Tài liệu Tiểu luận lý luận của lênin về chủ nghĩa tư bản nhà nước trong thời kỳ quá độ lên cnxh và sự vận dụng lý luận đó ở việt nam

§Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ A: §inh ThÞ Minh HuyÒn lêi më ®ÇU. Lªnin lµ ngêi m¸c-xÝt ®Çu tiªn ®· cã c«ng nghiªn cøu s©u s¾c vÊn ®Ò chñ nghÜa t b¶n nhµ níc trong rÊt nhiÒu t¸c phÈm cña m×nh , x©y dùng nªn nh÷ng nÒn t¶ng lý luËn vÒ CNTB NN trong ®iÒu kiÖn chuyªn chÝnh v« s¶n vµ ®· ¸p dông lý luËn nµy vµo níc Nga. Sau thêi kú céng s¶n thêi chiÕn. C¸c níc d©n chñ nh©n d©n tríc ®©y, trong ®ã níc ta ®Òu ®· vËn dông lý luËn nµy vµo c«ng cuéc c¶i t¹o XHCN. Cïng víi thêi gian lý luËn nµy dêng nh bÞ bá quªn, ®Æc biÖt tõ sau khi c¸c níc d©n chñ nh©n d©n tuyªn bè hoµn toµn c«ng cuéc c¶i t¹o XHCN vµ b¾t ®Çu sù nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi. Khi cuéc khñng ho¼ng cña chñ nghi· x· héi thÕ giíi næ ra vµ tiÕp ®ã lµ sù tan r· cña c¸c níc XHCN §«ng ¢u vµ ®Æc biÖt lµ Liªn X« ®· buéc nh÷ng ngêi m¸c-xÝt ph¶i nhËn thøc l¹i cho ®óng nh÷ng di s¶n lý luËn cña M¸c vµ Lªnin.Trong ®ã cã di s¶n lý luËn cña Lªnin vÒ CNTB NN Cho ®Õn nay, trong giíi lý luËn còng nh c¸c nhµ ho¹t ®éng thùc tiÔn, kÓ c¶ trong vµ ngoµi níc ®ang cã nhiÒu c¸ch hiÓu kh¸c nhau vµ cã c¸c h×nh thøc vËn dông kh¸c nhau ®èi víi chñ nghÜa t b¶n nhµ níc. ë níc ta viÖc vËn dông lý luËn cña Lªnin vÒ CNTB NN còng cã rÊt nhiÒu nh÷ng lý gi¶i kh¸c nhau. V× vËy, trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH nÒn kinh tÕ bao gåm nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ t¬ng øng víi mçi h×nh thøc kinh tÕ kh¸c nhau, trong ®ã kinh tÕ nhµ níc gi÷ vai trß chñ ®¹o ®¹i diÖn cho ph¬ng thøc s¶n xuÊt XHCN, cïng víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña kinh tÕ t b¶n t nh©n vµ ®Èy m¹nh thu hót ®Çu t níc ngoµi, CNTB NN ®ang vµ sÏ gi÷ vai trß quan träng trong tiÕn tr×nh ph¸t triÓn §Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ §inh ThÞ Minh HuyÒn cña nÒn kinh tÕ ®Êt níc. Theo Lªnin ®ã lµ mét h×nh thøc kinh tÕ qu¸ ®é, mét bé phËn rÊt cÇn thiÕt cña nÒn kinh tÕ qu¸ ®é, Lªnin ®¸nh gi¸ cao CNTB NN vµ coi nã lµ mét h×nh thøc quan träng ®Ó ®a mét níc tiÓu n«ng qu¸ ®é lªn CNXH, ph¶i tiÕn hµnh CNH-H§H ®Êt níc. Trong xu thÕ héi nhËp toµn cÇu ,c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt ph¸t triÓn nh vò b·o th× viÖc nhËn thøc vµ vËn dông CNTB NN ®ang lµ mét vÊn ®Ò cÇn ®îc nghiªn cøu c«ng phu , ®Ó phôc vô cho sù nghiÖp ®æi míi cña ®Êt níc. B: PhÇn lý luËn chung I/ Lý luËn cña Lªnin vÒ chñ nghÜa t b¶n nhµ níc trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH. 1. H×nh thøc kinh tÕ t b¶n nhµ níc. Kinh tÕ t b¶n nhµ níc lµ s¶n phÈm cña sù can thiÖp cña nhµ níc vµo ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc ®¬n vÞ kinh tÕ t b¶n trong vµ ngoµi níc. Nã bao gåm tÊt c¶ c¸c h×nh thøc hîp t¸c, liªn doanh s¶n xuÊt kinh doanh gi÷a kinh tÕ nhµ níc vµ kinh tÕ t b¶n trong vµ ngoµi níc nh»m sö dông vµ khai th¸c, ph¸t huy thÕ m¹nh cña mçi bªn tham gia, ®Æt díi sù kiÓm so¸t gióp ®ì cña nhµ níc. H×nh thøc kinh tÕ t b¶n nhµ níc cã vai trß quan träng trong viÖc huy ®éng sö dôngvèn, kü thuËt, c«ng nghÖ, kinh nghiÖm tæ chøc qu¶n lý cña c¸c nhµ t b¶n .Lªnin chØ râ ”trong mét níc tiÓu n«ng…” ph¶i ®i xuyªn qua CNTB nhµ níc tiÕn lªn CNXH. §Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ §inh ThÞ Minh HuyÒn Tõ khi cã luËt ®Çu t níc ngoµi, kinh tÕ t b¶n nhµ níc ph¸t triÓn m¹nh mÏ gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi níc ta. Tuy nhiªn trtong qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn n¶y sinh nhiÒu vÊn ®Ò thùc tiÔn cÇn gi¶i quyÕt. CÇn ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc liªn doanh, liªn kÕt víi c¸c tæ chøc vµ c«ng ty t b¶n níc ngoµi, n©ng dÇn tû lÖ ®Çu t cña phÝa ViÖt Nam. §ång thêi ¸p dông nhiÒu ph¬ng thøc gãp vèn kinh doanh Nhµ níc vµ c¸c