Tài liệu Luận văn đặc điểm hình thành và phát triển của ngành tiểu thủ công nghiệp sản xuất gốm sứ bình dương

LUẬN VĂN ĐỀ TÀI: “ĐẶC ĐIỂM HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA NGÀNH TIỂU THỦ CÔNG NGHIỆP SẢN XUẤTGỐM SỨ BÌNH DƯƠNG” DAÃN LUAÄN ....................................................................................... tr 01 Chöông I VAØI NEÙT VEÀ SÖÏ HÌNH THAØNH VAØ PHAÙT TRIEÅN CUÛA NGAØNH TIEÅU THUÛ COÂNG NGHIEÄP SAÛN XUAÁT GOÁM SÖÙ BÌNH DÖÔNG 1. Khaùi quaùt veà lòch söû, ñòa danh Bình Döông : .......................................... tr 07 1.1. Teân goïi Bình Döông, lòch söû hình thaønh tænh Bình Döông ................ tr 07 1.2. Vò trí ñòa lyù, daân soá, thoå nhöôõng khí haäu Bình Döông ...................... tr 09 1.3. Ñaëc ñieåm lòch söû phaùt trieån cuûa tænh Bình Döông trong vuøng Ñoàng Nai-Gia Ñònh, Ñoâng nam Boä ............................................................ tr 10 2. Vaøi neùt sô löôïc veà lòch söû hình thaøn h vaø phaùt tr ieån cuûa ngaøn h saûn xuaát goám söù Bình Döông : ............................................................................... tr 13 2.1. Goám coå treân ñaát Bình Döông ............................................................ tr 13 2.2. Caùc laøng ngheà truyeàn thoáng veà goám söù cuûa Bình Döông ................. tr 15 2.2.1. Laøng ngheà goám Taân Phöôùc Khaùnh-Taân Uyeân ........................... tr 15 2.2.2. Laøng goám söù Laùi Thieâu .............................................................. tr 17 2.2.3. Laøng goám söù Chaùnh Nghóa (Thuû Daàu Moät) ............................... tr 18 2.3. Caùc tröôøng phaùi goám söù .................................................................... tr 21 2.4. Caùc giai ñoaïn phaùt trieån cuûa goám söù Bình Döông döôùi goùc ñoä lòch söû ......................................................................................................... tr 23 2.4.1. Giai ñoaïn tröôùc Caùch maïng thaùng 8/1945 ................................... tr 23 2.4.2. Giai ñoaïn töø Caùch maïng thaùng 8/1945 ñeán ngaøy giaûi phoùng hoaøn toaøn mieàn Nam 30/04/1975 ............................................. tr 26 2.4.3. Töø naêm 1975 ñeán 1985 ............................................................... tr 38 Chöông II CHUÛ TRÖÔNG, CHÍNH SAÙC H CUÛA ÑAÛNG VAØ NHAØ NÖÔÙC VEÀ PHAÙT TRIEÅN NGAØNH TIEÅU THUÛ COÂNG NGHIEÄP GOÁM SÖÙ 1. Chuû tr öông, chính saùch cuûa Ñaûn g vaø Nhaø nöôùc ñoái vôùi ngaøn h goám söù tr öôùc thôøi kyø ñoåi môùi (tr öôùc 1986) .................................................... tr 44 1.1. Chuû tröông cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ................................................... tr 44 1.2. Caùc bieän phaùp toå chöùc, con ngöôøi, cô