Tài liệu Kc035 sự ảnh hưởng của vấn đề dân số đến phát triển kt ở nước ta

TiÓu luËn d©n sè I . lêi më ®Çu XuÊt ph¸t tõ thùc tÕ ®Æc ®iÓm vµ thùc tr¹ng ®Êt n-íc ta trong trong qu¸ khø còng nh- hiÖn t¹i : N-íc ta ®· tr¶i qua bao cuéc chiÕn tranh ®èi ®Çu víi bao thö th¸ch, nÒn kinh tÕ cña n-íc ta ®· vùc dËy sau nh÷ng thêi kú suy sôp nÆng nÒ bëi hËu qu¶ cña nh÷ng cuéc chiÕn tranh ®ã. Cho ®Õn nay mÆc dï nÒn kinh tÕ n-íc ta ®· v÷ng vµ ®ang trªn ®µ ph¸t triÓn, nh-ng sù ph¸t triÓn ®ã cßn h¹n chÕ bëi nhiÒu yÕu tè, nh÷ng yÕu tè néi bé vµ nh÷ng yÕu tè kh¸ch quan bªn ngoµi. Trong ®ã yÕu tè néi bé cÇn ®Ò cËp vµ xem xÐt, nghiªn cøu, ph©n tÝch ®ã lµ d©n sè. V× vËy em chän ®Ò tµi : “H·y nªu vµ ph©n tÝch ¶nh h-ëng cña sù ph¸t triÓn d©n sè ®Õn kinh tÕ, x· héi ë ViÖt Nam.” Bµi viÕt cña em kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt nªn em rÊt mong ®-îc sù ghãp ý cña c« gi¸o vµ b¹n bÌ. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n ! 1 TiÓu luËn d©n sè II. néi dung 1. Nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña d©n sè n-íc ta : 1.1 – VÒ quy m« d©n sè : ViÖt nam lµ mét quèc gia cã quy m« d©n sè lín, tèc ®é ph¸t triÓn d©n sè ngµy cµng nhanh. N¨m 2000 ViÖt Nam ®Æt 77,68 triÖu ng-êi, ®øng thø 2 ë §«ng Nam ¸, chØ sau Indo-nªxia vµ xÕp thø 13 trong tæng sè h¬n 200 n-íc trªn thÕ giíi. Quy m« d©n sè lín cßn thÓ hiÖn ë mèi quan hÖ gi÷a d©n sè vµ ®Êt ®ai. Theo c¸c nhµ khoa häc tÝnh to¸n mËt ®é d©n sè thÝch hîp chØ nªn dõng l¹i tõ 35 ®Õn 40 ng-êi/ 1 km2, th× ë ViÖt Nam gÊp 5 ®Õn 6 lÇn “MËt ®é chuÈn” v¯ gÇn gÊp 2 lÇn mËt ®é d©n sè cña Trung Quèc – n-íc ®«ng d©n nhÊt nhÊt thÕ giíi. Cïng víi ®iÒu ®ã tèc ®é ph¸t triÓn d©n sè ngµy cµng nhanh. §Õn n¨m 1921, d©n sè ViÖt Nam lµ 15,58 triÖu ng-êi, N¨m 1960 d©n sè t¨ng gÊp ®«i : 30,17 triÖu ng-êi, n¨m 1989 d©n sè ®¹t 60,47 triÖu ng-êi. Giai ®o¹n 19211995 d©n sè n-íc ta t¨ng 4,7 lÇn , trong khi ®ã d©n sè thÕ giíi chØ t¨ng 3,1 lÇn. NÕu 35 n¨m (1921- 1955) d©n sè t¨ng lªn 9,6 triÖu ng-êi th× 40 n¨m tiÕp theo ( 1955-1995) d©n sã bïng næ víi 48,9 triÖu ng-êi t¨ng thªm. MÆc dï tû lÖ gi¶m sinh võa qua ®· gi¶m vµ cßn tiÕp tôc gi¶m, nh-ng kÕt qña gi¶m sinh ch-a thËt sù v÷ng ch¾c, cßn tiÒm Èn nhiÒu nguy c¬ gia t¨ng d©n sè nhanh trë l¹i, t- t-ëng träng nam khinh n÷ cã chuyÓn biÕn nh-ng vÉn cßn 16 tØnh cã tû sè giíi tÝnh khi sinh lµ 115 nam so víi 100 n÷, v-ît qu¸ møc sinh s¶n tù nhiªn (ë nh÷ng vïng n«ng th«n nghÌo, vïng s©u, vïng xa…tû lÖ nµy cßn cao h¬n). NÕu kh«ng duy tr× sù nç lùc th× quy m« d©n sè n-íc ta vµo gi÷a thÕ kû XXI cã thÓ nªn tíi 125 triÖu ng-êi hoÆc cao h¬n, vµ sÏ ¶nh h-ëng rÊt lín ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi cña ®Êt n-íc. Do ®ã c«ng 2 TiÓu luËn d©n sè t¾c d©n sè cÇn tiÕp tôc ®Èy m¹nh, lµm chuyÓn ®æi hµnh vi mét c¸ch bÒn v÷ng trong viÖc thùc hiÖn chuÈn mùc gia ®×nh Ýt con . 1.2- C¬ cÊu d©n sè: C¬ cÊu d©n sè ë n-íc ta trong thêi gian qua lµ kh«ng hîp lÝ c¶ vÒ giíi tÝnh, nhãm tuæi, gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n. Thùc tÕ cho thÊy t×nh tr¹ng mÊt b×nh ®¼ng vÒ giíi ë n-íc ta vÉn x¶y ra nhÊt lµ kh¶ n¨ng tiÕp cËn gi¸o dôc, ®µo t¹o vÒ ch¨m sãc søc khoÎ sinh s¶n, kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh ®èi víi phô n÷ vµ trÎ em g¸i cßn nhiÒu h¹n chÕ. C¬ cÊu giíi tÝnh : Tû lÖ n÷ trªn tæng sè d©n ë n-íc ta kh«ng æn ®Þnh vµ biÕn ®éng thÊt th-êng, giao ®éng tõ 50,3 % ®Õn 50,7% (giai ®o¹n 19211939), 50,9% ®Õn 51,4% (giai ®o¹n 1943-1970), t¨ng lªn 52,1% (n¨m 1975), gi¶m dÇn vµ ®¹t 50,6% (n¨m 1989) lªn vµ æn ®Þnh ë møc 51,2% (trong mét n¨m 90, thÕ kû XX), riªng n¨m 1989 lµ 51,49% vµ gi¶m xuèng 50,85% (N¨m 1999). C¬ cÊu d©n sè theo nhãm tuæi còng cã nh÷ng kh¸c biÖt lín. Tr-íc miÒn Nam gi¶ phãng, d©n sè theo nhãm 0-14 tuæi chiÕm 48%, d-íi 20 tuæi chiÕm 60% . ë miÒn B¾c, theo sè liÖu ®iÒu tra n¨m 1960 nhãm tuæi 0-14 tuæi lµ 42,8%, vµ t-¬ng øng c¸c n¨m 1979, 1989 vµ 1999 lµ 42,55% , 39,82% vµ 33,4%. Tû lÖ ng-êi giµ tõ 60 tuæi trë lªn, t¨ng tõ 7,07% (n¨m 1979) ; 7,14% (n¨m 1989) tíi 8,04% (n¨m 1999). D©n sè phô thuéc ®¨ gi¶m tõ 49,62% (n¨m 1979), 46,96% (n¨m 1989) xuèng 41,15% (n¨m 1999). §iÒu nµy chøng tá d©n sè phô thuéc ®ang gi¶m theo thêi gian, xong tû lÖ ng-êi giµ l¹i t¨ng lªn. C¬ cÊu d©n sè thµnh thÞ vµ n«ng th«n : §Çu thÕ kû XX d©n sè thµnh thÞ míi chiÕm 2% d©n sè toµn quèc, ®Õn n¨n 1943 chiÕm 9,2%. Tû lÖ d©n sè thµnh thÞ miÒn B¾c n¨m 1931 lµ 4,6%, miÒn Trung 3,4% vµ miÒn Nam lµ 4,6%. §Õn n¨m 1952 d©n sè thµnh thÞ lµ 10%, n¨m 1960 lµ 15%, n¨m 1970 lµ 17%. N¨m 1980, c¬ cÊu d©n sè thµnh thÞ c¶ n-íc chiÕm 19,1%. Tæng ®iÒu 3 TiÓu luËn d©n sè tra d©n sè 1989 cho thÊy, d©n sè thµnh thÞ c¸c tØnh miÒn nói vµ Trung Du B¾c Bé lµ 19,92%, T©y Nguyªn lµ 22,13%. Tæng ®iÒu tra d©n sè n¨m 1999 tiÕp tôc cho thÊy d©n sè thµnh thÞ T©y Nguyªn gi¶m 5,43% vµ miÒn nói phÝa B¾c gi¶m 4,26% so víi n¨m 1989. 