nhµ kinh doanh t nh©n trong níc díi nhiÒu h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n… nh»m t¹o thÕ, t¹o lùc cho c¸c doanh nghiÖp trong níc ph¸t triÓn, t¨ng søc m¹nh c¹nh tranh vµ hîp t¸c víi bªn ngoµi. C¶i thiÖn méi trêng ®Çu t vµ n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý, sö dông cã hiÖu qu¶ vèn ®Çu t, b¶o vÖ quyÒn lîi cña ngêi lao ®éng. Trong thêi kú qu¸ ®é cÇn vËn dông h×nh thøckinh tÕ t b¶n nhµ níc v×: * Do yªu cÇu vËn dông quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp tÝnh chÊt cña lùc lîng s¶n xuÊt. * Do yªu cÇu ph¸t triÓn nhanh chãng lùc lîng s¶n xuÊt vµ thu hót vèn kü thuËt c«ng nghÖ tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i cña níc ngoµi. * Do yªu cÇu ph¸t triÓn theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. Kinh tÕ t b¶n nhµ níc cã vai trß quan träng trong viÖc ®éng viªn tiÒm n¨ng vèn, kü thuËt c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ kinh nghiÖm qu¶n lý cña nhµ t b¶n v× lîi Ých cña b¶n th©n hä còng nh c«ng cuéc x©y dùng CNXH. V× vËy, cÇn ph¸t triÓn §Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ §inh ThÞ Minh HuyÒn kinh tÕ t b¶n nhµ níc b»ng nhiÒu h×nh thøc ®a d¹ng ®Ó ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt phôc vô sù nghiÖp CNH-H§H. 2. Chñ nghÜa céng s¶n thêi chiÕn vµ thùc chÊt cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi. 2.1) ChÝnh s¸ch c«ng s¶n thêi chiÕn. Sau khi c¸ch m¹ng Th¸ng 10 Nga thµnh c«ng th× chÝnh quyÒn X« ViÕt Nga ph¶i ®¬ng ®Çu víi cuéc néi chiÕn vµ cuéc can thiÖp vò trang cña chñ nghÜa ®Õ quècthÕ giíi. §øng tríc nguy c¬ mét mÊt mét cßn, chÝnh quyÒn X« ViÕt t×m mäi c¸ch ®Ó tËp trung mäi lùc lîng nh»m ®¸nh b¹i nh÷ng lùc lîng thï ®Þch bªn trong vµ bªn ngoµi. ChÝnh s¸ch “ céng s¶n thêi chiÕn” ra ®êi trong hoµn c¶nh Êy. §ã lµ chÝnh s¸ch kinh tÕ cña nhµ níc X« ViÕt nh»m huy ®éng mäi tµi nguyªn trong níc cho nhu cÇu cña tiÒn tuyÕn trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ bÞ tµn ph¸ sau cuéc chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt. Trong thêi gian néi chiÕn vµ níc ngoµi can thiÖp b»ng vò trang, chÝnh quyÒn X« ViÕt ngoµi viÖc quèc h÷u ho¸ nÒn c«ng nghiÖp quy m« lín, cßn n¾m trong tay nÒn c«ng nghiÖp h¹ng võa vµ mét phÇn c«ng nghiÖp h¹ng nhá. ViÖc qu¶n lý toµn bé c«ng ngiÖp ®Òu tËp trung ë c¸c c¬ quan trung ¬ng, viÖc cung cÊp nguyªn liÖu, thiÕt bÞ, vËt liÖu cho xÝ nghiÖp còng kh«ng thùc hiÖn cho qu©n ®éi vµ c«ng nh©n. Nhµ níc thi hµnh chÕ ®é trng thu l¬ng thùc thõa. Nguån hµng cña nhµ níc nh÷ng n¨m ®ã cùc kú thiÕu thèn, n«ng th«n hÇu nh kh«ng nhËn ®îc hµng c«ng nghiÖp. Nhµ níc ph¶i thi hµnh ®éc quyÒn mua, b¸n l¬ng thùc, §Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ §inh ThÞ Minh HuyÒn cÊm t nh©n bu«n b¸n l¬ng thùc vµ c¸c thø vËt phÈm cÇn thiÕt nhÊt. ë thµnh thÞ vËt phÈm tiªu dïng ph©n phèi theo phiÕu víi ®iÒu kiÖn u tiªn cung cÊp cho c«ng nh©n vµ c¨n cø vµo tÝnh chÊt quan träng vµ nÆng nhäc cña c«ng t¸c. Thi hµnh chÕ ®é nghÜa vô lao ®éng phæ biÕn ®èi víi tÊt c¶ mäi ngêi cã n¨ng lùc lao ®éng- chÝnh s¸ch ”céng s¶n thêi chiÕn”, ®· ®ãng vai trß quan träng trong viÖc b¶o ®¶m th¾ng lîi cho cuéc néi chiÕn. Th¾ng lîi cña chÝnh s¸ch nµy vµo thêi Êy lµ do dùa trªn c¬ së khèi ”liªn minh qu©n sù vµ chÝnh trÞ” cña giai cÊp c«ng nh©n vµ n«ng d©n trong cuéc ®Êu tranh chèng qu©n b¹ch vÖ vµ bän can thiÖp níc ngoµi. Nhng sau khi ®Ëp tan bän vò trang can thiÖp vµ kÕt thóc néi chiÕn,t×nh h×nh kinh tÕ , chÝnh trÞ, x· héi níc Nga rÊt bi ®¸t. §Êt níc l©m vµo cuéc khñng ho¼ng toµn diÖn trÇm träng. Ra khái chiÕn tranh, níc Nga ®îc Lªnin vÝ nh “mét ngêi ®· bÞ ®¸nh gÇn chÕt”. Trong 7 n¨m trêi nã bÞ ®¸nh kh¾p m×nh mÈy vµ may mµ nã vÉn cã thÓ chèng n¹ng mµ ®i ®îc. §¸ng chó ý lµ khèi liªn minh c«ng n«ng : giai cÊp c«ng nh©nnh÷ng ngêi ®· chÞu ®ùng nh÷ng hi sinh cha tõng thÊy, còng nh quÇn chóng