ®éng sèng vµ lao ®éng qu¸ khø. 6 Dùa theo Gi¸o tr×nh Kinh tÕ chÝnh trÞ, Trêng §HKTQD(1998), Ch¬ngVI & Gi¸o tr×nh Kinh tÕ häc chÝnh trÞ M¸c-Lªnin, Nhµ XuÊt B¶n ChÝnh TrÞ Quèc Gia(1999), Ch¬ngVI , trang 162-185. 9/42 + Lao ®éng qu¸ khø: lµ gi¸ trÞ cña t liÖu s¶n xuÊt(c). + Lao ®éng sèng(lao ®éng hiÖn t¹i) lµ lao ®éng t¹o ra gi¸ trÞ míi (v+m). §øng trªn quan ®iÓm x· héi mµ xÐt th× ®ã lµ chi phÝ thùc tÕ ®Ó t¹o thµnh gi¸ trÞ cña hµng ho¸ (c+v+m). Tuy nhiªn nhµ t b¶n chØ øng t b¶n ®Ó s¶n xuÊt hµng ho¸ tøc lµ hä chØ øng ra mét sè t b¶n ®Ó mua t liÖu s¶n xuÊt (c) vµ mua søc lao ®éng (v). Chi phÝ ®ã, M¸c gäi lµ chi phÝ s¶n xuÊt TBCN (ký hiÖu K) K=c+v. Chóng ta cã thÓ thÊy ngay mét ®iÒu lµ chi phÝ s¶n xuÊt TBCN lu«n nhá h¬n chi phÝ thùc tÕ (gi¸ trÞ hµng ho¸). Râ rµng r»ng K=c+v < gi¸ trÞ hµng ho¸ (GTHH) =c+v+m. Nh vËy gi÷ gi¸ trÞ hµng ho¸ vµ K lu«n cã mét kho¶ng chªnh lÖch cho nªn sau khi b¸n hµng ho¸, nhµ t b¶n kh«ng nhng bï ®¾p ®ñ sè t b¶n ®· øng ra mµ cßn thu ®îc mét sè tiÒn lêi b»ng m, sè tiÒn nµy ®îc gäi lµ lîi nhuËn (p). VËy GTHH = c+v+m = K+m hay GTHH = K+p LiÖu p vµ m cã g× kh¸c nhau? ChØ khi nµo hµng ho¸ b¸n ®óng gi¸ trÞ th× p=m. Sù kh¸c nhau gi÷ p vµ m ®îc thÓ hiÖn ë chç nÕu hµng ho¸ b¸n víi gi¸ c¶ > GTHH th× p>m, cßn nÕu hµng ho¸ b¸n víi gi¸ c¶ < GTHH th× p - Xem thêm -