TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
A. Lêi më ®Çu
§Êt n-íc ta trong qu¸ tr×nh ®i lªn chñ nghÜa x· héi ph¶i x©y dùng mét
nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cao dùa trªn lùc l-îng s¶n xuÊt hiÖn ®¹i vµ quan hÖ s¶n
xuÊt phï hîp. LÞch sö ph¸t triÓn kinh tÕ loµi ng-êi tõ tr-íc ®Õn nay ®· tr¶i qua
tÊt nhiÒu h×nh th¸i kinh tÕ x· héi, næi bËt vµ râ nÐt ®ã lµ h×nh th¸i c«ng x·
nguyªn thuû, chiÕm h÷u n« lÖ, phong kiÕn, t- b¶n chñ nghÜa vµ x· héi chñ
nghÜa. Trong tÊt c¶ c¸c h×nh th¸i kinh tÕ ®ã ch-a cã mét h×nh th¸i kinh tÕ nµo
cã mét c¬ chÕ qu¶n lý, ®iÒu hµnh kinh tÕ mét c¸ch phï hîp vµ hîp lý nhÊt tõ
viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ chØ dùa vµo kinh tÕ thÞ tr-êng ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò c¬
b¶n cña nÒn kinh tÕ cho ®Õn viÖc chØ dùa vµo tæ chøc qu¶n lý ®iÒu hµnh cña
Nhµ n-íc ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ cho phï hîp, ®Æc biÖt lµ giai ®o¹n ViÖt Nam
hiÖn nay, em lùa chän ®Ò tµi :"Vai trß kinh tÕ cña Nhµ n-íc trong nÒn kinh
tÕ thÞ tr-êng ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa ë n-íc ta ". NÒn kinh tÕ n-íc ta
®ang ë vµo giai ®o¹n ®Æc biÖt cña sù ph¸t triÓn, ®ã lµ b-íc ngoÆt trong qu¸
tr×nh chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng cã sù
qu¶n lý cña Nhµ n-íc. Nh- chóng ta ®· biÕt, trong thêi ®¹i ngµy nay kh«ng cã
nÒn kinh tÕ nµo chÞu sù ®iÒu tiÕt cña c¬ chÕ thÞ tr-êng mµ kh«ng cã sù qu¶n lý
cña Nhµ n-íc ë nh÷ng møc ®é vµ ph¹m vi kh¸c nhau. Bëi v× bªn c¹nh nh÷ng
mÆt tÝch cùc cña kinh tÕ thÞ tr-êng nh-: n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng nhanh c«ng
nghÖ s¶n xuÊt kh«ng ngõng ®-îc c¶i tiÕn, hµng ho¸ s¶n xuÊt ra nhiÒu, thu
nhËp quèc d©n t¨ng…. th× c¬ chÕ thÞ tr-êng còng n¶y sinh nhiÒu vÊn ®Ò tiªu
cùc cÇn gi¶i quyÕt nh-: l¹m ph¸t, thÊt nghiÖp, khñng ho¶ng, tÖ n¹n, x· héi…
Do vËy Nhµ n-íc ph¶i can thiÖp vµo kinh tÕ ®Ó ®¶m b¶o cho sù ph¸t
triÓn kinh tÕ cã hiÖu qu¶, c«ng b»ng æn ®Þnh. §Æc biÖt nÒn kinh tÕ n-íc ta
®ang ph¸t triÓn theo ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa cµng kh«ng thÓ thiÕu sù
qu¶n lý cña Nhµ n-íc.
Phïng Thanh Tó
1
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
B. Néi dung
I. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña vai trß qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ n-íc.
1.1. Vai trß cña Nhµ n-íc trong lÞch sö.
Nhµ n-íc lµ c«ng cô cña giai cÊp thèng trÞ ®-îc sö dông ®Ó duy tr× trËt
tù x· héi cho phï hîp víi lîi Ých cña nã.
Trong lÞch sö x· héi loµi ng-êi ®· cã thêi kú kh«ng cã Nhµ n-íc. §ã lµ
thêi kú céng s¶n nguyªn thuû, do tr×nh ®é ph¸t triÓn thÊp kÐm cña lùc l-îng
s¶n xuÊt, con ng-êi cïng sèng, cïng lao ®éng cïng h-ëng thµnh qu¶ chung.
Mäi ng-êi ®Òu b×nh ®¼ng trong lao ®éng vµ h-ëng thô, x· héi kh«ng cã ng-êi
giµu nghÌo, ng-êi nghÌo, kh«ng ph©n chia giai cÊp, kh«ng cã ®Êu tranh giai
cÊp. C¬ së kinh tÕ ®· lµm xuÊt hiÖn h×nh thøc tæ chøc x· héi lµ thÞ téc. QuyÒn
lùc trong x· héi céng s¶n nguyªn thuû lµ quyÒn lùc x· héi víi hÖ thèng qu¶n
lý rÊt ®¬n gi¶n kh«ng mang tÝnh giai cÊp.
Sù ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt vµ n¨ng suÊt lao ®éng x· héi ®· lµm
thay ®æi tæ chøc x· héi thÞ téc. ChÕ ®é t- h÷u xuÊt hiÖn, ®· ph©n chia x· héi
thµnh kÎ giµu, ng-êi nghÌo, h×nh thµnh giai cÊp c¬ b¶n lµ chñ n« vµ n« lÖ.
Nh÷ng yÕu tè míi xuÊt hiÖn ®· lµm ®¶o lén ®êi sèng thÞ téc, lµm cho chÕ ®é
thÞ téc kh«ng thÓ ®øng v÷ng ®-îc. Mét x· héi míi víi sù ph©n chia giai cÊp
kh«ng thÓ ®iÒu hoµ ®-îc hái ph¶i cã mét tæ chøc míi cã kh¶ n¨ng giËp t¾t
®-îc xung ®ét giai cÊp Êy, tæ ch-c- Êy lµ Nhµ n-íc. Nh- vËy Nhµ n-íc xuÊt
hiÖn mét c¸ch kh¸ch quan, kh«ng ph¶i lµ mét lùc l-îng tõ bªn ngoµi ®Æt vµo
x· héi mµ theo M¸c vµ ¨ng ghen ®ã lµ mét lùc l-îng tõ bªn ngoµi ®Æt vµo x·
héi, mét lùc l-îng tùa hå nh- ®øng trªn x· héi cã nhiÖm vô lµm dÞu bít xung
®ét vµ gi÷ cho xung ®ét ®ã n»m trong vßng trËt tù.
Do vËy, chóng ta cã thÓ thÊy r»ng Nhµ n-íc chØ ra ®êi vµ tån t¹i trong
x· héi cã giai cÊp, lµ mét bé m¸y c-ìng chÕ ®Æc biÖt n»m trong tay cña giai
cÊp thèng trÞ, lµ c«ng cô s¾c bÐn nhÊt ®Ó duy tr× sù thèng trÞ giai cÊp. Tuy
nhiªn, Nhµ n-íc kh«ng chØ lµ ng-êi b¶o vÖ lîi Ých cña giai cÊp thèng trÞ mµ
cßn quan t©m ®Õn nhiÒu lÜnh vùc kh¸c trong x· héi.
Phïng Thanh Tó
2
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
Trong lÞch sö ®· chøng minh, Nhµ n-íc kh«ng chØ cã chøc n¨ng qu¶n lý
l·nh thæ, qu¶n lý trËt tù x· héi mµ Nhµ n-íc cßn cã mét chøc n¨ng n÷a ®ã lµ
chøc n¨ng kinh tÕ, chøc n¨ng ®ßi hái ph¶i ngay tõ buæi ®Çu khi Nhµ n-íc míi
xuÊt hiÖn.
Trong thêi ®¹i chiÕm h÷u n« lÖ, Nhµ n-íc chñ n« - kiÓu Nhµ n-íc ®Çu
tiªn trong lÞch sö ®· trùc tiÕp dïng quyÒn lùc cña m×nh can thiÖp vµo viÖc
ph©n phèi cña c¶i s¶n xuÊt cña giai cÊp chñ n«, nh-ng khèi l-îng cña c¶i Êy
kh«ng ®-îc ph©n phèi mµ bÞ giai cÊp chñ n« chiÕm ®o¹t b»ng b¹o lùc phi kinh
tÕ.
Trong thêi ®¹i phong kiÕn, Nhµ n-íc phong kiÕn kh«ng chØ can thiÖp
vµo viÖc ph©n phèi cña c¶i mµ cßn ®øng ra lËp lùc l-îng nh©n c«ng x©y dùng
kÕt cÊu h¹ tÇng cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, khuyÕn khÝch qua l¹i, di d©n, më
®-êng c¸c vïng kinh tÕ míi, ®Ò ra nh÷ng chÝnh s¸ch ruéng ®Êt thÝch hîp víi
tõng thêi kú.
Cßn trong thêi ®¹i t- b¶n chñ nghÜa, chñ nghÜa t- b¶n ®-îc h×nh thµnh
vµo thÕ kû XV, qu¸ tr×nh tÝch luü nguyªn thuû t- b¶n ®-îc thùc hiÖn nÒn kinh
tÕ ph¸t triÓn nhanh, giai cÊp t- s¶n cÇn cã sù hç trî cña Nhµ n-íc. ChÝnh v×
vËy vai trß qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ n-íc ngµy cµng ®-îc x¸c lËp vµ n©ng cao.
Nhµ n-íc t- s¶n ®· thùc hiÖn mét chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, kh«ng cho tiÒn ch¹y ra
n-íc ngoµi. Nhµ n-íc cña c¸c n-íc t- b¶n trong giai ®o¹n nµy ®· ®Ò ra buéc
c¸c t- th-¬ng n-íc ngoµi kh«ng mang tiÒn ra khái n-íc hä, chØ ®-îc phÐp
mang hµng mµ th«i. Trong chÝnh s¸ch ngo¹i th-¬ng, hä dïng hµng rµo thuÕ
quan b¶o hé ®¸nh thuÕ xuÊt nhËp khÈu cao h¬n so víi hµng ho¸ nhËp khÈu vµ
thÊp ®èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu ë trong n-íc. MÆt kh¸c, Nhµ n-íc cßn hç trî
cho c¸c th-¬ng nh©n c¸c ph-¬ng tiÖn vËt chÊt vµ tµi chÝnh khi hä tham gia
bu«n b¸n quèc tÕ. Nhê c¸c chÝnh s¸ch ®ã, c¸c n-íc t- b¶n ®· tÝch luü ®-îc
mét l-îng tiÒn tÖ vµ cña c¶i ®¸ng kÓ v× vËy ®Çu thÕ kû SVIII giai cÊp t- s¶n tËp
trung ph¸t triÓn m¹nh lÜnh vùc s¶n xuÊt. Nhê ¸p dông c¸c kü thuËt vµ c«ng
nghÖ míi, nÒn s¶n xuÊt ë c¸c n-íc t- b¶n ph¸t triÓn rÊt nhanh. Tù do c¹nh
tranh ®· trë thµnh ®ßi hái cÊp thiÕt trong ®êi sèng kinh tÕ cña c¸c n-íc nµy.
Phïng Thanh Tó
3
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
ChÝnh v× thÕ, c¸c nhµ kinh tÕ häc cæ ®iÓn ®· ñng hé tù do c¹nh tranh.
Tiªu biÓu nhÊt lµ Adam Smith - nhµ kinh tÕ häc næi tiÕng ng-êi Anh ®· ®-a ra
thuyÕt bµn tay v« h×nh vµ nguyªn lý Nhµ n-íc kh«ng can thiÖp vµo ho¹t ®éng
cña nÒn kinh tÕ. «ng cho r»ng, viÖc tæ chøc nÒn kinh tÕ hµng ho¸ cÇn theo
nguyªn t¾c tù do. Sù ho¹t ®éng cña toµn bé nÒn kinh tÕ lµ do c¸c quy luËt
kh¸ch quan tù nhiªn chi phèi. Sù vËn ®éng cña thÞ tr-êng lµ do quan hÖ cung
cÇu vµ sù biÕn ®æi tù ph¸t cña gi¸ c¶ thÞ tr-êng quyÕt ®Þnh. Quan hÖ gi÷a
ng-êi víi ng-êi lµ quan hÖ lîi Ých kinh tÕ. «ng cßn cho r»ng, mçi ng-êi ho¹t
®éng chØ nh»m lîi nhuËn siªu ng¹ch song do bµn tay v« h×nh chi phèi buéc
ng-êi ta ph¶ phôc tïng, tû suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n vµ ®Ó cho nÒn kinh tÕ ph¸t
triÓn lµnh m¹nh, Nhµ n-íc kh«ng nªn can thiÖp vµo kinh tÕ thÞ tr-êng, vµo
ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp Nhµ n-íc mµ Nhµ n-íc chØ nªn thùc hiÖn mét sè
nhiÖm vô kinh tÕ v-ît qu¸ kh¶ n¨ng cña mét doanh nghiÖp nh- lµm ®-êng,
x©y bÕn c¶ng…
§Çu nh÷ng n¨m 30 cña thÕ kû XX, nh÷ng cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ næ
ra th-êng xuyªn, ®Æc biÖt lµ cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ thÕ giíi næ ra tõ n¨m
1929 ®Õn n¨m 1933. §· chøng tá bµn tay v« h×nh kh«ng thÓ ®¶m b¶o nh÷ng
®iÒu kiÖn æn ®Þnh cho kinh tÕ thÞ tr-êng ph¸t triÓn.
H¬n n÷a, tr×nh ®é x· héi ho¸ s¶n xuÊt ph¸t triÓn ngµy cµng cao ®· chØ
ra cho c¸c nhµ kinh tÕ häc thÊy r»ng: cÇn cã sù can thiÖp cña Nhµ n-íc vµo
qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ, ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ. Nhµ n-íc häc ng-êi
Anh J M Keynes ®· ®-a ra lý thuyÕt Nhµ n-íc ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ thÞ
tr-êng. «ng cho r»ng sù t¨ng lªn cña s¶n xuÊt sÏ dÉn ®Õn sù t¨ng lªn cña thu
nhËp do ®ã lµm t¨ng tiªu dïng. Song dã khuynh h-íng tiªu dïng giíi h¹n nªn
tiªu dïng t¨ng chËm h¬n so víi thu nhËp v× vËy cÇn gi¶m xuèng. Sù gi¶m sót
cÇu tiªu dïng sÏ kÐo theo sù gi¶m sót cña gi¸ c¶ hµng ho¸ tõ ®ã lµm cho tû
suÊt vay th× c¸c chñ doanh nghiÖp sÏ kh«ng cã lîi trong viÖc vay vèn ®Ó ®Çu
t-. Hä sÏ kh«ng ®Çu t- vµo s¶n xuÊt kinh doanh n÷a. Tõ ®ã lµ cho nÒn kinh tÕ
®i ®Õn chç tr× trÖ, khñng ho¶ng vµ lµm cho n¹n thÊt nghiÖp ngµy cµng t¨ng. §Ó
Phïng Thanh Tó
4
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy, Nhµ n-íc ph¶i can thiÖp vµo nÒn kinh tÕ, can thiÖp
vµo thÞ tr-êng vµ më ra c¸c cuéc ®Çu t- lín. Theo thuyÕt cña tr-êng ph¸i
KeynÐ Nhµ n-íc can thiÖp vµo kinh tÕ ë c¶ tÇm vÜ m« vµ vi m«. Song khi thùc
hiÖn theo thuyÕt tr-êng ph¸i nµy th× nh÷ng chÊn ®éng lín trong nÒn kinh tÕ
vÉn diÔn ra. H¬n thÕ n÷a, t×nh tr¹ng khñng ho¶ng, thÊt nghiÖp l¹m ph¸t vÉn
x¶y ra ngµy cµng trÇm träng. XuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn ®ã c¸c nhµ kinh tÕ häc ®i
theo xu h-íng hçn hîp. Ngµy nay ®· thõa nhËn r»ng: c¸c nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i
muèn ph¸t triÓn ph¶i dùa vµo c¶ c¬ chÕ thÞ tr-êng còng nh- sù qu¶n lý cña
Nhµ n-íc.
Næi bËt lµ quan ®iÓm kinh tÕ hçn hîp cña Paul Samuelra - mét nhµ kinh
tÕ häc ng-êi Mü. «ng cho r»ng, ®iÒu hµnh mét nÒn kinh tÕ kh«ng cã c¶ chÝnh
phñ lÉn thÞ tr-êng còng nh- ®Þnh vç tay b»ng mét bµn tay. C¬ chÕ thÞ tr-êng
x¸c ®Þnh gi¸ c¶ vµ s¶n l-îng trong nhiÒu lÜnh vùc, trong ®ã cã c¶ chÝnh phñ
®iÒu tiÕt kinh tÕ thÞ tr-êng b»ng c¸c ch-¬ng tr×nh thuÕ, chi tiªu vµ luËt lÖ. C¶
hai bªn thÞ tr-êng vµ chÝnh phñ ®Òu cã tÝnh chÊt thiÕt yÕu.
1.2. C¬ chÕ thÞ tr-êng vµ nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng cã sù qu¶n lý cña
Nhµ n-íc.
- C¬ chÕ thÞ tr-êng
C¬ chÕ thÞ tr-êng lµ c¬ chÕ tù ®iÒu chØnh nÒn kinh tÕ hµng ho¸ d-íi sù
t¸c ®éng kh¸ch quan cña c¸c quy luËt kinh tÕ vèn cã. C¬ chÕ thÞ tr-êng chÝnh
lµ mét h×nh thøc tæ chøc kinh tÕ, trong ®ã nh÷ng ng-êi tiªu dïng vµ cac s nhµ
kinh doanh t¸c ®éng lÉn nhau qua thÞ tr-êng ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò trung
t©m cña s¶n xuÊt x· héi.
a. ¦u ®iÓm.
C¬ chÕ thÞ tr-êng cã nhiÒu mÆt tÝch cùc ®Æc biÖt lµ kÝch thÝch c¶i tiÕn kü
thuËt t¨ng NSL§ t¹o ra khèi l-îng s¶n phÈm hµng ho¸ ®a d¹ng dåi dµo phong
phó chÊt l-îng tèt gi¸ thµnh h¹, ®¸p øng nhu cÇu ®a d¹ng cña x· héi vµ thóc
®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh chãng nhng c¬ chÕ thÞ tr-êng còng kh«ng Ýt
nh÷ng mÆt khuyÕt tËt.
Phïng Thanh Tó
5
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
b. KhuyÕt ®iÓm.
