CH số 11 - B1 - ĐH KTQD Chuyên Photocopy - Đánh máy - In Luận văn, Tiểu luận : 6.280.688
Môc lôc
Trang
3
4
4
4
5
6
6
7
7
12
Lêi më ®Çu
PhÇn I: Vai trß cña chÝnh phñ trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng
I. ¦u thÕ vµ khuyÕt tËt cña thÞ trêng
1. Kh¸i niÖm c¬ chÕ thÞ trêng
2. ¦u thÕ cña thÞ trêng
3. Nh÷ng khuyÕt tËt cña c¬ chÕ thÞ trêng
II. Vai trß cña chÝnh phñ trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng
1. Môc tiªu cña kinh tÕ vÜ m«
2. Chøc n¨ng kinh tÕ cña chÝnh phñ
3. C¸c c«ng cô ®iÒu tiÕt cña chÝnh phñ
PhÇn II: VÞ trÝ kinh tÕ cña chÝnh phñ ë níc CHXHCN ViÖt
Nam trong giai
®o¹n “tõng bíc c«ng nghiÖp hãa vµ hiÖn ®¹i hãa 17
“®Êt níc
I. VÞ trÝ kinh tÕ cña chÝnh phñ ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh 17
chuyÓn ®æi c¬ chÕ
II. VÞ trÝ kinh tÕ cña chÝnh phñ ViÖt Nam trong giai ®o¹n
“tõng bíc c«ng
nghiÖp hãa vµ hiÖn ®¹i hãa “®Êt níc
20
1. C«ng nghiÖp hãa vµ hiÖn ®¹I hãa ë ViÖt Nam
20
2. Vai trß cña chÝnh phñ trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa vµ
hiÖn ®¹i hãa
ë níc ta
22
3. C¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ mµ chÝnh phñ ¸p dông trong giai
®o¹n
“c«ng nghiÖp hãa vµ hiÖn ®¹i hãa “
26
4. Nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh phñ ph¶i gi¶i quyÕt trong giai ®o¹n
“c«ng nghiÖp hãa vµ hiÖn ®¹i hãa “
31
PhÇn III: Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p cho nÒn kinh tÕ ViÖt Nam
vµ vai trß cña
chÝnh phñ trong ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ ë n
ta trong giai
®o¹n hiÖn nay
33
1
CH số 11 - B1 - ĐH KTQD Chuyên Photocopy - Đánh máy - In Luận văn, Tiểu luận : 6.280.688
I. Thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ vµ vai trß cña chÝnh phñ trong
®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn
kinh tÕ
1. Thùc tr¹ng cña nÒn kinh tÕ
2. Thùc tr¹ng qu¶n lý kinh tÕ cña nhµ níc ta
II. Nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý kinh
cña chÝnh phñ
KÕt luËn
Danh môc tµi liÖu tham kh¶o
33
33
34
tÕ
35
37
38
lêi më ®Çu
Kinh tÕ thÞ trêng tõng lµ ®éng lùc thóc ®Èy nÒn kinh tÕ t
b¶n ph¸t triÓn v« cïng nhanh chãng tõ khi nã ra ®êi.Thùc tÕ ®·
chøng minh c¬ chÕ thÞ trêng lµm cho nÒn kinh tÕ trë nªn n¨ng
®éng vµ mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. NÒn kinh tÕ thÞ trêng lu«n
lµ sù c¹nh tranh gi÷a c¸c h·ng s¶n suÊt víi nhau do ®ã hä ph¶i lu«n
t×m tßi,s¸ng t¹o c¸c ph¬ng thøc s¶n suÊt míi ®Ó mang l¹i lîi
nhuËn cao trong kinh doanh. ChÝnh v× thÕ nã lµm cho nÒn kinh tÕ
cña ®Êt níc ngµy cµng ph¸t triÓn vµ phån thÞnh.Tuy nhiªn c¬ chÕ
thÞ trêng kh«ng ph¶i lµ mét ho¹t ®éng kinh tÕ hoµn h¶o mµ nã
mang trªn m×nh mÆt tr¸i cña nã nh:sù c¹nh tranh kh«ng hoµn
h¶o; vÊn ®Ò ngo¹i øng; sù ph©n ho¸ giµu nghÌo...vµ c¸c vÊn ®Ò
x· héi kh¸c. ChÝnh v× vËy, nhµ níc ®· tham gia vµo qu¸ tr×nh ho¹t
®éng cña nÒn kinh tÕ ®Ó gi¶m nhÑ hoÆc kh¾c phôc nh÷ng hËu
qu¶ cña nã. Nhng trªn thùc tÕ kh«ng thÓ tån t¹i mét nÒn kinh tÕ
chØ ®îc ®iÒu hµnh b»ng mÖnh lÖnh vµ còng kh«ng cã nÒn kinh
tÕ nµo ho¹t ®éng trªn c¬ së tù nguyÖn mµ kh«ng cã sù ®iÒu tiÕt
cña nhµ níc. ChÝnh phñ ngµy cµng kh¼ng ®Þnh ®îc vai trß cña
m×nh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ. §Æc biÖt lµ ®èi
víi ViÖt Nam-mét níc míi chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu
bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù ®iÒu tiÕt vÜ m« cña nhµ
níc nªn cßn cã nhiÒu ®iÒu míi mÎ vµ bì ngì nªn chÝnh phñ ViÖt
Nam l¹i cµng cã vai trß to lín trong viÖc híng nÒn kinh tÕ ®i theo
®óng môc tiªu ®· chän.Víi hiÓu biÕt cña mét sinh viªn míi ®îc híng
dÉn häc tËp m«n häc nµy, em xin ®îc tr×nh bµy nh÷ng hiÓu biÕt
cña m×nh vÒ vai trß cña chÝnh phñ trong ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn
2
CH số 11 - B1 - ĐH KTQD Chuyên Photocopy - Đánh máy - In Luận văn, Tiểu luận : 6.280.688
kinh tÕ. §ång thêi liªn hÖ ®Õn vÞ trÝ kinh tÕ cña chÝnh phñ ë níc
Céng hoµ XHCN ViÖt Nam trong giai ®o¹n “tõng bíc c«ng nghiÖp
ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸” ®Êt níc.
phÇn I :
vai trß cña chÝnh phñ trong
nÒn kinh tÕ thÞ trêng
I.¦u thÕ vµ khuyÕt tËt cña thÞ trêng:
§Ó hiÓu râ vai trß cña chÝnh phñ trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng,
tríc hÕt ta ph¶i hiÓu kh¸i niÖm vÒ thÞ trêng vµ c¬ chÕ thÞ trêng.
1.Kh¸i niÖm c¬ chÕ thÞ trêng:
a.ThÞ trêng: Cã rÊt nhiÒu kh¸i niÖm vÒ thÞ trêng tuú theo mçi
quan ®iÓm,mçi gãc ®é kh¸c nhau song mét kh¸i niÖm t¬ng ®èi
kh¸i qu¸t nhÊt lµ: “ThÞ trêng lµ mét qu¸ tr×nh trong ®ã ngêi mua
vµ ngêi b¸n mét thø hµng t¸c ®éng qua l¹i nhau ®Ó x¸c ®Þnh gi¸
c¶ vµ sè lîng hµng “(Paul A.Samuelson).
ThÞ trêng lµ yÕu tè c¬ b¶n cña m«i trêng kinh doanh, lµ n¬i
h×nh thµnh c¸c quan hÖ kinh tÕ. C¸c quan hÖ kinh tÕ nµy lµ c¬ së
quan träng ®Ó h×nh thµnh c¬ cÊu kinh tÕ. Th«ng qua thÞ trêng
c¸c quan hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c ngµnh, c¸c khu vùc kinh tÕ míi ®îc
biÓu hiªn. ThÞ trêng cã kh¶ n¨ng dù b¸o vµ híng dÉn ngíi s¶n suÊt
vµ tiªu dïng trong hµnh vi kinh tÕ. Nãi mét c¸ch kh¸c,trong nÒn
kinh tÕ hµng ho¸ tÊt nhiªn tån t¹i mét c¬ chÕ thÞ trêng.
b.C¬ chÕ thÞ trêng (Sù vËn ®éng cña thÞ trêng ): “C¬ chÕ
thÞ trêng lµ mét h×nh thøc tæ chøc kinh tÕ trong ®ã c¸ nh©n ngêi
tiªu dïng vµ c¸c nhµ doanh nghiÖp t¸c ®éng lÉn nhau qua thÞ tr3
CH số 11 - B1 - ĐH KTQD Chuyên Photocopy - Đánh máy - In Luận văn, Tiểu luận : 6.280.688
êng ®Ó x¸c ®Þnh 3 vÊn ®Ò trung t©m cña tæ chøc kinh tÕ “(Paul
A. Samuelson ). Ba vÊn ®Ò trung t©m ®ã lµ: s¶n xuÊt ra c¸i g×;
s¶n xuÊt nh thÕ nµo vµ s¶n xuÊt cho ai.
S¶n xuÊt c¸i g×: Nh»m tho¶ m·n nhu cÇu cña ngêi tiªu dïng
vµ cßn do kh¶ n¨ng kü thuËt vµ chi phÝ s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng,viÖc s¶n xuÊt ra c¸i g× kh¸c so víi
nÒn kinh tÕ tù nhiªn ë chç:trong nÒn kinh tÕ tù nhiªn hä s¶n xuÊt
ra nh÷ng g× mµ hä cÇn ®Ó phôc vô cho môc ®Ých tiªu dïng trùc
tiÕp cña m×nh, cßn trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng c¸c nhµ doanh
nghiÖp s¶n xuÊt ra nh÷ng mÆt hµng mµ thÞ trêng cÇn. Cho nªn
gi¸ c¶ chÝnh lµ tÝn hiÖu tËp trung nhÊt m¸ch b¶o cho ngêi ta s¶n
xuÊt ra c¸i g×. Ngêi tiªu dïng sÏ bá phiÕu b»ng tiÒn cho nh÷ng g×
cÇn s¶n xuÊt
S¶n xuÊt nh thÕ nµo: Lµ do c¹nh tranh gi÷a nh÷ng ngêi s¶n
xuÊt quyÕt ®Þnh. §Ó cã sù c¹nh tranh vÒ gi¸ c¶ vµ lîi nhuËn th×
c¸c nhµ doanh nghiÖp ph¶i biÕt sö dông hîp lý nguån lùc mµ m×nh
cã ®Ó t¹o ra chi phÝ ®Çu vµo thÊp vµ chi phÝ ®Çu ra hîp lý mµ
thÞ trêng chÊp nhËn ®îc
S¶n xuÊt cho ai: Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, c¸c h·ng s¶n
xuÊt ra nh÷ng lo¹i hµng ho¸ vµ dÞch vô cho nh÷ng ngêi cã nhu cÇu
vµ cã kh¶ n¨ng thanh to¸n cho nh÷ng nhu cÇu ®ã. §èi víi ngêi tiªu
dïng, gi¸ c¶ quyÕt ®Þnh quy m« tiªu dïng vµ do ®ã quyÕt ®Þnh
møc tiªu thô hµng ho¸ vµ dÞch vô trong x· héi.
