phÇn më ®Çu
C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp lµ mét chñ tr-¬ng lín cña
§¶ng vµ Nhµ n-íc ta, nh»m thóc ®Èy kinh tÕ ph¸t triÓn, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm,
t¨ng thu nhËp cho d©n c- n«ng th«n t¹o tiÒn ®Ò ®Ó gi¶i quyÕt hµng lo¹t c¸c vÊn
®Ò chÝnh trÞ - x· héi cña ®Êt n-íc, ®-a n«ng th«n n-íc ta tiÕn lªn v¨n minh
hiÖn ®¹i.
§¹i héi §¶ng lÇn thø VIII ®· x¸c ®Þnh ph¶i "®Æc biÖt coi träng c«ng
nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n" Trong nh÷ng n¨m gÇn
®©y nhê cã "®æi míi" n«ng nghiÖp n-íc ta ®· ®¹t ®-îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng
khÝch lÖ. Tuy vËy n«ng nghiÖp hiÖn nay vÉn ®ang ®øng tr-íc nh÷ng th¸ch thøc to
lín, cã nhiÒu vÊn ®Ò vÒ s¶n xuÊt vµ ®êi sèng cña n«ng d©n ®ang næi lªn gay g¾t.
Do vËy ®Èy nhanh tiÕn ®é thùc hiÖn chñ tr-¬ng nµy cña §¶ng vµ Nhµ n-íc lµ nhu
cÇu rÊt cÊp thiÕt.
C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp lµ mét qu¸ tr×nh l©u dµi, cÇn
®-îc tiÕn hµnh theo c¸ch tuÇn tù, kh«ng nãng véi, kh«ng thÓ tuú tiÖn. Qu¸
tr×nh nµy ®-îc thùc hiÖn kh«ng nh»m môc ®Ých tù th©n, mµ phôc vô c¸c môc
tiªu kinh tÕ x· héi cña n«ng th«n còng nh- cña c¶ n-íc. V× vËy nÕu ta kh«ng
nh×n nhËn vµ ph©n tÝch mét c¸ch s©u s¾c qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi vµ ph¸t triÓn
cña nÒn n«ng nghiÖp hiÖn nay th× sÏ khã cã thÓ t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p vi m«
còng nh- vÜ m« ®óng vµ ph¸t huy ®-îc hiÖu qu¶ trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp
ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ nÒn n«ng nghiÖp cña ®Êt n-íc.
XuÊt ph¸t tõ thùc tÕ cÊp b¸ch ®ã, víi vèn kiÕn thøc ®· ®-îc truyÒn thô,
cïng víi sù h-íng dÉn nhiÖt t×nh cña thÇy, c« gi¸o. T«i m¹nh d¹n nghiªn cøu
®Ò tµi "C«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp n«ng th«n ë n-íc ta
hiÖn nay" ®Ò tµi nghiªn cøu néi dung sau:
PhÇn néi dung:
I. Mét sè vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ CNH - H§H n«ng nghiÖp.
II. Thùc tr¹ng cña qu¸ tr×nh CNH - H§H n«ng nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay.
III. Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn n«ng nghiÖp ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh CNH - H§H.
Víi kiÕn thøc ®· ®-îc häc tËp vµ thêi gian tiÕp xóc víi thùc tÕ Ýt, nªn t«i
nhËn thÊy viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi nµy sÏ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng mÆt h¹n chÕ.
VËy kÝnh mong thÇy c« gi¸o cho nhËn xÐt, ®ãng gãp ý kiÕn cho ®Ò tµi cña t«i
®-îc tèt h¬n.
1
PhÇn néi dung
I. Mét sè vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ CNH - H§H n«ng nghiÖp.
1. Nh÷ng néi dung chñ yÕu cña CNH - H§H n«ng nghiÖp.
C«ng nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp cã nghÜa lµ ®-a m¸y mãc, thiÕt bÞ, øng
dông nh÷ng tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ vµ c¸c ph-¬ng ph¸p s¶n xuÊt , c¸c
h×nh thøc tæ chøc kiÓu c«ng nghiÖp. TiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ n«ng nghiÖp
®· thóc ®Èy m¹nh mÏ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ph¸t triÓn vµ còng lµ ®éng lùc c¬
b¶n, lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp. Néi
dung chñ yÕu cña tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ trong n«ng nghiÖp lµ c¸c
ph-¬ng thøc tiÕn hµnh nh- thuû lîi ho¸, c¬ giíi ho¸, ®iÖn khÝ ho¸, ho¸ häc
ho¸ vµ sinh häc ho¸.
Thuû lîi ho¸ lµ g×? nã chÝnh lµ qu¸ tr×nh thùc hiÖn tæng thÓ c¸c biÖn ph¸p
sö dông c¸c nguån n-íc trªn mÆt ®Êt vµ d-íi mÆt ®Êt ®Ó phôc vô s¶n xuÊt vµ
sinh ho¹t trong n«ng nghiÖp, n«ng th«n ®ång thêi h¹n chÕ c¸c t¸c h¹i cña
n-íc g©y ra cho s¶n xuÊt vµ ®êi sèng.
C¬ giíi ho¸ n«ng nghiÖp lµ qu¸ tr×nh thay thÕ c«ng cô th« s¬ b»ng c«ng
cô c¬ giíi, lao ®éng thñ c«ng b»ng lao ®éng c¬ giíi, thay thÕ ph-¬ng ph¸p s¶n
xuÊt l¹c hËu b»ng ph-¬ng ph¸p khoa häc.
§iÖn khÝ ho¸ n«ng nghiÖp lµ qu¸ tr×nh sö dông n¨ng l-îng ®iÖn vµ s¶n
xuÊt n«ng nghiÖp vµ mäi ho¹t ®éng phôc vô ®êi sèng n«ng th«n.
Ho¸ häc ho¸ trong n«ng nghiÖp lµ qu¸ tr×nh sö dông c¸c ph-¬ng tiÖn ho¸
häc do c«ng nghiÖp ho¸ chÊt s¶n xuÊt vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Ho¸ häc ho¸
cã t¸c dông rÊt quan träng trong viÖc n©ng cao n¨ng suÊt c©y trång, n¨ng suÊt
s¶n phÈm gia sóc vµ ®-a l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao.
Sinh häc ho¸ n«ng nghiÖp lµ qu¸ tr×nh ¸p dông nh÷ng thµnh tùu míi vÒ
khoa häc sinh vËt vµ khoa häc sinh th¸i vµo n«ng nghiÖp, tiÕn hµnh c¸ch m¹ng
vÒ gièng, c¸ch m¹ng vÒ c¬ cÊu c©y trång, c¬ cÊu vËt nu«i vµ c¸ch m¹ng vÒ
quy tr×nh kü thuËt n«ng nghiÖp.
Nh- vËy c«ng nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp cßn bao hµm c¶ viÖc t¹o sù g¾n bã
chÆt chÏ gi÷a ph-¬ng thøc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp víi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp
nh»m khai th¸c triÖt ®Ó lîi thÕ cña n«ng nghiÖp n©ng cao hµm l-îng chÕ biÕn
s¶n phÈm cña n«ng nghiÖp ®Ó t¨ng gi¸ trÞ cña chóng, më réng thÞ tr-êng cho
chóng.
2
Cßn hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp lµ qu¸ tr×nh kh«ng ngõng n©ng cao tr×nh
®é khoa häc - kü thuËt - c«ng nghÖ, tr×nh ®é tæ chøc s¶n xuÊt vµ qu¶n lý s¶n
xuÊt n«ng nghiÖp. §©y lµ qu¸ tr×nh cÇn ®-îc thùc hiÖn mét c¸ch liªn tôc v×
lu«n cã nh÷ng tiÕn bé kü thuËt míi xuÊt hiÖn vµ ®-îc øng dông trong s¶n
xuÊt.
2.TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan ph¶i thùc hiÖn CNH - H§H n«ng nghiÖp.
a. V× sao ph¶i thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp?
XuÊt ph¸t tõ nÒn kinh tÕ n-íc ta lµ mét nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp phæ biÕn
s¶n xuÊt nhá, l¹c hËu vµ ®ang ë tr×nh ®é thÊp, ®ã lµ c¬ së vËt chÊt, kü thuËt
cßn l¹c hËu, lao ®éng x· héi ®¹i bé phËn tËp trung trong n«ng nghiÖp, s¶n xuÊt
n«ng nghiÖp cßn mang nÆng tÝnh tù cÊp, tù tóc vµ thu nhËp cña n«ng d©n thÊp,
®êi sèng mäi mÆt cña hä cßn hÕt søc khã kh¨n. trong khi ®ã ®Õn nay nhiÒu
n-íc trªn thÕ giíi ®· cã nÒn n«ng nghiÖp ph¸t triÓn ë tr×nh ®é cao, mäi ho¹t
®éng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®· ®-îc c¬ giíi ho¸, ®iÖn khÝ ho¸, thuû lîi ho¸,
ho¸ häc ho¸. Nhê ®ã n¨ng suÊt ruéng ®Êt, n¨ng suÊt lao ®éng cña hä ®¹t rÊt
cao, t¹o sù ph©n c«ng lao ®éng s©u s¾c trong n«ng nghiÖp vµ toµn bé nÒn kinh
tÕ quèc d©n.
MÆt kh¸c do yªu cÇu vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt n-íc, nhu cÇu
vÒ n©ng cao ®êi sèng con ng-êi ®ã lµ x· héi cµng ph¸t triÓn, ®êi sèng con
ng-êi cµng ®-îc n©ng cao th× nhu cÇu cña con ng-êi vÒ l-¬ng thùc vµ thùc
phÈm còng ngµy cµng t¨ng c¶ vÒ sè l-îng, chÊt l-îng vµ chñng lo¹i. Nh- vËy
chØ cã mét nÒn n«ng nghiÖp ph¸t triÓn ë tr×nh ®é cao míi hy väng ®¸p øng
®-îc nhu cÇu t¨ng lªn th-êng xuyªn ®ã.