Nãi ®Õn c¬ chÕ thÞ tr-êng lµ nãi ®Õn c¹nh tranh tÊt yÕu dÉn ®Õn ®éc
quyÒn, ®éc quyÒn lµm cho c¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o g©y thiÖt h¹i cho ng-êi
tiªu dïng vµ x· héi.
- C¬ chÕ thÞ tr-êng kh«ng thÓ tr¸nh khái khñng ho¶ng, thÊt nghiÖp l¹m
ph¸t.
- C¬ chÕ thÞ tr-êng nhiÒu môc ®Ých lîi nhuËn do ®ã th-êng khai th¸c
bõa b·i kiÖt quÖ tµi nguyªn lµm t¨ng thªm sù « nhiÔm m«i tr-êng mµ c¸c
doanh nghiÖp ph¶i tr¶ tiÒn cho sù « nhiÔm ®ã.
- C¬ chÕ thÞ tr-êng t¹o ra sù gi¶ dèi gian tr¸ trong kinh doanh t¹o sù bÊt
b×nh ®¼ng c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh vµ ph©n ho¸ x· héi. V× nh÷ng khuyÕt
tËt ®ã do ®ã kinh tÕ thÞ tr-êng ph¶i cã sù ®iÒu tiÕt qu¶n lý cña Nhµ n-íc.
+ Kinh tÕ thÞ tr-êng lµ nÒn kinh tÕ vËn ®éng theo c¸c quy luËt cña thÞ
tr-êng, trong ®ã quy luËt gi¸ trÞ ®ãng vai trß chi phèi vµ ®-îc biÓu hiÖn b»ng
quan hÖ cung cÇu trªn thÞ tr-êng. NÒn kinh tÕ thÞ tr-êng lµ giai ®o¹n ph¸t triÓn
cao cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸, nã n»m trong tiÕn tr×nh ph¸t triÓn lÞch sö kh¸ch
quan vÒ kinh tÕ cña x· héi loµi ng-êi. Do vËy, nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng còng cã
nh÷ng -u thÕ vµ khuyÕt tËt cña nã.
a. Nh÷ng -u thÕ cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng thÓ hiÖn:
Thø nhÊt, thóc ®Èy s¶n xuÊt vµ g¾n s¶n xuÊt víi tiªu thô - thùc hiÖn môc
tiªu cña s¶n xuÊt. Do ®ã, ng-êi ta t×m mäi c¸ch rót ng¾n chu kú s¶n xuÊt, thùc
hiÖn t¸i s¶n xuÊt më réng, ¸p dông nhanh chãng s¶n xuÊt - kho häc - c«ng
nghÖ vµ quay nhanh tiÒn vèn, ®¹t tíi lîi nhuËn tèi ®a.
Thø hai,thóc ®Èy vµ ®ßi hái c¸c nhµ s¶n xuÊt n¨ng ®éng thÝch nghi víi
c¸c ®iÒu kiÖn biÕn ®éng cña thÞ tr-êng. Thay ®æi mÉu m· s¶n xuÊt, t×m mÆt
hµng míi vµ thÞ tr-êng tiªu thô, më réng quan hÖ trong kinh doanh, ph¸ thÕ
®éc quyÒn vµ khÐp kÝn trong mét ®¬n vÞ kinh doanh, t×m c¸ch ®¹t tíi lîi nhuËn
tèi ®a.
Thø ba, thóc ®Èy sù tiÕn bé khoa häc - c«ng nghÖ ®-a nhanh vµo s¶n
xuÊt, kÝch thÝch t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, n©ng cao tr×nh ®é x· héi ho¸ s¶n xuÊt
Phïng Thanh Tó
6
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
vµ n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm, h¹ gi¸ thµnh, ®¸p øng yªu cÇu nhiÒu mÆt
cña kh¸ch hµng vµ thÞ tr-êng.
Thø t-, thóc ®Èy qu¸ tr×nh t¨ng tr-ëng dåi dµo s¶n phÈm hµng ho¸, dÞch
vô, thóc ®Èy qu¸ tr×nh t¨ng tr-ëng ®åi dµo s¶n phÈm hµng ho¸, dÞch vô, thóc
®Èy vµ kÝch thÝch s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn, ®Ò cao tr¸ch nhiÖm cña nhµ
kinh doanh víi kh¸ch hµng, ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng cao cña x· héi.
Thø n¨m, ®Èy nhanh qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung s¶n xuÊt. TÝch tô vµ
tËp trung s¶n xuÊt lµ hai con ®-êng ®Ó më réng quy m« s¶n xuÊt. Mét mÆt,
c¸c ®¬n vÞ chñ thÓ s¶n xuÊt kinh doanh lµm ¨n giái, cã hiÖu qu¶ cao cho phÐp
tÝch tô, më réng quy m« s¶n xuÊt. MÆt kh¸c, do qu¸ tr×nh c¹nh tranh lµm cho
s¶n xuÊt ®-îc tËp trung vµo c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ thùc sù ®øng ®-îc trªn thÞ
tr-êng, lµm ¨n cã hiÖu qu¶ cao, ®ång thêi lo¹i bá nh÷ng ®¬n vÞ lµm ¨n thua
kÐm hiÖu qu¶. ChÝnh qu¸ tr×nh c¹nh tranh kinh tÕ lµ ®éng lùc thóc ®Èy tÝch tô
vµ tËp trung s¶n xuÊt.
b. Nh÷ng khuyÕt tËt cña nÒn Kinh tÕ thÞ tr-êng thÓ hiÖn:
Thø nhÊt nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng mang tÝnh tù ph¸t, t×m kiÕm lîi nhuËn
b»ng bÊt kú gi¸ nµo, kh«ng ®i ®óng h-íng cña kÕ ho¹ch Nhµ n-íc, môc tiªu
vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ vÜ m« cña nÒn kinh tÕ. TÝnh tù ph¸t cña thÞ tr-êng cßn dÉn
®Õn tËp trung ho¸ cao ®é, sinh ra ®éc quyÒn, thñ tiªu c¹nh tranh, lµm gi¶m
hiÖu qu¶ chung vµ tÝnh tù ®iÒu chØnh cña nÒn kinh tÕ.
Thø hai, x· héi ph¸t sinh tiªu cùc, tÖ n¹n g¾n liÒn víi hiÖn tr¹ng kinh tÕ
sa sót, g©y rèi lo¹n x· héi. Nhµ kinh doanh th-êng t×m mäi thñ ®o¹n, m¸nh
khoÐ lµm hµng gi¶, bu«n lËu, trèn thuÕ, lõa ®¶o… kh«ng tõ mét thñ ®o¹n nµo,
dï lµ d¬ bÈn nhÊt ®Ó thu lîi nhuËn tèi ®a.
Thø ba, v× lîi Ých vµ lîi nhuËn riªng biÖt, dÉn ®Õn sù sö dông bõa b·i,
tµn ph¸ tµi nguyªn vµ huû diÖt m«i tr-êng sinh th¸i.
1.3. Vai trß kinh tÕ cña Nhµ n-íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng.
Vai trß cña Nhµ n-íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng lµ cÇn thiÕt vµ kh«ng
thÓ thiÕu ®-îc v× nã dÉn d¾t thÞ tr-êng ph¸t triÓn theo h-íng tÝch cùc vµ kh¾c
phôc, söa ch÷a nh÷ng giµ mµ c¬ chÕ thÞ tr-êng ch-a ®¹t ®-îc còng nh- hËu
Phïng Thanh Tó
7
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
qu¶ mµ nã g©y ra ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ mét c¸ch tèt nhÊt. Nh- vËy ai trß
kinh tÕ cña Nhµ n-íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®-îc thÓ hiÖn ë nh÷ng ®iÓm
sau:
a. Nhµ n-íc ®ãng vai trß ®Þnh h-íng cho sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ.
Trong nÒn kinh tÕ cña chóng ta hiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp ®-îc quyÒn
tù lùa chän ph-¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh. Nhµ n-íc kh«ng can thiÖp vµo
quyÕt ®Þnh cña hä vÒ viÖc s¶n xuÊt c¸i g×? B»ng c¸ch nµo ? Tiªu thô ë ®©u ?
Trong khi lùa chän c¸c ph-¬ng ¸n cña s¶n xuÊt kinh doanh, doanh nghiÖp lÊy
lîi nhuËn cña m×nh lµm th-íc ®o hiÖu qu¶, ®ång thêi lµm môc tiªu ®Þnh
h-íng cho hµnh vi cña hä. HiÖn nay rÊt nhiÒu c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c
thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau ho¹t ®éng c¹nh tranh víi nhau. Sù ho¹t ®éng
cña quy luËt c¹nh tranh võa thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn, võa cã thÓ dÉn ®Õn sù
khai th¸c bõa b·i c¸c nguån lùc, huû ho¹i m«i tr-êng.
Kh¸c víi c¸c doanh nghiÖp, vai trß qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ n-íc lµ ë
chç Nhµ n-íc theo ®uæi môc tiªu lîi nhuËn nh- mét doanh nghiÖp c¸ biÖt mµ
theo ®uæi môc tiªu chung cña d©n téc lµ lµm cho d©n giµu, n-íc m¹nh, nÒn
kinh tÕ t¨ng tr-ëng mét c¸ch æn ®Þnh, v÷ng ch¾c trong ®iÒu kiÖn c«ng b»ng x·
héi vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n.
