Tài liệu Tiểu luận thực trạng đổi mới doanh nghiệp nhà nước

LỜI MỞ ĐẦU B¸o c¸o chÝnh trÞ t¹i §¹i héi IX cña §¶ng ®· nhÊn m¹nh : Kinh tÕ Nhµ níc gi÷ vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ, lµ lùc lîng vËt chÊt quan träng vµ lµ c«ng cô ®Ó Nhµ níc ®Þnh híng vµ ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ. Doanh nghiÖp Nhµ níc gi÷ v÷ng nh÷ng vÞ trÝ then chèt; ®i ®Çu øng dông tiÕn bé khoa häc vµ c«ng nghÖ; nªu g¬ng vÒ n¨ng suÊt, chÊt lîng, hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi vµ chÊp hµnh ph¸p luËt. Trong 30 n¨m tõ n¨m 1960 ®Õn n¨m 1990, sè lîng doanh nghiÖp Nhµ níc t¨ng lªn nhanh chãng. Còng trong 30 n¨m ®ã, chóng ta ®· liªn tôc ®æi míi, c¶i tiÕn qu¶n lý doanh nghiÖp Nhµ níc nhng vÉn kh«ng kh¾c phôc ®îc t×nh tr¹ng yÕu kÐm cña hÖ thèng doanh nghiÖp nµy, vµ t×nh tr¹ng ®ã ®· béc lé râ h¬n khi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam chuyÓn ®æi, vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. Tõ n¨m 1990 ®Õn nay, §¶ng vµ Nhµ níc ta ®· ®a ra nhiÒu quyÕt ®Þnh vµ chÝnh s¸ch nh»m xoay chuyÓn t×nh tr¹ng yÕu kÐm cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc, th«ng qua viÖc gi¶m h¬n 50% sè lîng doanh nghiÖp nµy, ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý kÝch thÝch s¶n xuÊt ...MÆc dï vËy, cho ®Õn nay, viÖc ®æi míi hÖ thèng doanh nghiÖp Nhµ níc nh»m thùc hiÖn tèt vÞ trÝ then chèt cña nã vÉn ®ang cßn nhiÒu vÊn ®Ò ph¶i gi¶i quyÕt. 1 Môc lôc I-thùc tr¹ng ®æi míi dnnn. A-nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®îc trong qu¸ tr×nh ®æi míi DNNN. 1-VÒ s¾p xÕp c¸c DNNN. 2-VÒ ®æi m¬I c¬ chÕ ,chÝnh s¸ch ®èi víi DNNN. 3-VÒ thc hiÖn c¸c m« h×nh tæng c«ng ty; cæ pphÇn ho¸ mét bé kphËn DNNN mµ nhµ níc kh«ng gi÷ 100% vèn; giao, b¸n vµ kho¸n kinh doanh,cho thª c¸c DNNN cã qui m« nhá. 3.1-Tæ chøc l¹I tæng c«ng ty nhµ níc. 3.2-Cæ phÇn ho¸ mét bé phËn DNNN mµ nhµ níc kh«ng cÇn gi÷ 100% vèn 3.3- TriÓn khai viÖc giao ,b¸n vµ kho¸n kinh doanh,cho thuª c¸c DNNN cã qui m« nhá. b- ®¸nh gi¸ vÒ thùc tr¹ng vai trß cña dnnn trong nÒn kinh tÕ qu«c d©n . 1-Vai trß hÕt søc quan tr5äng cña DNNN trong nÒn kinh tÕ quèc d©n . 2- Nh÷ng tån t¹i vÒ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña DNNN. C - NH÷NG TåN T¹I TRONG §æi míi c¬ chÕ ,chÝnh s¸ch ®èi víi DNNN. 1-DNNN cha thùc sù hach to¸n kinh doanh trong c¬ chÕ thÞ trêng . 2-DNNN cßn bÞ nhiÒu trãi buéc,cha thùc sù ®îc tù chñ trong kinh doanh phï hîp víi c¬ chÕ thÞ trêng nh doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. 3-C¬ chÕ ,chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng vµ ph©n phèi lîi nhuËn ®Ó l¹I DNNN cha thùc sù t¹o ®îc ®éng lùc c¶ víi cong nh©n vµ ngêi qu¶n lý. 4-ChÕ thuÕ cßn bÊt hîp lÝ cÇn ®îc tiÕp tôc bæ sung vµ söa ®æi,æn ®Þnh trong mét thêi gÝan nhÊt ®Þnh. 5-ViÖc cæ phÇn ho¸,®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc së h÷u trong doanh nghiÖp,víi m« h×nh c«ng ty cæ phÇn cã vèn 2 cña nhµ níc chi phèi hoÆc tham gia,cßn nhiÒu víng m¾c vµ c¬ chÕ tiÕn hµnh. 6-C¸c tæng c«ng ty (TCT) cßn gÆp nhiÒu víng m¾c trong thùc tiÔn ,h¹n chÕ viÖc thùc hiÖn chøc n¨ng nhiÖm vô. 7-Cha cã chÝnh s¸ch h÷u hiÖu ®Ó gi¶I quyÕt t×nh tr¹ng nî nÇn kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n ,t×nh trµng lao ®éng d«I d lín vµ ®æi míi c«ng nghÖ vèn ®· qu¸ cò kÜ ,l¹c hËu ë c¸c DNNN. 8-NhiÒu chñ tr¬ng ®æi míi cña ®¶ng ®èi víi DNNN ®îc thÓ chÕ ho¸ vµ ®a vµo thùc hiÖn chËm ,hoÆc cha ®îc thÓ chÕ ho¸. D-Nguyªn nh©n chñ yÕu cña t×nh h×nh. 1-VÒ mÆt kh¸ch quan: 2-VÒ mÆt chñ quan: II- môc tiªu vµ ph¬ng híng tiÕp tôc ®æi míi vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp nhµ níc A-môc tiªu tiÕp tôc ®æi míi vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp nhµ níc. 1-N©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ søc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp nhµ níc. 2-§æi míi c¬ cÊu sö h÷u vµ ®iÒu chØnh hîp lÝ c¬ cÊu DNNN . 3-T¹o lËp m«i trêng kinh doanh b×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. 4-X¸c lËp ®¹i diÖn së h÷u tµi s¶n nhµ níc t¹i DNNN . B-Ph¬ng híng tiÕp tôc ®æi míi vµ ph¸t triÓn DNNN. 1-Hoµn thiÖn c¬ chÕ chÝnh s¸ch. 2-§æi míi c¬ cÊu cña khu vùc DNNN 3-Ph©n lo¹i vµ s¾p xÕp DNNN C- Lé tr×nh ®æi míi s¾p xÕp doanh nghiÖp nhµ níc 1-Môc tiªu vµ ph¬ng híng ®æi míi doanh nghiÖp nhµ níc dù kiÕn ®Õn n¨m 2003 sÏ cßn 3.000, ®Õn n¨m 2005 sÏ cßn 2.000 2-H×nh thøc s¾p xÕp. 3-S¾p xÕp l¹i lao ®éng trong doanh nghiÖp nhµ níc. 4-Xö lý c¸c kho¶n nî cña doanh nghiÖp Nhµ níc. 5-ý nghÜa cña lé tr×nh. 3 III – C¸c gi¶i ph¸p vµ chÝnh s¸ch chñ yÕu 1-Lµm cho c¸c cÊp, c¸c ngµnh, c¸c doanh nghiÖp nhµ níc qu¸n triÖt s©u s¾c vµ cã nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p ®æi míi vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp Nhµ níc. 2-C¸c gi¶i ph¸p cho vÊn ®Ò lao ®éng, viÖc lµm 3-C¸c gi¶i ph¸p phï hîp ®Ó gi¶i quyÕt c¸c kho¶n nî cña doanh nghiÖp nhµ níc. 4-X©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng c¬ chÕ, chÝnh s¸ch 4.1.