Tài liệu MBA căn bản

MBA Basics Ỳ NGHĨA CỦA QUẢN TRỊ 1 2 MBA CƠ BẢN Tom Gorman MBA Cơ bản Trần Thị Thái Hà Giảng viên Khoa Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội dịch NHÀ XUẤT BẢN LAO ĐỘNG – XÃ HỘI Ỳ NGHĨA CỦA QUẢN TRỊ 3 4 MBA CƠ BẢN KHÓA HỌC MBA: NGAY TẠI ĐÂY VÀ NGAY BÂY GIỜ Chỉ khoảng hơn một thế kỷ rưỡi trước, con người vẫn chưa biết gì về khái niệm quản trị. Ngay cả tại những lục địa tiên phong trong quá trình phát triển như châu Âu, những nhà máy thời đó vẫn không có “nhà quản trị”, chỉ có những người tạm gọi là đốc công, vừa làm công nhân vừa giám sát một nhóm nhỏ những công nhân khác. Còn giờ đây, khái niệm quản trị và đặc biệt là quản trị kinh doanh đã trở nên rất quen thuộc. Người phát hiện và phân tích rõ ràng nhất vai trò to lớn của quản trị như một chức năng xã hội là cha đẻ của quản trị học: Peter Drucker. Nhà tư tưởng quá cố này đã viết trong một tác phẩm của mình: “Trong lịch sử loài người, chưa từng có ngành nào phát triển mau lẹ và có ảnh hưởng to lớn nhanh như quản trị. Chỉ trong chưa đầy 150 năm, quản trị học đã làm thay đổi cấu trúc kinh tế và xã hội của nhiều nước phát triển trên thế giới. Nhưng chẳng mấy ai trong số các nhà quản trị ý thức được ảnh hưởng lớn lao của quản trị.” Nhưng đó là sự thực. Từ những nhà máy sơ khai thiếu sự quản trị của 150 trước, ngày nay tất cả các công ty trên toàn thế giới đã được quản trị một cách bài bản với những nhà quản trị chuyên nghiệp và sự hỗ trợ mạnh mẽ của công nghệ. Lý thuyết và kỹ năng quản trị có thể được áp dụng vào nhiều tổ chức nhưng doanh nghiệp là tổ chức mà quản trị đóng vai trò then chốt. Ngay cả George Bush, đã có bằng MBA ở Harvard, cũng áp dụng cách quản trị kinh doanh vào việc điều hành Nhà Trắng. Quản trị kinh doanh đã trở thành một nghề danh giá, tấm bằng MBA trở thành tấm hộ chiếu để một cá nhân có thể bước chân vào thế giới kinh doanh đầy cảm hứng và thách thức. Những người có bằng MBA ở các nước phát triển là tầng lớp có thu nhập cao và được xã hội trọng vọng. Các khóa học MBA cung cấp cho nhà quản trị những tri thức và kỹ năng cần thiết để Ỳ NGHĨA CỦA QUẢN TRỊ 5 điều hành thành công một doanh nghiệp. Học để trở thành lãnh đạo một tổ chức tạo ra lợi nhuận nên đương nhiên các khóa học MBA thường có mức giá cao hơn khá nhiều so với các môn học khác. Không phải ai cũng có đủ điều kiện để theo học những khóa như vậy cho dù họ có thể say mê với nghề quản trị. Tại Việt Nam, số người có bằng MBA ngày càng tăng song phần đông học ở các nước như Anh, Mỹ, Australia, Singapore... Hiện nay nhiều khóa MBA, MBA mi-ni cũng đã được triển khai. Thấu hiểu thực tế đó, Alpha Books trân trọng giới thiệu với độc giả Việt Nam cuốn MBA Cơ bản thuộc bộ sách Kiến thức nền tảng. Cuốn sách cung cấp cho người đọc toàn bộ những kiến thức căn bản nhất mà một nhà quản trị kinh doanh phải biết, từ những vấn đề vĩ mô như nền kinh tế cho tới vi mô như quản trị chi phí của doanh nghiệp. Đây là một trong những tài liệu tổng hợp và cơ bản nhất về MBA được dịch và xuất bản tại Việt Nam. Ngay từ phần đầu tiên của cuốn sách, tác giả đã viết: “Hãy tưởng tượng một quân đội không có tướng, một