cheá quaûn lyù haønh chaùnh bao caáp ...................................................................................................... tr 47 1.3. Taùc ñoäng cuûa chuû tröông, chính saùch vaø bieän phaùp quaûn lyù theo kieåu quan lieâu bao caáp ñoái vôùi ngaønh saûn xuaát goám söù ................... tr 51 2. Söï phaù r aøo, bung r a cuûa ngaøn h tieåu thuû coân g nghieäp goám söù Bình Döông ....................................................................................................... tr 55 2.1. Cô cheá bao caáp, quan lieâu trong saûn xuaát goám söù daàn daàn bò phaù vôõ ...................................................................................................... tr 56 2.2. Söï xeù raøo treân lónh vöïc phaân phoái löu thoâng saûn phaåm goám söù ....... tr 57 2.3. Haäu quaû do chuû tröông, bieän phaùp quaûn lyù theo kieåu quan lieâu bao caáp ñoái vôùi ngaønh saûn xuaát goám söù .................................................. tr 61 3. Chuû tr öông ñoåi môùi cuûa Ñaûn g vaø Nhaø nöôùc veà ngaøn h tieåu thuû coân g nghieäp goám söù Bình Döông ........................................................................ tr 59 3.1. Söï hình thaønh, phaùt trieån cuûa caùc chuû tröông chung qua Nghò quyeát Ñaïi hoäi Ñaûng, Nghò quyeát Hoäi ñoàng nhaân daân, vaên baûn cuûa UÛy ban nhaân daân tænh Bình Döông ................................................... tr 61 3.2. Chuû tröông, ñònh höôùng cuï theå veà phaùt trieån ngaønh tieåu thuû coâng nghieäp goám söù Bình Döông (1986-2000) ......................................... tr 64 3.2.1. Veà nhaän thöùc, quan ñieåm ñoåi môùi coâng ngheä saûn xuaát ................. tr 67 3.2.2. Vaán ñeà qui hoaïch laïi caùc khu vöïc saûn xuaát goám söù trong tænh Bình Döông ....................................................................................... tr 68 3.2.3. Veà vaán ñeà giaûi quyeát voán cho ngaønh saûn xuaát goám söù................... tr 67 3.2.4. Veà vaán ñeà giaûi phaùp nguoàn nhaân löïc ............................................. tr 72 Chöông III SÖÏ PHAÙT TRIEÅN CUÛA NGAØNH TIEÅU THUÛ COÂNG NGHIEÄP GOÁM SÖÙ BÌNH DÖÔNG GIAI ÑOAÏN 1986 - 2000 1. Phaùt tr ieån veà soá löôïn g, cô sôû saûn xuaát , saûn phaåm lao ñoän g ................ tr 75 2. Phaùt tr ieån veà chaát löôïn g cuûa ngaøn h tieåu thuû coân g nghieäp goám söù ..... tr 77 3. Phaùt tr ieån veà caùc moái quan heä tr ong saûn xuaát goám söù ........................ tr 80 3.1. Moái quan heä giöõa caùc cô sôû saûn xuaát vôùi söï quaûn lyù cuûa Nhaø nöôùc . tr 80 3.2. Moái quan heä giöõ chuû, thôï trong saûn xuaát goám söù ............................. tr 83 3.3. Moái quan heä giöõa ngaønh saûn xuaát goám söù vôùi thò tröôøng tieâu thuï...... tr 86 4. Vò tr í cuûa ngaøn h tieåu thuû coân g nghieäp goám söù tr ong tieán tr ình phaùt tr ieån kinh teá – vaên hoùa cuûa tænh Bình Döông .................................................... tr 91 KEÁT LUAÄN ................................................................................................. tr 95 DANH MUÏC TAØI LIEÄU THAM KHAÛO ................................................. tr 102 PHAÀN PHUÏ LUÏC ...................................................................................... tr 110 --------&-------- DAÃN LUAÄN I. Lyù do choïn ñeà taøi : Goám söù ñaõ xuaát hieän khaù sôùm trong tieán trình lòch söû phaùt trieån loaøi ngöôøi. Trong taát caû caùc cuoäc khai quaät khaûo coå nghieân cöùu lòch söû ñeàu coù söï hieän dieän cuûa nhöõng di vaät goám, duø nieân ñaïi cuûa noù caùch nay haøng ngaøn naêm hay vaøi traêm naêm. Ngaøy nay khoa hoïc kyõ thuaät ñaõ phaùt trieån maïnh meõ, theá nhöng goám söù vaãn laø nhöõng chaát lieäu, coâng cuï khoâng theå thieáu ñöôïc trong cuoäc soáng. Ñoái vôùi tænh Bình Döông saûn phaåm goám ñaõ coù treân ñaát naøy töø hôn hai ngaøn naêm tröôùc vaø hieän nay cuõng vaãn laø moät trong soá ít ñòa phöông saûn xuaát ra saûn phaåm goám söù ñeå phuïc vuï cho tieâu duøng trong nöôùc vaø xuaát khaåu ra nöôùc ngoaøi. Vôùi taàm voùc cuûa caùc ngaønh ngheà truyeàn thoáng mang tính lòch söû vaên hoùa quan troïng nhö vaäy nhöng chöa coù coâng trình khoa hoïc thaät söï ñeå nghieân cöùu ñaày ñuû veà ngaønh saûn xuaát tieåu thuû coâng nghieäp goám söù Bình Döông. Chính vì lyù do ñoù ñeà taøi “Söï phaùt trieån cuûa ngaønh tieåu thuû coâng nghieäp goám söù tænh Bình Döông trong thôøi kyø töø naêm 1986 ñeán naêm 2000” ñöôïc choïn vôùi mong muoán goùp moät phaàn nhoû vaøo vieäc nghieân cöùu khoa hoïc ñoái vôùi lòch söû ngaønh ngheà truyeàn thoáng naøy. Maët khaùc vieäc nghieân cöùu ñeà taøi naøy coøn coù moät yù nghóa quan troïng nöõa laø seõ goùp phaàøn taùc ñoäng tích cöïc ñeán chuû tröông chính saùch, ñònh höôùng phaùt trieån ngaønh tieåu thuû coâng nghieäp moät caùch ñuùng ñaén treân ñaø coâng nghieäp hoùa hieän ñaïi hoùa hieän nay. 2. Lòch söû nghieân cöùu vaán ñeà: Trong saùch lòch söû cuûa Vieät Nam noùi chung vaø Ñaøng trong noùi rieâng chæ coù moät vaøi choã, daêm ba caâu ghi nhaän veà ngaønh ngheà tieåu thuû coâng nghieäp goám söù, chöa thaáy coù moät phaàn hoaëc chöông rieâng naøo ñeà caäp ñeán vaán ñeà naøy. Vaøo thôøi kyø caän ñaïi vaø hieän ñaïi ñaõ xuaát hieän moät soá saùch, baùo vieát veà goám söù noùi chung vaø goám söù Bình Döông noùi rieâng. Nhaø nghieân cöùu, söu taäp goám söù noåi tieáng Vöông Hoàng Seån coù nhieàu taùc phaåm vieát veà saûn phaåm goám söù nhöng noäi dung thöôøng taäp trung nhieàu vaøo ngheä thuaät söu taàm ñoà coå hôn laø lòch söû