Tãm l¹i, c¬ chÕ thÞ trêng lµ mét lo¹i c¬ chÕ kinh tÕ lÊy sù
vËn ®éng cña thÞ trêng ®Ó biÓu hiÖn, mµ sù vËn ®éng cña thÞ trêng l¹i cùc kú phøc t¹p, nã bÞ chi phèi, ¶nh hëng, t¸c ®éng qua l¹i
cña v« vµn yÕu tè. C¬ chÕ thÞ trêng cã nh÷ng u thÕ vµ khuyÕt tËt
cña nã mµ ta ph¶i n¾m ®îc ®Ó cã biÖn ph¸p ph¸t huy nh÷ng u
®iÓm cña nã ®ång thêi kh¾c phôc nh÷ng khuyÕt tËt ®ã .
2.¦u thÕ cña thÞ trêng:
NÒn kinh tÕ thÞ trêng ra ®êi lµ mét tÊt yÕu trong qu¸ tr×nh
ph¸t triÓn cña mçi quèc gia. Nã mang trªn m×nh nh÷ng u thÕ mµ
kh«ng mét nÒn kinh tÕ nµo s¸nh ®îc víi nã.
Thø 1:§ã lµ sù tù do vÒ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ. Cã nghÜa lµ cã
sù ®a d¹ng ho¸ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Ó ph¸t huy ®îc hÕt n¨ng
lùc t×m tßi vµ s¸ng t¹o cña mçi doanh nghiÖp nh»m t¹o ra ®îc lîi
nhuËn cao nhÊt gãp phÇn lµm ®Êt níc giµu m¹nh.
4
CH số 11 - B1 - ĐH KTQD Chuyên Photocopy - Đánh máy - In Luận văn, Tiểu luận : 6.280.688
Thø 2:Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng th× kinh tÕ t nh©n chiÕm u
thÕ bëi v× ®¹i ®a sè c¸c lo¹i h×nh ho¹t ®éng kinh tÕ t nh©n cã
quy m« nhá víi kh¶ n¨ng thÝch øng nhanh, nh¹y tríc nh÷ng thay
®æi cña thùc tÕ. MÆt kh¸c, hä kh«ng ph¶i chi tr¶ l¬ng cho bé m¸y
viªn chøc cång kÒnh nh trong qu¶n lý kinh tÕ quèc doanh, v× thÕ
thu ®îc lîi nhuËn lín h¬n.
Thø 3:Phi tËp trung ho¸ c¸c quyÒn lùc kinh tÕ cã nghÜa lµ sù
vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng g¾n liÒn víi viÖc tån t¹i c¸c
lo¹i h×nh së h÷u kh¸c nhau vÒ t liÖu s¶n xuÊt, víi quy luËt canh
tranh ®· lµm ph©n t¸n quyÒn lùc vÒ mÆt kinh tÕ trong tõng
ngµnh còng nh trong toµn bé nÒn kinh tÕ. Th«ng qua c¹nh tranh
thÞ trêng dÉn d¾t ngêi s¶n xuÊt-kinh doanh vµo n¬i ®Çu t cã lîi
nhÊt. §iÒu nµy lµm cho c¬ cÊu s¶n xuÊt x· héi,ngµnh còng cã sù
thay ®æi theo yªu cÇu cña thÞ trêng.
Thø 4:Lîi nhuËn lµ ®éng lùc cao nhÊt ®Ó thóc ®Èy qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt. Tõ ®ã nã tr¶ lêi c¸c c©u hái s¶n suÊt ra c¸i g×,s¶n suÊt
nh thÕ nµo vµ s¶n xuÊt cho ai. Nã biÕt kÕt hîp c¸c nguån lùc mét
c¸ch hîp lýnhÊt ®Ó s¶n xuÊt ra mét khèi lîng s¶n phÈm lín nhÊt víi
chi phÝ thÊp nhÊt,tõ ®ã tèi ®a ho¸ ®îc lîi nhuËn. NÒn kinh tÕ thÞ
trêng vËn dông ®îc n¨ng lùc tèi ®a cña nÒn kinh tÕ vÒ vèn, kinh
nghiÖm lao ®éng.
Thø 5:Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, tÊt c¶ c¸c ngµnh thuéc c¸c
lÜnh vùc kh¸c nhau th× yÕu tè chung duy nhÊt t¸c ®éng ®Õn
doanh nghiÖp lµ t¹o ra lîi nhuËn. C¸c doanh nghiÖp chØ kh¸c nhau
ë h×nh th¸i quy m« tæ chøc. Nhng chóng cã ®iÓm gièng nhau lµ
ho¹t ®éng trùc tiÕp víi thÞ trêng. Do ®ã hä lµ nh÷ng ngêi d¸m
chÞu tr¸ch nhiÖm tríc c¸c quyÕt ®Þnh cña m×nh, tõ ®ã ®ßi hái
c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã tr×nh ®é,n¨ng lùc tæ chøc kinh doanh.
3.Nh÷ng khuyÕt tËt cña c¬ chÕ thÞ trêng :
Bªn c¹nh nh÷ng u ®iÓm cã thÓ nãi lµ tuyÖt vêi cña nÒn kinh
tÕ thÞ trêng th× trong qu¸ tr×nh vËn ®éng th× nã n¶y sinh c¸c
nhîc ®iÓm sau:
Thø 1:Sù t¸c ®éng, ®iÒu khiÓn cña bµn tay v« h×nh mang
tÝnh chÊt tù ph¸t, mï qu¸ng v× kh«ng ai biÕt tríc ®îc cung cÇu cña
x· héi.
Thø 2:ThÞ trêng mang trªn m×nh nh÷ng th«ng tin kh«ng ®Çy
®ñ nªn dÔ dÉn ®Õn mÊt c©n ®èi trong nÒn kinh tÕ.
5
CH số 11 - B1 - ĐH KTQD Chuyên Photocopy - Đánh máy - In Luận văn, Tiểu luận : 6.280.688
Thø 3:Sù vËn ®éng cña c¬ chÕ thÞ trêng dÉn ®Õn sù ph©n
hãa s©u s¾c gi÷a giµu vµ nghÌo bëi trªn th¬ng trêng chØ tån t¹i
nh÷ng “kÎ m¹nh “,tõ ®ã cã sù mÊt b×nh ®¼ng vÒ kinh tÕ-x· héi.
Thø 4:ThÞ trêng ph¸t triÓn dÉn ®Õn ®éc quyÒn do ®ã lµm
gi¶m ®éng lùc ph¸t triÓn.
Thø 5:Cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ th× nã g©y ra
nh÷ng tÖ n¹n x· héi nh: hµng gi¶, bu«n lËu, tham nhòng, hèi lé ...
Thø 6:ThÞ trêng trong nhiÒu trêng hîp lµ k×m h·m chø kh«ng
ph¶i lµ thóc ®Èy tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ.
Thø 7:Ho¹t ®éng kinh tÕ trong c¬ chÕ thÞ trêng tµn ph¸ m«i
sinh mét c¸ch ghª gím, t×nh tr¹ng « nhiÔm m«i trêng ®ang ë møc
b¸o ®éng ë nhiÒu quèc gia.
ChÝnh nh÷ng khiÕm khuyÕt ®ã ®· g©y ra sù l·ng phÝ cña c¶i
x· héi, do sù nhËn thøc nhu cña cÇu thÞ trêng cña tõng ®¬n vÞ lµ
®éc lËp, lµ riªng lÎ dÉn ®Õn ®Çu t trïng lÆp, g©y l·ng phÝ. §ång
thêi do sù c¹nh tranh giµnh giËt lîi nhuËn dÉn ®Õn viÖc chi phÝ cho
qu¶ng c¸o lµ qu¸ møc cÇn thiÕt. MÆt kh¸c, c¸c lÜnh vùc thu ®îc Ýt
lîi nhuËn hoÆc kh«ng cã lîi nhuËn l¹i kh«ng ®îc c¸c doanh nghiÖp
chó ý, mµ chÝnh nh÷ng hµng ho¸ ®ã l¹i lµ nh÷ng c¬ së, tiÒn ®Ò
cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, ®ã chÝnh lµ c¬ së h¹ tÇng cña x· héi,
m¹ng líi giao th«ng,m«i trêng sinh th¸i... ChÝnh v× vËy, ph¶i cã sù
can thiÖp h÷u hiÖu cña nhµ níc ®Ó ®¶m b¶o sù c«ng b»ng, hiÖu
qu¶ vµ æn ®Þnh cho nÒn kinh tÕ, x· héi .
