Tài liệu Kc045 llsx và qhsx

Lêi më ®Çu X· héi loµi ng-êi ®· tr¶i qua n¨m chÕ ®é x· héi: x· héi nguyªn thuû, chiÕm h÷u n« lÖ, phong kiÕn, t- b¶n chñ nghÜa, x· héi chñ nghÜa. LÞch sö ph¸t triÓn cña loµi ng-êi lµ sù ®Êu tranh thay thÕ lÉn nhau cña c¸c chÕ ®é x· héi, x· héi sau cao h¬n x· héi tr-íc. Sù thay thÕ c¸c h×nh th¸i x· héi nµy lµ tÊt yÕu do c¸c quy luËt kinh tÕ chi phèi. Nghiªn cøu triÕt häc, kinh tÕ chÝnh trÞ häc còng nh- nhiÒu m«n khoa häc kinh tÕ kh¸c nhiÒu ng-êi ®· cã chung nhËn xÐt : qui luËt "quan hÖ s¶n xuÊt ph¶i phï hîp víi tr×nh ®é vµ tÝnh chÊt cña lùc l-îng s¶n xuÊt" lµ qui luËt chi phèi toµn bé hÖ thèng x· héi tõ t-íc tíi nay. N-íc ta ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng theo ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa do ®ã nghiªn cøu qui luËt nµy kh«ng nh÷ng lµm chÝnh s¸ch chiÕn l-îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña n-íc ta mµ cßn lµm tiÒn ®Ò cho sù dù ®o¸n xu thÕ ph¸t triÓn cña thÕ giíi ®Ó tõ ®ã ®Ò ra nh÷ng biÖn ph¸p vµ quyÕt s¸ch hîp lý. Nghiªn cøu m«n triÕt häc em ®· lùa chän ®Ò tµi “ quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc l-îng s¶n xuÊt vµ vËn dông quy luËt trong qu¸ tr×nh CNH- H§H ë n-íc ta” Bµi tiÓu luËn cña em ®-îc tr×nh bµy thµnh hai phÇn: Ch-¬ng 1: C¬ së lý luËn cho viÖc ph©n tÝch mèi quan hÖ gi÷a lùc l-îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt Ch-¬ng 2: VËn dông quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc l-îng s¶n xuÊt trong qu¸ tr×nh CNH- H§H ë n-íc ta Do thêi gian vµ tr×nh ®é cßn h¹n chÕ nªn bµi viÕt cña em kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. Em kÝnh mong sù gióp ®ì vµ chØ b¶o tËn t×nh cña thÇy gi¸o vµ c¸c b¹n . Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n . Ch-¬ng 1 C¬ së lý luËn cho viÖc ph©n tÝch mèi quan hÖ gi÷a lùc l-îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt C.M¸c ®· ph¸t hiÖn ra: trong s¶n xuÊt cã hai mÆt kh«ng thÓ t¸ch rêi nhau, mét mÆt lµ quan hÖ gi÷a ng-êi víi tù nhiªn; mÆt kh¸c lµ quan hÖ gi÷a ng-êi víi ng-êi. Theo «ng” Trong s¶n xuÊt ng-êi ta kh«ng nh÷ng chØ t¸c ®éng vµo giíi tù nhiªn mµ cßn t¸c ®éng lÉn nhau n÷a, ng-êi ta kh«ng thÓ s¶n xuÊt ®-îc nÕu kh«ng kÕt hîp víi nhau theo mét c¸ch nµo ®ã ®Ó ho¹t ®éng chung vµ ®Ó trao ®æi ho¹t ®éng víi nhau. Muèn s¶n xuÊt ®-îc, ng-êi ta ph¶i cã nh÷ng mèi liªn hÖ vµ quan hÖ nhÊt ®Þnh víi nhau vµ sù t¸c ®éng cña hä vµo giíi tù nhiªn” (C.M¸c, Ph¡ngghen, TuyÓn tËp, tËp II, NXB Sù thËt, Hµ néi-1981). Trong hai mÆt ®ã, mét mÆt lµ lùc l-îng s¶n xuÊt, mÆt kia lµ quan hÖ s¶n xuÊt. 1.1 Lùc l-îng s¶n xuÊt. Lùc l-îng s¶n xuÊt lµ g×? ë ®©y cã nhiÒu c¸ch tiÕp cËn. Trong mèi quan hÖ gi÷a con ng-êi víi tù nhiªn trong s¶n xuÊt th× lùc l-îng s¶n xuÊt biÓu hiÖn mèi quan hÖ gi÷a con ng-êi