Tài liệu Phát triển du lịch sinh thái bà nà núi chúa

Lêi Më §Çu Lµ mét trong nh÷ng thµnh phè lín nhÊt miÒn Trung ViÖt Nam, §µ N½ng ë vµo vÞ trÝ trung ®é cña c¶ níc, cã nh÷ng lîi thÕ ®Æc biÖt vÒ ®Þa lý, giao th«ng, h¹ tÇng c¬ së vµ nh©n v¨n…Trong nh÷ng n¨m qua §µ N½ng lu«n lu«n ®øng v÷ng trªn mäi lÜnh vùc quèc gia. §Æc biÖt, thµnh phè trÎ n¨ng ®éng nµy cã nh÷ng lîi thÕ ph¸t triÓn du lÞch rÊt m¹nh: biÓn §µ N½ng lµ 1 trong 6 b·I biÓn hÊp dÉn nhÊt hµnh tinh. Vµ míi ®©y, khu du lÞch Bµ Nµ - Nói Chóa ®· ®îc tæ chøc Guiness thÕ giíi c«ng nhËn ®¹t 2 kû lôc:  TuyÕn c¸p treo 1 d©y dµi nhÊt thÕ giíi  TuyÕn c¸p treo cã ®é chªnh lín nhÊt thÕ giíi §©y còng chÝnh lµ lý do chóng t«I chän khu du lÞch Bµ Nµ - Nói Chóa cho bµi b¸o c¸o nµy.Vµ Bµ Nµ còng chÝnh lµ vÝ dô ®iÓn h×nh cho sù quy ho¹ch sai lÇm ®· dÉn ®Õn sù tan n¸t c¶ vÒ kh«ng gian lÉn m«I trêng sinh th¸I t¹i ®©y. §ã còng chÝnh lµ nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm quý gi¸ cho sù ph¸t triÓn c¸c ®iÓm du lÞch t¹i ViÖt Nam. 1 I.Tæng quan vÒ danh s¬n Bµ Nµ A. VÞ trÝ: Khu du lÞch Bµ Nµ - Nói Chóa thuéc ®Þa phËn Hßa Vang, thµnh phè §µ N½ng, c¸ch trung t©m thµnh phè kho¶ng 50km vÒ phÝa T©y. Tæng diÖn tÝch tù nhiªn lµ 8.838 ha, trong ®ã diÖn tÝch rõng vµ ®Êt l©m nghiÖp lµ 8.800 ha bao gåm ®Êt cã rõng: 6.942 ha ( rõng tù nhiªn 5.976 ha, rõng trång 966 ha ), ®Êt cha cã rõng 1.858 ha. B. §Æc ®iÓm: N»m ë ®é cao 1.487 m so víi mÆt níc biÓn, khÝ hËu quanh n¨m m¸t mÎ, nhiÖt ®é trung b×nh vµo mïa hÌ kho¶ng 180oC, Bµ Nµ - Nói Chóa lµ khu du lÞch sinh th¸i - nghØ dìng lý tëng ë miÒn Trung ®Çy tiÒm n¨ng, khu du lÞch Bµ Nµ ®îc vÝ nh Tam §¶o vµ §µ L¹t cña ViÖt Nam. Du kh¸ch ®Õn Bµ Nµ kh«ng chØ ®îc tËn hëng kh«ng khÝ trong lµnh, xanh, s¹ch ®Ñp mµ cßn ®îc chiªm ngìng nh÷ng c¶nh quan ®Ñp mµ hiÕm vïng nghØ m¸t nµo cã ®îc. §Ó ®Õn ®îc khu du lÞch Bµ Nµ, du kh¸ch ph¶i vît qua tÇm 40 km tõ trung t©m Tp §µ N½ng. §Õn ®©y du kh¸ch cã thÓ thu gän trong tÇm m¾t c¶ 1 vïng kh«ng gian réng lín tõ ®Ønh nói Bµ Nµ nh: Tp §µ N½ng, vÞnh Vòng Thïng víi ®êng viÒn h×nh vßng cung tõ ch©n ®Ìo H¶i V©n ®Õn b¸n ®¶o S¬n Hµ, b·i biÓn Mü Khª, non níc Ngò Hµnh S¬n, s«ng Thu Bån uèn quanh nh÷ng c¸nh ®ång trï phó, Cï Lao Chµm gi÷a nhÊp nh« s«ng biÕc… Thiªn nhiªn nh 1 bøc tranh thñy mÆc hiÕm n¬i nµo cã ®îc. 2 N¬i ®©y ®îc thiªn nhiªn ban tÆng hÖ ®éng thùc vËt v« cïng phong phó vµ ®a d¹ng cÇn ®îc b¶o tån vµ g×n gØ÷. C. TiÓu dÉn lÞch sö ( theo sè liÖu Së Du lÞch Tp §µ N½ng ): Xa kia vµo th¸ng 2 n¨m 1900, ®¹i óy Ph¸p Debay ®îc giao nhiÖm vô th¸m s¸t vïng nói Bµ Nµ trong d·y Trêng S¬n, trong vßng b¸n kÝnh 150 km kÓ tõ §µ N½ng hoÆc tõ HuÕ ®Ó t×m n¬I nghØ dìng tèt nhÊt. Sau nhiÒu cuéc th¸m s¸t gay go, ®¹i óy thñy qu©n lôc chiÕn Ph¸p Debay ph¸t hiÖn “ trong rÆng nói cña thung long Tóy Loan cã mét ®Þa ®iÓm kh¶ dÜ dïng ®Ó thiÕt lËp mét n¬i an dìng “. Viªn ®¹i óy b¸o c¸o : “ Tõ ng«i lÒu chÝnh ta nh×n thÊy ®ång b»ng §µ NÉng ®Õn tËn cïng ch©n c¸c d·y nói vµ nh×n thÊy ®ång b»ng Qu¶ng Nam. Chóng t«I ®· lµm nh÷ng ®µi quan s¸t nh« cao h¬n c©y rõng, ë c¸c tØnh 1.370, 1.376, 1403; tõ nh÷ng ph¸ ë Qu¶ng TrÞ ®Õn nh÷ng ph¸ ë Qu¶ng Ng·I vÒ híng T©y, ®Õn tËn nh÷ng rÆng nói ë nguån S«ng SÐ Vong ”. Vµo th¸ng 11- 1901, trong b¶n b¸o c¸o cña Debay, «ng ®· kÕt luËn: “ kh«ng cßn nghi ngê g× n÷a, sÏ rÊt cã lîi khi §µ N½ng ®¹t ®îc mét sù ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh víi 1 khu kiÒu d©n ¢u Ch©u ®«ng ®óc, l¹i cã 1 n¬i nghØ m¸t, chØ c¸ch 2 -> 3 giê ë 1 ®é cao kho¶ng 1350 m, víi tÇm nh×n ra biÓn vµ mét toµn c¶nh tuyÖt ®Ñp, mµ mïa hÌ ngêi ta cã thÓ ®Õn ®ã nghØ ng¬I trong nh÷ng ®iÒu kiÖn dÔ chÞu h¬n ë ®ång b»ng”. 