Thùc chÊt cña viÖc ®Þnh h-íng sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ lµ thèng
nhÊt c¸c lîi Ých kh¸c nhau, quy tô c¸c lîi Ých kh¸c nhau vÒ cïng mét lîi Ých ®Ó
sao cho trong khi mçi ng-êi theo ®uæi lîi Ých c¸ nh©n cña m×nh còng ®ång
thêi gãp phÇn vµo viÖc theo ®uæi lîi Ých d©n téc. ChÝnh v× vËy ®Ó cã thÓ hoµn
thµnh chøc n¨ng ®Þnh h-íng nÒn kinh tÕ ChÝnh phñ ph¶i t¹o ra ®-îc c«ng cô
®Þnh h-íng ®Ó quy tô hµnh ®éng cña c¸c doanh nghiÖp vµ ng-êi tiªu dïng c¸
biÖt theo chiÒu h-íng vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ vµ Nhµ n-íc ta ®· cã hai ®Þnh
h-íng cho sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, ®ã lµ:
- ChiÕn l-îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi dµi h¹n.
- KÕ ho¹ch ho¸ ®Þnh h-íng.
b. T¹o m«i tr-êng thuËn lîi cho nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ nhiÒu thµnh
phÇn ph¸t triÓn.
Phïng Thanh Tó
8
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
Mçi c¬ chÕ kinh tÕ chØ cã thÓ ho¹t ®éng khi cã m«i tr-êng víi nh÷ng
®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi cÇn vµ ®ñ. Thùc tiÔn lÞch sö cho thÊy r»ng: con ®-êng
lÞch sö tù nhiªn cña c¸c n-íc cã nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ph¸t triÓn rÊt l©u dµi.
KÓ tõ khi nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng truyÒn thèng béc lé ra c¸c khuyÕt tËt cña nã
®Õn khi ChÝnh phñ c¸c n-íc nµy tù nhËn thøc ®-îc vai trß ®iÒu khiÓn qu¶n lý
kinh tÕ cña m×nh ph¶i mÊt hµng tr¨m n¨m . Ngµy nay khi kinh nghiÖm lÞch sö
cña c¸c n-íc nµy ®· trë thµnh lý luËn, c¸c n-íc ®i sau cã thÓ rót ng¾n chÆng
®-êng ph¸t triÓn cña m×nh b»ng c¸ch:chñ ®éng sö dông kiÕn tróc th-îng tÇng
vµ quyÒn lùc Nhµ n-íc ®Ó t¹o ra m«i tr-êng kinh doanh thuËn lîi cho c¸c
doanh nghiÖp yªn t©m ®Çu t- më réng ph¸t triÓn s¶n xuÊt, ®Ó hoµn thµnh vai
trß ®ã Nhµ n-íc ta ®· ph¶i thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc sau:
- T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho qu¸ tr×nh tù do ho¸ gi¸ c¶, th-¬ng m¹i ho¸
nÒn kinh tÕ.
- B¶o ®¶m c¸c quyÒn cña ng-êi chñ së h÷u vÒ t- liÖu s¶n xuÊt.
- §a d¹ng ho¸ chÕ ®é së h÷u vÒ t- liÖu s¶n xuÊt
- X©y dùng hÖ thèng ph¸p luËt cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng
- æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ
c. Ph©n phèi thu nhËp quèc d©n mét c¸ch c«ng b»ng - hiÖu qu¶ t¹o ra
®éng lùc s¶n xuÊt.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, thÞ tr-êng cµng më réng sù ho¹t ®éng cña
quy luËt gi¸ trÞ cµng dÉn ®Õn viÖc ph©n ho¸ thu nhËp gi÷a c¸c tÇng líp d©n c-,
chia rÏ d©n c- thµnh c¸c tÇng líp kh¸c nhau trong quan hÖ cña hä ®èi víi
quyÒn lùc kinh tÕ vµ quyÒn lùc chÝnh trÞ. T×nh tr¹ng bÊt b×nh ®¼ng khi v-ît
qu¸ khu«n khæ cho phÐp dÉn ®Õn sù ph¶n øng cña d©n c- trong lÜnh vùc chÝnh
trÞ, x· héi, m©u thuÉn g¾t gay vÒ lîi Ých gi÷a c¸c giai cÊp cã thÓ dÉn ®Õn sù ®e
do¹ æn ®Þnh chÕ ®é. ChÝnh v× vËy ®Ó æn ®Þnh vÒ mÆt chÝnh trÞ t¹o ra m«i tr-êng
x· héi lµnh m¹nh cho c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n, Nhµ n-íc ph¶i hoµn thµnh c¸c
ph©n phèi l¹i thu nhËp cña c¸c tÇng líp d©n c- sao cho tháa m·n yªu cÇu c«ng
b»ng, hiÖu qu¶. MÆt kh¸c trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng sù kh¸c nhau vÒ së h÷u
cña c¶i, vÒ n¨ng lùc së tr-êng, vÒ tr×nh ®é tay nghÒ vµ sù may m¾n dÉn ®Õn sù
Phïng Thanh Tó
9
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
kh¸c nhau lµ lÏ ®-¬ng nhiªn. Do vËy, Nhµ n-íc ph¶i biÕt lùa chän ph-¬ng ¸n
ph©n phèi l¹i nh- thÕ naß ®ã cho c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ cã hiÖu qu¶ trong sù
b×nh ®¼ng cho phÐp.
d. Can thiÖp vµo c¸c qu¸ tr×nh kinh tÕ mçi khi cã chÊn ®éng.
§Þnh h-íng vµ t¹o m«i tr-êng ph©n phèi thu nhËp lµ nh÷ng c«ng viÖc
cÇn thiÕt thÓ hiÖn vai trß cña Nhµ n-íc trong mét chiÕn l-îc dµi h¹n. Trong
qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c chiÕn l-îc ®ã, d-íi ¶nh h-ëng cña c¸c c¬ chÕ cung cÇu
gi¸ c¶ trong thÞ tr-êng néi ®Þa, ®ång thêi d-íi ¶nh h-ëng cña quan hÖ kinh tÕ
quèc d©n, viÖc thùc hiÖn ho¸ môc tiªu ®Þnh h-íng cña c¸c ch-¬ng tr×nh dµi
h¹n bÞ nh÷ng "có sèc" lµm chÖch h-íng lµ ®iÒu kh«ng tr¸nh khái. Trong
tr-êng hîp ®ã Nhµ n-íc cÇn ph¶i sö dông nh÷ng c«ng cô nh- l·i xuÊt, thuÕ,
quü dù tr÷ quèc gia vµ chØ tiªu ng©n s¸ch ®Ó lµm gi¶m nh÷ng chÊn ®éng do có
sèc g©y nªn, ®-a nÒn kinh tÕ ®i theo ®Þnh h-íng.
e. Qu¶n lý tµi s¶n quèc gia, ph©n bæ c¸c nguån lùc mét c¸ch hîp lý.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ë n-íc ta Nhµ n-íc cïng mét lóc ph¶i hoµn
thµnh hai nhiÖm vô lín trong lÜnh vùc kinh tÕ.
Thø nhÊt, Nhµ n-íc ®iÒu khiÓn sù vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ b»ng c¸ch
ho¹ch ®Þnh c¸c chiÕn l-îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi dµi h¹n vµ ng¾n h¹n, quyÕt
®Þnh c¸c ph-¬ng ¸n ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i thu nhËp quèc d©n sao cho
b×nh ®¼ng, c«ng b»ng, hiÖu qu¶, t¹o m«i tr-êng thuËn lîi, h-íng dÉn c¸c
doanh nghiÖp lµm ¨n, can thiÖp vµo nÒn kinh tÕ mçi khi cã "có sèc" ®Ó lµm
gi¶m c¸c chÊn ®éng trªn con ®-êng ®i ®Õn môc tiªu.
Thø hai, cïng víi chøc n¨ng ®iÒu khiÓn kinh tÕ, Nhµ n-íc cßn ph¶i
®ãng vai trß ng-êi qu¶n lý tµi s¶n quèc gia. VÒ mÆt ®èi ngo¹i, Nhµ n-íc cßn
cã tr¸ch nhiÖm b¶o vÖ c¸c nguån lùc, ng¨n chÆn mäi ©m m-u tõ bªn ngoµi ®Õn
c¸c vïng ®Æc quyÒn ®Æc lîi trong lßng ®Êt, vïng trêi vµ vïng biÓn. VÒ mÆt ®èi
néi, Nhµ n-íc lµ ng-êi chñ së h÷u c¸c nguån lùc nµy lµ ph©n bè sö dông sao
cho hîp lý. MÆt kh¸c, Nhµ n-íc cßn lµ chñ së h÷u cña khu vùc doanh nghiÖp
Nhµ n-íc. Víi t- c¸ch lµ chñ së h÷u cña doanh nghiÖp Nhµ n-íc, Nhµ n-íc
qu¶n lý trùc tiÕp vµ ®ãng vai trß ®éc quyÒn ë c¸c thÞ tr-êng quan träng, quyÕt
Phïng Thanh Tó
10
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
®Þnh sù tån t¹i cña ®Õ chÕ. Víi t- c¸ch lµ ng-êi chñ qu¶n lý ®Êt n-íc, Nhµ
n-íc lµ ng-êi träng tµi, lµ chñ thÓ cña qu¸ tr×nh ph©n c«ng l¹i vai trß gi÷a c¸c
thµnh phÇn kinh tÕ sao cho lîi Ých riªng cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh«ng lµm
triÖt tiªu lîi Ých chung cña toµn bé x· héi.
g. Nhµ n-íc sö dông quyÒn lùc kinh tÕ chÝnh trÞ cña m×nh ®Ó tiÕp tôc
qu¸ tr×nh tù do gi¸ c¶, th-¬ng m¹i ho¸ nÒn kinh tÕ víi nh÷ng néi dung c¬ b¶n.
