LêI NãI §ÇU
§øng tr-íc xu thÕ ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi th× n-íc
ViÖt Nam ta cßn lµ mét trong nh÷ng n-íc cã nÒn kinh tÕ chËm ph¸t triÓn,
nghÌo nµn vµ l¹c hËu. C¬ së h¹ tÇng thÊp kÐm, tr×nh ®é qu¶n lý l¹c hËu, khoa
häc kü thuËt kÐm ph¸t triÓn... h¬n n÷a n¹n thÊt nghiÖp, tham « l¹m ph¹t, «
nhiÔm m«i tr-êng... vÉn lu«n lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc ch-a h¹n chÕ
®-îc. Tuy vËy ta còng kh«ng thÓ mét sím mét chiÒu mµ cã thÓ kh¾c phôc
®-îc nh÷ng yÕu ®iÓm ®ã mµ ta ph¶i dÇn dÇn kh¾c phôc. Song hµnh víi nã ta
ph¶i liªn tôc vËn dông nh÷ng thµnh tùu cña khoa häc kü thuËt vµ kinh tÕ ®Ó
ph¸t triÓn ®Êt n-íc.
§Êt n-íc ViÖt Nam ta ®ang ®øng tr-íc nh÷ng khã kh¨n lín vÒ mäi mÆt
nhÊt lµ trong ph¸t triÓn kinh tÕ, do ®ã chóng ta cÇn ph¶i ¸p dông nh÷ng biÖn
ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ thËt thËn träng, khÈn tr-¬ng vµ lµm sao ®Ó cã hiÖu qu¶
nhÊt. ChÝnh v× vËy viÖc ¸p dông quy luËt gi¸ trÞ vµo viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ lµ
rÊt quan träng. Chóng ta cÇn ph¶i thËt linh ho¹t trong tõng vÊn ®Ò, tõng lÜnh
vùc cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ. TiÓu luËn ®-îc tr×nh bµy víi néi dung chÝnh lµ
viÖc kh¼ng ®Þnh l¹i mét lÇn n÷a tÝnh tÊt yÕu trong qu¶n lý vµ ph¸t triÓn kinh tÕ.
Song do khu«n khæ cã h¹n nªn em kh«ng thÓ ®Ò cËp tíi tÊt c¶ c¸c khÝa c¹nh
cña vÊn ®Ò, em rÊt mong cã ®-îc sù ®ãng gãp ý kiÕn khoa häc cña c¸c thÇy c«
gi¸o vµ cña b¹n ®äc ®Ó cho bµi viÕt nµy ®-îc thªm phÇn hoµn thiÖn h¬n.
"Th-c tr¹ng vËn dông quy luËt gi¸ trÞ vµo nÒn kinh tÕ n-íc ta thêi
gian qua vµ nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ò ra nh»m vËn dông quy luËt gi¸ trÞ vµo nÒn
kinh tÕ Viªt Nam"
ch-¬ng 1
QUY LUËT GI¸ TRÞ VµVAI TRß CñA QUY LUËT GI¸ TRÞ TRONG NÒN
KINH TÕ HµNG HO¸ Mµ ®ØNH CAO Lµ KINH TÕ THI TR¦êNG
1.1. Quy luËt gi¸ trÞ
1.1.1Néi dung cua quy luËt gi¸ trÞ
TÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ cña con ng-êi ®Òu chÞu sù t¸c ®éng cña quy
luËt kinh tÕ nµo ®ã.Quy luËt gi¸ trÞ lµ mét trong nh÷ng quy luËt kinh tÕ cã t¸c
®éng m¹nh ®Õn c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ cña con ng-êi.Quy luËt gi¸ trÞ lµ quy
luËt cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸,biÓu hiÖn nhu cÇu kh¸ch quan cña viÖc ®inh
h-íng nÒn s¶n xuÊt vµ trao dæi theo c¸c quan hÖ tû lÖ ph¶n ¸nh hao phÝ lao
®éng x· héi cÇn thiÕt.Gi¸ trÞ lµ h×nh thøc biÓu hiÖn c¸c hao phÝ ®ã trªn c¬ së
quy tÊt c¶ c¸ lo¹i lao ®éng cô thÓ thµnh lao ®éng trõu t-îng vµ quy lao ®éng
phøc t¹p thµnh lao ®éng gi¶n ®¬n .Gi¸ trÞ lµ ph-¬ng thøc ®IÒu tiÕt c¸c mèi
quan hÖ gi÷a nh÷ng ng-êi s¶n xuÊt hµng ho¸ trong qu¸ tr×nh trao ®æi ho¹t
®éng.
Quy luËt gi¸ trÞ ho¹t ®éng trong c¸c h×nh th¸i x· héi kh¸c nhau vµ trong
hÖ thèng c¸c quan hÖ kinh tÕ cña mæi h×nh th¸i.Quy lu©t ®ã kh«ng thuéc vÒ
quy luËt biÓu hiÖn b¶n chÊt x· héi c¬ b¶n cña mét h×nh th¸I x· héi nµo ,c¸c
biÓu hiÖn cô thÓ cña nã phô thuéc vµo quy luËt kinh tÕ c¬ b¶n cña ph-¬ng thøc
s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh.
Quy lu©t gi¸ trÞ lµ quy luËt cña s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸.S¶n xuÊt vµ
trao ®æi hµng ho¸ ph¶I dùa trªn c¬ së l-îng gi¸ trÞ hµng ho¸ hay thêi gian lao
®éng x· héi cÇn thiÕt.
Quy luËt gi¸ trÞ quy ®Þnh viªc s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸ ph¶I tiÕn
hµnh trªn c¬ së hao phÝ lao ®éng x· héi tÊt yÕu.Cã nghÜa lµ gi¸ trÞ hµng ho¸ do
lao ®éng trõu t-îng cña ng-êi s¶n xuÊt hµng ho¸ t¹o nªn vµ l-îng gi¸ trÞ cña
hµng ho¸ c¸ biÖt ph¶I phï hîp víi l-îng lao ®éng x· héi tÊt yÕu ®Ó lµm ra lo¹I
hµng ho¸ ®ã.Trao ®æi ph¶I tiÕn hµnh trªn nguyªn t¾c ngang gi¸.§ã lµ yªu cÇu
cña quy lu©t gi¸ trÞ.
Quy luËt gi¸ trÞ vËn ®éng th«ng qua sù v©n ®éng cña gi¸ c¶ hµng ho¸,chØ
cã th«ng qua s- vËn ®éng lªn xuèng cña gi¸ c¶ thÞ tr-êng míi thÊy d-îc sÞho¹t ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ.Gi¸ c¶ thÞ tr-êng lªn xuèng mét c¸ch tù ph¸t,
xoay quanh gi¸ trÞ,lµ s¶n phÈm cña nÒn kinh tÕ tù do c¹nh tranh,v« chÝnh phñ
vµ biÓu hiÖn sù t¸c ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ trong ®IÒu kiÖn s¶n xuÊt vµ trao
®æi hµng ho¸ tù nhiªn.
SùvËn ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ th«ng qua sù v©n ®éng cña gi¸ c¶ hµng
ho¸ v× gi¸ trÞ lµ c¬ së cña gi¸ c¶,nªn tr-íc hÕt gi¸ c¶ phô thuéc vµo gi¸ trÞ.
Hµng ho¸ nµo nhiÒu gi¸ trÞ th× gi¸ c¶ cña nã sÏ cao vµ ng-îc l¹i.Trªn thÞ
tr-¬ng ngoµI gi¸ trÞ,gi¸ c¶ con phô thuéc vµo c¸c nh©n tè nh- c¹nh tranh,cung
cÇu,søc mua cña ®ång tiÒn.Sù t¸c ®éng cña c¸c nh©n tè nµy lµm cho gi¸ c¶
hµng ho¸ trªn thÞ tr-êng t¸ch rêi víi gi¸ trÞ vµ lªn xuèng xoay quanh trôc gi¸
trÞ cña nã.Sù vËn ®éng cña gi¸ c¶ thÞ tr-êngcña hµng ho¸ xoay quanh trôc gi¸
trÞ cña nã chÝnh lµ c¬ chÕ ho¹t ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ.Quy luËt gi¸ trÞ ph¸t
huy t¸c dông th«ng qua sù vËn ®éng cña gi¸ c¶ thÞ t-êng.
