Tài liệu Những lí luận chung về sự hình thành và phát triển đồng bộ các loại thị trường nền kinh tế thị trường định hướng xhcn

A.Lêi më ®Çu VÊn ®Ò nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa lµ mèi quan t©m hµng ®Çu cña nhiÒu nhµ kinh tÕ trong nhiÒu n¨m qua . V× vËy ë níc ta ®ang trong thêi k× ®æi míi ,viÖc nghiªn cøu vÊn ®Ò trªn lµ rÊt cÇn thiÕt , nã gióp nhµ níc t×m ®îc mét m« h×nh qu¶n lÝ kinh tÕ vÜ m« thÝch hîp vµ cã hiÖu qu¶ h¬n Trong ®¹i héi kho¸ x cña ®¶ng cã ®Ò c©p tíi vÊn ®Ò cho ®¶ng viªn lµm kinh tÕ t nh©n , lÇn lît cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp nhµ níc. Nh÷ng ®iÒu ®ã chøng tá ®¶ng ®· ®Ò cao vai trß nÒn kinh tÕ thÞ trêng trong sù nghiÖp ph¸t triÓn ®Êt níc , cã sù thay ®æi hîp lÝ phï hîp víi sù vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi. X©y dùng vµ ph¸t triÓn ®ång bé c¸c lo¹i thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa lµ mét yÕu tè c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh ®æi míi qu¶n lÝ kinh tÕ ë níc ta .trong nhiÒu n¨m qua nhê cã sù ®æi míi ®óng ®¾n cña ®¶ng níc ta tõ mét nÒn kinh tÕ quan liªu bao cÊp ®· tõng bíc chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng dÞnh híng XHCN ®a ®Êt níc tho¸t khái t×nh tr¹ng ®ãi nghÌo , ®êi sèng nh©n d©n ®îc n©ng cao .Víi tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ ®øng thø nh× thÕ giíi chØ sau Trung Quèc ®· kh¶ng ®Þnh dêng ®i ®óng ®¾n cña ®¶ng vµ vai trß quan träng cña viªc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN ë níc ta \B.Néi dung I- Nh÷ng lÝ luËn chung vÒ sù h×nh thµnh ph¸t triÓn ®ång bé c¸c lo¹i thÞ trêng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN ë níc ta. 1.Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ truêng ë ViÖt Nam . a.Kinh tÕ thÞ trêng vµ nh÷ng ®Æc ®iÓm cña kinh tÕ thÞ trêng Nh ®· biÕt vµo cuèi thêi k× c«ng x· nguyªn thuû,®Çu thêi k× x· héi n« lÖ loµi ngêi ®· cã mét bíc tiÕn nh¶y vät trong lÜnh vùc s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt . Trong s¶n xuÊt b¾t ®Çu cã s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d , tøc lµ phÇn s¶n phÈm s¶n 1 xuÊt ®îc vît qu¸ phÇn s¶n phÈm tÊt yÕu do ngêi s¶n xuÊt t¹o ra . Nh÷ng s¶n phÈm d thõa Êy ®îc ngêi lao ®éng tÝch luü vµ khi cÇn nh÷ng s¶n phÈm kh¸c hä lÊy ra ®Ó trao ®æi víi nhau tõ ®ã ®· lµm xuÊt hiÖn thÞ trêng s¬ khai. Tuy nhiªn , ph¶i tr¶i qua qu¸ tr×ng ph¸t triÓn l©u dµi , m·i ®Õn giai ®o¹n cuèi x· héi phong kiÕn ®Çu x· héi TBCN kinh tÕ thÞ trêng míi ®îc x¸c lËp , vµ ph¶I ®Õn cuèi giai ®o¹n ph¸t triÓn cña CNTB tù do c¹nh tranh th× kinh tÕ thÞ trêng míi ®îc x¸c lËp hoµn toµn . kinh tÕ thÞ trêng lµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cao cña kinh tÕ hµng ho¸ trong®ã toµn bé yÕu tè ®Çu vµo vµ ®Çu ra cña s¶n xuÊt ®Òu th«ng qua thÞ trêng lÊy tiÒn tÖ lµm m«i giíi . ë ®©u cã kinh tÕ hµng ho¸ th× ë ®ã cã kinh tÕ thÞ trêng Nh vËy kinh tÕ thÞ trêng ph¸t triÓn tõ s¬ khai ®Õn hiÖn ®¹i , lµ mét c«ng tr×nh s¸ng t¹o cña loµi ngêi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ trao ®æi , ®ã lµ tr×nh ®é v¨n minh mµ nh©n lo¹i ®¹t ®îc . Do ®ã mäi quan ®iÓm cho r»ng kinh tÕ thÞ trêng lµ ph¸t minh riªng cña CNTB lµ kh«ng cã c¨n cø . Ngay trong v¨ kiÖn ®¹i héi VIII cña ®¶ng ta ®· kh¼ng ®Þnh “S¶n xuÊt hµng ho¸ lµ thµnh tùu v¨n minh chung cña nh©n lo¹i “ chóng ta kh«ng chØ kiªn ®Þnh “kh«ng bá qua kinh tÕ hµng ho¸ mµ cßn kh¼ng ®Þnh kinh tÕ hµng ho¸ tån t¹i kh¸ch quan cho ®Õn khi CNXH ®îc x©y dùng . Vµ lÇn nµy trong dù th¶o v¨n kiÖn ®¹i héi X tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh “D¶ng vµ nhµ níc ta chñ tr¬ng thc hiÖn nhÊt qu¸n vµ lau dµI chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng cã s qu¶n lÝ cña nhµ níc theo ®Þnh híng XHCN . b.C¬ së kh¸ch quan cña sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng ë ViÖt Nam Sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi víi tÝnh c¸ch lµ c¬ së chung cña s¶n xuÊt hµng ho¸ ch¼ng nh÷ng kh«ng mÊt ®i , mµ tr¸I l¹i cßn ®îc ph¸t triÓn c¶ vÒ chiÒu réng vµ chiÒu s©u . ph©n c«ng lao ®éng trong tõng khu vùc , tõng ®Þa ph¬ng còng ngµy cµng ph¸t triÓn . Sù ph¸t triÓn cña ph©n c«ng lao ®éng ®¬c thÓ hiÖn ë tÝnh phong phó , ®a d¹ng vµ chÊt lîng ngµy cµng cao cña s¶n phÈm ®a ra thÞ trêng. Trong nÒn kinh tÕ níc ta , tån t¹i nhiÒu h×nh thøc së h÷u , ®ã lµ së h÷u toµn d©n, së h÷u tËp thÓ , së h÷u t nh©n , së h÷u hçn hîp . Do ®ã tån t¹i nhiÒu chñ thÓ 2 kinh tÕ ®éc lËp , lîi Ých riªng , nªn quan hÖ gi÷a hä chØ cã quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ . Thµnh phÇn kinh tÕ nhµ níc vµ kinh tÕ tËp thÓ , tuy cïng dùa trªn chÕ ®é c«nh h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt, nhng c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ vÉn cã sù kh¸c biÖt nhÊt ®Þnh,cã quyÒn tù chñ trong kinh doanh, cã lîi Ých riªng.mÆt kh¸c, c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ cßn cã kh¸c nhau vÒ tr×nh ®é kü thuËt - c«ng nghÖ ,vÒ tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lÝ , nªn chi phÝ s¶n xuÊt vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt còng kh¸c nhau . Quan hÖ hµng ho¸ - tiÒn tÖ cßn cÇn thiÕt trong nÒn quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i , ®Æc biÖt trong ®iÒu kiÖn ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ dang ph¸t triÓn ngµy cµng s©u s¾c, v× mçi níc lµ mét quèc gia riªng biÖt , lµ ngêi chñ së h÷u ®èi víi hµng ho¸ ®a ra trao ®æi trªn thÞ trêng thÕ giíi . Sù trao ®æi ë ®©y ph¶i dùa trªn nguyªn t¾c trao ®æi ngang gi¸. Nh vËy , khi kinh tÕ thÞ trêng níc ta tån t¹i tÊt yÕu , kh¸ch quan , th× kh«ng thÓ lÊy ý kiÕn chñ quan mµ xo¸ bá nã ®îc . 