Tài liệu Tiểu luận thực trạng kinh tế tư nhân ở vn

Ph©n II : Néi Dung I. Mét Sè VÊn §Ò LÝ LuËn VÒ Kinh TÕ T Nh©n . 1.1. TÝnh tÊt yÕu tån t¹i Kinh TÕ T Nh©n : Môc tiªu x©y dùng cnxh ë níc ta theo chñ nghÜa mac Lenin vµ t tëng hå chÝ minh . Mét trong nh÷ng nhiÖm vô lµ x¸c l©p quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt , nh»m ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi . trong ®ã néi dung cèt lâi lµ x¸c lËp c¬ cÊu vÒ së h÷u t liÖu s¶n xuÊt vµ c¬ cÊu c¸c thµnh phÇn kinh tÕ mét c¸ch phï hîp víi yªu cÇu cña quy luËt thùc tÕ kh¸ch qua ña nÒn kinh tÕ trong thêi kú qu¸ ®é cña níc ta . Bíc khëi ®Çu ®æi míi trong ®ã cã viÖc më ®êng ph¸t triÓn kinh tÕ t nh©n ®· diÔn ra tõ n¨m 1979 , khi ®ã nghÞ quyÕt héi nghÞ lÇn thø IV , BCHT¦ §¶ng kho¸ IV . §ã lµ bíc ®Çu chÊp nhËn kinh tÕ t nh©n vµ kinh tÕ hµng ho¸ , dï cßn nhiÒu h¹n chÕ vÒ quy m« vµ lÜnh vùc ho¹t ®éng , nhng ®· lËp tøc nÈy sinh vøng m¾c vÒ lý luËn × ®ông ®Õn nguyªn lý c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa . C©u hái dÆt ra :” Chñ nghÜa x· héi cã ®Æc ®iÓm u viÖt lµ kinh tÕ c«ng h÷u vµ hÕ ho¹ch ho¸ tËp trung , nay l¹i më ®êng cho kinh tÕ t nh©n vµ thÞ trêng ? cã thÓ lîi tríc m¾t , nhng l©u dµi liÖu cßn chñ nghÜa x· héi ?” . HÇu nh mäi vÊn ®Ò lý luËn n¶y sinh tõ bíc më ®Çu ph¸t triÓn kinh tÕ t nh©n cho ®Õn nay ®Òu xoay quanh c©u hái ®ã . 1 DÉu cßn ý kiÕn b¨n kho¨n , cuéc më ®êng vµ ph¸t triÓn vÉn diÔn ra tríc hÕt do ¸p lùc m¹nh mÏ tõ thùc tÕ , ®«ng ®¶o nh©n d©n vµ ®¶ng viªn , c¸n bé ®· rÊt n¨ng ®éng t×m tßi s¸ng t¹o nhiÒu nh©n tè míi , kh«ng thô ®éng chÊp hµnh theo “ c¬ chÕ kh«ng phï hîp thùc tÕ ” , ®ßi hái “c¬Ø trãi ” , “th¸o gì ” ®Ó s¶n xuÊt bung ra , cu v·n ®êi sèng nh©n d©n ®ang qu¸ khã kh¨n thiÕu thèn . Khã kh¨n ®ã cã nguyªn nh©n kh¸ch quan , nhng nguyªn nh©n chñ quan , nhng nguyªn nh©n chñ yÕu vµ trùc tiÕp lµ do mét sè sai lÇm trong c¶i t¹o, t©p thÓ hãa vµ sik duy tr× c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp, ng¨n cÊm kinh tÕ t nh©n vµ quan hÖ thÞ tr¬ng. Vµ thêi gian ®ã, nguån vËt t hµng ho¸ vµ tµi chÝnh trong tay Nhµ níc ®· c¹n iÖt, rong khi nguån kh¶ n¨ng trong d©n cßn nhiÒu . Thc tÕ ®o ®a tíi ®ßi hái ph¶I “th¸o gì” tng bíc cho kinh tÕ t nh©n vµ t do trao ®æi hµng ho¸ .Sù th¸o g¬ nhanh chãng ®a l¹i hiÖu qu¶ næi bËt ,cµng giup kh¼ng ®Þnh quyÕt t©m th¸o gì. Cïng víi ¸p lùc ®æi m¬Ý tõ thùc tÕ cuéc sèng, vÒ mÆt t t¬ng lý luËn, ngay tõ buæi ®Çu ®· gÆp nhiÒu thuËn lîi do nh÷ng níc x· héi chñ nghÜa lóc ®ang cã trµo lu trë l¹i nh÷ng t tëng cña Lªnin trong chÝnh s¸ch kinh tÕ míi ,næi bËt nhÊt lµ sù tÊt yÕu ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn . ViÖt Nam lµ níc võa míi ph¸t triÓn kinh tÕ sau chiÕn tranh ,tù biÕt m×nh cßn thiÕu vèn lý luËn vµ kinh nghiÖm, nªn ®· rÊt coi träng tæ chøc nghiªn cøu häc tËp vµ 2 khai th¸c kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm quèc tÕ.Tuy nhiªn , ®Æc ®iÓm næi bËt cña bíc më ®êng ®æi míi trªn thùc tÕ cña nh©n d©n. Trªn ®Êt níc ta , c¸c n¨m tõ 1979 ®Õn ®¹i héi VI (1986 )§¶ng vµ nhµ níc ®· liªn tôc cæ vò vµ t¹o phong trµo t×m tßi s¸ng t¹o vµ ph¸t huy nh©n tè míi trªn thùc tÕ . Qua ®ã , tong bíc tæng kÕt , ban hµnh chÝnh s¸ch vµ thÓ chÕ míi . Bíc ®æi míi chÝnh s¸ch kinh tÕ cña ®¹i héi VI ( 1986 ) kÕ ®ã lµ héi nghÞ lÇn thø 6 (1989 ) BCHT¦ §¶ng kho¸ VI , chÝnh lµ kÕt qu¶ tæng kÕt thùc tÕ , tù chñ vËn dông s¸ng t¹o t tëng Lªnin vÒ ph¸t triÓn c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn vµ quan hÖ thÞ trêng ®Ó xóc tiÕn c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi phï hîp víi ViÖt Nam . ChÝnh s¸ch míi cña ®¹i héi VI , do phï hîp víi thùc tÕ vµ ý nguyÖn cña nh©n d©n , ®· ®I vµo cuéc sèng rÊt nhanh , t¹o c¬ së lý luËn vµ niÒm tin m¹nh mÏ trong toµn ®¶ng , toµn d©n trong sù nghiÖp ®ái míi , trong ®ã p¸t triÓn kinh tÕ t nh©n vµ kinh tÕ thÞ trêng ®· trë thµnh xu híng kh«ng thÓ ®¶o ngîc dï gÆp khã kh¨n víng m¾c th¨ng trÇm . KÕ tôc chÝnh s¸ch cñ §¹i héi VI vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ t nh©n vµ kinh tÕ thÞ trêng. 1.2 Vai trß vµ vÞ trÝ cña thµnh phÇn kinh tÕ t nh©n . 1.2.1VÒ c¬ cÊu nghµnh nghÒ kinh doanh. §Æc trng bao qu¸t lµ ®Çu t tËp trung vµo c¸c nghµnh th¬ng nghiÖp , dÞch vô , c«ng nghiÖp chÕ biÕn , ®¸nh b¾t 3 vµ nu«i trång thuû h¶i s¶n ,x©y dùng ,vËn t¶I kho b·I vµ th«ng tin liªn l¹c ,kh¸ch s¹n nhµ hµng ,kinh doanh bÊt ®éng s¶n vµ dÞch vô t vÊn ,tµi chÝnh tÝn dông… N¨m 1994, trong tæng sè 7619 doanh nghiÖp ( gåm c¸c lo¹i c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n ,c«ng ty cæ phÇn , doanh nghiÖp t nh©n vµ hîp t¸c x·) cã ®Õn 3582 doanh nghiÖp kinh doanh th¬ng nghiÖp ( chiÕm tû träng 40,01%) 2466 doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh c«ng nghiÖp chÕ biÕn ).Thø ®Õn lµ c¸c nghµnh kinh doanh kh¸c . T×nh h×nh trªn lµ ®iÒu b×nh thêng trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp tËp trung cao ®é ( víi nÒn kinh tÕ thiÕu hôt triÒn miªn –lµm kh«ng ®ñ ¨n…) ,sang nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ,vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc . Bëi lÏ , c¸c doanh nghiÖp hoÆc c¸c nhµ kinh doanh chØ ®Çu t khi kh¶ n¨ng sinh lîi hÊp dÉn. Sè lîng c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp tõng bíc ®· ®îc thèng kª cËp nhËt nh»m phôc vô c«ng t¾c qu¶n lý nhµ níc vÒ kinh tÕ ®èi víi khu vùc kinh tÕ nµy . Qua c¸c sè liÖu thèng kª tæng qu¸t cho thÊy ,Ngoµi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña kinh tÕ c¸ thÕ ( víi 1879402 c¬ së kinh tÕ ,thu hót 3241129 lao ®éng ) th× doanh nghiÖp t nh©n gÊp 2,57 lÇn sè lîng c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n vµ gÊp 2,95 lÇn sè lîng c«ng ty cæ phÇn .Tuy nhiªn ,sè lao ®éng thu hót cña c¸c 4 c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n l¹i nhiÒu h¬n doanh nghiÖp t nh©n 1,15 lÇn. Nh vËy lo¹i h×nh doanh nghiÖp t nh©n vÉn lµ h×nh thøc hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t t nh©n trong níc .