đội chơi không đội trưởng, một quốc gia không chính phủ. Quân đội đó có thể đánh bại kẻ thù không? Đội chơi đó có thể thi đấu thành công không? Quốc gia đó có thể tránh khỏi tình trạng hỗn loạn không? Họ không thể. Vì thế, một tổ chức không thể thành công nếu thiếu một nhà quản trị.” Một tổ chức không thể thiếu một nhà quản trị, và một nhà quản trị không thể thiếu kiến thức. Alpha Books tin rằng cuốn sách này sẽ góp phần cung cấp kiến thức nền tảng cho những người Việt Nam quyết tâm theo đuổi ước mơ trở thành nhà quản trị. Xin trân trọng giới thiệu với độc giả! Tháng 2/2009 Công ty Sách Alpha 6 MBA CƠ BẢN LỜI MỞ ĐẦU Một chương trình MBA tốt sẽ thay đổi cách suy nghĩ của bạn. Nó cung cấp cho bạn nền tảng cần thiết để đưa ra những quyết định kinh doanh đúng đắn. Khi kết hợp những kiến thức đó với hành động quyết định, bạn đã nắm được bí quyết thành công trong kinh doanh. MBA Cơ bản thuộc bộ sách Kiến thức nền tảng trình bày những nội dung quan trọng nhất về kinh doanh, giúp bạn có thể tham gia một chương trình đào tạo Thạc sĩ Quản trị Kinh doanh mà không cần phải trải qua các bài kiểm tra hay đóng những khoản học phí cao ngất. Song có một yếu tố không thay đổi là kết quả của “khóa học” vẫn phụ thuộc vào các bạn, vào việc bạn áp dụng thông tin phù hợp với tình huống kinh doanh cụ thể của mình. Khi được thuê tư vấn cho các doanh nhân, tôi thường sử dụng những nguyên tắc cơ bản về quản trị kinh doanh được trình bày trong cuốn sách này. Bạn cũng có thể làm như vậy nếu bạn thật sự muốn học, tiếp thu và áp dụng những điều đó. Tôi đã sử dụng MBA Cơ bản cùng cuốn sách The Complete Idiot’s Guide To Starting Your Own Business (Khởi sự doanh nghiệp – Kiến thức nền tảng) của tôi làm giáo trình cho một loạt khóa học về khởi nghiệp có trình độ đại học mà tôi tham gia giảng dạy tại Chicago. Những nguyên tắc cơ bản về kinh doanh của Tom Gorman kết hợp với những cách tiếp cận ứng dụng trong cuốn sách của tôi đã cung cấp cho sinh viên – hầu hết là những người khởi nghiệp giàu khát vọng – những điều họ cần để làm nên sự nghiệp trong thế giới kinh doanh. Cuốn sách này có thể trở thành người hướng dẫn cho bạn, và nơi làm việc của bạn có thể trở thành phòng thí nghiệm. Và nếu bạn làm việc cho một công ty lớn hơn và muốn hiểu biết đầy đủ hơn về những hoạt động bên trong của công ty, thì cuốn sách này là công cụ tuyệt vời giúp bạn đạt được điều đó. Trong lần xuất bản đầu tiên, MBA Cơ bản đã làm được một điều rất tuyệt vời là trình bày những kiến thức căn bản nhất về tài chính, kinh tế, sản xuất và marketing – những điều mà bất cứ một nhà quản trị kinh doanh nào Ỳ NGHĨA CỦA QUẢN TRỊ 7 cũng phải thuộc lòng. Bản tái bản này sẽ bổ sung những chi tiết thực tiễn cho vấn đề quản trị nhân sự, những thực trạng và biểu hiện thất thường của các thị trường tài chính (một chủ đề quan trọng cho những ai đang tìm kiếm tài trợ hoặc đang làm việc cho những công ty đại chúng), và những kiến thức vỡ lòng về khởi sự kinh doanh – một chủ đề đặc biệt quan trọng trong môi trường ngày nay, nơi đang diễn ra quá trình thu hẹp quy mô và tái cơ cấu các công ty. Một khía cạnh khác của cuốn sách