10 n©m sau ( 1911 ) toµn quyÒn §«ng D¬ng Doumer ®· quan t©m ®Æc biÖt vµ cho thµnh lËp khu b¶o tån l©m nghiÖp Bµ Nµ. NhËn thÊy tiÒm n¨ng to lín cña Bµ Nµ, 12 n¨m sau , n¨m 1923, 1 th¬ng gia ngêi Ph¸p tªn 3 lµ Emile Morin ®· bá tiÒn x©y dùng ng«I biÖt thù ®Çu tiªn trªn ®Ønh nói nµy. Thiªn ®êng du lÞch nµy ®· ®îc ngêi Ph¸p khai th¸c, sö dông m·I cho ®Õn n¨m 1945 th× bÞ bá hoang… Sau 50 n¨m “ ngñ quªn “ ®Çu n¨m 1998 khu du lÞch nghØ dìng sinh th¸i Bµ Nµ ®îc ®¸nh thøc, ®îc ghi tªn trë l¹i trong c¸c tuyÕn ®iÓm du lÞch cña §µ N½ng vµ c¶ níc. Ban ®Çu Tp §µ N½ng chØ quy ho¹ch 12 ha cho khu du lÞch nµy ( chñ yÕu dùa trªn nÒn mãng cña nh÷ng khu biÖt thù Ph¸p cßn l¹i ) vÒ sau më réng thµnh 20 ha. Hµng n¨m ®iÓm ®Õn nµy thu hót ®îc lîng lín kh¸ch du lÞch. Víi nhiÒu dù ¸n ®Çu t ph¸t triÓn vµ b¶o tån, Bµ Nµ - Nói Chóa høa hÑn 1 t¬ng lai ®Çy t¬i s¸ng. II. Bµ Nµ Nói Chóa - kho tµi nguyªn quý b¸u 1.§Þa h×nh: * Líp mÆt ®Êt cã thÓ cµy cÊy, kh«ng dµy vµ kh«ng cã mïn.N»m ë ®é cao 1.487 m so víi mùc níc biÓn, ®Þa h×nh ë ®©y rÊt ®a d¹ng, phong phó nhng còng rÊt b»ng ph¼ng gièng nh mét cao nguyªn thu nhá * N¬i ®©y quÇn tô phong c¶nh nói rõng, thiªn nhiªn hoang d· víi nh÷ng c¶nh quan l¹ m¾t ®Çy Ên tîng. Tõ ®Ønh nói Bµ Nµ, du kh¸ch cã thÓ thu gän trong tÇm m¾t c¶ mét vïng kh«ng gian réng lín nh Tp §µ N½ng, vÞnh Vòng Thïng víi viÒn h×nh vßng cung tõ ch©n ®Ìo H¶i V©n ®Õn b¸n ®¶o S¬n Trµ. ý nghÜa: §Þa h×nh ë khu vùc nµy kh¸ hÊp dÉn víi kh¸ch du lÞch. Bëi v× së thÝch chung cua kh¸ch du lÞch lµ muèn ®Õn nh÷ng 4 n¬I phong c¶nh ®Ñp, cã kiÓu ®Þa h×nh kh¸c l¹ so víi n¬i hä ®ang sinh sèng. 2. KhÝ hËu: Do n»m ë vïng chuyÓn tiÕp khÝ hËu cña níc ta, gi÷a miÒn B¾c víi khÝ hËu 1 n¨m 4 mïa râ rÖt vµ miÒn Nam víi khÝ hËu mét n¨m 2 mïa ma kh«, l¹i ë trªn cao, khu du lÞch Bµ Nµ ®îc thiªn nhiªn u ®·i 1 khÝ hËu tuyÖt vêi. N¬i ®©y quanh n¨m khÝ hËu m¸t mÎ. §Æc biÖt, 1 ngµy cã ®ñ 4 mïa trong n¨m: buæi s¸ng sÏ lµ mïa xu©n, buæi tra lµ mïa hÌ, buæi chiÒu lµ mïa thu vµ mïa ®«ng sÏ r¬i vµo buæi tèi. NhiÖt ®é trung b×nh n¬i ®©y tõ 15oC - 20oC, ban ®ªm vµo mïa ®«ng díi 10oC. Mïa hÌ trong khi §µ N½ng nãng ®Õn 32 oC th× Bµ Nµ - Nói Chóa vÉn m¸t mÎ. KhÝ hËu «n hßa, suèi ch¶y rãc r¸ch, rõng c©y xµo x¹c lµm cho n¬i ®©y cã thÓ s¸nh víi nh÷ng khu nghØ m¸t nh Tam §¶o, §µ L¹t. §óng nh lêi nhËn xÐt cña 1 viªn B¸c sÜ ngêi Ph¸p tªn lµ Gaide ®· tõng nhËn ®Þnh: “ Chóng t«i kh¼ng ®Þnh r»ng 1 lÇn nghØ m¸t mïa hÌ ë Bµ Nµ lµ 1 cuéc ch÷a bÖnh b»ng ®é cao tuyÖt h¶o, thÝch hîp ®Æc biÖt víi nh÷ng gia ®×nh vµ nh÷ng c¸ nh©n thÝch nghØ ng¬I hoµn toµn yªn tÜnh. H¬n n÷a nhê toµn c¶nh tuyÖt ®Ñp cña biÓn c¶ vµ d·y Trêng S¬n, víi nh÷ng bèi c¶nh vµ sù phèi hîp ¸nh s¸ng rÊt ®a d¹ng lu«n cã tríc m¾t, nh÷ng ngµy nghØ dìng ë ®©y rÊt dÔ chÞu, thËt quyÕn rò.Theo chóng t«i, ®ã còng chÝnh lµ u thÕ cña Bµ Nµ so ví §µ L¹t, v× ë §µ L¹t, ch©n trêi bÞ h¹n chÕ, kh«ng thÓ thay ®æi.” ( Su tÇm ) ý nghÜa: 5 KhÝ hËu Bµ Nµ t¹o cho con ngêi c¸c ®iÒu kiÖn sèng tho¶i m¸i, dÔ chÞu, ®Æc biÖt ®©y lµ 1 nh©n tè quan träng t¹o nªn gi¸ trÞ nghØ dìng t¹i n¬i ®©y. Ngµy nay lo¹i h×nh du lÞch nghØ dìng ®ãng vai trß quan träng ®èi víi bÊt cø mét ®iÓm ®Õn du lÞch nµo. Bëi v×, søc kháe lµ nÒn t¶ng cho mäi chuyÕn ®i du lÞch cña con ngêi. Thªm vµo ®ã viÖc ch÷a bÖnh kÕt hîp