phaùt trieån ngheà goám. Nhaø vaên, nhaø nghieân cöùu Sôn Nam coù moät soá baøi vieát ñeà caäp ñeán ngaønh ngheà goám söù döôùi goùc ñoä vaên hoùa truyeàn thoáng, phong tuïc taäp quaùn Nam boä xöa. Taùc giaû Buøi Vaên Vöôïng coù taùc phaåm “Laøng ngheà thuû coâng truyeàn thoáng Vieät Nam”(1), Coù noùi ñeán laøng ngheà goám trong caû nöôùc, trong ñoù coù ñeà caäp ñeán goám söù Bieân Hoøa – Ñoâng Nai Gia Ñònh, caây Mai, Thuû Daàu Moäât, Bình Döông. Nhöng do phaûi neâu caùc ngaønh ngheà khaùc neân lieàu löôïng veà ngaønh goám söù khaù sô löôïc, haïn cheá. ÔÛ ñòa phöông coù coâng trình “Ñòa chí Soâng Beù”(77) do nhaø nghieân cöùu Traàn Baïch Ñaèng chuû bieân cuøng vôùi moät soá nhaø khoa hoïc coù teân tuoåi khaùc bieân soaïn nhö: “Lòch söû Ñaûng boä Soâng Beù”(37), “Lòch söû Ñaûng boä huyeän Taân Uyeân”(38), “Thuaän An nhöõng chaëng ñöôøng lòch söû”(81), “Lòch söû Ñaûng boä Thò xaõ Thuû Daàu Moät”(36)…. Caùc coâng trình naøy ñeàu coù ñeà caäp ñeán ngaønh ngheà goám söù, nhöng coù ñieåm haïn cheá chung laø lieàu löôïng khieâm toán, khoâng chuyeân saâu veà maûng lòch söû ngaønh ngheà goám söù. Gaàn ñaây coù moät cuoán saùch khaûo cöùu veà “Goám söù Soâng Beù”(41) cuûa Nguyeãn An Döông – Tröôøng kyù, neâu khaù kyõ veà ngaønh ngheà goám söù Bình Döông, nhöng coù haïn cheá lôùn laø cuoáùn saùch naøy chuû yeáu ñi saâu veà khía caïnh vaên hoùa neân chöa xem laø moät coâng trình nghieân cöùu khoa hoïc veà goám söù Bình Döông ñöôïc. Chính töø nhöõng haïn cheá, nhöõng khoaûng troáùng ñaõ neâu treân. Luaän vaên naøy seõ coá gaéng boå sung, buø ñaép moät phaàn naøo nhöõng khieám khuyeát aáy. 3. Ñoái töôïng, phaïm vi nghieân cöùu cuûa ñeà taøi : - Ñoái töôïng cuûa luaän vaên laø thoâng qua lòch trình phaùt trieån cuûa ngaønh ngheà goám söù Bình Döông ñeå nghieân cöùu caùc chuû tröông, chính saùch cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc, söï ñieàu haønh quaûn lyù cuûa chính quyeàn qua töøng giai ñoaïn lòch söû ñoái vôùi ngaønh saûn xuaát goám söù. Söï taùc ñoäng maïnh meõ cuûa chuû tröông, chính saùch ñuùng ñaén hôïp quy luaät thì saûn xuaát phaùt trieån vaø ngöôïc laïi. - Khoâng gian nghieân cöùu: Caùc laøng ngheà goám söù trong tænh Bình Döông nhö Chaùnh Nghóa – Thò xaõ Thuû Moät, Taân Phöôùc Khaùnh – Taân Uyeân vaø Laùi Thieâu – Thuaän An. Moái quan heä lòch söû, nhaân vaên, truyeàn thoáng cuûa caùc laøng ngheà goám söù trong tænh vôùi caùc nôi saûn xuaát goám söù khaùc thuoäc khu vöïc Ñoâng Nam Boä. Thôøi gian nghieân cöùu: Taäp trung vaøo giai ñoaïn töø naêm 1986 ñeán naêm 2000. Sôû dó choïn moác thôøi gian baét ñaàu töø naêm 1986 vì naêm naøy coù söï kieän lòch söû laø Ñaïi hoäi Ñaûng Coäng Saûn Vieät Nam toaøn quoác laàn VI, cho ra ñôøi moät Nghò quyeát quan troïng nhö: ñöa nöôùc