Xu thÕ toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ, tr-íc hÕt lµ qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸, khu
vùc ho¸ c¸c quan hÖ kinh tÕ thÕ giíi, c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt th-¬ng m¹i, trao
®æi th«ng tin khoa häc kü thuËt, chuyÓn giao c«ng nghÖ... buéc chóng ta ph¶i
®Èy nhanh viÖc thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp ®Ó chóng
ta cã thÓ tËn dông vèn, khoa häc, kü thuËt kinh nghiÖm qu¶n lý n-íc ngoµi
vµo trong hoµn c¶nh thùc tiÔn vËn dông vµo qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn
®¹i ho¸ n-íc ta nh»m ®Ó tr¸nh nguy c¬ tôt hËu vÒ kinh tÕ, r¬i vµo t×nh tr¹ng
"b·i r¸c c«ng nghiÖp" cña thÕ giíi, dÉn ®Õn cuéc sèng ®ãi nghÌo, lÖ thuéc
kinh tÕ n-íc ngoµi...v.v.
Nh- vËy ®øng tr-íc nh÷ng yªu cÇu ®æi míi ®ang diÔn ra tr-íc m¾t ta cÇn
kh¼ng ®Þnh trong bèi c¶nh quèc tÕ hiÖn nay, c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ
xu h-íng ph¸t triÓn chung cña thÕ giíi. tr×nh ®é c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸
3
biÓu hiÖn tr×nh ®é ph¸t triÓn cña x· héi. V× vËy c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸
nãi chung vµ c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp nãi riªng lµ con
®-êng ®óng ®¾n mµ ®¶ng ta ®· lùa chän trong qu¸ tr×nh ®i lªn chñ nghÜa x·
héi cña m×nh, nã lµ "nhiÖm vô trung t©m xuyªn suèt thêi kú qu¸ ®é lªn chñ
nghÜa x· héi", nã lµ con ®-êng tÊt yÕu ®Ó ®-a n-íc ta tho¸t khái nghÌo nµn,
l¹c hËu vµ "nguy c¬ tôt hËu" xa h¬n so víi c¸c n-íc trong khu vùc.
b. CÇn lµm g× ®Ó thùc hiÖn tèt c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng
nghiÖp?
C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp lµ mét qu¸ tr×nh l©u dµi cÇn
®-îc tiÕn hµnh theo c¸ch tuÇn tù, kh«ng thÓ nãng véi, kh«ng thÓ tuú tiÖn. §Ó
thùc hiÖn ®-îc qu¸ tr×nh nµy cÇn cã vµ thùc hiÖn tèt nh÷ng ch-¬ng tr×nh môc
tiªu, gi¶i quyÕt tõng vÊn ®Ò cã liªn quan sau:
Tr-íc tiªn, ®ã lµ nh÷ng ch-¬ng tr×nh víi môc tiªu cô thÓ lµ thùc hiÖn
c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ mét c¸ch cã träng ®iÓm ë mét sè vïng. Tinh
thÇn chung lµ viÖc thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë mçi vïng tr-íc
hÕt ph¶i do d©n c- c¸c vïng ®ã chñ ®éng thùc hiÖn theo h-íng cña nhµ n-íc.
Nhµ n-íc cã thÓ hç trî nh-ng kh«ng lµm thay, vµ còng chØ hç trî trªn c¬ së
n¨ng lùc néi sinh cña mçi vïng. C¸c ®Þa ph-¬ng, dï lµ vïng träng ®iÓm, còng
kh«ng thÓ tr«ng chê vµo nguån tµi trî cña nhµ n-íc, kh«ng thÓ cè g¾ng "xin"
cña nhµ n-íc cµng nhiÒu cµng tèt nh- tr-íc kia. H¬n n÷a, c¸c kho¶n hç trî
cña nhµ n-íc còng ph¶i ®-îc tÝnh to¸n, quyÕt ®Þnh trªn c¬ së hiÖu qu¶ cô thÓ,
râ rµng cuèi cïng cña mçi dù ¸n. Nh- vËy, c¸c dù ¸n thùc hiÖn c«ng nghiÖp
ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ kh«ng thÓ kh«ng g¾n víi lîi Ých cña c¸c chñ thÓ cã liªn quan
tíi viÖc thùc hiÖn nã. Tuy nhiªn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp
kh«ng chØ lµ sù nghiÖp cña riªng d©n c- n«ng th«n vµ nhµ n-íc, mµ mçi
ngµnh ®Òu cã tr¸ch nhiÖm nhËn thøc râ sù cÇn thiÕt cña nã ®Ó cã c¸c ch-¬ng
tr×nh hµnh ®éng cô thÓ, thÝch hîp. Hä cÇn nhËn thøc râ r»ng tham gia thùc
hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp kh«ng ph¶i lµ ®Ó "gióp n«ng
th«n ph¸t triÓn" mµ còng chÝnh lµ v× lîi Ých cña hä. Ch-¬ng tr×nh phôc vô c«ng
nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp cña mçi ngµnh, mçi ®¬n vÞ ph¶i phï hîp víi kh¶ n¨ng
cña ngµnh, ®¬n vÞ, ph¶i phôc vô nh÷ng nhu cÇu cô thÓ cña n«ng nghiÖp vµ
n«ng th«n, ®ång thêi cè g¾ng cã nh÷ng ®Þa chØ ¸p dông thu h-ëng cô thÓ.
Ch¼ng h¹n, c¸c viÖn nghiªn cøu, thiÕt kÕ vµ s¶n xuÊt ®-a ra c¸c thiÕt bÞ phôc
vô n«ng nghiÖp (lµm ®Êt, ch¨m sãc hoa mµu, thu ho¹ch, b¶o qu¶n, chÕ biÕn
n«ng s¶n). C¸c c¬ quan nghiªn cøu, chuyÓn giao c«ng nghÖ cã thÓ nghiªn cøu,
øng dông, giíi thiÖu, chuyÓn giao c¸c c«ng nghÖ míi, kÓ c¶ c«ng nghÖ sinh
4
häc, c©y con, c«ng nghÖ chÕ biÕn, b¶o qu¶n n«ng s¶n... vµ thùc hiÖn c¸c dÞch
vô kü thuËt - c«ng nghÖ phôc vô n«ng th«n. C¸c c¬ së ®µo t¹o c¸c cÊp còng cã
thÓ tham gia vµo qu¸ tr×nh nµy võa b»ng c¸ch ®µo t¹o nguån nh©n lùc thÝch
hîp cho c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp võa ho¹t ®éng nh- mét c¬
së t- vÊn, phæ biÕn kiÕn thøc vÒ c¸c lÜnh vùc cã liªn quan tíi c«ng nghiÖp ho¸,
hiÖn ®¹i ho¸ thuéc chuyªn ngµnh cña m×nh...
Nhµ n-íc, víi chøc n¨ng ®iÒu phèi c¸c ho¹t ®éng cña toµn x· héi, cÇn
t¨ng c-êng h¬n n÷a c¸c ho¹t ®éng riªng rÏ cña c¸c ngµnh, c¸c ®Þa ph-¬ng,
biÕn c¸c ch-¬ng tr×nh môc tiªu riªng rÏ thµnh ch-¬ng tr×nh môc tiªu liªn
ngµnh, ®ång bé, h-íng tíi nh÷ng kÕt qu¶ thiÕt thùc cuèi cïng, cã kh¶ n¨ng
gi¶i quyÕt vÊn ®Ò mét c¸ch bÒn v÷ng, tr¸nh sù mÊt c©n ®èi kh«ng cÇn thiÕt.
Ch¼ng h¹n trong thêi gian qua, khi ®-a m¸y mãc vµo n«ng nghiÖp, vÊn ®Ò t¹o
viÖc lµm ch-a ®-îc gi¶i quyÕt tèt, dÉn ®Õn khã kh¨n trong viÖc duy tr× c¸c
ho¹t ®éng ®ã. HoÆc khi ®· t¹m gi¶i quyÕt ®-îc vÊn ®Ò viÖc lµm, c¸c lo¹i m¸y
mãc l¹i ch-a ®-îc thiÕt kÕ mét c¸ch thÝch hîp; trong khi ruéng ®Êt bÞ chia
ngµy cµng nhá, c¸c lo¹i m¸y n«ng nghiÖp (lµm ®Êt, b¬m n-íc) l¹i ch-a ®ù¬c
thiÕt kÕ thÝch hîp. T-¬ng tù, khi vËn ®éng n«ng d©n trång c¸c lo¹i c©y chuyªn
canh, c«ng nghiÖp chÕ biÕn l¹i ch-a ®-îc x©y dùng kÞp thêi, dÉn ®Õn sù thua
thiÖt hoÆc kinh doanh kÐm hiÖu qu¶ (vÝ dô c¸c vïng trång d-a, v¶i, mËn... mµ
chóng ta ®· thÊy ®Ò cËp nhiÒu trªn b¸o). Ng-îc l¹i, cã n¬i chñ ®éng x©y dùng
tr-íc c¸c c¬ së chÕ biÕn th× hoÆc nguyªn liÖu kh«ng ®ñ, hoÆc nguyªn liÖu
kh«ng ®ång nhÊt, hoÆc kh«ng ®¸p øng nhu cÇu vÒ chÊt l-îng... lµm chóng
kh«ng ho¹t ®éng ®-îc.
Nãi tãm l¹i, c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp lµ nhiÖm vô to
lín, cÊp b¸ch l©u dµi vµ gian khã. ViÖc thùc hiÖn nã ®ßi hái nh÷ng nç lùc
chung cña toµn x· héi. Sù nghiÖp nµy ®ßi hái chóng ta ph¶i cã b-íc ®i, biÖn
ph¸p vµ chÝnh s¸ch hîp lý ®Ó thùc hiÖn.
II. Thùc tr¹ng cña qu¸ tr×nh CNH- H§H n«ng nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay
1. Thùc tr¹ng vÒ c¬ giíi ho¸:
Sau khi thùc hiÖn giao ®Êt cho hé n«ng d©n, hé n«ng d©n lµ ®¬n vÞ kinh
tÕ tù chñ. Hä tù bá vèn mua m¸y mãc, ph-¬ng tiÖn ®Ó phôc vô s¶n xuÊt cña
gia ®×nh hoÆc lµm dÞch vô trong c¸c kh©u lµm ®Êt, t-íi n-íc, phun thuèc s©u,
tuèt lóa. Hµng n¨m cã kho¶ng 1,8 triÖu ha ®Êt ®-îc c¬ giíi ho¸, cßn c¸c kh©u
phun thuèc s©u, tuèt lóa ®· ®-îc c¬ giíi ho¸ phÇn lín.