víi yÕu tè thiªn nhiªn sÏ ®em l¹i hiÖu qu¶ cùc k× tèt. Do vËy, chÝnh quyÒn vµ c¸c ban nghµnh liªn quan cña Tp §µ N½ng nªn ®Çu t 1 c¸ch hîp lý ®Ó ph¸t triÓn lo¹i h×nh du lÞch ch÷a bÖnh nghØ dìng tuy míi mÎ nhng rÊt cã gi¸ trÞ nµy. Ngoµi ra, nguån tµi nguyªn khÝ hËu nµy cßn lµ c¬ së cho viÖc ph¸t triÓn khai th¸c c¸c lo¹i h×nh, ho¹t ®éng du lÞch kh¸c nh: du lÞch thÓ thao, vui ch¬i gi¶i trÝ nh: nh¶y dï, khinh khÝ cÇu… Tuy nhiªn, cÇn ph¶I ®a d¹ng hãa c¸c lo¹i h×nh du lÞch vµ t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm du lÞch míi ®Ó kh¾c phôc tÝnh mïa vô cña khÝ hËu. 3. Sinh vËt: Do ¶nh hëng cña yÕu tè khÝ hËu vµ ®Þa h×nh, khu du lÞch Bµ Nµ ®îc u ®·I cho 2 kiÓu rõng: 1 lµ kiÓu rõng ¸ nhiÖt ®íi víi c¸c loµi c©y ¸ kim, 2 lµ kiÓu rõng nhiÖt ®íi ®èi víi c¸c loµi c©y l¸ réng. ChÝnh v× thÕ mµ Bµ Nµ cã hÖ sinh th¸i phong phó kÓ c¶ s« lîng vµ chñng lo¹i. HÖ thùc vËt gåm 543 loµi, thuéc 379 chi vµ 136 hä. HÖ ®éng vËt gåm 256 loµi, trong ®ã cã 62 loµi, líp chim 179 loµi, líp bß s¸t 17 loµi vµ 44 loµi ®éng vËt quý hiÕm trong s¸ch ®á ViÖt Nam nh: c¸ ch×nh hoa, trÜ sao, vîn m¸ hång… Trªn ®Ønh nói Bµ Nµ cã c©y th«ng quú ( th©n c©y cong nh quú ) kho¶ng gÇn 100 tuæi. 6 §Æc biÖt, Bµ Nµ cã nguång dîc liÖu v« cïng phong phó víi: 251 loai cµ phª, 12 lo¹i hä §Ëu, 10 loµi thuéc thÇu dÇum 8 loµi thuéc hä Cam, 7 loµi thuéc hä Cuc. Ngoµi ra, Bµ Nµ cßn cã c©y trÇm h¬ng ( Aquilasia, hä trÇm h¬ng - Thymeliacªa ), 3 kÝch ( Morinda sp, hä cµ phª Rubiaceae ), c©y lêi ¬i ( Scaphium Lychnophorum, hä tr«m - Sterculiaceae )… cã thÓ khai th¸c dïng lµm thuèc. ý nghÜa: Tµi nguyªn sinh vËt cã ý nghÜa ®Æc biÖt víi du lÞch sinh th¸i, tham quan, nghiªn cøu khoa häc. ChÝnh v× thÕ, Bµ Nµ ®· ®îc c«ng nhËn lµ khu dù tr÷ thiªn nhiªn, ®èi tîng b¶o vÖ lµ rõng nhiÖt ®íi vµ nhiÒu lo¹i ®éng thùc vËt quý hiÕm. III- TÌNH HÌNH KHAI THÁC TẠI KHU DU LỊCH BÀ NÀ Từ năm 1998 khi Bà Nà được xây dựng thành khu du lịch , nghỉ dưỡng, sinh thái. Thành phố Đà Nẵng chỉ quy hoạch cho khu du lịch 12 ha, sau đó là 20 ha. Ngay sau khi mở đường chính quyền Đà Nẵng đã kêu gọi đầu tư theo hình thức “đổi đất lấy hạ tầng” cụ thể là chia lô, bán nến cho một số doanh nghiệp. Đây là cách làm tốt, phát huy tối đa mọi nguồn lực. Song việc khai thác du lịch ở Bà Nà đã được tiến hành một cách quá nóng vội. Khu du lịch Bà Nà bị “bê tông hoá” bởi tình trạng xây dựng tràn lan Nhiều năm qua, để khai thác tiềm năng du lịch Bà Nà, Thành phố Đà Nẵng đã đầu tư hàng trăm tỷ đồng xây dựng nâng cấp đường giao thông, đưa điện lưới, nước sạch, điện thoại …lên phục vụ du khách. Một loạt các hệ thống khách sạn, nhà nghỉ mà nổi bật là các khu biệt thự Lệ Nim, Hoàng Lan, Bà Nà By Night … và các dịch vụ vui chơi, giải trí phục vụ nhu cầu ngày càng cao của khách du lịch. Việc tăng cường cơ sở hạ tầng và tăng cường dịch vụ cho khu du lịch Bà Nà tất nhiên cần sự quan tâm đầu tư. Song vấn đề đặt ra là làm sao để 2 sự đầu tư đó không phá vỡ cảnh quan vốn đã tạo ra sự hấp dẫn khó nơi nào có được của 7 Bà Nà. Những toà nhà lô nhô như muốn nhào ra khỏi núi với một kiểu thiết kế hết sức kỳ quái. Điển hình là hai toà nhà bốn tầng xây dựng sát nhau trên nền cũ của những nhà nghỉ độc lập bằng gỗ xinh xắn trước đây mà ta quyết định phá bỏ. Để đa dạng hoá dịch vụ vui chơi tại Bà Nà, nhà đầu tư là là Công ty cổ phần Lệ Nim còn xây dựng cả một cái hồ bơi ở một nơi chẳng có chút nóng nực nào như Bà Nà… Đặc biệt nhất ở Bà Nà là một