2.T¸c dông to lín cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng NÒn kinh tÕ níc ta khi bíc vµo thêi k× qu¸ ®é lªn CNXH cßn mang nÆng tÝnh tù cung t cÊp ,v× vËy s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn sÏ ph¸ vì dÇn kinh tÕ t nhiªn vµ chuyÓn thµnh nÒn kinh tÕ hµng ho¸ , thóc ®Èy x· héi ho¸ s¶n xuÊt. Kinh tÕ hµng ho¸ t¹o ra ®éng lùc thóc ®Èy lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Do c¹nh tranh gi÷a nh÷ng ngêi s¶n xuÊt hµng ho¸ , buéc chñ thÓ hµng ho¸ ph¶i c¶i tiÕn kÜ thuËt , ¸p dông c«ng nghÖ míi vµo s¶n xuÊt ®Ó gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt tíi møc tèi thiÓu nhê ®ã cã thÓ c¹nh tranh ®îc gi¸ c¶ ®øng v÷ng trong c¹nh tranh. Qu¸ tr×nh ®ã thóc ®Èy lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng x· héi . Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ , ngêi s¶n xuÊt ph¶I c¨n cø vµo nhu cÇu ngêi tiªu dïng cña thÞ trêng ®Ó quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt s¶n phÈm g× , víi khèi lîng bao nhiªu , chÊt lîng nh thÕ nµo. Do ®ã kinh tÕ hµng ho¸ kÝch thÝch tÝnh n¨ng ®éng s¸ng t¹o cña chñ thÓ kinh tÕ, kÝch thÝch viÖc n©ng cao chÊt lîng , c¶i tiÕn mÉu m·, còng nh t¨ng khèi lîng hµng ho¸ vµ dÞch vô . 3 Ph©n c«ng lao ®éng x· héi lµ ®iÒu kiÖn ra ®êi vµ tån t¹i cña s¶n xuÊt hµng ho¸, ®Õn lîc nã sù ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ sÏ thóc ®Èy sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi vµ chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt. V× thÕ ph¸t huy ®¬c tiÒm n¨ng, lîi thÕ cña tõng vïng, còng nh lîi thÕ cña ®Êt níc cã t¸c dông më réng quan hÖ kinh víi níc ngoµi. Sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÞ trêng sÏ thóc ®Èy qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung s¶n xuÊt , ®ã t¹o ®iÒu kiÖn ra ®êi cña s¶n xuÊt lín cã x· héi ho¸ cao; ®ång thêi chän ®îc ngêi s¶n xuÊt kinh doanh giái, h×nh thµnh ®éi ngò c¸n bé qu¶n lÝ cã chÊt lîng cao ®¸p øng nhu cÇu cña ph¸t triÓn ®Êt níc. Nh vËy, ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng lµ mét tÊt yÕu kinh tÕ ®èi víi níc ta, mét nhiÖm vô kinh tÕ cÊp b¸ch ®Ó chuyÓn nÒn kinh tÕ l¹c hËu cña níc ta thµnh nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i, héi nhËp vµo sù ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. §ã lµ con ®êng ®óng ®¾n ®Ó ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt, khai th¸c cã hiÖu qu¶ vµo tiÒm n¨ng cña ®Êt níc vµo sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸. Thùc tiÔn trong nh÷ng n¨m ®æi míi ®· chøng minh rµng, viÖc chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng nhiÒu thµnh phÇn lµ hoµn toµn ®óng ®¾n. Nhê ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn,chóng ta ®· bíc ®Çu khai th¸c ®îc tiÒm n¨ng trong níc vµ vèn, kÜ thuËt, c«ng nghÖ cña níc ngoµi, gi¶i phãng ®îc n¨ng lùc s¶n xuÊt gãp phÇn vµo viÖc b¶o ®¶m t¨ng trëng kinh tÕ víi nhÞp ®é t¬ng ®èi cao trong thêi gian qua.cßn HiÖn nay nÒn kinh tÕ thj trêng níc ta cßn ë tr×nh ®é kÐm ph¸t triÓn, kinh tÕ thÞ trêng ph¸t triÓn cha ®ång bé bëi lÏ c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt cßn l¹c hËu, thÊp kÐm, nÒn kinh tÕ Ýt nhiÒu mang tÝnh tù cung tù cÊp ,cho nªn víi mét thÕ giíi ph¸t triÓn nh hiÖn nay ®Ó ph¸t triÓn ®Êt níc th× cÇn ph¶i cã mét chÝnh s¸ch hîp lÝ vµ mét trong nh÷ng chÝnh s¸ch hîp lÝ ®ã lµ viÖc ph¸t triÓn ®ång bé c¸c lo¹i thÞ trêng ë ViÖt Nam, ®iÒu nµy lµ hÕt søc quan träng vµ lµ mét tÊt yÕu ë níc ta. 3. C¸c lo¹i thÞ trêng ë ViÖt Nam Còng nh ë nhiÒu nÒn kinh tÕ thÞ trêng kh¸c, cho ®Õn nay c¸c lo¹i thÞ trêng chÝnh trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN ë níc ta ®îc x¸c ®Þnh gåm cã: 4 ThÞ trêng hµng ho¸ vµ dÞch vô ThÞ trêng tµi chÝnh ThÞ trêng lao ®éng ThÞ trêng ®Êt ®ai- bÊt ®éng s¶n ThÞ trêng khoa häc c«ng nghÖ Ngoµi ra theo thêi gian, sÏ cßn tiÕp tôc ph¸t triÓn thªm c¸c lo¹i thÞ trêng kh¸c n÷a. 4. TÝnh tÊt yÕu ph¶i ph¸t triÓn ®ång bé c¸c lo¹i thÞ trêng Trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi ë níc ta ®ang trong thêi k× ®æi míi, vµo n¨m nay chóng ta sÏ gia nhËp tæ chøc th¬ng m¹i WTO, khi ®ã nÒn kinh tÕ ®Êt níc ph¶i ®èi mÆt víi nhiÒu khã kh¨n thö th¸ch míi, ®Ó ®øng v÷ng ®îc trong c¹nh tranh víi nh÷ng tËp ®oµn kinh tÕ lín cña thÕ giíi ®æ bé vµo ViÖt Nam th× kh«ng cßn c¸ch nµo kh¸c lµ chóng ta ph¶i ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng mét c¸ch ®ång bé, cã nh thÕ míi t¹o ®îc tiÒn ®Ò v÷ng ch¾c cho nÒn kinh tÕ cña ®Êt níc ph¸t triÓn. II. Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn ®ång bé c¸c lo¹i thÞ trêng ë ViÖt Nam 1. Thùc tr¹ng a. Thùc tr¹ng chung vÒ kinh tÕ thÞ trêng ë ViÖt Nam a.1. Giai ®o¹n tríc n¨m 1986. Tõ n¨m 1975 ®Êt níc ViÖt Nam hoµn toµn ®éc lËp vµ thèng nhÊt.c¸ch m¹ng viÖt nam hoµn toµn chuyÓn sang giai ®o¹n míi,c¶ níc x©y dùng CNXH. §Êt níc ta ®I lªn CNXH tõ ®iÓm xuÊt ph¸t rÊt thÊp l¹i chÞu ¶nh hëng nÆng nÒ do chiÕn tranh l©u dµi. Trong 15 n¨m nh©n d©n ta kh«ng ngõng phÊn ®Êu vît qua bao khã kh¨n thö th¸ch , chóng ta ®· cã nhiÒu cè g¾ng trong viÖc hµn g¾n vÕt th¬ng chiÕn tranh kh«i phôc nÒn kinh tÕ bÞ tµn ph¸ nÆng nÒ tõng bíc x¸c lËp quan hÖ s¶n xuÊt míi bíc ®Çu x©y dùng c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt cña CNXH, ph¸t triÓn sù nghiÖp v¨n ho¸ gi¸o dôc y tÕ thiÕt l©p cñng cè chÝnh quyÒn nh©n d©n trong c¶ níc. Tuy nhiªn nÒn kinh tÕ vÉn ë trong t×nh tr¹ng thÊp kÐm, s¶n xuÊt nhá lµ chñ yÕu vµ 5 nÆng nÒ tÝnh tù cung tù cÊp. Tr×nh ®é trang thiÕt bÞ kü thuËt trong s¶n xuÊt còng nh kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ v¨n ho¸ x· héi l¹c hËu, mÊt c©n ®èi, cha t¹o ®îc tÝch luü trong níc trong níc vµ lÖ thuéc nhiÒu vµo bªn ngoµi. C¬ chÕ qu¶n lÝ tËp trung quan liªu bao cÊp ®Ó l¹i nhiÒu hËu qu¶ tiªu cùc.NÒn kinh tÕ ho¹t ®éng víi hiÖu qu¶ thÊp. Khñng kho¶ng kinh tÕ x· héi diÔn ra nhiÒu n¨m víi ®Æc trng s¶n xuÊt chËm vµ kh«ng æn ®Þnh, l¹m ph¸t lªn ®Õn 774,7% n¨m 1986. Tµi nguyªn thiÕt bÞ lao ®éng vµ tµi n¨ng ®îc sö dông thÊp. ®êi sèng nh©n d©n thiÕu thèn, nÕp sèng v¨n ho¸ tinh hÇn vµ ®¹o ®øc kÐm lµnh m¹nh, trËt tù an toµn x· héi kh«ng ®îc b¶o ®¶m, tham nhòng nhiÒu, tÖ n¹n ngµy mét gia t¨ng. Trªn thùc tÕ níc ta tõ nghÞ quyÕt héi nghÞ lÇn thø 6 ban chÊp hµnh trung ¬ng kho¸ IV (n¨m 1979) c¸c quan hÖ hµng ho¸ vµ tiÒn tÖ ®· ®îc chÊp nhËn nhng chØ ë møc ®é thø yÕu. §ã lµ do qu¸ nhiÒu thËp kØ, qua t tëng kinh tÕ x· héi chñ nghÜa mang nÆng thµnh kiÕn, quan hÖ hµng ho¸ vµ c¬ chÕ thÞ trêng .Coi nã lµ biÓu hiÖn thuéc tÝnh cña chÕ ®é t h÷u vµ t b¶n. MÆt kh¸c lµ do chóng ta x©y dùng CNXH theo m« h×nh rËp khu«n gi¸o ®iÒu chñ quan duy ý chÝ c¸c m¨t bè chÝ c¬ cÊu kinh tÕ thiÕu vÒ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nÆng, quy m« lín, víi xo¸ bá c¸c h×nh thøc kinh tÕ dùa trªn chÕ ®é t h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt, ph¸t triÓn kinh tÕ quèc doanh vµ kinh tÕ tËp thÓ, nÆng h×nh thøc phñ nhËn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ theo c¬ chÕ thÞ trêng, bé m¸y quan liªu cång kÒnh kÐm hiÖu qu¶. Nh÷ng sai lÇm ®ã ®· k×m h·m lùc lîng s¶n xuÊt vµ nhiÒu ®éng lùc ph¸t triÓn. Cuéc c¶i c¸ch kinh tÕ bÞ ®Èy lïi. T tëng Lªnin trong chÝnh s¸ch kinh tÕ Mac bÞ xem nh bíc lïi t¹m thêi bÊt ®¾c dÜ. a.2. Giai ®o¹n n¨m 1986-1990 tríc t×nh h×nh ®ã, ®¹i héi VI ®· cã nh÷ng t tëng ®æi míi nhng cha ®I nhanh vµo cuéc sèng, cßn cã lùc c¶n, nÒn kinh tÕ tiÕp tôc gÆp khã kh¨n trong nh÷ng n¨m ®Çu, nhng tõ n¨m 1989 c¸c biÖn ph¸p ®æi míi nh ¸p dông chÝnh s¸ch l·i suÊt d¬nh, xo¸ bá chÕ ®é tem phiÕu, lo¹ibá mét sè kho¶n chi ng©n s¸ch bao cÊp, më réng quan hÖ thÞ trêng… §· thôc sù ®I vµo cuéc sèng vµ t¹o chuyÓn biÕn râ rÖt lµm cho nÒn kinh tÕ cã nhiÒu khëi s¾c. VÝ dô :nh giai ®o¹n 1986-1990 ®Çu t 6 cho toµn x· héi t b¶n lµ 12,5% GDP t¨ng trëng trung b×nh lµ 3,9% , kim ng¹ch suÊt khÈu ®¹t 23tûUSD/n¨m. VÒ mÆt l¹m ph¸t th× n¨m 12986 lµ 774,7% ®Õn n¨m 1990 gi¶m xuèng cßn 67,1%. a.3. Giai ®o¹n tõ 1991-2000: Do míi cã mét sè biÖn ph¸p ®¬c ¸p dông vµo cuèi k× kÕ ho¹ch 1989-1990 nªn kÕt qu¶ thêi k× nµy cßn h¹n chÕ. Song c¸I ®îc cña thêi k× nµy lµ chóng ta ®· thùc hiÖn chuyÓn ®æi c¬ chÕ m¹nh mÏ, ®Õn giai ®o¹n 1991-1995 sù chuyÓn ®æi ®ã ®· ph¸t huy t¸c dông vµ t¹o nªn thêi ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. §¹i héi ®¶ng VII (6\1991) víi nh÷ng quyÕt s¸ch quan träng nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lÝ cña nhµ níc theo ®Þnh híng XHCN cã sù qu¶n lÝ cña nhµ níc. TiÕp tôc ®æi míi c¶ vÒ bÒ réng lÉn chiÒu s©u k×m chÕ ®Èy lïi l¹m ph¸t gi÷ v÷ng vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt, b¾t tÝch luü néi bé nÒn kinh tÕ. Nh÷ng quyÕt s¸ch Êy ®îc ®a ra trong thêi ®iÓm “ngµn c©n treo sîi tãc “ trong bèi c¶nh quèc tÕ kh«ng thuËn lîi, nguån lùc ph¸t triÓn bÞ thiÕu hôt … dêng nh ®· tiÕp thªm søc m¹nh cho qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ ®Ó gãp phÇn ®Êt níc tho¸t khái khñng kho¶ng . tèc ®é t¨ng trëng GDP hµn n¨m ®¹t 2,8% (môc tiªu lµ 5-6,5%) trong ®ã n«ng nghiÖp t¨ng 4,5%, c«ng nghiÖp vµ x©y dùng c¬ b¶n t¨ng 13,6% vµ dÞch vô t¨ng 8,8% l¹m ph¸t h¹n chÕ æn ®Þnh ë møc thÊp (b×nh qu©n 23,4%/n¨m)/. b. Thùc tr¹ng vÒ c¸c lo¹i thÞ trêng 1.ThÞ trêng hµng ho¸ vµ dÞch vô ThÞ trêng hµng ho¸ vµ dÞch vô ®îc h×nh