Quy luËt gi¸ trÞ lµ quy luËt kinh tÕ quan träng nhÊt cña s¶n xuÊt vµ trao ®æi
hµng ho¸. Do ®ã ë ®©u cã s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸ th× ë ®ã cã sù xuÊt
hiÖn vµ ho¹t ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ. Mäi ho¹t ®éng cña c¸c chñ thÎ kinh tÕ
trong s¶n xuÊt vµ l-u th«ng hµng ho¸ ®Òu chÞu sù t¸c ®éng vµ chi phèi cña quy
luË nµy. Tu©n theo yªu cÇu cña quy luË gi¸ trÞ th× míi cã lîi nhuËn, míi tån t¹i
vµ ph¸t triÓn ®-îc, ng-îc l¹i sÏ bÞ thua lç vµ ph¸ s¶n.
1.1.2.C¸c h×nh thøc chuyÓn ho¸ cña quy luËt gi¸ trÞ
TiÒn tÖ lµ mét lo¹I hµng ho¸ ®¹c biÖt ®-îc dïng ®Ó c¸c hµng ho¸ kh¸c
biÓu thÞ gi¸ trÞ cña m×nh.Gi¸ trÞ hµng ho¸ ®-îc biÓu thÞ ra b»ng tiÒn gäi lµ gi¸
c¶ hµng ho¸.
Trong giai ®o¹n cao cña chñ nghÜa céng s¶n,s¶n xuÊt hµng ho¸,quy lu©t
gi¸ trÞ vµ tiÒn tÖ tiªu vong.
Trong giai ®o¹n chñ nghÜa t- b¶n tù do c¹nh tranh,quy luËt gi¸ trÞ
chuyÓn ho¸ thµnh quy luËt gi¸ c¶ s¶n xuÊt
Trong giai ®o¹n chñ nghÜa t- b¶n ®äc quyÒn,quy lu©t gi¸ trÞ chuyÓn ho¸
thµnh quy lu©t gi¸ c¶ ®éc quyÒn cao.
1.2. Vai trß cña quy luËt gi¸ trÞ trong viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸.
1.2.1.S¶n xuÊt hµng ho¸.
Sù t«n t¹I cña s¶n xuÊt hµng ho¸ do hai ®IÒu kiÖn quyÕt ®Þnh,®ã lµ sù
ph©n c«ng lao ®éng x· héi vµ sù ®a d¹ng trong c¸c h×nh thøc së h-u t- liÖu
s¶n xuÊt.
Ph©n c«ng lao ®éng x· héi lµ viÖc ph©n chia ng-êi s¶n xuÊt vµo nh÷ng
ngµnh nghÒ kh¸c nhau cña x· héi,hoÆc nãi c¸ch kh¸c ®ã lµ chuyªn mon ho¸
s¶n xuÊt.Ph©n c«ng lao ®éng x· héi ph¶n ¸nh tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l-îng
s¶n xuÊt.Lùc l-îng s¶n xuÊt cµng ph¸t triÓn th× ph©n c«ng lao ®éng x· héi
cµng cao.Nh- vËy,s¶n xuÊt hµng ho¸ lµ mét kiÓu tæ chøc kinh tÕ mµ ë ®ã s¶n
phÈm s¶n xuÊt ra ®-¬c b¸n trªn thÞ tr-êng.
1.2.2. Vai trß cña quy luËt gi¸ trÞ.
Quy luËt gi¸ trÞ tån t¹i, ho¹t ®éng ë tÊt c¶ c¸c ph-¬ng thøc s¶n xuÊt. Cã
s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ cã nh÷ng ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng riªng tuú thuéc vµo quan
hÖ s¶n xuÊt thèng trÞ. Nã cã t¸c dông chñ yÕu sau.
1.2.2.1.Quy luËt gi¸ trÞ ®IÒu tiÕt s¶n xuÊt vµ l-u th«ng hµng ho¸.
Trong s¶n xuÊt, quy luËt gi¸ trÞ ®iÒu tiÕt viÖc ph©n phèi t- liÖu s¶n xuÊt
vµ søc lao ®éng gi÷a c¸c ngµnh s¶n xuÊt th«ng qua sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶
hµng ho¸. Nh- ®· nãi trªn, do ¶nh h-ëng cña quan hÖ cung cÇu gi¸ c¶ hµng
ho¸ trªn thÞ tr-êng lªn xuèng xoay quanh gi¸ trÞ cña nã. NÕu mét ngµnh nµo
®ã, cung kh«ng ®¸p øng cÇu, gi¸ c¶ hµng ho¸ lªn cao th× nh÷ng ng-êi s¶n xuÊt
sÏ më réng quy m« s¶n xuÊt. Nh÷ng ng-êi ®ang s¶n xuÊt hµng ho¸ sÏ thu hÑp
quy m« s¶n xuÊt ®Ó chuyÓn sang s¶n xuÊt lo¹i hµng ho¸ nµy. Nh- vËy, t- liÖu
s¶n xuÊt, søc lao ®éng vµ vèn ®-îc chuyÓn vµo ngµnh nµy t¨ng lªn, cung vÒ
lo¹i hµng ho¸ nµy trªn thÞ tr-êng sÏ t¨ng cao. Ng-îc l¹i khi ngµnh ®ã thu hót
qu¸ nhiÒu lao ®éng x· héi, cung v-ît cÇu, gi¸ c¶ hµng ho¸ h¹ xuèng, th× ng-êi
s¶n xuÊt sÏ ph¶i chuyÓn bít t- liÖu s¶n xuÊt vµ søc lao ®éng ra khái ngµnh nµy
®Ó ®Çu t- vµo n¬i cã gi¸ c¶ hµng ho¸ cao. Nhê vËy mµ t- liÖu s¶n xuÊt vµ søc
lao ®éng ®-îc ph©n phèi qua l¹i mét c¸ch tù ph¸t vµo c¸c ngµnh nµy ®Ó d dÇu
t- vµo n¬i cã gi¸ c¶ hµng ho¸ cao. Nhê vËy mµ t- liÖu s¶n xuÊt vµ søc lao
®éng ®-îc ph©n phèi qua l¹i mét c¸ch t- ph¸t vµo c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh¸c
nhau. ë ®©y ta thÊy r»ng sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ xung quanh gi¸ trÞ kh«ng
nh÷ng chØ râ sù biÕn ®éng vÒ kinh tÕ mµ cßn cã t¸c ®éng ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ.
Ngoµi ra ta cßn thÊy quy luËt gi¸ trÞ còng ®iÒu tiÕt vµ l-u th«ng hµng ho¸.
Hµng ho¸ bao giê còng vËn ®éng tõ n¬i gi¸ c¶ thÊp ®Õn n¬i gi¸ c¶ cao. Quy
luË gi¸ trÞ cã t¸c dông ®iÒu tiÕt sù vËn ®éng ®ã, ph©n phèi c¸c nguån hµng ho¸
mét c¸ch hîp lý h¬n trong n-íc.
1.2.2.2.Quy luËt gi¸ trÞ kÝch thÝch c¶i tiÕn kÜ thuËt,hîp lý ho¸ s¶n xuÊt
nh»m t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng.
Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸, ng-êi s¶n xuÊt hµng ho¸ nµo còng mong cã
nhiÒu l·i. Ng-êi cã nhiÒu l·i h¬n lµ ng-êi cã thêi gian lao ®éng c¸ biÖt Ýt h¬n
hoÆc b»ng thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt. Cßn nh÷ng ng-êi cã thêi gian
lao ®éng c¸ biÖt lín h¬n thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt th× sÏ bÞ lç kh«ng
thu vÒ ®-îc toµn bé lao ®éng ®· hao phÝ. Muèn ®øng v÷ng vµ th¾ng trong
c¹nh tranh, mçi ng-êi s¶n xuÊt ®Òu lu«n lu«n t×m c¸ch rót xuèng ®Õn møc tèi
thiÓu thêi gian lao ®éng c¸ biÖt. Muèn vËy, nh÷ng ng-êi s¶n xuÊt ph¶i t×m mäi
c¸ch c¶i tiÕn kü thuËt, n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ, sö dông nh÷ng thµnh tùu
míi cña khoa häc, kü thuËt, c¶i tiÕn tæ chøc qu¶n lý cña s¶n xuÊt, thùc hiÖn
tiÕt kiÖm chÆt chÏ. Sù c¹nh tranh quyÕt liÖt cµng thóc ®Èy c¸c qu¸ tr×nh nµy
diÔn ra m¹nh mÏ h¬n, kÕt qu¶ l µ n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng lªn nhanh chãng.