víi tù nhiªn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Lùc l-îng s¶n xuÊt biÓu hiÖn mèi quan hÖ gi÷a con ng-êi víi tù nhiªn. Tr×nh ®é lùc l-îng s¶n xuÊt thÓ hiÖn tr×nh ®é trinh phôc thiªn nhiªn cña con ng-êi trong mét giai ®o¹n lÞch sö nhÊt ®Þnh. Lùc l-îng s¶n xuÊt lµ sù kÕt hîp gi÷a ng-êi lao ®éng víi t- liÖu s¶n xuÊt. Trong c¸c yÕu tè cña lùc l-îng s¶n xuÊt th× ng-êi lao ®éng ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh.Theo V.I Lª nin “ lùc l-îng s¶n xuÊt hµng ®Çu cña toµn thÓ nh©n lo¹i lµ c«ng nh©n, lµ ng-êi lao ®éng” . Ng-êi lao ®éng lµ chñ thÓ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt víi nh÷ng kinh nghiÖm s¶n xuÊt, thãi quen lao ®éng, sö dông t- liÖu s¶n xuÊt ®Ó t¹o ra cña c¶i vËt chÊt. S¶n xuÊt ®-îc tiÕn hµnh nh- thÕ nµo , tr-íc hÕt tïy thuéc vµo thÓ chÊt, tinh thÇn vµ tr×nh ®é cña ng-êi lao ®éng. Cïng víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt vËt chÊt, tr×nh ®é cña ng-êi lao ®éng kh«ng ngõng ®-îc t¨ng lªn, c¬ cÊu lùc l-îng lao ®éng còng ®-îc thay ®æi mét c¸ch t-¬ng øng. Ngµy nay, víi cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ, lao ®éng ®ang biÕn ®æi theo xu h-íng ngµy cµng trÝ tuÖ hãa, lao ®éng trÝ tuÖ ngµy cµng ®ãng vai trß chÝnh yÕu trong lùc l-îng lao ®éng; hµm l-îng chÊt x¸m trong s¶n phÈm ngµy cµng t¨ng. Trong t- liÖu s¶n xuÊt th× c«ng cô s¶n xuÊt ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh. Tr×nh ®é ph¸t triÓn cña c«ng cô lao ®éng quyÕt ®Þnh tr×nh ®é chinh phôc tù nhiªn cña con ng-êi, lµ tiªu chuÈn ®Ó ph©n biÖt c¸c thêi ®¹i kinh tÕ trong lÞch sö. Trong qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt, c«ng cô lao ®éng kh«ng ngõng ®-îc ®æi míi vµ ph¸t triÓn. §ã lµ yÕu tè ®éng nhÊt cña lùc l-îng s¶n xuÊt. Trong thêi ®¹i ngµy nay, khoa khäc ®· trë thµnh lùc l-îng s¶n xuÊt trùc tiÕp. Nã võa lµ ngµnh s¶n xuÊt riªng, võa x©m nhËp vµo yÕu tè cÊu thµnh lùc l-îng s¶n xuÊt, ®em l¹i sù thay ®æi vÒ chÊt cña lùc l-îng s¶n xuÊt. C¸c yÕu tè cÊu thµnh lùc l-îng s¶n xuÊt t¸c ®éng lÉn nhau mét c¸ch kh¸ch quan, lµm cho lùc l-îng s¶n xuÊt trë thµnh yÕu tè ®éng nhÊt. Lùc l-îng s¶n xuÊt kh«ng ph¶i lµ phÐp céng cña c¸c yÕu tè mµ lµ mét hÖ thèng, trong ®ã chóng quan hÖ chÆt chÏ, thèng nhÊt víi nhau. C¸c yÕu tè cña lùc l-îng s¶n xuÊt tån t¹i trong mét kiÓu tæ chøc, ph©n c«ng lao ®éng nhÊt ®Þnh. Khi nãi ®Õn lùc l-îng s¶n xuÊt kh«ng thÓ kh«ng nãi ®Õn tæ chøc, ph©n c«ng lao ®éng x· héi. 1.2 Quan hÖ s¶n xuÊt: G¾n liÒn víi lùc l-îng s¶n xuÊt, ®ã lµ quan hÖ s¶n xuÊt. Quan hÖ s¶n xuÊt x· héi lµ quan hÖ kinh tÕ gi÷ ng-êi víi ng-êi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ t¸i s¶n xuÊt x· héi. Quan hÖ s¶n xuÊt bao gåm quan hÖ kinh tÕ – x· héi vµ quan hÖ kinh tÕ tæ chøc. Quan hÖ kinh tÕ – x· héi biÓu hiÖn h×nh thøc