5
Trong lÜnh vùc vËn chuyÓn nh÷ng n¨m gÇn ®©y c¸c ph-¬ng tiÖn vËn t¶i
c¬ giíi, nh- xe c«ng n«ng, c¸c xe vËn t¶i cì nhá thÝch hîp víi hÖ thèng ®-êng
x¸ cña ViÖt Nam ®ang ph¸t triÓn m¹nh mÏ, nªn kh©u vËn chuyÓn n«ng s¶n
phÈm phÇn lín ®-îc c¬ giíi ho¸. Riªng kh©u thu ho¹ch lµm c¬ chñ yÕu vÉn
dïng ph-¬ng ph¸p thñ c«ng.
Theo b¸o c¸o sè liÖu thèng kª n«ng nghiÖp, n«ng th«n ViÖt Nam 19951997. §Õn n¨m 1997 c¶ n-íc cã h¬n 115. 487 m¸y kÐo c¸c lo¹i sö dông trong
n«ng nghiÖp víi tæng c«ng suÊt h¬n 2 triÖu CV, t¨ng gÊp 1,5 lÇn so víi n¨m
1985. ®Æc biÖt m¸y kÐo nhá thÝch hîp víi quy m« hé gia ®×nh t¨ng rÊt nhanh,
tõ 17880 c¸i víi 19,60 ngh×n CV n¨m 1990 t¨ng lªn 71208 c¸i víi c«ng suÊt
810027 CV n¨m 1995 vµ 83.289 c¸i víi c«ng suÊt h¬n 863 ngh×n CV n¨m
1997, ®Æc biÖt lµ ë T©y nguyªn n¬i s¶n xuÊt tËp trung c©y c«ng nghiÖp dµi
ngµy nh- cµ phª, cao su vµ lµ vïng cßn nhiÒu tiÒm n¨ng vÒ ®Êt khai hoang
phôc ho¸ nªn sè m¸y n«ng nghiÖp n¨m 1997 so víi n¨m 1992 t¨ng 6,2 lÇn. ë
®ång b»ng S«ng Cöu Long ®Õn n¨m 1997 cã gÇn 38 ngh×n m¸y kÐo c¸c lo¹i,
chñ yÕu lµ m¸y kÐo lín, gÊp gÇn 2 lÇn n¨m 1992. C¸c vïng kh¸c, c¸c lo¹i m¸y
c«ng t¸c còng t¨ng nhanh, nhÊt lµ m¸y b¬m n-íc víi n¨m 1994 lµ 537809 c¸i,
®Õn n¨m 1997 t¨ng 583.159 c¸i. Theo sè liÖu thèng kª n¨m 1997 th× sè l-îng
m¸y tuèt lóa lµ 190.680 c¸i, m¸y nghiÒn thøc ¨n gia sóc lµ 20.741 c¸i, xe reo
914 c¸i...
Nhê cã sè l-îng m¸y mãc t¨ng nhanh nªn nhiÒu c«ng viÖc nÆng nhäc
trong n«ng nghiÖp ®· ®-îc c¬ giíi ho¸. Tû lÖ c¬ giíi ho¸ lµm ®Êt trong n«ng
nghiÖp tõ 21% n¨m 1990 ®· t¨ng lªn 26% n¨m 1995 vµ kho¶ng 27% n¨m
1997, trong ®ã vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long 80%, nhiÒu tØnh trªn 80% nhAn giang, §ång th¸p.v.v...
C«ng viÖc c¬ giíi ho¸ vËn chuyÓn trong n«ng nghiÖp còng cã nhiÒu khëi
s¾c. Trong n«ng th«n hiÖn nay cã 22.000 « t« c¸c lo¹i (kh«ng kÓ m¸y kÐo vµ
c¸c lo¹i xe c«ng n«ng) trong ®ã cã h¬n 15.000 xe t¶i (90% lµ cña hé gia ®×nh
n«ng d©n) t¨ng gÊp 2 lÇn n¨m 1990. C¸c kh©u c«ng viÖc kh¸c nh- xay x¸t lóa
g¹o, chÕ biÕn thøc ¨n gia sóc, c-a xÎ gç, còng ®-îc tõng b-íc c¬ giíi ho¸
cïng víi sù ph¸t triÓn cña nguån ®iÖn lùc quèc gia. Tuy nhiªn, khã kh¨n cña
c¬ giíi ho¸ n«ng nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay lµ quy m« ruéng ®Êt vèn nhá bÐ
(nhÊt lµ ë miÒn B¾c vµ miÒn Trung) l¹i bÞ ph©n chia cho qu¸ nhiÒu chñ ruéng,
nªn m¸y kÐo, xe vËn t¶i vµ m¸y n«ng nghiÖp khã ph¸t huy t¸c dông, chi phÝ
cao, hiÖu qu¶ thÊp.
6
Cã thÓ nãi, vÊn ®Ò c¬ giíi ho¸ n«ng nghiÖp ë n-íc ta hiÖn nay vÉn ®ang
trong t×nh tr¹ng m©u thuÉn gi÷a yªu cÇu cña hiÖn ®¹i ho¸ víi lùc l-îng lao
®éng d- thõa ë n«ng th«n. NÕu kh«ng sím gi¶i quyÕt ®-îc m©u thuÉn nµy th×
dï chñ tr-¬ng ®óng còng khã ®i vµo cuéc sèng, chØ cã chõng nµo t¹o ®-îc
nhiÒu viÖc lµm phi n«ng nghiÖp trªn ®Þa bµn n«ng th«n, th× c¬ giíi ho¸ n«ng
nghiÖp míi ph¸t triÓn m¹nh. V× vËy c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng
nghiÖp, n«ng th«n ViÖt Nam lóc nµy kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ c¬ giíi ho¸ mµ
quan träng h¬n ph¶i ®Èy m¹nh viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h-íng
ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ dÞch vô ë n«ng th«n ®Ó chuyÓn ®æi c¬ cÊu lao ®éng
sang phi n«ng nghiÖp, cã nh- vËy míi t¹o ®-îc m«i tr-êng vµ ®iÒu kiÖn ®Ó
®-a m¸y vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn vµo s¶n xuÊt.
2. Thùc tr¹ng vÒ thuû lîi ho¸:
NhËn thøc tÇm quan träng cña c«ng t¸c thuû lîi ®èi víi sù ph¸t triÓn cña
n«ng nghiÖp, trong nh÷ng n¨m qua, nhµ n-íc vµ nh©n d©n ta ®· ®Çu t- kh¸ lín
cho viÖc x©y dùng míi, hoµn thiÖn vµ n©ng cÊp hÖ thèng c¸c c«ng tr×nh thuû
lîi.
TÝnh ®Õn 1/10/1996 c¶ n-íc ®· cã 20.644 c«ng tr×nh thuû lîi lín nhá
trong ®ã cã 20.502 c«ng tr×nh thuû n«ng (6727 hå, ®Ëp chøa n-íc, 5899 cèng,
2363 tr¹m b¬m ®iÖn, 671 tr¹m b¬m dÇu, 4.842 c«ng tr×nh phô thuéc, 162 tr¹m
thuû ®iÖn kÕt hîp thuû n«ng) c¸c c«ng tr×nh nµy ®· ®¶m b¶o t-íi tiªu cho 3
triÖu ha diÖn tÝch ®Êt canh t¸c (chiÕm 53% tæng sè) tiªu trªn 2 triÖu ha, ng¨n
mÆn 0,7 triÖu ha vµ chèng lò cho 2 triÖu ha. So víi nh÷ng n¨m ®Çu 90 th× sè
l-îng c«ng tr×nh vµ l-îng t-íi tiªu ®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ. So víi c¸c vïng trong
c¶ n-íc th× ®ång b»ng s«ng cöu Long lµ vïng cã sè l-îng c«ng tr×nh vµ n¨ng
lùc t-íi tiªu thuû lîi t¨ng nhanh nhÊt. KÓ tõ sau ngµy gi¶i phãng ®Õn nay. Nhµ
n-íc ®· ®Çu t- trªn 1000 tû ®ång cho c¸c c«ng tr×nh thuû lîi, ch-a kÓ hµng
tr¨m tû ®ång cña n«ng d©n lµm kªnh m-¬ng néi ®ång. §Õn n¨m 1996, toµn
vïng ®· cã 1185 c«ng tr×nh thuû lîi trong ®ã cã 163 tr¹m b¬m ®iÖn vµ hÖ
thèng kªnh dÉn n-íc ngät s«ng TiÒn, s«ng HËu ®Ó t-íi n-íc cho c¸c vïng lóa
hµng ho¸, phôc vô khai hoang t¨ng vô, chuyÓn vô vµ th©m canh. Riªng vïng
§ång Th¸p M-êi, chØ tÝnh tõ n¨m 1987 ®Õn 1996, vèn ®Çu t- cho thuû lîi cña
nhµ n-íc vµ nh©n d©n ®· lªn tíi 180,68 tû ®ång ®-a n-íc ngät vÒ ®Ó t¨ng diÖn
tÝch 2 vô tõ 26806 ha n¨m lªn 86400 ha, dïng n-íc ngät ®Ó Ðm phÌn, ®-a
gièng míi vµo, n¨m 1996 s¶n xuÊt ®-îc 1,3 triÖu tÊn lóa vµ trë thµnh vïng lóa
hµng ho¸ lín nhÊt ®ång b»ng s«ng Cöu Long.
7
ë §«ng Nam Bé vèn lµ vïng kh« c»n thiÕu n-íc ngät tr-íc ®©y, sau 22
n¨m gi¶i phãng, nhµ n-íc vµ nh©n d©n ®· x©y dùng ®-îc 103 c«ng tr×nh thuû
lîi trong ®ã cã 486 c«ng tr×nh ®éc lËp c«ng xuÊt t-íi 200 ngµn ha, nhiÒu nhÊt
lµ T©y Ninh, 175 ngµn ha nhê hå DÇu tiÕng. Víi diÖn tÝch mÆt hå 27000 ha.
Chøa 1,6 tû m3 n-íc ngät, céng víi tuyÕn kªnh míi T©n H-ng cã kh¶ n¨ng
cung cÊp ®ñ n-íc t-íi cho 172 ha ®Êt trång trät thuéc c¸c tØnh T©y Ninh, B×nh
D-¬ng, B×nh Ph-íc, Long An, thµnh phè Hå ChÝ Minh vµ cung cÊp hµng triÖu
m3 n-íc ngät cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n.