§iÒu nµy cã thÓ c¾t nghÜa bëi c¸c nguyªn nh©n vª quyÒn lîi,uy tÝn, tr¸ch nhiÖm,c¸cyÕu tè t©m lý,tËp qu¸n kinh doanh ,nh÷ng giíi h¹n bëi tr×nh ®é x· héi ho¸ s¶n xuÊt vµ m«I trêng kinh doanh chi phèi. 1.2.2§ãng gãp vµo GDP. Sù ho¹t ®éng víi qui m« ngµy cµng réng cña doanh nghiÖp t nh©n ®· cã nhiÒu dãng gãp cho nÒn kinh tÕ x· héi cña nhµ níc ta. ThÓ hiÖn chÝng trong sù ®ãng gãp GDP:1996:tû träng doanh nghiÖp t nh©n chiÕm 42,7%GDP cña c¶ níc ;khu vùc t nh©n chiÕm 3,23%GDPcña c¶ níc trong tæng s¶n phÈm quèc néi 213,833 tû ®ång.Thªm vµo ®ã tèc ®ét¨ng trëng GDP cña khu vùc t nh©n chiÕm 10,60% (C¸c sè liÖu 1997 , 1998 , 1999 ®îc thèng kª qua b¶ng sè liÖu sau . Cho thÊy khu vùc t nh©n cã ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo sù gia t¨ng tæng s¶n phÈm quèc néi vµ tèc ®é t¨ng trëng chung cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. B¶ng 1: T¨ng trëng (theo íc tÝnh) vµ tû träng trong GDP cña tõng thµnh phÇn kinh tÕ TT Thµnh phÇn kinh tÕ 1997 1998 T¨ng tr- Tû träng T¨ng trTû ëng ëng 5 träng 1999 T¨ng trTû ëng träng 1 N«ng - l©m 7,5% 24% 15% 24% 9% 24% 2 ng nghiÖp C«ng nghiÖp 25% 33% 16,5% 34% 12,5% 34% 3 vµ x©y dùng DÞch vô 15% 43% 20% 43% 2,5% 42% 1.2.3 . Gi¶i quyÕt viÖc lµm . Thùc tÕ cho thÊy khu vùc kinh tÕ t nh©n thùc sù næi lªn ë ViÖt Nam lµ tõ mÊy n¨m trë l¹i ®©y . Song víi ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp vµ kÕt qu¶ ®¹t ®îc , khu vùc lµy ®· thu hót lùc lîng lao ®éng ®«ng ®¶o trong nh©n d©n . Cô thÓ qua b¶ng sè liÖu sau , ta thÊy so víi tæng lùc lîng lao ®éng cña c¶ níc th× khu vùc thu hót nhiÒu lao ®éng nhÊt ®ång t hêi kh¶ n¨ng t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho quÇn chóng lµ nhÊt . Bëi v× thùc chÊt ®¹i bé phËn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ t nh©n lµ c¸c n«ng trang gia ®×nh , doanh nghiÖp gia ®×nh vµ doanh nghiÒp mét së h÷u . theo sè liÖu thèng kª n¨m 1998 : Riªng c¸c hé knh doanh t nh©n trong c«n nghiÖp vµ th¬ng m¹i ®· thu hót ®îc trªn 4,5 triÖu ngêi , chiÕm kho¶ng 13% tæng sè lao ®éng cña khu vùc nµy . ë khu vùc n«ng th«n , c¸c hé tiÓu thñ cong nghiÖp vµ c¸c hé s¶n xuÊt nghÒ phô ®· t¹o ra kho¶ng 4,3 – 4,5 triÖu viÖc lµm cho lao ®éng . Riªng vÒ kinh tÕ hîp t¸c h×nh thøc nµy ®· t¹o ra gÇn 7 triÖu lao ®éng . Nh vËy m« h×nh doanh nghiÖp t nh©n , ®Æc biÖt t nh©n võa vµ nhá cã ý nghÜa trong nh÷ng nghµnh nghÒ truyÒn thèng , tiÓu thñ c«ng , 6 ®ång thêi ®©y còng lµ m« h×nh lµm ¨n cã hiÖu qu¶ nhê vµo chi phÝ thÊp , ®Çu t ban ®Çu nhá . Trong 125 doanh nghiÖp trong nghµnh c«ng nghiÖp ®iÖn - ®iÖn tö , doanh nghiÖp võa vµ nhá chiÕm 75% cha kÓ ®Õn nhiÒu doanh nghiÖp thuéc mét sè ngµnh bæ trî . Sè lîng doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ doanh nghiÖp nhµ níc ®· gi¶m xuèng cßn 17 doanh nghiÖp , doanh nghiÖp võa vµ nhá t nh©n ( vèn trong níc ) cã kho¶ng 45 doanh nghiÖp tham gia vµo l¨p r¸p vµ chÕ t¹o thiÕt bÞ ®iÖn , c¸c ®å dïng ®iÖn sinh ho¹t ( qu¹t ®iÖn , nåi c¬m ®iÖn …. ) TÝnh ®Õn nay c¶ níc cã kho¶ng 200 doanh nghiÖp may t nh©n . KÓ c¶ t nh©n võa vµ nhá th× sè lîng c¸c doanh nghiÖp t nh©n trong ngµnh may chiÕm kho¶ng 5% , tøc lµ gÇn 300 doanh nghiÖp . ChÝnh c¸c doanh nghiÖp thuéc ngµnh may ®· kh«ng bá trèng thÞ trêng néi ®Þa . Hä lÊy thÞ trêng trong níc lµm chiÕn lîc ph¸t triÓn doanh nghiÖp cña hä . Kh«ng chØ víi c¸c doanh nghiÖp t nh©n võa vµ nhá ph¸t triÓn trªn nhiÒu lÜnh vùc mµ thùc tÕ mÊy n¨m võa qua ®· chøng minh khu vùc t nh©n ®· cã bíc ®Çu trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp vµ mÆc dï cha ®¹t ®îc bíc tiÕn vît bËc nhng khu vùc t nh©n còng ®· tr¶ lêi cho chÝnh s¸ch ph¸t triÓn c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ cña níc nhµ .TÇm quan träng cña c¸c doanh nghiÖp t nh©n trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ®Þnh híng xuÊt khÈu cã c¬ së kh«ng ph¶I trªn lý thuyÕt 7 hay do hÖ t tëng mµ c¾n vµo trong mét nÒn kinh tÕ më , nh©n lùc dåi dµo vµ tiÒn c«ng thÊp .Nãi thµnh c«ng nhÊt theo ®óng nghÜa ®en cña nã tøc lµ nÕu ®îc ®èi xö hîp lý , c«ng b»ng . C¸c doanh nghiÖp t nh©n sÏ ®¹t tû lÖ thu håi vèn cao h¬n c¸c doanh nghiÖp nhµ níc lín hoÆc c¸c doanh nghiÖp gia ®×nh . V× thÕ c¸c doanh nghiÑp t nh©n cã thÓ xö dông tèt h¬n c¸c nguån ®Çu t hiÖn ®ang han hiÕm vµ næi lªn nh mét h×nh thøc doanh nghiÖp chñ yÕu trong c¸c nghµnh s¶n xuÊt ®Þnh híng xuÊt khÊu , sö dông nhiÒu lao ®éng . Trong mét nÒn kinh tÕ më , dåi dµo lao ®éng vµ nh©n c«ng rÎ th× c¸c doanh nghiÖp t nh©n chiÕm u thÕ v× chóng võa ®ñ nhá ®Ó ho¹t ®éng mét c¸ch linh ho¹t ®ång thêi võa ®ñ lín ®Ó d¹t hiÖu qu¶ cao . VÎ ®Ñp c¶u chóng kh«ng ph¶i ë quy m« mµ ë kh¶ n¨ng sinh lêi . V× cã kh¶ n¨ng sinh lêi cho nªn c¸c doanh nghiÖp ®ã kh«ng cÇn chÝnh phñ hç trî , hä chØ cÇn cã ®iÒu kiÖn c«ng b»ng ®Ó thµnh c«ng. Trong mÊy n¨m qua , khu vùc kinh tÕ t nh©n ®· kh¼ng ®Þnh m×nh , lµ mét trong n¨m thµnh phÇn kinh tÕ ®Êt níc , hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh ngµy cµng cao vµ hÇu hÕt ph¸t triÓn ®ång §Òu trªn mäi lÜnh vùc cña ho¹t ®éng kinh tÕ.Vµ khu vùc nµy còng ®· cã sù tù kh¼ng ®Þnh m×nh trªn thÞ trêng trong níc mÆc dï cha cã sù ®ång ®Òu trªn mäi miÒn ,thµnh 8 phè-®Þa ph¬ng song s¶n phÈm ®a d¹ng mÉu m· phong phó . Nhng c¸c doanh nghiÖp t nh©n thêng m¾c ph¶I bÖnh thiÕu vèn ,mµ ®Ó vay vèn cho ®µu t ph¸t triÓn kinh doanh l¹i rÊt khã kh¨n.Theo thèng kª cña côc thèng kª cho thÊy hiÖn cã 75% sè doanh nghiÖp cã vèn díi 50 triÖu ®ßng,vµ thùc tÕ chØ cã 1/3 sè doanh nghiÖp nµy ®îc vay vèn ®Ó bæ sung vµo sè vèn Ýt ái cña m×nh.Nhng vèn vay tõ ng©n hµng tÝn dông còng chØ ®îc díi 20%,cßn l¹i trªn 80% ®· huy ®éng vèn tõ b¹n bÌ ,hä hµng trong qu¸ tr×nh kinh doanh hä ®· tËn dông h×nh thøc tÝn dông th¬ng m¹i cña c¸c ®èi t¸c kinh doanh-h×nh thøc mua tr¶ chËm T¹i c¸c doanh nghiÖp t nh©n ,c¸c c¸n bé qu¶n trÞ doanh nghiÖp ®Òu trëng thµnh tõ thùc tÕ vµ häc hái kinh nghiÖm tõ b¹n hµng chØ mét lîng nhá ®îc ®µo t¹o qua c¸c trêng líp chÝnh quy vÒ qu¶n trÞ doanh nghiÖp hoÆc qu¶n lý kinh tÕ.§øng tríc t×nh h×nh thùc tiÔn nh vËy ,lùc lîng c¸n bé qu¶n l ý taÞ c¸c doanh nghiÖp nµy cã nhu cÇu ín vÒ ®µo t¹o.Cha kÓ lùc lîng lao ®éng cña c¸c doanh nghiÖp nµy hÇu nh kh«ng ®µo t¹o ng¾n h¹n cÊp tèc ra lµm thî.T×nh tr¹ng nµy g©y kh«ng Ýt khã kh¨n cho doanh nghiÖp t nh©n hiÖn nay Tr×nh ®é c«ng nghÖ ,chÊt lîng s¶n phÈm vµ thÞ trêng lµ nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña mét doanh nghiÖp,nh÷ng doanh nghiÖp t nh©n rÊt khã 9 cã kh¶ n¨ng ®Çu t c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®ång thêi viÖc t¸I ®Çu t vµo c«ng nghÖ l¹i cµng khã kh¨n.Do vËy mµ chÊt lîng s¶n phÈm thÊp ,tÝnh c¹nh tranh cña s¶n phÈm kh«ng cao dÉn ®Õn thÞ trêng tiªu thô chØ bã hÑp trong ®Þa bµn chËt hÑp vµ søc mua thÊp.ChÝnh v× vËy mµ doanh nghiÖp t nh©n ®· kh«ng cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c nh : c«ng ty cæ phÇn,c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n