Xo¸ bá t×nh tr¹ng ®éc quyÒn, x©y dùng c¸c ®¹o luËt chèng ®éc quyÒn
b»ng c¸ch t¹o ®iÒu kiÖn c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp, t¹o ra c¸c ®iÒu
kiÖn, c¸c tiÒn ®Ò kinh tÕ, ph¸p lý cho sù ho¹t ®éng cña c¸c thÞ tr-êng cÇn biÕt
nh- thÞ tr-êng vèn, thÞ tr-êng chøng kho¸n, thÞ tr-êng lao ®éng…
h. Nhµ n-íc ®¶m nhËn vai trß thiÕt lËp, duy tr× quyÒn së h÷u c¸c quyÒn
lùc kinh tÕ theo h-íng x¸c ®Þnh sè chñ së h÷u ®Ých thùc cña c«ng nh©n, cña
c¸c doanh nghiÖp tËp thÓ, t- nh©n vµ Nhµ n-íc, cô thÓ lµ:
Giao quyÒn sö dông ruéng ®Êt l©u dµi cho n«ng d©n víi c¸c quyÒn cô
thÓ nh- thõa kÕ, thÕ chÊp, cho thuª…
Cho thuª hoÆc ®Êu thÇ tµi s¶n s¶n xuÊt
Cho n-íc ngoµi thuª ®Êt vµ c¸c tµi s¶n phôc vô s¶n xuÊt kinh doanh
II. Môc tiªu vµ c¸c chøc n¨ng qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ cña nhµ
n-íc.
2.1. C¸c môc tiªu.
Trong ¶nh h-ëng nÒn kinh tÕ n-íc ta hiÖn nay tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch
ho¸ tËp trung chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng cã ®Þnh h-íng XHCN ph¶i
tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n vµ kh«ng Ýt khã kh¨n. §Ó ®¹t ®-îc tíi ®Ých cuèi cïng
th× ta ph¶i ra ph-¬ng h-íng vµ môc tiªu cô thÓ.
- §ã lµ ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn æn ®Þnh, kh«ng gÆp ph¶i
nh÷ng biÕn ®éng xÊu, tèc ®é t¨ng tr-ëng nhanh, tèc ®é t¨ng tr-ëng GDP hµng
n¨m tõ 9 - 10%. §-a ®Êt n-íc c¬ b¶n tho¸t khái t×nh tr¹ng nghÌo nµn l¹c hËu
t¹o ®µ m¹nh mÏ cho b-íc ph¸t triÓn míi vµo nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû XXI.
Tr¸nh nh÷ng cuéc khñng ho¶ng thiÕu hoÆc thõa, l¹m ph¸t, duy tr× møc l¹m
ph¸t ë møc mét con sè. §ång thêi t¹o viÖc lµm cho ng-êi lao ®éng, gi¶m tû lÖ
Phïng Thanh Tó
11
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
thÊt nghiÖp ë thµnh phè xuèng 5%. §Ó ®¹t ®-îc nh÷ng ®iÒu ®ã, Nhµ n-íc ph¶i
chó träng: thóc ®Èy nhanh chãng qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo
h-íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, h×nh thµnh c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý vµ
n¨ng ®éng. æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«, tÝch luü tõ néi bé kinh tÕ k×m h·m l¹m
ph¸t, tÝch cùc huy ®éng c¸c nguån vèn vµ sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån vèn.
T¨ng nhanh xuÊt khÈu, gi¶m nhËp siªu vµ ®¶m b¶o c¸c quan hÖ kinh tÕ quèc
tÕ. T¹o lËp nh÷ng ®iÒu kiÖn v÷ng ch¾c vÒ nh©n lùc, tµi chÝnh vµ c¬ së vËt chÊt
kü thuËt.
- Nhµ n-íc ph¶i ®¶m b¶o hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi. Nhµ n-íc s÷a ch÷a
nh÷ng khiÕm khuyÕt cña thÞ tr-êng ®Ó thÞ tr-êng ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ nh-:
h¹n chÕ ¶nh h-ëng cña ®éc quyÒn, t×nh tr¹ng v« chÝnh phñ dÉn ®Õn khñng
ho¶ng kinh tÕ, thÊt nghiÖp, « nhiÔm m«i tr-êng.. cô thÓ ®èi víi c¸c tæ chøc
®éc quyÒn, lîi dông -u thÕ cña m×nh cã thÓ quy ®Þnh gi¸ c¶ ®Ó thu lîi nhuËn
vµ do ®ã ph¸ vì -u thÕ c¹nh tranh hoµn h¶o. V× vËy cÇn cã sù can thiÖp cña
Nhµ n-íc ®Ó h¹n chÕ ®éc quyÒn, ®¶m b¶o t×nh tr¹ng hiÖu qu¶ cña c¹nh tranh
thÞ tr-êng. Cßn ®èi víi nh÷ng ho¹t ®éng tiªu cùc bªn ngoµi còng dÉn ®Õn
kh«ng hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng thÞ tr-êng nh- « nhiÔm ngu«n n-íc vµ kh«ng
khÝ, khai th¸c ®Õn c¹n kiÖt tµi nguyªn kho¸ng s¶n.. vµ ®ßi hái Nhµ n-íc ph¶i
can thiÖp. V× vËy Nhµ n-íc ph¶i sö dông ®Õn luËt ph¸p ®Ó ng¨n chÆn nh÷ng
t¸c ®éng tiªu cùc ®ã.
- Cïng víi c¸c môc tiªu trªn th× Nhµ cßn cã môc tiªu quan träng kh¸c
®Ó gióp cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn lµnh m¹nh ®ã lµ gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò
n¶y sinh trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ. Nh- ®· nãi c¬ chÕ thÞ tr-êng lµ c¬
chÕ tèt nhÊt ®Ó ®iÒu tiÕt mét nÒn kinh tÕ cã hiÖu qu¶, tuy nhiªn c¬ chÕ thÞ
tr-êng cã mét lo¹t nh÷ng khuyÕt tËt v× vËy ë n-íc ta nÒn kinh tÕ do c¬ chÕ thÞ
tr-êng ®iÒu tiÕt ph¶i cã sù can thiÖp cña Nhµ n-íc vµo kinh tÕ nh»m söa ch÷a
nh÷ng thÊt b¹i cña thÞ tr-êng ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn æn ®Þnh, hiÖu
qu¶ vµ ®¹t ®-îc c«ng b»ng x· héi.
ë n-íc ta, ®Ó ®¹t ®-îc c¸c môc tiªu ®ã th× kh«ng ph¶i lµ viÖc nãi mµ
lµm ngay ®-îc, mµ nã lµ c¶ mét qu¸ tr×nh. Qu¸ tr×nh ®ã kh«ng chØ ®ßi hái
Phïng Thanh Tó
12
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
kh«ng cã sù can thiÖp cña Nhµ n-íc mµ nã cßn ®ßi hái sù nç lùc cña c¸c tæ
chøc, c¸c doanh nghiÖp vµ cña mçi thµnh viªn trong x· héi. V× môc ®Ých cuèi
cïng kh«ng chØ cã lîi cho Nhµ n-íc, cho nÒn kinh tÕ mµ cßn cã lîi cho mçi
gia ®inh, mçi thµnh viªn trong x· héi.
2.2. C¸c chøc n¨ng qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ Nhµ n-íc.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, Nhµ n-íc ®-îc quan niÖm víi t- c¸ch lµ
c¬ quan quyÒn lùc chÝnh trÞ b¶o vÖ lîi Ých cña toµn d©n vµ lµ chñ së h÷u ®¹i
diÖn cho toµn d©n ®èi víi tµi s¶n quèc gia. Do ®ã, Nhµ n-íc cÇn thùc hiÖn
®óng c¸c chøc n¨ng chñ yÕu trong lÜnh vùc qu¶n lý vÒ kinh tÕ.