này mà độc giả sẽ thấy rất hấp dẫn là việc sử dụng những nghiên cứu tình huống để minh họa cho những điểm quan trọng, những tư liệu về kinh doanh quốc tế và kinh doanh điện tử, cũng như sự nhấn mạnh đặc biệt về đạo đức như một yếu tố cần thiết trong kinh doanh. Nếu tất cả các hoạt động kinh doanh đều sử dụng những nguyên tắc được chỉ ra trong cuốn sách này thì sẽ có ít hơn những nhà quản trị kinh doanh gặp khó khăn với vấn đề kiểm toán tài chính hay thẩm tra đạo đức. Đánh vần MBA thật dễ, nhưng suy nghĩ như một MBA thì khó khăn hơn rất nhiều. Hãy định hình lại tư duy kinh doanh của bạn bằng cách thưởng thức một tách cà phê nóng, bật một bản nhạc của Mozart và đọc cuốn sách này. Tom Gorman đã cung cấp thông tin. Bây giờ, việc học nó và ứng dụng nó sao cho hiệu quả hoàn toàn tùy thuộc vào bạn. Ed Paulson Tác giả cuốn The Complete Idiot’s Guide To Starting Your Own Business 8 MBA CƠ BẢN Mục lục KHÓA HỌC MBA: NGAY TẠI ĐÂY VÀ NGAY BÂY GIỜ 5 LỜI MỞ ĐẦU 7 LỜI GIỚI THIỆU 11 QUẢN TRỊ CON NGƯỜI 15 1. Ý NGHĨA CỦA QUẢN TRỊ 17 2. BẢY KỸ NĂNG QUẢN TRỊ 28 3. CÁC BỘ PHẬN ĐANG CHUYỂN ĐỘNG CỦA MỘT DOANH NGHIỆP 43 4. LÃNH ĐẠO THỰC THI NHIỆM VỤ 59 5. CÔNG VIỆC CỤ THỂ CỦA QUẢN TRỊ CON NGƯỜI VÀ NHÓM 72 ĐƯA RA CÁC QUYẾT ĐỊNH VỀ NGUỒN LỰC VÀ BỘ PHẬN SẢN XUẤT 87 6. KINH TẾ HỌC CƠ BẢN 89 7. CÁC CHỈ BÁO KINH TẾ 107 8. ĐI SÂU VÀO KINH DOANH: QUẢN TRỊ TÁC NGHIỆP 118 9. QUYẾT ĐỊNH VÀ QUYẾT ĐỊNH: CÁC CÔNG CỤ PHÂN TÍCH VÀ MỘT VÀI SỐ LIỆU THỐNG KÊ 130 10. KIẾN THỨC CĂN BẢN VỀ KẾ HOẠCH CHI TIÊU 153 QUẢN TRỊ TIỀN, KẾ TOÁN VÀ TÀI CHÍNH 169 11. LÀM QUEN VỚI BẢNG CÂN ĐỐI KẾ TOÁN 171 12. LẬP MỘT BÁO CÁO: THU NHẬP VÀ DÒNG TIỀN 186 13. ĐI SÂU HƠN NỮA: PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH 199 14. SỔ SÁCH: CÁC HỆ THỐNG KẾ TOÁN 217 Ỳ NGHĨA CỦA QUẢN TRỊ 9 15. QUYẾT ĐỊNH ĐẦU TƯ 235 16. THĂNG, TRẦM: CÁC THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH 253 QUẢN TRỊ MARKETING ĐỂ ĐẠT DOANH SỐ TỐI ĐA 275 17. SẴN SÀNG, NHẮM ĐÍCH, BÁN 277 18. KHÁCH HÀNG CỦA BẠN LÀ AI? 293 19. NĂM CHỮ P CỦA MARKETING 309 20. BẠN CÓ THỂ HIỂU QUẢNG CÁO 324 21. BÁN HÀNG VÀ LÀM HÀI LÒNG KHÁCH HÀNG 339 22. PHÁT TRIỂN SẢN PHẨM: NGƯỜI TIÊN PHONG TRONG CÔNG VIỆC 354 DẪN DẮT DOANH NGHIỆP ĐI TỚI TƯƠNG LAI 367 23. PHÁC THẢO LỘ TRÌNH VỚI KẾ HOẠCH CHIẾN LƯỢC 369 24. THÔNG TIN! 388 25. LƯU Ý VỀ NĂNG SUẤT VÀ CHẤT LƯỢNG 406 26. TỪ NHỮNG HẠT SỒI: QUẢN TRỊ KHỞI NGHIỆP VÀ DOANH NGHIỆP NHỎ 427 27. KINH DOANH TỐT BẰNG CÁCH LÀM ĐIỀU TỐT: LUẬT KINH DOANH VÀ ĐẠO ĐỨC KINH DOANH 445 PHỤ LỤC I 463 PHỤ LỤC II 467 DANH MỤC THUẬT NGỮ 473 10 MBA CƠ BẢN LỜI GIỚI THIỆU M-B-A. Ba chữ cái này đánh vần sự thành công trong kinh doanh. Trên thực tế, tấm bằng Thạc sĩ Quản trị Kinh doanh (Master of Business Administration – MBA) không làm cho ai đó trở thành bậc thầy trong quản trị kinh doanh; điều đó cần nhiều năm trải nghiệm thực tế. Tuy nhiên, quá trình học tập để có được tấm bằng MBA giúp bạn chuẩn bị cực kỳ tốt để bước vào lĩnh vực kinh doanh. Trước hết, một MBA trao cho bạn các nguyên lý quản trị cơ bản. Một hoạt động kinh doanh có thể được quản lý theo kiểu “cảm tính” hoặc chuyên nghiệp, và các trường kinh doanh dạy