Tài liệu Chương 1 những vấn đề cơ bản trong thanh toán quốc tế

§¹i häc L¹c Hång ---------------o0o--------------0 Bμi gi¶ng tiÒn tÖ vμ thanh to¸n quèc tÕ Ch−¬ng 1. nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n trong ttqt 1 NéI DUNG M¤N HäC C1. Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n trong TTQT C2. TØØ gi¸ ¸ hèi è ® ®o¸i ¸ vμ μ thÞ tr−êng ê hèi è ® ®o¸i ¸ C3. NghiÖp g Öp vô ô kinh doanh hèi ®o¸i C4. Phßng ngõa rñi ro tû gi¸ hèi ®o¸i C5. C¸c ph−¬ng tiÖn TTQT C6 Ph−¬ng thøc TTQT C6. C7. Ph−¬ng thøc tÝn dông chøng tõ C8. Bé chøng tõ trong TTQT 2 Bè côc ch−¬ng i I I. Thanh to¸n quèc tÕ vμ vai trß cña TTQT II. Tiền tệ trong thanh to¸n quốc tế III. C¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ IV Mét sè IV. è c¸n ¸ c©n © kh¸ kh¸c 3 i Kh¸I qu¸t thanh to¸n quèc tÕ 1.1. Sù h×nh thμnh TTQT 1.2. Kh¸I niÖm 1 3 Vai trß cña TTQT trong nÒn kinh tÕ 1.3. 4 1.1 Sù h×nh thμnh TTQT - Ho¹t ®éng ngo¹i th−¬ng ®−îc kÕt thóc b»ng viÖc bªn mua thanh to¸n, nhËn hμng, bªn b¸n giao hμng, nhËn tiÒn Ò theo c¸c ®iÒu Ò kiÖn ®· tho¶ thuËn - V× tiÒn tÖ sö dông trong thanh to¸n quèc tÕ cã thÓ lμ ®ång tiÒn cña n−íc ng−êi b¸n, n−íc ng−êi −êi mua hoÆc h Æ n−íc −í thø ba, b nªn ª h×nh h× h thμnh thμ h ho¹t ®éng kinh doanh ngo¹i hèi. - Qua Q ph©n © tÝch Ý trªn ª cho thÊy, Ê ho¹t ®éng ®é thanh to¸n quèc tÕ b¾t nguån tõ ho¹t ®éng ngo¹i th−¬ng vμ ®Õn l−ît nã l¹i hç trî vμ t¹o ®iÒu kiÖn cho ho¹t ®éng ngo¹i th−¬ng ph¸t triÓn. 5 1.2 Kh¸I niÖm. • - Thanh to¸n quèc tÕ lμ viÖc thùc hiÖn c¸c nghÜa vô chi tr¶ vμ quyÒn h−ëng lîi vÒ tiÒn tÖ ph¸t ¸ sinh trªn c¬ së ë c¸c ¸ ho¹t ®éng kinh tÕ Õ vμ phi kinh tÕ gi÷a c¸c tæ chøc, c¸ nh©n n−íc nμy víi c¸c tæ chøc, chøc c¸ nh©n n−íc kh¸c, hay gi÷a mét quèc gia víi c¸c tæ chøc quèc tÕ, th«ng qua quan hÖ ng©nhμng cña ñ c¸c n−íc liªn quan. + Thanh to¸n trong g ngo¹i g ¹ th−¬ng g + Thanh to¸n phi ngo¹i th−¬ng + Sù S kh¸c kh¸ biÖt trong t TT gi÷a i÷ néi éi 6 th−¬ng vμ ngo¹i th−¬ng 1.3. Vai trß cña TTQT. • Thanh to¸n quèc tÕ víi nÒn kinh tÕ: • - B«i tr¬n vμ thóc ®Èy ho¹t ®éng XNK - B«i tr¬n vμ thóc ®Èy ®Çu t− n−íc ngoμi - Thóc ®Èy c¸c ho¹t ®éng dÞch vô - T¨ng c−êng thu hót kiÒu hèi vμ nguån lùc tμi chÝnh kh¸c - Thóc ®Èy thÞ tr−êng tμi chÝnh quèc gia héi nhËp quèc tÕ. 7 1.3 Vai trß cña