Vieät Nam vaøo thôøi kyø ñoåi môùi, phaùt trieån, coøn naêm 2000 laø naêm cuoái cuûa theá kyû 20, cuõng laø thôøi ñieåm coù yù nghóa ñaëc bieät, do vaäy luaän vaên choïn naêm 2000 laøm giôùi haïn cuoái cuûa ñeà taøi. 4. Nguoàn tö lieäu, phöông phaùp nghieân cöùu: Khi baét tay vaøo nghieân cöùu lòch söû goám söù Bình Döông coù moät khoù khaên lôùn nhaát ñaët ra laø thieáu vaø quaù ít taøi lieäu töø xöa coøn löu laïi. Thö tòch Haùn – Noâm haàu nhö khoâng ñeà caäp ñeán vaán ñeà goám söù, do vaäy caùc nguoàn tö lieäu chuû yeáu döïa vaøo vaøo söû, saùch ôû thôøi gian gaàn ñaây, vaø moät soá tö lieäu töø nguoàn khaûo coå hoïc. Caùc nghò quyeát cuûa Ñaûng boä Bình Döông qua caùc kyø Ñaïi hoäi, cuûa caùc cô quan Nhaø nöôùc ôû caáp tænh laø nguoàn taøi lieäu tham khaûo quan troïng ñeå Luaän vaên coù yù nghóa veà phöông phaùp luaän. Nguoàn taøi lieäu chính ñöôïc söû duïng laø tö lieäu phoûng vaán caùc ngheä nhaân laõo thaønh trong ngheà goám ôû Bình Döông. Döïa treân cô sôû phöông phaùp luaän cuûa chuû nghóa MaùcLeânin, phöông phaùp ñöôïc söû duïng chính trong nghieân cöùu ñeà taøi naøy laø phöông phaùp lòch söû vaø phöông phaùp logic, trong ñoù chuû yeáu laø phöông phaùp lòch söû nhaèm khaûo saùt söï chuyeån bieán cuûa ngaønh tieåu thuû coâng nghieäp goám söù qua caùc thôøi kyø, caùc giai ñoaïn lòch söû khaùc nhau vôùi taát caû söï ña daïng phong phuù cuûa noù. Ngoaøi ra luaän vaên coøn söû duïng theâm phöông phaùp daân toäc hoïc, phöông phaùp thoáng keâ hoïc, kinh teá hoïc … ñeå hoã trôï cho vieäc nghieân cöùu lòch söû. 5. Nhöõng ñoùng goùp cuûa luaän vaên: - Luaän vaên söu taàm vaø heä thoáng hoùa veà cô baûn caùc tö lieäu coù lieân quan ñeán quaù trình cuûa ngaønh tieåu thuû coâng nghieäp goám söù ôû Bình Döông trong thôøi kyø ñoåi môùi. - Luaän vaên coá gaéng döïng laïi veà cô baûn toaøn boä quaù trình chuyeån bieán cuûa ngaønh tieåu thuû coâng nghieäp goám söù töø tröôùc ñoåi môùi ñeán naêm 2000 döôùi taùc ñoäng cuûa chuû tröông chính saùch cuûa Ñaûng coäng saûn Vieät Nam trong ñieàu kieän cuï theå cuûa tænh Bình Döông. - Luaän vaên böôùc ñaàu neâu roõ moät soá ñaëc ñieåm lòch söû phaùt trieån, moät soá vaán ñeà coù tính quy luaät trong moái quan heä giöõa chính saùch, chuû tröông cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc vôùi söï phaùt trieån cuûa tieåu thuû coâng nghieäp goám söù ôû Bình Döông, ñoàng thôøi neâu roõ vò trí cuûa ngaønh tieåu thuû coâng nghieäp goám vôùi söï phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi – vaên hoùa cuûa tænh Bình Döông. CHÖÔNG I VAØI NEÙT VEÀ ÑAËC ÑIEÅM HÌNH THAØNH VAØ PHAÙT TRIEÅN CUÛA NGAØNH TIEÅU THUÛ COÂNG NGHIEÄP SAÛN XUAÁT GOÁM SÖÙ BÌNH DÖÔNG 1/ KHAÙI QUAÙT VEÀ LÒCH SÖÛ, ÑÒA DANH BÌNH DÖÔNG 1.1- Teân goïi Bình Döông , lòch