II.Vai trß cña chÝnh phñ trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng:
Ta ®· xem xÐt nh÷ng u, nhîc ®iÓm cña c¬ chÕ thÞ trêng. Tuy
c¬ chÕ thÞ trêng vÉn tån t¹i tÝnh hai mÆt nhng hiÖn nay vÉn ®îc
tÊt c¶ c¸c quèc gia trªn thÕ giíi tiÕn hµnh. T¹i sao vËy? Bëi v×
kh«ng mét quèc gia nµolµ kh«ng cã sù ®iÒu tiÕt cña chÝnh phñ
®èi víi nÒn kinh tÕ. ChÝnh sù ®iÒu tiÕt ®ã ®· lµm gi¶m bít hoÆc
kh¾c phôc nh÷ng hËu qu¶ cña c¬ chÕ thÞ trêng lµm cho c¬ chÕ
thÞ trêng u viÖt h¬n h¼n so víi c¸c c¬ chÕ kinh tÕ kh¸c vµ chÝnh
phñ dÔ dµng h¬n trong viÖc híng nÒn kinh tÕ ®i ®óng môc tiªu
mµ m×nh ®· ®Ò ra.
1.Môc tiªu cña kinh tÕ vÜ m«:
6
CH số 11 - B1 - ĐH KTQD Chuyên Photocopy - Đánh máy - In Luận văn, Tiểu luận : 6.280.688
C¸c quèc gia ®Òu lu«n lu«n híng vÒ môc tiªu chÝnh lµ: s¶n lîng cao, c«ng ¨n viÖc lµm ®Çy ®ñ, æn ®Þnh gi¸ c¶ vµ c¸n c©n
ngo¹i th¬ng
Môc tiªu thø 1:lµ s¶n lîng cao c¶ trªn thùc tÕ lÉn tiÒm n¨ng.
“Ngµy nay, thíc ®o cuèi cïng ®Ó ®¸nh gi¸ thµnh c«ng kinh tÕ, lµ
kh¶ n¨ng cña mét níc ®Ó t¹o ra s¶n lîng cao vµ t¨ng nhanh ®îc
s¶n lîng hµng ho¸ vµ dÞch vô kinh tÕ”
.Cã
nghÜa lµ tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ ë møc cao.
Môc tiªu thø 2:lµ c«ng ¨n viÖc lµm ë møc cao vµ thÊt nghiÖp
thÊp ë møc thÊt nghiÖp tù nhiªn. Bëi v× mét quèc gia cµng t¹o ra
®îc nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm th× nÒn kinh tÕ ®ã ®ang ë trong thêi
kú ph¸t triÓn cao.
Môc tiªu thø 3:lµ æn ®Þnh gi¸ c¶ vµ tû lÖ l¹m ph¸t thÊp. ¤n
®Þnh gi¸ c¶ lµ lµm cho sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ lµ kh«ng línvµ
kh«ng ®ét ngét ®Ó giíi kinh doanh cã thÓ ®o¸n ®îc nh»m ®Þnh
híng ®Çu t cho m×nh. Khi gi¸ c¶ cña tÊt c¶ hµng ho¸ ®ång lo¹t
t¨ng lªn th× ngêi ta gäi lµ l¹m ph¸t. C¸c quèc gia lu«n muè duy tr×
tû lÖ l¹m ph¸t ë møc mét con sè hoÆc hai con sè ë møc thÊp cã
thÓ chÊp nhËn ®îc, c¸c chÝnh phñ t×m mäi c¸ch ®Ó gi÷ tû lÖ l¹m
ph¸t dao ®éng quanh tû lÖ l¹m ph¸t nãi trªn.
Môc tiªu thø 4: C©n b»ng c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ, æn ®Þn
tû gi¸ hèi ®o¸i. HÇu hÕt nÒn kinh tÕ cña c¸c níc ®Òu lµ nÒn kinh
tÕ më cöa, bu«n b¸n víi níc ngoµi do ®ã lu«n tån t¹i viÖc xuÊtnhËp khÈu hµng ho¸ hoÆc vay mîn gi÷a c¸c níc... C©n b»ng c¸n
c©n thanh to¸n vµ æn ®Þnh tû gi¸ hèi ®o¸i nh»m lµm cho c¸n
c©n h¬ng m¹i kh«ng cã nh÷ng “có sèc “lín .
2.Chøc n¨ng kinh tÕ cña chÝnh phñ:
Khi th¶o luËn vai trß cña chÝnh phñ, chóng ta thêng ®¬ng
chÊp nhËn r»ng chÝnh phñ lµ ngêi ®Ò ra luËt lÖ ®i ®êng. §Ó
kh¼ng ®Þnh vai trß cña m×nh chÝnh phñ thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng
cña m×nh.
HiÖu qu¶,nh ®· nãi ë trªn, c¸c nÒn kinh tÕ trªn thùc tÕ ®«i
khi chÞu thÊt b¹i thÞ trêng. ¥ hÖ thèng kinh tÕ c¹nh tranh, nhiÒu
nhµ s¶n xuÊt ®¬n gi¶n kh«ng biÕt kü thuËt s¶n xuÊt rÎ nhÊt, vµ
chi phÝ s¶n xuÊt kh«ng h¹ xuèng møc tèi thiÓu ®îc. Trªn thÞ trêng
thùc tÕ, mét doanh nghiÖp cã thÓ cã l·i b»ng c¸ch gi÷ gi¸ cao
còng nh b»ng c¸ch gi÷ møc s¶n xuÊt cao. Trong nhiÒu lÜnh vùc
7
CH số 11 - B1 - ĐH KTQD Chuyên Photocopy - Đánh máy - In Luận văn, Tiểu luận : 6.280.688
kh¸c cã rÊt nhiÒu t¸c ®éng bªn ngoµi, v× « nhiÔm ®éc h¹i hoÆc
v× kiÕn thøc quÝ gi¸, ®èi víi c¸c nhµ doanh nghiÖp kh¸c hoÆc ngêi tiªu dïng. Trong mçi mét trêng hîp nµy, mét thÊt b¹i thÞ trêng
dÉn ®Õn s¶n xuÊt kh«ng hiÖu qu¶ hoÆc tiªu dïng kh«ng hiÖu qu¶,
vµ ë ®©y, chÝnh phñ cã thÓ ®ãng vai trß ch÷a bÖnh. Nhng trong
khi ®¸nh gi¸ vai trß cña chÝnh phñ ch÷a bÖnh kinh tÕ, chóng ta
còng ph¶i c¶nh gi¸c víi “ nh÷ng thÊt b¹i cña chÝnh phñ “- ®ã lµ
t×nh huèng chÝnh phñ g©y thªm bÖnh hoÆc lµm cho bÖnh trÇm
träng thªm.
C¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o. Mét sai lÖch nghiªm träng cña
c¹nh tranh hoµn h¶o lµ c¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o hoÆc nh©n tè
®éc quyÒn.
Chóng ta ph¶i lu«n lu«n nhí ®Þnh nghÜa chinnhs x¸c cña nhµ
kinh tÕ vÒ “ngêi c¹nh tranh hoµn h¶o “. Míi chØ cã mét vµi ®Þch
thñ cha ®ñ hco c¹nh tranh hoµn h¶o. §Þnh nghÜa kinh tÕ vÒ c¹nh
tranh hoµn h¶o trªn mét thÞ trêng lµ cã ®ñ mét sè lîng doanh
nghiÖp hoÆc møc ®é c¹nh tranh ®Õn møc kh«ng cã mét doanh
nghiÖp nµo cã thÓ ¶nh hëng ®Õn gi¸ c¶ cña hµng ho¸ ®ã. Mét “
ngêi c¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o “ lµ mét ngêi mµ hµnh ®éng cã
thÓ ¶nh hëng ®Õn gi¸ cña mét mÆt hµng. Thùc tÕ, ®iÒu nµy cã
nghÜa lµ hÇu hÕt c¸c «ng chñ doanh nghiÖp, cã lÏ trõ sè hµng
triÖu nhµ n«ng mµ tõng ngêi mét s¶n xuÊt ra mét phÇn kh«ng
®¸ng kÓ trong toµn bé thu ho¹ch, ®Òu lµ nh÷ng ngêi c¹nh tranh
kh«ng hoµn h¶o. ¥ ®Çu cùc c¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o lµ nhµ
®éc quyÒn, ngêi duy nhÊt cung cÊp mét mÆt hµng cô thÓ.
Toµn bé sinh ho¹t kinh tÕ lµ sù kÕt hîp gi÷a c¸c nh©n tè ®éc
quyÒn vµ c¹nh tranh. C¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o chø kh«ng ph¶i
c¹nh tranh hoµn h¶o lµ h×nh th¸i chÝnh. Nhng nãi r»ng, Mét doanh
nghiÖp cã thÓ t¸c ®éng tíi gi¸ c¶ s¶n phÈm cña m×nh kh«ng cã
nghÜa lµ “ ®éc tµi “. PhÇn sau chóng ta sÏ thÊy râ, mét doanh
nghiÖp kh«ng thÓ ®Þnh gi¸ hµng hoµn toµn theo ý muèn riªng mµ
vÉn cã l·i. Doanh nghiÖp ®ã ph¶i tÝnh ®Õn gi¸ cña c¸c hµng cã
thÓ thay thÕ cho hµng cña m×nh. ThËm chÝ nÕu doanh nghiÖp ®ã
s¶n xuÊt ra mét lo¹i dÇu ®èt ®· cã m¸c víi nh÷ng ®Æc tÝnh ®éc
®¸o, hä vÉn ph¶i tÝnh ®Õn gi¸ cña c¸c lo¹i dÇu ®èt kh¸c còng nh
gi¸ cña cñi, khÝ ®èt vµ chÊt c¸ch nhiÖt. Nh vËy, søc m¹nh kinh tÕ
cña nh÷ng ngêi c¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o lu«n bÞ kiÒm chÕ
phÇn nµo.
8
CH số 11 - B1 - ĐH KTQD Chuyên Photocopy - Đánh máy - In Luận văn, Tiểu luận : 6.280.688
C¸c «ng chñ doanh nghiÖp vµ c«ng nh©n võa a võa ghÐt c¹nh
tranh khi nã gióp chóng ta më réng thÞ trêng. Nhng chóng ta gäi nã
lµ “ cã tÝnh chÊt ®ôc ®Ïo”, “ kh«ng c«ng b»ng “ hoÆc “ tai h¹i “
khi ®èi thñ c¹nh tranh cña ta lµm chóng ta chónh ta mÊt lîi nhuËn.