n«ng d©n ®· bÞ kiÖt søc gÇn gièng nh t×nh tr¹ng hoµn toµn mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng. T×nh h×nh ®ã ®· lµm n¶y sinh nh÷ng bÊt b×nh, nh÷ng vô b¹o lo¹n trong mét sè quÇn chóng c«ng, n«ng binh. LÇn ®Çu tiªn trong lÞch sö níc Nga X« ViÕt x¶y ra trêng hîp ®¹i ®a sè quÇn chóng n«ng d©n cã t©m tr¹ng chèng l¹i chÝnh quyÒn X« ViÕt theo b¶n n¨ng. §Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ §inh ThÞ Minh HuyÒn NÕu kh«ng t×m ®îc lèi tho¸t ra khái t×nh h×nh th× chÝnh quyÒn X« ViÕt cã nguy c¬ bÞ tan vì. Nguyªn nh©n lµ do ®©u? thêng th× ngêi ta hay g¸n cho sù tµn ph¸ cña chiÕn tranh vµ chÝnh s¸ch céng s¶n thêi chiÕn. TÊt nhiªn ph¶i kÓ ®Õn nguyªn nh©n tµn ph¸ cña chiÕn tranh. Nhng th¸i ®é ®èi víi chÝnh s¸ch c«ng s¶n thêi chiÕn thùc sù ®· cã vai trß quan träng trong viÖc b¶o vÖ chÝnh quyÒn X« ViÕt. Lµ níc x· héi chñ nghÜa ®Çu tiªn sèng trong vßng v©y cña CNTB, chiÕn tranh vµ néi chiÕn kÐo dµi mäi mÆt ®êi sèng kinh tÕ trong níc rÊt khã kh¨n, bi ®¸t, lóc ®ã chÝnh quyÒn X« ViÕt kh«ng cã kh¶ n¨ng nµo kh¸c h¬n lµ ph¶i lËp tøc thi hµnh ®Õn møc tèi ®a chÕ ®é ®éc quyÒn, trng thu tÊt c¶ l¬ng thùc thõa, thËm chÝ kh«ng båi thêng. Nhng sai lÇm ë ®©y lµ ®· kÐo dµi c¸i ®îc coi lµ u ®iÓm ra qu¸ giíi h¹n cÇn thiÕt, cña nã vµ v× thÕ nã trë thµnh mét khuyÕt ®iÓm.Nguyªn nh©n cña sù kÐo dµi ®ã chÝnh lµ do quan niÖm Êu trÜ vÒ thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ,do cha cã kinh nghiÖm thùc tÕ cña mét níc ®Çu tiªn ®· më cuéc ®ét ph¸ vÜ ®¹i vµo t¬ng lai.C«ng lao to lín cña Lenin chÝnh lµ ®· nhËn ra sù Êu trÜ nµy,vµ ®· ph¸t triÓn ngay lý luËn cña Mac khi c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa míi giµnh ®îc th¾ng lîi chØ trong mét thêi gian rÊt ng¾n.Lªnin ®· nhËn xÐt sai lÇm Êy:”chñ nghÜa céng s¶n ë níc ta qu¸ véi vµng, th¼ng tuét,kh«ng ®îc chuÈn bÞ”.Lªnin ®· ph©n tÝch cô thÓ r»ng khi ®Æt c«ng t¸c x©y dùng kinh tÕ lªn hµng ®Çu nh÷ng ngêi céng s¶n Nga ®· chØ ®øng trªn mét §Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ §inh ThÞ Minh HuyÒn gãc ®é mµ nh×n nghÜa lµ ®Þnh chuyÓn th¼ng lªn chñ nghÜa x· héi kh«ng qua c¸i thêi kú më ®Çu mµ Lªnin gäi lµ”®Ó lµm cho nÒn kinh tÕ cò thÝch øng víi nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa “ víi quan niÖm ®ã nh÷ng ngêi céng s¶n tëng r»ng sau khi thiÕt lËp chÕ ®é s¶n xuÊt quèc doanh vµ chÕ ®é nhµ níc ph©n phèi lµ ®· b¾t ®Çu mét chÕ ®é kinh tÕ míi ,kh¸c víi víi chÕ ®é tríc. Vµ cho r»ng hai chÕ ®é: chÕ ®é s¶n xuÊt, ph©n phèi t doanh sÏ ®Êu tranh víi nhau trong nh÷ng ®iÒu kiÖn khiÕn chÝnh quyÒn X« ViÕt cã thÓ thiÕt lËp ®îc chÕ ®é s¶n xuÊt vµ ph©n phèi quèc doanh b»ng c¸ch lÊn dÇn tõng bíc chÕ ®é ®èi ®Þch. §Æc biÖt cÇn lu ý lµ trong ph¸t triÓn kinh tÕ “ chóng ta tuyÖt nhiªn kh«ng nªu ra vÊn ®Ò: nÒn kinh tÕ cã quan hÖ nh thÕ nµo víi thÞ trêng, víi mËu dÞch” nhng ®Õn mïa xu©n 1921 míi thÊy râ sù thÊt b¹i trong c¸i ý ®Þnh ng¾n nhÊt, nhanh nhÊt, trùc tiÕp nhÊt ®Ó thùc hiÖn viÖc s¶n xuÊt vµ ph©n phèi theo nguyªn t¾c x· héi chñ nghÜa. Còng tõ mïa xu©n ®ã, t×nh h×nh chÝnh trÞ ®· cho thÊy, trong mét sè vÊn ®Ò kinh tÕ, cÇn ph¶i rót lui vÒ nh÷ng vÞ trÝ cña CNTB NN, cÇn ph¶i chuyÓn tõ ”xung phong “ sang “ bao v©y”. Sù chuyÓn ®æi Êy ®îc ®¸nh dÊu b»ng “chÝnh s¸ch kinh tÕ míi”. Trong sù chuyÓn ®æi nµy ®· xuÊt hiÖn Ýt nhiÒu t©m tr¹ng ch¸n n¶n vµ lµm nhôt chÝ ®Êu tranh. Nhng Lªnin ®· kh¼ng ®Þnh, sÏ kh«ng bao giê häc ®îc c¸ch gi¶i quyÕt nh÷ng nhiÖm vô cña m×nh b»ng nh÷ng ph¬ng ph¸p míi, nÕu nh kinh nghiÖm ngµy h«m §Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ §inh ThÞ Minh HuyÒn qua ®· kh«ng më m¾t cho chóng ta thÊy nh÷ng sai lÇm cña nh÷ng ph¬ng ph¸p cò. Sau cuéc thö nghiÖm trùc tiÕp x©y dùng chñ nghÜa x· héi trong nh÷ng ®iÒu kiÖn khã kh¨n cha tõng thÊy, trong ®iÒu kiÖn néi chiÕn, trong ®iÒu kiÖn giai cÊp t b¶n buéc níc Nga X« ViÕt ph¶i tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh ¸c liÖt, th× ®Õn mïa xu©n n¨m 1921, nh÷ng ngêi céng s¶n Nga ®· nhËn râ lµ cha nªn x©y dùng ttrùc tiÕp CNXH, mµ trong nhiÒu lÜnh vùc kinh tÕ cÇn lïi vÒ CNTB NN, tõ bá biÖn ph¸p tÊn c«ng chÝnh diÖn vµ b¾t ®Çu mét cuéc bao v©y l©u dµi, kh«ng thÝch thó, khã kh¨n vµ gian khæ. Sai lÇm cña quan niÖm vµ ph¬ng ph¸p cò ®· dÉn tíi chç chÝnh s¸ch kinh tÕ l©m vµo t×nh tr¹ng ë phÝa thîng tÇng cña nã, bÞ t¸ch rêi khái c¬ së vµ kh«ng dÉn ®Õn viÖc ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt, ®iÒu mµ c¬ng lÜnh cña ®¶ng lóc ®ã coi lµ nhiÖm vô c¬ b¶n vµ bøc thiÕt nhÊt. Trong b¸o c¸o t¹i ®¹i héi IV quèc tÕ céng s¶n, Lªnin ®· nãi nh÷ng nguyªn nh©n cña sù khê d¹i Êy lµ: níc Nga l¹c hËu, tr×nh ®é häc thøc cßn rÊt thÊp kÐm, kh«ng®îc ai ë bªn ngoµi gióp ®ì. 2.2) ChÝnh s¸ch kinh tÕ míi vÒ sù cÇn thiÕt sö dông chñ nghÜa t b¶n nhµ níc trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH. 2.2.a) ChÝnh s¸ch kinh tÕ míi. Cuèi n¨m 1920, néi chiÕn kÕt thóc, níc Nga chuyÓn sang thêi kú kiÕn thiÕt hoµ b×nh, do ®ã chÝnh s¸ch “céng s¶n thêi chiÕn” ®· lµm xong vai trß lÞch sö bÊt ®¾c dÜ cña nã, giê ®©y kh«ng cho phÐp dÉn nã ®i xa h¬n n÷a, v× n«ng d©n §Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ §inh ThÞ Minh HuyÒn nhiÒu n¬i ®· tá ra bÊt m·n víi chÝnh s¸ch nµy, khèi liªn minh c«ng n«ng cã nguy c¬ tan vì. Cho nªn cÇn thiÕt ph¶i trë l¹i thùc hiÖn kÕ ho¹ch x©y dùng chñ nghÜa x· héi do Lªnin ®Ò ra n¨m1918 ,ph¶i trë l¹i nh÷ng quan hÖ kinh tÕ kh¸ch quan gi÷a c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp, thµnh thÞ vµ n«ng th«n. Do nh÷ng yªu cÇu ®ã ®¹i héi X cña ®¶ng céng s¶n B«sevich Nga ®· chñ tr¬ng thay chÝnh s¸ch”kinh tÕ céng s¶n thêi chiÕn” b»ng chÝnh s¸ch” kinh tÕ míi” víi néi dung:  B·i bá chÕ ®é trng thu l¬ng thùc thõa thay vµo ®ã lµ thuÕ l¬ng thùc.  Nh÷ng xÝ nghiÖp nhá tríc ®©y bÞ quèc h÷u ho¸ ,nay cho t nh©n thuª hay mua l¹i ®Ó kinh doanh t do( chñ yÕu lµ xÝ nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ tiªu dïng).  Cho phÐp më réng trao ®æi s¶n xuÊt hµng ho¸ gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n, gi÷a c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp, cho th¬ng nh©n ®îc tù do ho¹t ®éng(chñ yÕu trªn lÜnh vùc b¸n lÎ) ®Ó gãp phÇn kh«i phôc kinh tÕ, cñng cè l¹i lu th«ng tiÒn tÖ trong níc.  Thùc hiÖn chÕ ®é h¹ch to¸n kinh doanh trong c¸c xÝ nghiÖp quèc doanh. ChÝnh s¸ch kinh tÕ míi ®· t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt ë c¶ thµnh thÞ lÉn n«ng th«n . V× nã ®¸p øng nhu cÇu cña quy luËt kinh tÕ cña nÒn s¶n xuÊt XHCN cßn mang tÝnh chÊt hµng ho¸ vµ cã nhiÒu thµnh phÇn. Nhê ®ã, trong mét thêi gian ng¾n, nhµ níc X« ViÕt ®· kh«i phôc ®îc §Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ §inh ThÞ Minh HuyÒn nÒn kinh tÕ quèc d©n bÞ chiÕn tranh tµn ph¸, ®· tiÕn ®îc mét bíc dµi trong viÖc cñng cè khèi liªn minh c«ng n«ng, mét nhµ níc c«ng n«ng .NhiÒu d©n téc ®Çu tiªn trªn thÕ giíi ®· ®îc thµnh lËp, ®ã lµ liªn bang céng hoµ x· héi chñ nghÜa X« ViÕt. ChÝnh s¸ch kinh tÕ míi cßn cã ý nghi· quèc tÕ cña nã. §èi víi c¸c níc tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi ®Òu cÇn thiÕt vËn dông tinh thÇn c¬ b¶n cña chÝnh s¸ch ®ã ,ch¼ng h¹n nh vÊn ®Ò quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ, nguyªn t¾c liªn minh c«ng n«ng, sö dông nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. ChÝnh s¸ch nµy ®îc qu¸n triÖt trong c¸c nghµnh kinh tÕ vµ lÊy viÖc kh«i phôc n«ng nghiÖp lµm nhiÖm vô hµng ®Çu, lµ vÊn ®Ò cÊp b¸ch tríc m¾t. 2.2.b) Thùc chÊt cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi: Toµn bé néi dung cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi cã thÓ ®îc kh¸i qu¸t thµnh chÝnh s¸ch ph¸t triÓn m¹nh mÏ lùc lîng s¶n xuÊt, ®Æc biÖt víi mét níc tiÓu n«ng qu¸ ®é lªn chñ nghi· x· héi . Trong “Dµn ý dù th¶o huÊn thÞ cña