x· héi cña s¶n xuÊt, nã biÓu hiÖn mèi quan hÖ gi÷a ng-êi víi ng-êi trªn ba mÆt chñ yÕu: Quan hÖ së h÷u t- liÖu s¶n xuÊt, quan hÖ tæ chøc, qu¶n lý s¶n xuÊt vµ quan hÖ ph©n phèi s¶n phÈm, trong ®ã quan hÖ së h÷u t- liÖu s¶n xuÊt gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh. Trong lÞch sö nh©n lo¹i ®· cã hai lo¹i h×nh së h÷u c¬ b¶n lµ së h÷u t- nh©n vµ së h÷u c«ng céng. Së h÷u tnh©n lµ läai h×nh së h÷u mµ t- liÖu s¶n xuÊt tËp trung vµo trong tay mét sè Ýt ng-êi, cßn ®¹i ®a sè kh«ng cã hoÆc cã rÊt Ýt t- liÖu s¶n xuÊt. Së h÷u c«ng céng lµ lo¹i h×nh së h÷u mµ t- liÖu s¶n xuÊt thuéc vÒ mäi thµnh viªn trong mçi céng ®ång. Quan hÖ kinh tÕ tæ chøc xuÊt hiÖn trong qu¸ tr×nh tæ chøc s¶n xuÊt. Nã võa biÓu hiÖn quan hÖ gi÷a ng-êi víi ng-êi, võa biÓu hiÖn tr¹ng th¸i tù nhiªn kü thuËt cña nÒn s¶n xuÊt. Quan hÖ kinh tÕ – tæ chøc ph¶n ¸nh tr×nh ®é ph©n c«ng lao ®éng x· héi, chuyªn m«n ho¸ vµ hiÖp t¸c ho¸ s¶n xuÊt. Nã do tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt quy ®Þnh. Quan hÖ ph©n phèi s¶n phÈm s¶n xuÊt ra trùc tiÕp t¸c ®éng ®Õn lîi Ých con ng-êi. Quan hÖ nµy do quan hÖ së h÷u vÒ t- liÖu s¶n xuÊt vµ quan hÖ qu¶n lý s¶n xuÊt chi phèi, song nã còng cã t¸c ®éng tÝch cùc trë l¹i hai mÆt ®ã. Sù thèng thèng nhÊt vµ t¸c ®éng qua l¹i gi÷a lùc l-îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt x· héi hîp thµnh ph-¬ng thøc s¶n xuÊt. Trong sù thèng nhÊt biÖn chøng nµy, sù ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh ®èi víi quan hÖ s¶n xuÊt, quan hÖ s¶n xuÊt ph¶i phô thuéc víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt. Lùc l-îng s¶n xuÊt th-êng xuyªn vËn ®éng, ph¸t triÓn, nªn quan hÖ s¶n xuÊt còng lu«n lu«n thay ®æi nh»m ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt. Sù t¸c ®éng ng-îc l¹i cña quan hÖ s¶n xuÊt ®èi víi lùc l-îng s¶n xuÊt diÔn ra theo hai h-íng, hoÆc lµ thóc ®Èy lùc l-îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn, hoÆc k×m h·m sù ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt. Trong tr-êng hîp quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt th× nã sÏ thóc ®Çy lùc l-îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Ng-îc l¹i, quan hÖ s¶n xuÊt l¹c hËu sÏ k×m h·m sù ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt. Ngay c¶ trong tr-êng hîp quan hÖ s¶n xuÊt ®i qu¸ xa so víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt th× nã còng k×m h·m sù ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt. Mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a lùc l-îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt lµm h×nh thµnh quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt ph¶i phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt. §©y lµ quy luËt kinh tÕ chung cña mäi ph-¬ng thøc