Ngoµi ra ®Ó cã thÓ thu ®-îc nhiÒu l·i, ng-êi s¶n xuÊt hµng ho¸ cßn ph¶i
th-êng xuyªn c¶i tiÕn chÊt l-îng, mÉu m· hµng ho¸ cho phï hîp nhu cÇu, thÞ
hiÕu cña ng-êi tiªu dïng, c¶i tiÕn c¸c biÖn ph¸p l-u th«ng, b¸n hµng ®Ó tiÕt
kiÖm chi phÝ l-u th«ng vµ tiªu thô s¶n phÈm nhanh. V× vËy quy luËt gi¸ trÞ cã
t¸c dông thóc ®Èy s¶n xuÊt hµng ho¸ nhiÒu, nhanh, tèt, rÎ h¬n.
1.2.2.3.Quy luËt gi¸ trÞ ph©n ho¸ nh÷ng ng-êi s¶n xuÊt hµng ho¸
thµnh kÎ giµu ng-êi nghÌo,lµm ph¸t sinh vµ ph¸t triÓn quan hÖ kinh tÕ tb¶n chñ nghÜa.
Trong cuéc c¹nh tranh ch¹y theo gi¸ trÞ, lao ®éng c¸ biÖt cña mçi ng-êi
s¶n xuÊt cã thÓ kh«ng nhÊt trÝ víi lao ®éng x· héi cÇn thiÕt. Nh÷ng ng-êi lµm
tèt, lµm giái cã n¨ng suÊt lao ®éng c¸ biÖt thÊp h¬n thêi gian lao ®éng x· h«Þ
cÇn thiÕt vµ nhê ®ã hä ph¸t tµi, lµm giµu, mua s¾m thªm t- liÖu s¶n xuÊt, më
réng quy m« s¶n xuÊt. Bªn c¹nh ®ã nh÷ng ng-êi lµm ¨n kÐm, kh«ng may
m¾n, thêi gian lao ®éng c¸ biÖt lín h¬n thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt nªn
hä bÞ lç vèn thËm chÝ ®i ®Õn ph¸ s¶n. Nh- vËy, quy luËt gi¸ trÞ cã ý nghÜa b×nh
tuyÓn, ®¸nh gi¸ ng-êi s¶n xuÊt, kÝch thÝch nh÷ng yÕu tè tÝch cùc ph¸t triÓn vµ
®µo th¶i c¸c yÕu tè kÐm. Nã ®¶m b¶o sù b×nh ®¼ng ®èi víi ng-êi s¶n xuÊt.Sù
ph©n ho¸ nµy lµ kÕt qu¶ tù nhiªn s¶n xuÊt hµng ho¸ dùa trªn chÕ ®« t- h÷u.
1.3. Kinh tÕ thÞ tr-êng.
NÒn kinh tÕ ViÖt Nam ta ®· vµ ®ang vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr-êng vËy
chóng ta ph¶i hiÓu thÕ nµo lµ c¬ chÕ thÞ tr-êng ta cã mét sè vÊn ®Ò sau:
1.3.1. Kinh tÕ thÞ tr-êng lµ g×?B¶n chÊt cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ë
ViÖt Nam.
Kinh tÕ thÞ tr-êng lµ sù ph¸t triÓn cao h¬n cña kiÓu tæ chøc kinh tÕ - x·
héi mµ h×nh th¸i phæ biÕn cña s¶n xuÊt lµ s¶n xuÊt ra s¶n phÈm ®Ó trao ®æi trªn
thÞ tr-êng. Kinh tÕ thÞ tr-êng lµ mét nÒn kinh tÕ kh¸ch quan do tr×nh ®é ph¸t
triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh, trong ®ã toµn bé qu¸ tr×nh tõ s¶n xuÊt
tíi trao ®æi, ph©n phèi vµ tiªu dïng ®Òu thùc hiÖn th«ng qua thÞ tr-êng.
§Æc tr-ng c¬ b¶n cña kinh tÕ thÞ tr-êng lµ c¸c chñ thÓ tù do lùa chän c¸c
h×nh thøc së h÷u, ph-¬ng thøc kinh doanh, ngµnh nghÒ mµ luËt ph¸p kh«ng
cÊm. Mäi ho¹t ®éng kinh tÕ ®Òu diÔn ra theo quy luËt cña nã, s¶n xuÊt vµ b¸n
hµng ho¸ theo yªu cÇu cña thÞ tr-êng, b¸n c¸i g× mµ thÞ tr-êng cÇn chø kh«ng
ph¶i b¸n c¸i m×nh cã, tiÒn tÖ ho¸ c¸c quan hÖ kinh tÕ, c¸c chñ thÓ ®-îc theo
®uæi lîi Ých chÝnh ®¸ng cña m×nh.
M« h×nh kinh tÕ cña ViÖt Nam ®-îc x¸c ®Þnh lµ nÒn kinh tÕ hµng ho¸
nhiÒu thµnh phÇn,vËn ®éng theo c¬ chÕ thi tr-êng cã sù qu¶n lý cña nhµ
n-íc,®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa.
Nãi ®Õn kinh tÕ thÞ tr-êng ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa cã nghÜa la nÒn
kinh tÕ cña chóng ta kh«ng ph¶I lµ kinh tÕ qu¶n lý theo kiÓu tËp trung quan
liªu bao cÊp nh- tr-íc ®©y nh-ng ®ã còng kh«ng ph¶I lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng
tù do gièng nh- c¸c n-íc t- b¶n.Tøc lµ kh«ng ph¶I thÞ tr-êng t- b¶n chñ
nghÜa,còng ch-a hoµn toµn lµ kinh tÕ thÞ tr-êng x· héi chñ nghÜa.Chóng ta
®ang ë trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi,cßn cã sù ®an xen vµ ®Êu
tranh g÷a c¸i cò vµ c¸i míi,võa cã,võa ch-a cã ®Çy ®ñ yÕu tè x· héi chñ
nghÜa.
HiÖn nay,nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng cña n-íc ta cßn ë t×nh tr¹ng kÐm ph¸t
triÓn,c¬ së vËt chÊt kü thuËt cßn l¹c hËu, thÊp kÐm,nÒn kinh tÕ Ýt nhiÒu cßn
mang tÝnh tù cÊp tù tóc.Tuy nhiªn,n-íc ta kh«ng lÆp lai hoµn toµn qu¸ tr×nh
ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c n-íc ®I tr-íc:kinh tÕ hµng ho¸ gi¶n ®¬n chuyÓn lªn
kinh tÕ thÞ tr-êng tù do,råi tõ kinh tÕ thÞ tr-¬ng tù do chuyÓn lªn kinh tÕ thÞ
tr-êng hiÖn ®¹i.N-íc ta x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr-¬ng hiÖn ®¹I,®Þnh h-íng
x· héi chñ nghÜa theo kiÓu rót ng¾n.§IÒu nµy cÝ nghÜa lµ ph¶I ®Èy m¹nh c«ng
nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹I ho¸ ®Ó ph¸t triÓn nhanh chãng lùc l-îng s¶n xuÊt,trong
mét thêi gian t-¬ng ®èi ng¾n x©y dùng ®-îc c¬ së vËt chÊt kü thuËt hiÖn ®¹I
®Ó nÒn kinh tÕ n-íc ta b¾t kÞp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn chung cña thÕ giíi,®ång
thêi ph¶I h×nh thµnh ®ånh bé c¬ chÕ thÞ tr-êng cã sù qu¶n lý cña nhµ
n-íc.Nhµ n-íc cã vai trß ®Æc biÖt quan träng trong viÖc qu¶n lý kinh tÕ vÜ m«
vµ thùc hiÖn ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa.