Nh÷ng c«ng nh©n sèng phô thuéc vµo gi¸ b¸n søc lao ®éng cña
m×nh trªn thÞ trêng cã thÓ lµ nh÷ng ngêi ®Çu tiªn la ã khi c¹nh
tranh níc ngoµi ®e do¹ tiÒn l¬ng cña hä ë trong níc.
Khi søc m¹nh ®éc quyÒn- tøc lµ khi mét doanh nghiÖp lín cã
kh¶ n¨ng t¸c ®éng ®Õn gi¸ c¶ ë mét thÞ trêng nµo ®ã- thùc sù
trë thµnh quan träng vÒ kinh tÕ, chóng ta sÏ thÊy gi¸ c¶ cao h¬n
møc hiÖu qu¶, kiÓu mÉu mÐo mã vÒ cÇu vµ s¶n xuÊt, vµ lîi nhuËn
siªu thêng. Nh÷ng lîi nhuËn nµy cã thÓ bÞ biÕn thµnh ®iÒu qu¶ng
c¸o lõa dèi hoÆc lµ thËm chÝ cã thÓ mua ¶nh hëng vµ sù b¶o hé
cña ngµnh lËp ph¸p.
ChÝnh phñ kh«ng coi mäi ho¹t ®éng cña ®éc quyÒn lµ tÊt
yÕu. Tõ nh÷ng n¨m 1890 chÝnh phñ Liªn bang ®· ra c¸c luËt
chèng ®éc quyÒn vµ luËt lÖ kinh tÕ ®Ó t¨ng hiÖu lùc cña hÖ
thèng thÞ trêng c¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o cña chóng ta.
T¸c ®éng bªn ngoµi. Mét c¸ch thø hai ®Ó c¬ chÕ thÞ trêng
kh«ng bÞ kiÒm chÕ cã thÓ dÉn ®Õn kÕt qu¶ kh«ng cã hiÖu qu¶
xuÊt khÈu khi cã nh©n tè t¸c ®éng bªn ngoµi.
Nhng trªn thùc tÕ, nhiÒu t¸c ®éng qua l¹i diÔn ra bªn ngoµi
c¸c thÞ trêng. Doanh nghiÖp sö dông tµi nguyªn hiÕm nh kh«ng
khÝ hoÆc níc s¹ch mµ kh«ng tr¶ tiÒn cho nh÷ng ngêi ph¶i sèng
trong bÇu kh«ng khÝ bÞ « nhiÔm hoÆc níc bÞ bÈn. Doanh nghiÖpB,
®ãng ë gi÷a mét khu vùc d©n c thuª mét ngêi b¶o vÖ mÆt mòi d÷
tîn canh gi÷ nhµ m¸y cña m×nh;nh vËy lµm cho bän lu manh v× sî
còng tr¸nh hµnh nghÒ ë c¸c nhµ d©n l©n cËn. Trong nh÷ng trêng
hîp ®ã, mét c¸i xÊu vÒ kinh tÕ vµ mét c¸i tèt vÒ kinh tÕ ®· ®îc
chuyÓn giao tíi nh÷ng ®èi tîng bªn ngoµi c¸c thÞ trêng. T¸c ®éng
bªn ngoµi x¶y ra khi doanh nghiÖp hoÆc con ngêi t¹o ra chi phÝ lîi
Ých cho doanh nghiÖp kh¸c hoÆc nguêi kh¸c mµ nh÷ng doanh
nghiÖp hoÆc con ngêi nµo kh«ng ®îc nhËn ®óng sè tiÒn cÇn ®îc
tr¶ hoÆc kh«ng ph¶i tr¶ ®óng sè chi phÝ ph¶i tr¶.
V× x· héi chóng ta ®· trë nªn ®«ng d©n h¬n xa, v× s¶n xuÊt
ngµy cµng dùa trªn nh÷ng quy tr×nh sö dông chÊt ®éc t¸c ®éng
bªn ngoµi ®· tõ nh÷ng phiÒn to¸i nhá mµ trë thµnh nh÷ng mèi ®e
do¹ lín. KÕt qu¶ lµ chÝnh phñ ®· sö dônh ®Õn luËt lÖ ®iÒu tiÕt
9
CH số 11 - B1 - ĐH KTQD Chuyên Photocopy - Đánh máy - In Luận văn, Tiểu luận : 6.280.688
hµnh vi kinh tÕ nh lµ mét c¸ch ®Ó ng¨n chÆn nh÷ng t¸c ®éng
tiªu cùc bªn ngoµi nh « nhiÔm níc vµ kh«ng khÝ, khai th¸c ®Õn c¹n
kho¸ng s¶n, chÊt th¶i-g©y nguy hiÓm thøc ¨n, uèng thiÕu an toµn
vµ c¸c chÊt phãng x¹...
Nh÷ng ngêi phª ph¸n viÖc quy ®Þnh luËt lÖ than phiÒn r»ng
ho¹t ®éng kinh tÕ cña chÝnh phñ cã tÝnh chÊt cìng bøc kh«ng cÇn
thiÕt. ChÝnh phñ gièng nh cha
mÑ, lu«n nãi kh«ng ®îc: Kh«ng ®îc b¸n thiÕu c©n, kh«ng ®îc sö
dông lao ®éng trÎ em, kh«ng ®îc ®Ó èng khãi nhµ m¸y nh¶ khãi
ra bÇu trêi, kh«ng ®îc b¸n hoÆc hót Cocaine.v.v...
MÆt kh¸c, khi kinh doanh, c¸c nhµ s¶n xuÊt lu«n muèn thu ®îc lîi nhuËn cao nhÊt, nguån vèn quay vßng nhanh... Do ®ã, mét sè
lo¹i hµng ho¸ quan träng cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ, cho sù b¶o
®¶m an ninh trËt tù cho nÒn kinh tÕ l¹i kh«ng ®îc ®Çu t v× nã
kh«ng mang l¹i lîi nhuËn hoÆc lîi nhuËn qu¸ Ýt. V× thÕ chÝnh phñ
pn¶i ®Çu t vµo c¸c lo¹i hµng ho¸ nµy. “Sù can thiÖp cña chÝnh phñ
vµo thÞ trêng ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ cña nÒn kinh tÕ chøng tá
nh÷ng viÖc lµm nh thÕ kh«ng ph¶i do ý thÝch “.(Paul A.Samuel).
C«ng b»ng. Cho ®Õn nay chóng ta ®· tËp trung vµo c¸c thiÕu
sãt trong vai trß chØ ®¹o cña bµn tay v« h×nh-nh÷ng sù thiÕu
hoµn h¶o cã lÏ cã thÓ söa ch÷a ®îc b»ng sù can thiÖp ®óng ®¾n.
Nhng h·y t¹m cho r»ng nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng hoµn toµn cã hiÖu
qu¶-lu«n ë trªn ranh giíi kh¶ n¨ng s¶n xuÊt vµ kh«ng bao giê ë bªn
trong ranh giíi nµy c¶, lu«n chän ®óng sè lîng hµng ho¸ c«ng céng
so víi hµng ho¸ t nh©n.v.v... Nhng thËm chÝ nÕu hÖ thèng thÞ trêng ho¹t ®éng hoµn h¶o nh võa m« t¶ th× nhiÒu ngêi vÉn kh«ng
cho nã lµ lý tëng. T¹i sao vËy?
Thø nhÊt, hµng ho¸ ®i theo sè phiÕu b»ng ®ång ®« la chø
kh«ng ph¶i lµ theo nhu cÇu lín nhÊt. Mét con mÌo cña ngêi giµu cã
thÓ ®îc nhËn sè s÷a mµ mét ®øa trÎ nghÌo cÇn cã ®Ó ®îc khoÎ
m¹nh. Cã phs¶i lµ do cung cÇu ho¹t ®éng kÐm kh«ng? Hoµn toµn
kh«ng v× c¬ chÕ thÞ trêng ®ang lµm ®óng chøc n¨ng-nã ®Æt
hµng vµo tay ngêi cã thÓ tr¶ tiÒn nhiÒu nhÊt, ngêi cã nhiÒu phiÕu
b»ng tiÒn nhÊt. Nh÷ng ngêi b¶o vÖ c¬ chÕ gi¸ c¶ vµ nh÷ng ngêi
phª ph¸n nã cÇn thõa nhËn r»ng mét hÖ thèng thÞ trêng cã hiÖu
qu¶ cã thÓ g©y ra sù bÊt b×nh ®¼ng lín. NÕu mét níc chi tiªu vÒ
thøc ¨n cho sóc vËt lµm c¶nh nu«i trong nhµ nhiÒu h¬n lµ vÒ gi¸o
dôc ®¹i häc cho ngêi nghÌo th× ®ã lµ mét khuyÕt ®iÓm cña viÖc
10
CH số 11 - B1 - ĐH KTQD Chuyên Photocopy - Đánh máy - In Luận văn, Tiểu luận : 6.280.688
ph©n phèi thu nhËp, chø kh«ng ph¶i lµ cña thÞ trêng. Nhng, mét
kÕt qu¶ nh vËy cã thÓ kh«ng chÊp nhËn ®îc vÒ mÆt chÝnh trÞ
hoÆc ®¹o lý. Mét x· héi kh«ng cÇn chÊp nhËn kÕt qu¶ cña nh÷ng
thÞ trêng cã tÝnh c¹nh tranh-sù sèng cßn cña nh÷ng kÎ sèng sãt-coi
®ã lµ quyÒn thiªng liªng hoÆc c«ng lý trªn ®êi. Bµn tay v« h×nh
cã thÓ dÉn chóng ta ®Õn giíi h¹n bªn ngoµi cña ranh giíi kh¶ n¨ng
s¶n xuÊt nhng kh«ng nhÊt thiÕt nã ph©n phèi s¶n lîng ®ã mét
c¸ch cã thÓ chÊp nhËn ®îc. Vµ mét khi x· héi d©n chñ kh«ng thÝch
sù ph©n phèi phiÕu ®«-la trong møc hÖ thèng thÞ trêng “th¶ láng
“th× nã cã biÖn ph¸p thay ®æi kÕt qu¶ th«ng qua nh÷ng chÝnh
s¸ch ph©n phèi l¹i.