toà nhà cao vút nằm trơ trọi một góc núi bên trên có tấm bảng to đùng “ xông hơi – mát xa – gội đầu – ngâm chân – karaoke ”. Các triền dốc cao trên đỉnh Bà Nà và đặc biệt là đỉnh Nghinh Phong bị các doanh nghiệp tư nhân Lệ Nim, công ty TNHH Sơn Hải phủ kín bằng những khối bê tông khổng lồ, kiểu dáng bát nháo sơn trát đủ màu loè loẹt. Doanh nghiệp Lệ Nim còn đắp cả một mảng đồi để xây dựng cái gọi là “ truyền thuyết Lạc Long Quân – Âu Cơ “ mà tác dụng nó mang lại là gây phản cảm cho khách du lịch và làm hỏng cảnh quan nơi đây. Hầu hết các công trình của các doanh nghiệp xây dựng nơi đây đều theo kiểu bê tông hoá, họ không hề nghĩ tới sự hài hoà, thân thiện với môi trường. Ví dụ như hai con bê tông khổng lồ làm cổng trào trên đỉnh hoặc mái tôn đỏ chói của của hệ thống kỹ sư, dịch vụ du lịch của doanh nghiệp tư nhân Lệ Nim…Kỹ sư Võ Văn Toàn bức xúc: “ kiến trúc ở khu du lịch Bà Nà vi phạm những nguyên tắc cơ bản cả về mỹ thuật lẫn kết cấu. Nhìn từ đồi Vọng Nguyệt, cả đỉnh núi Bà Nà như một khối bê tông, nhốn nhác các nóc nhà, mái nhọn và rối tinh không gian. Đó là chưa kể hệ thống các nhà làm việc của trạm phát sóng FM – Đài tiếng nói Việt Nam, Bưu điện …được xây dựng không khác gì các nhà hộp dưới trung tâm Thành Phố. Và hậu quả : Nếu như trước đây trung bình mỗi ngày có 700  1000 lượt khách tham quan, nghỉ lại Bà Nà, cao điểm mà mùa lễ hội có 5000  10.000 lượt người thì hiện nay mỗi ngày chỉ vài chục người đến Bà Nà và hầu như không có ai ở lại qua đêm. Tài nguyên rừng đang bị huỷ hoại 8 Tình trạng phá đốt rừng, xử lý thực bị cho công tác trồng rừng đang làm tổn hại nghiêm trọng thảm thực vật của hàng trăm ha rừng tại xã Hoà Phú thuộc khu bảo tồn thiên nhiên Bà Nà ). Bị phá đốt, nhiều vạt rừng trở lên trở lên nham nhở, trơ trụi toàn đất đá. Thậm chí có những vạt rừng mới phát đốt xong chỉ cách chỉ nằm cách khu nhà làm việc của ban quan lý khu bảo tồn thiên nhiên Bà Nà chừng vài chục mét. Tình trạng này không phải mới diễn ra mà đã có từ nhiều năm trước đây. Qua năm này sang năm khác, đến mùa trồng rừng là hàng trăm ha rừng bị phá đốt vô tội vạ. Tình trạng trồng cây kinh tế khiến cho khu du lịch Bà Nà mất đi chức năng phòng hộ đầu nguồn, hạn chế tình trạng lở núi và tạo cảnh quan thiên nhiên hấp dẫn du khách. Đặc biệt ngày càng có nhiều người đến đây tìm lan rừng các loại cây cảnh, cây thuốc quý … mà chỉ nơi có khí hậu, thổ nhưỡng như Bà Nà mới có được. Việc săn lùng một cách tự phát, “ lấy một phá mười ” này chắc chắn sẽ làm càng góp phần làm suy giảm tài nguyên của Bà Nà. Tuy nhiên vẫn chưa thấy cơ quan chức năng lên tiếng. Vấn đề giữ gìn khai thác và phát triển Bà Nà một cách bền vững không chỉ vơí các nhà quy hoạch cơ quan chính quyền tại đây mà còn với mỗi du khách. Thêm vào đó, khu du lịch Bà Nà lọt thỏm giữa khu bảo tồn thiên nhiên Núi Chúa – Bà Nà. Tuy không nghiêm ngặt như quy chế quản lý ở vườn quốc gia, song cũng có nhiều ràng buộc chặt chẽ về vấn đề bảo vệ rừng. Thế nhưng khu du lịch Bà Nà gần như quên mất khái niệm bảo tồn. Núi đồi sạt lở, cỏ hoa mất dấu tích, các đường mòn được nhựa hoặc bê tông hoá, làm tam cấp đến mọi ngóc ngách rừng, rác thải sinh hoạt để lộ thiên bên đường gây mất mỹ quan và làm không khí trở nên hôi thối cả vùng đỉnh. Đưa vào khai thác cáp treo Bà Nà: Tuyến cáp treo một dây Bà Nà đã chính thức được đưa vào vận hành phục vụ du khách vào ngày 25- 03- 2009 tại thôn An Lợi, xã Hoà Ninh, huyện Hoà