s¶n xuÊt x· héi. Quy luËt kinh tÕ ®ã chi phèi lÞch sö ph¸t triÓn cña c¸c ph-¬ng thøc s¶n xuÊt x· héi, ®ång thêi còng trùc tiÕp t¸c ®éng tíi sù vËn ®éng cña mçi ph-¬ng thøc s¶n xuÊt. LÞch sö ph¸t triÓn cña nÒn s¶n xuÊt x· héi lµ lÞch sö ph¸t triÓn cña nh÷ng ph-¬ng thøc s¶n xuÊt kÕ tiÕp nhau tõ thÊp ®Õn cao: ph-¬ng thøc s¶n xuÊt céng s¶n nguyªn thuû, chiÕm h÷u n« lÖ, phong kiÕn, t- b¶n chñ nghÜa vµ céng s¶n chñ nghÜa. 1.3 Quy luËt vÒ sù phï hîp cña quan hÖ s¶n xuÊt víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt Trong mèi quan hÖ gi÷a lùc l-îng s¶n xuÊt víi quan hÖ s¶n xuÊt th× lùc l-îng s¶n xuÊt lµ néi dung, cßn quan hÖ s¶n xuÊt lµ h×nh thøc x· héi cña s¶n xuÊt. Lùc l-îng s¶n xuÊt th-êng xuyªn biÕn ®æi , cßn quan hÖ s¶n xuÊt t-¬ng ®èi æn ®Þnh; lùc l-îng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh quan hÖ s¶n xuÊt , quan hÖ s¶n xuÊt ph¶i phï hîp víi lùc l-îng s¶n xuÊt vµ t¸c ®éng tÝch cùc trë l¹i lùc l-îng s¶n xuÊt. - Lùc l-îng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh quan hÖ s¶n xuÊt: Xu h-íng cña s¶n xuÊt vËt chÊt lµ kh«ng ngõng ph¸t triÓn, sù biÕn ®æi bao giê còng b¾t ®Çu b»ng sù biÕn ®æi cña lùc l-îng s¶n xuÊt. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ®Ó lao ®éng bít nÆng nhäc vµ ®¹t hiÖu qu¶ h¬n con ng-êi lu«n lu«n t×m c¸ch c¶i tiÕn c«ng cô lao ®éng vµ chÕ t¹o ra nh÷ng c«ng cô lao ®éng tinh x¶o h¬n. Cïng víi sù biÕn ®æi vµ ph¸t triÓn cña c«ng cô lao ®éng th× kinh nghiÖm s¶n xuÊt, thãi quen lao ®éng kü n¨ng s¶n xuÊt kiÕn thøc khoa häc cña con ng-êi còng tiÕn bé. Lùc l-îng s¶n xuÊt trë thµnh yÕu tè ®éng nhÊt, c¸ch m¹ng nhÊt. Cßn quan hÖ s¶n xuÊt lµ yÕu tè æn ®Þnh, cã khuynh h-íng l¹c hËu h¬n sù ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt. Lùc l-îng s¶n xuÊt lµ néi dung lµ ph-¬ng thøc cßn quan hÖ s¶n xuÊt lµ h×nh thøc x· héi cña nã. Trong mèi quan hÖ gi÷a néi dung vµ h×nh thøc th× néi dung quyÕt ®Þnh h×nh thøc, h×nh thøc phô thuéc vµo néi dung, néi dung thay ®æi tr-íc sau ®ã h×nh thøc thay ®æi theo, tÊt nhiªn trong quan hÖ víi néi dung vµ h×nh thøc kh«ng ph¶i lµ mÆt thô ®éng, nã còng t¸c ®éng trë l¹i ®èi víi sù ph¸t triÓn cña néi dung. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt quan hÖ s¶n xuÊt còng h×nh thµnh vµ biÕn ®æi cho phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt, sù phï hîp ®ã lµ ®éng lùc lµm cho lùc l-îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn m¹nh mÏ. Nh-ng lùc l-îng s¶n xuÊt th-êng ph¸t triÓn nhanh cßn quan hÖ s¶n xuÊt cã xu h-íng æn ®Þnh khi lùc l-îng s¶n xuÊt ®· ph¸t triÓn lªn mét tr×nh ®é míi, quan hÖ s¶n xuÊt kh«ng cßn phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc l-îng s¶n xuÊt, më ®-êng cho lùc l-îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn. - Quan hÖ s¶n