cho bạn cách thức chuyên nghiệp. Quản trị chuyên nghiệp đòi hỏi phải xác định mục tiêu để thúc đẩy con người, phân bổ nguồn lực cho các hoạt động nhằm đưa công ty tiến tới mục tiêu đó, giám sát tiến độ và điều chỉnh khi cần thiết. Các nguyên tắc này, cùng với những nguyên tắc khác nữa được dạy trong một chương trình MBA, thường dẫn tới thành công. Hai là, một MBA buộc bạn phải tiếp xúc (ít nhất là trong lớp học) với các phòng – tức là các bộ phận chức năng – mà hầu như doanh nghiệp nào cũng có. Chúng bao gồm quản trị và tác nghiệp, tài chính và kế toán, bán hàng và marketing. Bạn sẽ hiểu vai trò của các chức năng này trong kinh doanh và cách để chúng hoạt động cùng nhau. Nhờ đó, bạn được chuẩn bị để làm việc với nhiều người và bộ phận trong công ty. Ba là, một chương trình MBA dạy bạn những cách thức tiếp cận tinh vi tới các vấn đề trong kinh doanh, những phương pháp thường liên quan tới những phép tính và đồ thị đơn giản, qua đó bạn có thể nhìn nhận rõ ràng từng phần của vấn đề, phát triển những giải pháp tiềm năng, lựa chọn chương trình hành động tốt nhất và thuyết trình trường hợp của bạn với những người khác một cách thành công. Cuối cùng, MBA trang bị cho bạn ngôn ngữ kinh doanh. Cũng giống như các nghề khác, kinh doanh cũng có biệt ngữ và thuật ngữ. Hầu hết các thuật ngữ Ỳ NGHĨA CỦA QUẢN TRỊ 11 quản trị, tài chính và marketing đều chỉ những khái niệm kinh doanh quan trọng. Hiểu ngôn từ, bạn sẽ hiểu khái niệm. Hiểu khái niệm, bạn sẽ có thể áp dụng chúng vào việc kinh doanh của bạn. MBA Cơ bản đem lại cho bạn một cái nhìn tổng thể về kinh doanh, sự hiểu biết về hàng loạt các chức năng, một tập hợp những công cụ phân tích và ngôn ngữ kinh doanh, giống một chương trình MBA đích thực. Tuy nhiên, chúng không hoàn toàn giống nhau. Có thể coi cuốn sách là một khóa học quản trị kinh doanh miễn phí. Nó lại đi thẳng vào cốt lõi của mỗi vấn đề được đề cập, làm rõ các khái niệm và ứng dụng chúng vào các dạng tình huống bạn sẽ gặp phải trong công việc và loại bỏ những gì không cần thiết thường gặp phải trong các khóa MBA. Cuốn sách trở thành một “MBA mini” và sẽ giúp bạn quản trị một hoạt động kinh doanh ở bất kỳ quy mô nào, kể cả một doanh nghiệp khởi sự. Sau đây là cấu trúc của cuốn sách: Phần 1, “Quản trị con người”, chỉ cho bạn cách hoàn tất mọi việc thông qua người khác và sự khác nhau giữa lãnh đạo và quản trị. Phần 2, “Ra quyết định về nguồn lực và hoạt động”, đi sâu phân tích kinh tế học và các hoạt động kinh doanh, cùng những nguyên tắc khiến một quốc gia hay một công ty thắng hoặc thua trong trò chơi tiền bạc. Trong phần này, bạn sẽ học về chu kỳ suy thoái và phục hồi, khám phá những kỹ thuật ra quyết định giúp bạn thành công trong bất kỳ môi trường nào. Phần 3, “Quản trị dòng tiền, kế toán và tài chính”, đưa bạn vào thế giới của các chế độ kế toán và báo cáo tài chính. Bạn sẽ học cách một công ty theo dõi doanh thu, chi phí và lợi nhuận, đưa ra các quyết định chi tiêu và đầu tư. Phần này cũng giúp bạn nghiên cứu các thị trường tài chính và các chứng khoán chủ yếu được mua và bán ở đó. Phần 4, “Quản trị marketing để đạt doanh thu tối đa”, trình