1.3 ChÊt l-îng d©n sè : Nh×n mét c¸ch tæng qu¸t chÊt l-îng d©n sè ViÖt Nam cßn thÊp, ch-a ®¸p øng yªu cÇu x©y dùng nguån nh©n l-c chÊt l-îng cao trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc. C¸c yÕu tè vÒ thÓ lùc cña ng-êi ViÖt Nam nhÊt lµ chiÒu cao c©n nÆng søc bÒn cßn rÊt h¹n chÕ. Theo ®iÒu tra møc sèng n¨m 1997-1998 tû lÖ suy dinh d-ìng ë ng-êi lín lµ 65% víi nam vµ 38% víi n÷ cã tíi 41,51% sè trÎ em thuéc diÖn thÊp, cßi (thÊp h¬n so víi løa tuæi ) vµ 40,1% trÎ em cã c©n nÆng thÊp h¬n so víi tuæi. Ngoµi ra cã hµng triÖu trÎ em bÞ tµn tËt, m¾c bÖnh bÈm sinh, ¶nh h-ëng bëi chÊt ®éc mµu ra cam, vÒ trÝ lùc, mÆc dï tû lÖ biÕt ®äc, biÕt viÕt kh¸ cao 91,2% (n¨m 1999), nh-ng 74% sè ng-êi ®· th«i häc míi chØ cã tr×nh ®é phæ th«ng c¬ së, sè ng-êi ®¹t tr×nh ®é phæ trung häc chØ giao ®éng trong kho¶ng tõ 10% ®Õn 15% (kÕt qu¶ suy réng mÉu ®iÒu tra n¨m 1999), 91,84% d©n sè tõ 15 tuæi trë lªn kh«ng cã tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt. Theo sè liÖu n¨m 2002 cña tæng côc d¹y nghÒ, chØ cã 17,7% trong tæng sè gÇn 40 triÖu lao ®éng cña ViÖt Nam ®-îc coi lµ cã kü n¨ng chuyªn m«n. Téi ph¹m, tiªu cùc x· héi t¨ng, trong ®ã cã c¶ trÎ em ®ang lµ lçi bøc bèi cña x· héi. ChØ sè ph¸t triÓn con ng-êi ë ViÖt Nam (HDI) n¨m 1999 lµ 0,682 ®iÓm, xÕp h¹ng 101 trong sè 162 quèc gia. 1.4 Ph©n bè d©n c- : Ph©n bè d©n c- n-íc ta nh×n trung lµ bÊt hîp lÝ. D©n sè tËp trung chñ yÕu ë ®ång b»ng S«ng Cöu Long vµ ®ång b»ng S«ng Hång (chiÕm 42,8% d©n sè c¶ n-íc), trong khi ®ã diÖn tÝch cña 2 vïng nµy chØ chiÕm 16,6% diÖn tÝch c¶ n-íc. Ng-îc l¹i miÒn nói phÝa B¾c vµ T©y Nguyªn d©n c- th-a thít. MËt ®é d©n sè ë c¸c tØnh rÊt chªnh lÖch nhau : N¨m 1999 b×nh qu©n d©n sè 4 TiÓu luËn d©n sè trªn ®Êt ®ai ë Th¸i B×nh lµ 1194 ng-êi/ 1 km2, th× ë Kom Tum chØ cã 32 ng-êi/ 1km2 (chªnh lÖch kÐm tíi 40 lÇn). MÆt kh¸c vèn ®Çu t- n-íc ngoµi vµo c¸c vïng còng rÊt kh¸c nhau. Giai ®o¹n 1988-1998, so vïng T©y Nguyªn møc ®Çu t- n-íc ngoµi vµo ®ång b»ng S«ng Hång gÊp 176 lÇn, vµ §«ng Nam Bé gÊp 307 lÇn. Thùc tr¹ng nµy chøa ®ùng nguy c¬ di c- tù do lín so víi di d©n theo dù ¸n . Giai ®oan 1990-1997 cã 1,2 triÖu d©n di c- tíi c¸c vïng dù ¸n . ë thµnh phè Hå ChÝ Minh luång di c- tù do ®Õn kh«ng ngõng t¨ng lªn : Giai ®o¹n 1981-1985, b×nh qu©n mçi n¨m t¨ng thªm 130.000 ng-êi, giai ®o¹n 1986-1990 lµ 185.000 ng-êi vµ n¨m 1991-1996 lµ 213.000 ng-êi. Nh×n chung t×nh tr¹ng di d©n tù do vµ sù di chuyÓn cña lùc l-îng lao ®éng ®ã ®· lµm trÇm träng thªm viÖc ®¸p øng nh÷ng dÞch vô x· héi c¬ b¶n g©y « nhiÔm m«i tr-êng sèng, tµn ph¸ tµi nguyªn vµ gia t¨ng c¸c tÖ n¹n x· héi. Quy m« d©n sè ë thµnh thi v-ît qu¸ kh¶ n¨ng ®¸p øng cña kÕt cÊu h¹ tÇng (nhµ ë, giao th«ng, cÊp tho¸t n-íc…). 2. t¸c ®éng cña d©n sè ®Õn kinh tÕ ë viÖt nam : D©n sè võa lµ lùc l-îng s¶n xuÊt võa lµ lùcl-îng tiªu dïng. V× vËy quy m«, c¬ cÊu vµ sù gia t¨ng cña d©n sè liªn quan mËt thiÕt ®Õn nÒn kinh tÕ vµ tíi toµn bé sù ph¸t triÓn cña mçi quèc gia. Quy m« d©n sè lín , nªn lùc l-îng lao ®éng råi dµo, ViÖt Nam võa cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn toµn diÖn c¸c ngµnh kinh tÕ võa cã thÓ chuyªn m«n ho¸ lao ®éng s©u s¾c t¹o ®iÒu kiÖn n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, thóc ®Èy x· héi ph¸t triÓn. Lùc l-îng lao ®éng n-íc ta vµo lo¹i trÎ gi÷a chuyÓn dÞch vµ t¹o ra tÝnh n¨ng ®éng cao trong ho¹t ®éng kinh tÕ . 77 triÖu d©n lµ 77 ng-êi tiªu dïng. §©y lµ mét thÞ tr-êng réng lín hÊp dÉn ®Çu t-, kÝch thÝch s¶n xuÊt, ph¸t triÓn kinh tÕ. Tuy nhiªn, nh÷ng ®Æc ®iÓm d©n sè nãi trªn còng cã nhiÒu t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ. 