vµ nhµ níc… MÆc dï vËy trong thêi gian qua,mét sè doanh nghiÖp t nh©n vÉn v¬n lªn vµ cã kh¶ n¨ng tham gia xuÊt khÈu ,nhng trong thùc tÕ hä ®· kh«ng thÓ tù m×nh t×m ®îc kh¸ch hµng .KÕt qu¶ lµ s¶n phÈm cña hä ®îc xuÊt khÈu sang nhiÒu níc song ®Òu ph¶I qua c¸c c«ng ty th¬ng m¹i níc Ngoµi .Do vËy t×nh tr¹ng bÞ Ðp gi¸ lµ kh«ng thÓ tr¸nh khái ,®iÒu nµy g©y thiÖt h¹i ®¸ng kÓ cho lo¹i h×nh doanh nghiÖp nµy.thùc tÕ trong nh÷ng n¨m qua cho thÊy víi matt sè s¶n phÈm xuÊt khÈu theo h¹n ng¹ch c¸c c«ng ty t nh©n ®· ®îc tham gia ®Êu thÇu h¹n ng¹ch song c¸c doanh nghiÖp t nh©n víi sè vèn Ýt ái vµ cha nhiÒu kinh nghiÖm nªn khã cã thÓ th¾ng thÇu,mµ ngay c¶ khi cã kh¸ch hµng nhËp khÈu c¸c doanh nghiÖp t nh©n vÉn khã kh¨n trong viÖc t×m nguån hç trî cho xuÊt khÈu.§¸ng chó ý h¬n lµ c¸c doanh nghiÖp t nh©n cha ®ñ nh÷ng kiÕn thøc vµ th«ng tin cÇn thiÕt vÒ ký hîp ®ång theo th«ng tin quèc tÕ.ViÖt Nam còng cha cã nhiÒu chuyªn gia trong lÜnh vùc nµy ,®iÒu nµy 10 dÉn ®Õn c¸c doanh nghiÖp t nh©n ph¶I mÊt chi phÝ cao cho c¸c chuyªn gia hoÆc cho c¸c nhµ t vÊn níc Ngoµi vµ nh÷ng kho¶n chi phÝ nµy ch¾c ch¾n l¹i céng vµo chi phÝ xuÊt khÈu.§Êt ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp t nh©n cãn thiÕu .Hä gÆp khã kh¨n c¶ trong viÖc tiÕp cËn ®îc dÊt cho thuª theo khung gi¸ nhµ níc ,lÉn kh¶ n¨ng tµi chÝnh ®Ó thuª ®Êt Ngoµi khu vùc t nh©n .Tuy nhiªn khu vùc t nh©n ®· ®ãng gãp mét tØ träng ®¸ng kÓ trong xuÊt khÈu .Sù ph¸t triÎn cña c¸c doanh nghiªp t nh©n ë ViÖt Nam ®· thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña c¸c nghµnh c«ng nghiÖp truyÒn thèng giµu tiÒm n¨ng ë c¸c ®Þa ph¬ng nh nghÒ thñ c«ng vµ c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp ,tØ träng ®ãng gãp trong t«ng gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña c¶ n¬c t¨ng ®ang kÓ .Bªn c¹nh ®ã,víi kh¶ n¨ng linh ho¹t trong kinh doanh mét sè doanh nghiÖp t nh©n d· ®Çu t mua c«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ hiÖn ®¹i dÓ s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu nhê ®ã mµ tØ träng xuÊt khÈu t¨ng lªn d¸ng kÓ . C¸c doanh nghiÖp thuéc khu vùc t nh©n cßn ®ãng gãp lín vµo qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ .Gièng nh c¸c quèc gia kh¸c ,c¸c doanh nghiÖp lín ë ViÖt Nam tËp trung ë c¸c thµnh phè lín .Xu híng nµy dÉn ®Õn t×nh tr¹ng mÊt c©n ®èi vÒ møc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ – v¨n hãa – x· héi gi÷a khu vùc thnhf thÞ vµ n«ng th«n ,còng nh gi÷a c¸c vïng .Do vËy cã thÓ coi viÖc ph¸t triÓn khu vùc kinh tÕ t nh©n nãi riªng vµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá noi chung 11 nh mét c«ng cô quan träng dÓ t¹o ra sù c©n b»ng gi÷a c¸c vïng gãp phÇn vµo qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhaugi÷a c¸c chi nh¸nh còng nh c¸c khu vùc l·nh thæ . Trë l¹i víi mét thùc tr¹ng næi bËt cña khu vc t nh©n trong nghµnh c«ng nhiÖp ®Æc biÖt lµ næi lªn tõ qu¸ tr×nh CNH- H§H. HiÖn nay khu vùc nh©n sö dông kho¶ng 12% sè lao ®«ng trong s¶n xuÊt c«ng nghiÖp .Doanh nghiÖp mét së h÷u lµ hinh thøc phæ biÕn nhÊt trong s¶n xu©t c«ng nghiÖp nhng do quy m« nhá nªn chØ chiÕm 3% tæng sè vèn d¨ng ký vµ sã lao ®éng .Sè doanh nghiÖp gia ®×nh vµ h¬p t¸c x· nhiÒu