a. §Þnh ra khu«n khæ ph¸p luËt, ®Ò ra hÖ thèng ph¸p lý, trªn c¬ së ®ã
®Æt ra nh÷ng ®iÒuluËt c¬ b¶n vÒ quyÒn së h÷u tµi s¶n vµ ho¹t ®éng cña thÞ
tr-êng, quy ®Þnh ho¹t ®éng kinh tÕ mµ c¸c doanh nghiÖp vµ ng-êi tiªu dïng
trong mäi thµnh phÇn kinh tÕ ph¶i tu©n theo. C¸c khung ph¸p luËt ®ã ph¶i ®¶m
b¶o ®-îc tÝnh d©n chñ sù b×nh ®¼ng c¸c c¬ may ®Ó mäi c«ng d©n cã thÓ tham
gia c¸c ho¹t ®éng thÞ tr-êng mµ kh«ng ai bÞ ng¨n c¶n. Ngoµi ra, ChÝnh phñ
còng nh- chÝnh quyÒn c¸c cÊp cßn lËp nªn mét hÖ thèng c¸c quy ®Þnh chi tiÕt
nh»m t¹o nªn mét m«i tr-êng thuËn lîi, lµnh m¹nh vµ t¹o nªn hµnh lang an
toµn cho sù ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi. §èi víi ViÖt
Nam, do hÖ thèng ho¹t ®éng kinh tÕ cßn ®¬n s¬, ch-a t¹o ®-îc m«i tr-êng
kinh doanh lµnh m¹nh nÒn chøc n¨ng nµy ch-a ®-îc thùc hiÖn ®Çy ®ñ. Do ®ã,
chóng ta cÇn ®æi míi viÖc x©y dùng, ban hµnh vµ thùc thi luËt ph¸p ®¸p øng
yªu cÇu qu¶n lý kinh tÕ x· héi. §èi víi ViÖt Nam, do hÖ thèng ho¹t ®éng kinh
tÕ cßn ®¬n s¬, ch-a t¹o ®-îc m«i tr-êng kinh doanh lµnh m¹nh nªn chøc n¨ng
nµy ch-a ®-îc thùc hiÖn ®Çy ®ñ. Do ®ã, chóng ta cÇn ®æi míi viÖc x©y dùng,
ban hµnh vµ thùc thi luËt ph¸p ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý kinh tÕ x· héi theo c¬
chÕ thÞ tr-êng, b¶o ®¶m tÝnh hÖ thèng cña luËt vµ c¸c v¨n b¶n d-íi luËt, chó ý
®Õn luËt ph¸p vµ c¸c th«ng lÖ quèc tÕ, khÈn tr-¬ng x©y dùng vµ ban hµnh hÖ
thèng luËt kinh tÕ, luËt b¶o vÖ m«i tr-êng …vµ phæ cËp cho toµn d©n.
b. æn ®Þnh vµ c¶i thiÖn c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ.
Phïng Thanh Tó
13
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
Bµn tay v« h×nh cña c¬ chÕ thÞ tr-êng cã thÓ t¹o ra nhiÒu yÕu tè cho nÒn
kinh tÕ nh-ng nã còng kh«ng tr¸nh khái chu kú kinh doanh dÉn tíi l¹m ph¸t,
thÊt nghiÖp. NÕu Nhµ n-íc bu«ng láng cho thÞ tr-êng vËn ®éng th× biÕn ®éng
®ã rÊt râ, ch¼ng h¹n thêi kú siªu l¹m ph¸t ë §øc n¨m 20 hay thêi ®¹i suy tho¸i
cña Mü nh÷ng n¨m 30. Nh÷ng kinh nghiÖm ®ã ®· gióp chóng ta nhËn ra mét
®iÒu bæ Ých r»ng Nhµ n-íc XHCN cÇn ph¶i t×m ra mäi c¸ch ®Ó kiÓm so¸t vµ
ng¨n chÆn nh÷ng th¨ng trÇm cña chu kú kinh doanh th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch
kinh tÕ nh- chÝnh s¸ch tµi chÝnh vµ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ®Ó gi¶m biªn ®é dao
®éng cña chu kú kinh doanh, h¹n chÕ thÊt nghiÖp l¹m ph¸t. ë n-íc ta ChÝnh
phñ cÇn ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, sö dông chÝnh s¸ch tµi chÝnh vµ chÝnh s¸ch
tiÒn tÖ t¸c ®éng cã lîi ®Õn s¶n l-îng, viÖc lµm, thu nhËp vµ gi¸ c¶, t¹o nªn sù
ph¸t triÓn nhÞp nhµng, n¨ng ®éng cña nÒn kinh tÕ.
c. Chøc n¨ng hiÖu qu¶ kinh tÕ.
C¬ chÕ thÞ tr-êng cã thÓ dÉn tíi mét sè thÊt b¹i, lµm gi¶m hiÖu qu¶ cña
s¶n xuÊt vµ tiªu dïng. Do ®ã Nhµ n-íc cÇn ph©n bæ tµi nguyªn vµ nguån lùc
sao cho ®¶m b¶o hiÖu qu¶ kinh tÕ, ng¨n chÆn nh÷ng hµnh ®éng bÊt chÊp luËt
lÖ, nh÷ng t- t-ëng c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh, ®ång thêi cã c¸c chÝnh s¸ch
vµ kÕt ho¹ch dÉn d¾t nÒn kinh tÕ ®Ó gióp nhµ doanh nghiÖp lùa chän s¶n xuÊt
c¸i g×, s¶n xuÊt nh- thÕ nµo vµ ph©n phèi cho ai ®Ó s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ cao
nhÊt.
d. Chøc n¨ng c«ng b»ng x· héi.
Ph©n phèi lµ mét kh©u kh«ng thÓ thiÕu ®-îc cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt.
Nã nèi liÒn s¶n xuÊt víi tiªu dïng, phôc vô vµ thóc ®Èy s¶n xuÊt, nã ph¶n ¸nh
quan hÖ gi÷a lîi Ých cña mçi thµnh viªn vµ lîi Ých cña toµn x· héi. C¬ chÕ thÞ
tr-êng cã thÓ gióp chóng ta sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn, vËt t-, søc lao
®éng gióp c¸c nhµ doanh nghiÖp s¶n xuÊt nh÷ng hµng ho¸ phï hîp víi yªu
cÇu thÞ tr-êng.
Nh-ng ngay c¶ trong tr-êng hîp hoµn h¶o nh- ng-êi ta m« t¶ th× nã cßn
cã nh÷ng h¹n chÕ bëi v× hµng ho¸ ®-îc s¶n xuÊt vµ tiªu thô theo tiÕng gäi cña
lîi nhuËn chø kh«ng ph¶i theo -íc nguyÖn cña mäi tÇng líp. Do ®ã trong x·
Phïng Thanh Tó
14
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
héi sÏ n¶y sinh rÊt nhiÒu nh÷ng sù bÊt b×nh ®¼ng lín trong nÒn kinh tÕ vÒ thu
nhËp, c¬ may…, nhiÒu nghÞch c¶nh cßn tån t¹i. Trong nh÷ng tr-êng hîp nµy,
thÞ tr-êng vÉn lµm ®óng chøc n¨ng cña nã lµ ®Æt hµng vµo tay ng-êi cã thÓ tr¶
tiÒn nhiÒu nhÊt. V× vËy Nhµ n-í cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p ®iÒu tiÕt ®Ó ®¹t ®-îc
c«ng b»ng x· héi th«ng qua nh÷ng chÝnh s¸ch nh÷ng c«ng cô ph¸p luËt.
III. C¸c c«ng cô vµ biÖn ph¸p ®æi míi, t¨ng c-êng vai trß qu¶n lý
kinh tÕ cña Nhµ n-íc ë n-íc ta hiÖn nay.
§¹i héi §¶ng lÇn thø VIII kh¼ng ®Þnh sau h¬n t¸m n¨m thùc hiÖn nghÞ
quyÕt §¹i héi VI, c«ng cuéc ®æi míi ë n-íc ta ®· ®¹t ®-îc nh÷ng thµnh tùu
rÊt quan träng. NÒn kinh tÕ cã nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc, b-íc ®Çu h×nh
thµnh nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr-êng
cã sù qu¶n lý cña Nhµ n-íc. Nguån lùc s¶n xuÊt cña x· héi ®-îc huy ®éng tèt
h¬n, tèc ®é l¹m ph¸t ®-îc kÒm chÕ, ®Çu t- n-íc ngoµi vµo trong n-íc t¨ng,
®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña nh©n d©n ®-îc n©ng cao…Tuy nhiªn, nh-ng
kÕt qu¶ do ®æi míi ®em l¹i cßn h¹n chÕ vµ ch-a v÷ng ch¾c. Do nh÷ng thiÕu
sãt chñ quan vµ nh÷ng t¸c ®éng bÊt lîi cña yÕu tè kh¸ch quan, bªn c¹nh
nh÷ng nh©n tè tÝch cùc ®-îc ph¸t huy, t×nh h×nh kinh tÕ thÞ tr-êng theo ®Þnh
h-íng x· héi chñ nghÜa, thÓ chÕ, bé m¸y vµ c¸n bé qu¶n lý ch-a theo kÞp, cßn
nhiÒu lóng tóng.
Tr-íc t×nh h×nh khã kh¨n vµ phøc t¹p ®ã, Nhµ n-íc cÇn ph¶i sö dông
nh÷ng c«ng cô g×, cã nh÷ng biÖn ph¸p g× ®Ó n©ng cao hiÖu lùc qu¶n lý, ph¸t
huy vai trß cña m×n trong viÖc æn ®Þnh nÒn kinh tÕ, ®-a ®Êt n-íc v-ît qua mäi
khã kh¨n, thö th¸ch.