xuÊt t¸c ®éng trë l¹i ®èi víi lùc l-îng s¶n xuÊt: Sù h×nh thµnh, biÕn ®æi ph¸t triÓn cña quan hÖ s¶n xuÊt lµ h×nh thøc x· héi mµ lùc l-îng s¶n xuÊt dùa vµo ®ã ®Ó ph¸t triÓn, nã t¸c ®éng trë l¹i ®èi víi lùc l-îng s¶n xuÊt, cã thÓ thóc ®Çy hoÆc k×m h·m sù ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt. NÕu quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt nã thóc ®Çy s¶n xuÊt ph¸t triÓn nhanh. NÕu nã kh«ng phï hîp nã k×m h·m sù ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt, song t¸c dông k×m h·m ®ã chØ t¹m thêi theo tÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan, cuèi cïng nã sÏ bÞ thay thÓ b»ng kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é lùc l-îng s¶n xuÊt. Së dÜ quan hÖ s¶n xuÊt cã thÓ t¸c ®éng m¹nh mÏ trë l¹i ®èi víi lùc l-îng s¶n xuÊt (thóc ®Çy hoÆc k×m h·m ), v× nã quy ®Þnh môc ®Ých cña s¶n xuÊt, quy ®Þnh hÖ thèng tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt vµ qu¶n lý x· héi, quy ®Þnh ph-¬ng thøc ph©n phèi vµ phÇn cña c¶i Ýt hay nhiÒu mµ ng-êi lao ®éng ®-îc h-ëng. Do ®ã nã ¶nh h-ëng ®Õn th¸i ®é qu¶ng ®¹i quÇn chóng lao ®éng - lùc l-îng s¶n xuÊt chñ yÕu cña x· héi, nã t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn kÝch thÝch hoÆc h¹n chÕ viÖc c¶i tiÕn c«ng cô lao ®éng ¸p dông nh÷ng thµnh tùu khoa khäc vµ kü thuËt vµo s¶n xuÊt, hîp t¸c vµ ph©n phèi lao ®éng. Tuy nhiªn, kh«ng ®-îc hiÓu mét c¸ch ®¬n gi¶n tÝnh tÝch cùc cña quan hÖ s¶n xuÊt chØ lµ vai trß cña nh÷ng h×nh thøc së h÷u, mçi kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt lµ mét hÖ thèng mét chØnh thÓ h÷u c¬ gåm ba mÆt, quan hÖ së h÷u, quan hÖ qu¶n lý vµ quan hÖ ph©n phèi. ChØ trong chØnh thÓ ®ã, quan hÖ s¶n xuÊt míi trë thµnh ®éng lùc thóc ®Çy con ng-êi hµnh ®éng nh»m ph¸t triÓn s¶n xuÊt. Quy luËt vÒ sù phï hîp cña quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc l-îng s¶n xuÊt lµ quy luËt chung nhÊt cña sù ph¸t triÓn x· héi. Sù t¸c ®éng cña quy luËt nµy ®· ®-a x· héi lo¹i ng-êi tr¶i qua c¸c ph-¬ng thøc s¶n xuÊt: c«ng x· nguyªn thuû, chiÕm h÷u n« lÖ, phong kiÕn, t- b¶n chñ nghÜa, x· héi chñ nghÜa. Thêi kú ®Çu trong lÞch sö lµ x· héi céng s¶n nguyªn thuû víi lùc l-îng s¶n xuÊt thÊp kÐm, quan hÖ s¶n xuÊt céng ®ång nguyªn thuû ®êi sèng cña hä chñ yÕu thuéc vµo s¨n b¾t h¸i l-îm. Trong qu¸ tr×nh sinh sèng hä ®· kh«ng ngõng c¶i tiÕn vµ thay ®æi c«ng cô (lùc l-îng s¶n xuÊt ) ®Õn sau mét thêi kú lùc l-îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn quan hÖ céng ®ång bÞ ph¸ vì dÇn dÇn xuÊt hiÖn hÖ t- nh©n nh-êng chç cho nã lµ mét x· héi chiÕm h÷u n« lÖ. Víi quan hÖ s¶n xuÊt ch¹y theo s¶n phÈm thÆng d-, chñ n« muèn cã nhiÒu s¶n phÈm dÉn ®Õn bãc lét, ®-a ra c«ng cô lao ®éng tèt, tinh x¶o vµo s¶n xuÊt, nh÷ng ng-êi lao ®éng trong thêi kú nµy bÞ ®èi xö hÕt søc man rî. Hä lµ nh÷ng mãn hµng trao ®æi l¹i, hä lÇm t-ëng do nh÷ng c«ng cô lao ®éng dÉn ®Õn cuéc sèng khæ cùc cña m×nh nªn hä ®· ph¸ ho¹i lùc l-îng s¶n xuÊt, nh÷ng cuéc khëi nghÜa n« lÖ diÔn ra kh¾p n¬i. ChÊm døt chÕ ®é x· héi chiÕm h÷u n« lÖ, x· héi phong kiÕn ra ®êi, x· héi míi ra ®êi giai cÊp thêi kú nµy lµ ®Þa chñ, thêi kú ®Çu giai cÊp ®Þa chñ níi lßng h¬n chÕ ®é tr-íc, ng-êi n«ng d©n cã ruéng ®Êt, tù do th©n thÓ. Cuèi thêi kú phong kiÕn xuÊt hiÖn c«ng tr-êng thñ c«ng ra ®êi vµ dÉn tíi lùc l-îng s¶n xuÊt m©u thuÉn víi quan hÖ s¶n xuÊt, cuéc c¸ch m¹ng t- s¶n ra ®êi chÕ ®é t- b¶n thêi kú nµy ch¹y theo gi¸ trÞ thÆng dvµ lîi nhuËn hä ®-a ra nh÷ng kü thuËt míi nh÷ng c«ng cô s¶n xuÊt hiÖn ®¹i ¸p dông vµo s¶n xuÊt thêi kú nµy lùc l-îng s¶n xuÊt mang tÝnh chÊt cùc kú ho¸ cao vµ quan hÖ s¶n xuÊt lµ quan hÖ s¶n xuÊt t- nh©n vÒ t- liÖu s¶n xuÊt nªn dÉn tíi cuéc ®Êu tranh gay g¾t gi÷a t- s¶n vµ v« s¶n næ ra xuÊt hiÖn mét sè n-íc chñ nghÜa x· héi. Chñ nghÜa x· héi ra ®êi quan t©m ®Õn x· héi ho¸ c«ng h÷u nh-ng trªn thùc tÕ chñ nghÜa x· héi ra ®êi ë c¸c n-íc ch-a qua thêi kú t- b¶n chñ nghÜa chØ cã Liªn X« lµ qua thêi kú t- b¶n chñ nghÜa nh-ng chØ lµ chñ nghÜa t- b¶n trung b×nh. Quy luËt vÒ sù phï hîp cña quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc l-îng s¶n xuÊt lµ quy luËt vËn dông ph¸t triÓn cña x· héi sù t¸c ®éng qua sù thay thÕ kÕ tiÕp nhau tõ thÊp ®Õn cao cña ph-¬ng thøc s¶n xuÊt. - Mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a lùc l-îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt: Khi tr×nh ®é lùc l-îng s¶n xuÊt cßn thñ c«ng th× tÝnh chÊt cña nã lµ tÝnh chÊt c¸ nh©n. Nã thÓ hiÖn ë chç chØ mét ng-êi cã thÓ sö dông ®ù¬c nhiÒu c«ng cô kh¸c nhau trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Ó t¹o ra s¶n phÈm. Nh- vËy, tÊt yÕu dÉn ®Õn quan hÖ s¶n xuÊt së h÷u t- nh©n (nhiÒu h×nh thøc ) vÒ t- liÖu s¶n xuÊt. Khi s¶n xuÊt b»ng m¸y ra ®êi, tr×nh ®é lùc l-îng s¶n xuÊt c«ng nghiÖp mét ng-êi kh«ng thÓ sö dông ®-îc nhiÒu mµ chØ mét c«ng cô, hoÆc mét bé phËn, chøc n¨ng. Nh- vËy, qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ph¶i nhiÒu ng-êi tham gia, s¶n phÈm lao ®éng lµ thµnh qu¶ cña nhiÒu ng-êi, ë ®©y lùc l-îng s¶n xuÊt ®· mang tÝnh x· héi hoa. Vµ tÊt yÕu mét quan hÖ s¶n xuÊt thÝch hîp ph¶i lµ quan hÖ s¶n xuÊt së h÷u vÒ t- liÖu s¶n xuÊt. ¡nghen viÕt: “ Giai cÊp t- s¶n kh«ng thÓ biÕn t- liÖu s¶n xuÊt cã tÝnh chÊt h¹n chÕ Êy thµnh lùc l-îng s¶n xuÊt m¹nh mÏ ®-îc nÕu kh«ng biÕn nh÷ng t- liÖu s¶n xuÊt cña c¸ nh©n thµnh nh÷ng t- liÖu s¶n xuÊt cã tÝnh chÊt x· héi mµ chØ mét sè ng-êi cïng lµm míi cã thÓ sö dông ®-îc” . Quan hÖ biÖn chøng gi÷a lùc l-îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt biÓu hiÖn ë chç: Xu h-íng cña s¶n xuÊt vËt chÊt