TTQT. • Thanh to¸n quèc tÕ víi NHTM: • - Mang l¹i nguån thu ®¸ng kÓ cho ng©n hμng vÒ sè l−îng vμ tû träng. • - Lμ mét m¾t xÝch ch¾p nèi c¸c ho¹t ®éng kh¸c cña NHTM. • - Lμ kh©u kh«ng thÓ thiÕu trong m«I tr−êng ho¹t ®éng kinh doanh. • - T¹o ®iÒu kiÖn ®a d¹ng ho¸ ho¹t ®éng ng©n hμng, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh. 8 ii. TiÒn tÖ trong TTQT 2 1 §Æc ®iÓm tiÒn tÖ trong TTQT 2.1. 2.2. Ph©n lo¹i TTQT 9 2.1.1 ChÕ ®é tiÒn tÖ lÊy GBP lμm chuÈn - H×nh thμnh sau chiÕn tranh TG lÇn 1 (1914-1918) c¸c n−íc Trung vμ §«ng ¢u (1914-1918), tháa thuËn lÊy §ång b¶ng Anh GBP lμm chuÈn. - 1923-1933: khñng ho¶ng kinh tÕ c¸c n−íc t− b¶n. Kinh tÕ Anh suy sôp, l¹m ph¸t t¨ng. Th¸ng 9/1931 chÝnh phñ Anh tuyªn bè ph¸ gi¸ ®ång GBP 33% so víi USD. ChÕ ®é b¶n vÞ ®ång GBP sôp ®æ æ 10 2.1.2 •ChÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh lÊy USD lμm ®ång tiÒn chuÈn: Sau khi chÕ ®é b¶n Anh sôp ®æ, thÕ giíi h×nh thμnh 3 khu vùc tiÒn tÖ lín: - KV GBP gåm: Anh vμ c¸c n−íc cã liªn quan th−¬ng m¹i tμi chÝnh víi Anh: Aicap, Irac, Thai lan, BØ, Ø Bå å §μo Nha, §an M¹ch, Na uy.. - KV USD: Mü, Cannada vμ c¸c n−íc Mü Latinh - KV FRF: Ph¸p vμ c¸c n−íc thuéc ®Þa cña Ph¸p ë Ch©u ¢u, ¢ Ch©u Phi 11 2.1.2. •ChÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh lÊy USD lμm ®ång tiÒn chuÈn (tt) Khi chiÕn tranh thÕ giíi thø II kÕt thóc. Mü ®øng ra chñ tr× héi nghÞ Tμi chÝnh tiÒn tÖ Quèc tÕ Õ vμo μ 22/07/1944 t¹i Bretton Wood, thμnh μ lËp WB vμ thiÕt lËp chÕ ®é tiÒn tÖ lÊy USD lμm chuÈn. chuÈn Do l¹m ph¸t nªn 1971, Mü ph¸ gi¸ ®ång USD7 89% vμ tuyªn bè ng−ng chuyÓn ®æi ®ång USD7.89% USD ra vμng. N¨m 1973, Mü ph¸ gia ®ång USD thªm 10%, chÕ ®é tiÒn tÖ lÊy USD lμm chuÈn kh«ng cßn n÷a. HiÖn nay, do tiÒm lùc kinh tÕ Mü rÊt lín, nªn ®ång USD vÉn É lμ ®ång tiÒn m¹nh vμ ®−îc tù 12 do chuyÓn ®æi trªn thÕ giíi 2.2 •Ph©n lo¹i tiÒn tÖ trong TTQT 2.2.1. C¨n cø vμo ph¹m vi sö dông tiÒn tÖ: vμng - TiÒn tÖ thÕ giíi: trong chÕ ®é b¶n vÞ vμng, vμng ®−îc dïng vμ dù tr÷ nh− ph−¬ng tiÖn thanh to¸n, ®−îc tù do lu©n chuyÓn gi÷a c¸c n−íc - TiÒn tÖ quèc tÕ: lμ tiÒn tÖ cña 1 n−íc ®−îc c¸c n−íc trong khèi è lùa chän ký kÕt Õ h¬p ®ång - TiÒn Ò tÖ quèc gia: lμ tiÒn Ò tÖc cña mét n−íc m¹nh ®−îc c¸c n−íc lùa chän lμm tiÒn tÖ trong thanh to¸n quèc tÕ nh−: USD, USD GBP, GBP DEM, JPY, FRF 13 2.2. •Ph©n lo¹i tiÒn tÖ trong TTQT (tt) 2.2.2. C¨n cø vμo tÝnh chÊt chuyÓn ®æi tiÒn tÖ: - Ngo¹i tÖ tù do chuyÓn ®æi (Free convertible currency) - Ngo¹i tÖ tù do chuyÓn kho¶n (Transferable currency) 14 2.2. •Ph©n lo¹i tiÒn tÖ trong TTQT (tt) 2.2.3. C¨n cø vμo h×nh thøc tån t¹i cña tiÒn tÖ: - TiÒn mÆt (Cash) - TiÒn tÝn dông (Credit currency) 2.2.4. C¨n cø vμo vÞ trÝ vμ vai trß cña ñ tiÒn Ò tÖ: - Ngo¹i tÖ m¹nh (hard currency) - Ngo¹i tÖ yÕu (Soft currency) 15 III •C¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ 3.1. §Æc ®iÓm cña c¸n c©n TTQT C¸n c©n TTQT lμ b¶ng c©n ®èi ph¶n ¸nh t×nh h×nh thu chi thùc ù tÕ cña mét é n−íc so víi n−íc kh¸c trong 1 thêi gian nhÊt ®Þnh hay t¹i mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh. 16 3.2. Néi dung cña C¸n c©n TTQT 1. Tμi kho¶n th−êng xuyªn (current account): cßn gäi lμ c¸n c©n v·ng lai, gåm c¸c nghiÖp vô th−êng ê xuyªn liªn quan ®Õn Õ XNK hμng hãa, dÞch vô vμ giao dÞch ®¬n ph−¬ng chuyÓn nh−îng vèn mét chiÒu. ph−¬ng, chiÒu 2. Tμi kho¶n vèn: (capital account) gåm luång vèn di chuyÓn gi÷a c¸c n−íc, n−íc c¸c kho¶n ®Çu t− ra n−íc ngoμi h×nh thμnh nªn kho¶n chi, vμ ng−îc l¹i h×nh thμnh nªn kho¶n thu 3. C¸c kho¶n sai lÖch thèng kª 4. Dù tr÷ chÝnh thøc 17 3.3 BiÖn ph¸p c©n b»ng C¸n c©n TTQT C¸n c©n TTQT th©m hôt th−êng xuyªn ¶nh h−ëng ®Õn cung cÇu vμ t¸c ®éng ®Õn gi¸ trÞ tiÒn tÖ vμ gi¸ c¶ hμng hãa trong n−íc->¶nh h−ëng ®Õn ho¹t ®éng kinh tÕ vμ XNK. C¸c biÖn ph¸p cÇn thiÕt ®Ón æn ®Þnh tû gi¸ hèi ®o¸i sÏ ®−îc thùc hiÖn -Vay nî n−íc ngoμi trong thêi gian ng¾n; -NHTW t¨ng l·i suÊt t¸i chiÕt khÊu -Ph¸ gi¸ tiÒn tÖ: kÝch thÝch xuÊt khÈu -Thùc hiÖn chÝnh s¸ch q. lý ngo¹i hèi -Thùc Thùc hiÖn chÕ ®é nhiÒu tû gi¸ -XuÊt dù tr÷ vμng vμ ngo¹i tÖ ®Ó tr¶ nî 18 IV. C¸c lo¹i c¸n c©n kh¸c 1 C¸n c©n ngo¹i th−¬ng (Balance of trade) 1. 2. C¸n c©n thu chi quèc tÕ (Balance of claim and liabilities) 3. C¸n c©n c«ng nî quèc tÕ 19 V. C¸c ®iÒu kiÖn trong TTQT * §èi víi nhμ xuÊt khÈu: ®óng ®Çy ®ñ, ®ñ kÞp thêi tiÒn hμng vμ - §¶m b¶o thu ®óng, dÞch vô cung øng - §¶m b¶o sè tiÒn thu ®−îc gi÷ v÷ng gi¸ trÞ ban ®Çu * §èi víi nhμ nhËp khÈu: - §¶m b¶o sè hμng nhËn ®−îc ®óng sè l−îng, chÊt l−îng vμ thêi gian - Hμng hãa nhËn ®−îc t−¬ng øng víi sè tiÒn thanh to¸n 20