..
phÇn më ®Çu
1. Lý do chän ®Ò tµi
Du lÞch tõ xa x-a ®· ®-îc ghi nhËn lµ mét së thÝch, mét ho¹t
®éng cña con ng-êi. Ngµy nay víi xu thÕ toµn cÇu hãa, du lÞch ®· trë
thµnh mét nhu cÇu cÇn thiÕt cña nhiÒu ng-êi trªn toµn thÕ giíi. Du lÞch
kh«ng nh÷ng ®¸p øng ®-îc nhu cÇu vi ch¬i gi¶i trÝ ®¬n thuÇn mµ nã
cßn gióp con ng-êi n©ng cao sù hiÓu biÕt, giao l-u v¨n hãa gi÷a c¸c
d©n téc gãp phÇn lµm phong phó thªm ®êi sèng tinh thÇn, kh«ng
nh÷ng thÕ nã cßn hç trî sù ph¸t triÓn cña quèc gia n¬i ®ãn kh¸ch.
Trong nh÷ng n¨m qua ngµnh du lÞch ViÖt Nam ®· cã nh÷ng b-íc
ph¸t triÓn m¹nh mÏ, mang l¹i nguån thu ngo¹i tÖ quan träng cho ®Êt
n-íc, du lÞch cßn t¹o viÖc lµm cho hµng chôc lao ®éng trùc tiÕp vµ
hµng triÖu lao ®éng gi¸n tiÕp trong x· héi. V× thÕ, du lÞch ®ang ngµy
cµng kh¼ng ®Þnh lµ mét trong nh÷ng ngµnh kinh tÕ mòi nhän trong lé
tr×nh héi nhËp kinh tÕ toµn cÇu cña ViÖt Nam.
Lµ mét sinh viªn ngµnh v¨n ho¸ du lÞch cña tr-êng §¹i häc D©n lËp
H¶i Phßng, em thÊy rÊt tù hµo khi ®-îc theo häc vµ sÏ trë thµnh ng-êi
ho¹t ®éng trong lÜnh vùc du lÞch trong nay mai. H¬n thÕ n÷a, sau bèn
n¨m ngåi trªn ghÕ nhµ tr-êng vµ chØ cßn mét thêi gian ng¾n n÷a th«i
lµ em sÏ ph¶i rêi khái ghÕ nhµ tr-êng, kÕt thóc qu·ng ®êi sinh viªn cña
m×nh vµ viÖc lµm tèt nghiÖp lµ nçi lo l¾ng cña nhiÒu sinh viª n cuèi cÊp
nh em. §Ò tµi kho¸ luËn tèt nghiÖp mµ em lùa chän ®ã lµ “TiÒm n¨ng,
thùc tr¹ng, gi¶i ph¸p ph¸t triÓn du lÞch v¨n ho¸ huyÖn Yªn H-ng TØnh Qu¶ng Ninh” vµ lý do mµ em chän ®Ò tµi:
- Yªn H-ng lµ mét vïng ®Êt cã bÒ dµy lÞch sö, v¨n ho¸ l©u ®êi vµ lµ
vïng ®Êt cã nhiÒu tiÒm n¨ng vÒ v¨n ho¸ du lÞch, ®Æc biÖt lµ du lÞch v¨n
ho¸. N¬i ®©y cßn l-u gi÷ nhiÒu di tÝch, danh th¾ng, phong tôc tËp
qu¸n, héi hÌ rÊt ®Æc tr-ng cho ng-êi d©n ®ång b»ng s«ng Hång cña
ViÖt Nam.
- Yªn H-ng mÆc dï lµ vïng ®Êt cã nhiÒu tiÒm n¨ng nh- vËy, nh-ng hiÖn t¹i
ngµnh du lÞch Yªn H-ng vÉn ph¸t triÓn h¹n chÕ vµ khai th¸c ch-a hiÖu qu¶ c¸c
tµi nguyªn.
- Qua bµi kho¸ luËn tèt nghiÖp cña m×nh, em muèn giíi thiÖu tíi thÇy c« vµ
c¸c b¹n vÒ nh÷ng c¶nh quan, tiÒm n¨ng du lÞch cña Yªn H-ng. Vµ còng qua bµi
kho¸ luËn nµy em còng muèn ®ãng gãp nh÷ng ý kiÕn cña m×nh vÒ mét sè gi¶i
ph¸p ®Ó khai th¸c, ph¸t triÓn hiÖu qu¶ tµi nguyªn du lÞch v¨n ho¸ ë Yªn H-ng.
2. Môc ®Ých cña ®Ò tµi
Môc ®Ých cña ®Ò tµi lµ b-íc ®Çu t×m hiÓu, nghiªn cøu vµ tiÕn tíi ®¸nh gi¸
tiÒm n¨ng ph¸t triÓn du lÞch v¨n ho¸ cña huyÖn Yªn H-ng vµ thùc tr¹ng ho¹t
®éng du lÞch cña huyÖn Yªn H-ng. Tõ ®ã, x©y dùng vµ ®-a ra mét sè gi¶i ph¸p
c¬ b¶n nhÊt nh»m ph¸t triÓn du lÞch v¨n ho¸ cña Yªn H-ng víi sù liªn quan chÆt
chÏ víi du lÞch tØnh Qu¶ng Ninh.
3. §èi t-îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu
- §èi t-îng nghiªn cøu cña ®Ò tµi lµ tµi nguyªn du lÞch v¨n ho¸ trªn ®Þa
bµn huyÖn Yªn H-ng cã thÓ khai th¸c ph¸t triÓn du lÞch.
- Nghiªn cøu, x¸c ®Þnh, ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng vµ ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p ph¸t triÓn
du lÞch cña huyÖn Yªn H-ng.
4. Ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu
§Ò hoµn thµnh ®-îc kho¸ luËn nµy, ng-êi viÕt ®· sö dông tæng hîp
nhiÒu ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu nh-: thu thËp vµ xö lý sè liÖu, ph-¬ng ph¸p
ph©n tÝch tæng hîp trªn c¬ së nh÷ng tµi liÖu: s¸ch, b¸o, t¹p chÝ vÒ tµi
nguyªn du lÞch tØnh Qu¶ng Ninh, c¸c sè liÖu thèng kª vÒ thùc tr¹ng khai
th¸c du lÞch trªn ®Þa bµn huyÖn.
Bªn c¹nh ®ã, t¸c gi¶ cßn sö dông ph-¬ng ph¸p kh¶o s¸t thùc ®Þa, ®i ®Õn
mét sè ®iÓm du lÞch tiªu biÓu nh»m c¶m nhËn mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ s©u s¾c h¬n
c¸c gi¸ trÞ cña nh÷ng khu di tÝch ®ã vµ t×m hiÓu c¸c biÖn ph¸p thóc ®Èy ph¸t triÓn
du lÞch.
5. Néi dung kho¸ luËn
Ch-¬ng I: Nh÷ng c¬ së lý luËn chung vÒ ph¸t triÓn du lÞch v¨n ho¸.
Ch-¬ng II: Giíi thiÖu vÒ Yªn H-ng vµ tæng quan tiÒm n¨ng du lÞch v¨n ho¸
cña Yªn H-ng.
Ch-¬ng III: Thùc tr¹ng khai th¸c lo¹i h×nh du lÞch v¨n ho¸ ë Yªn H-ng.
Ch-¬ng IV: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn du lÞch v¨n ho¸ Yªn H-ng.
Ch-¬ng I
Nh÷ng C¬ Së Lý LuËn Chung VÒ Ph¸t TriÓn
Du LÞch V¨n Hãa
1.1. Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm vµ vai trß cña du lÞch v¨n hãa ®èi víi ph¸t
triÓn kinh tÕ - x· héi
1.1.1. Kh¸i niÖm du lÞch v¨n hãa
Du lÞch v¨n hãa lµ mét kh¸i niÖm t-¬ng ®èi míi mÎ trong ngµnh
du lÞch v× vËy cho ®Õn nay còng cã kh¸ nhiÒu quan niÖm kh¸c nhau vÒ du
lÞch v¨n hãa. D-íi ®©y lµ mét sè kh¸i niÖm tiªu biÓu vÒ du lÞch v¨n hãa.