lµ kh«ng ngõng biÕn ®æi ph¸t triÓn. Sù biÕn ®æi ®ã bao giê còng b¾t ®Çu b»ng sù biÕn ®æi vµ ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt mµ tr-íc hÕt lµ c«ng cô s¶n xuÊt. C«ng cô s¶n xuÊt ph¸t triÓn ®Õn khi m©u thuÉn gay g¾t víi quan hÖ s¶n xuÊt cã vµ xuÊt hiÖn ®ßi hái kh¸ch quan ph¶i xo¸ bá quan hÖ s¶n xuÊt cò thay b»ng quan hÖ s¶n xuÊt míi. Nh- vËy, quan hÖ s¶n xuÊt vèn lµ h×nh thøc ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt (æn ®Þnh t-¬ng ®èi), quan hÖ s¶n xuÊt trë thµnh xiÒng xÝch k×m h·m sù ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt (kh«ng phï hîp). Phï hîp vµ kh«ng phï hîp lµ biÓu hiÖn cña m©u thuÉn biÖn chøng cña lùc l-îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt, tøc lµ sù phï hîp trong m©u thuÉn vµ bao hµm m©u thuÉn. Khi phï hîp còng nh- lóc kh«ng phï hîp víi lùc l-îng s¶n xuÊt, quan hÖ s¶n xuÊt lu«n cã tÝnh ®éc lËp t-¬ng ®èi víi lùc l-îng s¶n xuÊt, thÓ hiÖn trong sö dông sù t¸c ®éng trë l¹i ®èi víi lùc l-îng s¶n xuÊt, quy ®Þnh môc ®Ých x· héi cña s¶n xuÊt, xu h-íng ph¸t triÓn cña quan hÖ lîi Ých, tõ ®ã h×nh thµnh nh÷ng yÕu tè hoÆc thóc ®Èy, hoÆc k×m h·m sù ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt. Sù t¸c ®éng trë l¹i nãi trªn cña quan hÖ s¶n xuÊt bao giê còng th«ng qua c¸c quy luËt kinh tÕ c¬ b¶n phï hîp vµ kh«ng phï hîp gi÷a lùc l-îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt lµ kh¸ch quan vµ phæ biÕn cña mäi ph-¬ng thøc s¶n xuÊt. SÏ kh«ng ®óng nÕu quan niÖm trong chñ nghÜa t- b¶n lu«n lu«n diÔn ra “kh«ng phï hîp”, cßn d-íi chñ nghÜa x· héi “phï hîp” gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc l-îng s¶n xuÊt. Ch-¬ng 2 VËn dông quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc l-îng s¶n xuÊt trong qu¸ tr×nh CNH- H§H ë n-íc ta KÕ thõa cã chän läc nh÷ng tri thøc v¨n minh nh©n lo¹i, rót nh÷ng kinh nghiÖm trong lÞch sö tiÕn hµnh c«ng nghiÖp hãa (CNH) vµ thùc tiÔn CNH ë n-íc ta trong thêi kú ®æi míi, Héi nghÞ Ban chÊp hµnh Trung -¬ng lÇn thø b¶y khãa VI vµ §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VII §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ®· x¸c ®Þnh: CNH lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¨n b¶n toµn diÖn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, dÞch vô vµ qu¶n lý kinh tÕ – x· héi tõ sö dông søc lao ®éng thñ c«ng lµ chÝnh sang sö dông mét c¸ch phæ biÕn søc lao ®éng cïng víi c«ng nghÖ, ph-¬ng tiÖn vµ ph-¬ng ph¸p tiªn tiÕn hiÖn ®¹i dùa trªn sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp vµ tiÕn bé khoa häc - c«ng nghÖ t¹o ra n¨ng suÊt lao ®éng x· héi cao. BiÓu hiÖn vËn dông cña quy luËt kinh tÕ luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc l-îng s¶n xuÊt trong qu¸ tr×nh CNH- H§H ë n-íc ta ®-îc thÓ hiÖn trªn mét