3.1. C¸c c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ Nhµ n-íc.
§Ó ®¹t ®-îc môc tiªu va thùc hiÖn nh÷ng chøc n¨ng cña m×nh, Nhµ
n-íc ph¶i sö dông nh÷ng c«ng cô sau:
a. Ph¸p luËt
LuËt ph¸p t¹o ra mét hµnh lang ph¸p lý cho c¸c chñ thÓ kinh tÕ ho¹t
®éng trong an toµn vµ trong trËt tù. Sù tån t¹i cña ph¸p luËt lµ mét nhu cÇu
kh¸ch quan b¾t nguån tõ chÝnh nh÷ng ®ßi hái cña c¸c quan hÖ kinh tÕ trong
Phïng Thanh Tó
15
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng. Ph¸p luËt hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ ph-¬ng tiÖn s¸ng t¹o
ra c¸c quan hÖ kinh tÕ mµ nã lµ "ph-¬n tiÖn ho¸" c¸c gi¸ trÞ x· héi vãiÖt nam
cã cña c¸c quan hÖ kinh tÕ. ChÝnh v× thÕ, ph¸p luËt kinh tÕ lµ c¸c hµnh lang,
c¸c khung ph¸p lý æn ®Þnh, chÝnh thøc mµ trong ®ã c¸c quan hÖ kinh tÕ ®-îc
tù do tån t¹i vµ ph¸t triÓn phï hîp víi gi¸ trÞ vèn cã cña nã, ®-îc x· héi thõa
nhËn.
Nh×n chung, hÖ thèng ph¸p luËt cña n-íc ta hiÖn nay cßn ch-a ®Çy ®ñ
vµ ch-a ®ång bé, do ®ã tr-íc m¾t Nhµ n-íc cÇn ban hµnh sím c¸c bé luËt cßn
thiÕt ®Ó lµm nÒn t¶ng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Yªu cÇu c¬ b¶n ®èi
víi hÖ thèng ph¸p luËt ë n-íc ta lµ ph¶i ®¶m b¶o kinh tÕ æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn
b¶o vÖ lîi Ých c«ng d©n, ®¶m b¶o c«ng b»ng x· héi. Ho¹t ®éng nµy ®-îc xem
lµ mét ho¹t ®éng cã ý nghÜa kinh tÕ, chÝnh trÞ, khoa häc rÊt quan träng, ®ßi hái
ph¶i ®-îc thùc hiÖn c«ng minh, b¶o ®¶m sù b×nh ®¼ng hoµn toµn cña mäi
c«ng d©n tr-íc ph¸p luËt
b. KÕ ho¹ch ho¸ nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh
h-íng x· héi chñ nghÜa.
KÕ ho¹ch ho¸ lµ qu¸ tr×nh nhËn thøc vµ vËn dông tæng hîp c¸c quy luËt
kh¸ch quan, tr-íc hÕt lµ quy luËt kinh tÕ trong ®ã cã c¸c quy luËt cña thÞ
tr-êng ®Ó x©y dùng c¸c kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ vµ x· héi.
KÕ ho¹ch ho¸ lµ c«ng cô chñ yÕu cña qu¶n lý kinh tÕ. Bµn vÒ vÊn ®Ò
nµy, Lªnin viÕt:"Sù c©n ®èi th-êng xuyªn ®-îc duy tr× mét c¸ch cã ý thøc,
b¶n th©n nã ®· nãi lªn tÝnh kÕ ho¹ch". Nh- vËy, tÝnh c©n ®èi võa lµ thuéc tÝnh
võa lµ ph-¬ng ph¸p lËp kÕ ho¹ch. KÕ ho¹ch ho¸ ë ®©y ph¶i xuÊt ph¸t tõ thÞ
tr-êng, nã chó ý ®Æc biÖt ®Õn viÖc ph©n tÝch c¸c yÕu tè ¸nh th-ëng ®Õn møc
cung vµ cÇu. KÕ ho¹ch ho¸ chñ yÕu lµ nh÷ng th«ng tin vµ chØ tiªu h-íng dÉn
®Ó c¸c nhµ doanh nghiÖp cã mét c¸ch nh×n dµi h¹n vÒ nÒn kinh tÕ.
KÕ ho¹ch ho¸ thóc ®Èy nhanh chãng qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng, t¹o
®iÒu kiÖn vËt chÊt cho sù vËn ®éng cña thÞ tr-êng, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó cung cÇu
gÆp nhau.
Phïng Thanh Tó
16
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng cÇn ph©n biÖt hai kÕ ho¹ch: KÕ ho¹ch kinh
tÕ - x· héi (vÜ m«) va kÕ ho¹ch kinh doanh (vi m«). KÕ ho¹ch kinh tÕ x· héi lµ
kÕ ho¹ch cã ®Þnh h-íng, h-íng dÉn do Nhµ n-íc x©y dùng nh»m ®Þnh h-íng
ph¸t triÓn vµ c©n ®èi cho toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. KÕ ho¹ch nµy võa t¹o
ra m«i tr-êng cho s¶n xuÊt kinh doanh, võa ®¶m b¶o sù thèng nhÊt gi÷a t¨ng
tr-ëng kinh tÕ víi c«ng b»ng vµ tiÕn bé x· héi. KÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh
lµ kÕ ho¹ch hµnh ®éng, kÕ ho¹ch lµm ¨n, mua b¸n do c¸c doanh nghiÖp x©y
dùng vµ quyÕt ®Þnh dùa theo kÕ ho¹ch Nhµ n-íc vµ thÞ tr-êng. KÕ ho¹ch nµy
ph¶i ®¹t môc tiªu võa tho¶ m·n nhu cÇu x· héi võa thu lîi nhuËn tèi ®a.
Nh- vËy kÕ ho¹ch kinh tÕ x· héi kh«ng hoµn toµn phô thuéc vµo thÞ
tr-êng mµ cã thÓ ®iÒu tiÕt thÞ tr-êng cßn cã kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh ph¶i
g¾n chÆt víi thÞ tr-êng, coi thÞ tr-êng lµ mÖnh lÖnh ®èi t-îng cña kÕ ho¹ch.
Mèi quan hÖ gi÷a kÕ ho¹ch vµ thÞ tr-êng lµ mèi liªn hÖ gi÷a chñ quan vµ
kh¸ch quan. V× vËy kÕ ho¹ch chØ phï hîp víi hiÖn thùc ph¸t triÓn kinh tÕ khi
vËn dông ®óng ®¾n tæng hîp c¸c quy luËt kh¸ch quan trong qu¸ tr×nh x©y
dùng chóng.
c .ChÝnh s¸ch tµi chÝnh.
ChÝnh s¸ch tµi chÝnh chñ yÕu thÓ hiÖn ë hai néi dung thu vµ chi tiªu cña
ChÝnh phñ, tõ ®ã t¸c ®éng vµo tæng cung vµ tæng cÇu, s¶n l-îng, gi¸ c¶ vµ viÖc
lµm.
Khi chÝnh s¸ch ta× chÝnh ®-îc ¸p dông ®Ó gi¶m hoÆc tho¸t khái suy
tho¸i kinh tÕ th× ®-îc gäi lµ chÝnh s¸ch tµi chÝnh më réng. ChÝnh s¸ch nµy t¸c
®éng th«ng qua hai con ®-êng: T¨ng chi tiªu ChÝnh phñ ®Ó t¨ng tæng cÇu hoÆc
gi¶m thuÕ ®Ó kÝch thÝch tiªu dïng vµ ®Çu t-.
VÒ vÊn ®Ò t¨ng chi tiªu cña ChÝnh phñ, Nhµ n-íc cÇn -u cho c¸c kho¶n
®Çu t- x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng, cÊp ph¸t cho sù nghiÖp ho¹t ®éng kinh tÕ, chi
cho c¸c ho¹t ®éng th«ng tin dù b¸o, t¹o m«i tr-êng ho¹t ®éng thuËn lîi cho
c¸c doanh nghiÖp, ®Èy m¹nh s¶n xuÊt hµng ho¸ c«ng céng, t¨ng ®¬n ®Æt hµng
mua vµ nh÷ng kho¶n chi kh¸c. Nh- vËy sÏ lµm t¨ng tæng cÇu, qua ®ã t¸c ®éng
kÝch thÝch lµm t¨ng tæng cung, do ®ã gi¶i quyÕt ®-îc vÊn ®Ò suy tho¸i vµ thÊt
Phïng Thanh Tó
17
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
nghiÖp.
VÒ vÊn ®Ò ®Çu t- vµ gi¶m thuÕ, nh- ta ®· biÕt, thuÕ lµ nguån thu chñ yÕu
cho ng©n s¸ch Nhµ n-íc cña bÊt cø quèc gia nµo. Trong c¸c c«ng cô kinh tÕ
mµ Nhµ n-íc sö dông ®Ó qu¶n lý nÒn kinh tÕ x· héi, thuÕ cã vai trß rÊt quan
träng. NÕu chÝnh s¸ch thuÕ ban hµnh hîp lý, phï hîp víi kh¶ n¨ng cña nÒn
kinh tÕ th× nã sÏ thóc ®Èy nÒn kinh tÕ t¨ng tr-ëng æn ®Þnh vµ l©u dµi. Ng-îc
l¹i, mét chÝnh s¸ch thuÕ kh«ng phï hîp sÏ g©y trë ng¹i lín cho nÒn kinh tÕ,
thËm trÝ cã thÓ g©y nªn khñng ho¶ng kinh tÕ vµ rèi lo¹n chÝnh trÞ. Trong ®iÒu
kiÖn hiÖn nay, khi viÖc giao l-u kinh tÕ ngµy cµng më réng trªn ph¹m vi toµn
thÕ giíi th× ph-¬ng h-íng chung ®Ó söa ®æi hoµn thiÖn chÝnh s¸ch thuÕ lµ më
réng diÖn tÝch ®¸nh thuÕ vµ h¹ bít møc thuÕ, thu hÑp ®é chªnh lÖch gi÷a c¸c
møc thuÕ. ViÖc lµm nµy sÏ kÝch thÝch tiªu dïng vµ khuyÕn khÝch c¸c doanh
nghiÖp ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ kinh doanh s¶n phÈm, hµng ho¸ dÞch vô thiÕt yÕu
nh»m ®¸p øng nhu cÇu s¶n xuÊt vµ tiªu dïng cña nh©n d©n. §ång thêi, ®éng
viªn c¸c doanh nghiÖp ®Çu t- vèn vµo c¸c dù ¸n ®Ó më réng vµ ph¸t triÓn s¶n
xuÊt, ®éng viªn c¸c doanh nghiÖp ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh c¶ ë nh÷ng
vïng cã ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ x· héi kh«ng thuËn lîi. Nh- vËy sÏ thóc
®Èy kinh tÕ ph¸t triÓn, t¹o ®iÒu kiÖn gi¶i quyÕt viÖc lµm trong n-íc.