Vang, thành phố Đà Nẵng. Với tổng mức đầu tư gần 300 tỷ đồng, tuyến cáp treo Bà Nà - Suối Mơ dài 5.042m gồm 22 trục và 94 cabin, công suất phục vụ nên đến 1500 9 khách/ giờ. Vào ngày 23- 03- 2009 cáp treo Bà Nà được tổ chức Guiness thế giới công nhận đạt 2 kỷ lục + Tuyến cáp treo 1 dây dài nhất thế giới + Tuyến cáp treo có độ chênh lớn nhất thế giới Thời gian di chuyển của cáp treo từ chân núi Bà Nà lên đến đỉnh Vọng Nguyệt là 15 phút rưỡi. Đây có lẽ là tín hiệu đáng mừng cho ngành du lịch Đà Nẵng trong thời gian sắp tới. Song nhiều chuyên gia trong lĩnh vực du lịch nhận định rằng đây là con đường ngắn nhất để xâm phạm đến môi sinh ở Bà Nà ( theo lao động số 8 ra ngày 4- 05- 2008 ). Đã có một Bà Nà - Suối Mơ là khu bảo tồn thiên nhiên, khu du lịch sinh thái lý tưởng. Song với những gì đang diễn ra làm sao bảo đảm Bà Nà vẫn là chình mình khi phải đối diện với làn sóng du lịch ngày càng tăng? Tình trạng khai thác di lịch ồ ạt tại khi du lịch Bà Nà đã để lại bài học kinh nghiệm quý giá cho việc phát triển du lịch tại đây cũng như những điểm du lịch khác trên toàn quốc. 10 IV: BÀI HỌC KINH NGHIỆM Sau khi được đưa vào khai thác ồ ạt gần 10 năm nay, “ thiên đường du lịch” này đã bị tan nát cả về không gian kiến trúc, quy hoạch lẫn môi trường sinh thái … Sở dĩ có những điều này là do những nguyên nhân sau: 1: Sự quản lý lỏng lẻo, giám sát không chặt chẽ của cơ quan chức trách có liên quan 2: Không tôn trọng tài nguyên môi trường. 3: Tham vọng kinh doanh thực dụng, chỉ biết đến cái lợi trước mắt của các nhà đầu tư. 4: Kiến trúc sư không đủ bản lĩnh, không dám bảo vệ chính kiến của mình khi tham gia làm quy hoạch. 5: Sản phẩm du lịch phụ thuộc quá nhiều vào ý chí của lãnh đạo chính quyền. Căn cứ vào hậu quả của việc khai thác quy hoạch có nhiều thiếu sót sai lầm tại khu du lịch Bà Nà ở trên, nhóm chúng tôi xin đưa ra những giải pháp đồng thời cũng là những bài học kinh nghiệm quý baú cho việc phát triển khu du lịch này như sau. * Thø nhÊt: Tríc khi khai th¸c khu du lÞch Bµ Nµ nãi riªng, bÊt cø quan ®iÓm du lÞch nµo nãi chung ë ViÖt Nam th× c¬ quan chuyªn tr¸ch ph¶I cã sù quy ho¹ch tæng thÓ, cÆn kÏ, râ rµng dùa trªn sù c«ng minh. Chóng ta ph¶I ®Æt ra môc tiªu chÝnh lµ khai th¸c tµi nguyªn kÕt hîp b¶o vÖ rõng b¶o vÖ c¶nh quan thiªn nhiªn. Sù khai th¸c tïy tiÖn ë khu du lÞch nµy lµ bµi häc ®¾t gi¸ cho chÝnh b¶n th©n nã còng nh c¸c khu du lÞch kh¸c t¹i ViÖt Nam. Tõ xa ®Õn nay t×nh tr¹ng quy ho¹ch thiÕu ®øng ®¾n t¹i c¸c ®iÓm du lÞch lu«n ®îc b¸o trÝ lªn ¸n. Bëi sau nh÷ng lÇn quy ho¹ch t¹m gäi lµ “ t¹m bî “ lµ nh÷ng hËu qu¶ v« cïng nÆng nÒ. Tai h¹i nhÊt lµ lµm ¶nh hëng ®Õn m«I trêng tù nhiªn cña chÝnh ®iÓm ®Õn ®ã. §· ®Õn lóc cÇn ph¶i cã 11 chuyªn gia vµ c¸c c«ng ty t vÊn níc ngoµi. Bëi v×, hä cã lîi thÕ mang tÝnh chuyªn nghiÖp, hä cßn ®øng trªn t duy cña du kh¸ch mµ ®¸p øng tróng nhu cÇu. B¶n chÊt cña ngµnh du lÞch lµ lµm du lÞch ®Ó phôc vô du kh¸ch th× ph¶I hiÓu nhu cÇu cña chÝnh du kh¸ch ®Ó ®¸p øng tèt nh©t, c¸ch bè trÝ kh«ng gian, thiÕt kÕ ®Õn nh÷ng yªu cÇu trong xö lý m«I trêng… BiÓn §µ N½ng lµ 1 trong 6 b·I biÓn næi tiÕng nhÊt thÕ giíi, khu du lÞch Bµ Nµ ®¹t 2 kû lôc thÕ giíi: - TuyÕn c¸p treo 1 d©y dµi nhÊt thÕ giíi. - TuyÕn c¸p treo cã ®é chªnh lín nhÊt thÕ giíi. §iÒu nµy høa hÑn cho sù ph¸t triÓn du lÞch §µ N½ng cßn tiÕn xa h¬n n÷a. * Thø hai, lµ bµi häc vÒ viÖc thùc hiÖn lång ghÐp ho¹t ®éng du lÞch vµ gi¸o dôc m«I trêng. ViÖc quan s¸t