söû hình thaøn h tænh Bình Döông : Bình Döông, moät caùi teân thaân thöông, hieàn hoøa ñeå goïi moät ñòa danh nhoû treân ñaát lieàn, theá nhöng noù laïi laø caùi ñuoâi cuûa teân moät ñaïi döông bao la: “Bieån Thaùi Bình Döông”. Töø xa xöa Bình Döông laø teân goïi cuûa moät naøng coâng chuùa xinh ñeïp con cuûa vua (nhaø Leâ). Trong Ñaïi Vieät Söû kyù toaøn thö coù ghi; “Toáng Thieän Thaùnh naêm thöù 7 (1029) thaùng 3 ngaøy moàng 7 gaû coâng chuùa Bình Döông cho chaâu muïc Chaâu Lang laø Thaân Thieäu Thaùi” (17- 383.t1). Bình Döông cuõng laø teân goïi moät con soâng. Theo baûn ñoà do Traàn Vaên Hoïc veõ khu vöïc Gia Ñònh Thaønh thaùng 4/1815, vaø moâ taû cuûa Trònh Hoaøi Ñöùc trong “Gia Ñònh Thaønh thoâng chí” (1820) thì soâng Bình Döông ôû phía Nam traán Gia Ñònh. Ñoaïn soâng naøy nay ñaõ mang teân môùi laø Raïch Beán Ngheù. Töø moät caùi teân cuûa moät naøng coâng chuùa, ñöôïc goïi teân moät doøng soâng, ñeán caùi teân aáy duôïc goïi laø ñòa danh laøng: “Naêm 1882 M.Derbeøs coù thoáng keâ loø goám ôû Nam Kyø vaø coù keâu ôû Bieân hoøa coù 5 loø goám naèm ôû laøng Bình Döông vaø An Xuaân (20-348). ÔÛ caáp ñoä ñôn vò haønh chaùnh cao hôn, teân Bình Döông coù luùc cuõng ñöôïc ñaët cho moät huyeän. Nhö Trònh Hoaøi Ñöùc ñaõ moâ taû trong Gia Ñònh Thaønh thoâng chí (1820): “Hai huyeän Bình Döông, Taân Long daân cö truø maät, chôï phoá lieàân laïc, nhaø töôøng, nhaø ngoùi lieân tieáp cuøng nhau” (72-29). Caùch ñaây hôn ba traêm naêm, khi Thoáng suaát Nguyeãn Höõu Caûnh ñöôïc cöû vaøo kinh lyù Nam kyø, ñaõ cho laäp phuû Gia Ñònh goàm hai huyeän Phöôùc Long vaø Taân Bình. “Laáy ñaát Noâng Naïi ñaët laøm Gia Ñònh phuû, laäp xöù Ñoàng Nai laøm huyeän Phöôùc Long, döïng dinh Traán Bieân, laäp xöù Saøi Goøn laøm huyeän Taân Bình, döïng dinh Phieân Traán (72-43). Ñeán naêm 1808 huyeän Taân Bình ñöôïc naâng leân thaønh phuû goàm coù boán huyeän, Bình Döông, Taân Long, Thuaän An vaø Phöôùc Loäc (42-56). Naêm 1834 toaøn boä Nam kyø ñöôïc chia ñaët thaønh 6 tænh (goïi Nam kyø luïc tænh) huyeän Bình Döông naèm trong tænh Phieân An. Naêm 1836 Phieân An ñöôïc caûi thaønh Gia Ñònh. Ñeán naêm 1841 – huyeän Bình Döông laïi ñöôïc taùch ra laøm hai huyeän: huyeän Bình Döông vaø Bình Long. Cho ñeán thôøi Phaùp thuoäc Nam kyø luïc tænh sau naøy ñöôïc chia ra laøm 20 tænh môùi. Hai beân bôø soâng Saøi Goøn laø hai tænh Gia Ñònh vaø Thuû Daàu Moät. Ñeán khi khaùng chieán choáng Phaùp thaønh coâng (1954) mieàn Baéc ñi leân xaây döïng chuû nghóa xaõ hoäi, mieàn Naøm (töø vó tuyeán 17 trôû vaøo) laäp theå cheá coäng hoøa theo Myõ. Chính quyeàn Saøi Goøn ra saéc leänh soá 143/NV (ngaøy 22-10-1956) thay ñoåi teân goïi vaø ñòa danh caùc tænh taïi mieàn Nam. Do ñoù teân tænh Bình Döông ñöôïc thieát laäp, veà ñòa giôùi