1.3.2. C¬ chÕ thÞ tr-êng.
C¬ chÕ thÞ tr-êng lµ c¬ chÕ ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸, ®iÒu tiÕt
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ l-u th«ng hµng ho¸ theo yªu cÇu kh¸ch quan cña c¸c quy
luËt vèn cã cña nã nh- quy luËt gi¸ trÞ, quy luËt c¹nh tranh, quy luËt cung cÇu,
quy luËt l-u th«ng tiÒn tÖ. Cã thÓ nãi c¬ chÕ thÞ tr-êng lµ tæng thÎ c¸c nh©n tè
kinh tÕ, cung cÇu, gi¸ c¶, hµng tiÒn. Trong ®ã ng-êi s¶n xuÊt vµ ng-êi tiªu
dïng t¸c ®éng lÉn nhau th«ng qua thÞ tr-êng ®Ó x¸c ®Þnh 3 vÊn ®Ò c¬ b¶n lµ
s¶n xuÊt c¸i g×? s¶n xuÊt nh- thÕ nµo? s¶n xuÊt cho ai?
C¬ chÕ thÞ tr-êng lµ mét trËt tù kinh tÕ, kh«ng hÒ hçn ®én. Nã ho¹t ®éng
nh- mét bé m¸y tù ®éng kh«ng cã ý thøc, nã phèi hîp rÊt nhÞp nhµng ho¹t
®éng cña ng-êi tiªu dïng víi c¸c nhµ s¶n xuÊt th«ng qua hÖ thèng gi¸ c¶ thÞ
tr-êng. Kh«ng mét ai t¹o a nã, nã tù ph¸t sinh vµ ph¸t triÓn cïng víi sù ra ®êi
vµ ph¸t triÓn cña kinh tÕ hµng ho¸. Lîi nhuËn chÝnh lµ ®éng lùc c¬ b¶n cña sù
vËn ®éng nÒn kinh tÕ hµng ho¸. Nã sÏ h-íng nh÷ng ng-êi s¶n xuÊt vµo lÜnh
vùc mµ ng-êi tiªu dïng cã nhu cÇu nhiÒu vµ b¾t hä ph¶i bá nh÷ng lÜnh vùc cã
Ýt nhu cÇu, còng nh- buéc bé sö dông nh÷ng c«ng nghÑ míi ®Ó cã ®-îc hiÖu
qu¶ cao nhÊt.
C¬ chÕ thÞ tr-êng lµ mét c¬ chÕ tinh vi ®-îc ®iÒu tiÕt bëi c¸c quy luËt cña
thÞ tr-êng. §ã lµ c¬ chÕ "ph¹t vµ th-ëng", "thua vµ ®-îc", "lç vµ l·i" cña ho¹t
®éng kinh tÕ. Trong c¬ chÕ thÞ tr-êng mäi vÊn ®Ò c¬ b¶n cña nÒn s¶n xuÊt ®Òu
®-îc gi¶i quyÕt th«ng qua thÞ tr-êng vµ chÞu sù chi ph«Ý cña c¸c quy luËt cña
thÞ tr-êng. Do ®ã cã thÓ nãi c¬ chÕ thÞ tr-êng lµ guång m¸y ho¹t ®éng vµ tù
®iÒu chØnh cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸ theo yªu cÇu cña cac quy luËt kinh tÕ vèn
cã cña nã. C¸c quy luËt nµy quan hÖ, t¸c ®éng lÉn nhau t¹o ra nh÷ng nguyªn
t¾c vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸. Nãi tíi c¬ chÕ thÞ tr-êng, tr-íc hÕt ta
ph¶i nãi tíi c¸c nh©n tè c¬ b¶n cÊu thµnh nã, ®ã lµ tiÒn vµ hµng, ng-êi mua vµ
ng-êi b¸n hµng ho¸. Tõ ®ã h×nh thµnh ra c¸c quan hÖ: hµng - tiÒn, mua - b¸n,
cung - cÇu vµ gi¸ c¶ hµng ho¸, h×nh thµnh m©u thuÉn c¹nh tranh gi÷a c¸c
thµnh viªn tham gia thÞ tr-êng mµ ®éng lùc thóc ®Èy hä lµ lîi nhuËn. V× vËy
th«ng qua lç, l·i mµ c¬ chÕ thÞ tr-êng quyÕt ®Þnh c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ c¬ b¶n:
s¶n xuÊt lµ g×? s¶n xuÊt nh- thÕ nµo? vµ s¶n xuÊt cho ai?
Nh- ®· tr×nh bµy ë trªn c¬ chÕ thÞ tr-êng kh«ng nh÷ng chØ cã nh÷ng -u
®iÓm mµ cßn cã c¶ nh÷ng khuyÕt tËt kh«ng thÓ tr¸nh khái. §ã lµ, g©y nªn sù
ph©n ho¸ dÉn ®Õn ph¸ s¶n cña ng-êi s¶n xuÊt kinh doanh, g©y l·ng phÝ kinh
tÕ, c¸c hiÖn t-äng bu«n gian, b¸n lËn, ®Çu c¬, lµm hµng gi¶, ph¸ ho¹i m«i sinh.
V× vËy trong c¬ chÕ thÞ tr-êng Nhµ n-íc cÇn qu¶n lý, ®iÒu tiÕt theo ®Þnh
h-íng môc tiªu ®· ®Þnh, h¹n chÕ c¸c mÆt tiªu cùc cña c¬ chÕ thÞ tr-êng. D-íi
quyÒn chØ ®¹o cña Nhµ n-íc th× nÌn kinh tÕ thÞ tr-êng sÏ ph¸t triÓn v÷ng ch¾c
h¬n vµ viÖc vËn dông c¸c quy luËt vµo viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ sÏ trë nªn thÊu
®¸o h¬n, cã hiÖu qu¶ h¬n trong ph¸t triÓn kinh tÕ.
1.3.3.TÝnh chÊt cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ë ViÖt Nam.
NÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa x· héi ë ViÖt
Nam,mét mÆt võa cã nh÷ng tÝnh chÊt chung cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng,mÆt
kh¸c kinh tÕ thÞ tr-ênh ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam dùa trªn c¬
së vµ ®ùoc dÉn d¾t,chi phèi bëi nguyªn t¾c vµ b¶n chÊt cña chñ nghÜa x·
héi.Do ®ã,kinh tÕ thÞ tr-êng ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa co nh÷ng ®¹c tr-ng
riªng.
Thø nhÊt,vÒ môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr-êng.Muc tiªu hµng ®µu cña
n-íc ta lµgi¶I phãng søc s¶n xuÊt,®éng viªn mäi nguån lùc trong n-ícvµ
ngoµI n-íc ®Ó th-c hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ ,hiªn ®¹I ho¸,x©y di-ng c¬ së vËt
chÊt kü thuËt cña chñ nghÜa x· héi ,n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi ,c¶I thiÖn
tõng b-íc ®êi sèng nh©n d©n.
Thø hai,nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng gåm nhiÒu thµnh phÇn,trong ®ã kinh tÕ
nha n-íc gi÷ vai trß chñ ®¹o.Trong nÒn kinh tÕ n-íc ta t«n t¹I ba lo¹I h×nh së
h÷u c¬ b¶n lµ së h÷u toµn d©n,së h÷u tËp thÓ,së h÷u t- nh©n.T- ba lo¹I h×nh së
h÷u c¬ b¶n ®ã h×nh thµnh nªn n¨m thµnh phÇn kinh tÕ .§ã lµ kinh tÕ nhµ
n-íc,kinh tÕ tËp thÓ,kinh tÕ c¸ thÓ ,tiÓu chñ,kinh tÕ t- b¶n t- nh©n,kinh tÕ tb¶n nhµ n-íc,kinh tÕ cã v«n ®Çu t- n-íc ngoµi.Trong ®ã kinh tÕ nhµ n-íc gi÷
vai trß chñ ®¹o.ViÖc x¸c ®Þnh vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ n-íc lµ vÊn ®Ò
cã tÝnh nguyªn t¾c vµ lµ sù kh¸c biÖt cã tÝnh chÊt b¶n chÊt gi÷a kinh tÕ thÞ
tr-êng ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa víi kinh tÕ thÞ tr-êng t- b¶n chñ nghÜa.