Theo tiÕn sü TrÇn Nh¹n: “ Du lÞch víi sù tham gia cña c¸c yÕu tè
v¨n hãa ®ang ®-îc nhiÒu ng-êi -a thÝch. §©y lµ lo¹i h×nh du lÞch nh»m
thÈm nhËn v¨n hãa, lßng ham hiÓu biÕt vµ ham thÝch v¨n hãa qua c¸c
chuyÕn du lÞch cña du kh¸ch” (10,[5]). Nh thÕ ta cã thÓ hiÓu du lÞch
v¨n hãa lµ lo¹i h×nh du lÞch mµ ë ®ã con ng-êi ®-îc h-ëng thô nh÷ng
s¶n phÈm v¨n hãa cña nh©n lo¹i, cña mét quèc gia, mét vïng hay mét
d©n téc. Víi kh¸i niÖm nµy míi chØ nãi ®Õn môc ®Ých víi ®èi t-îng
v¨n hãa mét c¸ch chung chung.
Víi tiÕn sü TrÇn §øc Thanh th× cho r»ng: “ Ngêi ta gäi du lÞch
v¨n hãa khi ho¹t ®éng du lÞch diÔn ra chñ yÕu trong m«i tr-êng nh©n
v¨n hoÆc ho¹t ®éng du lÞch ®ã tËp trung khai th¸c tµi nguyªn d u lÞch
nh©n v¨n ” (63,[5]). Quan niÖm nµy mang tÝnh thùc tÕ h¬n trong viÖc
®Æt du lÞch v¨n hãa ph¸t triÓn trong m«i tr-êng nh©n v¨n.
C¸c ®èi t-îng v¨n hãa ®-îc coi lµ tµi nguyªn du lÞch ®Æc biÖt
hÊp dÉn. NÕu nh- tµi nguyªn du lÞch t- nhiªn hÊp dÉn du kh¸ch bëi sù
hoang s¬, ®éc ®¸o vµ hiÕm hoi cña nã th× tµi nguyªn du lÞch v¨n hãa
thu hót du kh¸ch bëi tÝnh phong phó, ®a d¹ng, ®éc ®¸o vµ truyÒn thèng
còng nh- tÝnh ®Þa ph-¬ng cña nã. C¸c ®èi t-îng v¨n hãa - tµi nguyªn
du lÞch nh©n v¨n lµ c¬ së ®Ó t¹o nªn lo¹i h×nh du lÞch v¨n hãa phong phó.
Môc ®Ých cña du lÞch v¨n hãa lµ n©ng cao hiÓu biÕt c¸ nh©n th«ng qua
c¸c chuyÕn du lÞch ®Õn nh÷ng n¬i l¹ ®Ó t×m hiÓu vµ nghiªn cøu lÞch sö, v¨n
hãa, x· héi, phong tôc tËp qu¸n, tÝn ng-ìng cña c- d©n vïng du lÞch. V× vËy
còng cã thÓ hiÓu du lÞch v¨n hãa lµ ph-¬ng thøc kh¸m ph¸ nÒn v¨n hãa mét
n-íc, mét ®Þa ph-¬ng mµ ë ®ã du kh¸ch tham quan c¸c di tÝch lÞch sö, c«ng
tr×nh v¨n hãa, tham dù lÔ héi, th-ëng ngo¹n c¸c h×nh thøc nghÖ thuËt biÓu
diÔn, kh¸m ph¸ c¸c lèi sèng nÕp sèng v¨n hãa ®éc ®¸o.
Cã thÓ thÊy cã rÊt nhiÒu ®Þnh nghÜa kh¸c nhau vÒ du lÞch v¨n hãa vµ
mçi ®Þnh nghÜa ®Òu cã nh÷ng quan ®iÓm lµm næi bËt ®Æc tr-ng cña du lÞch
v¨n hãa. Song cã thÓ nãi mét c¸ch hiÓu ®Çy ®ñ nhÊt vÒ du lÞch v¨n ho¸ ®-îc
ghi râ trong LuËt du lÞch ViÖt Nam n¨m 2005: “ Du lÞch v¨n ho¸ lµ h×nh thøc
du lÞch dùa vµo b¶n s¾c v¨n hãa d©n téc víi sù tham gia cña céng ®ång nh»m
b¶o tån vµ ph¸t huy c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn thèng ” (12,[6]).
1.1.2. §Æc ®iÓm cña v¨n hãa
- TÝnh phæ biÕn: V¨n hãa lµ nh÷ng s¶n phÈm s¸ng t¹o cña con ng-êi.
D©n téc nµo còng cã v¨n hãa ®Æc tr-ng. ChÝnh sù kh¸c biÖt ®éc ®¸o ®ã ®· t¹o
nªn b¶n s¾c v¨n hãa riªng cña mçi d©n téc: §ã lµ yÕu tè thu hót, hÊp dÉn
kh¸ch du lÞch tíi th¨m, t×m hiÓu, nghiªn cøu hay chiªm ng-ìng. Cã thÓ nãi,
tµi nguyªn du lÞch v¨n hãa cã ë mäi d©n téc, mäi quèc gia nªn nã mang tÝnh
phæ biÕn.
- TÝnh tËp trung, dÔ tiÕp cËn: Du lÞch v¨n hãa g¾n víi con ng-êi nªn
th-êng ë gÇn khu d©n c-. Do ®ã cã thuËn lîi ®èi víi ho¹t ®«ng khai th¸c,
phôc vô du lÞch.
- TÝnh truyÒn ®¹t: Du lÞch v¨n hãa cã tÝnh truyÒn ®¹t nhËn thøc nhiÒu
h¬n lµ h-ëng thô, gi¶i trÝ. Trong thùc tÕ, nh÷ng tµi nguyªn du lÞch v¨n hãa cã
t¸c dông nhËn thøc trùc tiÕp vµ râ rµng h¬n so víi tµi nguyªn du lÞch tù nhiªn. Môc
®Ých tiÕp cËn ban ®Çu víi hai ®èi t-îng lµ tµi nguyªn du lÞch tù nhiªn vµ tµi nguyªn
du lÞch v¨n hãa kh¸c nhau. §èi víi tµi nguyªn du lÞch v¨n hãa, môc ®Ých bao giê
còng mang tÝnh nhËn thøc. B»ng nh÷ng hµnh vi tiÕp xóc trùc tiÕp víi tµi nguyªn du
lÞch v¨n hãa, kh¸ch du lÞch mong muèn kiÓm chøng l¹i nh÷ng nh©n thøc cña m×nh
vÒ c¸c tµi nguyÕn ®ã vµ lµm giµu h¬n kiÕn thøc cho b¶n th©n.
ViÖc khai th¸c tµi nguyªn du lÞch v¨n hãa Ýt phô thuéc vµo ngo¹i c¶nh
song l¹i phô thuéc nhiÒu vµo tr×nh ®é nhËn thøc cña kh¸ch du lÞch. Tuú thuéc
vµo tr×nh ®é nhËn thøc cña kh¸ch du lÞch mµ gi¸ trÞ cña tµi nguyªn du lÞch
v¨n hãa ®-îc ®¸nh gi¸, ®-îc c¶m nhËn theo c¸c c¸ch thøc vµ ë c¸c møc ®é
kh¸c nhau. §ång thêi tr×nh ®é nhËn thøc cña kh¸ch du lÞch còng ¶nh h-ëng
tíi quyÕt ®Þnh lùa chän lo¹i h×nh du lÞch.
1.1.3. Vai trß du lÞch v¨n hãa ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi
Du lÞch lµ ngµnh kinh tÕ tæng hîp quan träng mang néi dung v¨n ho¸
s©u s¾c. §iÒu nµy ®· ®-îc kh¼ng ®Þnh trong ®iÒu mét cña Ph¸p lÖnh du lÞch
®-îc Quèc héi cña n-íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam th«ng qua.
§iÒu ®ã cho thÊy b¶n chÊt cña du lÞch ViÖt Nam lµ du lÞch v¨n hãa. ViÖt
Nam muèn ph¸t triÓn du lÞch ph¶i khai th¸c vµ sö dông c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸
truyÒn thèng, c¸ch t©n vµ hiÖn ®¹i ho¸ sao cho phï hîp, hiÖu qu¶. V× vËy
ph¸t triÓn du lÞch v¨n hãa cã vai trß c¬ b¶n sau:
1.1.3.1. Ph¸t triÓn du lÞch v¨n ho¸ gãp phÇn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, gi¶i
quyÕt viÖc lµm vµ c¸c vÊn ®Ò v¨n hãa x· héi
§ã lµ xu h-íng ph¸t triÓn ®ang ®-îc quan t©m, ®Æc biÖt víi c¸c quèc
gia cã nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn nh- ViÖt Nam. Trong thêi ®¹i hiÖn nay,
c«ng ¨n viÖc lµm lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò v-íng m¾c nhÊt cña quèc gia.