5 TiÓu luËn d©n sè §iÒu nµy cã thÓ tËp trung xem xÐt ®Õn c¸c khÝa c¹nh : T¸c ®éng cña d©n sè ®Õn nguån lao ®éng, viÖc lµm, t¨ng tr-ëng kinh tÕ, tiªu dïng vµ tÝch luü 2.1 D©n sè t¸c ®éng ®Õn lao ®éng vµ viÖc lµm : LuËt ph¸p n-íc céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam quy ®Þnh tuæi lao ®éng cña nam lµ tõ 15-60 tuæi cßn ®åi víi n÷ lµ 15-55 tuæi. Tû lÖ d©n sè trong tuæi lao ®éng ViÖt Nam n¨m 1997 lµ gÇn 58% víi kho¶ng 44 triÖu ng-êi. Nguån lao ®éng ë n-íc ta cã quy m« lín vµ t¨ng rÊt nhanh. Sè ng-êi b-íc vµo ®é tuæi lao ®éng hµng n¨m kh«ng ngõng t¨ng lªn. N¨m 1990 : lµ 1,448 ngh×n ng-êi, n¨m 1995 lµ 1,651 ngh×n ng-êi, dù b¸o n¨m 2010 lµ 1,83 ngh×n ng-êi vµ tæng sè ng-êi trong ®é tuæi lao ®éng lªn tíi gÇn 58 triÖu. Tõ nay tíi n¨m 2010, mÆc dï d©n sè cã thÓ t¨ng chËm l¹i nh-bg nguån lao ®éng cña n-íc ta vÉn t¨ng liªn tôc. Gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ®éi qu©n lao ®éng khæng lå nµy lµ mét th¸ch thøc lín cho nÒn kinh tÕ, mét vÊn ®Ò kinh tÕ x· héi nan gi¶i. XÐt vÒ mÆt c¬ cÊu nghÒ nghiÖp, trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i h¸o, lao ®éng n«ng nghiÖp cã xu h-íng gi¶m dÇn, lao ®éng trong khu vùc c«ng nghiÖp, x©y dùng vµ dÞch vô t¨ng lªn, song ®iÒu ®ã ®Õn nay ViÖt Nam vÉn cã lao ®éng theo ngµnh hÕt søc l¹c hËu : Lao ®éng chñ yÕu lµm viÖc trong khu vùc n«ng ,l©m ng- nghiÖp. ViÖc c¶i thiÖn c¬ cÊu l¹c hËu nµy diÔn ra rÊt chËm ch¹p. §iÒu nµy phô thuéc nhiÒu nguyªn nh©n, trong ®ã cã yÕu tè møc sinh ë n«ng th«n lu«n lu«n cao kho¶ng gÊp ®«i ë thµnh phè. Do vËy lao ®éng tÝch tô ë ®©y cµng ngµy mét nhiÒu vµ tû träng gi¶m chËm, mÆc dï ®· diÔn ra luång di d©n m¹nh mÏ tõ n«ng th«n ra ®« thÞ, kÌm theo sùk chuyÓn ®æi ngµnh nghÒ trong n«ng nghiÖp, trong khi sè d©n vµ lao ®éng khu vùc nµy t¨ng lªn nhanh chãng th× quü ®Êt canh t¸c lµ cã h¹n. H¬n n÷a qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt n-íc ®ang diÔn ra m¹nh mÏ th× ®Êt n«ng nghiÖp ph¶i chuyÓn giao cho c«ng nghiÖp, dÞch vô, c¸c c«ng tr×nh dÞch vô kh¸c. DiÖn tÝch ®Êt 6 TiÓu luËn d©n sè n«ng nghiÖp kh«ng ngõng gi¶m xuèng trong thêi gian qua. N¨m 1981 b×nh qu©n 0,42 Ha/ ng-êi, n¨m 1993 cßn 0,098 Ha/ ng-êi. B×nh qu©n hé giµu ë n«ng th«n míi cã 1,2 Ha ®Êt canh t¸c trong khi ë Mü lµ 80 Ha, ë Ch©u ¢u lµ 9 Ha. Søc Ðp d©n sè, lao ®éng lªn ®Êt ®ai h¹n hÑp g©y ra t×nh tr¹ng thiÕu viÖc lµm phæ biÕn. Lao ®éng n«ng nghiÖp lµm viÖc theo mµu vô mµ ruéng ®Êt lµ tliÖu s¶n xuÊt chÝnh cã Ýt nªn sè ngµy c«ng cña lao ®éng trong n¨m th-êng rÊt thÊp (187 ngµy/n¨m) . HiÖn t¹i h×nh thøc kªnh tÕ trang tr¹i ®ang ®-îc nµh n-íc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn còng gËp nhiÒu khã kh¨n khi diÖn tÝch ®Êt ®ai cña c¸c hé gia ®×nh ngµy cµng bÞ thu hÑp. Thªm n÷a lµ t×nh tr¹ng khã kh¨n trong lao ®éng viÖc lµm ë c¸c ngµnh kh¸c dÉn ®Õn hiÖn t-îng dån ®éng thªm lao ®éng n«ng th«n vµo khu vùc n«ng nghiÖp. N¨m 1997, cã tíi 7.358.199 ng-êi tõ 15 tuæi trë lªn, chiÕm 25% tæng sè lao ®éng ho¹t ®éng kinh tÕ th-êng xuyªn ë khu vùc n«ng th«n thiÕu viÖc lµm. T×nh tr¹ng khan hiÕm ®Êt dÉn tíi ®ång ruéng manh món, ph©n t¸n, khã thóc ®Èy c¸c tiÕn bé khoa häc, kü thuËt nh- c¬ giíi ho¸ thuû lîi ho¸, tæ chøc lao ®éng khoa häc.T×nh tr¹ng di d©n tù do tõ n«ng th«n nªn thµnh thi hoÆc tõ ®ång b»ng S«ng Hång lªn miÒn nói phÝa B¾c vÇ T©y Nguyªn ®· ph¸t sinh vµ ngµy cµng r¨ng m¹nh, dÉn ®Õn n¹n ph¸ rõng trÇn träng. DÉn ®Õn diªn tÝch rõng suy gi¶m theo cÊp ®é t¨ng cña d©n sè : D©n sè n¨m 1981 so víi n¨m 1943 t¨ng 2,5 lÇn, diÖn tÝch rõng chØ cßn l¹i 40%. C«ng nghiÖp vµ dÞch vô lµ nh÷ng ngµnh tËp trung vèn ®Çu t- lín nh-ng do quy m« d©n sè t¨ng nhanh, c¬ cÊu d©n sè trÎ ®ßi hái ph¶i sö dông nhiÒu thu nhËp quèc d©n sö dông cho gi¸o dôc, y tÕ, phóc lîi x· héi…DÉn ®Õn t×nh tr¹ng thiÕu trÇn träng vèn tÝch luü ®Çu t- cho c«ng nghiÖp, dÞch vô. HiÖn t¹i chÊt l-îng thÊp ,c¬ cÊu ®µo t¹o nghÒ kh«ng hîp lÝ, ph©n bè kh«ng phï hîp lµ nh÷ng nh©n tè quan trong cïng víi c¸c yÕu tè thiÕu vèn, khñng ho¶ng tµi chÝnh, tiÒn tÖ g©y khã kh¨n cho qu¸ tr×nh t¹o thªm viÖc lµm trong khu vùc 7 TiÓu luËn d©n sè c«ng nghiÖp, dÞch vô. Tû lÖ c«ng nh©n ®-îc ®µo t¹o ë n-íc ta cßn thÊp, chØ chiÕm 4,37% lùc l-îng lao ®éng vµ mét nöa trong sè ®ã tuy ®· ®-îc ®µo t¹o nh-ng kh«ng cã b»ng. So víi c¸c n-íc trªn thÕ giíi vµ khu vùc tû lÖ thÊt nghiÖp ë ViÖt Nam hiÖn nay t-¬ng ®èi cao vµ æn ®Þnh (N¨m 1996 : 5,62% , n¨m 1997 : 5,81%) vµ tËp trung ë nh÷ng vïng ®«ng d©n hay ®« thÞ lín. Vïng MiÒn nói vµ trung du phÝa B¾c §ång b»ng S«ng Hång B¾c Trrung Bé Duyªn h¶i MiÒn Trung §«ng Nam Bé T©y Nguyªn §ång b»ng S«ng Cöu Long B×nh qu©n c¶ n-íc 1996 6,13 7,31 6,67 5,3 5,3 4,08 4,59 5,62 1997 6,01 7,56 6,69 5,2 5,79 4,48 4,56 5,81 1998 6,25 8,25 7,26 6,67 6,44 5,88 6,44 6,85 B¶ng 1 : Tû lÖ thÊt nghiÖp cña lao ®éng ViÖt Nam ph©n theo vïng . 