loai ®éng vËt hoang d· vµ b¸n hoang d· trong m«I trêng sèng lµ c¬ héi gi¸o dôc méi trêng cã ý nghÜa cho nhiÒu kh¸ch du lÞch, lµm t¨ng nhËn thøc cña du kh¸ch vµ ngêi d©n ®Þa ph¬ng ®èi víi viÖc b¶o tån rõng nhiÖt ®íi. * Thø ba lµ bµi häc vÒ sù khuyÕn khÝch ngêi d©n tham gia vµo ho¹t ®éng du lÞch t¹i n¬i ®©y. Do sù qu¶n lý láng lÎo cña Ban qu¶n lý khu du lÞch Bµ Nµ, ngêi d©n mÆc søc ph¸t ®èt, trång c©y lÊy gç quý, s¨n ling c¸c loµi Lan rõng, c©y thuèc quý…lµm hñy ho¹i tµi nguyªn rõng t¹i ®©y. §iÒu quan träng lµ ph¶i tæ chøc nh÷ng buæi båi dìng kiÕn thøc cho ngêi d©n tÇm quan träng cña tµi nguyªn thiªn nhiªn còng nh nh÷ng t¸c h¹i cña viÖc hñy diÖt nã ®èi víi cuéc sèng cña hä. Ban qu¶n lý ph¶I thùc hiÖn 1 c¸ch triÖt ®Ó b»ng c¸ch tuyªn truyÒn, vËn 12 ®éng cã kÕ ho¹ch trong thêi gian l©u dµi. Theo chóng t«i, viÖc khuyÕn khÝch ngêi d©n tham gia vµo ho¹t ®éng du lÞch lµ rÊt quan träng, ®ßi hái c¸c cÊp, c¸c ngµnh cã liªn quan ph¶i cã sù tr¸ch nhiÖm víi viÖc nµy. Cã nh vËy, chóng ta sÏ kh«ng bÞ “ l¨n trªn vÕt xe ®æ “ cña khu du lÞch Bµ Nµ. * Thø t lµ bµi häc sö dông c«ng cô kinh tÕ trong viÖc qu¶n lý m«i trêng du lÞch t¹i ®iÓm du lÞch. Nh chóng ta ®· thÊy, kh¸ch du lÞch ë Bµ Nµ hiªn ngang x¶ r¸c th¶I, cha kÓ t×nh tr¹ng tù do ®èt ph¸ rõng, trång c©y lÊy gç… Bëi ch¶ thÊy ai ®¶ ®éng g× nªn hä cø thÕ hµnh ®éng. Chóng t«I ch¾c ch¾n r»ng gi¶I ph¸p hiÖu qu¶ nhÊt cho viÖc nµy lµ dïng biÖn ph¸p ®¸nh vµo kinh tÕ ®èi víi nh÷ng t×nh huèng ®ã. Ban qu¶n lý cña khu du lÞch Bµ Nµ nªn cã nh÷ng chÕ tµi xö ph¹t thÝch ®¸ng vµ nghiªm kh¾c ®èi víi c¸c hµnh vi g©y « nhiÔm, hñy ho¹i m«i trêng ®èi víi kh¸ch du lÞch vµ nh÷ng c¬ quan trùc tiÕp ho¹t ®éng du lÞch. Thø nam lµ bµi häc vÒ sù ®æi míi t duy. Tøc lµ quan t©m tíi c¸c ý kiÕn ph¶n håi tõ c¸c chuyªn gia lÜnh vùc du lÞch vµ c«ng luËn qua ®ã rót kinh nghiÖm ®iÒu chØnh, xãa bá t©m lý chØ thÝch khen mµ nÐ tr¸nh thùc tr¹ng yÕu kÐm. Ngoµi ra, chóng t«i nhËn thÊy viÖc qu¶ng b¸ h×nh ¶nh khu du lÞch Bµ Nµ qu¸ s¬ sµi. V: CÁC QUY ĐỊNH VỀ MÔI TRƯỜNG ĐANG ĐƯỢC ÁP DỤNG TẠI KHU DU LỊCH BÀ NÀ Hiện nay chưa có một văn bản rõ ràng nào quy định về môi trường tại khu du lịch Bà Nà – Núi Chúa. Chính vì thế rất khó để nói về vấn đề này một cách 13 chính xác. Nhóm chúng tôi xin nói về tình hình ô nhiễm tại nơi đây. Và một số quy định chung về bảo về môi trường trong nước. Vấn đề ô nhiễm tại KBT Bà Nà. Hiện nay tình trạng ô nhiễm môi trường đang diễn ra khá nghiêm trọng ở hầu hết các điểm du lịch, và KBT Bà Nà cũng đang là một trong những điểm nóng về ô nhiễm môi trường. Đỉnh núi Bà Nà trở thành một bãi rác vừa làm ô nhiễm môi trường vừa làm mất cảnh quan và làm mất đi hình tượng đẹp tại nơi đây. Việc tổ chức đón khách "thả cửa", chỉ cốt chạy theo lợi nhuận mà thiếu sự hạn định đúng mực từng gây ra thảm hoạ môi trường ở nhiều khu du lịch nổi tiếng trên thế giới. Với Bà Nà, điều đó cũng không phải là ngoại lệ nếu không có những sự tác động tích cực hơn. Hiện Ban quản lý (BQL) khu du lịch Bà Nà đã hợp đồng với Công ty Môi trường đô thị Đà Nẵng tổ chức thu gom, vận chuyển rác ở đây. Đơn vị này đã lắp đặt một số thùng rác trong khu vực và 2-3 ngày lại cho xe đến lấy. Tuy thế, trong số du khách đến Bà Nà lại không thiếu những người không có ý thức trong việc tham gia bảo vệ môi trường khu du lịch, thậm chí còn phá hoại. Phổ biến nhất là tình trạng những nhóm du khách (chủ yếu là khách trẻ tuổi) đem theo đồ ăn thức uống lên Bà Nà tự ý