Ph¸t triÓn du lÞch ®-îc coi lµ lèi tho¸t lý t-ëng gi¶m bít n¹n thÊt nghiÖp,
n©ng cao møc sèng cho ng-êi d©n, gãp phÇn gi÷ ch©n ng-êi lao ®éng ë l¹i
céng ®ång nguyªn qu¸n. Víi c¸c vïng s©u, vïng xa, ho¹t ®éng du lÞch v¨n
hãa lµ ®éng lùc to lín ®Ó xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. Trong ho¹t ®éng du lÞch v¨n
hãa, c¸c s¶n phÈm v¨n hãa nh-: tranh vÏ, s¶n phÈm ®iªu kh¾c, s¶n vËt
®Æc tr-ng cña ®Þa ph-¬ng, tõng vïng kh¸c nhau... ®-îc b¸n trùc tiÕp
cho kh¸ch du lÞch ®· thùc sù mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, gãp phÇn
t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, n©ng cao thu nhËp cho ng-êi d©n, thay ®æi c¬
cÊu s¶n xuÊt, thóc ®Èy ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ quèc gia dùa trªn c¬ së
tµi nguyªn vµ néi lùc cña m×nh. Du lÞch v¨n hãa cßn gãp phÇn n©ng
cao d©n trÝ, n©ng cao sù tr©n träng ®èi víi v¨n hãa d©n téc, lßng yªu
n-íc, yªu con ng-êi, t×nh h÷u nghÞ gi÷a c¸c d©n téc.
1.1.3.2. Du lÞch v¨n hãa ph¸t triÓn lµm thay ®æi c¸ch thøc sö dông
tµi nguyªn truyÒn thèng
Du lÞch v¨n hãa ph¸t triÓn t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó t¨ng tr-ëng kinh tÕ
céng ®ång cïng víi nh÷ng tiÕn bé cña céng ®ång, c«ng cô t¹o thu
nhËp cho céng ®ång ë c¸c n-íc, ®Æc biÖt lµ c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn,
cã kinh phÝ lµm t¨ng gi¸ trÞ tµi nguyªn du lÞch v¨n hãa, tõ ®ã gãp phÇn
t¨ng thªm ý thøc gi÷ g×n nÒn v¨n hãa b¶n ®Þa, lµm t¨ng lßng tin cña
ng-êi d©n, còng nh- t¹o søc hót l«i kÐo ®èi víi viÖc ph¸t huy v¨n hãa
®Þa ph-¬ng. §ång thêi chÊm døt sù ph¸t triÓn tù ph¸t t¹i c¸c ®iÓm du
lÞch ë c¸c ®iÓm vïng s©u vïng xa, t¨ng thªm gi¸ trÞ cña c¸c ®iÓm du
lÞch.
1.1.3.3. Du lÞch v¨n hãa ph¸t triÓn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho qu¸
tr×nh héi nhËp quèc tÕ cña ViÖt Nam
Ph¸t triÓn du lÞch v¨n hãa gãp phÇn phæ biÕn réng r·i v¨n hãa
cña c¸c ®i¹ ph-¬ng tíi mäi miÒn ®Êt n-íc, truyÒn b¸ d©n téc ra thÕ
giíi. Du lÞch v¨n hãa gãp phÇn t¹o ra sù giao thoa vµ ®an xen v¨n hãa,
lµm giµu kho tµng v¨n hãa truyÒn thèng cña d©n téc.
Qu¸ tr×nh giao l-u tiÕp xóc cña kh¸ch víi ng-êi d©n ®Þa ph-¬ng
lµ ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c nÒn v¨n hãa hßa nhËp víi nhau lµm cho ng-êi d©n
®Þa ph-¬ng hiÓu h¬n, t¨ng thªm t×nh h÷u nghÞ, t-¬ng th©n t-¬ng ¸i
gi÷a c¸c céng ®ång.
1.1.3.4. Ph¸t triÓn du lÞch v¨n hãa kÐo theo sù ph¸t triÓn cña nhiÒu
ngµnh nghÒ liªn quan
XÐt trªn b×nh diÖn kinh tÕ, viÖc tËp trung lùc l-îng kh¸ch du lÞch ®«ng
®¶o trong kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh sÏ cã t¸c ®éng lín ®Õn nÒn kinh tÕ ®Þa
ph-¬ng. Bëi lÏ, mét ®iÒu kh¸c biÖt râ nÐt nhÊt gi÷a viÖc tiªu dïng s¶n phÈm
du lÞch víi viÖc tiªu dïng hµng hãa kh¸c lµ viÖc tiªu dïng s¶n phÈm du lÞch
x¶y ra t¹i n¬i vµ cïng mét lóc víi viÖc s¶n xuÊt ra chóng. §Ó phôc vô mét
l-îng kh¸ch ®«ng ®¶o, tÊt yÕu ®ßi hái mét sè l-îng lín vËt t-, hµng ho¸ c¸c
lo¹i. §iÒu nµy sÏ cã sù kÝch thÝch m¹nh mÏ ®Õn c¸c ngµnh kinh tÕ cã liªn
quan nh- n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp chÕ biÕn, giao th«ng vËn t¶i, dÞch vô tõ
®ã t¹o ra nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm cho ng-êi d©n vµ gi¶m bít n¹n thÊt nghiÖp,
gãp phÇn æn ®Þnh trËt tù x· héi ë ®Þa ph-¬ng.
Nh- vËy, tµi nguyªn du lÞch v¨n hãa nÕu biÕt c¸ch khai th¸c phôc vô
cho ho¹t ®éng du lÞch sÏ mang lai nh÷ng t¸c ®éng to lín trong viÖc lµm thay
®æi bé mÆt kinh tÕ, x· héi cña khu vùc, c¶ n-íc còng nh- cña mçi ®Þa
ph-¬ng vÒ nhËn thøc còng nh- ®êi sèng tinh thÇn cña ng-êi d©n.
1.2. Yªu cÇu c¬ b¶n cña ph¸t triÓn du lÞch v¨n hãa
C¸c lo¹i h×nh du lÞch v¨n hãa cã søc hÊp dÉn ®Æc biÖt ®èi víi
kh¸ch du lÞch, cã kh¶ n¨ng thu hót kh¸ch du lÞch ®«ng ®¶o. ChÝnh v×
vËy, ph¸t triÓn du lÞch v¨n hãa ®ßi hái ph¶i ®¸p øng mét sè yªu cÇu
sau:
1.2.1. Ph¸t triÓn du lÞch v¨n hãa ph¶i b¶o vÖ vµ ph¸t huy b¶n s¾c
v¨n hãa d©n téc vµ c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn thèng, kÕt hîp c¸c
tµi nguyªn du lÞch kh¸c
§Ó t¹o ®-îc søc hÊp dÉn ®èi víi du kh¸ch th× viÖc khai th¸c tµi
nguyªn du lÞch v¨n hãa ph¶i lµm næi bËt ®-îc tÝnh ®Æc s¾c riªng cã cña
tõng vïng, quèc gia, d©n téc. §©y lµ mét yªu cÇu quan träng mµ ho¹t
®éng du lÞch cÇn ph¶i h-íng tíi v× c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa b¶n ®Þa lµ mét
bé phËn h÷u c¬ kh«ng thÓ t¸ch rêi ë mét khu vùc cô thÓ.
Sù xuèng cÊp hoÆc thay ®æi mét tËp tôc, sinh ho¹t v¨n hãa cña céng
®ång ®Þa ph-¬ng d-íi t¸c ®éng nµo ®ã còng cã thÓ lµm mai mét ®i nh÷ng gi¸
trÞ truyÒn thèng vèn cã.