bày cách các công ty nắm bắt nhu cầu khách hàng để từ đó phát triển các dòng sản phẩm và dịch vụ, sử dụng chiến lược marketing để tập trung vào khách hàng và cạnh tranh bán hàng. Phần 5, “Dẫn dắt doanh nghiệp đi tới tương lai”, tập trung vào kế hoạch chiến lược, công cụ chủ yếu để quản trị những khía cạnh dài hạn 12 MBA CƠ BẢN hơn của kinh doanh, và những cách thức nâng cao năng suất, cải thiện chất lượng và sự quản trị thông tin. Chương này khép lại bằng những chiến lược và gợi ý cho việc quản trị nghề nghiệp trong môi trường hiện nay. Phần bổ sung Ngoài nội dung chính, trong suốt cuốn sách bạn sẽ thấy những biển báo sau đây, làm nổi bật thông tin mà tôi muốn bạn nắm bắt: Biệt ngữ MBA Định nghĩa các thuật ngữ và khái niệm kinh doanh có thể không quen thuộc với bạn. Tình huống minh họa Cung cấp những ví dụ và tình huống thực tế minh họa cho những vấn đề quan trọng trong hoạt động kinh doanh. Cảnh báo MBA Những ví dụ về cách giải quyết những vấn đề mà bạn sẽ phải đối mặt trong công việc. Mách nhỏ MBA Giúp cải thiện thành quả hoạt động của bạn và công ty bạn bằng những chỉ dẫn nội bộ và những bài học từ các thông lệ tốt nhất hiện nay trong kinh doanh. Ỳ NGHĨA CỦA QUẢN TRỊ 13 14 MBA CƠ BẢN 1 Phần QUẢN TRỊ CON NGƯỜI Quản trị từng được định nghĩa là “khoa học và nghệ thuật hoàn thành mọi việc thông qua những người khác”. Tất nhiên, quản trị còn bao gồm những lĩnh vực khác nữa, như quyết định về máy móc thiết bị, quản trị tiền bạc và các khoản đầu tư của tổ chức. Tuy nhiên, đa số các nhà quản trị đều nhận thấy quản trị con người là phương diện khó khăn nhất. Những nhà quản trị con người thành công đều hiểu vai trò của con người trong một doanh nghiệp và biết rõ cơ cấu tổ chức. Họ thực hành những kỹ năng quản trị và lãnh đạo nhất định, sử dụng các quy trình đã được kiểm nghiệm để thuê và hướng dẫn những người phù hợp thực hiện những mục tiêu của mình. CÁCH TÔI XỬ LÝ VẤN ĐỀ NHÂN VIÊN CÓ GÌ SAI? Ỳ NGHĨA CỦA QUẢN TRỊ 15 16 MBA CƠ BẢN 1 Chương Ý NGHĨA CỦA QUẢN TRỊ Chương này đưa ra: ●● Lược sử về quản trị ●● Trách nhiệm và vai trò của một nhà quản trị ●● “Sáu nguyên tắc căn bản” mọi nhà quản trị phải biết Hãy tưởng tượng một quân đội không có tướng, một đội chơi không đội trưởng, một quốc gia không chính phủ. Quân đội đó có thể đánh bại kẻ thù không? Đội chơi đó có thể thi đấu thành công không? Quốc gia đó có thể tránh khỏi tình trạng hỗn loạn không? Họ không thể. Vì thế, một tổ chức không thể thành công nếu thiếu một nhà quản trị. Các nhà quản trị đảm bảo cho tổ chức được tổ chức tốt. Tổ chức và định hướng công việc của những người khác là công việc của nhà quản trị. Muốn làm việc hiệu quả, mọi người cần được tổ chức và định hướng. Đó là những điều mà các nhà quản trị cung cấp. Quản trị được định nghĩa khái quát là khoa học và nghệ thuật hoàn thành công việc thông qua người khác, nghĩa là nhà quản trị hoạch định và hướng dẫn công việc của người khác. Một số người cho rằng điều này có nghĩa là các nhà quản trị không tự mình làm một công việc nào. Nhưng bạn sẽ thấy trong cuốn sách này, nhà quản trị có vô số việc để làm. Ỳ NGHĨA CỦA QUẢN TRỊ 17 Công việc