thµnh s¬ khai ngay trong thêi k× kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung vµ ®Õn nay nã ®· ph¸t triÓn kh¸ tèt. ThÞ trêng nµy ho¹t ®éng ngµy cµng s«i ®éng, lîng hµng ho¸ ®a vµo lu th«ng t¨ng liªn tôc, tèc dé cao, ®¸p øng ®îc yªu cÇu c¬ b¶n cña s¶n xuÊt vµ ®êi sèng d©n c. §· h×nh thµnh ®îc thÞ trêng thèng nhÊt vµ th«ng suÊt trong c¶ níc, më réng vµ ph¸t triÓn thÞ trêng quèc tÕ, tõng bíc ®a thÞ trêng trong níc héi nhËp khu vùc vµ quèc tÕ. ThÞ trêng nµy d· cã ®ñ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ gãp mÆt vµ sù v©n hµnh cña nã, vÒ c¬ b¶n ®îc tu©n thñ theo c¸c quy luËt kh¸ch quan. 7 Tuy nhiªn thÞ trêng hµng ho¸ vµ dÞch vô cung ®ang ®øng tríc nh÷ng th¸ch thøc vÒ chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ trong thÕ c¹nh tranh víi c¸c níc, nã vÉn cßn ph©n t¸n, manh món, quy m« nhá, chÊt lîng hµng ho¸ kÐm,tÝnh c¹nh tranh ca cao, søc mua cßn thÊp, hµng ho¸ ø ®äng khã tiªu thô, trong khi hµng ho¸ níc ngoµi trµn vµo lµm cho c¸c doanh nghiÑp trong níc ngµy cµng khã kh¨n trong thÕ c¹nh tranh. ThÞ trêng vµ søc mua ph¸t triÓn kh«ng ®ång ®Òu trong ph¹m vi cña níc ta. Søc mua thÊp, ®Æc biÖt lµ ë n«ng th«n vïng nói,vïng xa. Trong khi hµng ho¸ níc ta s¶n xuÊt khã tiªu thô, th× t×nh tr¹ng bu«n lËu, hµng gi¶, hµng lËu lu th«ng trªn thÞ trêng ®ang lµm tæn h¹i ®Õn lîi Ých cña ngêi tiªu dïng vµ c¸c doanh nghiÖp. VÊn ®Ò qu¶n lý cña Nhµ níc ®èi víi thÞ trêng hµng ho¸ vµ dÞch vô cßn nhiÒu bÊt cËp. ViÖc qu¶n lý thÞ trêng hµng ho¸ vµ dÞch vô ®ang gÆp khã kh¨n. HÖ thèng chÝnh s¸ch ph¸p luËt ®· cã nhiÒu tiÕn bé nhng tÝnh ®ång bé cßn yÕu, viÖc ph©n tÝch dù b¸o thÞ trêng cha ®i vµo nÒ nÕp vµ cha thËt chÝnh x¸c. 2. ThÞ trêng tµi chÝnh ThÞ trêng tiÒn tÖ: Tríc nh÷ng n¨m 1990, ho¹t ®éng cña tiÒn tÖ, tÝn dông va ng©n hµng cßn mang nÆng tÝnh bao cÊp, g¾n víi biÖn ph¸p qu¶n lý hµnh chÝnh, ph¸p lÖnh Tõ khi ph¸p lÖnh ng©n hµng ra ®êi n¨m 1990, c¸c luËt Ng©n hµng Nhµ níc vµ c¸c luËt tæ chøc tÝn dông n¨m 1997 cã hiÖu lùc th× nã ®· cã nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc tíi sù ph¸t triÓn cña thÞ trêng tiÒn tÖ. Cïng víi sù h×nh thµnh cña c¸c lo¹i thÞ trêng tiÒn tÖ, mét sè c«ng cô trªn thÞ trêng tiÒn tÖ ViÖt Nam còng ®îc h×nh thµnh ®ã lµ: TÝn phiÕu kho b¹c , TÝn phiÕu ng©n hµng Nhµ níc, Th¬ng phiÕu, Kú phiÕu ng©n hµng th¬ng m¹i( chøng chØ tiÒn tÖ). Bªn c¹nh thÞ trêng tiÒn tÖ chÝnh thøc, thÞ trêng ngo¹i tÖ ngÇm còng ph¸t triÓn. Ho¹t ®éng cña thÞ trêng ngo¹i tÖ ngÇm cã mét sè t¸c ®éng tÝch cùc nh ®¸p øng nhu cÇu giao dÞch b»ng ngo¹i tÖ cña c¸c tÇng líp d©n c, c¸c doanh nghiÖp mét c¸ch nhanh chãng trong ®iÒu kiÖn thÞ trêng ngo¹i tÖ chÝnh thøc cha ph¸t triÓn. Tuy nhiªn ho¹t ®éng cña thÞ trêng tiÒn tÖ ngÇm n»m ngoµi sù kiÓm so¸t kiÓm so¸t cña Nhµ níc, v× vËy lµm gi¶m hiÖu lùc cña viÖc thi hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, 8 t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ho¹t ®éng bÊt hîp ph¸p nh tham nhòng, bu«n lËu vµ ch¶y m¸u ngo¹i tÖ. ThÞ trêng vèn: ThÞ trêng tÝn dông trung vµ dµi h¹n ®· cã bíc chuyÓn biÕn tÝch cùc. Tû träng cho vay trung vµ dµi h¹n cña hÖ thèng ng©n hµng th¬ng m¹i ®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ. C¸c c«ng ty chøng kho¸n ®Òu ®· ho¹t ®éng æn ®Þnh, c¬ cÊu doanh thu cña c¸c c«ng ty chøng kho¸n ®· chuyÓn biÕn theo chiÒu híng tÝch cùc, nÕu ng©n hµng tríc ®©y phÇn lín doanh thu lµ tõ l·i trªn vèn kinh doanh th× hiÖn nay phµn lín doanh thu tõ trªn nghiÖp vô m«i giíi. Trong thêi gian qua, Uû ban chøng kho¸n Nhµ níc ®· thùc hiÖn nhiÒu biÖn ph¸p qu¶n lý thÞ trêng kh¸ hiÖu qu¶, phï hîp víi ®Æc ®iÓm giai ®o¹n ®Çu cña thÞ trêng. Tuy nhiªn mét sè quyÕt ®Þnh cßn mang tÝnh hµnh chÝnh, v× vËy trong nhiÒu trêng hîp cha theo kÞp vµ ®iÒu chØnh thÞ trêng mét c¸ch hiÖu qu¶ Nh×n chung thÞ trêng chøng kho¸n VN cßn qu¸ nhá bÐ, ho¹t ®éng cßn nhiÒu yÕu kÐm, cha ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña nÒn kinh tÕ, nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ hiÖn nay. ViÖc ph¸t hµnh vµ niªm yÕt chøng kho¸n trªn thÞ trêng chøng kho¸n béc lé kh«ng Ýt nh÷ng bÊt cËp nh sè lîng c¸c chøng kho¸n niªm yÕt trªn trung t©m giao dich chøng kho¸n cßn qu¸ Ýt so víi nhu cÇu vµ so víi sè lîng c¸c c«ng ty cæ phÇn, khèi lîng tr¸i phiÕu chÝnh phñ ph¸t hµnh hµng n¨m cßn thÊp. 3. ThÞ trêng hµng ho¸ søc lao ®éng ThÞ trêng lao ®éng lµ mét bé phËn h÷u c¬ cña hÖ thèng c¸c lo¹i thÞ trêng trong nÒn kinh tÕ. ThÞ trêng lao ®éng tån t¹i vµ ph¸t triÓn liªn quan vµ t¸c ®éng qua l¹i víi c¸c thÞ trêng kh¸c. Trong nh÷ng n¨m qua thÞ trêng lao ®éng còng ®· ®îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn, giao dÞch trªn thÞ trêng lao ®éng ®· s«i ®éng h¬n, xuÊt hiÖn nhiÒu trung t©m xóc tiÕn viÖc lµm, c¸c h×nh thøc giao dÞch trªn thÞ trêng lao ®éng còng ®· bíc ®Çu ®îc chÝnh thøc ho¸ th«ng qua " hîp ®ång lao ®éng ", "Tho¶ íc lao ®éng tËp thÓ ". Lùc lîng lao ®éng ®· bíc ®Çu ®îc ph©n bæ xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu thÞ trêng 9 ¥ níc ta, thÞ trêng lao ®éng phæ th«ng kh¸ ph¸t triÓn nhng thÞ trêng lao ®éng cã tr×nh ®é cao, ®Æc biÖt thÞ trêng lao ®éng chÊt x¸m cßn nhá bÐ. Bªn c¹nh ®ã, chóng ta cßn cã nh÷ng khã kh¨n vÒ c tró, hé khÈu, sù chuÈn bÞ tr×nh ®é cho ngõ¬i lao ®éng, c¸c c«ng ty cung øng dÞch vô lao ®éng ®ång bé ®· lµm chËm sù ph¸t triÓn vµ ®ang chia c¾t thÞ trêng lao ®éng. Trªn thÞ trêng lao ®éng c¸i gi¸ ph¶i tr¶ cho ngêi lao ®éng (tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng) thÊp; hÖ thèng th«ng tin, thèng kª vÒ thÞ trêng lao ®éng kh«ng ®éng bé vµ cã ®é tin cËy thÊp ®· lµm c¶n trë sù ph¸t triÓn cña thÞ trêng nµy. Tû lÖ thÊt nghiÖp vµ thiÕu viÖc lµm ë níc ta vÉn cßn cao. ThÞ trêng lao ®éng l¹i cã sù ph©n m¶ng lín giòa lao ®éng ë thµnh thÞ víi lao ®éng n«ng th«n, gi÷a lao ®éng chÝnh quy vµ lao ®éng kh«ng chÝnh quy, gi÷a lao ®éng trong c¸c DNNN víi lao ®éng trong khu vùc d©n doanh, gi÷a lao ®éng hiÖn ®¹i víi lao ®éng truyÒn thèng, gi÷a lao ®éng trong c¸c ngµnh vµ lÜnh vùc kinh tÕ. §iÒu nµy ®· c¶n trë m¹nh tÝnh linh ho¹t cña thÞ trêng lao ®éng, c¸c nhãm d©n c thêng bÞ bã buéc ë c¸c m¶ng ®ã. 4. ThÞ trêng ®Êt ®ai. ThÞ trêng bÊt ®éng s¶n lµ mét trong nh÷ng thÞ trêng rÊt quan träng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. ViÖc ph¸t triÓn thÞ trêng bÊt ®éng s¶n cã t¸c ®éng ®Õn t¨ng trëng kinh tÕ th«ng qua c¸c kªnh nh: t¹o ra kich thÝch ®Çu t vµo ®Êt ®ai, nhµ xëng, chuyÓn bÊt ®éng s¶n thµnh tµi s¶n tµi chÝnh ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ. §Æc ®iÓm chung nhÊt cña lo¹i bÊt ®éng s¶n lµ g¾n liÒn víi ®Êt, tuy nhiªn kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c lo¹i bÊt ®éng s¶n ®Òu lµ bÊt ®éng s¶n hµng ho¸ vµ tham gia vµo thÞ trêng bÊt ®éng s¶n. ë níc ta ®Êt thuéc së h÷u toµn d©n vµ ph¸p luËt kh«ng cho phÐp mua b¸n ®Êt , do ®ã ®Êt kh«ng ph¶i lµ hµng ho¸, chØ quyÒn sö dông ®Êt míi ®îc c«ng nhËn lµ hµng ho¸. Nh vËy thÞ trêng bÊt ®éng s¶n ë níc ta míi ®îc chÝnh thøc thõa nhËnvÒ mÆt ph¸p lý trong mét sè n¨m gÇn ®©y khi Nhµ níc x¸c ®Þnh quyÒn sö dông ®Êt cã gi¸ vµ cho phÐp chuyÓn nhîng, chuyÓn ®æi, cho thuª vµ cho thuª l¹i gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt vµ tõ khi nhµ níc cã chÝnh s¸ch b¸n nhµ thuéc quyÒn së h÷u nhµ níc. Tuy míi h×nh thµnh vµ hiÖn cßn rÊt s¬ khai nhng ngay tõ ®Çu ho¹t ®éng trªn thÞ trêng nµy ®· rÊt s«i ®éng, ®Æc biÖt lµ vµo nh÷ng 10 thêi k× " sèt ®Êt", "sèt nhµ". Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn lo¹i thÞ trêng nµy ®· cã nh÷ng t¸c ®éng m¹nh mÏ tíi ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi. Tuy nhiªn thÞ trêng bÊt ®éng s¶n ë níc ta cßn nhiÒu khiÕm khuyÕt vµ t¸c ®éng tiªu cùc do ®Êt ®ai cha ®îcthõa nhËn chÝnh thøc lµ hµng ho¸ nªn ®· h×nh thµnh mét thÞ trêng "ngÇm" vÒ ®Êt ®ai vµ thÞ trêng nµy ®· bÞ mÐo mã. Theo sè liÖu cña tæng côc §Þa chÝnh n¨m 2003th× Nhµ níc chØ kiÓm so¸t ®îc 30% thÞ trêng ®Êt ®ai, cßn 70% lµ mua b¸n trao tay tho¶ thuËn trùc tiÕp gi÷a ngêi mua vµ ngêi b¸n vµ n»m ngoµi tÇm kiÓm so¸t cña Nhµ níc. KÕt qu¶ lµ Nhµ níc kh«ng kiÓm so¸t ®îc sù ho¹t ®éng cña thÞ trêng nµy, ng©n s¸ch Nhµ níc bÞ thÊt thu lín. H¬n n÷a, trªn thÞ trêng cung - cÇu vÒ bÊt ®éng s¶n mÊt c©n ®èi nghiªm träng, gi¸ c¶ dÔ biÕn ®éng do thÞ trêng "nãng , l¹nh" thÊt thêng. Quy tr×nh mua b¸n bÊt ®éng s¶n qu¸ phøc t¹p, qua nhiÒu kh©u trung gian kh«ng cÇn thiÕt, g©y tèn kÐm vÒ thêi gian vµ chi phÝ. Th«ng tin vÒ c¸c lo¹i bÊt ®éng s¶n vµ giao dÞch bÊt ®éng s¶n trªn thÞ trêng kh«ng ®Çy ®ñ, thiÕu minh b¹ch. Nh÷ng yÕu kÐm nãi trªn cña thÞ trêng bÊt ®éng s¶n lµm cho kh«ng Ýt diÖn tÝch ®Êt vµ nhµ bÞ sö dông kÐm hiÖu qu¶, g©y l·ng phÝ, hiÖn tîng ®Êt bá hoang vÉn cßn nhiÒu. ViÖc Nhµ níc ta ®· ban hµnh luÇt ®Êt ®ai , söa ®æi bæ sung trong thêi gian qua ®· ®¸p øng ®îc nhiÒu vÊn ®Ò bøc xóc cña x· héi trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ trêng, tuy nhiªn trªn thùc tÕ trong qu¸ tr×nh ¸p dông nã cßn béc lé nhiÒu bÊt cËp cÇn ph¶i tiÕp tôc nghiªn cøu tæng kÕt ®Ó cã mét m«i trêng ph¸p lý æn ®Þnh l©u dµi ph¸t triÓn ®ång bé c¸c thÞ trêng ë níc ta. 5. ThÞ trêng khoa häc vµ c«ng nghÖ Khoa häc vµ c«ng nghÖ lµ lÜnh vùc rÊt quan träng trong qu¸ tr×nh tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i hãa ë níc ta. Khoa häc -c«ng nghÖ ®îc thÞ trêng chÊp nhËn vµ thÞ trêng khoa häc c«ng nghÖ ®· ph¸t triÓn m¹nh ë c¸c níc cã nÒn c«ng nghÖ ®· ph¸t triÓn, cßn ë níc ta §¶ng vµ Nhµ níc ta ®· quan t©m vµ nhËn râ tÇm quan träng cña khoa häc c«ng nghÖ , tuy nhiªn sù chó ý dµnh cho thÞ trêng khoa häc c«ng nghÖ míi ®îc thÓ hiÖn râ trong mét sè n¨m gÇn ®©y.Do ®ã thÞ trêng 11 nµy ®ang cßn ë møc ®é manh nha, c¸c yÕu tè cÊu thµnh cña thÞ trêng cha ®îc h×nh thµnh ®Çy ®ñ. sù ph¸t triÓn thÞ trêng khoa häc vµ c«ng nghÖ LuËt khoa häc vµ c«ng nghÖ ®· cã ®iÒu kho¶n quy ®Þnh vÒ quyÒn së h÷u , quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi kÕt qu¶ nghiªn cøu khoa häc vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ nhng cha cã v¨n b¶n díi luËt nµo quy ®Þnh cô thÓ diÒu nµy. §©y cã lÏ lµ mét trong nh÷ng c¶n trë lín cho sùph¸t triÓn thÞ trêng khoa häc vµ c«ng nghÖ. Mét vÊn ®Ò n÷a lµ nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta cha ph¸t triÓn ®ñ møc ®Ó cã ®îc mét thÞ trêng khoa häc c«ng nghÖ s«i ®éng, hµng ho¸ cung cÊp cho thÞ trêng khoa häc vµ c«ng nghÖ, nhÊt lµ nh÷ng c«ng nghÖ míi phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ níc ta, phï hîp víi kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña nhiÒu doanh nghiÖp cha nhiÒu do kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña c¸c tæ chøc phÝa cung cßn nhiÒu h¹n chÕ. H¬n n÷a ë níc ta c¸c tæ chøc t vÊn chuyÓn giao c«ng nghÖ nh×n chung cßn thiÕu vµ yÕu c¶ vÒ n¨ng lùc lÉn tæ chøc , c¸c héi chî triÓn l·m KHCN cha ph¶i lµ héi chî giao dich mua b¸n hµng ho¸ khoa häc vµ c«ng nghÖ , th«ng tin mua b¸n lo¹i hµng ho¸ nµy cßn nhiÒu yÕu kÐm, cha ®¸p øng ®îc nhu cÇu cña c¶ phÝa cung lÉn phÝa cÇu Nh vËy trong lÜnh vùc khoa häc - c«ng nghÖ ë níc ta ®· tån t¹i quan hÖ mua - b¸n (chuyÓn giao) gi÷a c¸c c¸ nh©n, tæ chøc nghiªn cøu víi ngêi s¶n xuÊt vµ doanh nghiÖp nhng cµn mang tÝnh côc bé, tù ph¸t vµ trong ph¹m vi hÑp, kh«ng cã c¬ quan qu¶n lý thèng nhÊt, cha h×nh thµnh m¹ng líi giao dÞch, liªn kÕt gi÷a ngêi mua vµ ngêi b¸n. HiÖn v·n cßn thiÕu mét hÖ thèng ph¸p luËt vµ hÖ thèng tæ chøc qu¶n lý ®Ó cã thÓ h×nh thµnh thÞ trêng KHCN s«i ®éng, ph¸t triÓn 2. Gi¶i ph¸p a. §æi míi t duy lý luËn trong sù nghiÖp ®æi míi ë ViÖt Nam. §¹i héi §¶ng céng s¶n ViÖt Nam ®· ®Ò ra ®êng lèi ®æi míi toµn diÖn tõ ®æi míi kinh tÕ lµ träng t©m, ®Õn ®æi míi chÝnh trÞ v¨n ho¸ x· héi, tõ ®æi míi t duy nhËn thøc t tëng ®Õn hoÆt ®éng thùc tiÔn cña ®¶ng nhµ níc vµ nh©n d©n vÊn ®Ò cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh trong sù nghiÖp ®æi míi lµ ®¶ng ph¶i ®æi míi trªn c¶ ba lÜnh vùc : ®æi míi t duy lµ ®æi míi ph¬ng ph¸p t duy, kh¾c phôc lèi t duy kinh 12 nghiÖm, gi¸o ®iÒu, chñ quan ®iÓn h×nh. Ph¶I tiÕn hµnh lo¹i bá nh÷ng quan ®iÓm sai tr¸i kh¾c phôc nh÷ng quan ®iÓm l¹c hËu vÒ CNXH. ®æi míi t duy nh»m qu¸n triÖt ph¬ng ph¸p t duy biÖn chøng duy vËt, h×nh thµnh nªn nh÷ng quan ®iÓm míi vÒ x· héi,vµ con ®êng ®I lªn CNXH ë ViÖt N¶mtªn nÒn t¶ng lÝ luËn M¸c_lªnin vµ t táng Hå ChÝ Minh. Tõ ®¹i héi ®¶ng VI ®Õn nay ®· gÇn 15 n¨m, ®· qua c¸c k× ®¹i héi VII, VIII ®êng lèi ®æi míi ®· ®îc cô thÓ ho¸ vµ ph¸t triÓn,®em l¹i nh÷ng thµnh tùu to lín vµ rÊt quan träng trong sù nghiÖp ®æi míi ë ViÖt Nam. §¶ng céng s¶n ViÖt Nam tríc sau nh mét vÉn kh¼ng ®Þnh môc tiªu CNXH cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam. Nhng trong qu¸ tr×nh x©y dùng CNXH ë níc ta ®· xuÊt hiÖn bÖnh chñ quan duy ý chÝ. §¹i héi ®¶ng VII ®· kh¼ng ®Þnh “ trong c¸ch m¹ng XHCN ®¶ng ta ®· cè g¾ng t×m tßi, nghiªn cøu x©y dùng ®êng lèi, môc tiªu vµ ph¬ng híng XHCN. Nhng ®¶ng ®· ph¹m sai lÇm chñ quan duy ý chÝ vi ph¹m qui luËt kh¸ch quan nãng véi trong viÖc c¶i t¹o XHCN, xo¸ bá ngay nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, cã lóc thóc ®Èy viÖc x©y dùng c«ng nghiÖp nÆng, duy tr× qu¸ l©u c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp, cã nhiÒu chñ tr¬ng sai trong viÖc c¶i c¸ch gi¸ c¶, tiÒn tÖ, tiÒn l¬ng, c«ng t¸c t tëng vµ tæ chøc c¸n bé ph¹m nhiÒu khuyÕt ®iÓm nghiªm träng, qu¸n triÖt nguyªn t¾c kh¸ch quan kh¾c phôc bÖnh chñ quan duy ý chÝ lµ nhiÖm vô cña toµn ®¶ng toµn d©n. b. Thùc hiÖn nhÊt qu¸n chÝnh s¸ch kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. Trªn c¬ sá ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thø së h÷u, thùc hiÖn nhÊt qu¸n vµ l©u dµi chÝnh s¸ch ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn. LÊy viÖc ph¸t triÓn søc s¶n xuÊt, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi, c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n lµm môc tiªu quan träng ®Ó khuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµ c¸c h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh. Theo tinh thÇn ®ã, tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu b×nh ®¼ng tríc ph¸p luËt, ®Òu ®îc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn c. Thùc hiÖn tèt vai trß, chøc n¨ng qu¶n lý Nhµ níc vÒ kinh tÕ T¹o ®iÒu kiÖn, m«i trêng cho c¸c quy luËt kinh tÕ ho¹t ®éng nh quy luËt gi¸ trÞ, quy luËt cung cÇu, quy luËt c¹nh tranh.TËp trung vµo x©y dùng, hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt, chÝnh s¸ch t¹o m«i trêng b×nh ®¼ng cho sù ho¹t ®éng cña c¸c 13 thµnh phÇn kinh tÕ. Lu«n bæ xung vµ hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt.TËp trung ph¸t triÓn hÖ thèng gi¸o dôc- ®µo t¹o, ph¸t triÓn tiÒm n¨ng khoa häc-c«ng nghÖ vµ x©y dùng kªt cÊu h¹ tÇng. d. Më réng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ ®èi ngo¹i, gi÷ v÷ng æn ®Þnh chÝnh trÞ, hoµn thiÖn hÖ thèng luËt ph¸p ChØ cã thÓ më cöa kinh tÕ, héi nhËp vµo kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi míi thu hót ®îc vèn, kü thuËt vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, ®Ó khai th¸c tiÒm n¨ng vµ thÕ m¹nh cña ®Êt níc nh»m ph¸t triÓn kinh tÕ Sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞi bao giê còng lµ nh©n tè quan träng ®Çu tiªn ®Ó ph¸t triÓn, lµ ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh trong vµ ngoµi níc yªn t©m ®Çu t cho s¶n xuÊt.HÖ thèng ph¸p luËt ®ång bé lµ c«ng cô quan träng ®Ó Nhµ níc qu¶n lý nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn. Nã t¹o ra hµnh lang ph¸p luËt cho mäi ho¹t ®éng kinh tÕ, buéc c¸c doanh nghiÖp chÊp nhËn sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ níc. 2.2.1.ThÞ trêng hµng ho¸ vµ dÞch vô NghÞ quyÕt §¹i h«i IX ®· nhÊn m¹nh " ph¸t triÓn thÞ trêng hµng ho¸ dÞch vô, ph¸t huy vai trß nång cèt ®Þnh híng vµ ®iÒu tiÕt cña kinh tÕ Nhµ níc trªn thÞ trêng ", "h¹n chÕ vµ kiÓm so¸t ®äc quyÒn kinh doanh".§©y lµ nh÷ng ®Þnh híng c¬ b¶n ®èi víi sù ph¸t triÓn cña thÞ trêng hµng ho¸ dÞch vô. Kinh tÕ Nhµ níc chØ nªn gi÷ vai trß nßng cèt vµ ®Þnh híng ®èi víi ®êi sèng kinh tÕ x· héi nh an ninh, quèc phßng, ®iÖn níc, gi¸o dôc. Nh÷ng laäi hµng ho¸ dÞch vô kh¸c nªn ®Ó cho thÞ trêng tù quyÕt ®Þnh. BiÖn ph¸p quan träng ®Ó ph¸t triÓn nhanh vµ lµnh m¹nh thÞ trêng hµng ho¸ lµ hoµn thiÖn khung ph¸p lý ®iÒu chØnh thÞ trêng nµy, ban hµnh c¸c bé luËt c¹nh tranh vµ kiÓm so¸t ®äc quyÒn trong kinh doanh, bæ sung c¸ luËt hiÖn hµnh vµ ban hµnh luËt míi híng tíi viÖc t¹o ra m«i trêng kinh doanh th«ng tho¸ng vµ cã tÝnh c¹nh tranh cao. §ång thêi qu¸n triÖt thùc thi c¸c chÝnh s¸ch cña Nhµ níc Mét yÕu tè quan träng ®Ó ph¸t triÓn thÞ trêng hµng ho¸ dÞch vô vµ còng lµ môc tiªu híng tíi cña thÞ trêng nµy lµ híng tíi thÞ trêng quèc tÕ më cöa thÞ trêng 14 trong níc h¬n n÷a t¹o ¸p lùc n©ng cao søc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp trong níc. §ång thêi ph¶i tiÕn hµnh kiÓm tra chÊt l¬ng hµng ho¸ trªn thÞ trêng. 2.2.2 ThÞ trêng tµi chÝnh Trong v¨n kiÖn §¹i héi lÇn thø IX cña §¶ng, §¶ng ta ®· x¸c ®Þnh " chuyÓn c¬ chÕ ph©n bæ nguån vèn vay Nhµ níc mang tÝnh hµnh chÝnh sang cho vay theo c¬ chÕ thÞ trêng, xo¸ bá bao cÊp th«ng qua tÝn dông ®Çu t…". Víi ®Þnh híng nh vËy th× §¶ng vµ Nhµ níc ta ®· ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p nh: §Èy m¹nh viÖc cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ níc , tiÕn tíi cho phÐp cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi. CÇn t¨ng c¬ héi cho c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh tiÕp cËn víi nguån vèn tÝn dông cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i Nhµ níc vµ quü hç trrî ph¸t triÓn, ®ång thêi t¨ng thu hót ®Çu t tõ níc ngoµi. Ph¸t triÓn hÖ thèng ng©n hµng còng nh c¸c doanh nghiÖp kinh doanh trong lÜnh vùc tµi chÝnh cã ®ñ n¨ng lùc c¹nh tranh trong ®iÒu kiÖn h«i nhËp. C©n ®Ò cao vai trß cña NHNN trong viÖc gi¸m s¸t ho¹t ®éng kinh doanh tiÒn tÖ nãi chung vµ sö dông linh ho¹t c¸c c«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ nh chÝnh s¸ch l·i suÊt, chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i, kiÓm so¸t l¹m ph¸t. X©y dùng vµ ph¸t triÓn hÖ thèng thÓ chÐ ®¶m b¶o ®îc kh¶ n¨ng héi nhËp quèc tÕ. C¸c tæ chøc tµi chÝnh trong níc cÇn ®îc x©y dùng vµ cã c¬ chÕ ho¹t ®éng phï hîp h¬n víi ®iÒu kiÖn míi. §©y còng chinh lµ biÖn ph¸p híng tíi môc tiªu cña §¹i h«i IX nh»m " Ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng thÞ trêng vèn, t¨ng kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi cña ®ång tiÒn VN". 2.2.3 ThÞ trêng bÊt ®éng s¶n Thø nhÊt ph¸t triÓn thÞ trêng bÊt ®éng s¶n mét c¸ch bÒn v÷ng chó träng hiÖu qu¶ ®ång thêi ®¶m b¶o c«ng b»ng x· héi. Thø hai ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p h¹n chÕ vµ ng¨n ngõa nh÷ng hËu qu¶ tiªu cc do thÞ trêng phi chÝnh quy g©y ra. Ban hµnh luËt, söa ®æi bæ sung cho phï hîp víi t×nh h×nh hiÖn nay. Söa ®æi bæ sung quy chÕ bÊt ®éng s¶n c«ng. HiÖn nay hÇu hÕt c¸c c¬ quan c«ng quyÒn ®îc Nhµ níc giao ®¸t kh«ng thu tiÒn sö dông ®Êt v× 15 vËy trong thêi gian tíi, cÇn thùc hiÖ chÕ ®é thuª ®Êt vµ c¸c bÊt ®éng s¶n trªn ®Êt ®èi víi c¸c tæ chøc c«ng quyÒn. §©y lµ mét vÊn ®Ò míi vµ phøc t¹p Thø ba, n©ng cao dù b¸o nhu cÇu ®a d¹ng vÒ c¸c lo¹i nhµ ë cña nhãm d©n c, t¹o c¬ héi cã nhµ ë phï hîp cho mäi ngêi. Thø t ®a d¹ng ho¸ c¸c tæ chøc tµi chÝnh ban hµnh c¸c c¬ chÕ ®Ó c¸c tæ chøc nµy tham gia thÞ trêng bÊt ®éng s¶n. Th n¨m ¸p dông c¬ chÕ gi¸ thÞ trêng víi c¸c giao dÞch vÒ bÊt ®éng s¶n theo híng: gi¸ c¶ bÊt ®éng s¶n gi¸ quyÒn sö dông ®Êt nãi riªng, khung gi¸ bÊt ®éng s¶n do Nhµ níc ban hµnh chØ ¸p dông trong ph¹m vi giao dÞch giøa Nhµ níc víi c¸c tæ chøc, c¸ nh©n trong viÖc giao b¸n , kho¸n, cho thuª bÊt ®éng s¶n, b«i thêng vµ hç trî gi¶i phãng mÆt b¨ng;h×nh thµnh vµ ®a vµo ho¹t ®éng c¸ trung t©m thÈm ®Þnh gi¸… Thø s¸u lµ h×nh thµnh hÖ thèng v¨n b¶n quy ho¹ch nh mét c«ng cô quan träng ®Ó Nhµ níc qu¶n lý thÞ trêng bÊt ®éng s¶n. 2.2.4. ThÞ trêng søc lao ®éng §Ó hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn thÞ trêng lao ®éng ë VN, cÇn ¸p dông ®ång bé nhiÒu biÖn ph¸p Ph¸t triÓn s¶n xuÊt ë thµnh thÞ, n«ng th«n ®Ó t¨ng nhu cÇu vÒ lao ®éng trong níc ë thµnh thÞ cÇn huy ®éng mäi thµnh phÇn kinh tÕ, nhÊt lµ thµnh phÇn kinh tÕ t nh©n ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, x©y dùng, vËn t¶i, du lÞch, dÞch vô cho s¶n xuÊt ®êi sèng vµ xuÊt khÈu ë n«ng th«n cÇn gióp ®ì ngêi lao ®éng c¸c hé gia ®×nh chuyÓn ®æi c¬ cÊu lao ®éng vµ c¬ cÊu kinh tÕ theo híng tiÕn bé. CÇn huy ®éng nhiÒu lao ®éng, cã sù gióp ®ì vÒ tµi chÝnh cña Nhµ níc ®Ó x©y dùng ®iÖn, ®êng, trêng tr¹m §Èy m¹nh xuÊt khÈu lao ®éng nh»m t¨ng cêng thÞ trêng lao ®éng ngoµi nuíc. Muèn vËy ph¶i lµm tèt c«ng t¸c ®µo t¹o nguån lao ®éng cho xuÊt khÈu lao ®éng, tÝch cùc khai th¸c thÞ trêng míi, gi÷ v÷ng thÞ trêng ®É cã, t¨ng cêng c«ng t¸c qu¶n lý lao ®éng ë níc ngoµi, s¾p xÕp l¹i c¸c doanh nghiÖp lµm c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng vµ c¶i tiÕn c«ng t¸c tuyÓn chän,®µo t¹o 16 2.2.5. ThÞ trêng khoa häc vµ c«ng nghÖ ThÞ trêng khoa häc vµ c«ng nghÖ cßn 2 kh¸ míi mÎ ë níc ta nhng nã rÊt quan träng v× thÕ cÇn ph¶i hoµn thiÖn m«i trêng ph¸p lý vµ hÖ thèng chÝnh s¸ch cã liªn quan, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho thÞ trêng vËn hµnh Nhµ níc ta ph¶i t¹o lËp ®îc m«i trêng kinh doanh cã tÝnh c¹nh tranh cao nh»m t¨ng cÇu ®èi víi hµng ho¸ khoa häc vµ c«ng nghÖ Bªn c¹nh ®ã, Nhµ níc cÇn cã sù hç trî khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp c¶i tiÕn c«ng nghÖ. Nhµ níc ®ãng vai trß quan träng trong viÖc cung cÊp kinh phÝ cho c¸c ho¹t ®éng nghiªn cøu nh»m t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm khoa häc c«ng nghÖ cã tÝnh c«ng céng cao CÇn ph¶i n©ng cao chÊt lîng , hiÖu qu¶ ho¹t ®éng khoa häc vµ c«ng nghÖ nh»m t¨ng cung trªn thÞ trêng khoa häc c«ng nghÖ, cÇn t¹o m«i trêng b×nh ®¼ng cho mäi tæ chøc, c¸ nh©n ho¹t ®éng trong lÜnh vùc khoa häc c«ng nghÖ 17 KÕt luËn chung Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN chóng ta ph¶I tõng bíc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ®ång bé c¸c lo¹i thÞ trêng, kh«ng coi thÞ trêng nµo lµ kÐm quan träng c¶,bëi c¸c thÞ trêng naú cã sù liªn quan mËt thiÕt víi nhau vµ cïng thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. §Ó lµm ®îc ®iÒu nµy th× nhµ níc ph¶I cã c¸c chÝnh s¸ch nhÊt qu¸n, níi láng c¸c thñ tôc hµnh chÝnh kh«ng cÇn thiÕt t¹o mäi hµnh lang th«ng tho¸ng cho mäi thÞ trêng. Ph¶I thùc hiÖn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn xo¸ bá ph©n biÖt gi÷a c¸c chñ thÓ kinh tÕ thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau. §Æc biÖt lµ thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc së h÷u, vµ c¸c chÝnh s¸ch mang tÝnh chÊt chiÕn lîc nh: +/ ChÝnh s¸ch gi¸o dôc ®Ó ®µo t¹o nguån nh©n lùc chothÞ trêng lao ®éng. +/ ChÝnh s¸ch d©n sè vµ kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh +/ chÝnh s¸ch xuÊt khÈu kÝnh thÝc nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. §Æc biÖt ph¶I ¸p dông khoa häc c«ng nghÖ, tiÕp thu tri thøc thÕ giíi mét c¸ch phï hîp cã chän läc vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña níc ta . thùc tÕ cho thÊy tõ ®¹i héi ®¶ng 6/1986 ®· c¶I c¸ch tõ mét nÒn kinh tÕ t¹p trung quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng tõ ®ã ®Õn nay ®· cã ®îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ vÒ mäi mÆt. C¸c thÞ trêng chøng kho¸n vµ tµi chÝnh ban ®Çu kh«ng ph¸t triÓn ®Õn b©y giê ®· ph¸t triÓn m¹nh . vµ cho ®Õn ®¹i héi ®¶ng kho¸ X võa qua l¹i mét lÇn n÷a vai trß cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng, coi träng thµnh phÇn kinh tÕ t nh©n b»ng viÖc cho phÐp ®¶ng viªn lµm kinh tÕ t nh©n vµ lÇn lît cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp nhµ níc. §Õn cuèi n¨m nay chóng ta sÏ gia nhËp tæ chøc th¬ng m¹i lín nhÊt thÕ giíi, khi tham gia vµo tæ chøc nµy sÏ cã nhiÒ thuËn lîi cho nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta. Song nã còng ®Æt cho chóng ta nhiÒu khã kh¨n thö th¸ch, khi nh÷ng tËp ®oµn kinh tÕ lín cña thÕ giíi ®æ bé vµo th× chóng ta ph¶i lµm g× ®Ó cã thÓ c¹nh tranh ®îc?h¼n ®ã sÏ lµ vÊn ®Ò bøc xóc hiÖn nay. Vµ ®Ó ®ãn chê ®iÒu ®ã th× vÊn ®Ò h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ®ång bé nÌn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN cÇn ph¶i ®îc chó träng, tËp trung ph¸t triÓn cã nh vËy míi t¹o dîc tiÒn ®Ò v÷ng ch¾c cho nÒn kinh tÕ. 18 Tµi liÖu tham kh¶o 1.Dù th¶o v¨n kiÖn §¹i héi IX cña §¶ng 2. Mét sè vÊn ®Ò kinh tÕ thÞ tríng ®Þnh híng XHCN ë níc ta Mai Ngäc Cêng ( nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia-2001) 3 . T¹p chÝ kinh tÕ vµ ph¸t triÓn n¨m 2003 4 . Gi¸o tr×nh kinh tÕ chÝnh trÞ M¸c-Lªnin (Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia) 5 . X©y dùng kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN NguyÔn Nh©m (Nghien cøu vµ lý luËn sè10/2000) 19