Tuy nhiªn, nÕu chØ khai th¸c ®éc lËp du lÞch v¨n hãa th× du lÞch kh«ng
thÓ ph¸t triÓn toµn diÖn. §iÒu ®ã ®ßi hái ph¶i kÕt hîp khai th¸c du lÞch v¨n
hãa trong tæng thÓ c¸c tµi nguyªn du lÞch kh¸c. V× vËy, bªn c¹nh viÖc b¶o vÖ
vµ ph¸t huy b¶n s¾c cña c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn thèng cÇn l-u ý ®Õn viÖc
gi÷ g×n vµ ph¸t triÓn c¸c gi¸ trÞ tµi nguyªn du lÞch kh¸c.
1.2.2. Ph¸t triÓn du lÞch v¨n hãa phôc vô ph¸t triÓn du lÞch ph¶i dùa
trªn quy ho¹ch hîp lý vµ khoa häc
§©y lµ yªu cÇu quan träng ph¸t triÓn du lÞch bÒn v÷ng. NhÊt thiÕt cÇn
ph¶i x©y dùng quy ho¹ch khi khai th¸c tµi nguyªn v¨n ho¸ phôc vô du lÞch.
Tøc lµ ph¸t triÓn du lÞch v¨n hãa ph¶i ®¶m b¶o c¨n cø khoa häc, phï hîp víi
®iÒu kiÖn thùc tiÔn, ®¶m b¶o cho c«ng t¸c b¶o tån vµ ph¸t huy c¸c gi¸ trÞ v¨n
hãa truyÒn thèng. Kh«ng nh÷ng thÕ, quy ho¹ch ph¸t triÓn du lÞch v¨n ho¸
ph¶i n»m trong quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Þa ph-¬ng,
cña quèc gia, trong khu«n khæ ho¹ch ®Þnh chiÕn l-îc cÊp quèc gia vµ ®Þa
ph-¬ng.
Trong qu¸ tr×nh quy ho¹ch cÇn tÝnh ®Õn nhu cÇu cña ®Þa ph-¬ng
vµ du kh¸ch, t«n träng c¸c chÝnh s¸ch ph¸p luËt cña c¸c ngµnh, c¸c ®Þa
ph-¬ng, khu vùc, quèc gia. Du lÞch v¨n hãa ph¶i ®-îc ph¸t triÓn theo quy
ho¹ch ®· ®-îc duyÖt, ®¶m b¶o nh÷ng gi¸ trÞ v¨n hãa ®-îc b¶o tån.
1.2.3. Ph¸t triÓn du lÞch v¨n hãa ph¶i t¹o c¬ héi viÖc lµm vµ mang l¹i lîi
Ých cho céng ®ång ®Þa ph-¬ng
Ph¸t triÓn du lÞch v¨n hãa phôc vô ph¸t triÓn du lÞch ph¶i h-íng tíi
viÖc huy ®éng tèi ®a sù tham gia cña c- d©n ®Þa ph-¬ng, tõ viÖc ho¹ch ®Þnh
cho ®Õn viÖc qu¶n lý, vËn hµnh, tõ kh©u thu nhËp th«ng tin, t- vÊn, ra quyÕt
®Þnh ®Õn c¸c ho¹t ®éng thùc tiÔn vµ ®¸nh gi¸. Céng ®ång ®Þa ph-¬ng cã thÓ
®¶m nhiÖm vai trß h-íng dÉn viªn, ®¸p øng chç ¨n nghØ, cung øng thùc
phÈm, hµng l-u niÖm cho kh¸ch. Th«ng qua ®ã sÏ t¹o thªm viÖc lµm vµ mang
l¹i nhiÒu lîi Ých cho céng ®ång ®Þa ph-¬ng. §iÒu nµy ®· ®-îc kh¼ng ®Þnh
trong héi nghÞ Bé trëng du lÞch c¸c níc Ch©u ¸ Th¸i B×nh D¬ng: “ Du
lÞch v¨n hãa lµ xu h-íng cña c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn v× ®em l¹i gi¸ trÞ lín
cho céng ®ång x· héi, xãa ®ãi gi¶m nghÌo cho c¸c ®Þa ph¬ng ”.
1.3. Nh÷ng yÕu tè ¶nh h-ëng ®Õn ph¸t triÓn du lÞch v¨n hãa
Cã rÊt nhiÒu yÕu tè ¶nh h-ëng trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp ®Õn sù ph¸t
triÓn du lÞch v¨n hãa. Cïng mét lóc, chóng cã thÓ t¸c ®éng cïng chiÒu
hay ng-îc chiÒu, møc ®é, ph¹m vi ¶nh h-ëng còng kh«ng gièng nhau.
Du lÞch v¨n hãa chÞu sù chi phèi cña c¸c yÕu tè vÒ cung du lÞch v¨n hãa,
vÒ cÇu du lÞch v¨n ho¸ vµ c¸c yÕu tè chung. Nh- vËy, tµi nguyªn du lÞch
v¨n hãa, ®éi ngò lao ®éng du lÞch, c¬ së vËt chÊt kü thuËt du lÞch, yÕu tè
kinh tÕ, chÝnh trÞ, chÝnh s¸ch ph¸t triÓn du lÞch lµ nh÷ng yÕu tè chi phèi
m¹nh mÏ sù ph¸t triÓn du lÞch v¨n hãa.
1.3.1. Tµi nguyªn du lÞch v¨n hãa
Theo quan ®iÓm chung ®-îc chÊp nhËn ngµy nay, toµn bé nh÷ng s¶n
phÈm cã gi¸ trÞ vÒ vËt chÊt còng nh- tinh thÇn do con ng-êi s¸ng t¹o ra ®Òu
®-îc coi lµ s¶n phÈm v¨n hãa. Nh- vËy, tµi nguyªn v¨n hãa cã søc hÊp dÉn,
thu hót kh¸ch du lÞch ®-îc gäi lµ tµi nguyªn du lÞch v¨n hãa.
Nãi c¸ch kh¸c, tµi nguyªn du lÞch v¨n hãa chÝnh lµ nh÷ng gi¸ trÞ v¨n
hãa tiªu biÓu cho mçi d©n téc, mçi quèc gia. Th«ng qua ho¹t ®éng du lÞch,
c¸c nguån tµi nguyªn du lÞch v¨n hãa ®-îc khai th¸c vµ ®i ®Õn víi kh¸ch du
lÞch lµm cho kh¸ch du lÞch cã thÓ hiÓu ®-îc nh÷ng ®Æc tr-ng c¬ b¶n cña d©n
téc, ®Þa ph-¬ng n¬i m×nh ®Õn. Nh- vËy, tµi nguyªn du lÞch v¨n hãa lµ nguån
tµi nguyªn v¨n hãa cã kh¶ n¨ng khai th¸c cho ho¹t ®éng kinh doanh du lÞch.
Nguån tµi nguyªn du lÞch v¨n hãa chÝnh lµ h¹t nh©n cña ho¹t ®éng du
lÞch. Bëi nãi ®Õn du lÞch lµ nãi tíi v¨n hãa cho dï ®ã lµ lo¹i h×nh, h×nh thøc
du lÞch g× ®i ch¨ng n÷a. B¶n chÊt cña du lÞch lµ v¨n hãa! Du lÞch chÝnh lµ v¨n
hãa! Nguån tµi nguyªn du lÞch v¨n hãa cã t¸c ®éng rÊt lín tíi sù ph¸t triÓn
cña ngµnh du lÞch, lµ c¬ së quan träng ®Ó ph¸t triÓn c¸c lo¹i h×nh du lÞch mµ
ë ®©y tiªu biÓu lµ lo¹i h×nh du lÞch v¨n hãa. Sù phong phó, ®a d¹ng cña
nguån tµi nguyªn du lÞch v¨n hãa t¹o nªn sù phong phó ®a d¹ng cho c¸c s¶n
phÈm du lÞch v¨n hãa nãi riªng vµ s¶n phÈm du lÞch nãi chung. Nguån tµi
nguyªn du lÞch v¨n hãa cµng ®Æc s¾c, ®éc ®¸o bao nhiªu th× gi¸ trÞ cña c¸c
s¶n phÈm cµng t¨ng lªn bÊy nhiªu.