§èi víi doanh nghiÖp ho¹t ®éng c«ng Ých. 4.2.§èi víi doanh nghiÖp ho¹t ®éng kinh doanh 5-ThÈm ®Þnh, kiÓm tra chÆt chÏ, nghiªm ngÆt viÖc thµnh lËp míi doanh nghiÖp cña Nhµ níc. 6-TiÕp tôc cñng cè, s¾p xÕp vµ hoµn thiÖn tæng c«ng ty Nhµ níc 6.1.§Èy m¹nh s¾p xÕp c¸c tæng c«ng ty Nhµ níc 6.2.T¹o lËp c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®Ó hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn m« h×nh tæng c«ng ty Nhµ níc víi t c¸ch lµ doanh nghiÖp Nhµ níc ®Æc biÖt, lµ lùc lîng chñ lùc trong nÒn kinh tÕ. 7-Thµnh lËp c«ng ty ®Çu t tµi chÝnh cña nhµ níc. 8-Bæ sung, hoµn thiÖn c¸c chÝnh s¸ch ®èi víi c¸c h×nh thøc chuyÓn ®èØ së h÷u cña doanh nghiÖp nhµ níc. 9-Båi dìng, ®µo t¹o ®«Þ ngò c¸n bé qu¶n lý doanh nghiÖp Nhµ níc. I-thùc tr¹ng ®æi míi dnnn. 4 Bªn c¹nh nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®îc,viÖc ®æi míi vµ ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶ khu vc doanh nghiÖp nhµ n¬c ®ang lµ khã kh¨n, phøc t¹p nhÊt trong sù nghiÖp ®æi míi kinh tÕ ,lµ thö th¸ch lín ®èi víi chóng ta . Trong thùc tÕ ®ang cã hiÖn tîng ®¸nh gi¸ vai trß cña doanh nghiÖp nhµ níc thiÕu kh¸ch quan hoÆc thiªn vÒ nhÊn m¹nh c¸c mÆt yÕu kÐm ,®I ®Õn cho doanh nghiÖp nhµ níc lµ mét g¸nh nÆng ,mét sù c¶n trë ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ;hoÆc cã sù ngÇn ng¹i thiÕu kiªn quyÕt trong viÖc thùc hiÖn s¾p xÕp g¾n liÒn víi ®æi míi c¬ chÕ chÝnh s¸ch ,hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ vµ qu¶n lÝ sè doanh nghiÖp 100% vèn nhµ níc,®ång thêi tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp kh«ng cÇn gi÷ 100%vèn,chuyÓn h¼n sang ho¹t ®éng díi d¹ng c«ng ty cæ phÇn cã vèn cña nhµ níc chi phèi hoÆc tham gia ,chÇn chõ trong viÖc chuyÓn së h÷u h¼n,hoÆc chuyÓn h×nh thøc së h÷u DNNN cã qui m« nhá. Trªn c¬ së c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu tæng hîp vµ trùc tiÕp nghiªn cøu , kh¶o s¸t thùc tÕ ,xin cã ý kiÕn tËp trung vµo mét sè ®¸nh gi¸ chñ yÕu sau. A-nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®îc trong qu¸ tr×nh ®æi míi DNNN. Nh×n tæng thÓ so víi tríc th× qu¸ tr×nh ®æi míi DNNN ®· ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ râ nÐt.Cã thÓ khai qu¸t trªn 3 mÆt sau: 1-VÒ s¾p xÕp c¸c DNNN. §· thùc hiªn cã kÕt qu¶ mét bíc quan träng vÒ s¾p xÕp DNNN .§Çu n¨m 1990 cã 12.084 DNNN, ®Õn th¸ng 5/2001 cßn 5.655 DNNN;trong sè gi¶m h¬n 6.400 DNNN, cã kho¶ng mét nöa lµ gi¶I thÓ (lµ c¸c doanh nghiÖp qu¸ nhá ho¨c lµm ¨n thua lç nhiÒu n¨m liªn tiÕp)vµ mét nöa lµ s¸t nhËp vµo c¸c DNNN kh¸c.. Trong nghµnh c«mg nghiÖp,n¨m cao nhÊt lµ1987 cã 3.163 SDNNN ,®Õn th¸ng 6/1998 cßn1.1821 DNNN( Trung ¬ng 569,®Þa ph¬ng1.252).Sè doanh nghiÖp cã vèn díi 1 tû gi¶m tõ gÇn 50% n¨m 1994 xuèng cßn 18,2% n¨m 2000;t¬ng øng,sè coanh nghiÖp cã vèn tõ 10 % 5 lªn 25%,vèn b×nh qu©n cho m«t. doanh nghiÖp t¨ng tõ 3,3 tû lªn 22tû. §i liÒn víi s¾p xÕp ,tõ n¨m 1989-1992 ®· gi¶I quyÕt cho 71 v¹n lao ®éng ra khái DNNN ®ùoc tr¬ cÊp mét lÇn theo QuyÕt ®Þnh 176/H§BT(10/9/1989) víi kinh phÝ kho¶ng 300tû ®ång,trong ®ã phÇn hç trî cña ng©n s¸ch lµ 56%.NgoµI ra cßn cã hµng chuc v¹n ngêi vÒ hu sím ho¨c hëng chÕ ®é m©t sc lao ®éng dµI han t ng©n s¸ch nhµ níc. §ång thêi còng ®· thùc hiÖn mét sè gi¶I ph¸p ®Ó xö lÝ mét phÇn nî tån ®äng vµ khã kh¨n vÒ vèn cho c¸c DNNN.Trong tæng sè nî cña DNNN tõ n¨m 1991 trë vÒ tríc,ë ®ît 1 ®· ®· xö lÝ ®îc 2.524 tû ®ång cña 4.254 doanh nghiÖp;sang ®ît 2 ®Ðn cuèi n¨m 2000 xö lÝ ®îc 1.294 tû ®ång(20,79% tæng sè n¬ tån ®äng).Mét sè DNNN c¸ biÖt thc tÕ l©m vµo t×nh tr¹ng mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n,®· ®îc chÝnh phñ cho xö lÝ b»ng mét sè biÖn ph¸p ®¨c c¸ch ( chuyÓn nî thµnh vèn ng©n s¸ch cÊp,khoanh n¬,gi¶m khÊu hao tµI s¶n cè ®Þnh,miÔn gi¶m thuÕ, hç trî ®Ó gi¶I quyÕt lao ®éng d«I d…)®Ó duy tr× vµ ph¸t triÓn nh c«ng ty dÖt Nam §Þnh,c«ng ty DÖt 8/3,c«ng ty D©u t»m t¬,c«ng ty Gang thÐp Th¸I Nguyªn,c«ng ty Ph©n ®¹m vµ ho¸ chÊt Hµ B¾c… Trong 10 n¨m (1991-2000)ng©n s¸ch nhµ níc ®· ®Çu t thªm cho DNNN 41.535 tû ®ång ;miÔn gi¶m thuÕ 2.550 tû,khoanh nî thuÕ vµ c¸c kho¶n nép ng©n s¸ch 300 tû ®ång, xo¸ nî1.088 tû ®ång,khoanh nî 3.392 tû ®ång… MÆc dï gi¶m kh¸ m¹nh vÒ sè lîng DNNN,n¨ng lùc s¶n xuÊt cña khu vùc DNNN vÉn tiÕp tôc t¨ng;s¶n xuÊt cã tãc ®é t¨ng trëng kh¸;tû träng GDP t¨ng tõ 40,07% n¨m 