Khi chÝnh s¸ch tµi chÝnh ®-îc ¸p dông ®Ó gi¶m l¹m ph¸t th× ®-îc gäi lµ
chÝnh s¸ch tµi chÝnh th¾t chÆt. Nã còng t¸c ®éng ®Õn c¸c biÕn cè c ña nÒn kinh
tÕ vÜ m« th«ng qua hai con ®-êng: gi¶m chi tiªu ChÝnh phñ hoÆc t¨ng thuÕ.
Gi¶m chi tiªu cña ChÝnh phñ nh- gi¶m chi tiªu cho c¸c ho¹t ®éng ®Çu
t- x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng, cÊp ph¸t sù nghiÖp ho¹t ®éng kinh tÕ …dÉn ®Õn
gi¶m cÇu cña x· héi, b×nh æn vËn gi¸ vµ h¹n chÕ ®-îc l¹m ph¸t.
T¨ng thuÕ dÉn ®Õn lµm gi¶m thu nhËp, gi¶m tiªu dïng, ®Çu t- dÉn ®Õn
gi¶m nhu cÇu x· héi vµ lµm cho gi¸ c¶ ®i vµo æn ®Þnh, h¹n chÕ ®-îc l¹m ph¸t.
Ngoµi nh÷ng c«ng cô ®· nªu trªn, Nhµ n-íc cßn cã thÓ sö dông nhiÒu
c«ng cô kh¸c nhu: ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ, chÝnh s¸ch tiÒn l-¬ng - b¶o hiÓm, chÝnh
s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i, chÝnh s¸ch dù tr÷ quèc gia…
Phïng Thanh Tó
18
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
3.2. C¸c biÖn ph¸p ®æi míi t¨ng c-êng vai trß qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh
tÕ ë n-íc ta.
ë n-íc ta, giai ®o¹n hiÖn nay, viÖc t¨ng c-êng h¬n n÷a vai trß qu¶n lý
cña Nhµ n-íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ngµy cµng cÊp thiÕt vµ kh«ng cßn
c¸ch nµo kh¸c lµ ph¶i thóc ®Èy m¹nh ®æi míi, hoµn thiÖn c¸c c«ng cô qu¶n lý
vÜ m« cña Nhµ n-íc.
a. §æi míi vµ bæ sung hÖ thèng ph¸p luËt.
TiÕp tôc ®æi míi vµ bæ sung hÖ thèng ph¸p luËt, nhÊt lµ luËt kinh tÕ, luËt
b¶o vÖ m«i tr-êng. T¨ng c-êng kü thuËt trong viÖc chÊp hµnh chÝnh s¸ch, chÕ
®é cña Nhµ n-íc. B¶o ®¶m tÝnh hÖ thèng cña luËt ph¸p vµ c¸c v¨n b¶n d-íi
luËt chó ý ®Õn luËt ph¸p vµ th«ng lÖ quèc tÕ. Ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc dÞch vô
ph¸p lý, phæ th«ng cËp luËt cho toµn d©n - kiÖn toµn bé m¸y kiÓm tra viÖc thi
hµnh ph¸p luËt, nghiªn cøu thµnh lËp toµ ¸n kinh tÕ.
b. §æi míi vµ n©ng cao chÊt l-îng kÕ ho¹ch.
C«ng bè kÕ ho¹ch ho¸ qua thêi gian ®æi míi ®· cã mét sè b-íc tiÕn bé:
chuyÓn tõ kÕ ho¹ch ph¸p lÖnh sang kÕ ho¹ch ho¸ ®Þnh h-íng dÉn ho¹t ®éng
cu¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. CÇn tiÕp tôc ®æi míi n©ng cao kÕ ho¹ch, x¸c ®Þnh
nh÷ng c©n ®èi lín, h-íng dÉn ho¹t ®éng cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ lÊy thÞ
tr-êng lµm ®èi t-îng chÝnh vµ c¨n cø quan träng. Sö dông ch-¬ng tr×nh môc
tiªu, chÝnh s¸ch ®Çu t- tÝn dông… ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn vµ h-íng dÉn sù ph¸t triÓn
cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, n©ng cao tr×nh ®é dù b¸o kinh tÕ - x· héi trong
c«ng t¸c kÕ ho¹ch.
c. §æi míi ng©n s¸ch.
LÜnh vùc tµi chÝnh tiÒn tÖ thêi gian qua ®· cã mét b-íc ®æi míi nh-ng
nh×n chung cßn yÕu kÐm, ®¸ng chó ý lµ hiÖn t-îng thÊt thu thuÕ vµ béi chi
ng©n s¸ch cßn lín. Nhµ n-íc hÇu nh- th¶ næi ph©n phèi thu nhËp, c¸c xÝ
nghiÖp quèc doanh. Ng©n hµng ch-a trë thµnh trung t©m thanh to¸n vµ tÝn
dông cña x· héi. V× thÕ cÇn ®æi míi c¨n b¶n hÖ thèng tµi chÝnh tiÒn tÖ, x©y
dùng chÝnh s¸ch tµi chÝnh quèc gia vµ thùc hiÖn hÖ thèng c¶i c¸ch tµi chÝnh
theo h-íng khai th¸c tiÒm n¨ng cña c¸c tÇng líp d©n c- ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ,
Phïng Thanh Tó
19
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
n©ng cao nguån thu cho ng©n s¸ch, t¹o ®iÒu kiÖn g©y søc Ðp buéc c¸c ®n t×m
tßi biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh, thùc hiÖn ph©n phèi hîp lý thu
nhËp quèc d©n, gi¶i quyÕt ®óng ®¾n mèi quan hÖ gi÷a tÝch luü vµ tiªu dïng,
thùc hµnh tiÕt kiÖm ®¶m b¶o c«ng b»n x· héi vµ gãp phÇn h¹n chÕ ®Èy lïi l¹m
ph¸t. §æi míi ng©n s¸ch lµ ph¶i x©y dùng mét ng©n s¸ch Nhµ n-íc lµnh
m¹nh, kh«ng bao cÊp vµ û l¹i vµo viÖn trî n-íc ngoµi. Ng©n s¸ch Nhµ n-íc
ph¶i ®-îc h¹ch to¸n theo nguyªn t¾c ngang gi¸, thu chi ng©n s¸ch ph¶i hîp lý.
d. N©ng cao hiÖu lùc cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ - tÝn dông.
GÊp rót tæ chøc ng©n hµng ®ñ m¹nh, cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn tèt nghiÖp vô trong
c¬ chÕ thÞ tr-êng. Ng©n hµng Nhµ n-íc lµm ®óng chøc n¨ng qu¶n lý ®ång tiÒn
cña m×nh vµ gi÷ tÝnh ®éc lËp t-¬ng ®èi tèt trong ph¸t hµnh tiÒn. Ph¸t huy
m¹nh mÏ vai trß quan ®ßn bÈy vµ c«ng cô ®iÒu tiÕt vÜ m« cña chÝnh s¸ch tiÒn
tÖ tÝn dông. Kiªn tr× thùc hiÖn nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña tÝn dông ng©n
hµng, thóc ®Èy n©ng cao tÝnh tù chñ tµi chÝnh cña xÝ nghiÖp ®Ó hiÖn ®¹i ho¸ vµ
hiÖu qu¶ ho¸ c¸c xÝ nghiÖp trong nÒn kinh tÕ quèc d©n.
e. N©ng cao vai trß kinh tÕ quèc doanh, kinh tÕ tËp thÓ ®Ó cã thÓ lµm
chñ ®-îc c¸c lÜnh vùc then chèt ®Ó tõ ®ã ®iÒu chØnh nÒn kinh tÕ qua hÖ thèng
nµy th«ng qua tæng cung vµ tæng cÇu.
g. Thùc hiÖn tèt chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i, më réng hîp t¸c víi c¸c
n-íc trªn thÕ giíi vµ trong khu vùc, t¹o ra m«i tr-êng quan hÖ giao l-u trao
®æi vÒ v¨n ho¸, khoa häc, th-¬ng m¹i ®Ó hoµ nhËp nÒn kinh tÕ viÖt nam vµo
nÒn kinh tÕ thÕ giíi.
Phïng Thanh Tó
20
- Xem thêm -