héi ®ång lao ®éng quèc phßng” n¨m 1921, Lªnin viÕt” thùc chÊt cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi lµ ph¸t triÓn ®Õn møc tèi ®a lùc lîng s¶n xuÊt, c¶i thiÖn t×nh c¶nh cña c«ng nh©n vµ n«ng d©n , sö dông t b¶n t nh©n vµ híng nã vµo con ®êng chñ nghÜa t b¶n nhµ níc, ñng hé toµn diÖn s¸ng kiÕn cña ®Þa ph¬ng, ®Êu tranh chèng chñ nghÜa quan liªu vµ t¸c phong lÒ mÒ. Nã chøa ®ùng tinh thÇn huy ®éng mäi tiÒm n¨ng bªn trong vµ bªn ngoµi ®Ó phôc vô §Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ §inh ThÞ Minh HuyÒn cho nhiÖm vô c¬ b¶n ®ã, t¹o ra ®éng lùc s¶n xuÊt cho n«ng d©n vµ nh÷ng ngêi lao ®éng kh¸c, lµm cho lîi Ých t nh©n phôc tïng lîi Ých chung. §ã lµ chÝnh s¸ch cñng cè khèi liªn minh c«ng n«ng-nguyªn t¾c cao nhÊt cña chuyªn chÝnh v« s¶n trªn c¬ së nh÷ng mèi quan hÖ míi, duy nhÊt, tøc lµ nh÷ng mèi quan hÖ th«ng qua c¸c ho¹t ®éng, kinh tÕ. Nhng thùc chÊt cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi lµ g×? Cã thÓ gãi gän ë hai ®iÓm : Mét lµ : Nhµ níc v« s¶n cho phÐp nh÷ng ngêi s¶n xuÊt nhá ®îc tù do bu«n b¸n. Hai lµ: ®èi víi nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt cña ®¹i t b¶n, Nhµ níc v« s¶n ¸p dông mét sè nguyªn t¾c cña chñ nghÜa t b¶n nhµ níc. Lªnin nãi râ thªm :” ViÖc trao ®æi hµng ho¸, ®îc coi lµ ®ßn xeo chñ yÕu cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi, ®îc ®Æt lªn hµng ®Çu”. Tríc n¨m 1917, níc Nga Sa Hoµng tuy ®· cã chñ nghÜa t b¶n nhng míi ph¸t triÓn ë tr×nh ®é trung b×nh. §iÒu kiÖn thùc tÕ níc Nga khi giai cÊp v« s¶n võa giµnh ®îc chÝnh quyÒn_ theo sù ph©n tÝch cña Lªnin, kh«ng ph¶i lµ ®iÒu kiÖn cña níc §øc thêi bÊy giê. Håi Êy, níc §øc lµ ®Ønh cao vÒ kÜ thuËt vµ vÒ tæ chøc cã kÕ ho¹ch theo kiÓu ®¹i t b¶n chñ nghÜa. Víi c¬ sè kinh tÕ-kÜ thuËt Êy, nÕu thay b»ng nhµ níc kiÓu kh¸c vÒ mÆt x· héi vµ kh¸c vÒ néi dung giai cÊptøc lµ nhµ níc X« ViÕt, nhµ níc v« s¶n- th× sÏ cã tÊt c¶ c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó x©y dùng chñ nghÜa x· héi. Cho nªn nÕu c¸ch §Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ §inh ThÞ Minh HuyÒn m¹ng v« s¶n giµnh ®îc th¾ng lîi ë §øc håi Êy th× ch¾c h¼n nã sÏ thùc hiÖn sù th¾ng lîi cña chñ nghÜa x· héi mét c¸ch kh«ng khã kh¨n hoÆc Ýt khã kh¨n C¸ch m¹ng v« s¶n trong ®iÒu kiÖn Êy cã thÓ chuyÓn trùc tiÕp lªn CNXH mµ kh«ng ph¶i qua nh÷ng biÖn ph¸p qu¸ ®é ®Æc biÖt. Nhng níc Nga lµ níc chËm tiÕn nhÊt ë Ch©u ¢u, cho nªn níc Nga X« ViÕt chØ míi cã nguyÖn väng kiªn quyÕt tiÕn lªn con ®êng XHCN mµ cha cã nÒn mãng kinh tÕ cña nã. VËy lµm thÕ nµo ®Ó thùc hiÖn ®îc CNXH ë mét níc mµ tiÓu n«ng chiÕm tuyÖt ®¹i bé phËn d©n ? Trong mét níc nh vËy theo Lªnin, cuéc c¸ch m¹ng XHCN chØ cã thÓ th¾ng lîi triÖt ®Ó víi hai ®iÒu kiÖn. + §iÒu kiÖn thø nhÊt lµ cã sù ñng hé kÞp thêi cña c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa ë mét níc hay mét sè níc tiªn tiÕn. VÒ ®iÒu kiÖn nµy, theo Lªnin, tuy ®· lµm nhiÒu h¬n tríc ®Ó cã ®îc ®iÒu kiÖn Êy, song cho ®Õn lóc Êy vÉn cßn cha ®ñ ®Ó cho ®iÒu kiÖn ®ã trë thµnh sù thËt ®îc. + §iÒu kiÖn thø hai lµ sù tho¶ thuËn gi÷a giai cÊp v« s¶n ®ang thùc hiÖn sù chuyªn chÝnh cña m×nh hoÆc ®ang n¾m chÝnh quyÒn. Nhµ níc víi ®¹i ®a sè n«ng d©n. Ph¶i tho¶ thuËn víi n«ng d©n v× lîi Ých cña hai giai cÊp , mµ 2 giai cÊp ®ã” cã sù kh¸c nhau s©u xa”. Theo Lªnin ngêi tiÓu n«ng, chõng nµo cßn lµ tiÓu n«ng th× hä kh«ng a tÊt c¶ nh÷ng g× mµ ngêi c«ng nh©n muèn. Nhng vÉn ph¶i tho¶ thuËn ®îc víi n«ng d©n th× míi duy tr× ®îc chÝn quyÒn cña giai cÊp c«ng §Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ §inh ThÞ Minh HuyÒn nh©n, míi dùng ®îc CNXH. Mµ khi ®· nãi tíi tho¶ thuËn lµ ph¶i nãi tíi sù nhîng bé lÉn nhau v× thÕ theo Lªnin” tho¶ thuËn lµ mét kh¸i niÖm rÊt réng, nã bao gåm c¶ mét lo¹t biÖn ph¸p vµ bíc qu¸ ®é”. Lªnin kh¼ng ®Þnh: chõng nµo c¸ch m¹ng cha næ ra ë c¸c níc kh¸c, th× chØ cã tho¶ thuËn víi