Thø hai, do tØ suÊt thuÕ thÊp kh«ng thÓ gióp g× cho nh÷ng
ngêi hoµn toµn kh«ng cã thu nhËp.trong nh÷ng thËp kû gÇn ®©y
chÝnh phñ ®· x©y dùng mét hÖ thèng hç trî thu nhËp: Gióp ®ì cho
ngêi giµ, ngêi mï, ngêi bÞ tµn tËt, còng nh b¶o hiÓm thÊt nghiÖp
cho nh÷ng ngêi kh«ng cã c«ng ¨n viÖc lµm. HÖ thèng tr¶ tiÒn
chuyÓn dÞch nµy t¹o ra mét “m¹ng líi an toµn “b¶o vÖ nh÷ng ngêi
kh«ng may khái bÞ huû ho¹i vÒ kinh tÕ. Cuèi cïng, chÝnh phñ ®«i
khi trî cÊp tiªu dïng cho nh÷ng nhãm cã thu nhËp thÊp. Nhê qu¸
tr×nh t¨ng trëng kinh tÕ vµ nh÷ng ch¬ng tr×nh phóc lîi t¹o ra møc
sèng tèi thiÓu, phÇn lín c¶nh tóng quÉn ghª gím vµ dÔ nh×n thÊy
cña chñ nghÜa t b¶n thÕ kû 19 ®· bÞ xo¸ bá, mét kiÓu nghÌo ®ãi
dai d¼ng h¬n cña thÕ kû 20 cßn tån t¹i .
¤n ®Þnh. Ngoµi vai trß thóc ®Èy hiÖu qu¶ vµ c«ng b»ng,
chÝnh phñ còng tham gia vµo chøc n¨ng kinh tÕ vÜ m« lµ thóc ®Èy
sù æn ®Þnh kinh tÕ. Tõ khi ra ®êi, chñ nghÜa t b¶n ®· tõng gÆp
ph¶i nh÷ng th¨ng trÇm chu kú cña l¹m ph¸t (gi¸ c¶ lªn) vµ suy
tho¸i (n¹n thÊt nghiÖp rÊt cao). §«i khi nh÷ng hiÖn tîng nµy rÊt d÷
déi, nh thêi kú siªu l¹m ph¸t ë §øc trong nh÷ng n¨m 1920, ®Õn
møc tiÕp sau ®ã lµ rèi lo¹n x· héi, c¸ch m¹ng vµ chiÕn tranh. §«i
lóc, nh thêi kú §¹i suy tho¸i ë Mü trong nh÷ng n¨m 1930, khã kh¨n
gian khã kÐo dµi mét thËp kû v× c¸c nhµ l·nh ®¹o chÝnh trÞ kh«ng
cã ®ñ hiÓu biÕt kinh tÕ ®Ó cã biÖn ph¸p phôc håi kinh tÕ. GÇn
®©y h¬n, ®Çu nh÷ng n¨m 1980, chÝnh phñ Mü vµ c¸c níc kh¸c
®· cã biÖn ph¸p nh»m gi¶m tû lÖ l¹m ph¸t cao. Nh÷ng biÖn ph¸p
nµy ®· dÉn ®Õn thÊt nghiÖp cao vµ l¹m ph¸t th× gi¶m. Nhng
trong thµnh c«ng l¹i cã h¹t gièng cña thÊt b¹i. B»ng c¸ch b¶o ®¶m
mét thêi kú nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm vµ t¨ng trëng nhanh, nhiÒu níc
11
CH số 11 - B1 - ĐH KTQD Chuyên Photocopy - Đánh máy - In Luận văn, Tiểu luận : 6.280.688
®· v« t×nh nu«i dìng mét nÒn kinh tÕ trong ®ã nh©n d©n b¾t
®Çu cho r»ng phån vinh lµ lÏ ®¬ng nhiªn. NhiÒu níc ®¶m b¶o cho
c«ng nh©n vµ ngêi hëng thu nhËp ®Þnh kú møc sèng trong ®iÒu
kiÖn thêi tiÕt xÊu nh møc sèng chØ cã thÓ cã ®îc víi thêi tiÕt tèt.
Trong c¸c hÖ thèng gi¸ c¶, tiÒn l¬ng vµ hç trî thu nhËp cã nh÷ng
®iÓm cøng nh¾c. Khi nh÷ng rèi lo¹n cña nh÷ng n¨m 1970 x¶y ra
sau hai lÇn t¨ng m¹nh gi¸ dÇu löa, mÊt mïa ng«, trôc trÆc trong
hÖ thèng tµi chÝnh quèc tÕ-ngêi ta ®· kh«ng gi÷ ®îc lêi høa. Trong
sù ph¸t triÓn cña mçi quèc gia, kh«ng cã mét nÒn kinh tÕ ë quèc
gia nµo ®Òu lu«n æn ®Þnh mµ nã lu«n cã sù biÕn ®éng. Cã
nh÷ng thêi kú nÒn kinh tÕ cùc kú phån thÞnh nhng còng cã lóc nÒn
kinh tÕ n»m trong vïng ®¹i suy tho¸i do nhiÒu nguyªn nh©n: do
l¹m ph¸t cao, nh÷ng thay ®æi cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi... Do ®ã
chÝnh phñ gãp phÇn lµm cho nÒn kinh tÕ dÇn dÇn æn ®Þnh b»ng
c¸ch ®a ra nh÷ng chÝnh s¸ch hîp lý. C¸c môc tiªu cña ®êi sèng
kinh tÕ vÜ m« kh«ng ph¶i lµ vÊn ®Ò ®Ó bµn c·i gay g¾t n÷a. Nhng c¸c níc cã thÓ ®¹t ®îc c¸c môc tiªu ®ã mét tèt nhÊt nh thÕ
nµo? Mét níc muèn c¶i tiÕn thµnh tùu cña m×nh cã thÓ cã nh÷ng
sù lùa chän g×? Tr¶ lêi cho c©u hái nµy n»m mét phÇn trong c¸c
c«ng cô cña chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« .
C¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ bao gåm hai nhãm yÕu tè: C¬ chÕ thÞ
trêng-nhãm yÕu tè chÞu sù chi phèi cña “bµn tay v« h×nh “ tøc c¸c
quy luËt kinh tÕ thÞ trêng . Nhãm yÕu tè nµy mang tÝnh chÊt tù
®iÒu chØnh. Nhãm hai lµ sù qu¶n lý cña chÝnh phñ ë tÇm vÜ m«,
nhãm nµy g¾n liÒn víi “bµn tay h÷u h×nh “, tøc c¸c c«ng cô qu¶n
lý cña nhµ níc nh: ph¸p luËt, chÝnh s¸ch, kÕ ho¹ch... Nh vËy kh«ng
thÓ ®iÒu tiÕt sù vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng khi chØ cã
mét trong hai yÕu tè trªn, ®iÒu ®ã gièng nh ngêi ta ®Þnh “vç tay
b»ng mét tay “
Tãm l¹i, chÝnh phñ cã vai trß thóc ®Èy nÒn kinh tÕ híng tíi sù
c«ng b»ng, hiÖu qu¶ vµ æn ®Þnh. Tuy nhiªn chÝnh phñ kh«ng thÓ
h« hµo nh©n d©n lµ ph¶i lµm thÕ nµy hay thÕ kia th× míi ®¹t ®îc
hiÖu qu¶ mµ chÝnh phñ ph¶i sö dông c¸c c«ng cô cña kinh tÕ vÜ
m« ®ang cã trong tay mét c¸ch h÷u hiÖu nhÊt ®Ó thùc hiÖn vai
trß kh«ng thÓ thiÕu ®îc ®èi víi nÒn kinh tÕ ®Êt níc .
3.C¸c c«ng cô ®iÒu tiÕt cña chÝnh phñ :
12
CH số 11 - B1 - ĐH KTQD Chuyên Photocopy - Đánh máy - In Luận văn, Tiểu luận : 6.280.688
Trong nhiÒu trêng hîp chÝnh phñ kh«ng thÓ ngåi chê c¬ chÕ
tù æn ®Þnh cña kinh tÕ thÞ trêng ®îc mµ ph¶i nhanh chãng, trùc
tiÕp sö dông c¸c céng cô cña kinh tÕ vÜ m« ®Ó ®iÒu tiÕt nÒn
kinh tÕ. Mét c«ng cô chÝnh s¸ch lµ mét biÕn sè kinh tÕ chÞu sù
qu¶n lý trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp cña chÝnh phñ , thay ®æi c«ng cô
chÝnh s¸ch nµy sÏ cã t¸c ®éng ®Õn mét hoÆc nhiÒu môc tiªu kinh
tÕ vÜ m« .
a.HÖ thèng luËt ph¸p :
Nã lµ hµnh lang an toµn cho c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ, ®Õn mäi
thµnh phÇn kinh tÕ ...nh»m t¹o ra sù yªn t©m cho c¸c nhµ ®Çu t
®ång thêi ®¶m b¶o trËt tù kinh tÕ còng nh ®¶m b¶o trËt tù x· héi
®Ó nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn mét c¸ch lµnh m¹nh. B»ng c¸ch ®a ra
c¸c ®¹o luËt, chÝnh phñ ®· buéc mäi ngêi d©n hay mäi tæ chøc
kinh tÕ ph¶i tu©n theo. HÖ thèng luËt ph¸p xuyªn suèt qu¸ tr×nh
ph¸t triÓn cña x· héi vµ trong c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ. Nã ®a x· héi
nãi chung vµ nÒn kinh tÕ nãi riªng vµo khu«n khæ theo ý muèn
chñ quan cña chÝnh phñ. HÖ thèng luËt ph¸p ë mçi níc lµ cã thÓ
kh¸c nhau vµ cã thÓ söa ®æi, bæ sung ë mäi thêi ®iÓm ®Ó phï
hîp víi tõng giai ®o¹n cña mçi níc.
b.ChÝnh s¸ch tµi kho¸:
ChÝnh s¸ch tµi kho¸ bao gåm chi tiªu cña chÝnh phñ vµ thuÕ.