1995 lªn 41,23% n¨m1998,vµ 40,25 n¨m 1999;chiÕm trªn 62%gi¸ trÞ xuÊt khÈu;®ãng gãp 39,25%(kÓ c¶ thuÕ xuÊt nhËp khÈu,thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt th× lµ 60%)tæng nép ng©n s¸ch nhµ níc.thêi k× 1991-1995 , khu vùc DNNN ,nhÊt lµ trong c«ng nghiÖp ,cã tèc ®é t¨ng trëng kh¸ cao(tèc ®é t¨ng trëng cña c«ng nghiÖp quèc doanh n¨m 1992 lµ 20,6%,1993 lµ 13,6%);Thêi k× 1996-1999, do nh÷ng nguyªn nh©n kh¸c nhau,®Æc biÖt lµ khñng ho¶ng 6 tµi chÝnh, tiÒn tÖ khu vùc thiªn tai trªn diÖn réng nªn tèc ®é t¨ng trëng cña khu vùc DNNN cã gi¶m sót;DNNN ®¸p øng phÇn lín nhu cÇu s¶n phÈm quan träng trong khi c¸c thÇnh phÇn kinh tÕ kh¸c cha v¬n lªn kÞp; gãp phÇn quan träng ph¸t triÓn kinh tÕ vµ gi÷ v÷ng æn ®Þnh chÝnh trÞ, x· héi 2-VÒ ®æi m¬I c¬ chÕ ,chÝnh s¸ch ®èi víi DNNN. §· bíc ®Çu h×nh thµnh khu«n khæ ph¸p lý víi mét hÖ thèng c¸c v¨n b¶n luËt vµ díi luËt, nh»m chuyÓn c¸c DNNN sang kinh doanh theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc;xo¸ dÇn bao cÊp;x¸c lËp dÇn quyÒn tù chñ vµ c¹nh tranh,chÞu sù ®IÒu tiÕt cña quan hÖ cung - cÇu trong kinh doanh theo c¬ chÕ thÞ trêng;®îc huy ®éng c¸c nguån vèn ®Ó ®Çu t ph¸t triÓn; x©y dùng c¸c quÜ ®Çu t , phóc lîi vµ khen thëng phô thuéc vµo kÕt qu¶ s¶n xuÊt,kinh doanh; ph©n phèi tiÒn l¬ng theo kÕt qu¶ lao ®éng. Qu¶n lý nhµ níc cña c¸c Bé vµ ®Þa ph¬ng ®èi víi c¸c DNNN còng ®· cã nhiÒu thay®æi, hÇu nh kh«ng cßn giao chØ tiªu ph¸p lÖnh s¶n xuÊt (trõ mét sè s¶n phÈm ®Æc biÖt nh ®IÖn ,s¶n phÈm c«ng Ých,h¹n ngh¹ch mét sè mÆt hµng…), so víi tríc th× sù can thiÖp trùc tiÕp vµo s¶n xuÊt ,kinh doanh cña c¸c c¬ quan nhµ níc ®èi víi DNNN ®· gi¶m rÊt nhiÒu.C¸c c¬ quan nhµ níc ®· chuyÓn nhiÒu h¬n sang ®Þnh híng, nghiªn cøu ,ban hµnh vµ kiÓm tra thùc hiÖn chÝnh s¸ch,t¹o ®IÒu kiÖn vÒ h¹ tÇng,nguån vèn u ®·i,më mang thÞ trêng trong vµ ngoµi níc,gióp c¸c doanh nghiÖp ph¸t triÓn. So víi tríc ,phÇn lín c¸c doanh nghiÖp cã mét bíc tiÕn râ rÖt vÒ tÝnh n¨ng ®éng trong c¬ chÕ thÞ trêng.NhiÒu DNNN ë c¸c ®· tù ®Çu t, tù vay, tù tr¶ ®Ó ®æi míi c«ng nghÖ,më réng s¶n xuÊt,tiªu thô s¶n phÈm,cã nh÷ng bíc trëng thµnh râ rÖt vÒ t×m kiÕm thÞ trêng vµ th¬ng th¶o trªn th¬ng trêng; ®· tiÕt kiÖm,®Ó dµnh ®¬c vèn tù bæ sung kh¸ lín(vèn tù bæ sung cua khu vùc DNNN 7 Cuèi n¨m 1999 lµ 31.000 tû ®ång,chiÕm 27% tæng sè vèn nhµ níc t¹i DNNN ;80% vèn tù bæ sung lµ tõ phÇn lîi nhuËn ®Ó l¹I doanh nghiÖp). 3-VÒ thc hiÖn c¸c m« h×nh tæng c«ng ty; cæ pphÇn ho¸ mét bé kphËn DNNN mµ nhµ níc kh«ng gi÷ 100% vèn; giao, b¸n vµ kho¸n kinh doanh,cho thª c¸c DNNN cã qui m« nhá. 3.1-Tæ chøc l¹I tæng c«ng ty nhµ níc. Nh»m t¹o ®IÒu kiÖn cho tÝch tô ,tËp chung vèn,n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh,®ång thêi thùc hiÖn chñ tr¬ng xo¸ bá dÇn chÕ ®é chñ qu¶n,cÊp hµnh chÝnh chñ qu¶n vµ sù ph©n biÖt doanh nghiÖp trung ¬ng,doanh nghiÖp ®Þa ph¬ng, t¨ng c¬ng vai trß qu¶n lÝ cña nhµ níc cña c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®èi víi doanh nghiÖp cña mäi thµnh phÇn kinh tÕ,n©ng cao hiÖu qu¶ cña nÒn kinh tÕ,Thñ Tíng chÝnh phñ ®· cã quyÕt ®Þnh 90/TTg ngµy 7/3/1994 vÒ thµnh lËp c¸c tæng c«ng ty, 250 liªn hiÖp xÝ nghiÖp,tæng c«ng ty ho¹t ®éng nh c¬ quan hµnh chÝnh-kinh tÕ trung gian ®· ®îc tæ chøc gän l¹i thµnh 18 tæng c«ng ty 91( sau ®ã chuyÓn tæng c«ng ty ®¸ quÝ sang tæng c«ng ty 90,nªn nay cßn 17 doanh nghiÖp) vµ 76 c«ng ty 90, bao gåm 1.605 DNNN thµnh viªn ,chiÕm 28,4 % tæng sè c¸c doanh nghiÖp,65% tæng sè vèn nhµ níc,61% tæng sè lao ®éng cña khu vc DNNN. Sau tõ 3-6 n¨m tõ ngµy thµnh lËp,nhiÒu TCT ®· thay ®æi ph¬ng thøc ho¹t ®éng so víi liªn hiÖp xÝ nghiÖp tríc ®©y.Nãi chung, ë møc ®é kh¸c nhau, ®· thùc hiÖn nh÷ng chøc n¨ng vµ nhiÖm vô nh:Bíc ®êng x©y dùng ®Þnh híng ph¸t triÓn TCT ®Ó tr×nh Thñ Tíng ChÝnh phñ (víi tæng c«ng ty 91) hoÆc Bé trëng ,chñ tÞch ,uû ban nh©n d©n tØnh thµnh phè (víi tæng c«ng ty 90)xem xÐt ,phª duyÖt ,lµm c¨n cø ®Þnh híng ®æi míi ®Çu t c«ng nghÖ;chØ ®¹o ho¹t ®éng,ph©n c«ng thÞ trêng vµ phèi hîp gi÷a c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn;s¾p xÕp l¹i mét sè bé m¸y tæ chøc cña khèi v¨n phßng TCT vµ mét sè ®¬n vÞ thµnh viªn,lËp vµ tæ chøc thc hiÖn sau khi phª duyÖt c¸c ph¬ng ¸n s¾p xÕp l¹i s¶n xuÊt, cæ phÇn ho¸ mét sè ®¬n vÞ thµnh viªn ;tiÕn hµnh ®Çu t ®æi míi c«ng nghÖ vµ më réng s¶n xuÊt ë mét 8 sè kh©u then chèt;qu¶n lý vµ tiÕn hµnh tËp trung c«ng t¸c nghiªn cøu khoa häc;;ban hµnh c¸c ®Þnh møc kinh tÕ kÜ thuËt (møc trÇn) ®Ó c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn vËn dông; södông tËp trung ®îc mét sè vèn nhÊt ®Þnh tõ nguån trÝch khÊu hao,tõ 3 quÜ trÝch tõ lîi nhuËn ®Ó l¹i cña doanh nghiÖp,hoÆc vèn ODA,®Ó ®Çu