Thø ba,trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-¬ng ®Þnh h-íng x· h«I chñ nghÜa thùc
hiÖn nhiÒu h×nh thøc ph©n phèi thu nhËp,trong ®ã l©y ph©n phèi theo lao ®éng
lµ chñ yÕu.
Thø t-, c¬ chÕ vËn hµnh nÒn kinh tÕ lµ c¬ chÕ thÞ tr-êng cã sù qu¶n lý
cña nhµ n-íc x· héi chñ nghÜa.Vai trß qu¶n lý cña nhµ n-íc x· héi chñ nghÜa
lµ hÕt søc quan träng.Nã b¶o ®¶m cho nÒn kinh tÕ t¨ng tr-ëng æn ®Þnh,®¹t kÕt
qu¶ cao,®¹c biÖt lµ ®¶m b¶o c«ng b»ng x· héi.Kh«ng ai ngoµI nhµ n-íc cã thÓ
gi¶m bít ®-îc sù chªnh lÖch gi÷a giµu vµ nghÌo,gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng
th«n,gi÷a c¸c vïng cña ®Êt n-íc trong ®IÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr-êng.
Thø n¨m,nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa cung lµ nÒn
kinh tÕ më,héi nhËp .ChØ cã nh- vËy míi thu hót vèn,kü thuËt,c«ng nghÖ,kinh
nghiÖm qu¶n lý tiªn tiÕn cña c¸c n-íc ®Ó khai th¸c tiÒm n¨ng vµ thÕ m¹nh cña
n-íc ta,thùc hiÖn ph¸t huy néi lùc ®Ó x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr-êng
hiªn ®¹I theo kiÓu rót ng¾n.
Ch-¬ng 2
THùC TR¹NG VËN DôNG QUY LUËT GI¸ TRÞ VµO NÒN KINH TÕ
N¦íc ta trong thêi gian qua vµ nh÷ng gi¶I ph¸p ®Ò ra
nh»m vËn dông quy luËt gi¸ trÞ vµo nÒn kinh tÕ viÖt nam
2.1. Thùc tr¹ng viÖc vËn dông quy luËt gi¸ trÞ vµo nÒn kinh tÕ ViÖt
Nam
2.1.1.ViÖc v©n dông quy luËt gi¸ trÞ vµo nh÷ng n¨m nÒn kinh tÕ bao
cÊp.
Trong thêi kú nµy chóng ta ®· cã c¸ch hiÓu kh«ng ®óng vÒ viÖc thùc hiÖn
môc tiªu t¨ng tr-ëng kinh tÕ vµ thùc hiÖn c«ng b»ng,b×nh ®¼ng x· héi,do ®o
viÖc vËn dông quy luËt gi¸ trÞ ®· cã nh÷ng thiÕu sãt,sai lÖch.HËu qu¶ lµ ®· lµm
triÖt tiªu nh-ng nh©n tè tÝch cùc ,n¨ng ®éng cña x· héi.NÒn kinh tÕ r¬I vµo
t×nh tr¹ng tr× trÖ,kÐm ph¸t triÓn.
2.1.2ViÖc v©n dông quy luËt gi¸ trÞ thêi gian sau ®æi míi.
Kh«ng mét nÒn kinh tÕ nµo cã thÓ coi lµ hoµn thiÖn, lµ ph¸t triÓn tèt tuyÖt
®èi cho dï ®ã cã lµ nÒn kinh tÕ cña mét quèc gia ph¸t triÓn nhÊt thÕ gi¬Ý ®i
n÷a. Lóc nµo nã còng chøa nh÷ng mÆt tr¸i, nh÷ng mÆt cßn ch-a tèt, nh÷ng
h¹n chÕ cÇn ®-îc tiÕp tôc kh¾c phôc. ViÖc ¸p dông c¸c quy luËt kinh tÕ vµo
viÖc vËn hµnh vµ qu¶n lý nÒn kinh tÕ cña mét quèc gia lu«n lu«n tiÒm Èn
nh÷ng nguy c¬ ®æ vì nÒn kinh tÕ do vËn dông kh«ng ®óng c¸ch, kh«ng ®óng
yªu cÇu thùc tÕ. §ã vÉn lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò nan gi¶i cña rÊt nhiÒu quèc
gia trªn thÕ giíi, trong ®ã cã c¶ n-íc ViÖt Nam cña chóng ta. VËy hiÖn nay,
chóng ta cÇn ph¶i lµm g× vµ lµm nh- thÕ nµo ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ yÕu
kÐm, l¹c hËu ®i lªn mét nÒn kinh tÕ míi ph¸t triÓn h¬n, hoµn chØnh h¬n. Tr-íc
khi xÐt ®iÒu ®ã ta sÏ ®i ph©n tÝch nÒn kinh tÕ n-íc ta trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y
®Ó thÊy ®-îc thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ cña ®Êt n-íc.
NÒn kinh tÕ cña mét quèc gia lu«n lu«n biÕn ®éng cïng víi nÒn kinh tÕ
thÕ giíi. §Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ th× vÊn ®Ò tr-íc hÕt lµ ta ph¶i biÕt b¾t ®Çu tõ
®©u, ®· cã nh÷ng c¸i g× vµ ch-a cã ®-îc nh÷ng g×, c¸i g× ph¶i lµm tr-íc, c¸i g×
nªn lµm sau míi thùc hiÖn. ë phÇn nµy chóng ta sÏ ®-îc rµ so¸t mét l-ît
nh÷ng vÊn ®Ò tån t¹i trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®Ó cã thÓ l-u t©m v¹ch ra kÕ
ho¹ch cho sù kh¾c phôc vµ ph¸t triÓn nh÷ng yÕu tè ®ã.
Thø nhÊt, ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ th× chóng ta cÇn ph¶i cã vèn, ®ã lµ vÊn
®Ò ®¸ng quan t©m hµng ®Çu cña n-íc ta hiÖn nay. VËy mµ trªn thùc tÕ nh÷ng
n¨m gÇn ®©y n-íc ta lu«n trong t×nh tr¹ng thiÕu hôt nguån vèn v× tæng thu
ng©n s¸ch lu«n nhá h¬n tæng chi ng©n s¸ch.
Thø hai, lµ c¬ së vËt chÊt cña ®Êt n-íc. §iÒu kh«ng thÓ kh«ng thõa nhËn
lµ n-íc ta lµ c¬ së vËt chÊt kÐm ph¸t triÓn, chËm ph¸t triÓn. C¸c khu c«ng
nghiÖp Ýt, hÖ thèng m¸y n-íc trang thiÕt bÞ l¹c hËu. C¬ së vËt chÊt kh«ng ®¸p
øng ®ñ cho viÖc thu hót vèn ®Çu t- cña n-íc ngoµi. HÖ thèng giao th«ng
kh«ng thuén lîi, kÐm ph¸t triÓn, l¹i thªm sù ¶nh h-ëng cña thiªn nhiªn vµ m«i
tr-êng cµng lµm cho hÖ thèng c¬ së vËt chÊt cña n-íc ta ngµy cµng bÞ sa sót
nghiªm träng. ChÝnh s¸ch ®Çu t- cho ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng cßn ch-a ®-îc
quan t©m thÝch ®¸ng. C¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn bÞ l·ng phÝ hoÆc bÞ bá
quªn cßn nhiÒu. Nh÷ng ®iÒu ®ã ®· g©y ¶nh h-ëng kh«ng nhá tíi nÒn kinh tÕ
quèc d©n.
Thø ba, lµ con ng-êi. Tr×nh ®é v¨n ho¸ cña con ng-êi thÊp kÐm, kh¶
n¨ng øng dông m¸y n-íc, trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i trong ph¸t triÓn s¶n xuÊt
kh«ng ®¹t yªu cÇu thùc tÕ. H¬n n÷a nh÷ng ng-êi cã tay nghÒ, kü thuËt cao
chiÕm sè Ýt trong lùc l-îng lao ®éng cña ®Êt n-íc. Th¸i ®é lao ®éng cña nhiÒu
ng-êi cßn kh«ng nghiªm tóc. Nh÷ng ng-êi cã tr×nh ®é, cã tri thøc vËn dông
tµi n¨ng cña m×nh ®Ó tham « tµi s¶n nhµ n-íc. TÊt c¶ c¸c yÕu tè trªn ®· gãp
mét phÇn kh«ng nhá vµo viÖc k×m h·m sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ®Êt n-íc.