8 TiÓu luËn d©n sè C©n ®èi gi÷a môc tiªu vµ kh¶ n¨ng VÒ c¸c chØ tiªu chñ yÕu cã liªn quan ®Õn d©n sè Lùc l-îng lao ®éng vµ viÖc lµm giai ®o¹n 2001-2005. ChØ tiªu A Thùc tÕ §¬n vÞ tÝnh ®Õn n¨m 2000 (*) B 1 Môc tiªu ph¸t triÓn (theo dù kiÕn) §Õn n¨m 2005 2 1. D©n sè * Chia ra: - Thµnh thÞ - N«ng th«n 1000 Ng 77.697,0 1000 Ng 1000 Ng *HÖ sè ®« thÞ ho¸ % 1000 Ng 180647,3 22.828 59.049,7 60.175 24,0 27,5 2.LLL§ *Chia ra : -Thµnh thÞ -N«ng th«n 4 T¨ng/ gi¶m B/q hµng n¨m 2001 2005 5 §Õn n¨m 2005 6 T¨ng/ gi¶m B/q hµng n¨m 2001 2005 7 82.492,6 959,1 -507,6 -101,5 835,5 225,1 0,70 22.685,5 725,1 59.807,1 234,0 27,5 0,60 -552 44,6 -0,5 38.643,0 42.665,0 804,4 42.665,0 804,4 - 8.726,0 29.917,0 11.029,9 473,4 31.572,1 331,0 11.029,9 473,4 31.572,1 331,0 - - 22,6 26,0 26,0 - - 36.205,6 40.000,0 758,9 40.007,5 760,4 7,5 1000Ng 1000Ng 1000Ng 22.670,0 4.743,7 8791,9 22.600 8.000 9.400 -14,0 615,3 121,8 24.020,0 270,0 7193,7 490,0 8.793,8 0,4 1.420 284 -806,3 -161,3 -602,2 -121,4 % % % 62,56 13,15 24,29 56,5 20,0 23,5 -1,2 1,4 -0,16 60,04 17,98 21,98 3,54 -2,02 -1,52 * Tû lÖ LLL§ thµnh thÞ chiÕm trong tæng LLL§ c¶ n-íc. % 3.LLL§ cã viÖc lµm th-êng xuyªn * Tæng sè * Chia theo nhãm ngµnh. -N«ng, l©m, ng-CN vµ XD -DÞch vô 4.C¬ cÊu L§ cã VLTX chia theo nhãm ngµnh : -N«ng, l©m, ng-CN vµ XD -DÞch vô 3 §Õn n¨m 2005 C©n ®èi vÒ sè l-îng gi÷a kh¶ n¨ng vµ môc tiªu (cao h¬n / thÊp h¬n) 1.060,6 1000Ng 1000Ng 83.000 T¨ng/ gi¶m B/q hµng n¨m 2001 2005 Theo tÝnh to¸n tõ c¸c ch-¬ng tr×nh môc tiªu (kh¶ n¨ng) 0,68 0,68 -0,5 1,0 -0,5 -110,4 8,9 -0,1 - 1,5 0,7 -0,4 -0,3 9 TiÓu luËn d©n sè 2.2 Gia t¨ng d©n sè vµ t¨ng tr-ëng kinh tÕ : ë ViÖt Nam mèi quan hÖ gi÷agia t¨ng d©n sè vµ t¨ng tr-ëng kinh tÕ ®-îc thÓ hiÖn ë b¶ng sau : C¸c n¨m 1976-1980 1981-1985 1986-1990 1991-1995 1996 1997 1998 Tû lÖ gia t¨ng (GDP) 0,4 6,40 0,39 8,3 9,34 8,15 5,8 Tû lÖ gia t¨ng 2,47 2,55 2,2 2,0 1,88 1,80 1,75 B¶ng 3: T¨ng tr-ëng kinh tÕ vµ gia t¨ng d©n sè ViÖt Nam. Giai ®o¹n 1976-1980, tû lÖ t¨ng GDP b×nh qu©n ®Çu ng-êi mang gi¸ trÞ ©m (-2,07) chøng tá møc sèng kh«ng ngõng gi¶m. Giai ®o¹n 1986-1990, mÆc dï GDP t¨ng víi tû lÖ 3,9% nh-ng tû lÖ t¨ng d©n sè nªn ®Õn 2,2% nªn tû lÖ t¨ng GDP b×nh qu©n ®Çu ng-êi còng chØ ®Æt 1,7%. Víi tû lÖ nµy cÇn 41 n¨m ®Ó møc sèng t¨ng gÊp ®«i. Møc sèng vèn ®· thÊp l¹i chËm ®-îc c¶i thiÖn, nguy c¬ tôt hËu cña n-íc ta biÓu hÖn râ rµng. Giai ®o¹n 1990-1995, s¶n xuÊt ph¸t triÓn, tû lÖ t¨ng GDP kh¸, ®ång thêi tû lÖ t¨ng d©n sè ®· gi¶m cßn 2% nªn tû lÖ t¨ng GDP b×nh qu©n ®Çu ng-êi hµng n¨m nªn ®Õn 6,3% møc sèng d©n c- ®-îc c¶i thiÖn nhanh. Tuy vËy t×nh h×nh gia t¨ng kinh tÕ vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt gi÷a c¸c vïng cã sù kh¸c biÖt. §ång b»ng S«ng Hång vµ MiÒn §«ng Nam Bé cã s¶n xuÊt dÞch vô ph¸t triÓn m¹nh nhÊt nh-ng d©n sè l¹i t¨ng chËm nhÊt nªn tû lÖ t¨ng GDP b×nh qu©n ®Çu ng-êi hµng n¨m cao kho¶ng 10%. Ng-îc l¹i ë miÒn nói phÝa B¾c vµ T©y Nguyªn do tû lÖ t¨ng d©n sè rÊt cao gÇn 3% trong khi s¶n xuÊt kÐm ph¸t triÓn nªn tû lÖ t¨ng GDP b×nh qu©n ®Çu ng-êi hµng n¨m chØ ®¹t kho¶ng 2%-3%. Víi møc t¨ng tr-ëng kh¸c nhau nh- vËy (mµ nguyªn nh©n chñ yÕu do møc t¨ng d©n sè lín), th× 10 TiÓu luËn d©n sè nguy c¬ ph©n ho¸ ngµy cµng s©u s¾c gi÷a c¸c vïng, ®Æc biÖt lµ miÒn nói vµ ®« thÞ kh¸ lín. T¨ng tr-ëng (b×nh qu©n Tû suÊt sinh th« (b×nh qu©n 1991-1995) 1993-1994) MiÒn nói vµ trung du B¾c Bé 5,56 2,89 §B S«ng Hång 9,15 1,90 B¾c Trung Bé 5,75 2,96 Duyªn h¶i MiÒn Trung 6,45 2,63 T©y Nguyªn 5,97 3,59 MiÒn §«ng Nam Bé 12,85 2,18 §B S«ng Cöu Long 7,38 2,01 C¶ N-íc 8,30 2,53 B¶ng 4 : T¨ng tr-ëng kinh tÕ vµ gia t¨ng d©n sè ë c¸c vïng . Râ rµng nÕu kh«ng cã c¸c biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®Ó gi¶m nhanh tèc ®é gia t¨ng d©n sè vµ ®Çu t- ph¸t triÓn kinh tÕ m¹nh h¬n vµo nh÷ng vïng nghÌo th× sù chªnh lÖch nh- trªn nh- trªn ë n-íc ta sÏ ngµy cµng lín. ViÖc thùc hiÖn ch-¬ng tr×nh d©n sè- KHHG§ ë n-íc ta ®· cã t¸c dông trùc tiÕp ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n-íc v× gi¶m ®-îc tû lÖ gia t¨ng d©n sè xuèng n÷a sÏ ghãp phÇn n©ng cao møc t¨ng tr-ëng kinh tÕ. 2.3 D©n sè tiªu dïng vµ tÝch luü : KhÈu phÇn ¨n chñ yÕu cña n-íc ta hiÖn nay lµ l-¬ng thùc. Møc ¨n b×nh qu©n nh©n khÈu hµng n¨m ph¶i ®¹t trªn 300 Kg l-¬ng thùc quy thãc míi b¶o ®¶m ®ñ Kalo cho c¬ thÓ. Cho ®Õn n¨m 1989 s¶n l-îng l-¬ng thùc s¶n xuÊt qua c¸c n¨m cã t¨ng, song do tû lÖ gai t¨ng d©n sè cao nªn l-îng l-¬ng thùc quy thãc b×nh qu©n ®Çu ng-êi gi¶m vµ ch-a ®¹t møc 300 Kg/ng-êi/n¨m . Tõ n¨m 1940-1980 s¶n l-îng l-¬ng thùc n-íc ta t¨ng nªn 2,6 lÇn nh-ng d©n sè 11 TiÓu luËn d©n sè t¨ng 2,8 lÇn nªn b×nh qu©n l-¬ng thùc l¹i gi¶m tõ 298 Kg/ng-êi/n¨m cßn 268 Kg. Tõ n¨m 1989 trë l¹i ®©y nhê ®-êng nèi ®æi míi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ph¸t triÓn, s¶n l-îng l-¬ng thùc t¨ng nhanh tû lÖ t¨ng d©n sè l¹i gi¶m dÇn nªn l-¬ng thùc b×nh qu©n ®Çu ng-êi ®· ®¹t møc trªn 300 Kg. §iÒu ®¸ng l-u ý tuy tû lÖ t¨ng d©n sè ®· gi¶m ®¸ng kÓ nh-ng cßn ë møc cao nªn tû lÖ t¨ng l-¬ng thùc b×nh qu©n ®Çu ng-êi vÉn rÊt thÊp so víi tû lÖ t¨ng tæng s¶n l-¬ng thùc quy thãc cïng kú. Nh- vËy nÕu chØ n©ng cao tæng s¶n l-îng l-¬ng thùc mµ kh«ng chó ý ®Õn gi¶m tèc ®ä t¨ng d©n sè th× khã cã thÓ n©ng cao b×nh qu©n l-¬ng thùc ®Çu ng-êi. D©n sè t¨ng nhanh lµ ¸p lùc lín vÒ l-¬ng thùc, thùc phÈm vµ lµ nguyªn nh©n chñ yÕu cña t×nh tr¹ng ®ãi nghÌo. §èi víi c¸c s¶n phÈm tiªu dïng kh¸c nh- v¶i vãc, diÖn tÝch líp häc, giÊy bót, ®å gç, nhiªn liÖu…T×nh h×nh còng diÔn ra nh- vËy cïng víi nguy c¬ tiªu dïng ngµy cµng lín viÖc qu¶n lÝ khai th¸c sö dông tµi nguyªn kho¸ng s¶n l¹i thiÕu chÆt chÏ, ®ång bé ®· lµm cho tµi nguyªn thiªn nhiªn ë n-íc ta ®ang bÞ can kiÖt dÇn, m«i tr-êng bÞ tµn ph¸ ngµy cµng trÇm träng. Tèc ®é khai th¸c vµ sö dông kho¸ng s¶n ë n-íc ta còng kh¸ nhanh. Trong vßng 8 n¨m tõ 1991-1998 s¶n l-îng khai th¸c dÇu, than, ®¸ ®Òu gÊp h¬n hai lÇn trong khi tr÷ l-îng cña chóng ®Òu cã giíi h¹n. Bªn c¹nh t¸c ®éng cña quy m« d©n sè ®Õn quy m« tiªu dung th× c¬ cÊu tiªu dïng còng bÞ ¶nh h-ëng m¹nh bëi c¸c yÕu tè d©n sè nh- c¬ cÊu theo ®é tuæi giíi tÝnh…ChÝnh sù kh¸c biÖt lín vÒ nhu cÇu sö dông hµng ho¸, dÞch vô sinh ho¹t gi÷a trÎ em vµ ng-êi giµ, n÷ vµ nam ®· t¹o nªn c¬ cÊu s¶n xuÊt vµ tiªu dïng x· héi kh¸c nhau. 3. ¶nh h-ëng cña d©n sè ®Õn c¸c vÊn ®Ò x· héi ë viÖt nam : 3.1 ¶nh h-ëng d©n sè ®Õn gi¸o dôc: sù thay ®æi vÒ quy m« vµ c¬ cÊu d©n sè sÏ ¶nh h-ëng trùc tiÕp ®Õn sù ph¸t triÓn vÒ sè l-îng vµ chÊt l-îng ®Õn hÖ thèng gi¸o dôc. ViÖt Nam lµ n-íc cã tû lÖ gia t¨ng d©n sè cao c¬ cÊu d©n sè trÎ dÉn ®Õn cã hËu qña kÐm 12 TiÓu luËn d©n sè cho sù ph¸t triÓn gi¸o dôc. Quy m« vµ tèc ®é t¨ng d©n sè cã t¸c ®éng trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp ®Õn sù ph¸t triÓn cña gi¸o dôc. NÕu tû lÖ trÎ em trong ®é tuæi ®Õn tr-êng trong tæng sè d©n t-¬ng ®èi æn ®Þnh hoÆc gi¶m rÊt chËm vµ quy m« nhu cÇu gi¸o dôc phæ th«ng phô thuéc vµo quy m« d©n sè. ë n-íc ta do quy m« d©n sè t¨ng nhanh nªn sè l-îng häc sinh còng kh«ng ngõng t¨ng nªn. Tèc ®é t¨ng d©n sè cao sÏ lµm cho sè häc sinh trong ®é tuæi ®Õn tr-êng t¨ng nhanh chãng. T¸c ®éng gi¸n tiÕp cña quy m« vµ tèc ®é t¨ng d©n sè thÓ hiÖn th«ng qua ¶nh h-ëng cña sù t¨ng nhanh d©n sè ®Õn chÊt l-îng cuéc sèng, møc thu nhËp tõ ®ã ¶nh h-ëng ®Õn quy m« gi¸o dôc, ®Çu t- cho gi¸o dôc, chÊt l-îng gi¸o dôc. ë n-íc ta do ng©n s¸ch ch-a lín, nªn ®Çu t- cho ngµnh gi¸o dôc ch-a cao, c¬ së vËt chÊt h¹ tÇng cßn thiÕu thèn, nhiÒu n¬i cßn ch-a x©y dùng ®-îc tr-êng líp khang trang, bµn ghÕ s¸ch vë ®å dïng cßn thiÕu. Môc tiªu ®¹t ®-îc phæ cËp gi¸o dôc tiÓu häc: Nh×n chung nh÷ng nç lùc phæ cËp gi¸o dôc hiÖn nay ch-a chý ý ®Õn nh÷ng trÎ em nghÌo. Mét sè ®iÒu tra cßn cho thÊy nç lùc nµy ®· bá qua ®èi t-îng trÎ em nghÌo, nÕu kh«ng cã sù quan t©m hç trî tµi chÝnh cña ®Þa ph-¬ng ch¾c ch¾n nhiÒu trÎ em kh«ng ®-îc ®Õn tr-êng, mét sè em kh¸c thêi gian ®i häc sÏ bÞ tr× ho·n, hoÆc qu·ng thêi gian häc tËp bÞ rót ng¾n. N¹n t¶o h«n vµ viÖc mang thai ë tuæi vÞ thµnh niªn còng ng¨n c¶n qu¸ tr×nh häc tËp. Tãm l¹i nÕu kh«ng cã chÝnh s¸ch ®óng ®¾n vÒ chiÕn l-îc d©n sè th× môc tiªu phæ cËp tiÓu häc sÏ rÊt xa vêi. C¬ cÊu d©n sè theo tuæi còng ¶nh h-ëng rÊt lín ®Õn sù ph¸t triÓn cña gi¸o dôc, c¬ cÊu d©n sè n-íc ta lµ trÎ nªn nhu cÇu gi¸o dôc n-íc ta lµ lín, do møc sinh cao nªn c¬ cÊu d©n sè trÎ, th¸p tuæi d©n sè cã ®¸y më réng. Do ®ã quy m« cña nÒn gi¸o dôc t-¬ng øng víi d©n sè nµy cã sè häc sinh cÊp 1 lín h¬n cÊp 2 lín h¬n cÊp 3. 13 TiÓu luËn d©n sè Ph©n bè ®Þa lý d©n sè còng cã ¶nh h-ëng ®Õn gi¸o dôc. ë n-íc ta d©n sè ph©n bè kh«ng ®Òu gi÷a ®ång b»ng vµ miÒn nói gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n. ë thµnh thÞ vµ c¸c vïng ®«ng d©n kinh tÕ th-êng ph¸t triÓn h¬n, nªn trÎ em cã nhiÒu c¬ héi ®-îc ®Õn tr-êng h¬n nh÷ng vïng kÐm ph¸t triÓn d©n c- th-a thít. Ngoµi ra do ®iÒu kiÖn kinh tÕ ch-a cã nªn n-íc ta ch-a quan t©m ®óng møc ®Õn sù ph¸t triÓn gi¸o dôc ë c¸c vïng hÎo l¸nh vµ nhiÒu gi¸o viªn kh«ng muèn lµm viÖc ë vïng nµy. MËt ®é d©n sè ë c¸c khu vùc thµnh thÞ qu¸ lín nªn ¶nh h-ëng ®Õn sè l-îng vµ chÊt l-îng gi¸o dôc. MËt ®é d©n sè qu¸ lín sè trÎ em ®Õn tuæi ®i häc cao g©y qu¸ t¶i, häc sinh ph¶i häc 3 ca, vÝ dô nh- c ë c¸c thµnh phè lín nh- : Hµ Néi , Thµnh Phè Hå ChÝ Minh, H¶i Phßng… Ng-îc l¹i ë n¬i d©n c- th-a thít, vÝ dô nh- c¸c d©n téc sèng r¶i r¸c trªn nói, sè trÎ em trong ®é tuæi ®i häc kh«ng nhiÒu, kho¶ng c¸ch tõ nhµ ®Õn tr-êng lín còng lµ mét yÕu tè g©y khã kh¨n cho ngµnh gi¸o dôc. 3.2 ¶nh h-ëng cña d©n sè ®Õn y tÕ : Quy m« vµ tû lÖ gia t¨ng d©n sè ¶nh h-ëng lín ®Õn hÖ thèng y tÕ :NhiÖm vô cña hÖ thèng y tÕ lµ kh¸m ch÷a bÖnh vµ ch¨m sãc søc khoÎ cho nh©n d©n. V× vËy quy m« d©n sè quyÕt ®Þnh sè l-îng y b¸c sü vµ sè l-îng c¬ së y tÕ. Vµ d©n sè t¨ng qu¸ nhanh sÏ dÉn lÇn kh¸m vµ ch÷a bÖnh cña mét ng-êi t¨ng lªn. N-íc ta lµ mét n-íc cã nÒn kinh tÕ chËm ph¸t triÓn kh¶ n¨ng dinh d-ìng h¹n chÕ, tû lÖ m¾c bÖnh t¨ng lªn, ch-a hÕt bÖnh suy dinh d-ìng. D©n sè ®«ng vµ t¨ng qu¸ nhanh vµ dÉn ®Õn nhµ ë trËt tréi vµ vÖ sinh kh«ng d¶m b¶o nhÊt lµ nguån n-íc sinh ho¹t. Dinh d-ìng kÐm vµ m«i tr-êng bÞ « nhiÔm lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho bÖnh tËt ph¸t triÓn. N-íc ta nhiÒu ng-êi vÉn kh«ng cã viÖc lµm nÈy sinh nh÷ng tÖ n¹n x· héi do ®ã qu¶n lý x· héi khã kh¨n, tai n¹n giao th«ng t¨ng lªn. Nh÷ng nguyªn nh©n gãp phÇn lµm t¨ng bÖnh tËt vµ th-¬ng tËt do ®ã còng cÇn cã nhiÒu c¬ së kh¸m ch÷a bÖnh. NhvËy quy m« d©n sè vµ tû lÖ t¨ng cña nã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn nhu cÇu kh¸m 14 TiÓu luËn d©n sè ch÷a bÖnh. Quy m« d©n sã lín tèc dé t¨ng d©n sè cao ®ßi hái quy m« hÖ thèng y tÕ bÖnh viÖn , sè c¬ së y tÕ, sè g-êng bÖnh, sè y b¸c sü …còng ph¶i ph¸t triÓn víi tèc ®ä thÝch hîp ®Ó ®¶m b¶o c¸c ho¹t ®éng kh¸m vµ ch÷a bÖnh cho ng-êi d©n . Søc khoÎ t×nh tr¹ng m¾c , bÖnh nhu cÇu kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh phô thuéc rÊt lín vµo ®é tuæi, giíi tÝnh cña con ng-êi. Løa tuæi thanh niªn vµ trung niªn, cã søc khoÎ tèt h¬n vµ do ®ã tû lÖ m¾c bÖnh vµ møc chÕt thÊp h¬n so v¬i trÎ em vµ ng-êi giµ. Nhu cÇu kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh còng cao h¬n c¸c nøa tuæi kh¸c. Ph©n bè d©n sè ¶nh h-ëng ®Õn hÖ thèng y tÕ. ë C¸c khu vùc ®Þa lý kh¸c nhau , nh- ®ång b»ng miÒn nói, thµnh thÞ, n«ng th«n cã sù kh¸c nhau vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn , kinh tª x· héi lªn cã c¬ cÊu bÖnh tËt kh¸c nhau.VD ë vïng ®«ng b»ng ,vïng ven biÓn MiÒn B¾c ViÖt Nam th× c¸c bÖnh vÒ ®-êng tiªu ho¸, bÖnh h« hÊp lµ phæ biÕn,nh-ng ë vïng nói cao th× bÖnh sèt rÐt ,bÖnh b-íc cæ l¹i lµ bÖnh cÇn quan t©m phßng chèng .C¸c bÖnh x· héi hay l©y lan nh- :giang mai, hoa liÔu, AIDS .. th-êng tËp trung ë c¸c thµnh phè lín mËt ®é cao. MÆc dï ®· d¹t ®-îc nh÷ng thµnh tôu ®¸ng ghi nhËn ,nh-ng t×nh tr¹ng søc khoÎ nh©n d©n ,nhÊt lµ ë vïng s©u, vïng xa ®ang ®Æt ra nhiÒu bøc xóc ,cã nhiÒu vÊn ®Ò trë lªn gay g¾t. §¹i dÞch HIV –AIDS ë n-íc ta tuy ch-a ®Õn møc nghiªm träng nh- ë c¸c n-íc,nh-ng víi tèc ®é lan truyÒn nh- hiÖn nay th× sÏ lµ mét th¸ch thøc l¬n ®èi víi chÊt l-îng d©n sè. Theo thèng kª cña uû ban quèc gia phßng Chèng AIDS th× HIV ca ®Çu tiªn vµo th¸ng 12 –1990 ®Õn th¸ng 12-2002 lµ 35.330 . Con sè thùc tÕ cßn cao h¬n nhiÒu cßn ®ang t¨ng nhanh, cã thÓ ®¹t ®Ønh vµo n¨m 2010. HIV /AIDS t¸c ®éng m¹nh ®Õn c¸c lÜnh vùc y tÕ vµ søc khoÎ. Sù lan truyÒn nhanh HIV/AIDS t¹o ra sù thay ®æi phøc t¹p theo su huíng lµm xÊu ®i c¸c quan hÖ x· héi ,nhÊt lµ gia ®×nh . Nã lµm ®¶o lén mèi quan hÖ truyÒn thèng trong c¸c gia ®×nh ng-êi bÖnh vµ céng ®ång ng-êi xung quanh . §ã lµ nh÷ng yÕu tè tiÒm Èn cña nh÷ng x¸o 15 TiÓu luËn d©n sè trén ngoµi mong muèn, kh«ng tÝch cùc ®èi víi x· héi . §¹i dÞch HIV/AIDS ë n-íc ta g©y nh÷ng tæn thÊt lín vÒ kinh tÕ cho ®Êt n-íc gia ®×nh ng-êi nhiÔn HIV ,sÏ ng¨n c¶n lµm chËm sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi .DÞch bÖnh HIV/AIDS sÏ t¸c ®éng kh¶ n¨ng ph¸t triÓn n©u dµi cña ®Êt th«ng qua nh÷ng thay ®æi theo chiÒu h-íng kh«ng tèt cho c¬ cÊu d©n c- vµ lµm gi¶m c¶ sè l-îng vµ chÊt l-îng lùc l-îng lao ®éng cña x· héi trong t-¬ng lai. N-íc ta còng lµ mét trong nh÷ng n-íc cã tû lÖ n¹o ph¸ thai cao nhÊt thÕ giíi. Theo -íc tÝnh hiÖn cã kho¶ng 40% phô n÷ cã thai bÞ huû bá b»ng biÖn ph¸p y tÕ xÊp xû 1,5 triÖu ng-êi /n¨m; cã ng-êi n¹o ph¸ thai nhiÒu lÇn trong ®êi vµ nhiÒu lÇn trong mét n¨m. Ch¨n sãc søc khoÎ bµ mÑ cßn yÕu kÐm, hµng n¨m n-íc ta vÉn cßn kho¶ng tõ 2200 ®Õn 2800 bµ mÑ tö vong do c¸c nguyªn nh©n liªn quan ®Õn sinh ®Î vµ thai ngÐn, trong khi 90% c¸c tr-êng hîp nµy cã thÓ tr¸nh ®-îc nÕu cã ®Çy ®ñ hÖ thèng ch¨m sãc. Kho¶ng 50% bµ mÑ kh«ng ®Õn c¬ së y tÕ ®Ó sinh con. GÇn 