t ph¸t triÓn mét sè dù ¸n träng ®iÓm hoÆc hç trî cho c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn theo ®Þnh híng chiÕn lîc ®· tr×nh;qu¶n lÝ gi¸ th«ng qua ban hµnh gi¸ trÇn ®èi víi c¸c lo¹i vËt t mua vµo vµ gi¸ sµn ®èi víi c¸c s¶n phÈm doanh nghiÖp thµnh viªn s¶n xuÊt;tËp trung vµ hç tr¬ hiÖu qu¶ mét sè doanh nghiÖp gÆp khã kh¨n;®øng ra b¶o l·nh vay vèn cho c¸c doanh nghiÖp t¹I c¸c ng©n hµng khi thùc hiÖn ®Çu t theo sù ph¸t triÓn chung cña tæng c«ng ty hoÆc kÝ quÜ b¶o l·nh khi tham gia ®Êu thÇu quèc tÕ;t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn trao ®æi kinh nghiÖm trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh;qu¶n lÝ c«ng t¸c qui ho¹ch vµ ®µo t¹o l¹i nguån nh©n lùc,båi dìng vµ n©ng cao tr×nh ®é c¸n bé qu¶n lÝ. Nh×n chung, c¸c TCT®· thÓ hiÖn ®îc vai trß lßng cèt cña m×nh trong nÒn kinh tÕ,hoµn thµnh nghÜa vô nép ng©n s¸ch nhµ níc æn ®Þnh viÖc lµm cho h¬n 1 triÖu lao ®éng,lµ c«ng cô quan träng ®Ó nhµ níc ®IÒu tiÕt vÜ m« kinh tÕ,gãp phÇn æn ®Þnh kinh tÕ ,chÝnh trÞ vµ x· héi;kh¼ng ®Þnh chñ tr¬ng thµnh lËp tæng c«ng tylµ ®óng ®¾n vµ cÇn thiÕt ,phï hîp víi xu thª ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng nhiÒu thµnh phÇn,theo ®Þnh híng XHCN, võa ®¶m b¶o c¹nh tranh lµnh m¹nh võa hç trî thóc ®Èy ph¸t triÓn. 3.2-Cæ phÇn ho¸ mét bé phËn DNNN mµ nhµ níc kh«ng cÇn gi÷ 100% vèn TÝnh ®Õn cuèi 5/2001, sè DNNN ®· cæ phÇn ho¸ lµ 529 doanh nghiÖp vµ 102 bé phËn doanh nghiÖp (tÝnh céng chung lµ 631) b»ng 11% tæng sè DNNN hiÖn cã,1,97% tæng sè vèn trong DNNN; ®· thu hót thªm 1.736 tû ®ång vèn cña ngêi lao ®éng vµ ngoµI x· héi.§· h×nh thµnh ®ù¬c mét hÖ thèng qui ®Þnh cã nhiÒu mÆt t¬ng ®èi thuËn lîi cho DNNN tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸. 9 Theo Ban ChØ §¹o §æi míi vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp ,b¸o c¸o cña 202 doanh nghiÖp ®· cæ phÇn ho¸ h¬n 1 n¨m cho thÊy phÇn lín ®· chuyÓn biÕn tÝch cùc, toµn diÖn ,kÓ c¶ mét sè doanh nghiÖp thua lç tríc khi cæ phÇn ho¸.cã h¬n 160 doanh nghiÖp s¶n xuÊt ,kinh doanh ph¸t triÓn ,t¨ng so víi tríc khi cæ phÇn ho¸;doanh thu t¨ng 1,4 lÇn ,lao ®éng t¨ng 5,1%,thu nhËp cña ngêi lao ®éng t¨ng 22%,lîi nhuËn so víi tríc khi cæ phÇn ho¸ t¨ng 2 lÇn,nép ng©n s¸ch t¨ng 1,2 lÇn vèn ®iÒu lÖ t¨ng 2,5 lÇn,l·i cæ tøc ®¹t cao h¬n l·I tiÕt kiÖm b×nh qu©n 12%/th¸ng,phóc lîi tËp thÓ ®îc duy tr×.cã 42 doanh nghiÖp cã mÆt gi¶m so víi trø¬c khi cæ phÇn ho¸,nhng kh«ng cã ®¬n vÞ nµo khã kh¨n tíi møc l©m vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n. Nh÷ng kÕt qu¶ bíc ®Çu cña c¸c DNNN sau khi cæ phÇn ho¸,chuyÓn sang ho¹t ®éng theo c¬ chÕ cña c«ng ty cæ phÇn võa qua ®· chøng minh chñ tr¬ng cæ phÇn ho¸ lµ ®óng ®¾n,cã t¸c ®éng t¹o ®éng lùc ph¸t triÓn,ph¸t huy tinh thÇn lµm chñ cña ngêi lao ®éng víi t c¸ch lµ cæ ®«ng t¹i doanh nghiÖp vµ ngêi qu¶n lÝ doanh nghiÖp,bíc ®Çu thu hót thªm phÇn vèn vµ t¨ng thu cho ngêi lao ®éng trong c¸c DNNN cæ phÇn ho¸.Tõ thùc tÕ kinh nghiÖm cïng víi viÖc bæ sung, hoµn thiÖn c¸c qui ®Þnh sÏ t¹o ®µ cho cæ phÇn ho¸ m¹nh h¬n.. 3.3- TriÓn khai viÖc giao ,b¸n vµ kho¸n kinh doanh,cho thuª c¸c DNNN cã qui m« nhá. Trªn c¬ së cña viÖc co hiÖu qu¶ trong viÖc giao,kho¸n kinh doanh vµ cho thuª nh÷ng DNNN lo¹I nhá,®· ban hµnh nghÞ ®Þnh 103/1999/CP ®Ó lµm c¬ s¬ ph¸p cho thùc hiÖn. §Õn 5/2001,®· thùc hiÖn h×nh thøc nµy víi 52 DNNN (b¸n 33 ,giao 17, kho¸n 2),chñ yÕu d¬I h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn(46/52).sau khi thùc hiÖn,tÝnh chung doanh thu,nép ng©n s¸ch, sè lao ®éng vµ thu nhËp cña ngêi lao ®éng ®Òu t¨ng lªn . b- ®¸nh gi¸ vÒ thùc tr¹ng vai trß cña dnnn trong nÒn kinh tÕ qu«c d©n . 1-Vai trß hÕt søc quan tr5äng cña DNNN trong nÒn kinh tÕ quèc d©n . 10 Nh×n l¹i qu¸ tr×nh lÞch sö ,chóng ta ®i lªn tõ c¬ së vËt chÊt, kÜ thuËt rÊt nghÌo nµn l¹c hËu ,nÒn kinh trÕ mÊt c©n ®èi trÇm träng ,lùc lîng thï ®Þch bao v©y cÊm vËn kinh tÕ triÖt ®Ó .Trong hoµn c¶nh ®ã, chóng ta ®· x©y dùng mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ b»ng biÖn ph¸p huy ®éng mét nguån lùc lín cu¶ ®Êt níc vµ viÖn trî quèc tÕ ®Ó x©y dùng c¬ sá vËt chÊt kÜ thuËtcho nÒn kinh tÕ quèc d©n díi h×nh thøc c¸c DNNN lµm nßng cèt,cïng víi khu vùc kinh tÕ hîp t¸c x· lµm nÒn t¶ng ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu cña x· héi. Thùc tiÔn ®· chøng minh:trong kh¸ng chiÕn chèng Mü cøu níc ,nÕu kh«ng ph¸t triÓn kinh tÕ quèc doanh vµ kinh tÕ hîp t¸c x· ®Ó x©y dùng hËu ph¬ng v÷ng m¹nh ,gi¶i quyÕt hËu cÇn t¹i chç,th× kh«ng thÓ huy ®éng tæng lùc cña d©n téc chi viÖn cho tiÒn tuyÕn ®Ó tiÕn tíi th¾ng lîi hoµn toµn.Sau khi thèng nhÊt ®Êt níc ,nÒn kinh tÕ bÞ ¶nh hëng nÆng nÒ bëi lÖnh bao v©y cÊm vËn kinh tÕ cña ®Õ quèc Mü,sù duy tr× qu¸ l©u cña c¬ chÕ tËp trung quan liªu,bao cÊp trong ®iÒu kiÖn x©y dùng hoµ b×nh vµ sau ®ã lµ sù tan r· cña hÖ thãng XHCN.