n«ng d©n míi cã thÓ cøu v·n ®îc cuéc c¸ch mang x· héi chñ nghÜa”. §ã lµ lý do ph¶i lïi vÒ CNTB nhµ níc. Sù tho¶ thuËn gi÷a 2 giai cÊp nµy sau khi kÕt thóc néi chiÕn ®· trë nªn kh«ng v÷ng ch¾c v× n«ng d©n kh«ng hµi lßng víi h×nh thøc quan hÖ hiÖn cã, kh«ng muèn cã h×nh thøc quan hÖ Êy n÷a vµ kh«ng muèn tiÕp tôc sèng m·i nh thÕ. Do ®ã ph¶i thiÕt lËp nh÷ng mèi quan hÖ míi th«ng qua c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ vµ ph¶i tho¶ m·n ®îc nh÷ng yªu cÇu, nghÜa lµ nh thÕ nµo? T×m ®©u ra c¸ch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò tho¶ m·n nh÷ng yªu cÇu cña n«ng d©n. VÒ thùc chÊt, cã thÓ kiÕm ra hµng ho¸ vµ l¬ng thùc. NÕu kh«ng cã g× ®Ó trao ®æi, mµ bu«n b¸n th× tù do trao ®æi vµ tù do bu«n b¸n chØ lµ m¶nh giÊy lén. Muèn chÊm døt t×nh tr¹ng thiÕu hµng ho¸ th× ph¶i kh«i phôc ®îc c«ng nghiÖp. Nhng trong ®iÒu kiÖn níc Nga khi ®ã kh«ng thÓ nghÜ tíi kh«i phôc c«ng nghiÖp. Khi kh«ng ®¶m b¶o cung øng møc tèi thiÓu vÒ l¬ng thùc vµ nhiªn liÖu .lèi tho¸t duy nhÊt ®Ó ra khái sù bÕ t¾c nµy trøoc m¾t lµ ph¶I ph¸t triÓn n«ng nghiÖp c¶I thiÖn ®êi sèng n«ng d©n . víi quan ®Ióm nµy lª Nin ®· tng bÞ phª ph¸n lµ chñ nghÜa c¬ héi . lª Nin ph¶I thuyÕt phôc mäi ngêi r»ng , mÆc dï c«ng nh©n §Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ §inh ThÞ Minh HuyÒn cung khã còng ph¶I bÞ tha ho¸… Nhng ®Ó gi¶I quyÕt t×nh tr¹ng nµy ph¶I gióp n«ng d©n bÇng bÊt cø gi¸ nµo ®Ó t¨ng nhanh n«ng s¶n phÈm . “ B©y giê viÖc t¨ng s¶n phÈm ®ang trë thµnh ®IÒu then chèt , h¬n ®¸ thö vµng..” Chóng ta tr«ng chê” Trung n«ng trong n«ng nghiÖp “ Bëi v× chÝnh trung n«ng míi lµ tÇng líp s¶n xuÊt hµng ho¸ trong n«ng nghiÖp. ChÝnh s¸ch tù do cho trao ®æi lµ nh»m “ KiÕm ra h©ng ho¸ “ C¨n cø vµo t©m lý ngêi tieu dïng . Theo Lª Nin tong nµo tiÓu n«ng cßn lµ tiÓu n«ng th× ngßi ®ã cÇn ®îc mét sù kÝch thÝch , mét sù thóc ®Èy ,mét sù cæ vò thÝch hîp , víi c¬ së kinh tÕ cña ngêi ®ã , tøc lµ thÝch hîp víi mét nÒn kinh tÕ c¸ thÓ , qui m« nhá . Nhê chÝnh s¸ch tù do bu«n b¸n mµ kÝch thÝch n«ng d©n , ®IÒu chñ yÕu lµ ph¶I mang l¹i cho ngêi tiÓu n«ng mét sù khuyÕn khÝch mét sù thóc ®Èy trong ho¹t ®éng kinh doanh cña hä b»ng mét tæ chøc kinh tÕ thÝch øng víi nÒn kinh tÕ cña trung n«ng .cô thÓ lµ nhµ níc chØ thu cña n«ng d©n mét sè thuÕ nhÊt ®Þnh vµ Ên ®×nh tríc sè thuÕ ®ã thùc tÕ ®· chøng minh ®IÒu ®ã lµ ®óng chÝnh s¸ch tù do bu«n b¸n lµ tù do tho¶ thuËn víi n«ng d©n mét c¸ch thùc tÕ, khÐo lÐo, kh«n ngoan vµ mÒm dÎo . Nhng còng tõ chÝnh s¸ch tù do trao ®æi trong n«ng d©n vµ v× chÝnh s¸ch ®ã mµ xuÊt hiÖn hai vÊn ®Ò dÉn ®Õn chñ nghÜa t b¶n nhµ níc. §Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ §inh ThÞ Minh HuyÒn Tríc hÕt , tù do trao ®æi lµ tù do bu«n b¸n , mµ tù do bu«n b¸n theo quan ®IÓm cña Lª Nin thêi ®ã tøc lµ lïi l¹i chñ nghÜa t b¶n.Tù do bu«n b¸n vµ tù do trao ®æi lµ viÖc trao ®æi hµng ho¸ gi÷a nh÷ng ngêi së h÷u nhá. Thø trao ®æi hµng ho¸ Êy kh«ng thÓ kh«ng dÉn ®Õn chç ph©n ho¸ nh÷ng ngêi s¶n xuÊt hµng ho¸ ra thµnh nh÷ng kÎ së h÷u t b¶n vµ ngêi së h÷u søc lao ®éng, nghÜa lµ kh«I phôc l¹i chÕ ®é t b¶n chñ nghÜa. Cho nªn sù ph¸t triÓn trao ®æi t nh©n , tøc lµ ph¸t triÓn chñ nghÜa t b¶n, mét sù ph¸t triÓn kh«ng thÓ tr¸nh khái, khi cã hµng triÖu ngêi s¶n xuÊt nhá. Lª Nin chØ râ, tù do bu«n b¸n lµ kh«I “ kh«I phôc chñ nghÜa t b¶n trªn mét møc ®é lín “ lµ tù do cña chñ nghÜa t b¶n. Víi chÝnh s¸ch kinh tÕ míi, chñ nghÜa t b¶n sÏ n¶y në nh÷ng n¬I mµ tríc ®©y , chóng kh«ng n¶y në ®îc. Trong n«ng nghiÖp giai cÊp CuL¾c sÏ n¶y në nhiÒu h¬n tríc, nh vËy kh«ng nh÷ng v× thÕ mµ cã thÓ ng¨n cÊm ®îc. Tõ ®ã thÊy ®îc sù cÇn thiÕt ph¶I “ dung n¹p chñ nghÜa t b¶n, v× nã cÇn cho ®«ng ®¶o quÇn chóng n«ng d©n vµ cho t b¶n t nh©n lµ ngêi lµ ngêi ph¶I bu«n b¸n ®Ó tho¶ m·n ®îc nhu cÇu cña n«ng d©n. V× thÕ, cÇn ph¶I tæ chøc c«ng viÖc nh thÕ nµo ®Ó cho tiÕn tr×nh b×nh thêng cña nÒn