60% c¸c bµ mÑ cã thai trong t×nh tr¹ng thiÕu m¸u,søc khoÎ yÕu .Tû lÖ tö vong cña trÎ s¬ sinh tr-íc 24 giê chiÕn gÇn 80% trong tæng sè trÎ em chÕt. Tû lÖ chÊp nhËn c¸c biÖn ph¸p tr¸nh thai nh×n chung lµ t-¬ng ®èi cao( kho¶ng 65% c¸c cÆp vî chång trong ®é t-æi sinh ®Î ) ; nh-ng cã ®Õn 20% lµ c¸c biÖn ph¸p tr¸nh thai tû truyÒn thèng hiÖu qu¶ thÊp .Tû lÖ l©y nhiÔm qua ®-êng t×nh dôc n¨m 1996 lµ 50.318 ca, n¨m 2002 lªn tíi 127258 ca c¸ tè chÊt vÒ thÓ lùc cña ng-êi ViÖt Nam cßn h¹n chÕ ®Æc biÖt vÒ chiÒu cao vµ c©n nÆng vµ søc bÒn .Tû lÖ trÎ em d-ãi 5 tuæi suy dinh d-âng cao , chiÕm kho¶ng 30%. §¸ng l-u ý lµ vÉn cßn 1,5% d©n sè bÞ thiÓu n¨ng vÒ lùc vµ trÝ tuÖ. §Ó thùc hiÖn b»ng ®-îc nh÷ng môc tiªu c¶i thiÖn søc khëe cña nh©n d©n ,gãp phÇn n©ng cao chÊt l-îng dÊn sè d©n sè ,chóng ta cÇn ph¸t huy h¬n n÷a nh÷ng mÆt ®· ®¹t ®-îc kh¾c phôc nh÷ng mÆt yÕu kÐm kÕt hîp kinh nghiÖm quèc tÕ víi trong n-íc trong vÊn ®Ò ch¨m sãc søc khoÎ nh©n d©n vµ thùc hiÖn kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh .Tr-íc m¾t cÇn khÈn tr-¬ng thùc hiÖn nh÷ng nhiÖn vô c¬ b¶n sau ®©y: 16 TiÓu luËn d©n sè - T¨ng c-êng cñng cè vµ hoµn thiÖn m¹ng l-íi y tÕ c¬ së: - X©y dùng vµ ban hµnh chÝnh s¸ch -u tiªn - N©ng cao chÊt l-¬ng ®Þch vô y tÕ c«ng céng ®Æc biÖt lµ ë c¸c tuyÕn y tÕ c¬ së miÒn nói ,vïng x©u, vïng xa. - TiÕp tôc ®Èy m¹nh c«ng t¸c y tÕ dô phßng vµ n©ng cao søc khoÎ, gØam g¸nh nÆng bÖnh tö vong . - Tæ chøc thùc hiÖn tèt chiÕn l-îc d©n s« ViÖt Nam giai ®o¹n 2001 ®Õn 2010 coi viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh vµ gi¶m tû lÖ sinh lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p nh»m n©ng cao chÊt l-îng d©n sè. 3.3 ¶nh h-ëng cña sù gia t¨ng d©n sè qu¸ nhanh ®Õn b×nh ®¼ng giíi : Ngµy nay tuy ®· cã nh÷ng thay ®æi quan träng vÒ vai trß cña ng-êi phô n÷, song ®iÒu nµy vÉn ch-a phæ biÕn d©n sè vµ b×nh ®¼ng giíi cã t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau trong sù t¸c ®éng cña nhiÒu nh©n tè kh¸c : nh- kinh tÕ, gi¸o dôc…D©n sè còng lµ mét trong c¸c yÕu tè ¶nh h-ëng tíi qu¸ tr×nh ®Êu tranh cho b×nh ®¼ng giíi. Tèc ®é t¨ng d©n sè ¶nh h-ëng ®Õn viÖc thùc hiÖn b×nh ®¼ng nam n÷. Nªn ®Æc tr-ng trong mèi quan hÖ giíi gi÷a ph¸t triÓn d©n sè vµ b×nh ®¼ng giíi trong x· héi ngµy nay lµ sù t¨ng d©n sè qu¸ nhanh dÉn ®Õn hËu qu¶ xÊu trong viÖc b×nh ®¼ng giíi. N-íc ta lµ mét n-íc cã tèc ®é ph¸t triÓn d©n sè nhanh, ®Çu t- cña nhµ n-íc cho gi¸o dôc Ýt, do ®ã hÖ thèng gi¸o dôc kÐm ph¸t triÓn. Phô n÷ Ýt cã c¬ héi häc tËp vµ n©ng cao tr×nh ®é. V× vËy hä th-êng ph¶i lµm viÖc sím vµ lµm c¸c c«ng viÖc kh«ng cã tr×nh ®é chuyªn m«n. Phô n÷ th-êng lÊy chång sím vµ sinh nhiÒu con, do ®ã tèc ®é t¨ng d©n sè cao th× ®Þa vÞ cña phô n÷ th-êng thÊp kÐm nhiÒu so víi nam giíi. Trong ph¹m vi gia ®×nh quy m« gia ®×nh lín (®«ng con) ®Æc biÖt lµ trong c¸c gia ®×nh nghÌo cha mÑ th-êng chØ -u tiªn cho con trai ®i häc, con g¸i ph¶i ®i lµm sím ®Ó gióp cha mÑ nu«i gia ®×nh. Kh«ng ®-îc ®i häc, lµm viÖc sím vµ ph¶i lÊy chång sím khiÕn cho ng-êi phô n÷ kh«ng cã tr×nh ®é häc vÊn cao. V× vËy hä kh«ng thÓ t×m ®-îc nh÷ng c«ng viÖc cã thu nhËp cao. Kh«ng cã 17 TiÓu luËn d©n sè tr×nh ®é hiÓu biÕt nªn hä kh«ng thÓ vµ kh«ng ®-îc tù m×nh quyÕt ®Þnh tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn cuéc sèng cña hä nh- chän b¹n ®êi, chän c¸c ph-¬ng tiªn tr¸nh thai, chän thêi ®iÓm sinh con . Tãm l¹i d©n sè t¨ng nhanh nÒn kinh tÕ kÐm ®· h¹n chÕ quyÒn b×nh ®¼ng nam n÷ . 3.4 T¸c ®éng cña sù gia t¨ng d©n sè ®Õn viÖc n©ng cao møc sèng d©n c- : Sù gia t¨ng d©n sè nhanh trë thµnh mét g¸nh nÆng mét th¸ch thøc lín cho ph¸t triÓn nãi chung vµ viÖc n©ng cao møc sèng cña nh©n d©n : T¸c ®éng cña sù gia t¨ng d©n sè nhanh lµm cho ®Êt canh t¸c n«ng nghiÖp b×nh qu©n ®Çu ng-êi thÊp, thiÕu viÖc lµm. Cïng víi qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ vµ nhu cÇu ph¸t triÓn nhµ ë, ®Êt canh t¸c b×nh qu©n ë c¸c vïng n«ng th«n gi¶m. ë nhiÒu ®Þa ph-¬ng ng-êi n«ng d©n n«ng th«n mét mÆt thiÕu ®Êt canh t¸c, mÆt kh¸c do ®êi sèng ë n«ng th«n thÊp kÐm ®· di chuyÓn nªn c¸c thµnh phè lµm cho n¹n thÊt nghiÖp gia t¨ng. Theo tæng ®iÒu tra d©n sè ë ViÖt Nam n¨m 1999 sè ng-êi trong ®é tuæi lao ®éng tõ 15-59 tuæi chiÕm 59,89%. Hµng n¨m ®éi qu©n lao ®éng l¹i ®-îc bæ sung gÇn 1 triÖu ng-êi. N-íc ta lµ n-íc m«ng nghiÖp trªn 70% lùc l-îng lao ®éng sèng ë n«ng th«n nªn khi nguån lao ®éng t¨ng th× diÖn tÝch ®Êt canh t¸c b×nh qu©n ®Çu ng-êi gi¶m. N¨m 1940, b×nh qu©n 1 ng-êi cã 0,26 Ha ®Êt canh t¸c, n¨m 