§¹i héi VI ®· ®Ò ra chñ tr¬ng ®æi míi vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn ,cã sù qu¶n lý cña nhµ níc theo ®Þnh híng XHCN.Tõ ®ã ®Õn nay,kiªn tr× chñ tr¬ng nµy ,nÒn kinh tÕ cña níc ta ®· ph¸t triÓn kh¸ cao trong nhiÒu n¨m,tho¸t khái khñng ho¶ng ,®¶m b¶o ®îc nh÷ng c©n ®èi lín,tõng bíc c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n,gi÷ v÷ng æn ®Þnh chÝnh trÞ x· héi,t¹o thÕ vµ lùc míi ®Ó tiÕp tôc ®a sù nghiÖp ®æi míi ®i lªn. NÕu nh×n hÖ thèng c¬ së vËt chÊt,kÜ thuËt vµ nh÷ng ®ãng gãp cña DNNN hiÖn nay ,râ rµng lµ DNNN ®ãng mét vai trß hÕt søc quan träng trong nÒn kinh tÕ níc ta .thÓ hiÖn trªn nh÷ng nÐt chñ yÕu sau: + DNNN ®ang n¾m gi÷ mét sè nghµnh ,lÜnh vùc then chèt,hÖ thèng c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt quan träng nhÊt cho c«ng nghiÖp ho¸,hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc;n¾m toµn bé hÖ thèng kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ-x· héi cã tÝnh huyÕt m¹ch:hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp lín lµ c¸c doanh nghiÖp trong c¸c nghµnh: x©y dùng (vÒ giao th«ng ,thuû lîi ,c«ng nghiÖp vµ d©n dông),c¬ khÝ chÕ t¹o m¸y,luyÖn kim,xi 11 m¨ng, ®iÖn tö ,ho¸ chÊt ,®iÖn dÇu khÝ ,th«ng tin liªn l¹c,vËn t¶i ®êng sÊt ,®êng biÓn ,®êng kh«ng,«t«…,s¶n xuÊt hµng c«ng nghiÖp tiªu dïng ,chÕ biÕn n«ng ,thuû ,h¶I s¶n;n¾m gi÷ mét tû lÖ quan träng trong nh÷ng nghµnh kinh doanh dÞch vô,th¬ng m¹i xuÊt nhËp khÈu;chiÕm thÞ phÇn ¸p ®¶o trong huy ®éng vèn vµ cho vay . +PhÇn cña DNNN trong GDP chiÕm tû träng n¨m 1992: 40,12%,n¨m 1996:39,9%, n¨m 1998: 41,2%,n¨m 1999: 40,2%; n¨m 2000: 39,5%. Cô thÓ tû träng phÇn DNNN trong mét sè c¸c nghµnh nh :80% c«ng nghiÖp khai th¸c,trªn 60% c«ng nghiÖp chÕ biÕn,trªn 90% c«ng nghiÖp ®iÖn–gaz-dÇu khÝ –cung cÊp níc,trªn 82% vËn chuyÓn hµng ho¸,50% vËn chuyÓn hµnh kh¸ch ,chiÕm tû träng tuyÖt ®èi trong s¶n xuÊt ph©n bãn ho¸ häc99,8%,thuèc trõ s©u 93,6 %,·it sulfuric vµ xót 100%,lèp «t« 100%,lèp xe ®¹p 80%, pin 100%,chÕ t¹o ®éng c¬ diesel lo¹i nhá 100%,85% n¨ng lùc kÐo sîi,50% n¨ng lùc dÖt thoi,30% n¨ng lùc dÖt kim vµ kho¶ng díi 50% n¨ng lùc may mÆc,giÇy dÐp; chiÕm tû träng 70% b¸n bu«n ,20% b¸n lÎ.HÖ thèng c¸c ng©n hµng th¬ng m¹I qu«c doanh chiÕm tû phÇn ¸p ®¶o trong huy ®éng vèn chiÕm 80% thÞ phÇn vµ cho vay 74% thÞ phÇn ®èi víi nÒn kinh tÕ. +C¸c DNNN ®· gãp phÇn quan trän vµo viÖc ®iÒu tiÕt quan hÖ cung - cÇu,æn ®Þnh , gi¸ c¶ ,chèng l¹m ph¸t,æn ®Þnh tû gi¸,kh¾c phôc mÆt tr¸i cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng. +DNNN chiÕm mét phÇn rÊt quan träng trong xuÊt nhËp khÈu;trong ®ã DNNN gi÷ tû träng tuyÖt ®èi trong nÒn kinh tÕ xuÊt khÈu ;riªng c«ng nghiÖp n¨m 1999 ®· xuÊt khÈu ®îc 6,17 tû USD (chñ yÕu do c¸c DNNN),chiÕm 54% tæng kim ngh¹ch xuÊt khÈu cña toµn bé nÒn kinh tÕ,Tæng c«ng ty l¬ng thùc Mתn Nam xuÊt khÈu g¹o chiÕm 60-70% so víi c¶ níc. +§ãng gãp nguån thu tËp trung lín vµ æn ®Þnh cho ng©n s¸ch Nhµ níc: n¨m 1999 phÇn thu thuÕ tõ DNNN ( ThuÕ VAT,thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp vµ tiÒn sö dông vèn) chiÕm 39,25% ;riªng 17 TCT 91 n¨m 1999 nép ng©n 12 s¸ch 23.487 tû ®ång,t¨ng 20,7% so víi n¨m 1998.N¨m 2000,DNNN chiÕm 39,2 % tæng thu ng©n s¸ch c¶ níc. +Trong khi nhµ níc kh«ng ®ñ vèn ng©n s¸chd cÊp vèn lu ®éng cho kinh doanh cña DNNN theo qui ®Þnh th× nhiÒu danh nghiÖp ®· tiÕt kiÕt kiÖm ,h×nh thµnh vèn tù bæ sung,n¨ng ®éng t×m nguån vèn bªn ngoµi bao gåm vèn vay cña c¸c tæ chøc tÝn dông vµ vay cña c«ng nh©n viªn trong doanh nghiÖp. Vèn tù tÝch luü ,tù bæ sung chiÕm 27,8% tæng vèn nhµ níc cña DNNN.§Õn cuèi n¨m 2000,vèn tù bæ sung cña 17 TCT lµ 18.038 tû ®ång, chiÕm 22,5% tæng sè vèn nhµ nøoc cña c¸c TCT 91. +Trong lóc c¸c thÇnh phÇn kinh tÕ kh¸c cha v¬n lªn ®îc th× DNNN lµ ®èi t¸c chÝnh trong liªn doanh ,liªn kÕt víi bªn ngoµI ;®ång thêi DNNN còng thùc hiÖn h¹ tÇng kÜ thuËt cÇn thiÕt ®Ó thu hót c¸c doanh nghiÖp cã vèn trong vµ ngoµI níc ®Çu t. + DNNN ®· t¹o ra ®iÒu kiÖn vËt chÊt kÜ thuËt ,kü thuËt,lµ mét trong nh÷ng nh©n tè cã tÇm quan träng quyÕt ®Þnh ®èi víi sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp hµng ho¸,chuyÓn tõ thiÕu sang ®¸p øng ®îc nhu cÇu c¬ b¶n n«ng s¶n,thùc phÈm chÊt lîng ngµy mét cao cña nh©n d©n vµ cã phÇn xuÊt khÈu,chñ yÕu th«ng qua viÖc x©y dùng c¸c c«ng tr×nh thuû lîi lín,cung cÊp ®IÖn,x©y dùng c¸c ®êng giao th«ng huyÕt m¹ch,cung cÊp gièng c©y, con ,chuyÓn giao kü thuËt vµ bíc ®Çu ph¸t triÕn c«ng nghiÖp chÕ biÕn.Mét sè n«ng,l©m trêng ®· ph¸t