kinh tÕ t b¶n chñ nghÜa vµ cña viÖc lu th«ng t b¶n chñ nghÜa. Cã thÓ cã ®îc , v× ®IÒu ®ã cÇn thiÕt cho ch©n d©n, ë ®©y ®· diÔn ra mét ®IÒu mµ chÝnh Lª Nin còng ph¶I nãi “ h×nh nh lµ ngêi ®êi , chñ nghÜa t b¶n t nh©n l¹i ®ãng vai trß tù do chñ nghÜa x· héi”, “ cã thÓ dïng chñ nghÜa t b¶n t nh©n §Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ §inh ThÞ Minh HuyÒn ®Ó xóc tiÕn chñ nghÜa x· héi”. Nhng , muèn kh«ng thay ®æi b¶n chÊt cña m×nh , nhµ níc v« s¶n chØ cã thÓ thõa nhËn cho chñ nghÜa t b¶n ®îc ph¸t triÓn trong mét trõng mùc nµo ®ã vµ chØ víi ®IÒu kiÖn lµ th¬ng nghiÖp t nh©n vµ t b¶n t nh©n ph¶I phôc ting sù ®IÒu tiÕt cña nhµ níc , ph¶I t×m c¸ch híng chóng vµo con ®êng chñ nghÜa t b¶n nhµ níc b»ng mét tæ chøc nhµ níc vµ nh÷ng biÖn ph¸p cã tÝnh chÊt nhµ níc tõ bªn trªn. Nh vËy trong ®iÒu kiÖn nhµ níc v« s¶n, tù do trao ®æi tù do mua b¸n tÊt dÉn ®Õn sù phôc håi chñ nghÜa t b¶n ®uíi h×nh thøc chñ yÕu chñ nghÜa t b¶n nhµ níc. Trong ®IÒu kiÖn mét nhµ níc chñ nghÜa t b¶n tiÓu t s¶n chiÕm u thÕ, hµng ho¸ chØ cã thÓ cã ®îc tõ n«ng d©n tõ n«ng nghiÖp. Vµ nh vËy chØ cã n«ng s¶n hµng ho¸ nµy thay trao ®æi víi n«ng s¶n hµng ho¸ kh¸c, ®IÒu ®ã sÏ kh«ng kÝch thÝch n«ng d©n n«ng nghiÖp ph¸t triÓn. Ph¶I cã nh÷ng hµng ho¸ mµ n«ng d©n cÇn. Mµ muèn cã nh÷ng hµng ho¸ ®ã ph¶I dùa vµo sù ph¸t triÓn thñ c«ng nghiÖp cµ c«ng nghiÖp. Nhng trong mét níc bÞ tµn ph¸ kiÖt quÖ sau 7 n¨m chiÕn tranh , tuyÖt ®¹i ®a sè ph©n d©n lµ n«ng d©n còng bÞ ph¸ s¶n, sÏ kh«ng gi¶I quyÕt ®îc vÊn ®Ò nµy, “ nÕu kh«ng cã sù gióp ®ì cña t b¶n…” Lª Nin nãi râ “ ®IÒu ®ã chóng ta kh«ng tù mØnh lµm ®îc, nÕu kh«ng cã sù gióp ®ì cña t b¶n níc ngoµI. Ngêi nµo kh«ng ch×m ®¾m trong ¶o tëng mµ nh×n th¼ng vµo thùc tÕ, th× ph¶I hiÓu râ ®IÒu ®ã. Theo Lª Nin cÇn ph¶I “du §Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ §inh ThÞ Minh HuyÒn nhËp” chñ nghÜa t b¶n bªn ngoµI b»ng nh÷ng hîp ®ång bu«n b¸n víi c¸c níc t b¶n bªn ngoµI b»ng nh÷ng hîp ®ång bu«n b¸n víi c¸c níc t b¶n lín b»ng chÝnh s¸ch t« nhîng, tãm l¹i b»ng nh÷ng h×nh thøc kh¸c nhau cña chñ nghÜa t b¶n nhµ níc. 2.2.c) BiÓu hiÖn cô thÓ vÒ viÖc sö dông chÝnh s¸ch nµy 2.2.c1:Bµn vÒ thuÕ l¬ng thùc: a) Thêi kú qu¸ ®é tõ CNTB lªn CNXH ë níc Nga, theo Lª Nin, trong chÕ ®é cã bÊt cø ai còng thõa nhËn lµ cã nh÷ng thµnh phÇn , nh÷ng bé phËn ,nh÷ng m¶nh cña CNST vµ CNXH. Vëy râ rµng trong t×nh h×nh nµy CNTBNN vÒ kinh tÕ cao h¬n rÊt nhiÒu so víi t×nh h×nh kinh tÕ hiÖn nay. CNTBNN kh«ng cã g× lµ ®¸ng sî víi chÝnh quyÒn X« ViÕt v× níc X« ViÕt lµ mét níc trong ®ã chÝnh quyÒn cña c«ng nh©n vµ n«ng d©n ®· ®îc ®¶m b¶o. N¨m 1918-1920 diÔn ra cuéc néi chiÕn ë Nga, t×nh tr¹ng kinh tÕ bÞ tµn ph¸ nÆng nÒ ®· k×m h·m sù phôc håi cña lùc lîng s¶n xuÊt lµm cho chÝnh s¸ch v« s¶n hao tæn søc lùc. Thªm vµo ®ã, n¹n mÊt mïa n¨m 1920 ®· ®Èy nÒn kinh tÕ Nga vµo t×nh tr¹ng suy tho¸I nghiªm träng. §Ó kh¾c phôc ®îc t×nh tr¹ng ®ã, b¾t buéc ph¶i dïng nh÷ng biÖn ph¸p cÊp tèc cÊp thiÕt nhÊt ®Ó c¶i tiÕn ®êi sèng nh©n d©n, kh«ng thÓ lµm nh vËy ®îc. Nh vËy kh«ng cã sù söa ®æi trong chÝnh s¸ch l¬ng thùc. Mét trong nh÷ng ®IÒu söa ®æi lµ thay thÕ chÕ ®é trng thu b»ng chÕ ®é l¬ng thùc. Thùc chÊt cña viÖc thay thÕ ®ã lµ h×nh thøc qu¸ ®é tõ chÕ ®é “céng s¶n thêi chiÕn” sang §Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ §inh ThÞ Minh HuyÒn chÕ ®é trao ®æi s¶n phÈm CNXH b×nh thêng. ChÝnh sù suy tho¸I nghiªm träng ®ã ®· lµm bíc qu¸ ®é Êy trë thµnh cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch v× kh«ng thÓ kh«I phôc nhanh chãng nÒn ®¹i c«ng nghiÖp. ChØ cã chÝnh s¸ch “ thuÕ l¬ng thùc” míi phï hîp víi nh÷ng nhiÖm vô cña giai cÊp v« s¶n, míi cã thÓ cñng cè ®îc c¬ së vËt chÊt CNXH vµ ®a CNXH ®Õn th¾ng lîi hoµn toµn. VËy t¹i sao cÇn ph¶I thay viÖc trng thu b»ng thuÕ l¬ng thùc. V× viÖc trng thu tá ra cùc kú nÆng nÒ vµ bÊt tiÖn cho n«ng d©n. ThuÕ l¬ng thùc thÊp h¬n viÖc trng thu hai lÇn. Ngêi d©n nµo còng biÕt râ sè thuÕ ph¶I nép. Do ®ã , sÏ cã rÊt Ýt t×nh tr¹ng léng quyÒn khi thu thuÕ. N«ng d©n sÏ cµng cã lîi trong viÖc t»ng diÖn tÝch gieo trång, trong viÖc c¶I thiÖn kinh doanh cña m×nh, ch¨m lu t»ng thu ho¹ch. Nh vËy “thuÕ l¬ng thùc sÏ gióp vµo c¶I thiÖn nÒn kinh tÕ n«ng d©n. B©y giê n«ng d©n sÏ b¾t tay vµo viÖc mét c¸ch yªn t©m, h¨ng h¸I h¬n vµ ®ã chÝnh lµ ®IÓm chñ yÕu”. 