h¬n so víi doanh nghiÖp mét së h÷u ,vµo kho¶ng 800 000 doanh nghiÖp thuª kho¶ng 2,5 triÖu lao ®éng gãp tíi 20% s¶n lîng c«ng nghiÖp . Theo b¶ng 2 cho thÊy sù ph¸t triÓn cña c¸c c«ng ty t nh©n trong ngµnh c«ng nghiÖp ë ViÖt Nam . ®I lªn tõ mét tû träng rÊt nhá gÇn nh b»ng kh«ng n¨m 1991 , c¸c c«ng ty t nh©n ®· ph¸t triÓn nhanh chãng . Lý do lµ ë chç chØ ®Õn n¨m 1992 c¬ së ph¸p lý cho c¸c c«ng ty t nh©n míi ®îc h×nh thµnh cïng víi viÖc th«ng qua hiÕn ph¸p míi. B¶ng 2: TT 1 2 3 Ch©u lôc ¸ ¢U C¸c níc 1994( 1995 1996( 1997 1998( %) 14 14 72 (%) 11 16 72 %) 11 16 72 (%) 11 24 66 %) 15 28 57 12 kh¸c Theo b¶ng sè liÖu 3 biÓu thÞ c¬ cÊu s¶n lîng theo ngµnh cña c¸c c«ng ty t nh©n , doanh nghiÖp gia ®×nh vµ cµc doanh nghiÖp nhµ níc . ChÕ biÕn l¬ng thùc thùc phÈm lµ lo¹i h×nh ho¹t ®éng chñ yÕu cña c¶ ba h×nh thøc doanh nghiÖp nµy chiÕm kho¶ng 44% tæng s¶n lîng c«ng nghiÖp . Tû träng lín cña ngµnh chÕ biÕn l¬ng thùc , thùc phÈm ph¶n ¸nh møc ®é thÊp kÐm cña c«ng nghiÖp ho¸ ë ViÖt Nam . b¶ng 4 cßn chØ ra r»ng c¶ doanh nghiÖp gia ®×nh l·n c¸c c«ng ty t nh©n ®Òu tËp chung chñ yÕu trong mét sè ×t ngµnh Ngoµi c«ng nghiÖp chÕ biÕn , ngµnh vËt liÖu x©y dùng còng ®ãng vai trß qua träng ®èi víi c¸c hé gia ®×nh trong khi dÖt may lµ lÜnh vùc ho¹t ®éng chinh cña c¸c c«ng ty t nh©n ë viÖt nam . 13 B¶ng 3: T Khu 1992( T 1 vùc %) Thµn 8,3 1993( 1994( 1995( 1996( 1997( 1998( 1999( %) 7,3 %) 6,1 %) 6,4 %) 5,9 %) 6,0 %) 6,9 %) 7,4 h 2 thÞ N«n - - - - 26,62 25,5 28,2 - g th«n C¸c sè liÖu thèng kª trªn cho dï cã phÇn l¹c hËu vµ kh«ng chÝnh x¸c ®îc vai trß cña khu vùc t nh©n trong t¬ng lai , con sè thêng ®îc ®a ra ®Ó chøng minh cho tÇm quan träng cña c¸c c«ng ty t nh©n lµ tû träng 60% trong tæng s¶n phÈm quèc néi (GDP) cña khu vùc nµy .Thùc tÕ ,®¹i héi §¶ng lÇn VIII ®· xem xÐt vÊn ®Ò Nhµ níc cÇn lµm g× ®Ó gi¶m bít ®I 20% tû träng cña chÝnh c¸c c«ng ty t nh©n trong GDP .C¸c c«ng ty tư nh©n ,bao gåm c«ng ty TNHH va c«ng ty cæ phÇn chiÕm mét phÇn rÊt nhá bÐ trong nÒn kinh tÕ víi tû träng kh«ng qu¸ 1%GDP vµ v× vËy hä kh«ng ph¶I lµ mèi ®e doa ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nhµ níc hay c¸c môc tiªu x· héi cña chÝnh phñ .Ngîc l¹i, c¸c môc tiªu t¨ng trëng , viÖc lµm vµ c«ng b»ng , thËm chÝ c¶ môc tiªu duy tr× c¸c doanh nghiÖp nhµ níc phô thuéc vµo thµnh c«ng cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ vµ sù v÷ng m¹nh cña c¸c c«ng ty t nh©n. 14 B¶ng 4 :C¬ cÊu s¶n lîng s¶n xuÊt c«ng nghiÖp theo h×nh thøc së h÷u. Sè lîng c«ng ty C«ng ty mét chñ së h÷u C«ng ty TNHH C«ng ty cæ phÇn Vèn ( tû ®ång VN ) C«ng ty mét së h÷u C«ng ty TNHH C«ng ty cæ phÇn B¶ng 5 :Thèng kª sù 1991 1992 1993 1994 1995 1996 76 3126 8690 43 3 1170 65 3389 106 1416 5 5310 134 1824 3 7346 165 2100 0 8900 1900 na 930 1351 2090 2500 3000 na 1490 2723 3882 4237 7300 na 310 850 1071 1244 2500 ®ãng gãp cña c¸c doanh nghiÖp trong c¸c ngµnh C«ng ty Doanh Doanh TØ träng t nh©n nghiÖp nghiÖp cña c¸c % gia ®×nh nhµ níc c«ng ty % % trong tæng L¬ng thùc ,thùc 31,0 44,5 29,9 SI% 3,7 phÈm DÖt may Gç\s¶n phÈm gç VËt liÖu XD C¸c nghµnh kh¸c Tæng sè 27,0 11,4 4,7 25,3 100,0 7,9 7,8 18,3 21,5 100,0 8,1 0,9 7,4 53,7 100,0 12,4 15,5 2,4 2,2 4,0 Cuèi cïng th× thùc