Chi tiªu cña chÝnh phñ:
C¸c chÝnh phñ kh«ng thÓ kh«ng chi tiªu bëi v× ®Ó t¹o hiÖu qu¶
cho nÒn kinh tÕ th× chÝnh phñ ph¶i bá tiÒn ra ®Ó x©y dùng ®êng x¸, c¸c ngµnh c«ng nghiÖp quan träng nh ®iÖn..., ®ång thêi
ph¶i chi tr¶ l¬ng cho c¸n bé viªn chøc, qu©n ®éi. c¶nh s¸t, trî
cÊp... Chi tiªu cña chÝnh phñ còng t¬ng tù nh viÖc ®Çu t cña c¸c
doanh nhgiÖp nhng kh¸c ë chç lµ chÝnh phñ kh«ng thu ®îc lîi
nhuËn trong cuéc ®Çu t nµy. Nhng bï l¹i nã n©ng cao hiÖu qu¶ cña
nÒn kinh tÕ, lµm cho x· héi cã sù c«ng b»ng h¬n. Bëi v× chi tiªu
cña chÝnh phñ lµ mét bé phËn cña tæng cÇu do ®ã nã lµm cho
tæng s¶n phÈm quèc d©n thay ®æi. Trong trêng hîp s¶n lîng cña
nÒn kinh tÕ cßn díi møc s¶n lînh tiÒm n¨ng th× chÝnh phñ t¨ng cêng chi tiªu ®Î lµm t¨ng tænh cÇu tõ ®ã lµm cho s¶n lîng tiÕn gÇn
s¶n lîng tiÒm n¨ng. Trong trêng hîp ngîc l¹i, s¶n lîng vît qua s¶n lîng tiÒm n¨ng hay trong thêi k× l¹m ph¸t cao, chÝnh phñ c¾t gi¶m
chi tiªu cña m×nh ®Ó cïng víi c¸c c«ng cô vÜ m« kh¸c lµm gi¶m
l¹m ph¸t. §iÒu ®ã chøng tá chÝnh phñ kh«ng thÓ chi tiªu mét c¸ch
.
13
CH số 11 - B1 - ĐH KTQD Chuyên Photocopy - Đánh máy - In Luận văn, Tiểu luận : 6.280.688
l·ng phÝ nguån ng©n s¸ch mµ vÊn ®Ò lµ chi tiªu thÕ nµo cho hîp
lÝ trong tõng thêi kú. Bªn c¹nh ®ã, chÝnh phñ cÇn ph¶i kiÓm so¸t
chÆt chÏ nhu cÇu chi tiªu cña m×nh ®Ó h¹n chÕ tèi ®a viÖc th©m
hôt ng©n s¸ch. Trong trêng hîp thiÕu hôt ng©n s¸ch chÝnh phñ
ph¶i vay tiÒn d©n chóng hoÆc vay níc ngoµi ®Ó bï ®¾p ng©n
s¸ch.
Tãm l¹i, tÊt c¶ c¸c chÝnh phñ ë c¸c quèc gia ®Òu ph¶i chi tiªu
nhng kh«ng ph¶i tù nhiªn cã tiÒn ®Ó chi tiªu mµ ph¶i cã nguån
thu. Nguån thu chñ yÕu cña ng©n s¸ch nhµ níc lµ thuÕ, cßn c¸c
nguån thu kh¸c lµ kh«ng ®¸ng kÓ.
ThuÕ kho¸ :
ThuÕ kho¸ lµ kho¶n ®ãng gãp mang tÝnh ph¸p lÖnh mµ nhµ níc
b¾t buéc mçi c«ng d©n vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ ph¶i nép ®Ó ®¸p
øng nhu cÇu chi tiªu cña chÝnh phñ. TÊt c¶ c¸c quèc gia ®Òu quy
®Þnh møc thuÕ suÊt víi mçi lo¹i thuÕ vµ buéc mäi ngêi ph¶i tu©n
theo. C¸c lo¹i thuÕ ®Òu lµm gi¶m thu nhËp cña ngêi d©n dÉn tíi
møc chi tiªu cho tiªu dïng cña c¸c hé gia ®×nh gi¶m. ThuÕ cßn ¶nh
hëng ®Õn viÖc ®Çu t cña mçi doanh nghiÖp, nÕu thuÕ cao sÏ
kh«ng khuyÕn khÝch ®Çu t, viÖc gi¶m c¸c s¾c thuÕ ®¸nh vµo c¸c
kho¶n bæ sung cho ®Çu t hoÆc kinh doanh m¸y mãc thiÕt bÞ míi
sÏ kÝch thÝch ®Çu t ë nhiÒu ngµnh tõ ®ã lµm t¨ng nguån vèn cña
nÒn kinh tÕ dÉn ®Õn GDP sÏ t¨ng lªn trong t¬ng lai. Ngoµi ra,
thuÕ cßn ¶nh hëng ®Õn viÖc xuÊt-nhËp khÈu ë mçi níc. NÕu c¸c
s¾c thuÕ ®¸nh vµo c¸c mÆt hµng nhËp khÈu cao th× sÏ h¹n chÕ
®îc viÖc nhËp khÈu c¸c mÆt hµng ®ã, t¬ng tù ®èi víi xuÊt khÈu,
tõ ®ã chÝnh phñ ®iÒu tiÕt ®îc lîng hµng ho¸ néi ®Þa vµ nhËp
ngo¹i. Nh vËy, khi chÝnh phñ muèn b¶o hé mét lo¹i mÆt hµng nµo
®ã ë trong níc th× chØ cÇn t¨ng thuÕ xuÊt-nhËp khÈu cña mÆt
hµng ®ã lªn cao ®Õn møc c¸c doanh nghiÖp kh«ng muèn nhËp
khÈu lo¹i mÆt hµng ®ã n÷a.
Nh vËy, ®Ó æn ®Þnh s¶n lîng gÇn víi s¶n lîng tiÒm n¨ng th×
chÝnh phñ cã thÓ sö dông chÝnh s¸ch tµi kho¸ b»ng c¸ch: NÕu c¸c
bé phËn cña tæng cÇu h¹ thÊp
mét c¸ch kh«ng b×nh thêng
th× chÝnh phñ ph¶i kÝch thÝch nhu cÇu b»ng c¸ch gi¶m thuÕ hoÆc
t¨ng chi tiªu hoÆc lµ kÕt hîp c¶ hai c¸ch. Trong trêng hîp c¸c bé
phËn cña tæng cÇu cao h¬n møc b×nh thêng th× chÝnh phñ cã thÓ
t¨ng thuÕ hoÆc gi¶m chi tiªu hoÆc kÕt hîp c¶ hai c¸ch.
c.ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ:
.
14
CH số 11 - B1 - ĐH KTQD Chuyên Photocopy - Đánh máy - In Luận văn, Tiểu luận : 6.280.688
ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ lµ mét c«nh cô kinh tÕ vÜ m« ®îc dïng t¬ng
®èi phæ biÕn cña chÝnh phñ. ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ chñ yÕu t¸c
®éng ®Õn ®Çu t t nh©n, híng nÒn kinh tÕ vµo møc s¶n lîng vµ
viÖc lµm mong muèn.
ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ cã hai c«ng cô chñ yÕu lµ lîng cung vÒ tiÒn
vµ l·i suÊt. Thùc chÊt cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ lµ chÝnh phñ th«ng
qua ng©n hµng trung ¬ng kiÓm so¸t viÖc cung øng tiÒn tÖ cho
nÒn kinh tÕ. Ng©n hµng trung ¬ng kiÓm so¸t b»ng c¸ch t¨ng
hoÆc gi¶m lîng cung øng tiÒn trong lu th«ng th«ng qua l·i suÊt
hoÆc chøng kho¸n... Th«ng thêng trong nh÷ng thêi kú l¹m ph¸t
cao, ng©n hµng trung ¬ng n©ng l·i suÊt lªn cao(chÝnh s¸ch th¾t
chÆt tiÒn tÖ)®Ó thu hót mét khèi lîng lín tiÒn vµo ng©n hµng lµm
cholîng tiÒn trong lu th«ng gi¶m. Hay trong thêi kú níi láng tiÒn
tÖ,ng©n hµng trung ¬ng gi¶m l·i suÊt hay mua chøng kho¸n cña
d©n chóng ®Ó t¨ng khèi lîng tiÒn trong lu th«ng. Nh vËy, b»ng
c¸ch th¾t chÆt hoÆc níi láng tiÒn tÖ sÏ lµm ¶nh hëng ®Õn ®Çu t,tõ ®ã sÏ ¶nh hëng ®Õn toµn bé nÒn kinh tÕ. Bëi v×, tuy chÝnh
s¸ch tiÒn tÖ cã t¸c ®éng quan träng ®Õn tæng s¶n phÈm quèc
d©n (GNP) thùc tÕ vÒ mÆt ng¾n h¹n. Song do t¸c ®éng ®Õn
®Çu t, nªn nã còng cã ¶nh hëng lín ®Õn tæng s¶n phÈm quèc d©n
tiÒm n¨ng vÒ mÆt dµi h¹n.
d.ChÝnh s¸ch thu nhËp:
ChÝnh s¸ch thu nhËp bao gåm hµng lo¹t c¸c c«ng cô mµ chÝnh
phñ sö dông nh»m t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn tiÒn c«ng, gi¸ c¶... ®Ó
k×m chÕ l¹m ph¸p.
ChÝnh s¸ch nµy bao gåm nhiÒu biÖn ph¸p cøng r¾n nh:®ång l¬ng,®ång gi¸; nh÷ng quy t¾c ph¸p lý rµng buéc sù thay ®æi gi¸l¬ng-tiÒn..., ®Õn c¸c biÖn ph¸p linh ho¹t nh:viÖc híng dÉn,
khuyÕn khÝch b»ng thuÕ thu nhËp...