Thø t-, lµ vÊn ®Ò kü thuËt vµ c«ng nghÖ. Tr×nh ®é khoa häc kü thuËt vµ
c«ng nghÖ cßn yÕu. Kh«ng cã thµnh tùu nµo lµ ®¸ng kÓ trong nghiªn cøu khoa
häc mµ chØ thõa h-ëng nh÷ng c«ng nghÖ ®· l¹c hËu ë n-íc tiªn tiÕn trªn thÕ
giíi chuyÓn giao l¹. §iÒu ®¸ng nãi lµ ngay c¶ viÖc gi¸m ®Þnh c¸c c«ng nghÖ
chuyÓn giao còng kh«ng cã. Nã ®· g©y l·ng phÝ ng©n s¸ch Nhµ n-íc rÊt nhiÒu
v× chóng ta ph¶i nhËn nh÷ng m¸y mãc, c«ng nghÖ ®· qua sö dông víi gi¸ c¶
ngµng b»ng gi¸ cña m¸y mãc, c«ng nghÖ míi. Nguyªn nh©n c¬ b¶n lµ do Nhµ
n-íc kh«ng cã chÝnh s¸ch ®Çu t- thÝch ®¸ng cho nghiªn cøu, øng dông triÓn
khai c¸c thµnh tùu khoa häc kü thuËt míi.
Thø n¨m, lµ c¬ cÊu kinh tÕ. Tuy nÒn kinh tÕ n-íc ta ®ang vËn hµnh theo
c¬ chÕ thÞ tr-êng nh-ng c¬ cÊu kinh tÕ cña n-íc ta vÉn ch-a chÆt chÏ, hîp lý,
vÉn cßn nhiÒu kÏ hë lín, c¬ cÊu ngµnh nghÒ cßn nhiÒu ®iÒu bÊt cËp. C¸c vïng
kinh tÕ ch-a ®-îc chó ý ph¸t triÓn ®ång ®Òu vÒ c¸c mÆt. Do ®ã sù ph¸t triÓn
cña nÒn kinh tÕ quèc d©n vÉn vÞ k×m h·m.
Thø s¸u lµ møc t¨ng d©n sè qu¸ nhanh. Tuy nh÷ng n¨m gÇn ®©y tû lÖ
t¨ng d©n sè cã gi¶m h¬n tr-íc nh÷ng vÊn ®Ò cßn cao. Nã ®ång nghÜa víi viÖc
sè lao ®éng ngµy cµng gia t¨ng trong khi viÖc lµm th× ngµy cµng Ýt do sù ph¸t
triÓn cña khoa häc c«ng nghÖ. ChÝnh nh÷ng ng-êi thÊt nghiÖp nµy lµ nguy c¬
dÉn ®Õn sù gia t¨ng cña tÖ n¹n x· héi, anh minh kh«ng ®-îc b¶o ®¶m.
Cuèi cïng lµ thÕ chÕ chÝnh trÞ vµ qu¶n lý cña Nhµ n-íc. §©y còng lµ
nh©n tè quan träng nhÊt cã vai trß quyÕt ®Þnh trong ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt
n-íc. Tuy r»ng n-íc ta cã mét thÓ chÕ chÝnh trÞ æn ®Þnh vµ tiÕn bé nh-ng kh¶
n¨ng ®Þnh h-íng cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ cßn nhiªï khuyÕt tËt, mµ lý do
chÝnh lµ sù ®iÒu tiÕt h-íng ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ cßn ch-a phï hîp, g©y «
nhiÔm m«i tr-êng, lµm ph©n ho¸ giÇu nghÌo, n¹n thÊt nghiÖp ngµy cµng gia
t¨ng.
NhËn thøc vµ vËn dông quy lu¹t gi¸ trÞ thÓ hiÖn chñ yÕu trong viÖc h×nh
thµnh gi¸ c¶. Gi¸ c¶ lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña gi¸ trÞ, gi¸ c¶ ph¶i lÊy g¸i trÞ
lµm c¬ së th× míi cã c¨n cø kinh tÕ, míi cã t¸c dông kÝch thÝch t¨ng n¨ng suÊt
lao ®éng, c¶i tiÕn kü thuËt, h¹ tÇng thµnh s¶n phÈm. Nhµ n-íc ph¶i chñ ®éng
lîi dông c¬ chÕ ho¹t ho¹t ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ nghÜa lµ kh¶ n¨ng gi¸ c¶
t¸ch rêi gi¸ trÞ, vµ xu h-íng ®-a gi¸ c¶ trë vÒ gi¸ trÞ. Th«ng qua chÝnh s¸ch gi¸
c¶, Nhµ n-íc vËn dông quy luËt gi¸ trÞ nh»m;
Thø nhÊt lµ kÝch thÝch s¶n xuÊt ph¸t triÓn. §èi víi xÝ nghiÖp quèc doanh,
chñ yÕu lµ x©y dùng mét hÖ thèng gi¸ b¸n bu«n ®Ó ®-a chÕ ®é h¹ch to¸n kinh
tÕ ®i vµo nÒn nÕp vµ cã c¨n cø v÷ng ch¾c.
Thø hai lµ ®iÒu hoµ l-u th«ng hµng tiªu dïng. Trong chÕ ®é kinh tÕ thÞ
tr-êng, tæng khèi l-îng va c¬ cÊu hµng tiªu dïng do kÕ ho¹ch l-u chuyÓn
hµng ho¸ quyÕt ®Þnh c¨n cø vµo tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt,
møc t¨ng thu nhËp quèc d©n, vµ thu nhËp b»ng tiÒn cña nh©n d©n, nhu cÇu vÒ
hµng tiªu dïng trong ®iÒu kiÖn søc mua khong ®æi, nÕu gi¸ c¶ mét lo¹i hµng
nµo ®ã gi¶m xuèng th× l-îng hµng tiªu thô sÏ t¨ng lªn vµ ng-îc l¹i. Nhµ n-íc
cã thÓ quy ®Þnh gi¸ c¶ cao hay thÊp ®Ó ¶nh h-ëng ®Õn khèi l-îng tiªu thô mét
sè lo¹i hµng nµo ®ã nh»m lµm cho nhu cÇu vµ møc t¨ng cña s¶n xuÊt vÒ mét
sè hµng tiªu dïng ¨n khíp víi kÕ ho¹ch l-u chuyÓn hµng ho¸ cña Nhµ n-íc.
Thø ba lµ ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i thu nhËp quèc d©n th«ng qua chÝnh
s¸ch gi¸ c¶, viÖc quy ®Þnh hîp lý c¸c tû gi¸, Nhµ n-íc ph©n phèi vµ ph©n phèi
l¹i thu nhËp quèc d©n gi÷a c¸c ngµnh nh»m phôc vô cho yªu cÇu n¨ng cao ®åi
sèng cña nh©n d©n lao ®éng.
Cuèi cïng, nhËn thøc vµ vËn dông quy luËt gi¸ trÞ nãi réng ra lµ biÕt sö
dông c¸c ®ßn bÈy cña kinh tÕ hµng ho¸ nh- tiÒn l-¬ng, gi¸ c¶, lîi nhuËn …
dùa trªn c¬ së hao phÝ lao ®éng x· héi cÇn thiÕt ®Ó tæ chøc vµ thùc hiÖn chÕ
®ä h¹ch to¸n kinh tÕ.
Tãm l¹i, nh÷ng ®iÒu tr×nh bµy trªn ®©y nãi lªn trong kinh tÕ thÞ tr-êng
cã sù cÇn thiÕt kh¸ch quan ph¶i kÕt hîp kÕ ho¹ch víi thÞ tr-êng, lÊy c¸i sau
bæ xung cho c¸i tr-íc. Qu¸ tr×nh kÕt hîp ®ã còng lµ mét qu¸ tr×nh ph¸t huy
t¸c dông tÝch cùc cña quy luËt gi¸ trÞ, lµ mét qu¸ tr×nh tù gi¸c vËn dông quy
luËt gi¸ trÞ vµ quan hÖ thÞ tr-êng nh- lµ mét c«ng cô ®Ó x©y dùng c¸c mÆt kinh
tÕ, kÝch thÝch c¶i tiÕn kü thuËt, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, lµm cho gi¸ trÞ hµng
ho¸ ngµy cµng h¹, ®¶m b¶o tèt h¬n cho nhu cÇu ®êi sèng, ®ång thêi t¨ng thªm
khèi l-îng tÝch luü.