Do tµi nguyªn du lÞch v¨n hãa lµ nh÷ng ®èi t-îng, hiÖn t-îng ®-îc t¹o
ra mét c¸ch nh©n t¹o nªn nã mang nh÷ng ®Æc ®iÓm rÊt kh¸c biÖt so víi tµi
nguyªn du lÞch tù nhiªn. ChÝnh nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c biÖt ®ã ®· t¹o nªn sù ®a
d¹ng, phong phó trong c¸c s¶n phÈm du lÞch. C¸c ®Æc ®iÓm chÝnh cña nguån
tµi nguyªn du lÞch v¨n hãa lµ:
- ViÖc t×m hiÓu c¸c ®èi t-îng cña nguån tµi nguyªn du lÞch v¨n hãa
diÔn ra trong thêi gian ng¾n. Nã th-êng kÐo dµi vµi giê, còng thÓ mét vµi
phót. Do vËy trong khu«n khæ cña mét chuyÕn du lÞch ng-êi ta cã thÓ hiÓu râ
nhiÒu ®èi t-îng. Tµi nguyªn du lÞch v¨n hãa thÝch hîp nhÊt ®èi víi lo¹i h×nh
du lÞch nhËn thøc theo lé tr×nh.
- Tµi nuyªn du lÞch v¨n hãa th-êng tËp trung chñ yÕu ë c¸c khu ®«ng
d©n vµ c¸c thµnh phè lín, ë nh÷ng n¬i ®ã ®Òu lµ ®Çu mèi giao th«ng nªn râ
rµng viÖc tiÕp cËn víi nguån tµi nguyªn du lÞch v¨n hãa cã thÓ sö dông c¬ së
vËt chÊt cña du lÞch ®· ®-îc x©y dùng ë ®ã mµ kh«ng cÇn x©y dùng c¬ së riªng.
- ¦u thÕ cña nguån tµi nguyªn du lÞch v¨n ho¸ lµ ®¹i bé phËn kh«ng
cã tÝnh mïa ( lo¹i trõ c¸c lÔ héi ), kh«ng bÞ phô thuéc nhiÒu vµo c¸c ®iÒu
kiÖn khÝ t-îng vµ c¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn kh¸c. V× thÕ t¹o nªn kh¶ n¨ng sö
dông nguån tµi nguyªn du lÞch nµy lµm gi¶m nhÑ tÝnh mïa vô nãi chung cña
c¸c dßng du lÞch. Trong mïa ho¹t ®éng du lÞch tù nhiªn còng cã nh÷ng thêi
kú, cã nh÷ng ngµy th¸ng kh«ng thÝch hîp cho viÖc gi¶i trÝ ngoµi trêi, nh÷ng
lóc ®ã viÖc ®i th¨m c¸c nguån tµi nguyªn du lÞch v¨n hãa lµ mét gi¶i ph¸p lý
t-ëng.
- Kh¸c víi tµi nguyªn du lÞch tù nhiªn cã mét sè gi¶i ph¸p ®¸nh gi¸
®Þnh l-îng tµi nguyªn th× tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ tµi nguyªn du lÞch v¨n hãa chñ
yÕu dùa vµo ®Þnh tÝnh trùc c¶m vµ xóc c¶m. ViÖc t×m hiÓu tµi nguyªn du lÞch
v¨n hãa chÞu ¶nh h-ëng m¹nh cña c¸c nh©n tè nh- ®é tuæi, tr×nh ®é v¨n hãa,
høng thó, nghÒ nghiÖp, thµnh phÇn d©n téc, thÕ giíi quan, vèn tri thøc.
- Tµi nguyªn du lÞch v¨n hãa t¸c ®éng theo tõng giai ®o¹n. C¸c giai
®o¹n ®-îc ph©n chia nh- sau:
+ Thø nhÊt lµ giai ®o¹n th«ng tin. Trong giai ®o¹n nµy kh¸ch du lÞch
nhËn thøc ®-îc nh÷ng tin tøc chung nhÊt, thËm chó cã thÓ lµ mê nh¹t vÒ ®èi
t-îng ®-îc tham quan vµ th-êng th«ng qua ph-¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng.
+ Thø hai lµ giai ®o¹n tiÕp xóc. §©y lµ giai ®o¹n kh¸ch du lÞch cã nhu
cÇu tiÕp xóc b»ng m¾t th-êng víi ®èi t-îng, tuy chØ lµ l-ít qua song lµ quan
s¸t b»ng m¾t thùc.
+ Thø ba lµ giai ®o¹n nhËn thøc, giai ®o¹n nµy kh¸ch du lÞch lµm quen
víi ®èi t-îng mét c¸ch c¬ b¶n nhÊt, ®i s©u vµo néi dung cña nã, thêi gian
tiÕp xóc l©u h¬n.
+ Giai ®o¹n cuèi cïng lµ giai ®o¹n ®¸nh gi¸ nhËn xÐt. ë giai ®o¹n nµy,
b»ng kinh nghiÖm sèng cña b¶n th©n, vÒ mÆt nhËn thøc, kh¸ch du lÞch so
s¸nh ®èi t-îng nµy víi ®èi t-îng kh¸c gÇn víi nã.
Th-êng th× viÖc lµm quen víi nguån tµi nguyªn du lÞch v¨n hãa chØ
dõng l¹i ë giai ®o¹n ®Çu, cßn giai ®o¹n nhËn thøc vµ ®¸nh gi¸ nhËn xÐt chØ
dµnh cho kh¸ch du lÞch cã tr×nh ®é v¨n hãa nãi chung vµ chuyªn m«n cao.
Do ®Æc ®iÓm ph©n bè cña nguån tµi nguyªn du lÞch v¨n hãa chñ yÕu ë
nh÷ng n¬i cã qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn tõ l©u nªn rÊt thuËn lîi cho
viÖc quy ho¹ch, h×nh thµnh c¸c ®iÓm du lÞch, c¸c côm du lÞch, c¸c trung t©m
du lÞch vµ c¸c tuyÕn du lÞch. Tõ ®ã sÏ tiÕn tíi chän lùa, s¾p xÕp thµnh nh÷ng
tour du lÞch kh¸c nhau, chÝnh lµ s¶n phÈm du lÞch v¨n hãa cô thÓ cung cÊp
cho kh¸ch du lÞch.
1.3.2. YÕu tè khoa häc c«ng nghÖ, c¬ së h¹ tÇng vµ c¬ së vËt chÊt kü
thuËt du lÞch
Nhãm nh©n tè nµy ¶nh h-ëng rÊt lín ®Õn sù tån t¹i, ph¸t triÓn nguån
tµi nguyªn du lÞch v¨n ho¸. Khi nÒn khoa häc c«ng nghÖ ph¸t triÓn sÏ më ra
mét hy väng lín cho kh¶ n¨ng phôc håi, b¶o tån hiÖu qu¶ nh÷ng gi¸ trÞ v¨n
ho¸ cæ truyÒn trong nguån tµi nguyªn du lÞch v¨n hãa. C¸c tµi nguyªn nµy
tr¶i qua thêi gian, d-íi t¸c ®éng cña c¸c nh©n tè tù nhiªn còng nh- c¸c nh©n
tè kinh tÕ x· héi ®· bÞ xuèng cÊp cã nguy c¬ bÞ mÊt ®i. ChÝnh v× lÏ ®ã, khi
nÒn khoa häc c«ng nghÖ ph¸t triÓn, con ng-êi cã thÓ t×m ra nh÷ng vËt liÖu
t-¬ng tù ®Ó phôc håi nh÷ng c«ng tr×nh ®ã mµ kh«ng lµm ¶nh h-ëng ®Õn nh÷ng
gi¸ trÞ vèn cã cña nã.
MÆt kh¸c, khi khoa häc c«ng nghÖ ph¸t triÓn, hÖ thèng c¬ së vËt chÊt,
c¬ së h¹ tÇng kü thuËt t¹i c¸c ®iÓm ®Õn ®-îc n©ng cao, hoµn thiÖn th× gi¸ trÞ
c¸c nguån tµi nguyªn trªn sÏ dÔ dµng ®Õn víi ®«ng ®¶o quÇn chóng. C«ng
chóng cã ®Çy ®ñ h¬n nh÷ng ®iÒu kiÖn tiÕp xóc víi c¸c nguån tµi nguyªn ®ã.
C¬ së h¹ tÇng lµ yÕu tè hÕt søc quan träng nh»m khai th¸c hiÖu qu¶ tµi
nguyªn du lÞch, n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm du lÞch.