tổ chức đốt lửa trại, nhưng sau đó vứt bao bì, vỏ lon, thức ăn thừa... khắp nơi. Tuy chưa có vụ cháy nào xuất phát từ những tình trạng này, nhưng thật khó để đảm bảo rằng điều này sẽ không xảy ra. Trong khi đó, Ban quản lý khu du lịch Bà Nà lại chưa có những quy định, biện pháp chế tài cụ thể để ngăn chặn tình trạng xả rác bừa bãi này. Bên cạnh đó, việc đốt lửa trại cho những nhóm du khách có yêu cầu là một loại hình phục vụ sáng tạo để tăng thêm sản phẩm du lịch hấp dẫn cho Bà Nà. Nhưng nếu các cuộc lửa trại đó lại là sự khơi mào cho việc ăn nhậu thâm đêm rồi vứt rác thải bừa bãi thì phải cần xem lại... Chính từ thực trạng này nên dù Công ty Môi trường đô thị Đà Nẵng có đặt bao nhiêu thùng rác ở Bà Nà đi chăng nữa thì khu du lịch này vẫn đang bị đe dọa bởi... rác! 14 Các quy định chung về bảo vệ môi trường. Theo điều 7 luật Bảo Vệ Môi Trường sửa đổi năm 2006: Điều 7. Những hành vi bị nghiêm cấm 1. Phá hoại, khai thác trái phép rừng, các nguồn tài nguyên thiên nhiên khác. 2. Khai thác, đánh bắt các nguồn tài nguyên sinh vật bằng phương tiện, công cụ, phương pháp huỷ diệt, không đúng thời vụ và sản lượng theo quy định của pháp luật. 3. Khai thác, kinh doanh, tiêu thụ, sử dụng các loài thực vật, động vật hoang dã quý hiếm thuộc danh mục cấm do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định. 4. Chôn lấp chất độc, chất phóng xạ, chất thải và chất nguy hại khác không đúng nơi quy định và quy trình kỹ thuật về bảo vệ môi trường. 5. Thải chất thải chưa được xử lý đạt tiêu chuẩn môi trường; các chất độc, chất phóng xạ và chất nguy hại khác vào đất, nguồn nước. 6. Thải khói, bụi, khí có chất hoặc mùi độc hại vào không khí; phát tán bức xạ, phóng xạ, các chất ion hoá vượt quá tiêu chuẩn môi trường cho phép. 7. Gây tiếng ồn, độ rung vượt quá tiêu chuẩn cho phép. 8. Nhập khẩu máy móc, thiết bị, phương tiện không đạt tiêu chuẩn môi trường. 9. Nhập khẩu, quá cảnh chất thải dưới mọi hình thức. 10. Nhập khẩu, quá cảnh động vật, thực vật chưa qua kiểm dịch; vi sinh vật ngoài danh mục cho phép. 15 11. Sản xuất, kinh doanh sản phẩm gây nguy hại cho con người, sinh vật và hệ sinh thái; sản xuất, sử dụng nguyên liệu, vật liệu xây dựng chứa yếu tố độc hại vượt quá tiêu chuẩn cho phép. 12. Xâm hại di sản thiên nhiên, khu bảo tồn thiên nhiên. 13. Xâm hại công trình, thiết bị, phương tiện phục vụ hoạt động bảo vệ môi trường. 14. Hoạt động trái phép, sinh sống ở khu vực được cơ quan nhà nước có thẩm quyền xác định là khu vực cấm do mức độ đặc biệt nguy hiểm về môi trường đối với sức khỏe và tính mạng con người. 15. Che giấu hành vi huỷ hoại môi trường, cản trở hoạt động bảo vệ môi trường, làm sai lệch thông tin dẫn đến gây hậu quả xấu đối với môi trường. 16. Các hành vi bị nghiêm cấm khác về bảo vệ môi trường theo quy định của pháp luật VI: Những tác dụng của những quy định trên với hoạt động bảo tồn tại KBT Bà Nà Tất cả những quy định về môi trường được ban hành đều có chung mục đích là làm thế nào để bảo vệ tối đa môi trường vì thế hầu hết các quy định về môi trường được áp dụng đều có tác dụng tốt đối với việc bảo tồn tại điểm du lịch. Những quy định trên có nêu rõ “Cấm phá hoại, khai thác trái phép rừng, các nguồn tài nguyên thiên nhiên khác” như vậy theo luật thì KBT Bà Nà được nhà nước và pháp luật bảo vệ chặt chẽ nguồn tài nguyên rừng vốn là nét hoang sơ hiếm có của Bà Nà. VI- LÀM THẾ NÀO ĐỂ GIÚP PHÁT TRIỂN DU LỊCH BỀN VỮNG TẠI BÀ NÀ. 