quản lý, trong một doanh nghiệp, được gọi là quản trị kinh doanh. Trong “chương trình” MBA này, bạn sẽ được học về cấu trúc, các bộ phận và mục đích của một doanh nghiệp, về những công cụ bạn cần để quản trị nó: ngân sách, các báo cáo tài chính và các phương pháp phân tích quyết định kinh doanh. Chương này đề cập tới sự phát triển và vai trò của quản trị và đưa ra những nguyên tắc quản trị then chốt. Biệt ngữ MBA Quản trị là khoa học và nghệ thuật hoàn thành công việc thông qua người khác, nói chung là bằng cách tổ chức và điều khiển công việc của họ. Vì thế, nhà quản trị là người xác định, lên kế hoạch, hướng dẫn, hỗ trợ và đánh giá công việc của người khác, thường là những người mà nhà quản trị phải chịu trách nhiệm về họ trong tổ chức. Quản trị kinh doanh nghĩa là tổ chức và điều khiển các hoạt động của doanh nghiệp. Một tấm bằng MBA, hay học vị Thạc sĩ Quản trị Kinh doanh, là một bằng cấp sau đại học của một đại học có trường kinh doanh dạy về quản trị. Về thực chất, chương trình này bao gồm cơ cấu và mục đích của một doanh nghiệp, những chức năng khác nhau của nó cùng các công cụ cần thiết để quản trị những chức năng này – đúng như mục đích của cuốn sách này. Điều gì làm nên một nhà quản trị giỏi? Một số người dường như có thiên hướng trở thành nhà quản trị rõ hơn những người khác. Mọi người thường tin rằng người có một nhân cách hay diện mạo nào đó sẽ là thích hợp nhất để làm một nhà quản trị. Tuy nhiên, thực tế thường không phải như thế. Nhiều nhà quản trị có hình ảnh thích hợp lại chỉ là những “thùng rỗng”. Sự cống hiến là cần thiết để không là một “thùng rỗng” hoặc là một người thích quản trị nhưng lại lẩn tránh công việc đích thực của một nhà quản trị. Và đó là công việc. Một nhà quản trị phải suy tính trước nhiều động thái, lập kế hoạch, có kỹ năng ứng xử phù hợp, biết ghi nhận những thành tích tốt, giúp những người đang gặp rắc rối trong công việc, và đôi khi phải 18 MBA CƠ BẢN chấm dứt hợp đồng với những người không thể cải thiện được kết quả hoạt động của họ. Các nhà quản trị phải theo sát tài chính cũng như dịch vụ khách hàng, trước hết và trên hết bởi một doanh nghiệp tồn tại là để kiếm tiền bằng cách đáp ứng nhu cầu của khách hàng. Thế nhưng, một số nhà quản trị lại thiếu những kỹ năng trên. Họ không chỉ gây khó khăn cho nhân viên, cấp trên và khách hàng, mà còn làm hổ danh các nhà quản trị thực thụ. Họ khiến mọi người nghĩ rằng nhà quản trị là loại người “được trả tiền mà không làm gì” hay “ngồi mát ăn bát vàng”. Mỗi nhà quản trị có một lĩnh vực trách nhiệm, tức là một hoạt động hay một chức năng chuyên biệt. Vai trò đó có thể lớn đến mức bao trùm toàn bộ công ty, như trường hợp của CEO (giám đốc điều hành), cũng có thể chỉ nhỏ như với một phòng văn thư. Nhưng dù thế nào, công việc quản trị cũng là tổng hợp nhiều nhiệm vụ, và quản trị chung quy lại là thực hiện tốt và nhất quán những nhiệm vụ này. Nhà quản trị chuyên nghiệp “Làm giám đốc” đã trở thành một nghề như thế nào? Một nghề có những nguyên tắc, nhiệm vụ và chuẩn mực riêng của nó, và nó đòi hỏi một khóa học. Quản trị có những đặc điểm này không? Câu trả lời là có, và