C¸c tØnh miÒn nói phÝa B¾c vµ T©y Nguyªn b»ng viÖc ph¸t triÓn thuû ®iÖn
nhá, chñ yÕu lµ x©y dùng c¸c hå, ®Ëp chøa n-íc kÕt hîp víi c¸c c«ng tr×nh tù
ch¶y ®· gi¶m bít ®¸ng kÓ vÒ khã kh¨n trong viÖc cung cÊp n-íc cho s¶n xuÊt
n«ng nghiÖp vµ phôc vô ®êi sèng, ®ång bµo c¸c d©n téc miÒn nói trong mïa
kh«.
Tuy nhiªn so víi yªu cÇu th©m canh, t¨ng vô vµ ®a d¹ng ho¸ c©y trång,
vËt nu«i th× thùc tr¹ng thuû lîi ho¸ hiÖn nay ë n-íc ta cßn nhiÒu bÊt cËp. ChÊt
l-îng c¸c c«ng tr×nh thuû lîi cßn thÊp, kh¶ n¨ng t-íi tiªu cña thuû lîi míi
®¸p øng ®-îc kho¶ng 50% yªu cÇu vÒ n-íc cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Mét sè
c«ng tr×nh ®· xuèng cÊp nghiªm träng nh-ng thiÕu vèn ®Ó duy tr×, b¶o d-ìng,
nªn c«ng suÊt thùc tÕ t-íi tiªu chØ ®¹t kho¶ng 30% so víi thiÕt kÕ. Nh- vËy
®iÒu ®Æt ra cho chóng ta hiÖn nay lµ cÇn tiÕp tôc t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó ®Çu
t-, bæ sung, n©ng cÊp vµ x©y dùng míi.
3. Thùc tr¹ng vÒ ho¸ häc ho¸:
Cïng víi c¬ giíi ho¸, thuû lîi ho¸ trong nh÷ng n¨m qua ë n-íc ta qu¸
tr×nh ho¸ häc ho¸ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp còng cã nhiÒu khëi s¾c: l-îng ph©n
bãn vµ thuèc trõ s©u, diÖt cá t¨ng lªn, chñng lo¹i ®a d¹ng, c¬ cÊu ®-îc ®iÒu
chØnh phï hîp víi nhu cÇu s¶n xuÊt. Tuy l-îng ph©n ho¸ häc b×nh qu©n trªn 1
ha cßn ë møc thÊp (100kg/ha) nh-ng c¬ cÊu c¸c lo¹i NPK ®· ®-îc ®iÒu chØnh
theo h-íng gi¶m tû lÖ ®¹m, t¨ng tû lÖ l©n vµ ka li ®Ó ®¸p øng tèt h¬n, nhu cÇu
sinh tr-ëng vµ ph¸t triÓn cña c©y trång. Ngoµi ph©n bãn, mét sè ho¸ chÊt kh¸c
nh- thuèc diÖt cá, thuèc trõ s©u, thuèc kÝch thÝch c©y trång vµ vËt nu«i còng
kh¸ ®a d¹ng vÒ chñng lo¹i.
§iÒu ®¸ng mõng lµ quan hÖ gi÷a gi¸ lóa vµ gi¸ ph©n bãn ®· thay ®æi theo
chiÒu h-íng cã lîi cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ n«ng d©n, tr-íc ®©y gi¸ cña
1kg ph©n ®¹m th-êng øng víi gi¸ cña 2 kg lóa, nay gi¶m xuèng cßn tû lÖ 1
®Õn 1,3. Nh×n chung gi¸ ph©n nhËp khÈu còng nh- gi¸ ph©n s¶n xuÊt trong
n-íc ®Òu cã xu h-íng gi¶m.
8
Tuy nhiªn, khã kh¨n cña ho¸ häc n«ng nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay lµ s¶n
phÈm ph©n bãn, ho¸ chÊt s¶n xuÊt trong n-íc cßn qu¸ nhá bÐ, chñng lo¹i ®¬n
®iÖu, gi¸ thµnh cao nªn ch-a ®-îc n«ng d©n -a chuéng (ph©n ®¹m s¶n xuÊt
trong n-íc chiÕm kho¶ng 10%, 90% cßn l¹i ph¶i nhËp khÈu). Nh×n chung
c«ng nghiÖp s¶n xuÊt ph©n bãn ë ViÖt Nam ch-a ph¸t triÓn t-¬ng xøng víi nhu
cÇu trong khi ®ã thÞ tr-êng vµ gi¸ c¶ nhËp khÈu kh«ng æn ®Þnh. Tæ chøc nhËp
khÈu cßn ph©n t¸n nªn th-êng g©y ra t×nh tr¹ng tranh mua, tranh b¸n c¹nh tranh
kh«ng lµnh m¹nh trªn thÞ tr-êng, ¶nh h-ëng ®Õn kÕt qu¶ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ
g©y thiÖt h¹i cho n«ng d©n. N¨m 1996, chÝnh phñ ®· tæ chøc l¹i c¸c ®Çu mèi
nhËp khÈu ph©n bãn vµ xuÊt khÈu g¹o, nªn t×nh tr¹ng lén xén trong nhËp khÈu
ph©n bãn ®· b-íc ®Çu ®-îc h¹n chÕ. Song vÊn ®Ò hç trî gi¸ cña nhµ n-íc ®èi víi
c¸c lo¹i vËt t- n«ng nghiÖp quan träng nµy l¹i ch-a ®-îc ®Æt ra.
ViÖc sö dông c¸c lo¹i ho¸ chÊt trong n«ng nghiÖp n-íc ta còng ngµy
cµng t¨ng lªn, nh-ng so víi thÕ giíi vÉn chØ thuéc c¸c nhãm n-íc trung b×nh.
MÆc dï c¸c lo¹i ho¸ chÊt ®· gãp phÇn quan träng trong viÖc gia t¨ng s¶n
l-îng n«ng phÈm, nh-ng còng ®ang ®Æt ra nh÷ng vÊn ®Ò vÒ m«i tr-êng, do
vËy cÇn ®-îc qu¶n lý vµ h-íng dÉn chÆt chÏ ®Ó sö dông hîp lý.
4. VÒ sinh häc ho¸ n«ng nghiÖp:
ViÖc øng dông thµnh tùu c¸ch m¹ng sinh häc trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y
®· t¹o ra nhiÒu gièng lóa, ng«, rau, c©y ¨n qu¶, c©y l©m nghiÖp, nhÊt lµ c¸c
lo¹i gièng lai cã tÝnh chèng chÞu tèt vµ n¨ng suÊt cao. NhiÒu tiÕn bé khoa häc
kü thuËt trong lÜnh vùc ch¨n nu«i nh- lîn cã tû lÖ n¹c cao, bß sinh hãa cã thÓ
trßng lín vµ gµ c«ng nghiÖp cã tèc ®é t¨ng tr-ëng nhanh, tiªu tèn Ýt thøc
¨n...v.v còng ®· ®-îc ¸p dông réng r·i. Tuy nhiªn, tr×nh ®é ¸p dông thµnh
c¸ch m¹ng sinh häc cña n-íc ta cßn thÊp so víi c¸c n-íc l¸ng giÒng.
5. Thùc tr¹ng vÒ c¬ cÊu nghµnh n«ng nghiÖp n-íc ta hiÖn nay:
C¬ cÊu ngµnh n«ng nghiÖp ®-îc xem xÐt qua c¬ cÊu gi÷a trång trätch¨n nu«i.
B¶ng I: C¬ cÊu ngµnh n«ng nghiÖp gi¸ trÞ s¶n l-îng
Sè l-îng (tû ®ång)
C¬ cÊu (%)
1985
1995
1985
1995
Tæng sè
11941,55
19029,92
100,00
100,00
1. Trång trät
9389,74
14785,56
78,63
77,70
2. Ch¨n nu«i
2551,81
4237,36
21,37
22,30
Nguån : Sè liÖu thèng kª n«ng- l©m- thuû s¶n ViÖt Nam 1985-1995
(NXB Thèng kª 1996)
9
C¬ cÊu trång trät - ch¨n nu«i: Trong giai ®o¹n 1985 - 1995 cã xu h-íng
chuyÓn dÞch tõ trång trät sang ch¨n nu«i nh-ng hÕt søc chËm ch¹p, thËm chÝ
kh«ng cã biÕn ®æi ®¸ng kÓ. Thùc tÕ mÊy n¨m qua, s¶n xuÊt l-¬ng thùc ®· cã
b-íc t¨ng tr-ëng kh¸, cã xuÊt khÈu vµ tÝch luü, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho
ph¸t triÓn ch¨n nu«i, song vÉn ch-a ®ñ gióp ngµnh ch¨n nu«i v-¬n lªn thµnh
ngµnh chÝnh vµ cã tû träng cao trong c¬ cÊu trång trät - ch¨n nu«i.
Ngµnh trång trät: C©y l-¬ng thùc tËp trung t¹i hai ch©u thæ §ång b»ng
s«ng Cöu long vµ §ång b»ng s«ng Hång. Trong c¬ cÊu c©y l-¬ng thùc, c©y
lóa ph¸t triÓn chñ yÕu ë miÒn Nam, c©y mµu chñ yÕu ë miÒn B¾c. Xu h-íng
chuyÓn dÞch chung lµ ph¸t huy thÕ m¹nh cña tõng vïng, MiÒn Nam t¨ng diÖn
tÝch trång lóa trªn c¬ së khai hoang, thay ®æi c¬ cÊu mïa vô vµ øng dông c¸c
gièng lóa cao s¬n (56,1% n¨m 1985 lªn 62,6% n¨m 1995) riªng ®ång b»ng
s«ng Cöu Long chiÕm 47,1% diÖn tÝch lóa c¶ n-íc, miÒn B¾c t¨ng diÖn tÝch
trång mµu tõ 60,7% n¨m 1985 lªn 66,4% n¨m 1995 trong ®ã trung du- miÒn
nói t¨ng t-¬ng øng tõ 28,6% lªn 34,2% diÖn tÝch mµu c¶ n-íc.