sè khÝa c¹nh c¬ b¶n sau: 2.1 Ph¸t triÓn quan hÖ s¶n xuÊt míi theo ®Þnh h-íng XHCN – x©y dùng nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn C«ng nghiÖp hãa ë n-íc ta nh»m môc tiªu x©y dùng chñ nghÜa x· héi. Do ®ã, c«ng nghiÖp hãa kh«ng chØ lµ ph¸t triÓn lùc l-îng s¶n xuÊt mµ cßn lµ qu¸ tr×nh thiÕt lËp, cñng cè vµ hoµn thiÖn quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp theo ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa. X©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt lu«n lµ yªu cÇu ®Æt ra ®èi víi mäi chÕ ®é x· héi. §èi víi n-íc ta, ®ång chÝ Tæng bÝ th- §ç M-êi ®· kh¼ng ®Þnh: “ nÕu c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ t¹o nªn lùc l-îng s¶n xuÊt cÇn thiÕt cho chÕ ®é míi th× viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn chÝnh lµ ®Ó x©y dùng hÖ thèng quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp” . §¶ng ta ®· chñ tr-¬ng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn lµ mét h-íng ®i phï hîp. H-íng ®i ®ã xuÊt ph¸t tõ tr×nh ®é vµ tÝnh chÊt cña lùc l-îng s¶n xuÊt n-íc ta hiÖn nay võa thÊp võa kh«ng ®ång ®Òu nªn kh«ng thÓ nãng véi nhÊt lo¹t x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt mét thµnh phÇn kinh tÕ dùa trªn c¬ së chÕ ®é c«ng h÷u XHCN vÒ t- liÖu s¶n xuÊt nh- tr-íc ®¹i héi VI. Lµm nh- vËy lµ ®Èy quan hÖ s¶n xuÊt ®i qu¸ xa so víi tr×nh ®é lùc l-îng s¶n xuÊt mµ kh«ng khai th¸c hÕt nh÷ng tiÒm n¨ng kinh tÕ cña c¸c t¸c nh©n kinh tÕ. X©y nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ®· kh¬i dËy tiÒm n¨ng cña s¶n xuÊt, x©y dùng n¨ng lùc s¸ng t¹o, chñ ®éng cña c¸c chñ thÓ lao ®éng trong s¶n xuÊt kinh doanh thóc ®Çy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Thùc tiÔn mÊy n¨m qua cho thÊy, chÝnh s¸ch kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ®· gãp phÇn gi¶i phãng vµ ph¸t triÓn lùc l-îng s¶n xuÊt, gãp phÇn t¹o ra. V× vËy, §¹i héi VIII kh¼ng ®Þnh: “ tiÕp tôc thùc hiÖn nhÊt qu¸n l©u dµi chÝnh s¸ch nµy, khuyÕn khÝch mäi doanh nghiÖp vµ c¸ nh©n trong n-íc khai th¸c tiÒm n¨ng ra søc ®Çu t- ph¸t triÓn...” . Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng nhiÒu thµnh phÇn ë n-íc ta hiÖn nay, kinh tÕ nhµ n-íc gi÷ vai trß chñ ®¹o. C¸c thµnh phÇn tån t¹i mét c¸ch kh¸ch quan vµ lµ nh÷ng bé phËn cÇn thiÕt cña nÒn kinh tÕ trong thêi kú qu¸ ®é. Trong khi thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, mét mÆt chóng ta cÇn ph¶i tho¸t ra khái sù trãi buéc cña t- duy cò, nh÷ng nhËn thøc kh«ng ®óng tr-íc ®©y ®èi víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ c¸ thÓ, tb¶n t- nh©n nhµ n-íc trong qu¸ tr×nh x©y dùng chñ nghÜa x· héi, tõ ®ã chñ ®éng th¸o gì nh÷ng v-íng m¾c chñ ®éng h-íng dÉn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ nµy ph¸t triÓn ®óng h-íng.