tÕ cho thÊy thèng kª s¸u th¸ng ®Çu n¨m2000 sè c«ng ty t nh©n cã t c¸ch ph¸p nh©n lµ chiÕm 15 ®a phÇn vµ nhiÒu h¬n sè c«ng ty DNNN víi s t¨ng trëng hµng n¨m ngµy cµng lín. B¶ng 6 :Thèng kª sè c«ng ty t nh©n vµ t¨ng trëng hµng n¨m ( 1996-2000 ) 1996 C«ng ty Ngoµi 31.143 1997 33.713 1998 36.753 1999 39.915 2000 46.523 8,3% 8,6% 8,6% 16,6% n¨m C«ng ty t nh©n 21.905 T¨ng trëng hµng 23.009 5% 24.998 8,6 26.989 7,9% 30.077 11,5% n¨m C«ng ty TNHH T¨ng trëng hang 9.316 10.420 11% 11.834 9,2 12.473 9,5% 15.701 25,9% 216 302 372 453 745 9,42% 22,8% 21,1% 64,5% quèc doanh T¨ng trëng hµng n¨m C«ng ty cæ phÇn T¨ng trëng hµng n¨m Nh vËy khu vùc kinh tÕ t nh©n ®· ®îc t¹o lËp vµ sù ph¸t triÓn cña khu vùc nµy trong nh÷ng n¨m qua ®· tù kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ cña nã trong nÒn kinh tÕ quèc d©n va chøng tá khu vùc kinh tÕ t nh©n ®· ®ang vµ sÏ trë thµnh khu vùc kinh tÕ träng ®iÓm trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. 16 1.3 C¸c bé phËn cña kinh tÕ t nh©n . * Bé phËn kinh tÕ c¸ thÓ , tiÓu chñ : Lµ nh÷ng ngêi trùc tiÕp ®iÒu hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kkinh doanh cña doanh nghiÖp .®Ó lµm c«ng iÖc ®ã , hä g¾n vøi thùc quyÒn kinh doanh cña doanh nghiÖp ë hai d¹ng kh¸c nhau. + Lµ chñ së h÷u hoÆc ®ång së h÷u tµi s¶n cña doanh nghiÖp kiªm lu«n viÖc trùc tiÕp ®iÒu hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp . + Kh«ng ph¶I lµ chñ së h÷u , nhng ®îc chñ së h÷u gia cho quyÒn sö dông tµi s¶n vµ trùc tiÕp ®iÒu hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp . + trong kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng X· Héi CHñ NghÜa , mÆc dï ho¹t ®éng trong hai bèi c¶nh cßn cã khÝa c¹nh kh¸c nhau ®ã , nhng c¸I chung nhÊt , b¶n chÊt nhÊt cua kinh tÕ c¸ thÓ , tiÓu chñ vÉn kh«ng kh¸c , ®ã lµ g¾n víi thùc quyÒn cña chñ thÓ kinh doanh , c¸c c¸ thÓ lµ ngêi ®¹i diÖn vµ gi÷ vai trß lín nhÊt , toµn diÖn nhÊt , trong viÖc thùc , thùc quyÒn ®ã cña doanh nghiÖp b¨ng chÝnh tµi n¨ng vµ trÝ tuÖ cña m×nh . Mét khÝa c¹nh lý thuyÕt cã thÓ cho chóng ta v÷ng tin vµ kÕt luËn ®ã lµ : a; Sù tho¶ hiÖp ®ång thuËn x· héi ngµy cang ®îc më réng vµ n©ng cao trong m«I trêng chÝnh trÞ – x· héi c¨n b¶n ®Æt trªn nÒn t¶ng §¶ng l·nh ®¹o . Nhµ níc qua lý 17 nh©n d©n lµm chñ , ®îc thÎ chÕ ho¸ b»ng ph¸p luËt , ®· to¹ nªn nh÷ng nÐt t¬ng ®ång , mang tinh x· héi h¸o cao trong thùc quyÒn cña chñ thÓ kinh doanh vµ t¹o nh÷ng nÐt míi trong b¶n chÊt cña c¸ thÓ vµ tiªñ chñ . Thùc quyÒn kinh doanh cña doanh nghiÖp kh«ng ph¶I ®îc h×nh thµnh chñ yÕu bëi sù chi phèi cña quyÒn së h÷u , tµi s¶n mµ chñ yÕu b»ng sù t¸c ®éng cña m«I trêng chÝnh trÞ , x· héi , b»ng quyÒn cña con ngêi , trong sù tho¶ hiªp vµ ®ång thuËn x· héi cao. Víi su thÕ vµ ®a d¹ng ho¸ së h÷u vµ h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh , nhÊt lµ sù më réng khu vùc kinh tÕ hçn hîp , trong ®ã cã sù ®an xen , pha lo·ng quyÒn lùc cña ®ång chu së h÷u . VÞ trÝ vµ mèi qua hÖ gi÷ quyÒn së h÷u vµ quyÒn sö dông c¸c yÕu tè s¶n xuÊt ®· cã sù thay ®æi , ho¸n vÞ theo híng n©ng quyÒn kinh doanh cña doanh nghiÖp . V¨n ho¸ víi t c¸ch lµ môc ®Ých , nguån ®éng lùc vµ lµ hÖ ®iÒu tiÕt cña kinh doanh ®îc khuyÕn khÝch vµ t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn lµm cho c¸c c¸ thÓ , c¸c tiÓu chñ cã v¨n ho¸ h¬n trong kinh doanh. b; Kh«ng ph¶I lµ ®Êt ®ai , tiÒn vèn mµ lµ tri thøc míi lµ yÕu tè ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh sù thµnh ®¹t cña kinh tÕ nãi chung vµ s¶n suÊt kinh doanh nãi riªng. Theo ®ã con ®êng ph¸t triÓn cña tÇng líp tiÓu chñ , c¸ thÓ míi lµ con ®- 18 êng chiÕm lÜnh tri thøc , chø kh«ng ph¶I lµ n¾m lÊy ®Æc quyÒn tõ sù ban cho cña së h÷u ®Êt ®ai vµ tiÒn vèn. Trong nÒn kinh tÕ cña x· héi n«ng nghiÖp truyÒn thèng , ®Êt dai lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn . §Êt qua träng nh vËy , nhng cã h¹n , nªn ai chiÕm lÜnh ®îc ®Êt th× chi phèi ®îc s¶n xuÊt vµ chi phèi ®îc ngêi kh¸c kh«ng cã ®Êt . Do ®ã , quyÒn së h÷u ®Êt còng chi phèi gÇn nh tuyÖt ®èi c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. Ngay nay trong xu thÕ ph¸t triÓn m¹nh mÏ , nhanh chãng cña tri thøc vµ chuyÓn giao chi thøc nªn yÕu tè quyÕt ®Þnh sù thµnh ®¹t cña kinh doanh lµ tri thøc míi chø kh«ng ph¶I vèn ®Êt vèn tiÒn . Tri thøc míi víi nh÷ng s¸ng kiÕn , ph¸t minh ngµy cµng nhiÒu vµ ®îc nhanh chãng øng dông vµo ®æi míi c«ng nghÖ kü thuËt vµ qu¶ lý s¶n xuÊt kinh doanh . Quü ®Êt vµ quü tiÒn vèn Ýt cã kh¶ n¨ng chia sÎ , nªn míi cã sù ®éc quyÒn vµ léng quyÒn cña nh÷ng ai chiÕm h÷u ®¬c ®Êt ®ai, tiÒn vèn. Cßn tri thøc cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn v« h¹n , cã thÓ chia sÎ cho nhau ®Ó cã nhiÒu ngêi cã tri thøc mµ kh«ng lµm mÊt tri thøc cña ai hÕt. Sù ph¸t triÓn vµ lan to¶ , më réng ph¹m vi ¶nh hëng cña tri thøc nh vËy nã sÏ tong buíc to¹ kh¶ n¨ng lo¹i bá sù chØ·e vµ ®èi kh¸ng trong céng ®oßng ngêi, theo ®ã ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp còng thay ®æi vÒ chÊt . Kh«ng cßn c¸ch nµo kh¸c cho tÇng líp doanh nh©n míi lµ ph¶I 19 n¾m lÊy tri thøc , cã tri thøc míi quy tô vµ ph¸t triÓn ®îc nguån lùc céng ®ång, míi thµnh ®¹t trong kinh doanh . c; Ngµy nay víi nhng th¸nh tùu khoa khäc vµ c«ng nghÖ ®· ®a lùc lîng ¶n xuÊt lªn mét tr×nh ®é ph¸t triÓn míi cïng víi tr×nh x· héi h¸o s¶n xuÊt ngµy cµng ph¸t triÓn, ®· lµm thay ®æi sù cÊu thµnh c¸c yÕu tè s¶n xuÊt vµ ph©n phèi so víi tríc. Sù cÊu thµnh míi cho thÊy qua hÖ gi÷ s¶n xuÊt vµ ph©n phèi vÌ lý thuyÕt cã thÓ diÔn t¶ trong sù t¬ng ®ång gi÷ sù ®ãng gãp vµ hëng thô. QuyÒn t h÷u tµi s¶n , kh«ng ph¶I lóc nµo còng lung ®o¹n ®îc ph©n phèi vµ ®a ph©n phèi vµo quan hÑ bãc lét. C¸c c¸ thÓ , tiÓu chñ trong kinh tÕ t nh©n víi trêng hîp võa lµ chñ së h÷u võa lµ ngêi trùc tiÒp ®iÒu hµnh s¶n xuÊt kinh doanh kh«ng ph¶I lóc còng lµ ngêi bãc lét . Tõ nh÷ng ph©n tÝch trªn cho chóng ta ®I ®Õn kÕt luËn lµ, c¸c thÓ , tiÓu chñ trong khu vùc kinh tÕ t nh©n hoÆc cã yÕu tè së h÷u t , còng nh c¸ thÓ trong khu vùc kinh tÕ kh¸c ®Òu lµ nh÷ng nhµ qu¶n trÞ kinh doanh b»ng chÝnh lao ®éng , nhÊt lµ lao ®éng trÝ tuÖ cña hä . C¸ thÓ lµ ngêi ®¹i diÖn thùc quyÒn cña chñ thÓ kinh doanh vµ trùc tiÕp thùc thi , thùc quyÒn ®ã trong khu«n khæ ph¸p luËt . C¸ thÓ xøng ®¸ng vµ cÇn thiÕt ®îc ®øng trong hµng ngò c¸c bé phËn vît tréi trong céng ®ång d©n téc , lµ tÇng líp tri thøc vµ nh÷ng nhµ l·nh ®¹o qu¶n lý ®Êt níc . b; Bé phËn kinh tÕ t b¶n : 20