1.3.2.1. HÖ thèng giao th«ng vËn t¶i
HÖ thèng giao th«ng vËn t¶i ®-îc xem nh- lµ yÕu tè hµng ®Çu,
v× ho¹t ®éng du lÞch g¾n liÒn víi viÖc di chuyÓn cña con ng-êi trªn
mét kho¶ng c¸ch nhÊt ®Þnh. ChØ cã giao th«ng thuËn tiÖn, ho¹t ®éng du
lÞch míi cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn.
Mçi lo¹i ph-¬ng tiÖn giao th«ng cã nh÷ng ®Æc tr-ng riªng. Giao
th«ng ®-êng s¾t rÎ tiÒn, ®¹i chóng nh-ng chØ cã thÓ di chuyÓn theo
tuyÕn nhÊt ®Þnh. Giao th«ng ®-êng hµng kh«ng rÊt nhanh, rót ng¾n
thêi gian ®i ®-êng, kÐo dµi thêi gian l-u l¹i t¹i ®iÓm du lÞch, nh-ng gi¸
l¹i qu¸ cao vµ hÖ sè rñi ro lín. Giao th«ng ®-êng thuû chËm nh-ng cã
thÓ kÕt hîp víi viÖc tham quan gi¶i trÝ däc theo s«ng biÓn. Giao th«ng
®-êng bé b»ng «t« t¹o ®iÒu kiÖn cho kh¸ch du lÞch dÔ dµng ®i theo lé
tr×nh kÕ ho¹ch. Giao th«ng b»ng m«t«, xe ®¹p vµ mét sè ph-¬ng tiÖn
kh¸c th× c¬ ®éng, kÕt hîp tham quan cho tõng ®iÓm ®Õn nh»m t¹o hÊp dÉn cho du
kh¸ch, d¶m b¶o th©n thiÖn víi m«i tr-êng lµ vÊn ®Ò cÇn chó ý.
1.3.2.2. HÖ thèng th«ng tin liªn l¹c
Th«ng tin liÖn l¹c lµ mét phÇn quan träng trong hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng
phôc vô du lÞch. Nã lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó phôc vô c¸c nhu cÇu th«ng tin
cña kh¸ch du lÞch. §Ó phôc vô c«ng t¸c qu¶n lý, kinh doanh du lÞch.
Nhê cã c¸c tiÕn ®é khoa häc - kü thuËt, c¸c ph-¬ng tiÖn th«ng tin
liªn l¹c hiÖn nay rÊt ®a d¹ng : §iÖn tho¹i ®-êng dµi, m¸y vi tÝnh, hÖ
thèng m¸y nèi m¹ng kh«ng gi©y, vÖ tinh th«ng tin, m¸y viªn th«ng, Fax.
Th«ng tin liªn l¹c lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó ®¶m b¶o sù giao l-u cho
kh¸ch du lÞch trong n-íc vµ quèc tÕ.
1.3.2.3. HÖ thèng cung cÊp ®iÖn vµ cÊp tho¸t n-íc
S¶n phÈm cña hÖ thèng ®iÖn n-íc phôc vô trùc tiÕp cho viÖc nghØ ng¬i,
gi¶i trÝ cña du kh¸ch . Sù æn ®Þnh cña hÖ thèng ®iÖn t¹o ®iÒu kiÖn cho phÐp
¸p dông c«ng nghÖ hiÖn ®¹i trong qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh vµ ®a d¹ng
ho¸ c¸c s¶n phÈm dÞch vô du lÞch v¨n hãa. ViÖc ®¶m b¶o nhu cÇu vÒ sè
l-îng vµ chÊt l-îng n-íc cho phÐp më réng chÊt l-îng dÞch vô ®¸p øng nhu
cÇu sinh ho¹t cña du kh¸ch t¹i c¸c khu, ®iÓm du lÞch v¨n hãa; ®ång thêi gi¶i
quyÕt tèt l-îng n-íc th¶i ®¶m b¶o vÖ sinh m«i tr-êng cho ®iÓm du lÞch.
Tãm l¹i, c¬ së h¹ tÇng lµ tiÒn ®Ò, lµ ®ßn bÈy cña mäi ho¹t ®éng kinh tÕ
vµ ®iÒu ®ã còng ®-îc nhÊn m¹nh trong ho¹t ®éng du lÞch v¨n hãa. Tuy nhiªn
®¸nh gi¸ mét c¸ch tæng quan sù ph¸t triÓn du lÞch nãi chung vµ du lÞch v¨n
hãa nãi riªng vÉn ®øng tr-íc nh÷ng th¸ch thøc to lín vÒ ®iÒu kiÖn h¹ tÇng c¬
së. §iÒu nµy cµng ®-îc nhÊn m¹nh ë c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn.
§Çu t- cho ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng sÏ lµm t¨ng sö dông ng©n s¸ch
quèc gia song lµ ®iÒu cÇn thiÕt ®Ó ph¸t triÓn du lÞch v¨n hãa, ®Æc biÖt lµ thêi
kú ®Çu. Sù ®Çu t- ®óng h-íng nµy sÏ ®em l¹i hiÖu qu¶ to lín kh«ng chØ tr-íc
m¾t vµ l©u dµi mµ cßn cã hiÖu qu¶ sö dông cho nhiÒu môc ®Ých vµ nhiÒu
ngµnh kh¸c nhau. V× vËy ®Ó gãp phÇn ph¸t triÓn du lÞch v¨n hãa, c¸c quèc
gia cÇn kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i trªn vµ cã nh÷ng -u tiªn thÝch ®¸ng cho viÖc
ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng.
1.3.2.4. C¬ së vËt chÊt kü thuËt phôc vô du lÞch
Cã thÓ nãi c¬ së vËt chÊt kü thuËt ®ãng vai trß hÕt søc quan träng
trong qu¸ tr×nh t¹o ra vµ thùc hiÖn s¶n phÈm du lÞch v¨n ho¸ còng nh- quyÕt
®Þnh møc ®é khai th¸c c¸c tiÒm n¨ng du lÞch v¨n ho¸ nh»m tho¶ m·n nhu cÇu
cña kh¸ch. ChÝnh V× thÕ, ph¸t triÓn du lÞch v¨n ho¸ kh«ng thÓ t¸ch rêi viÖc
x©y dùng vµ hoµn thiÖn c¬ së vËt chÊt kü thuËt. “ NÕu nh- tµi nguyªn lµ mét
trong nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n ®Ó t¹o nªn c¸c ®iÓm, c¸c trung t©m, c¸c vïng du
lÞch th× c¬ së h¹ tÇng vµ c¬ së vËt chÊt kü thuËt lµ nh©n tè t¹o ®iÒu kiÖn biÕn
nh÷ng tiÒm n¨ng cña tµi nguyªn trë thµnh hiÖn thùc.”
C¬ së vËt chÊt kü thuËt du lÞch lµ toµn bé c¸c ph-¬ng tiÖn vËt chÊt
tham gia vµo viÖc t¹o ra vµ thùc hiÖn dÞch vô hµng ho¸ du lÞch nh»m ®¸p øng
nhu cÇu cña du kh¸ch, c¬ së ®ã bao gåm: c¸c c¬ së l-u tró, ¨n uèng, khu vui
ch¬i gi¶i trÝ; m¹ng l-íi c¸c cöa hµng th-¬ng m¹i; c¸c c¬ së y tÕ; c¸c c«ng
tr×nh phôc vô ho¹t ®éng thÓ thao, th«ng tin v¨n ho¸.
Yªu cÇu hÖ thèng c¬ së vËt chÊt kü thuËt t¹i c¸c khu, ®iÓm du lÞch v¨n
ho¸ ph¶i ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn tèt nhÊt cho nghØ ng¬i, sù thuËn tiÖn cho viÖc ®i
l¹i cña du kh¸ch, ®ång thêi ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ tèi -u trong x©y dùng vµ
khai th¸c chóng.
Sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a tµi nguyªn du lÞch vµ c¬ së vËt chÊt kü
thuËt gióp cho sù ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ cña c¬ së phôc vô kh¸ch du
lÞch, kÐo dµi thêi gian sö dông chóng trong n¨m. VÞ trÝ cña tµi nguyªn
du lÞch lµ c¨n cø ®Ó bè trÝ hîp lý c¬ së vËt chÊt kü thuËt trªn c¸c vïng
l·nh thæ cña ®Êt n-íc ta vµ lµ tiÒn ®Ò c¨n b¶n ®Ó h×nh thµnh c¸c trung
t©m du lÞch.