§i ®«i víi viÖc ph¸t huy t¸c dông tÝch cùc cña quy luËt gi¸ trÞ ph¶i ®ång
thêi ng¨n chÆn nh÷ng ¶nh h-ëng nh÷ng tiªu cùc cña nã ®èi víi viÖc qu¶n lý
kinh tÕ.
Quy luËt gi¸ trÞ tån t¹i mét c¸hc kh¸ch quan trong nÒn kinh tÕ. Nhê n¾m
v÷ng t¸c dông chñ ®¹o cña c¸c quy luËt kinh tÕ, tù gi¸c sö dông t¸c dông tÝch
cùc vµ h¹n chÕ c¸c t¸c dông tiªu cùc cña quy luËt gi¸ trÞ. Nhµ n-íc ®· n¨ng
cao dÇn tr×nh ®é c«ng t¸c, kÕ ho¹ch ho¸ kinh tÕ. Trung -¬ng §¶ng ®· nhÊn
m¹nh: VÒ c¬ b¶n chóng ta ®· n¾m ®-îc néi dung, tÝch chÊt vµ t¸c dông cña
quy luËt gi¸ trÞ ®èi víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau trong hai lÜnh vùc s¶n
xuÊt vµ ph©n phèi kh¸c nhau vÒ tù liÖu s¶n xuÊt vµ t- liÖu tiªu dïng vµ ®· vËn
dông nã phôc vô c¸c nhiÖm vô chÝnh trÞ vµ kinh tÕ cña §¶ng vµ Nhµ n-íc
trong tõng thêi kú; C«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ gi¸ c¶ còng ®· cã tiÕn bé, ph¹m vi
ngµy cµng më réng, tr×nh ®é nghiÖp vô còng ®-îc n©ng lªn mét b-íc.
2.1.3.KÕt qu¶ cña viÖc vËn dông quy luËt gi¸ trÞ vµo n-íc ta
Sau 15 n¨m thùc hiÖn ®æi míi nÒn kinh tÕ,chñ yÕu nhê c¸c biÖn ph¸p gi¶I
phãng søc lao ®éng trong n-íc vµ më cöa nÒn kinh tÕ,t©n dông nguån lùc bªn
ngoµI,nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®· cã sù biÕn ®æi râ rÖt.Tõ n¨m 1991 nÒn kinh tÕ
ViÖt Nam ®· ®-îc t¨ng tr-ëng víi tèc ®ä kh¸ cao,trung b×nh la 7,6% hµng
n¨m.Trong nh÷ng n¨m 1991-1999,møc kû lôc la 9,54%(1995);chØ sè gi¸ tiªu
dïng gi¶m tõ 67,5%(1991) xuèng cßn 0,1%(1999)
VÒ c¬ cÊu GDP theo ngµnh ®· cã chuyÓn dÞch tÝch cùc theo h-íng gi¶m
tû träng cña khu vùc n«ng-l©m-ng- nghiÖp vµ t¨ng tû träng cña khu vùc c«ng
nghiÖp x©y dùng vµ dÞch vô.Tuy nhiªn tèc ®é chuyÓn dÞch cßn chËm.Tèc ®é
chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng trong ngµnh t¨ng0,99% vµ 1,03% ®èi víi ngµnh
x©y dùng.T×nh h×nh n¨m 2002 còng ph¶n ¸nh tr¹ng th¸I vËn ®éng nhiÒu n¨m
qua cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam lµ c«ng nghiÖp vµ dÞch vô ch-a t¹o ®-îc sè viÖc
lµm t-¬ng øng víi møc t¨ng tr-ëng cña hai khu vùc nµy,khiÕn lùc l-îng lao
®éng míi vÉn ph¶I t×m kiÕm viÖc lµm chñ yÕu trong khu vùc n«ng nghiÖp vèn
®· d- thõa qu¸ nhiÒu lao ®éng.
§èi víi n¨ng lùc c¹nh tranh dÞch vô cña n-íc ta trong nh÷ng n¨m gÇn
®©y ®· d-îc n©ng cao,song còng kh«ng Ýt nh÷ng s¶n phÈm dÞch vô n¨ng lùc
c¹nh tranh cßn thÊp.Nhãm c¸c s¶n phÈm cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh chñ yÕu lµ
s¶n phÈm n«ng nghiÖp,kho¸ng s¶n ch-a qua chÕ biÕn ,tû lÖ gia t¨ng cßn
thÊp.Nh÷ng mÆt hµng c«ng nghiÖp qua chÕ biÕn lµ nh÷ng mÆt hµng cã tû lÖ
lao ®éng cao,dùa vµo lîi thÕ so s¸nh vÒ sù khÐo lÐo,chi phÝ tiÒn c«ng lao ®éng
thÊp.Tuy nhiªn c¸c mÆt hµng nµy ch-a cã th-¬ng hiÖu,ch-a cã kiÓu d¸ng riªng
,ch-a t¹o ®-îc c¬ së nguyªn liÖu,phô liÖu,c¬ së c«ng nghÖ vµ kü thuËt cÇn
thiÕt,gi¸ thµnh cßn cao.Hµng thñ c«ng mü nghÖ cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh t-¬ng
®èi tèt song chÊt l-îng thiÕu æn ®Þnh,n¨ng lùc h¹n chÕ,ch-a ®¸p øng ®-îc c¸c
®¬n hµng lín.
VÒ vÊn ®Ò d©n sè,tû lÖ t¨ng d©n sè tù nhiªn gi¶m nhiÒu.Tæng sè lao
®éng,viÖc lµm t¨ng,c¬ cÊu lao ®éng cã nhiÒu thay ®æi.Xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ®¹t
thµnh tÝch cao.
2.2.Nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m vËn dông quy luËt gi¸ trÞ vµo n Òn kinh tÕ
n-íc ta trong thêi gian tíi
2.2.1.§Çu t- vµo viÖc nghiªn cøu,øng dông vµ triÓn khai khoa häc
c«ng nghÖ.
Trong t×nh tr¹ng n-íc ta cßn thiÕu thèn trÇm träng khoa häc kü thuËt nhhiÖn nay,nø¬c ta cÇn ph¶I hç trî nhiÒu h¬n n÷a kinh phÝ cho c¸c niÖn nghiªn
cøu,c¸c ®Ò tµI nghiªn cøu phôc vô trùc tiÕp cho viÖc chuyÓn ®æi c¬ c©ó kinh
tÕ,c¬ cÊu s¶n xuÊt,thùc hiÖn c¬ chÕ ®Æt hµng trùc tiÕp gi÷a nhµ n-íc,doanh
nghiÖp vµ c¸c c¬ së nghiªn cøu khoa häc,tr¸nh t×nh tr¹ng bá phÝ vèn ®Çu t- do
t¸ch rêi gi÷a s¶n phÈm nghiªn cøu vµ thùc tiÔn.T¨ng kinh phÝ ®µo t¹o,nhÊt lµ
®µo t¹o míi vµ ®µo t¹o bæ sung ®éi ngò lao ®éng chÊt l-îng cao.§Æc biªt chó
träng ®éi ngò c«ng nh©n lµnh nghÒ ,giái viÖc,lµm chñ ®-îc nh÷ng c«ng nghÖ
míi.
TiÕp theo ph¶I n©ng cao tr×nh ®é v¨n ho¸ cho nguån nh©n lùc,phÊn ®Êu
phæ cËp phæ th«ng c¬ së vµ phæ th«ng trung häc ®èi víi nh÷ng ®èi t-îng vµ
nh÷ng vïng cã ®IÒu kiÖn nh»m t¹o ®IÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc tiªp thu c¸c
kiÕn thøc trong ®µo t¹o chuyªn m«n kü thuËt cho ng-êi lao ®éng.Thùc hiÖn
chÝnh s¸ch ph©n luång häc sinh sau khi tèt nghiÖp trung häc c¬ së ®Ó t¹o ra c¬
cÊu ®µo t¹o hîp lý.