ChÝnh s¸ch thu nhËp chØ ®Æc biÖt cã ý nghÜa trong thêi kú
l¹m ph¸t cao. Thùc chÊt cña chÝnh s¸ch thu nhËp lµ chÝnh s¸ch vÒ
gi¸-l¬ng-tiÒn. Trong thêi kú l¹m ph¸t cao chÝnh phñ thùc hiÖn
chÝnh s¸ch ®«nh gi¸ vµ ®«ng tiÒn l¬ng, tøc lµ cè ®Þnh gi¸ c¶ vµ
tiÒn c«ng trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh nh»m gi¶m bít lîng tiÒn.
e.ChÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i:
Trong nÒn kinh tÕ më cöa th× kh«ng thÓ kh«ng cã chÝnh s¸ch
kinh tÕ ®èi ngo¹i ®Ó sù trao ®æi mua b¸n gi÷a c¸c níc ®îc thuËn
lîi. ChÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i bao gåm nhiÒu lo¹i c«ng cô nh:
15
CH số 11 - B1 - ĐH KTQD Chuyên Photocopy - Đánh máy - In Luận văn, Tiểu luận : 6.280.688
qu¶n lý tû gi¸ hèi ®o¸i, chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng, trî gi¸, hµng rµo
thuÕ quan, h¹n ngh¹ch. ViÖc t¸c ®éng ®Õn hµng ho¸ xuÊt-nhËp
khÈu vµo gi¸ c¶ hµng ho¸ ®ã ®Òu th«ng qua c¸c c«ng cô
nµy.Ch¼ng h¹n nh ®Ó khuyÕn khÝch xuÊt khÈu th× chÝnh phñ cã
thÓ t¸c ®éng ®Õn tû gi¸ b»ng c¸ch h¹ thÊp tû gi¸ xuèng lµm cho
gi¸ ngo¹i tÖ gi¶m,®iÒu ®ã lµ rÊt thuËn lîi cho xuÊt khÈu, hoÆc cã
thÓ t¸c ®éng b»ng c¸ch h¹ thuÕ suÊt c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu,
hoÆc trî gi¸... lµm cho chi phÝ xuÊt khÈu h¹ xuèng tõ ®ã lµm gi¸
thµnh h¹ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc c¹nh tranh víi c¸c h·ng
s¶n xuÊt cïng lo¹i mÆt hµng ë c¸c níc kh¸c. Nh vËy, nh÷ng biÖn
ph¸p nµy nh»m duy tr× sù c©n b»ng trªn thÞ trêng ngo¹i hèi vµ
gi÷ cho xuÊt-nhËp khÈu theo nh mong muèn cña chÝnh phñ .
Tãm l¹i, ®©y lµ c¸c c«ng cô kinh tÕ vÜ m« chñ yÕu cña
chÝnh phñ, ngoµi ra cßn cã c¸c c«ng cô kh¸c nh c¸c kÕ ho¹ch, c¸c
ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn...ViÖc sö dông c¸c c«ng cô kinh tÕ vÜ m«
nµy trong tõng thêi kú hay ë mçi quèc gia lµ kh«ng gièng nhau. V×
vËy, khi sö dông chóng cÇn ph¶i xem xÐt ®iÒu kiÖn, hoµn c¶nh cô
thÓ ë quèc gia m×nh .
Sù kh¸c biÖt gi÷a ®iÒu tiÕt cña nhµ níc trongnÒn kinh tÕ chØ
huy vµ nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë chç :
NÒn kinh tÕ lµ nÒn kinh tÕ mµ chÝnh phñ ë níc ®ã trùc tiÕp gi¶i
quyÕt ba vÊn ®Ò c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ. Cßn trong nÒn kinh tÕ
thÞ trêng cã sù ®iÒu tiÕt cña nhµ níc (nÒn kinh tÕ hçn hîp)th× c¶
chÝnh phñ vµ thÞ trêng ®Òu tham gia gi¶i quyÕt ba vÊn ®Ò c¬
b¶n cña nÒn kinh tÕ, cã ngi· lµ kÕt hîp c¶ hai yÕu tè lµ sù dung
hoµ cña nhµ níc vµ thÞ trêng. C¸ch gi¶i quyÕt ®ã lµ :
S¶n xuÊt ra c¸i g×: Trong nÒn kinh tÕ chØ huy, nhµ níc trùc tiÕp
ph©n bè c¸c nguån lùc (®Êt ®ai, lao ®éng, vèn, kü thuËt...)cho
c¸c ngµnh, c¸c ®Þa ph¬ng, c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ (c¸c xÝ nghiÖp,
c¸c c«ng ty...), chÝnh phñ quyÕt ®Þnh cho c«ng ty nµy s¶n xuÊt ra
c¸i g× vµ bao nhiªu. Cßn trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, chÝnh phñ
®Ó tù c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra nh÷ng mÆt hµng g× mang l¹i
lîi nhuËn cho hä, chÝnh phñ tham gia s¶n xuÊt ra nh÷ng hµng c«ng
céng hay cßn gäi lµ x©y dùng h¹ tÇng c¬ së ®Ó phôc vô cho nÒn
kinh tÕ, ®ång thêi nhµ níc kiÓm so¸t mét tû phÇn ®¸ng kÓ cña
s¶n lîng th«ng qua viÖc ®¸nh thuÕ, tham gia vµo viÖc ®Þnh gi¸...,
chÝnh phñ còng tham gia vµo viÖc s¶n xuÊt ra hµng t nh©n: s¾t,
thÐp ...
16
CH số 11 - B1 - ĐH KTQD Chuyên Photocopy - Đánh máy - In Luận văn, Tiểu luận : 6.280.688
S¶n xuÊt nh thÕ nµo: Trong nÒn kinh tÕ chØ huy, nhµ níc quy
®Þnh c«ng nghÖ, kü thuËt s¶n xuÊt, quyÕt ®Þnh m« h×nh vµ
c¸ch thøc s¶n xuÊt. ViÖc thay ®æi còng ph¶i ®îc sù ®ång ý cña
nhµ níc. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng chÝnh phñ v× lîi Ých chung
cña toµn x· héi mµ s½n sµng nhËp nh÷ng c«ng nghÖ tèt vµ can
thiÖp nh÷ng tæ chøc, nh÷ng c«ng ty... nhËp nh÷ng c«ng nghÖ cã
h¹i cho céng ®ång.
S¶n xuÊt cho ai: Trong nÒn kinh tÕ chØ huy, nhµ níc quyÕt ®Þnh
ph©n chia tæng s¶n phÈm quèc d©n cho tõng ngµnh, tõng gia
®×nhvµ tõng c¸ nh©n. Cã nghÜa lµ c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt giao nép
hµng ho¸ ®· s¶n xuÊt cho chÝnh phñ, tõ ®ã chÝnh phñ ph©n phèi
®Òu c¸c mÆt hµn ®Õn c¸c ngµnh, c¸c gia ®×nh th«ng qua tem
phiÕu. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng th× c¶ nhµ níc vµ thÞ trêng
tham gia vµo viÖc ph©n phèi. Nhµ níc thùc hiÖn chÕ ®é trî cÊp cho
nh÷ng ngêi nghÌo, ngêi vÒ hu..., trî cÊp cho nh÷ng vïng bÞ thiªn
tai. §èi víi mét sè hµng ho¸ nhµ níc khuyÕn khÝch b»ng c¸ch gi¶m
thuÕ, trî cÊp theo gi¸ c¶ (trî gi¸) .
Qua ®©y ta thÊy, nÒn kinh tÕ chØ huy ho¹t ®éng kÐm hiÖu
qu¶ h¬n h¼n so víi nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù ®iÒu tiÕt cña
chÝnh phñ do chØ ®îc ®iÒu hµnh b»ng mÖnh lÖnh, s¶n xuÊt
kh«ng th«ng qua cung- cÇu trªn thÞ trêng, bªn c¹nh ®ã hÖ thèng
c¬ quan nhµ níc rÊt ®å sé lµm cho nhµ níc ph¶i cã chi phÝ qu¸ lín
vµo hÑe thèng nµy. Trªn thùc tÕ c¬ chÕ kinh tÕ chØ huy nµy ®·
®îc ¸p dông ë c¸c níc XHCN tríc ®©y vµ nã ®· bÞ tan r· .
Tuy nhiªn, sù ®iÒu tiÕt cña chÝnh phñ trong nÒn kinh tÕ thÞ
trêng kh«ng ph¶i lµ kh«ng cã mÆt tr¸i cña nã. Ch¼ng h¹n nh: §èi
víi thuÕ quan, nã cã t¸c ®éng lµm gi¶m lîng hµng nhËp khÈu vµ
chÝnh phñ thu ®îc mét kho¶n tiÒn tõ lo¹i thuÕ nµy, t¨ng lîng hµng
s¶n xuÊt trong níc. Tuy nhiªn, nã sinh ra chi phÝ rßng mµ x· héi
ph¶i chÞu ®Ó bï ®¾p cho doanh nghiÖp s¶n xuÊt thªm ®ång thêi
ngêi tiªu dïng ph¶i c¾t gi¶m tiªu dïng khi cã thuÕ quan hay nãi
c¸ch kh¸c nã lµ phÇn thiÖt h¹i do ngêi tiªu dïng ph¶i c¾t gi¶m tiªu
dïng. H¬n n÷a, chÝnh phñ dïng thuÕ quan ®Ó b¶o vÖ mét sè
ngµnh trong nícb»ng c¸ch ®Þnh møc thuÕ xuÊt-nhËp khÈu hµng
ho¸ nµo ®ã cao ®Õn møc chÊm døt viÖc nhËp khÈu hµng ho¸ ®ã,
do vËy ngµnh s¶n xuÊt lo¹i hµng ho¸ t¬ng tù ë néi ®Þa ®îc b¶o
hé. §iÒu nµy lµm cho ngµnh ®ã kh«ng cã tÝnh c¹nh tranh, kh«ng
17
CH số 11 - B1 - ĐH KTQD Chuyên Photocopy - Đánh máy - In Luận văn, Tiểu luận : 6.280.688
t×m kiÕm nh÷ng ph¬ng thøc s¶n xuÊt míi ®Ó gi¶m chi phÝ dÉn
®Õn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt gi¶m .