Sù phô thuéc cña c¬ së vËt chÊt kü thuËt vµo tµi nguyªn du lÞch kh«ng
chØ diÔn ra theo mét chiÒu, mµ vÒ phÝa m×nh c¸c c«ng tr×nh, c¬ së phôc vô du
lÞch còng cã t¸c ®éng nhÊt ®Þnh tíi møc ®é sö dông tµi nguyªn du lÞch vµ
viÖc gi÷ g×n, b¶o vÖ chóng. C¬ së vËt chÊt kü thuËt bao gåm nhiÒu thµnh
phÇn, chóng mang nh÷ng chøc n¨ng kh¸c nhau vµ cã ý nghÜa nhÊt ®Þnh ®èi
víi viÖc t¹o ra, thùc hiÖn s¶n phÈm du lÞch.
C¬ së phôc vô ¨n uèng, l-u tró lµ thµnh phÇn ®Æc tr-ng nhÊt trong toµn
bé hÖ thèng c¬ së vËt chÊt kü thuËt du lÞch. Chóng ®¸p øng nhu cÇu c¨n b¶n
nhÊt cña con ng-êi ( ¨n vµ ngñ ) khi hä sèng ngoµi n¬i c- tró cña hä. C¸c c¬
së nµy cã thÓ chÞu sù qu¶n lý cña tæ chøc, xÝ nghiÖp du lÞch, hoÆc cã thÓ ho¹t
®éng ®éc lËp. Chóng ®-îc ph©n h¹ng tuú theo tiªu chuÈn vµ møc ®é ®ång bé
cña dÞch vô cã trong ®ã.
M¹ng l-íi cöa hµng th-¬ng m¹i: Lµ mét thµnh phÇn trong c¬ cÊu
c¬ së vËt chÊt kü thuËt du lÞch. Môc ®Ých cña nã lµ ®¸p øng nhu cÇu vÒ
hµng hãa cña kh¸ch du lÞch ( trong n-íc còng nh- quèc tÕ ) b»ng viÖc
b¸n c¸c mÆt hµng ®Æc tr-ng cho kh¸ch du lÞch, hµng thùc phÈm vµ c¸c
hµng hãa kh¸c. C¬ së vËt chÊt kü thuËt nµy bao gåm 2 phÇn: Mét phÇn
thuéc c¸c trung t©m dÞch vô du lÞch, chóng phôc vô kh¸ch du lÞch lµ chñ
yÕu. PhÇn kh¸c thuéc m¹ng l-íi th-¬ng m¹i ®Þa ph-¬ng víi nhiÖm vô
phôc vô nh©n d©n ®Þa ph-¬ng, ®ång thêi còng ®ãng vai trß quan träng
®èi víi viÖc phôc vô kh¸ch du lÞch, gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t
®éng du lÞch ë n¬i ®ã. C¸c cöa hµng cã thÓ ®-îc bè trÝ trong kh¸ch s¹n.
C¸c c«ng tr×nh phôc vô c¸c ho¹t ®éng th«ng tin v¨n hãa phôc vô du
lÞch nh»m môc ®Ých n©ng cao, më réng kiÕn thøc v¨n ho¸ x· héi cho kh¸ch
du lÞch, t¹o ®iÒu kiÖn giao tiÕp x· héi, tuyªn truyÒn vÒ truyÒn thèng, thµnh
tùu v¨n ho¸ cña c¸c d©n téc. C¸c c«ng tr×nh nµy bao gåm trung t©m v¨n ho¸,
th«ng tin, phßng chiÕu phim, triÓn l·m; chóng ®-îc bè trÝ trong kh¸ch s¹n
hoÆc ho¹t ®éng mét c¸ch ®éc lËp t¹i c¸c trung t©m du lÞch. Ho¹t ®éng v¨n
ho¸ th«ng tin cã thÓ ®-îc tæ chøc th«ng qua cac buæi d¹ héi h÷u nghÞ, ®ªm
ca nh¹c, tham quan viÖn b¶o tµng .§ã lµ nh÷ng ho¹t ®éng thiÕt thùc nh»m
më réng hiÓu biÕt x· héi cho du kh¸ch trong suèt qu¸ tr×nh tham quan.
C¬ së phôc vô vµ c¸c dÞch vô bæ xung kh¸c, gióp cho kh¸ch du lÞch sö
dông triÖt ®Ó h¬n tµi nguyªn du lÞch v¨n hãa, t¹o ra nh÷ng tiÖn nghi khi hä ®i
l¹i vµ l-u tró t¹i ®iÓm du lÞch. Bé phËn nµy bao gåm tr¹m x¨ng dÇu, phßng
röa tr¸ng phim ¶nh, hiÖu c¾t tãc, hiÖu söa ®ång hå, giÆt lµ, b-u ®iÖn, ng©n
hµng, b¶o hiÓm.... C¸c dÞch vô nµy th-êng lµ ®Ó phôc vô nh©n d©n ®Þa
ph-¬ng lµ chñ yÕu, cßn ®èi víi kh¸ch du lÞch chóng cã vai trß thø yÕu.
Nh-ng t¹i c¸c ®iÓm du lÞch chóng gãp phÇn lµm t¨ng tÝnh ®ång bé cña hÖ
thèng dÞch vô du lÞch.
C¸c bé phËn trong c¬ së vËt chÊt kü thuËt du lÞch cã ý nghÜa quan
träng trong viÖc t¹o ra vµ thùc hiÖn toµn bé s¶n phÈm du lÞch. Chóng tån t¹i
mét c¸ch ®éc lËp song l¹i cã mèi quan hÖ kh¨ng khÝt víi nhau, gãp phÇn
n©ng cao tÝnh ®ång bé cña s¶n phÈm du lÞch, tÝnh hÊp dÉn cña ®iÓm du lÞch.
1.3.3. YÕu tè nguån nh©n lùc
C¬ cÊu lao ®éng trong lÜnh vùc du lÞch v¨n ho¸ gåm nhiÒu thµnh phÇn:
C¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n-íc vÒ du lÞch qu¶n lý ho¹t ®éng du lÞch
v¨n ho¸ th«ng qua x©y dùng vµ triÓn khai thùc hiÖn c¸c quy ho¹ch vµ chiÕn
l-îc ph¸t triÓn du lÞch cho tõng vïng, tõng ®Þa ph-¬ng vµ toµn quèc, ®¶m
b¶o sù phèi hîp liªn doanh. Trªn c¬ së ®ã h×nh thµnh nªn nh÷ng trung t©m
du lÞch v¨n ho¸ hÊp dÉn, c¸c s¶n phÈm cã tÝnh ®Æc tr-ng cao. ®ång thêi cã sù
phèi hîp hiÖu qu¶ cña nhiÒu ngµnh trong phôc vô kh¸ch.
Nhµ n-íc b»ng c¸c chÝnh s¸ch cã thÓ t¸c ®éng vµo phÝa cung hoÆc
phÝa cÇu du lÞch v¨n ho¸. Thùc tÕ, mçi chÝnh s¸ch kinh tÕ ®Òu cã t¸c ®éng c¶
hai phÝa, ch¼ng h¹n : Nhµ n-íc ®Çu t- vµo c¶i t¹o c¬ së h¹ tÇng, t¹o ra c¸c
khu, ®iÓm du lÞch v¨n hãa vµ ®iÒu ®ã còng sÏ kÝch cÇu du lÞch v¨n hãa ph¸t
triÓn .
C¸c doanh nghiÖp du lÞch trong n-íc vµ n-íc ngoµi trùc tiÕp kinh
doanh du lÞch. Hä lµ nh÷ng nhµ tæ chøc du lÞch víi môc ®Ých tèi ®a ho¸ lîi
Ých tõ ph¸t triÓn du lÞch. C¸c nhµ ®iÒu hµnh du lÞch v¨n hãa ph¶i lµ ng-êi
®iÒu hµnh cã nguyªn t¾c, trùc tiÕp chÞu tr¸ch nhiÖm x¸c ®Þnh c¸c ph-¬ng
thøc tiÕn hµnh ho¹t ®éng, x©y dùng c¸c ch-¬ng tr×nh du lÞch trän gãi, x¸c
®Þnh c¸c dÞch vô mµ c«ng ty cã thÓ cung cÊp cho du kh¸ch víi c¬ chÕ gi¸ c¶
c¹nh tranh. Hä ph¶i lµ ng-êi cã tr¸ch nhiÖm vµ tr×nh ®é ®Ó v¹ch ra lé tr×nh vµ
ph¶i ®i ®Çu trong viÖc t- vÊn cho h-íng dÉn viªn vµ nh©n viªn cÊp cao.