C©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy cã sù ph©n bè kh«ng chªnh lÖch nhiÒu gi÷a
c¸c vïng ë miÒn B¾c trong khi ë miÒn Nam tËp trung nhiÒu nhÊt ë vïng §ång
b»ng Nam Bé vµ ®ång b»ng s«ng Cöu Long. Trong 10 n¨m qua c¬ cÊu c©y
c«ng nghiÖp ng¾n ngµy ë c¸c vïng kh«ng cã sù chuyÓn dÞch lín. C©y c«ng
nghiÖp dµi ngµy cã sù chuyÓn dÞch râ rÖt ®Æc biÖt lµ hai vïng T©y nguyªn vµ
§«ng Nam bé (DiÖn tÝch t¨ng tõ 12,8% n¨m 1985 lªn 26,4% n¨m 1995 ë T©y
nguyªn vµ tõ 38% lªn 43,6 ë ®«ng Nam bé).
C©y ¨n qu¶ tËp trung nhiÒu ë miÒn Nam, chñ yÕu ë vïng ®ång b»ng s«ng
Cöu Long chiÕm h¬n phÇn nöa diÖn tÝch cña c¶ n-íc. Xu h-íng ph¸t triÓn cña
vïng nµy lµ chuyÓn tõ v-ên t¹p sang chuyªn canh c¸c lo¹i c©y cã gi¸ trÞ kinh tÕ
cao.
C©y rau ®Ëu tËp trung chñ yÕu ë 2 vïng ®ång b»ng s«ng Hång vµ s«ng
Cöu Long, xu h-íng chuyÓn dÞch kh¸ râ nÐt qua viÖc t¨ng c¬ cÊu diÖn tÝch. Tõ
20% n¨m 1985 lªn 27,9% n¨m 1995 ë ®ång b»ng S«ng Hång vµ tõ 12% lªn
22,6% ë ®ång b»ng S«ng Cöu Long.
Ngµnh ch¨n nu«i tr©u, lîn vµ gia cÇm ph¸t triÓn m¹nh ë c¸c vïng phÝa
b¾c trong ®ã tr©u chñ yÕu ë miÒn nói trung du, lîn vµ gia cÇm ph¸t triÓn t-¬ng
®èi ®Òu gi÷a c¸c vïng. Bß tËp trung nhiÒu nhÊt ë khu bèn cò vµ Duyªn h¶i
miÒn Trung, ch¨n nu«i gia sóc t¨ng nhanh ë miÒn nói trung du vµ Khu Bèn cò.
(§µn tr©u t¨ng tõ 42% n¨m 1965 lªn 53,6% n¨m 1995 ë miÒn nói vµ trung du,
10
®µn bß tõ 11,7% lªn 30,6% ë khu bèn cò) xu h-íng chuyÓn dÞch nµy lµ phï
hîp víi tiÒm n¨ng vµ thÕ m¹nh cña c¸c vïng.
Thùc tÕ c¬ cÊu gi¸ trÞ s¶n xuÊt trong ngµnh n«ng nghiÖp qua c¸c n¨m nhsau:
B¶ng 2: C¬ cÊu gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp theo gi¸ trÞ so s¸nh (%)
N¨m
1995
1996
1997
80,4
80,5
80,5
- L-¬ng thùc
63,6
64,1
63,9
- Rau ®Ëu
7,5
7,3
7,1
- C©y c«ng nghiÖp
18,4
18,4
18,9
- C©y ¨n qu¶
8,4
8,2
8,1
2. Ch¨n nu«i
16,6
16,6
16,7
3. DÞch vô n«ng nghiÖp
3,0
2,9
2,8
1. Trång trät
Trong ®ã:
Nguån: Thêi b¸o Kinh tÕ ViÖt Nam sè 57, ngµy 18/7/1998.
Theo thèng kª trªn, trång trät vÉn chiÕm tû träng cao nhÊt 80,4% 80,5% trong ®ã, c©y l-¬ng thùc vÉn tiÕp tôc ®éc chiÕm nÒn n«ng nghiÖp ViÖt
Nam c©y c«ng nghiÖp vµ c©y ¨n qu¶ chØ chiÕm tû träng nhá. Ngµnh ch¨n nu«i
®¹t tû träng cßn khiªm tèn 16,6% - 16,7% ®Æc biÖt, dÞch vô n«ng nghiÖp
chiÕm tû träng võa nhá bÐ l¹i võa cã xu h-íng gi¶m sót tõ 3,0% xuèng cßn
2,8%.
Nh- vËy, nÒn n«ng nghiÖp n-íc ta hiÖn nay vÉn cßn mang ®Ëm nÐt cæ
truyÒn, kÐm hiÖu qu¶. Do c¬ cÊu ngµnh n«ng nghiÖp chËm thay ®æi nªn c«ng
nghiÖp chÕ biÕn s¶n phÈm n«ng nghiÖp ra khã cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn. DÞch vô
n«ng nghiÖp cã xu h-íng gi¶m sÏ t¸c ®éng xÊu tíi nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸
trong c¬ chÕ më hiÖn nay. MÆt kh¸c hµng n«ng phÈm cña n-íc ta ®· kh«ng ®a
d¹ng vÒ chñng lo¹i, chÊt l-îng l¹i ch-a ®¹t tiªu chuÈn quèc tÕ nªn khã chiÕm
lÜnh thÞ tr-êng. ThËm chÝ cã nh÷ng lo¹i n«ng phÈm thÞ tr-êng bÞ thu hÑp do
chÊt l-îng, phÈm chÊt qu¸ thÊp, g©y thiÖt h¹i cho ng-êi s¶n xuÊt, ¶nh h-ëng
tíi t¨ng tr-ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng nghiÖp.
11
6. Thùc tr¹ng c¸c vïng chuyªn canh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp:
§Õn nay ®· h×nh thµnh c¸c vïng s¶n xuÊt hµng ho¸ chuyªn canh tËp
trung nh-: lóa, cao su, cµ phª, ®iÒu, mÝa, rau qu¶, lîn , bß, t«m, c¸, nh-ng
nh×n chung s¶n xuÊt cßn ph©n t¸n, manh món, quy m« s¶n xuÊt hé gia ®×nh
nhá bÐ, tr-íc m¾t cã thÓ cã hiÖu qu¶, nh-ng vÒ l©u dµi lµ trë ng¹i lín cho qu¸
tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp.
Trong khi c¸c vïng chuyªn canh cao su, cµ fª vµ chÌ ®· kh¸ æn ®Þnh
th× c¸c vïng chuyªn canh kh¸c cßn ®ang trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh, Ýt vÒ sè
l-îng, nhá vÒ quy m«, l¹i ch-a æn ®Þnh, c¸c vïng c©y ¨n qu¶, ch¨n nu«i gia
sóc chñ yÕu ph¸t triÓn dùa trªn c¬ së c¸c vïng truyÒn thèng, thiÕu sù t¸c
®éng tÝch cùc cña khoa häc c«ng nghÖ, ch-a ®¸p øng ®-îc c¸c yªu cÇu
nguyªn liÖu cña c«ng nghiÖp.
HiÖn nay c¶ n-íc cã gÇn 10 triÖu hé gia ®×nh n«ng d©n víi ®Êt n«ng
nghiÖp b×nh qu©n 0,8ha/hé cã tíi hµng triÖu thöa ®Êt nhá vµ manh món, qu¶
thËt chØ phï hîp víi s¶n xuÊt b»ng lao ®éng thñ c«ng, nÕu kh«ng sö lý th×
kh«ng thÓ c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp, nhÊt lµ ë ®ång b»ng
s«ng Hång vµ miÒn Trung.
§Ó ph¸t triÓn vµ n©ng cao søc c¹nh tranh cña nh÷ng ngµnh nghÒ truyÒn
thèng, tõng b-íc ph¸t triÓn c¸c ngµnh s¶n xuÊt míi cã kh¶ n¨ng, coi träng c¸c
ngµnh s¶n xuÊt n«ng s¶n quý hiÕm cã lîi thÕ ®Ó ph¸t huy tiÒm lùc ®a d¹ng cña
nÒn n«ng nghiÖp, ®¶m b¶o søc c¹nh tranh bÒn v÷ng cña n«ng s¶n hµng ho¸
ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp víi thÞ tr-êng khu vùc vµ thÕ giíi, th× tr-íc
hÕt cÇn tËp trung x©y c¸c vïng chuyªn canh s¶n xuÊt trªn quy m« lín vµ tõng
b-íc ®-îc hiÖn ®¹i ho¸.
C¸c vïng chuyªn canh trång lóa xuÊt khÈu ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long
vµ mét vµi tØnh cña ®ång b»ng S«ng Hång, víi tæng diÖn tÝch kho¶ng 0,8-1
triÖu ha ®Ó hµng n¨m lµm ra kho¶ng 70% l-îng g¹o xuÊt khÈu ®¹t chÊt l-îng
cao.
C¸c vïng chuyªn canh ng« ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long, §«ng Nam Bé,
T©y nguyªn, ®ång b»ng S«ng Hång vµ miÒn nói phÝa B¾c, víi tæng diÖn tÝch
kho¶ng 1 triÖu ha ®Ó hµng n¨m s¶n xuÊt kho¶ng 4-5 triÖu tÊn ng« hµng ho¸.
C¸c vïng cµ phª ë T©y Nguyªn, §«ng Nam Bé vµ trung bé kho¶ng 300.000
ha.
12
C¸c vïng chÌ xuÊt khÈu tËp trung ë miÒn nói phÝa B¾c, víi diÖn tÝch
kho¶ng 100.000ha.
Vïng chuyªn canh ®iÒu ë Duyªn h¶i miÒn Trung, §«ng Nam Bé vµ mét
phÇn ë T©y Nguyªn víi diÖn tÝch kho¶ng 300.000ha.
C¸c vïng c©y ¨n qu¶ tËp trung, gåm c©y ¨n qu¶ nhiÖt ®íi ë Nam Bé vµ
c©y ¨n qu¶ ¸ nhiÖt ®íi ë miÒn nói phÝa B¾c kho¶ng 500.000ha.
C¸c vïng ch¨n nu«i lîn xuÊt khÈu ë c¸c tØnh ®ång b»ng S«ng Hång vµ
§ång b»ng S«ng cöu Long..v.v.