1955 lµ 0,19 Ha ®Õn n¨m 1995 chØ cßn 0,1 Ha. Nguån lao ®éng d- thõa trong c¶ n-íc ®ang g©y søc Ðp to lín ®Õn mäi mÆt cña ®êi sèng kinh tÕ x· héi, lµm cho møc sèng cña nh©n d©n t¨ng víi møc ®é chËm . D©n sè t¨ng nhanh lµ mét yÕu tè rÊt quan träng dÉn ®Õn thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng-êi thÊp. Sù chªnh lÖch vÒ b×nh qu©n ®Çu ng-êi gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n ngµy cµng lín. D©n sè t¨ng nhanh lµm cho chÊt l-îng nhµ ë, dÞch vô y tÕ kÐm. NhiÒu gia ®×nh ph¶i sèng trong nh÷ng ng«i nhµ cã diÖn tÝch chËt hÑp vµ cã chÊt l-îng thÊp. NhiÒu ng-êi d©n ch-a ®-îc sö dông n-íc s¹ch vµ c«ng tr×nh vÖ sinh. KhÈu phÇn ¨n cña ®a sè ng-êi d©n ch-a ®ñ dinh d-ìng, t×nh tr¹ng trÎ em bÞ suy dinh d-ìng cßn nhiÒu . 18 TiÓu luËn d©n sè 4.gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao chÊt l-îng d©n sè : HiÖn nay §¶ng vµ nhµ n-íc ta ®ang nç lùc thùc hiÖn c«ng t¸c tuyªn truyÒn, vËn ®éng ®Ó mäi ng-êi d©n tù nhËn thøc ®-îc ý nghÜa cña kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh ®èi viÖc x©y dùng mét gia ®×nh Êm no, b×nh ®¼ng, tiÕn bé, h¹nh phóc th«ng qua viÖc chñ ®éng, tù nguyÖn, b×nh ®¼ng quyÕt ®Þnh vÒ thêi gian sinh con, sè con vµ kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c lÇn sinh phï hîp víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi cña ®Êt n-íc vµ môc tiªu chÝnh s¸ch cña d©n sè trong tõng giai ®o¹n, ®ång thêi, phï hîp víi løa tuæi, t×nh tr¹ng søc khoÎ, ®iÒu kiÖn häc tËp, lao ®éng, c«ng t¸c, thu nhËp vµ nu«i d¹y con. Nhµ n-íc ®¶m b¶o c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó c¸ nh©n, cÆp vî chång thùc hiÖn môc tiªu chÝnh s¸ch d©n sè : Mçi cÆp vî chång sinh tõ mét ®Õn hai con ; sinh con trong ®é tuæi lÝ t-ëng tõ 22 tuæi ®Õn 35 tuæi ®èi víi n÷ ; lùa chon kho¶ng c¸ch gi÷a mçi lÇn sinh hîp lý tõ 3 ®Õn 5 n¨m ; sö dông biÖn ph¸p tr¸nh thai phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ, søc khoÎ, t©m lý vµ ®iÒu kiÖn kh¸c cña mçi c¸ nh©n, cÆp vî chång. N©ng cao søc khoÎ cho mçi ng-êi d©n, ®Æc biÖt lµ phô n÷ mang thai, phô n÷ nu«i con nhá : gi¶m tû lÖ bÖnh tËt, tö vong ®èi víi ng-êi mÑ vµ trÎ s¬ sinh ; t¨ng c-êng c¸c biÖn ph¸p phßng, chèng, ®iÒu trÞ c¸c bÖnh nhiÔm khuÈn ®-êng sinh s¶n, bÖnh l©y truyÒn qua ®-êng t×nh dôc, HIV/AIDS. Nhµ n-íc khuyÕn khÝch lîi Ých vËt chÊt vµ lîi Ých tinh thÇn, thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch x· héi ®Ó t¹o ®éng lùc thóc ®Èy viÖc thùc hiÖn ch¨m sãc søc khoÎ sinh s¶n, kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh s©u réng trong nh©n d©n. Nhµ n-íc còng thùc hiÖn chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p gióp ®ì hç trî vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn trong viÖc thùc hiÖn ch¨m sãc søc khoÎ sinh s¶n kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh, n©ng cao chÊt l-îng d©n sè ®èi víi ®ång bµo c¸c d©n téc thiÓu sè ë vïng s©u, vïng xa, vïng cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi ®Æc biÖt khã kh¨n. KhuyÕn khÝch nam n÷ kiÓm tra søc khoÎ tr-íc khi kÕt h«n. ChÊt l-îng d©n sè cña céng ®ång ®-îc ph¶n ¸nh qua t×nh tr¹ng søc khoÎ, dinh d-ìng, n-íc s¹ch, vÖ sinh m«i tr-êng gi¸o dôc, trËt tù x· héi, gia ®×nh v¨n ho¸, tû lÖ sinh vµ thu nhËp cña céng ®ång. 19 TiÓu luËn d©n sè III. kÕt luËn Qua viÖc nghiªn cøu ®Ò t¯i : “H±y nªu v¯ ph©n tÝch °nh h­ëng cña sù ph²t triÓn d©n sè ®Õn kinh tÕ x± héi ë ViÖt Nam ”. Kh«ng nh÷ng ®­a cho ta mét bøc tranh sèng ®éng vÒ d©n sè n-íc ta trong thêi kú võa qua, th«ng qua nh÷ng chØ tiªu ph¶n ¸nh : Quy m«, tèc ®é gia t¨ng, c¬ cÊu. Mét h×nh ¶nh vÒ thÞ tr-êng lao ®éng : Cung vµ cÇu lao ®éng vµ qua ®ã cho ta thÇy ®-îc mèi quan hÖ d©n sè thÞ tr-êng lao ®éng, nh÷ng c¶n trë ®èi víi viÖc thùc hiÖn vÊn ®Ò d©n sè. Mét mÆt nh÷ng vÊn ®Ò cÊp b¸ch vµ thiÕt thùc nh- vËy, nh-ng ®iÒu quan träng nhÊt ®èi víi mçi sinh viªn chóng ta lµ : Ta ®· chau råi ®-îc vèn kiÕn thøc vÒ m«n chuyªn ngµnh, l¾m b¾t ®-îc thùc tÕ t×nh h×nh d©n sè, thÞ tr-êng lao ®éng ®Ó tõ ®ã tù nhËn thÊy m×nh ph¶i cã tr¸ch nhiÖm ®èi víi ®Êt n-íc, tr¸ch nhiÖm chÝnh lµ viÖc häc tËp, l¾m b¾t ®-îc kiÕn thøc c¬ b¶n céng víi viÖc t×m tßi s¸ng t¹o trong nghiªn cøu, ®-a ra nh÷ng ®Þnh h-íng vµ gi¶i ph¸p phï hîp víi ®iÒu kiÖn hoµn c¶nh cña ®Êt n-íc nh»m thùc hiÖn thùc hiÖn môc tiªu chung m¯ ®°ng v¯ nh¯ n­íc ®± ®Ò ra: “Thùc hiÖn th¯nh c«ng sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho² hiÖn ®³i ho² ®Êt n­íc”, ®­a ®Êt n­íc ph²t triÓn v¯ theo kÞp tèc ®é cña thÕ giíi 20