huy ®îc vai trß trung t©m kinh tÕ ,v¨n ho¸ ,chuyÓn giao c«ng nghÖ trªn ®Þa bµn. §iÓn h×nh nh n«ng trêng S«ng HËu tr¶ l¬ng cho 130 gi¸o viªn vµ x©y dùng c¬ së trêng líp cho 3000 häc sinh tõ mÉu gi¸o ®Õn trung häc;C«ng ty chÌ méc ch©u hµng n¨m ®Çu t hµng tr¨m triÖu ®Ó söa chøa vµ x©y míi trêng häc, nhµ trÎ ,mÉu gi¸o,c¶I t¹o 7,5 km ®êng giao th«ng liªn b¶n;TCT cµ phª tõ n¨m 19096 ®Õn nay ®· ®Çu t hµng tr¨m tû ®Ó x©y dùng 100 km ®êng giao th«ng (cã 25 km 13 ®êng nhùa),150 km ®êng ®iÖn trung h¹ thÕ ,50.000m2 trêng häc ,20.000 m2 mhµ trÎ mÉu gi¸o ,lµm míi vµ n©ng cÊp 58 hå ,®Ëp… +Hç trî cho sù ph¸t triÓn c¸c vïng miÒn nói vµ c¸c vïng xa,vïng s©u ,ë ®ã hËu qu¶ ®Çu t kinh doanh cßn ®ang thÊp,thêi gian thu håi vèn l©u,cã nhiÒu rñi ro kinh doanh ,nhng l¹i lµ vïng cã ý nghÜa lín ®èi víi sù ph¸t triÓn cña quèc gia vµ thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch d©n téc cña §¶ng . + Khu vùc DNNN nhµ níc nhiÒu n¨m qua còng lµ n¬i tËp trung vµ ®µo luyÖn mét bé phËn quan träng trong ®éi ngò giai cÊp c«ng nh©n vµ cung cÊp nhiÒu c¸n bé l·nh ®¹o u tó ,trung kiªn cho §¶ng ,Nhµ níc vµ qu©n ®éi. +DNNN còng thùc sù ®i ®Çu trong thùec c¸c chñ tr¬ng ,uèng níc nhí nguån ,xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo,kh¾c phôc hËu qu¶ cña nh÷ng vïng bÞ thiªn tai,cøu trî x· héi,tham gia c¸c ho¹t ®éng nh©n ®¹o tõ thiÖn ,nhêng c¬m xÎ ¸o. 2- Nh÷ng tån t¹i vÒ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña DNNN. DNNN ®ang cã vai trß hÕt søc quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n,nhng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña DNNN cßn thÊp,mét sè mÆt cã phÇn gi¶m sót ®ang lµ vÊn ®Ò bøc xóc ,¶nh hëng ®Õn vai trß chØ ®¹o cña DNNN vµ hiÖu qu¶ chung cña toan bé nÒn kinh tÕ . HiÖn khu vùc DNNN ®îc giao cho sö dông mét sè lîng lín tµi s¶n cè ®Þnh trong nÒn kinh tÕ kho¶ng 126.030 tû ®ång);®îc giao khai th¸c 100% c¸c tµi nguyªn tËp trung cã qui m« lín vµ hÇu hÕt tµi nguyªn quý hiÕm;®îc giao sö dông víi chi phÝ thÊp ,mÆt b»ng ®Êt ®ai réng lín vµ thuËn lîi vÒ ®Þa ®iÓm,nhÊt lµ ë c¸c ®« thÞ;sö dông 85% vèn u ®·i tÝn dông trong níc,kho¶ng 80% d nî vay cña ng©n hµng ngo¹i th¬ng ,xÊp xØ 80% vay cña ng©n hµng §Çu t vµ 62% cña ng©n hµng c«ng th¬ng ;mét bé phËn lín vèn ODA cho ph¸t triÓn nghµnh ®iÖn vµ mét sè lÜnh vùc s¶n xuÊt ;sö dông phÇn lín lùc lîng do nhµ níc ®µo t¹o,gåm c¶ c¸n bé khoa häc c«ng nghÖ cã tr×nh ®é cao vµ c¸c c¬ së nghiªn cøu øng dông lín cña ®Êt nãc;®îc sù quan t©m cña l·nh 14 ®¹o ®¶ng ,Nhµ níc ,vµ c¸c ®oµn thÓ ,mét sè trêng hîp ®îc xÐt gi¶m thuÕ ,khoanh nî,gi·n nî,xo¸ nî khi gÆp khã kh¨n. Nhng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña DNNN cßn thÊp vµ mét sè mÆt cßn cã phÇn gi¶m sót ,¶nh hëng ®Õn vai trß chñ ®¹o cña DNNN vµ hiÖu qu¶ chung cïa toµn bé nÒn kinh tÕ: +Tû suÊt lîi nhuËn trªn vèn nhµ níc nh÷ng n¨m 19961999 gi¶m: n¨m 1996 11,2% ,1997 9,3% ,n¨m 1998 9,1% ,n¨m 1999 9,2% .Tû suÊt lîi nhuËn trªn vèn cña nhµ níccña DNNN ®Þa ph¬ng rÊt thÊp (n¨m 1998, cña DNNN trung ¬ng lµ 13%, cña DNNN ®Þa ph¬ng lµ 6,4 %). N¨m 1999 tû suÊt lîi nhuËn trªn vèn cña C«ng ty M¸y ®éng lùc vµ M¸y n«ng nghiÖp lµ 3%/n¨m,cña nghµnh dÖt ,s¬Þ lµ 1,57% /n¨m;cña TCT c«ng nghiÖp tÇu thuû n¨m 1998 lµ 3,9%,1999 lµ 1,9%;cña DNNN thuéc thµnh phè Hå ChÝ Minh n¨m1995 lµ 9,3% n¨m 1998 lµ 7,13%;cña c¸c DNNN thuéc thµnh phè H¶i Phßng n¨m 1998 lµ 7,87%, n¨m 1999 lµ 4,74 %. Sè DNNN thua lç vµ ngµy mét t¨ng ,hÇu hÕt lµ nh÷nh doanh nghiÖp nhá,Ýt vèn; m¨c dï nhµ níc ®· cã nh÷ng biÖn ph¸p th¸o gì khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp nh cÊp vèn bæ sung ,chuyÓn nî thµnh vèn ng©n s¸ch cÊp,cho gi¶m khÊu hao tai s¶n cè ®Þnh ,hç trî l·i suÊt ,khoanh nî. Theo tæng hîp cña bé tµI chÝnh tõ c¸c doanh nghiÖp ,sè DNNN cã l·i n¨m 1996 Lµ :78%,n¨m 1997 77,8%, n¨m 1998 vµ 1999 70%.Sè DNNN bÞ thua lç n¨m 1996 lµ 21% , 1997 17% ,1998 25% , 1999 17%;tËp trung phÇn lín ë c¸c DNNN ®Þa ph¬ng ,nh sè DNNN thuéc Nam §Þnh bÞ lç lµ 46%,Th¸i B×nh 35% ,Hµ Nam 33% ,H¶i Phßng ,Bµ Ri¹ – Vòng Tµu lµ 21% …N¨m 2000 ,sè DNNN kinh doanh thùc sù cã hiÖu qu¶ 40%;sè doanh nghiÖp ho¹t ®éng kh«ng cã hiÖu qu¶ vµ bÞ lç liªn tôc lµ 20%. Sè DNNN thua lç hÇu hÕt lµ c¸c doanh nghiÖp nhá ,Ýt vèn . Tæng hîp sè liÖu 3 n¨m 1995-1999 cña 5.068DNNN , th× sè DNNN bÞ thua lç 3 n¨m chiÕm 6,2% sè doanh nghiÖp,víi sè vèn chiÕm 3.,8 % ,doanh thu 1,7%,nép ng©n s¸ch 3,8% ;sè lç luü kÕ lµ 38% sè vèn nhµ níc t¹I c¸c doanh nghiÖp nµy;trong sè DNNN bÞ thua lç 3 n¨m liÒn ,doanh nghiÖp cã sè vèn díi 1 tû ®ång chiÕm 30,6% ,tõ 1-3 15 tû ®ßng chiÕm 34,1% ,tõ 3-10 chiÕm 34,1%, 3-10 tû 23,3%,trªn 10 tû chiÕm 30,6% .trong khi ®ã ,sè