Trªn c¬ së ph¸t huy c¸c lîi thÕ so s¸nh cña tõng vïng vÒ tiÒm n¨ng ®Êt
®ai, khÝ hËu vµ kinh nghiÖm truyÒn thèng, cïng víi viÖc ®Èy nhanh tiÕn ®é ¸p
dông c¸c thµnh tùu khoa häc kü thuËt ®Ó t¹o ra nhiÒu lo¹i n«ng s¶n hµng ho¸
®a d¹ng ®¸p øng nhu cÇu trong n-íc vµ xuÊt khÈu.
Nh- vËy ®Ó ®¹t ®-îc môc tiªu trªn kh«ng thÓ kh«ng tiÕn hµnh quy ho¹ch
vµ thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p ®ång bé ®Ó t¹o ra c¸c vïng chuyªn canh s¶n xuÊt
hµng ho¸ lín g¾n kÕt liªn hoµn gi÷a tr-íc s¶n xuÊt, trong s¶n xuÊt vµ sau s¶n
xuÊt, gi÷a s¶n xuÊt - chÕ biÕn vµ tiªu thô, t¹o hµnh lang th«ng suèt tõ s¶n xuÊt
cña n«ng d©n ®Õn thÞ tr-êng tiªu thô.
7. Sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp chÕ n«ng s¶n cña n-íc ta:
Nh×n chung, c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n cña n-íc ta ®· b-íc ®Çu
v-ît qua ®-îc nh÷ng khã kh¨n cña thêi kú ®Çu chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr-êng
vµ ®· cã mét sè tiÕn bé.
N¨m n¨m võa qua, nhÊt lµ hai n¨m 1995- 1996, lµ thêi kú tËp trung ®Çu
t- cao cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n. HÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn
n«ng s¶n ®· ®i vµo ®Çu t- x©y dùng vïng nguyªn liÖu, ®æi míi thiÕt bÞ vµ c«ng
nghÖ, t¨ng thªm c¬ së vµ c«ng suÊt, lµm cho n¨ng lùc chÕ biÕn n«ng s¶n t¨ng
nhanh, ®Æc biÖt lµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn mÝa ®-êng.
C¸c doanh nghiÖp còng ®· xóc tiÕn nhanh viÖc tiÕp cËn thÞ tr-êng trong
vµ ngoµi n-íc, bè trÝ l¹i s¶n xuÊt, ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm vµ c¶i tiÕn mÉu m·
phï hîp víi thÞ hiÕu tiªu dïng cña tõng thÞ tr-êng. S¶n phÈm chÌ chÕ biÕn tõ 7
mÆt hµng (3 lo¹i chÌ ®en vµ 4 lo¹i chÌ h-¬ng) nay ®· cã 45 mÆt hµng chÌ tham
gia vµo thÞ tr-êng. VÒ cµ fª, ngoµi cµ fª nh©n ®· cã c¸c mÆt hµng cµ fª hoµ
tan, cµ fª rang xay xuÊt khÈu, mÆt hµng g¹o xuÊt khÈu còng ®a d¹ng h¬n...
S¶n l-îng c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n còng ®· t¨ng ®¸ng kÓ. Trong
n¨m 1995 s¶n l-îng g¹o, ng« qua chÕ biÕn: 12,5 triÖu tÊn, t¨ng 4,5 triÖu tÊn so
13
víi n¨m 1990, ®-êng mËt c¸c lo¹i 393.000 tÊn, t¨ng 70.000 tÊn, chÌ bóp kh«
chÕ biÕn c«ng nghiÖp 35.000 tÊn, t¨ng 11.000 tÊn; cao su mñ kh« 120.000 tÊn,
t¨ng trªn 50.000 tÊn; cµ fª nh©n trªn 200.000 tÊn, t¨ng gÊp 4 lÇn so víi n¨m
1990.... §Æc biÖt lµ g¹o chÊt l-îng cao (tû lÖ tÊm 15 -5%) t¨ng lªn rÊt nhanh,
tõ d-íi 1% n¨m 1990 lªn trªn 70% vµo n¨m 1995, lµm thay ®æi h¼n c¬ cÊu vµ
gi¸ trÞ g¹o xuÊt khÈu cña n-íc ta.
Nhê vËy gi¸ trÞ s¶n l-îng chÕ biÕn n«ng s¶n liªn tôc t¨ng víi tèc ®é cao,
b×nh qu©n 5 n¨m 1991- 1995, gi¸ trÞ s¶n l-îng chÕ biÕn l-¬ng thùc t¨ng
17,4% n¨m, gi¸ trÞ s¶n l-îng chÕ biÕn thùc phÈm t¨ng 12,7% n¨m.
Nh×n chung lµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n ®· cã b-íc tiÕn bé ®¸ng kÓ
nh-ng cßn nhá bÐ vµ ch-a ph¸t triÓn t-¬ng xøng víi kh¶ n¨ng cña nguån
nguyªn liÖu, næi bËt lµ:
Tû träng n«ng s¶n ®-îc chÕ biÕn c«ng nghiÖp cßn qu¸ thÊp, míi chØ ®¹t
30% s¶n l-îng mÝa, gÇn 60% chÌ, d-íi 20% rau qu¶...
PhÇn lín c¸c c¬ së chÕ biÕn lóa g¹o, chÌ rau qu¶, mÝa... ®-îc x©y dùng
®· l©u, thiÕt bÞ vµ quy tr×nh c«ng nghÖ l¹c hËu. Tuy nhiªn, hiÖn nay ®· cã mét
sè nhµ m¸y xay x¸t, ®¸nh bãng, ph©n lo¹i g¹o, chÕ biÕn ®-êng, cao su, -¬m
t¬, chÕ biÕn thøc ¨n ch¨n nu«i....míi ®-îc x©y dùng cã m¸y mãc thiÕt bÞ
t-¬ng ®èi hiÖn ®¹i, nhÊt lµ c¸c c¬ së liªn doanh hay ®Çu t- 100% vèn n-íc
ngoµi, nh-ng sè l-îng c¸c c¬ së nµy l¹i ch-a nhiÒu. ChÊt l-îng chÕ biÕn n«ng
s¶n nh×n chung cßn thÊp, hiÖu qu¶ chÕ biÕn ch-a cao nªn søc c¹nh tranh trªn
thÞ tr-êng quèc tÕ kÐm, lµm cho n«ng d©n n-íc ta ph¶i chÞu nhiÒu thua thiÖt.
8. Nh÷ng thuËn lîi cña qu¸ tr×nh CNH - H§H n«ng nghiÖp ë n-íc
ta:
Trong nh÷ng n¨m qua §¶ng vµ Nhµ n-íc ta ®· cã nh÷ng chñ tr-¬ng,
chÝnh s¸ch ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n nh-: ViÖc giao quyÒn sö dông
®Êt n«ng nghiÖp l©u dµi cho hé n«ng d©n, chuyÓn ®æi m« h×nh vµ c¸ch thøc tæ
chøc ho¹t ®éng cña c¸c hîp t¸c x· n«ng nghiÖp, c¸c n«ng, l©m tr-êng, tr¹m
tr¹i; thùc hiÖn c¸c ch-¬ng tr×nh quèc gia vÒ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n nhch-¬ng tr×nh 120 (cho vay gi¶i quyÕt viÖc lµm) ch-¬ng tr×nh 327 (phñ xanh ®Êt
chèng, ®åi träc), ch-¬ng tr×nh 773 (khai ph¸ vïng b·i båi ven biÓn)... KÕt qu¶ lµ
ngµnh n«ng nghiÖp ®· cã chuyÓn biÕn tÝch cùc. N«ng nghiÖp ®· ®¶m b¶o ®ñ nhu
cÇu l-¬ng thùc cho nhu cÇu an toµn l-¬ng thùc,trë thµnh mét trong nh÷ng thÕ
m¹nh xuÊt khÈu thu ngo¹i tÖ cho ®Êt n-íc; ®Êt ®· ®-îc sö dông cã hiÖu qu¶ h¬n
14
c¶ vÒ sè l-îng lÉn chÊt l-îng khai th¸c; ®êi sèng n«ng d©n tõng b-íc ®-îc c¶i
thiÖn vµ n©ng cao...
Chóng ta cã mét thuËn lîi n÷a cho qu¸ tr×nh CNH - H§H n«ng nghiÖp lµ
hiÖn nay n-íc ta ®ang thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa nÒn kinh tÕ quan hÖ víi
c¸c n-íc trong khu vùc vµ ngoµi thÕ giíi, nªn cã thÓ tiÕp thu ®-îc nh÷ng kinh
nghiÖm, nh÷ng tiÕn bé khoa häc míi vËn dông vµo trong n«ng nghiÖp cña
m×nh. MÆt kh¸c hiÖn nay ë n-íc ta vai trß cña kinh tÕ hé ngµy cµng ®-îc
kh¼ng ®Þnh, nã lµ ®¬n vÞ kinh tÕ tù chñ, rÊt n¨ng ®éng, s¸ng t¹o trong viÖc tiÕp
thu nh÷ng tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ míi vµo trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp.
9. Nh÷ng khã kh¨n vµ th¸ch thøc trong qu¸ tr×nh CNH - H§H n«ng
nghiÖp n-íc ta:
* Khã kh¨n:
Khã kh¨n tr-íc hÕt lµ hiÖn nay nÒn n«ng nghiÖp n-íc ta vÉn mang mét
nÒn n«ng nghiÖp s¶n xuÊt nhá lµ phæ biÕn, viÖc c¬ giíi ho¸ th× chËm ph¸t
triÓn, diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp th× cßn manh món, ph©n t¸n, ®iÒu kiÖn ®Êt ®ai
canh t¸c b×nh qu©n trªn ®Çu ng-êi cßn thÊp vµ ®Æc biÖt ë n«ng th«n, tr×nh ®é
vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ, tr×nh ®é vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ cßn yÕu kÐm vµ
chuyÓn biÕn chËm.
Vai trß cña kinh tÕ hé tuy ®· ®-îc kh¼ng ®Þnh, nh-ng kh¶ n¨ng vÒ mÆt
tµi chÝnh cña hä th× cßn rÊt eo hÑp vµ nhá bÐ. Trªn ®©y còng lµ nh÷ng khã
kh¨n c¬ b¶n mµ nã ®· kh«ng g©y sù k×m h·m nhá ®èi víi qu¸ tr×nh c«ng
nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp hiÖn nay.