§Èy m¹nh c«ng t¸c ®µo t¹o chuyªn m«n kü thuËt cho ng-êi lao ®éng.§Æc
biªt lµ ®µo t¹o,båi d-ìng nghÒ cho ng-êi lao ®éng ®Ó t¨ng tû lÖ ®-îc ®µo t¹o
lªn 30% n¨m 2005.CÇn ®-îc tiÕn hµnh th«ng qua biÖn ph¸p x· héi ho¸ ®µo
t¹o,®a d¹ng ho¸ h×nh thøc ®µo t¹o,båi d-ìng víi nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ
tham gia.Trang bÞ c¸c kiÕn thøc cÇn thiÕt kh¸c ®Ó cung c©p nh©n lùc cho c¸c
khu c«ng nghiªp míi ,c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t- n-íc ngoµI còng nhngay tai ®Þa ph-¬ng.
N«ng th«n cÇn më réng h×nh thøc ®µo t¹o nghÒ g¾n chÆt víi chuyÓn dao
c«ng nghÖ míi,chuyÓn dao c¸c quy tr×nh s¶n xuÊt,quy tr×nh canh t¸c...®Ó lµm
c¬ së cho viÖc chuyÓn ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt n«ng nghiÖp.§µo t¹o chñ nhiÖm
hîp t¸c x·,huy ®éng lùc l-îng tri thøc trÎ vÒ n«ng th«n ,vïng s©u vïng xa ®Ó
t¨ng thªm chÊt l-îng nguån nh©n lùc lµm nßng cèt cho viÖc thay ®æi c¸ch lµm
¨n t¹o thÕ vµ lùc míi cho viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ
TiÕp tôc ®æi míi,®IÒu chØnh hÖ thèng chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt vÒ lao ®éng
vµ thÞ tr-êng lao ®éng theo h-íng tiÕp cËn gÇn víi c¸c th«ng lÖ vµ tiªu chuÈn
quèc tÕ t¹o sù b×nh ®¼ng trong ph¸p luËt ®èi víi mäi ng-êi lao ®éng.
2.2.2.L-u th«ng hµng ho¸,t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh hµng ho¸ cña
ViÖt Nam.
Mét trong nh÷ng yÕu tè then chèt ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña
hµng ho¸ ViÖt Nam lµ c¬ c©u l¹I vµ t¨ng c-êng n¨ng lùc c¹nh tranh cña khu
v-c doanh nghiÖp,trong ®ã cã vai trß quan träng cña khu vùc nhµ n-íc v× khu
v-c nµy n¾m gi÷ phÇn lín tµI s¶n quèc gia,nguån lao ®éng kü thuËt,tµI nguyªn
vµ gi÷ vai trß chñ ®¹o trong c¸c thµnh phÇn kinh tÕ.Khu cùc doanh nghiÖp cÇn
x©y dùng ®-îc ch-¬ng tr×nh c¾t gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt trong tõng c«ng ®o¹n
s¶n xuÊt víi tõng s¶n phÈm.Nhµ n-íc thùc hiÖn chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch
nghiªn cøu ¸p dông ®æi míi c«ng nghÖ,®Çu t- ®æi míi thiÕt bÞ s¶n xuÊt.T¹o
m«I tr-êng kinh doanh lµnh m¹nh,x©y dùng khu«n khæ chÝnh s¸ch t¹o ®IÒu
kiÖn cho doanh nghiÖp tiÕn hµnh c¬ cÊu l¹I s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶,t¨ng kh¶
n¨ng c¹nh tranh.H-íng dÉn thùc hiÖn ph¸p lÖnh gi¸ nh»m thùc hiÖn kiÓm so¸t
chi phÝ,kiÓm so¸t ®éc quyÒn.H¹n chÕ ®éc quúªn cña c¸c doanh nghiÖp ,nhµ
n-íc chØ thùc hiÖn trî gi¸ nh÷ng mÆt hµng thiÕt yÕu quan träng vµ mét sè mÆt
hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu.
Thùc hiÖn chÝnh s¸ch hç trî cã ®IÒu kiÖn trong mét kho¶ng thêi gian
nhÊt ®Þnh ®Ó dÇn dÇn t¨ng n¨ng lùc c¹nh tranh cña mét sè s¶n phÈm,më réng
thÞ tr-êng trong n-íc vµ xuÊt khÈu.B»ng c¸ch më réng quan hÖ víi c¸c quèc
gia,c¸c nø¬c,hç trî xóc tiÕn th-¬ng m¹I ë c¸c thÞ tr-êng giµu tiÒm n¨ng.T¨ng
c-ßng ®µu t- vµo ho¹t ®éng nghiªn cøu thÞ tr-êng,hç trî doanh nghiÖp ®Çu tra n-íc ngoµi.
Hoµn thiÖn vµ n©ng cao hiÖu lùc cña chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t- s¶n
xuÊt,®¹c biªt lµ hµng xuÊt khÈu,c¸c vïng khã kh¨n.ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn c¸c
vïng nguyªn liÖu ®Ó gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt.
Gi¶I ph¸p ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ph¶I ®-îc ®Æc biÖt coi träng.Trong
thêi gian tíi cÇn ®Çu t- cho ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹I, n©ng cao tû lÖ lao ®éng qua
®µo t¹o lªn trªn 30% sè lao ®éng hiÖn cã,trong ®ã chó träng ®µo t¹o nghÒ
c«ng nghÖ cao.
KÕt luËn
Quy luËt gi¸ trÞ lµ quy luËt kinh tÕ quan träng nhÊt cña s¶n xuÊt vµ l-u
th«ng hµng ho¸. Sù ra ®êi vµ ho¹t ®éng cña quy luËt nµy g¾n liÒn víi s¶n xuÊt
vµ l-u th«ng hµng ho¸. ë ®©u cã s¶n xuÊt vµ l-u th«ng hµng ho¸ th× ë ®ã cã sù
ho¹t ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ. C¬ chÕ ®iÒu tiÐt s¶n xuÊt vµ l-u th«ng hµng ho¸
chÝnh lµ sù ho¹t ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ sù ho¹t ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ
®-îc biÓu hiÖn thong qua c¬ chÕ gi¸ c¶. Th«ng qua sù vËn ®éng cña gi¸ c¶ thÞ
tr-êng ta sÏ thÊy ®-îc sù ho¹t ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ. Gi¸ c¶ thÞ tr-êng ta sÏ
lªn xuèng xung quanh gi¸ trÞ hµng ho¸ vµ trë thµnh c¬ chÕ t¸c ®éng cña quy
luËt gi¸ trÞ. C¬ chÕ t¸c ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ ph¸t sinh khi t¸c dông lªn thÞ
tr-êng th«ng qua c¹nh tranh, cung - cÇu, søc mua cña ®ång t×en. §iÒu nµy c¾t
nghÜa t¹i sao khi tr×nh bµy quy luËt kinh tÕ chi phèi ho¹t ®éng cña s¶n xuÊt,
l-u th«ng hµng ho¸ vµ t¸c ®éng cña c¸c quy luËt kinh tÕ ®èi víi sù ph¸t triÓn
kinh tÕ thÞ tr-êng ë ViÖt Nam, ta chØ tr×nh bµy quy luËt gi¸ trÞ, mét quy luËt
bao qu¸t chung ®-îc c¶ b¶n chÊt, c¸c nh©n tè cÊu thµnh vµ c¬ chÕ t¸c ®éng
cña nã ®èi víi kinh tÕ thÞ tr-êng ë ViÖt Nam.
Tµi liÖu tham kh¶o
1. S¸ch kinh tÕ chÝnh trÞ M¸c - Lªnin, Tr-êng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n
Hµ Néi 1999.
2. S¸ch Kinh tÕ chÝnh trÞ M¸c - Lªnin, NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi
2000.
3. S¸ch Kinh tÕ chÝnh trÞ M¸c - Lªnin, NXB Gi¸o dôc, Hµ Néi 2000.
4. S¸ch Kinh tÕ chÝnh trÞ, NXB §¹i häc vµ trung häc chuyÓn nghiÖp, Hµ
Néi 1974.
5. S¸ch kinh tÕ chÝnh trÞ, Trung häc kinh tÕ, Hµ Néi 2000.
- Xem thêm -