16 Đây là một câu hỏi khó nhưng vẫn có thể trả lời được nếu có những giải pháp phù hợp với điều kiện nơi đây. Vì vậy nhóm chúng tôi xin đưa ra một số ý kiến nhằm đóng góp vaò sự nghiệp phát triển du lịch bền vững tại KBT Bà Nà như sau Trước hết cần có một qui hoạch tổng thể khi phát triển du lịch Bà Nà trên cơ sở đảm bảo 3 mục tiêu cơ bản: phát triển kinh tế, bảo vệ môi trường, phát triển kinh tế cộng đồng. Đặc biệt, việc đưa 3 quy hoạch về: bảo tồn sinh học, trồng vườn cây Đào Chuông và xây dựng vườn chim thú cần được ưu tiên thực hiện trong toàn bộ quy hoạch tổng thể khu du lịch Bà Nà. Có chính sách thu hút các nhà khoa học, các tổ chức quốc tế, tạo điều kiện thuận lợi cho sinh viên các trường tham quan du lịch. Qua đây nâng cao ý thức bảo vệ tài nguyên môi trường và tranh thủ các nguồn vốn của tổ chức quốc tế và các đóng góp của các nhà khoa học vào việc thực hiện các dự án quy hoạch. Giải pháp về đầu tư và các điều kiện liên quan hoạt động du lịch - Tăng cường xây dựng cơ sở hạ tầng, tổ chức các cuộc thi, các buổi hội nghị nhằm tìm ra những ý tưởng mới phục vụ cho phát triển du lịch Bà Nà. - Có giải pháp cải tạo tuyến đường chính lên đỉnh Bà Nà tạo điều kiện an toàn cho du khách. - Thiết kế logo và slogan nhằm tạo nên một thương hiệu riêng cho khu du lịch Bà Nà. - Tăng cường công tác tiếp thị, quảng bá du lịch 17 - Lôi kéo sự tham gia của cộng đồng vào hoạt động du lịch, hạn chế sự tác động vào tài nguyên rừng bằng cách phục hồi các ngành nghề thủ công truyền thống, các tập tục, lễ hội của đồng bào dân tộc thiểu số tham gia vào sản phẩm du lịch. Giải pháp về Giáo dục Đào tạo Chú trọng đào tạo chuyên môn nghiệp vụ cho đội ngủ hướng dẫn viên du lịch nhằm đảm bảo các kiến thức về du lịch, môi trường, văn hoá bản địa - Xây dựng phòng trưng bày giới thiệu tài nguyên sinh vật rừng nói riêng và tài nguyên du lịch nói chung để tạo sự hấp dẫn cho du khách. - Tranh thủ các chương trình hợp tác về bảo tồn và phát triển tài nguyên rừng gắn kết với du lịch sinh thái của các tổ chức trong và ngoài nước . Qua đó tạo điều kiện cho cán bộ trẻ giao lưu, học hỏi trao đổi kinh nghiệm, tham gia các lớp đào tạo theo các chương trình viện trợ. Chúng tôi nghĩ với những giải pháp trên có thể giúp cho khu du lịch Bà Nà có được sự phát triển toàn diện hơn Chúng tôi nghĩ với những giải pháp trên khu du lịch Bà Nà sẽ có được sự phát triển toàn diện hơn trong những năm tới đây. 18 KẾT BÀI Bà Nà- Núi Chúa là một nơi có nhiều tiềm năng về du lịch, đặc biệt là tiềm năng về du lịch sinh thái. Để phát triển du lịch sinh thái Bà Nà- Núi Chúa cần phải quy hoạch thành các khu sinh thái điển hình như: các khu nghiên cứu bảo tồn thiên nhiên Bà NàNúi Chúa, vườn hoa Đào Chuông, vườn chim thú Bà Nà. Đây sẽ chính là những điểm du lịch nổi bật của khu du lịch Bà Nà-Núi Chúa. Tuy nhiên, để thu hút du khách đến với khu du lịch này nhiều hơn, các khu này cần phải có mối quan hệ chặt chẽ với nhau để tạo nên các tuyến du lịch. Để hình thành những khu du lịch sinh thái này cần phải có một đội ngũ nghiên cứu khoa học đa ngành và các chính sách thu hút nguồn vốn tài trợ và vốn đầu tư. Việc đầu tư xây dựng các dự án quy hoạch trên là tận dụng khai thác hiệu quả những tiềm năng và lợi thế sẵn có về lĩnh vực du lịch của Đà Nẵng. Mặt khác, những dự án này sẽ góp phần phát hiện sự đặc sắc của khu du lịch Bà NàNúi Chúa nói riêng hay du lịch Đà Nẵng. 19 Một vài bức ảnh về Bà Nà: 20