* Th¸ch thøc:
Kh¸c víi nhiÒu n-íc trong khu vùc, sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt ë ViÖt Nam l¹i
diÔn ra trong bèi c¶nh møc t¨ng d©n sè vµ tû lÖ ®ãi nghÌo cao. C«ng t¸c gi¸o
dôc vµ ®µo t¹o, ®Æc biÖt ë nh÷ng vïng s©u, vïng xa, vïng miÒn nói cao cßn
nhiÒu khã kh¨n, h¹n chÕ. HÖ thèng phóc lîi c«ng céng, c¬ së vËt chÊt kü thuËt
vµ c¸c vÊn ®Ò x· héi kh¸c cßn mét kho¶ng c¸ch xa víi yªu cÇu. Tû lÖ ng-êi
nghÌo, hé nghÌo tuy cã xu h-íng gi¶m nh-ng møc sèng cßn rÊt thÊp. Chªnh
lÖch møc sèng vËt chÊt vµ v¨n ho¸ gi÷a n«ng th«n vµ thµnh thÞ, gi÷a c¸c vïng
ngµy cµng t¨ng. C¨ng th¼ng x· héi vÒ nguån nh©n lùc d- thõa ngµy cµng nãng
báng. Bªn c¹nh ®ã, trong nhiÒu n¨m chiÕn l-îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ch-a
chó ý ®óng møc tíi b¶o vÖ m«i tr-êng, m«i tr-êng sèng trong lµnh ë n«ng
th«n còng ®ang bÞ suy tho¸i nghiªm träng. Rõng nói nghÌo kiÖt, nguån n-íc
15
ngµy cµng khan hiÕm vµ ®ang bÞ « nhiÔm, ®Êt ®ai bÞ bµo mßn vµ suy tho¸i, tµi
nguyªn sinh vËt kh«ng ®-îc b¶o tån, thiªn tai th× dån dËp trªn diÖn réng....v.v.
ThÞ tr-êng trong vµ ngoµi n-íc th× lu«n biÕn ®éng yªu cÇu vÒ n©ng cao
hiÖu qu¶ kinh tÕ, n©ng cao møc sèng th× ngµy cµng cao, trong khi kh¶ n¨ng
®¸p øng cña kinh tÕ hé cßn giíi h¹n.
Qu¸ tr×nh më cöa nÒn kinh tÕ t¹o ra nhiÒu thuËn lîi nh-ng còng ®Æt rÊt
nhiÒu nh÷ng khã kh¨n vÒ kinh tÕ - chÝnh trÞ cho ®Êt n-íc. §iÓn h×nh lµ cuéc
khñng ho¶ng tµi chÝnh- tiÒn tÖ bïng næ ë §«ng Nam ¸ tõ gi÷a n¨m 1997 ngµy
cµng nghiªm träng vµ lan réng, chuyÓn thµnh khñng ho¶ng kinh tÕ, ®-a tíi sù
x¸o ®éng vÒ chÝnh trÞ - x· héi ë mét sè n-íc, thËm chÝ dÉn tíi nh÷ng biÕn ®æi
nhÊt ®Þnh trong quan hÖ quèc tÕ...
Nh- vËy ®øng tr-íc nh÷ng khã kh¨n vµ thö th¸ch nµy, yªu cÇu ®· ®Æt ra
®èi víi chóng ta lµ cÇn ph¶i s¸ng suèt ®Ò ra nh÷ng ®Þnh h-íng, nh÷ng gi¶i
ph¸p ®óng ®¾n, kÞp thêi ®Ó kh¾c phôc vµ ®æi míi, tiÕp tôc ®-a sù nghiÖp c«ng
nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp, n«ng th«n v÷ng b-íc tiÕn lªn, gi÷ v÷ng
môc tiªu vµ quan ®iÓm cña §¶ng, nhµ n-íc ®Ò ra.
III/ Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn n«ng nghiÖp ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh CNHH§H.
1. §Þnh h-íng vµ môc tiªu:
§Ó c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp trong ®iÒu kiÖn n-íc ta
th× n«ng nghiÖp cÇn ph¸t triÓn theo ®Þnh h-íng vµ nh»m ®¹t c¸c môc tiªu sau:
§Èy m¹nh th©m canh s¶n xuÊt l-¬ng thùc, ®¶m b¶o an toµn l-¬ng thùc
cho ®Êt n-íc tr-íc m¾t vµ l©u dµi, ®ång thêi ngµy cµng t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm
cã chÊt l-îng cao phôc vô cho xuÊt khÈu, t¨ng thªm nguån ngo¹i tÖ cho ®Êt
n-íc.
Ph¸t triÓn m¹nh ngµnh ch¨n nu«i, ®-a ch¨n nu«i trë thµnh ngµnh s¶n
xuÊt chÝnh trong n«ng nghiÖp.
Ph¸t triÓn nÒn n«ng nghiÖp bÒn v÷ng, néi dung cña n«ng nghiÖp bÒn
v÷ng cÇn ®-îc hiÓu lµ:
Mét nÒn n«ng nghiÖp biÕt gi÷ g×n, ph¸t triÓn, båi d-ìng vµ sö dông
hîp lý c¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn cña n«ng nghiÖp, ®Æc biÖt lµ ®Êt
®ai vµ nguån n-íc.
Mét nÒn n«ng nghiÖp cã tr×nh ®é th©m canh cao, biÕt kÕt hîp mét c¸ch
hµi hoµ gi÷a viÖc sö dông c¸c kü thuËt vµ c«ng nghiÖp tiªn tiÕn.
16
Mét nÒn n«ng nghiÖp s¹ch, biÕt h¹n chÕ tèi ®a viÖc sö dông c¸c chÊt ho¸
häc cã h¹i ®Õn m«i sinh, m«i tr-êng vµ søc khoÎ con ng-êi.
Mét nÒn n«ng nghiÖp cã c¬ cÊu c©y trång vµ con vËt nu«i hîp lý, phï
hîp víi ®Æc ®iÓm vµ ®iÒu kiÖn tù nhiªn cña mçi vïng. C¬ cÊu nµy ph¶i ®¶m
b¶o cho n«ng nghiÖp khai th¸c ®-îc tèi ®a lîi thÕ so s¸nh, ®¶m b¶o cho n«ng
nghiÖp ph¸t triÓn toµn diÖn víi tèc ®é nhanh.
Môc tiªu tæng qu¸t vµ l©u dµi cña c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng
nghiÖp lµ x©y dùng mét nÒn n«ng nghiÖp cã c¬ së vËt chÊt kü thuËt hiÖn
®¹i, c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, quan hÖ s¶n xuÊt tiÕn bé vµ phï hîp, ®Ó t¨ng
n¨ng suÊt lao ®éng, gi¶i quyÕt viÖc lµm, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, nhanh chãng
n©ng cao thu nhËp vµ ®êi sèng cña d©n c- n«ng th«n, ®-a n«ng th«n n-íc ta
tiÕn lªn v¨n minh hiÖn ®¹i.
Nh÷ng môc tiªu cô thÓ ®-îc ®Æt ra cho nh÷ng n¨m tíi nh- sau:
Tèc ®é t¨ng tr-ëng n«ng nghiÖp tõ 4,5 - 5% n¨m 2000, 4 - 4,5% n¨m
2010 vµ 4 - 4,5% n¨m 2020.
GDP b×nh qu©n ®Çu ng-êi ®¹t 200 USD n¨m 2000, 500 USD n¨m 2010
vµ 1200 - 1400 USD n¨m 2020.
L-¬ng thùc ®¹t 30-32 triÖu (tÊn) vµo n¨m 2000, 40 triÖu (tÊn) n¨m 2010
vµ 45 triÖu (tÊn) n¨m 2020.
Kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 5 tû (USD) n¨m 2000, 15 tû (USD) n¨m 2010
vµ 20 tû, n¨m 2020.
T¹o viÖc lµm hµng n¨m, 800 (ngh×n/ng-êi) n¨m 2000 vµ n¨m 2010 , 500
(ngh×n ng-êi) n¨m 2020.
2. NhiÖm vô vµ gi¶i ph¸p:
§Ó kh¾c phôc tõng b-íc nh÷ng khã kh¨n, v-íng m¾c chñ yÕu cña qu¸
tr×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ tiÕp tôc t¹o ®éng lùc thóc ®Èy cho tiÕn tr×nh
c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp cÇn thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô, gi¶i
ph¸p lín, then chèt sau:
TiÕp tôc thùc hiÖn thuû lîi ho¸, c¬ giíi ho¸, ®iÖn khÝ ho¸, ho¸ häc ho¸,
sinh häc ho¸...nh»m ph¸t triÓn n«ng, l©m, ng- nghiÖp toµn diÖn theo h-íng
s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ c¶i thiÖn m«i tr-êng sinh th¸i, h×nh thµnh c¸c vïng
chuyªn canh cã khèi l-îng n«ng s¶n hµng ho¸ lín, chÊt l-îng cao, ®¸p øng
nhu cÇu nguyªn liÖu cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn.
17
Ph¶i g¾n nghiªn cøu víi øng dông c¸c tiÕn bé kü thuËt, c«ng nghiÖp víi
n«ng nghiÖp, ph¸t triÓn nhanh c¸c ngµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô n«ng th«n,
t¹o viÖc lµm, t¨ng thu nhËp, ®Æc biÖt chó träng ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ
truyÒn thèng, më mang nghÒ míi h-íng vÒ xuÊt khÈu.
T¨ng c-êng vai trß tù chñ cña kinh tÕ hé x· viªn, tiÕp tôc khuyÕn khÝch
ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc kinh tÕ hîp t¸c ®a d¹ng, tù nguyÖn, x©y dùng quan hÖ
liªn kÕt æn ®Þnh gi÷a kinh tÕ nhµ n-íc víi hîp t¸c x·, tæ hîp t¸c, hé n«ng d©n
tõ s¶n xuÊt, chÕ biÕn, b¶o qu¶n ®Õn tiªu thô s¶n phÈm, b¶o ®¶m lîi Ých cña
n«ng d©n.
§æi míi c¬ chÕ l-u th«ng, trong ®ã doanh nghiÖp nhµ n-íc ®ãng vai trß
chñ ®¹o, b¶o ®¶m cung øng vËt t-, tiªu thô n«ng s¶n æn ®Þnh cho n«ng d©n,
thùc hiÖn b¶o hé gi¸ mét sè mÆt hµng n«ng, l©m, thuû lîi ®Ó duy tr× c¬ cÊu s¶n
xuÊt ë c¸c vïng chuyªn canh.