VÒ h¹n ng¹ch (quota) lµ giíi h¹n sè lîng hµng nhËp khÈu quota
do chÝnh phñ cÊp vµ tuú tõng t×nh h×nh mµ chÝnh phñ cho phÐp
nhËp khÈu tõng lo¹i hµng ho¸ lµ bao nhiªu. T¸c ®éng cña quota
còng gièng nh cña thuÕ quan nhng kh¸c mét ®iÒu lµ phÇn thuéc
vÒ chÝnh phñ khi cã thuÕ quan th× b©y giê l¹i thuéc vÒ nh÷ng ngêi cã quota. Do vËy cã sù tranh giµnh nhau ®Ó cã quota nhËp khÈu
dÉn ®Õn xuÊt hiÖn c¸c tÖ n¹n x· héi nh tham nhòng, hèi lé...
VÒ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cã tû gi¸ hèi ®o¸i th¶ næi: Khi chÝnh
phñ thùc hiÖn chÝnh s¸ch th¾t chÆt tiÒn tÖ (®Ó chèng l¹m ph¸t)
lµm cho l·i suÊt t¨ng lªn, do ®ã viÖc ®Çu t vµo níc nµy lµ rÊt hÊp
dÉn dÉn ®Õn møc cÇu vÒ ®ång tiÒn ®ã t¨ng, nªn lµm cho xuÊt
khÈu gi¶m, hµng nhËp khÈu rÎ h¬n (do gi¸ trÞ ®ång tiÒn níc ®ã
cao), lµm cho xuÊt khÈu rßng gi¶m tõ ®ã tæng cÇu (AD) gi¶m nªn
c«ng ¨n viÖc lµm gi¶m, c¸n c©n th¬ng m¹i bÞ th©m hôt. ViÖc
®Þnh gi¸ ®ång tiÒn qu¸ cao cïng víi tû gi¸ hèi ®o¸i th¶ næi lµm
¶nh hëng lín ®Õn nÒn kinh tÕ. (§iÒu nµy thùc tÕ ®· x¶y ra ë Mü
vµ NhËt ®Çu nh÷ng n¨m 80). ChÝnh phñ quy ®Þnh møc l¬ng tèi
thiÓu cao h¬n møc l¬ng b×nh qu©n nh»m b¶o vÖ lîi Ých cña ngêi
lao ®éng, h¹n chÕ sù bãc lét cña ngêi thuª c«ng nh©n. Møc l¬ng
tèi thiÓu cã thÓ ®¶m b¶o lîi Ých tríc m¾t cho mét bé phËn c«ng
nh©n nhng xÐt vÒ mÆt dµi h¹n nã lµm thÖt h¹i ®Õn lîi Ých cña
toµn bé lùc lîng lao ®éng ë chç lµm t¨ng ®éi qu©n thÊt nghiÖp.
Nh thÕ nã ®· ¶nh hëng kh«ng tèt ®Õn viÖc sö dông mét nguån lùc
quan träng cña x· héi. T¬ng tù, trªn thÞ trêng hµng hãa, viÖc quy
®Þnh møc gi¸ tèi thiÓu cao h¬n gi¸ trÞ c©n b»ng cña thÞ trêng cã
thÓ ®¶m b¶o lîi Ých tríc m¾t cho ngêi b¸n nhbg trong dµi h¹n gi¸
tèi thiÓu kh«ng khuyÕn khÝch ®æi míi kü thuËt vµ h¹ thÊp chi phÝ
do ®ã sÏ g©y thiÖt h¹i cho toµn bé nÒn kinh tÕ. ChÝnh phñ quy
®Þnh chÝnh s¸ch gi¸ tèi ®a tøc lµ b»ng c¸ch ban hµnh ®¹o luËt
quy ®Þnh mét møc gi¸ thÊp h¬n gi¸ trÞ c©n b»ng cña thÞ trêng
buéc ngêi mua ph¶i thanh to¸n theo gi¸ ®ã. Nã ®îc sö dông khi ë
trªn thÞ trêng nµo ®ã hµng ho¸ trë nªn khan hiÕm vµ cã xu híng
t¨ng gi¸ m¹nh ¶nh hëng xÊu ®Õn lîi Ých kinh tÕ cña nh÷ng ngêi
tiªu dïng. ViÖc quy ®Þnh gi¸ hµng ho¸ ®ã thÊp h¬n gi¸ trÞ c©n
b»ng cña thÞ trêng sÏ dÉn ®Õn viÖc gi¶m s¶n lîng cña c¸c doanh
nghiÖp trong níc vµ ngîc l¹i lµm t¨ng cÇu cña ngêi tiªu dïng. T×nh
18
CH số 11 - B1 - ĐH KTQD Chuyên Photocopy - Đánh máy - In Luận văn, Tiểu luận : 6.280.688
tr¹ng khan hiÕm hµng hãa ®ã xuÊt hiÖn vµ ngêi mua sÏ ph¶i c¹nh
tranh mét c¸ch quyÕt liÖt víi nhau ®Ó mua ®îc mét lîng hµng h¹n
chÕ víi møc gi¸ thÊp. ChÝnh phñ cã thÓ dïng biÖn ph¸p tem phiÕu
®Ó cung cÊp lîng hµng hãa cã h¹n víi møc gi¸ mµ chÝnh phñ mong
muèn. ViÖc ph¸t hµnh tem phiÕu nµy l¹i g¾n liÒn víi viÖc xuÊt
hiÖn thÞ trêng chî ®en bu«n b¸n tem phiÕu hoÆc hµng hãa víi gi¸
cao, thªm vµo ®ã lµ nh÷ng ngêi kh«ng cã nhu cÇu vÒ hµng hãa
®ã song vÉn ®îc cung cÊp tem phiÕu sÏ sö dông nã mét c¸ch l·ng
phÝ lµm thiÖt h¹i ®Õn hiÖu qu¶ chung cña nÒn kinh tÕ .
Tuy trong qu¸ tr×nh chÝnh phñ can thiÖp vµo thÞ trêng gÆp
ph¶i nhiÒu m©u thuÉn gi÷a hiÖu qu¶, c«ng b»ng vµ æn ®Þnh,
gi÷a dµi h¹n vµ ng¾n h¹n, nhng c¬ chÕ kinh tÕ thÞ trêng cã sù
®iÒu tiÕt cña chÝnh phñ cã sù u viÖt h¬n c¶ vµ ®îc tÊt c¶ c¸c
quèc gia trªn thÕ giíi ¸p dông .
19
CH số 11 - B1 - ĐH KTQD Chuyên Photocopy - Đánh máy - In Luận văn, Tiểu luận : 6.280.688
phÇn II :
vÞ trÝ kinh tÕ cña chÝnh phñ ¬ níc céng hßa
xhcn viÖt nam trong giai ®o¹n “tõng bíc
c«ng nghiÖp hãa vµ hiÖn ®¹i hãa “®Êt níc
§Êt níc ta ®ang tù kh¼ng ®Þnh m×nh b»ng c«ng cuéc “C«ng
nghiÖp hãa vµ hiÖn ®¹i hãa “. MÆc dï chóng ta míi ®ang lÉm
chÉm tõng bíc nhng cã sù ®iÒu tiÕt cña chÝnh phñ ë tÇm vÜ m«
th× c¸i ®Ých tríc m¾t nhÊt ®Þnh chóng ta sÏ sím ®¹t ®îc. §Ó cã
®îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ cña ngµy h«m nay, chÝnh phñ níc
Céng hßa XHCN ViÖt Nam ®· bao phen ph¶i ®¬ng ®Çu víi nh÷ng
khã kh¨n thö th¸ch. §iÒu ®ã cho thÊy vai trß to lín cña chÝnh phñ
ViÖt Nam trong qu¶n lý nÒn kinh tÕ cña ®Êt níc nãi chung vµ nhÊt
lµ trong giai ®o¹n “tõng bíc c«ng nghiÖp hãa vµ hiÖh ®¹i hãa
“®Êt níc. Thùc tÕ chøng minh r»ng: ChÝnh phñ ViÖt Nam lu«n
®ãng mét vai trß v« cïng quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ cña ®Êt
níc .
I.VÞ trÝ kinh tÕ cña chÝnh phñ ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh
chuyÓn ®æi c¬ chÕ:
C¬ng lÜnh x©y dùng ®Êt níc trong thêi
kú qu¸ ®é vµ ChiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi ®Õn n¨m 2000
®îc th«ng qua t¹i §¹i héi lÇn thø VII cña §¶ng ®· kh¼ng ®Þnh sù
lùa chän ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa .
Sù lùa chän ®ã b¾t nguån tõ nhËn thøc râ nh÷ng sai lÇm
trong viÖc x©y dùng thÓ chÕ kinh tÕ theo m« h×nh x©y dùng chñ
nghÜa x· héi trùc tiÕp b»ng mÖnh lÖnh hµnh chÝnh vµ c¬ chÕ kÕ
ho¹ch hãa tËp trung quan liªu. M« h×nh nµy qu¸ ®Ò cao vai trß
thóc ®Èy vµ më ®êng cña quan hÖ s¶n xuÊt, mµ kh«ng tÝnh ®Õn
quy luËt vÒ sù phï hîp gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt,
®em chñ nghÜa x· héi ®èi lËp víi thÞ trêng. KÕt qu¶ cña m« h×nh
®ã lµ nÒn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn, thÞ trêng h¹n hÑp vµ dÉn ®Õn
t×nh tr¹ng khñng ho¶ng thiÕu .
Sù lùa chän m« h×nh kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng x· héi
chñ nghÜa lµ nhËn thøc míi cña §¶ng vÒ con ®êng x©y dùng chñ
nghÜa x· héi ë níc ta. §ã lµ chÕ ®é kinh tÕ, trong ®ã mäi n¨ng lùc
s¶n xuÊt ®îc gi¶i phãng, mäi tiÒm n¨ng cña c¸ nh©n, tËp thÓ vµ
céng ®ång d©n téc ®îc khai th¸c nh»m môc ®Ých lµ phôc vô môc
tiªu d©n giµu, níc m¹nh, tiÕn lªn hiÖn ®¹i ®i liÒn víi tù do, d©n
chñ, tiÕn bé vµ c«ng b»ng x· héi .
20
.DOC 
48 
143 
118 