2.2.c2) ChÝnh s¸ch kinh tÕ míi vµ sù cÇn thiÕt sö dông CNTBNN. Nh ®· nãi ë trªn , viÖc thay thÕ chÕ ®é trng thu l¬ng thùc thõa b»ng chÕ ®é thu thuÕ chÝnh lµ chuyÓn tõ chÕ ®é “ céng s¶n thêi chiÕn” sang chÝnh s¸ch “inh tÕ míi” cã nghÜa lµ n«ng d©n ®· ®îc tù do mua b¸n nh÷ng n«ng s¶n thõa ngay sau khi ®· nép thuÕ, mµ thuÕ l¬ng thùc chØ chiÕm mét phÇn rÊt nhá c¸c s¶n phÈm. Tøc lµ “ sau khi ®· nép ®Çy ®ñ thuÕ hiÖn vËt , §Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ §inh ThÞ Minh HuyÒn n«ng d©n cã quyÒn tù do trao ®æi lóa m× cßn l¹i cña anh ta” sù trao ®æi mua b¸n ®îc coi lµ “mét h×nh thøc míi cña CNTB ë møc ®é nµo ®ã, lµ mét thø CNTB ®îc giai cÊp c«ng nh©n tù gi¸c cho phÐp tån t¹i vµ h¹n chÕ. Lª Nin nhÊn m¹nh nhiÒu lÇn r»ng nuÕ cã kinh tÕ nhá, cã tù do trao ®æi lµ CNTB xuÊt hiªn vµ ph¸t triÓn, kh«ng thÓ nµo tr¸ch khái sù thËt ®ã. Nh vËy CNTBNN nÕu hiÓu mét c¸ch ng¾n gonj “ lµ mét thø CNTB mµ chóng ta cã thÓ h¹n chÕm, cã thÓ qui ®Þnh giíi h¹n, CNTB nhµ níc g¾n liÒn víi nhµ níc, mµ nhµ níc chÝnh lµ giai cÊp c«ng nh©n, lµ bé phËn tiªn tiÕn cña c«ng nh©n, lµ ®éi tiªn phong cña chóng ta. Trong thêi kú thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ míi (NEP) ë níc Nga X« ViÕt Lªnin ®· chØ râ r»ng viÖc khuyÕn khÝch tù do bu«n b¸n trªn c¬ së thõa nhËn sù tån t¹i cña chÕ ®é sö h÷u t nh©n vµ t liÖu s¶n xuÊt trong mét níc tiÓu n«ng th× t×nh tù ph¸t triÓn t s¶n sÏ chiÕm u thÕ. Theo ®ã sù ph¸t triÓn kinh tÕ tiÕp theo sÏ lµ sù ph¸t triÓn TBCN nhng kh«ng thÓ ng¨n cÊm mµ chÝnh s¸ch duy nhÊt ®óng lµ híng sù ph¸t triÓn cña CNTB vµo con ®êng CNTBN . CNTBNN lµ mét bíc tiÕn lín ®Ó chiÕn th¾ng t×nh tr¹ng v« chÝnh phñ vµ lµ gi¶I ph¸p h÷u hiÖu ®Ó tiÕn lªn CNXH b»ng con dêng ch¾c ch¾n nhÊt. “CNTBNN lµ sù chuÈn bÞ vËt chÊt cho CNXH , lµ phßng chê ®I vµo CNXH, lµ mét thang lÞch sö mµ gi÷a nã víi nÊc thang ®îc gäi lµ CNXH th× kh«ng cßn nÊc thang nµo ë gi÷a”. 3. CNTBNN trong nhµ níc v« s¶n. §Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ §inh ThÞ Minh HuyÒn Tõ sù ph©n tÝch ®IÒu kiÖn thùc tÕ cña nhµ níc Nga X« ViÕt, Lenin ®· ®I ®Õn kÕt luËn: Thø CNTB Êy lµ cã lîi vµ cÇn thiÕt”, lµ “ ®IÒu ®¸ng mong ®îi” Lªnin ®· luËn cø nh thÕ nµo vÒ c¸I “cã lîi” nµy? a) Tríc hÕt theo Lªnin cÇn ph¶i nhËn thøc râ thùc hµnh CNTB nhµ níc sÏ cã lîi cho ai? ë ®©y cÇn ph¶i lµ chÝnh s¸ch “®éc tho¹i”, “c¶ quyÒn ”. B¶n th©n CNTB nhµ níc chÝnh ®· lµ sù kÕt hîp liªn hiÖp, phèi hîp nhµ níc X« ViÕt , nÒn chuyªn chÝnh v« s¶n víi CNTB. “ KÕt hîp liªn hîp, phèi hîp nhµ níc X« ViÕt nÒn chuyªn chÝnh v« s¶n víi CNTB lµ “mét khèi víi CNTB bªn lµ mét khèi víi CNTB ë bªn trªn” vµ ®¬ng nhiªn sÏ kh«ng cã CNTB nhµ níc nÕu kh«ng cã nh÷ng ®IÒu kiÖn cho hä , ®IÒu kiÖn Êy theo Lªnin chÝnh lµ nh÷ng “cèng vËt”. Trong ®IÒu kiÖn trªn thÕ giíi chØ cã mét chÝnh quyÒn X« ViÕt, xung quanh lµ c¶ mét hÖ thèng c¸c níc t b¶n. Muèn tån t¹i, chÝnh quyÒn X« ViÕt kh«ng thÓ bá qua sù thËt Êy. “ HoÆc lµ chiÕn th¾ng toµn bé giai cÊp t s¶n ngay lËp tøc hoÆc lµ ph¶I nép “cèng vËt”. Khi thùc hiÖn t« nhîng mét h×nh thøc cña CNTB nhµ níc, râ rµng lµ nhµ t b¶n thu ®îc lîi nhuËn kh«ng ph¶I th«ng thêng mµ lµ “bÊt thêng”, “siªu ng¹ch” hoÆc cã ®îc lo¹i nguyªn liÖu hä kh«ng t×m ®îc hoÆc khã t×m ®îc b»ng c¸ch kh¸c. §IÒu nµy rÊt cã ý nghÜa thùc tiÔn vµ ®Æc biÖt cã ý nghÜa víi níc ta hiÖn nay khi thùc hµnh CNTB nhµ níc. Nhµ t b¶n ®îc “lËp l¹i” , ®îc “du nhËp” ,“kh«ng ph¶I v× lîi Ých cñng cè chÝnh quyÒn X«