G¾n xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo víi gi¶i quyÕt viÖc lµm, x©y dùng kÕt cÊu h¹
tÇng víi chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp, ph¸t triÓn kinh tÕ víi n©ng
cao d©n trÝ, b¶o ®¶m c«ng b»ng x· héi. Coi sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn
®¹i ho¸ lµ cña d©n, vµ do d©n quyÕt ®Þnh, bëi vËy ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh,
t¨ng c-êng néi sinh cña tõng hé gia ®×nh, tõng ®Þa ph-¬ng, c¬ së, tõng vïng
®Ó tiÕp nhËn cã hiÖu qu¶ sù ®Çu t- cña nhµ n-íc lµ vÊn ®Ò cã tÝnh nguyªn t¾c
trong chØ ®¹o vµ thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp.
CÇn tiÕp tôc thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch ®Ó ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, chÝnh
s¸ch chÝnh lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt nhÊt ®Ó ®¹t môc tiªu ®Ò ra.
Nh÷ng chÝnh s¸ch chñ yÕu ®Ó c«ng nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp lµ:
- ChÝnh s¸ch vèn:
Nguån vèn tõ ng©n s¸ch nhµ n-íc chñ yÕu ®Çu t- cho c¬ së h¹ tÇng kinh
tÕ vµ c¬ së h¹ tÇng v¨n ho¸ lµ chñ yÕu.
Kªu gäi ODA kh«ng hoµn l¹i, ®Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµi kÌm theo
nh÷ng -u ®·i nhÊt ®Þnh nh»m ph¸t triÓn n«ng nghiÖp kiÓu trang tr¹i quy m«
lín lµ chñ yÕu vµ ph¸t triÓn nhiÒu ngµnh nghÒ trªn ®¹i bµn n«ng th«n.
KhuyÕn khÝch ®Çu t- trong n-íc vµo ph¸t triÓn n«ng nghiÖp kiÓu trang
tr¹i, ph¸t triÓn ngµnh nghÒ trªn ®Þa bµn n«ng th«n víi c¸c quy m« võa, nhá vµ
mét phÇn cã quy m« lín.
18
Ph¸t triÓn tÝn dông n«ng th«n, c¸c ng©n hµng ng-êi nghÌo, thùc hiÖn
chÝnh s¸ch tÝn dông -u ®·i cho n«ng d©n, h¹ møc l·i suÊt cho vay vµ gi¶m bít
tèi ®a thñ tôc hµnh chÝnh nh-ng vÉn ®¶m b¶o an toµn vèn.
- ChÝnh s¸ch vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ:
T¨ng c-êng ®Çu t- c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho viÖc nghiªn cøu g¾n víi
øng dông c¸c tiÕn bé kü thuËt, c«ng nghÖ n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt l-îng cña
c¸c lo¹i n«ng, l©m, thuû s¶n vµ hµng chÕ biÕn xuÊt khÈu.
Hç trî vèn víi l·i suÊt -u ®·i cho c¸c c¬ së s¶n xuÊt m¸y mãc, thiÕt bÞ
tiªn tiÕn cho c¸c doanh nghiÖp sö dông c¸c lo¹i m¸y mãc, thiÕt bÞ s¶n xuÊt
trong n-íc.
T¹o m«i tr-êng thuËn lîi cho viÖc nhËp khÈu c«ng nghÖ, ®Çu t- vµ
chuyÓn giao c«ng nghÖ n-íc ngoµi vµo ViÖt Nam: cung cÊp th«ng tin, sö
dông m«i giíi, gi¶m bít thñ tôc xÐt duyÖt, gi¶m hoÆc miÔn thuÕ nhËp khÈu,
b¶o l·nh cho vay vèn...
Cã chÝnh s¸ch ®·i ngé tho¶ ®¸ng ®èi víi nh÷ng gi¶i ph¸p h÷u hiÖu vÒ kü
thuËt vµ qu¶n lý trong n«ng nghiÖp ®èi víi c¸c c¸n bé khoa häc - c«ng nghÖ
ho¹t ®éng trùc tiÕp ë ®Þa bµn n«ng th«n.
- ChÝnh s¸ch ®Êt ®ai:
CÇn cã chÝnh s¸ch cô thÓ ®Ó chØ ®¹o qu¸ tr×nh tÝch tô tËp trung ®Êt ®ai ®Ó
s¶n xuÊt, ®Ó h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c n«ng tr¹i, xÝ nghiÖp, c«ng ty kinh
doanh n«ng nghiÖp...
Kh¾c phôc t×nh tr¹ng hé n«ng d©n kh«ng cã ®Êt b»ng më réng khai
hoang, phôc ho¸, g¾n ngay tõ ®Çu viÖc cho vay vèn, h-íng dÉn, ¸p dông khoa
häc kü thuËt víi viÖc h×nh thµnh c¸c tæ chøc kinh tÕ hîp t¸c, cã chÝnh s¸ch
hîp lý ®Ó hé n«ng d©n chuyÓn nh-îng ruéng ®Êt cã c¬ héi chuyÓn sang nghÒ
kh¸c...
Xo¸ bá chÕ ®é giao kho¸n b¶o vÖ, khoanh nu«i t¸i sinh rõng chuyÓn sang
giao ®Êt cã rõng æn ®Þnh l©u dµi cho d©n.
- ChÝnh s¸ch tiªu thô n«ng s¶n vµ cung øng vËt t- ph©n bãn:
Tæ chøc s¾p xÕp l¹i c¸c doanh nghiÖp nhµ n-íc g¾n víi ph¸t triÓn m¹nh
c¸c h×nh thøc kinh tÕ hîp t¸c x· , g¾n chøc n¨ng tiªu thô n«ng s¶n vµ cung
øng ph©n bãn lµm mét, kÓ c¶ viÖc xuÊt khÈu g¹o vµ nhËp khÈu ph©n bãn.
19
Bè trÝ l¹i c¬ cÊu s¶n xuÊt trong n-íc cho phï hîp víi lîi thÕ so s¸nh cña
tõng vïng vµ ®¶m b¶o thÞ tr-êng thèng nhÊt, th«ng suèt c¶ n-íc.
Thùc hiÖn ®Êu thÇu h¹n ng¹ch xuÊt khÈu g¹o, nhËp khÈu ph©n bãn, cã c¬
chÕ chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch t×m thÞ tr-êng xuÊt khÈu g¹o nh-: x©y dùng chÕ
®é m«i giíi, tæ chøc hîp t¸c xuÊt khÈu víi c¸c n-íc trong khu vùc, t¨ng c-êng
ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ cña c¸c c¬ quan th-¬ng m¹i cña ta ë n-íc ngoµi ®Ó
kh«ng ngõng më réng thÞ tr-êng tiªu thô n«ng s¶n hµng ho¸.
- ChÝnh s¸ch ®Çu t-:
CÇn cô thÓ ho¸ luËt ®Çu t- trong n-íc vµ n-íc ngoµi b»ng c¸c chÝnh s¸ch
-u ®·i cña nhµ n-íc vµ hç trî cña d©n, nh»m khuyÕn khÝch ®éng viªn c¸c nhµ
®Çu t- bá vèn vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt n«ng, l©m, ng- nghiÖp, kinh tÕ n«ng th«n,
®Æc biÖt vµo vïng cao, vïng d©n téc Ýt ng-êi, vïng s©u xa trung t©m.
Gi¶m bít c¸c thñ tôc hµnh chÝnh, ph©n cÊp m¹nh h¬n cho chÝnh quyÒn
®Þa ph-¬ng xÐt duyÖt c¸c dù ¸n, t¨ng c-êng phèi hîp chÆt chÏ, thèng nhÊt
h¬n gi÷a c¸c ngµnh ®Ó nhanh chãng tiÕp cËn vµ triÓn khai thùc hiÖn c¸c dù
¸n ®Çu t- n-íc ngoµi.
T¨ng tû lÖ ®Çu t- cña nhµ n-íc cho khu vùc n«ng th«n lªn 25% tæng
ng©n s¸ch nhµ n-íc hµng n¨m b»ng c¸c ch-¬ng tr×nh, dù ¸n cã môc tiªu vµ
®-îc ph©n bæ, giao ngay tõ ®Çu n¨m cho c¸c ®Þa ph-¬ng.
- ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn nguån nh©n lùc:
Kh¾c phôc t×nh tr¹ng thiÕu gi¸o viªn, tr-êng líp häc tËp, nhÊt lµ trong
viÖc phæ cËp gi¸o dôc tiÓu häc. Duy tr× vµ më réng tr-êng phæ th«ng d©n téc
néi tró, c¸c tr-êng b¸n tró ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho con em ®ång bµo d©n téc,
vïng xa trung t©m c¬ héi ®Õn tr-êng. TiÕp tôc thùc hiÖn chÝnh s¸ch -u ®·i ®èi
víi häc sinh nghÌo häc giái, cã quy ho¹ch, kÕ ho¹ch ®µo t¹o, båi d-ìng sö
dông nh©n tµi.
Cïng víi viÖc nhµ n-íc t¨ng c-êng më réng c¸c tr-êng d¹y nghÒ ë c¸c
khu vùc n«ng th«n, cÇn khuyÕn khÝch c¸c c¸ nh©n, tæ chøc trong n-íc vµ n-íc
ngoµi më tr-êng líp d¹y nghÒ, h-íng dÉn phæ biÕn khoa häc kü thuËt, qu¶n
lý, kinh nghiÖm s¶n xuÊt, kinh doanh cho n«ng d©n.
Xo¸ x· "tr¾ng" vÒ tr¹m y tÕ, n©ng cao chÊt l-îng phôc vô cña m¹ng l-íi
y tÕ, v¨n ho¸ c¬ së, thùc hiÖn x· héi ho¸ c¸c ho¹t ®éng y tÕ, v¨n ho¸, thÓ dôc
thÓ thao, gi¶m tû lÖ suy dinh d-ìng ë trÎ em, t¨ng tuæi thä b×nh qu©n, ®éng
viªn toµn d©n h¨ng h¸i tham gia lao ®éng s¶n xuÊt, t¨ng tÝch luü cho sù nghiÖp
c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸...
20
- Xem thêm -
.PDF 
23 
12634 
63 