nó đã có từ gần một thế kỷ nay. Khi các công xưởng trở nên đủ lớn và phức tạp, đòi hỏi những kỹ năng vượt ngoài tầm của một ông sếp-chủ sở hữu đơn thuần, thì kỹ năng quản trị phát triển từ kinh tế học và kỹ thuật để trở thành một bộ môn riêng biệt. Sự cần thiết phải áp dụng những khái niệm kinh tế học và kỹ thuật trở nên rõ ràng. Kinh tế học cho phép các nhà quản trị phân tích những cách thức giảm thiểu chi phí và tạo ra nhiều tiền nhất. Kỹ thuật giúp họ tìm ra những cách thức xử lý tốt nhất những khía cạnh vật chất (đối lập với tài chính) của sản xuất, bao gồm cấu trúc nhà máy, các phương pháp phân công lao động, các cách thức xử lý và phân phối thành phẩm. Nhu cầu về quản trị chuyên nghiệp nảy sinh khi các nhà máy lớn hơn và máy móc mới của Cách mạng Công nghiệp được đưa vào sử dụng. Một ông “sếp” đơn thuần − với nhiệm vụ duy nhất là chỉ bảo người khác làm việc Ỳ NGHĨA CỦA QUẢN TRỊ 19 Biệt ngữ MBA Quản trị khoa học áp dụng những công cụ khoa học (như nghiên cứu, phân tích và khả năng loại trừ định kiến) vào hoạt động kinh doanh để tăng trưởng năng suất. Một nghiên cứu về thời gian và chuyển động đã chia công việc thành nhiều nhiệm vụ nhỏ hơn để biết mỗi nhiệm vụ cần bao nhiêu thời gian. Mục đích là để hiểu công việc và cải thiện cách thức thực hiện công việc nhằm nâng cao hiệu quả. Biệt ngữ MBA Chuyên gia hiệu quả, một thuật ngữ đã lỗi thời, chỉ người sử dụng các nguyên tắc quản trị khoa học để cải thiện các quá trình kinh doanh. Ngày nay, công việc này thường thuộc về các chuyên gia tư vấn quản trị được thuê hoặc chuyên gia tư vấn nội bộ. gì đó − không đáp ứng được những đòi hỏi của việc quản trị những cơ sở sản xuất như thế. Do đó, nhà quản trị chuyên nghiệp đã gánh vác nhiệm vụ này. Đầu những năm 1900, tính chuyên nghiệp của quản trị được thúc đẩy mạnh mẽ nhờ khái niệm quản trị khoa học. Frederick Taylor, “cha đẻ của quản trị khoa học”, tin rằng nhà quản trị có thể cải thiện được năng suất của nhà máy nếu họ hiểu nhiệm vụ của người lao động và từ đó lên được kế hoạch phù hợp cho nhiệm vụ của mỗi người. “Chủ nghĩa Taylor” đã khiến vô số các chuyên gia hiệu quả tiến hành các nghiên cứu về thời gian và chuyển động trong các tổ chức. Những nghiên cứu này đã dẫn đến việc thiết kế lại công việc của nhà máy. Một số chuyên gia cho rằng nguyên lý Taylor đã giúp Mỹ cùng phe Đồng minh giành chiến thắng trong Chiến tranh thế giới thứ hai. Các công xưởng Mỹ có thể nhanh chóng tăng tốc sản xuất vũ khí, đạn dược, xe cộ, máy bay, quân phục, thiết bị và những vật liệu khác cần cho chiến tranh, mà chất lượng vẫn được đảm bảo. Kết quả này có được chủ yếu là nhờ vào các phương pháp quản trị hiện đại mà phần lớn do Taylor và những người kế tục công trình của ông đề xướng. Tính chuyên nghiệp của quản trị được nâng lên khi các hiệp hội quản trị và giáo dục kinh doanh nở rộ vào nửa đầu những năm 1900. Tất nhiên, việc các trường đại học đưa ra các văn bằng MBA cũng thúc đẩy quản trị trở thành một chuyên môn. Ngày nay, cuộc tìm kiếm những thông lệ quản trị tốt hơn vẫn tiếp tục mạnh mẽ. Kinh doanh diễn ra trên một quy mô mang tầm quốc tế hơn nên việc 20 MBA CƠ BẢN