DNNN kinh ®oanh cã l·I c¶ 3 n¨m liªn tiÕp lµ 59,7% ; chiÕm 6j78% sè vèn ,80%doanh thu ,91% sè l·i vµ 79 % sè nép ng©n s¸ch cña khu vùc DNNN ;trong sè doanh nghiÖp l·i 3 n¨m liÒn ,sè cã vèn díi 1 tû ®ång chiÕm 30,6%,tõ 1-3 tû chiÕm 34,4 %,3-10 tû chiÕm 23,3%.trªn 10 tû chiÕm 12%.trong khi ®ã ,sè DNNN kinh doanh cã l·i c¶ 3 n¨m lµ 59,7% chiÕm 67% sè vèn ,80%doanh thu ,91% sè l·I vµ 79%sè nép ng©n s¸ch cña khu vùc DNNN ;trong sè doanh nghiÖp l·i 3 n¨m liÒn ,sè cã vèn díi 1 tû chiÕm 18% ,vèn tõ 1-3tû chiÕm 29%,tõ 3-10 tû 28% trªn 10 tû 25%. Sè DNNN lµm ¨n thua lç ngµy mét t¨ng :n¨m 1993lµ 8%,1995 lµ 16% ,1996 2%,1998 20%,2000 20%.N¨m 1999 ,c¸c DNNN trùc thuéc bé c«ng nghiÖp 20% thùc sù cã l·I vµ lµm ¨n tèt ,20% lç ,cßn 40%lµ bÊp bªnh ,nÕu h¹ch to¸n ®Çy ®ñ th× cã thÓ lç hoÆc kh«ng l·I .DNNN thuéc nghµnh n«ng nghiÖp lç 34%,thuéc nghµnh thuû s¶n lç 45%. Sè doanh nghiÖp thua lç kÐo dµI nhiÒu n¨m thùc chÊt lµ ¨n vµo vèn hoÆc mÊt vèn nhng kh«ng ®îc xö lý cø treo l¹i ,do ®ã cµng t¨ng thªm g¸nh nÆng ®èi víi ng©n s¸ch nhµ níc. Gi¸ thµnh s¶n phÈm ë c¸c doanh nghiÖp cßn cao lµ do nhiÒu nguyªn nh©n nh: yÕu kÐm vÒ qu¶n lý ,chi phÝ ®Çu t cao c«ng nghÖ l¹c hËu,sè lao ®éng qu¸ thõa vµ bËc thî thÊp ,ph¶i g¸nh c¸c chi phÝ x· héi qu¸ cao…. +PhÇn lín c¸c c¬ së cã c«ng nghÖ l¹c hËu;80% c«ng nghÖ l¹c hËu so víi c¸c níc vµi ba chôc n¨m,thËm chÝ 50 n¨m.§æi míi thiÕt bÞ c«ng nghÖ.Riªng trong c«ng nghiÖp , 10 n¨m qua míi ®Çu t ®æi míi c«ng nghÖ ®îc kho¶ng 1518% gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh ,nhng nhiÒu DNNN l¹i tiÕp tôc nhËp c«ng nghÖ l¹c hËu;®Õn gi÷a n¨m 1999chØ cã 70 DNNN dîc cÊp giÊy chøng nhËn ®¹t tiªu chuÈn ISO –9000; ®Õn th¸ng 5/2000 cã 236 DNNN ®îc cÊp giÊy chøng nhËn ®¹t tiªu chuÈn ISO –9000 trong tæng sè 400 doanh nghiÖp ®îc cÊp. +Nh×n chung chÊt lîng vµ gi¸ c¶ nhiÒu hµng ho¸ s¶n xuÊt trong níc cßn kÐm søc c¹nh tranh ngay c¶ trong thÞ tr16 êng trong níc ; nh s¾t thÐp ,ph©n bãn ,xi m¨ng ,kinh x©y dùng ,®êng th«…cã møc gi¸ cao h¬n gi¸ mÆt hµng cïng lo¹I xuÊt khÈu tõ 20-40%,s¶n phÈm dÖt may cã gi¸ nh©n c«ng giÎ nhng gi¸ s¶n phÈm còng kh«ng cã søc c¹nh tranh so víi c¸c s¶n phÈm trong khu vùc .Søc c¹nh tranh cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i quèc doanh yÕu h¬n vµ cã chiÒu híng gi¶m sót so víi ng©n hµng liªn doanh chi nh¸nh ng©n hµng nø¬c ngoµi .Kh¶ n¨ng c¹nh tranh trong c¸c ngµnh du lÞch rÊt thÊp ,mét sè mét sè c«ng ty du lÞch ,kh¸ch s¹n l¹i ®øng ra lµm vá ngoµi bao bäc cho t nh©n chi phèi .. +T×nh tr¹ng nî nÇn khã tr¶ rÊt lín ,®ang lµ mét g¸nh nÆng ®èi víi DNNN,h¹n chÕ søc c¹nh tranh,¶nh hëng xÊu ®Õn ph¸t triÓn vµ cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp .Theo tµi liÖu cña Bé Tµi chÝnh ,sè nî tån ®äng tõ n¨m 1991 trë vÒ tríc cßn l¹i ph¶i tr¶ c¸c DNNN lµ 6.910 tû ®ång ,trong ®ã sè kh«ng cã kh¶ n¨ng tr¶ ®îc lµ 4.777 tû (69%),bao gåm :sè kª khai khång ®îc x¸c nhËn lµ 1.982 tû (gÇn 30%),sè nî cña DNNN ®· ngõng ho¹t ®éng lµ 1.746 tû ®ång (25%)…;sè nî doanh nghiÖp níc ngoµI cha thanh to¸n ®îc theo kª khai lµ 135 triÖu USD,2.541 triÖu yªn vµ mét sè ngo¹I tÖ kh¸c ,Tõ n¨m 1992 ®Õn n¨m 1999,DNNN vay nî ng©n hµng lµ 92.647 tû ®ång (chiÕm h¬n 70% d nî tÝn dông cña toµn x· héi);trong ®ã ,nî qu¸ h¹n lµ 11.996 tû ®ång (13% tæng sè nî ng©n hµng ),nî thuÕ vµ vay do chÝnh phñ b¶o l·nh 25.905 tû dång ,trong ®ã nî qu¸ h¹n khã ®ßi lµ 434 tû (1,67%).Sè nî khã ®ßi cña DNNN tõ 1993 ®Õn 2000 18.000 tû. +Sè lao ®éng d«i d lín ®ang lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc khã kh¨n ,h¹n chÕ hiÖu qu¶ vµ qu¸ tr×nh s¾p xÕp ,cæ phÇn ho¸ DNNN( kho¶ng trªn díi 200.000 ngêi íc tÝnh cña Bé lao ®éng –Th¬ng Binh vµ X· héi). Theo tæng hîp b¸o c¸o tõ 42 tØnh,thµnh phè ,®Õn th¸ng 6/1999 sè lao ®éng kh«ng bè trÝ ®îc viÖc lµm cña c¸c DNNN lµ 41.807 ngêi,chiÕm 6,08 sè lao ®éng hiÖn cã cña c¸c doanh nghiÖp cã bao c¸o ; trong ®ã ë DNNN trung ¬ng lµ 4,14%,DNNN ®Þa ph¬ng lµ 8,82%.C¸c tØnh ,thµnh phè cã tû lÖ kh«ng bè trÝ ®îc viÖc lµm trªn 20% lµ: Yªn B¸i 17 28,54%,H¶i D¬ng 28,36%,Hµ T©y 23,31%:tõ 10-20%lµ: Thanh Ho¸ 19,11%,Ninh B×nh 18,45%,Lai Ch©u 17,39%,Hµ Giang 15,95%,Cao B»ng 15,05%,Tuyªn Quang 14,51%… Tõ tû lÖ 6,08% nãi trªn,íc tÝnh sè lao ®éng kh«ng bè trÝ ®îc viÖc lµm cña 61 tØnh thµnh phè ,lµ kho¶ng 10 v¹n ngêi hiÖn cã tªn trong danh s¸ch cña DNNN nhng ®ang trong t×nh tr¹ng doanh nghiÖp chê cho nghØ viÖc,hoÆc doanh nghiÖp cho phÐp tù ®i t×m viªc lµm ngoµi doanh nghiÖp. Trong sè doanh nghiÖp ®ang ho¹t ®éng b×nh thêng hoÆc cã l·I ,sè biªn chÕ cßn nhiÒu h¬n so víi nhu cÇu .biªn chÕ cña DNNNN thêng cao h¬n h¼n so víi doanh nghiÖp t nh©n vµ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµI cïng nghµnh nghÒ vµ c«ng suÊt t¬ng tù;mÆt kh¸c l¹I thiÕu lao ®éng trÎ ,cã tr×nh ®é lµnh nghÒ vµ kÜ thuËt cao.Cïng c«ng suÊt 1,4 triÖu tÊn /n¨m,C«ng ty xi m¨ng Bót S¬n cã 1.054 lao ®éng ,cßn c«ng ty Xi m¨ng Chin Fon chØ cã 718 lao ®éng ;chi phÝ tiÒn l¬ng trong gi¸ thµnh cña Tæng c«ng ty xi m¨ng lµ 6,32%,cßn C«ng ty Chin Fon chØ cã 5,8 %,trong khi b×nh qu©n tiÒn l¬ng 1 n¨m cña Chin Fon lµ 43,2 triÖu ®ång /ngêi/n¨m,cßn cña Tæng c«ng ty Xi m¨ng lµ 17,2triÖu ®ång /ngêi /n¨m. +Trõ mét sè c«ng tr×nh ®Çu t míi,c«ng nghÖ hiÖn hiÖn ®¹I ë mét sè nghµnh dïng vèn ODA nh ®Þªn ,cã c¬ chÕ nhµ níc cho phÐp tù vay ,tù tr¶ nh Bu chÝnh viÔn th«ng ,hoÆc nghµnh cã tû suÊt lîi nhuËn cao nh xi m¨ng ,g¹ch l¸t…,cßn b×nh thêng ph¶i vay vèn ng©n hµng th× ®Çu t ®îc Ýt (trong 10 n¨m tõ 1990 ®Õn 2000,Tæng c«ng ty thÐp chØ ®Çu t 650 tû ®ång ; gi¸ trÞ cßn l¹i cña toµn nghµnh c¬ khÝ lµ kho¶ng 300 triÖu USD ,trong khi 154 dù ¸n c¬ khÝ cã vèn ®Çu t níc ngoµI cã tæng vèn 2,1 tû USD).Bªn c¹nh nh÷ng DNNN ®Çu t ®óng híng ,cã hiÖu qu¶ th× vÉn cã mét sè nghµnh ®Çu t kh«ng dóng híng ,kh«ng c¨n cø vµo nhu cÇu cña thÞ trêng s¶n phÈm ,chi phÝ ®Çu t c¸c c«ng nghÖ l¹c hËu nªn hiÖu qu¶ ®Çu t thÊp hoÆc kh«ng cã hiÖu qu¶ nh :xi m¨ng lß ®øng ,nhµ m¸y ®êng ,g¹nh tuy nen vµ d©u t¬ t»m…. 18 +ViÖc s¾p xÕp l¹I DNNN cha thùc sù triÖt ®Ó ,nhiÒu doanh nghiÖp yÕu kÐm thua lç triÒn miªn ,mÊt hÕt vèn vÉn kh«ng xö lý ,chñ yÕu lµ s¸p nhËp vµ hîp nhÊt .Quy m« doamh nghiÖp hiÖn nay vÉn nhá bÐ ,b×nh qu©n mçi doanh nghiÖp cã 22 tû ®ång vèn nhµ níc ;18,2% cã sè vèn díi 1 tû ,sè cã qui m« trªn 10 tû chØ cã 25%.Vèn diÒu lÖ cña 6 ng©n hµng th¬ng m¹i quèc doanh tÝnh ®Õn 31/12/1999 lµ 6.468 tû ®ång nªn gÆp nhiÒu khã kh¨n cho vay nh÷ng mãn lín cña c¸c tæng c«ng ty nh ®iÖn lùc ,DÇu khÝ ,xi m¨ng ,giao th«ng ,…cÇn hµng chôc triÖu USD,mµ theo luËt c¸c tæ chøc tÝn dông th× kh«ng ®îc cho phÐp mét kh¸ch hµng vay qu¸ 15% vèn tù cã. +DNNN cha thùc sù ®îc c¬ cÊu l¹I ®Ó tËp trung h¬n vµo nh÷ng nghµnh lÜnh vùc ,lÜnh vùc then chèt ,nhÊt lµ nh÷ng nghµnh c«ng nghiÖp c¬ b¶n ,vÉn cßn dµn tr¶i trong c¸c nghµnh vµ lÜnh vùc kÓ c¶ mh÷ng ho¹t ®éng s¶n xuÊt ,kinh doanh nªn ®Ó cho nh©n d©n ®Çu t. +Tèc ®é ph¸t triÓn cña khu vùc DNNN gÇn ®©y cã chiÒu híng chËm l¹I ,cô thÓ 1996 t¨ng 11,3%, 1997 9,7%,1998 5,6%,1999 4,3%(trong khi tèc ®é ph¸t triÓn cña kinh tÕ t nh©n lµ 6,2%,cña kinh tÕ vèn ®Çu t níc ngoµI lµ 13,4%.B×nh qu©n 10 n¨m 1991-2000,tèc ®é t¨ng trëng b×nh qu©n cña khu vùc DNNN lµ 11%;cña doanh nghÞªp ngoµI quèc doanh lµ 14% /n¨m ;cña doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµI lµ trªn 20%/n¨m. +Thêi gian gÇn ®©y uy tÝn cña nhiÒu DNNN bÞ gi¶m sót do t×nh tr¹ng bu«n lËu vµ gian lËn th¬ng m¹i ,l·ng phÝ vµ tham nhòng ,cã nhiÒu vô nghiªm träng vµ tai tiÕng lín . Tãm l¹i ,mÆc dÇu DNNN vÉn ®ang cã vai trß hªt søc quan träng trong tæng thÓ nÒn kinh tÕ quèc d©n ,nhng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña cac DNNN cßn thÊp ,,mét sè mÆt 19 cã phÇn gi¶m sót ;DNNN ®ang cã nhiÒu th¸ch thøc gay g¾t trong giai ®o¹n héi nhËp s¾p tíi. C - NH÷NG TåN T¹I TRONG §æi míi c¬ chÕ ,chÝnh s¸ch ®èi víi DNNN. §èi chiÕu víi chñ true¬ng ®æi míi cña ®¶ng ,theo yªu cÇu cña kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN vµ chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ quèc tÕ cã hØÖu qu¶ ,viÖc ®æi míi DNNN cßn chËm ,c¬ chÕ qu¶n lý vµ chÝnh s¸ch cha ®æi míi ®ång bé hoÆc phï hîp ,DNNN cßn co nhiÒu khã kh¨b ,trë ng¹I trong ho¹t ®éng. 1-DNNN cha thùc sù hach to¸n kinh doanh trong c¬ chÕ thÞ trêng . +Nhµ níc vÉn giao vèn cho doanh nghiÖp theo ph¬ng thøc hµnh chÝnh ,xin-cho,cha chÆt chÏ trong yªu cÇu ph¶I kinh doanh cã l·I;giao vèn cha ®I liÒn víi giao quyÒn h¹n vµ nghÜa vô vµ quyÒn lîi t¬ng xøng ,cha thùc hiÖn ®îc yªu cÇu cña nhµ níc khi giao vèn cho doanh nghiÖp th× ®¹I diÖn chñ s¬ h÷u trc tiÕp tai doanh nghiÖp lµ héi ®ång qu¶n trÞ (theo tinh thÇn nghÞ quyÕt Trung ¬ng 4 kho¸ VIII) vµ quyÒn kinh doanh cña doanh nghiÖp ,doanh nghiÖp ph¶i ®îc tù chñ kinh doanh ,cã l·I ,cã tÝch luü ®Ó ph¸t triÓn vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm trªn th¬ng trêng vµ ph¹m vi vèn ®îc giao.Trªn thùc tÕ cho ®Õn nay ,Nhµ níc víi t c¸ch chñ së h÷u ,vÉn cha qu¶n lý doanh nghiÖp theo ph¬ng thøc cña chñ ®Çu t ,vÉn chñ yªu lµ qu¶n hiÖn vËt nhµ m¸y ,qui ®Þnh r»ng buéc cô thÓ rÊt nhiÒu kho¶n chi tiªu cña doanh nghiÖp ;Nhµ níc kh«ng thu l·I mµ chÞu lç theo kinh doanh t¹i doanh nghiÖp ,mµ chØ thu thuÕ nh ®èi víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ,ngoµi ra cßn thu trªn vèn nhµ níc theo mét tû lÖ nhÊt ®Þnh(nh cho vay lÊy l·i ,nhng l¹I kh«ng ®¬c 20