H-íng dÉn viªn lµ nh÷ng ng-êi ®-îc xem lµ cÇu nèi gi÷a kh¸ch du
lÞch vµ ®èi t-îng du lÞch ®Ó tho¶ m·n c¸c nhu cÇu cña kh¸ch. Hä lµm viÖc
theo thêi ®iÓm, thêi vô trong c¸c ®iÒu kiÖn m«i tr-êng tù nhiªn víi nhiÒu
biÕn ®éng song mang tÝnh chuyªn m«n ho¸ cao. ChÊt l-îng nh÷ng ®ãng gãp
cña hä cã ¶nh h-ëng trùc tiÕp ®Õn sù thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña ho¹t ®éng
du lÞch v¨n ho¸. H-íng dÉn viªn cã vai trß rÊt quan träng trong viÖc n©ng
cao tÝnh gi¸o dôc vµ lµm t¨ng tÝnh hÊp dÉn cho ®iÓm du lÞch.
Du lÞch v¨n ho¸ tr-íc hÕt ph¶i dµnh cho nh÷ng ®èi t-îng kh¸ch cã
tr×nh ®é häc vÊn nhÊt ®Þnh, hä ®i du lÞch tr-íc hÕt lµ ®Ó thÈm nhËn c¸c gi¸ trÞ
v¨n ho¸ v× vËy hä yªu cÇu ng-êi h-íng dÉn viªn kh«ng chØ cÇn cã tr×nh ®é
nghiÖp vô cao, tr×nh ®é ngo¹i ng÷ tèt mµ cÇn cã kiÕn thøc réng, am hiÓu s©u
s¾c vÒ v¨n ho¸ d©n téc vµ v¨n ho¸ céng ®ång ®Þa ph-¬ng ®Ó h-íng dÉn cho
kh¸ch hiÓu ®-îc b¶n chÊt cña du lÞch v¨n ho¸ vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t
®éng cña du lÞch v¨n ho¸. H-íng dÉn viªn du lÞch v¨n ho¸ chÝnh lµ ng-êi cã
mèi quan hÖ ®Æc biÖt víi c- d©n ®Þa ph-¬ng, n¬i tæ chøc ho¹t ®éng du lÞch
nªn cÇn cã kh¶ n¨ng d©n vËn tèt, trong nh÷ng tr-êng hîp hä ph¶i céng t¸c
víi ng-êi d©n ®Þa ph-¬ng ®Ó cã nh÷ng hiÓu biÕt tèt nhÊt cung cÊp cho du
kh¸ch. H¬n ai hÕt, h-íng dÉn viªn lµ ng-êi tù gi¸c cã ý thøc b¶o vÖ m«i
tr-êng v¨n ho¸ du lÞch vµ lµ ng-êi tuyªn truyÒn viªn tÝch cùc ®Õn du kh¸ch.
H-íng dÉn viªn cã thÓ lµ ng-êi d©n ®Þa ph-¬ng hoÆc nhµ qu¶n lý l·nh thæ,
hay c¸c nhµ v¨n hãa.
Lao ®éng t¹i c¸c c¬ së dÞch vô: kh¸ch s¹n, nhµ hµng, khu nghØ trä vµ
c¸c c¬ së cung øng dÞch vô. Víi hä cÇn cã nghiÖp vô, chuyªn m«n cao, cã
kh¶ n¨ng giao tiÕp tèt vµ phôc vô kh¸ch víi th¸i ®é nhiÖt t×nh, t«n träng.
Nh©n tè quyÕt ®Þnh trong bÊt kú lÜnh vùc kinh doanh nµo ®ã lµ n¨ng lùc cña
c¸ nh©n, kü n¨ng øng xö, sù tù nguyÖn lµm viÖc, tù cam kÕt cña chÝnh c¸
nh©n ®ã.
Céng ®ång d©n c- ®Þa ph-¬ng - nh÷ng ng-êi chñ cña c¸c tµi nguyªn
du lÞch v¨n ho¸ t¹i ®Þa ph-¬ng m×nh, trùc tiÕp cung cÊp lao ®éng vµ ®a d¹ng
ho¸ cña céng ®ång ®Þa ph-¬ng. ChÝnh ng-êi d©n n¬i ®©y lµ nh÷ng ng-êi l-u
gi÷ b¶n s¾c v¨n ho¸ ®Þa ph-¬ng ®Ó truyÒn t¶i mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ râ rµng
nhÊt ®Õn kh¸ch du lÞch.
Nh- vËy, yªu cÇu chung ®èi víi lao ®éng trong ngµnh du lÞch v¨n ho¸
lµ ph¶i cã tr×nh ®é vµ tr¸ch nhiÖm cao. YÕu tè lao ®éng sÏ quyÕt ®Þnh ®Õn
kh¶ n¨ng khai th¸c tµi nguyªn du lÞch v¨n ho¸ cña mét ®iÓm, khu du lÞch. V×
thuéc mét ngµnh dÞch vô, cho nªn ngoµi ý nghÜa t¹o ra s¶n phÈm du lÞch, lao
®éng cßn t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn kh¶ n¨ng chÊp nhËn s¶n phÈm cña du
kh¸ch, t¸c ®éng ®Õn sù hµi lßng cña hä. YÕu tè lao ®éng t¸c ®éng ®Õn hiÖu
qña cña viÖc khai th¸c tµi nguyªn du lÞch v¨n ho¸ kh«ng chØ ë mÆt sè l-îng
mµ cßn ë mÆt chÊt l-îng vµ c¬ cÊu.
1.3.4. YÕu tè kinh tÕ, chÝnh trÞ, v¨n hãa x· héi, chÝnh s¸ch, ph¸p luËt cña
nhµ n-íc
§©y cã thÓ ®-îc coi lµ nh÷ng yÕu tè cã ¶nh h-ëng quyÕt ®Þnh tíi sù
sèng cßn cña nguån tµi nguyªn du lÞch v¨n ho¸. Nh÷ng yÕu tè nµy rÊt ®a
d¹ng song cã thÓ chia thµnh c¸c nhãm nh©n tè sau:
Nhãm nh©n tè vÒ thÓ chÕ chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt: §©y lµ nh÷ng nh©n
tè mang tÝnh chÊt ph¸p lý quan träng cho viÖc ph¸t triÓn hay triÖt tiªu nguån
tµi nguyªn du lÞch v¨n hãa, nhãm nµy gåm c¸c chñ tr-¬ng, chÝnh s¸ch cã
tÝnh chiÕn l-îc vÒ ph¸t triÓn nguån tµi nguyªn, nh©n lùc, c¸c v¨n b¶n ph¸p
luËt nh- luËt du lÞch, luËt di s¶n… ThÓ chÕ, chÝnh s¸ch t¹o hµnh lang ph¸p lý
quan träng cho viÖc ph¸t triÓn hay triÖt tiªu nguån tµi nguyªn du lÞch v¨n ho¸
tuú thuéc vµo tõng thêi kú nhÊt ®Þnh. ThÓ chÕ chÝnh s¸ch sÏ ®-a ra mét c¸ch
cô thÓ h-íng khai th¸c, b¶o tån tµi nguyªn ®ã nh- thÕ nµo trong c¶ qu¸ khø,
hiÖn t¹i vµ t-¬ng lai. Nhê ®ã mµ tµi nguyªn du lÞch v¨n ho¸ cã ®-îc sù ®¶m
b¶o cho tiÕn tr×nh tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña m×nh trong mét kho¶ng thêi gian
dµi. Víi mét vïng, mét quèc gia, mét khu vùc cã thÓ chÕ chÝnh s¸ch khuyÕn
khÝch b¶o tån, trïng tu, khai th¸c c¸c nguån tµi nguyªn du lÞch v¨n ho¸ sÏ
®-îc quan t©m ®Çu t- t«n t¹o, x©y míi vµ ®-îc khai th¸c cho ho¹t ®éng du
- Xem thêm -
.PDF 
85 
4 
102 