chæ coøn quaän Trò Taâm (xöù Daàu Tieáng) thuoäc huyeän Bình Döông xöa kia, coøn laïi ñaïi boä phaän ñaát cuûa huyeän Bình Döông tröôùc ñoù ñeàu naèm treân ñòa baøn thaønh Phoá Hoá Chí Minh ngaøy nay. Trong thôøi kyø khaùng chieán choáng Myõ (1954-1975) phía caùch maïng khoâng goïi Bình Döông maø goïi laø tænh Thuû Daàu Moät. Sau giaûi phoùng hoaøn toaøn mieàn Nam, thoáng nhaát ñaát nöôùc (30-4-1975), teân tænh Bình Döông, caû teân Thuû Daàu Moät cuõng khoâng coøn toàn taïi, thay vaøo ñoù laø tænh Soâng Beù (goàm ba tænh cuõ saùt nhaäp laïi: Thuû Daàu Moät, Bình Long vaø Bình Phöôùc). Maõi ñeán ngaøy 6 thaùng 11 naêm 1996, taïi kyø hoïp thöù 10 Quoác hoäi khoùa IX ñaõ quyeát ñònh taùch Soáng beù ra laøm hai tænh: Bình Phöôùc vaø Bình Döông. Theá laø caùi teân hai chöõ Bình Döông hieàn hoøa ñöôïc trôû laïi vôùi tænh nhaø töø ñaáy. 1.2 -Vò tr í ñòa lyù, daân soá, thoå nhöôõn g khí haäu Bình Döông : Bình Döông laø moät tænh thuoäc mieàn Ñoâng nam boä, noù noái giöõa daõy Tröôøng Sôn Nam vôùi caùc tænh coøn laïi cuûa Nam Boä, do vaäy ñòa hình coù daïng thoaûi thaáp theo höôùng töø Baéc xuoáng Nam. Hieän nay Bình Döông laø moät trong caùc tænh, thaønh thuoäc vuøng trong ñieåm phaùt trieån kinh teá phía Nam cuûa Vieät Nam. Dieän tích Bình Döông laø 2.681,01 km2 vôùi daân soá 712.790 ngöôøi (58-15). Trong ñoù ngöôøi Vieät goác Hoa khoaûng 17.456 ngöôøi, hoï ôû taäp trung taïi caùc thò xaõ, thò traán vaø sinh soáng chuû yeáu baèng ngheà buoân baùn vaø saûn xuaát tieåu thuû coâng nghieäp maø phaàn lôùn laø saûn xuaát goám söù. Teân caùc laøng goám noåi tieáng xöa nay nhö Taân Phöôùc Khaùnh (huyeän Taân Uyeân), Chaùnh Nghóa (thò xaõ Thuû Daàu Moät) vaø Laùi Thieâu ( huyeän Thuaän An) ña soá daân cö laø ngöôøi goác Hoa. Ñòa hình Bình Döông töông ñoái baèng phaúng, neàn ñòa chaát oån ñònh vöõng chaéc, gaàn caùc ñaàu moái giao löu quoác teá ( nhö saân bay quoác teá Taân Sôn Nhaát, caûng bieån Vuõng Taøu…) neân thuaän lôïi cho vieäc phaùt trieån coâng nghieäp, tieåu thuû coâng nghieäp saûn xuaát caùc maët haøng xuaát khaåu. Trong loøng ñaát Bình Döông khaù giaøu veà khoaùng saûn, ña soá laø khoaùng saûn phi kim loaïi trong lôùp traàm tích phuø sa coå deã khai thaùc, coù chaát löôïng cao vaø khoái löôïng nhieàu, ñaëc bieät laø ñaát seùt ñeå saûn xuaát vaät lieäu xaây döïng, cao lanh ñeå saûn xuaát goám söù. Tröõ löôïng cao lanh öôùc tính khoaûng 104 trieäu taán (32-40). Tænh Bình Döông naèm trong vuøng khí haäu nhieät ñôùi caän xích ñaïo: naéng, noùng, möa nhieàu, coù hai muøa roõ reät, ñoù laø muøa khoâ vaø muøa möa. Do ñaëc thuø veà vò trí ñòa lyù, thoå nhöôõng, khí haäu thuaän lôïi cho neân töø laâu Bình Döông ñaõ laø moät trong hai vuøng saûn xuaát chuû yeáu cung caáp saûn phaåm goám söù phuïc vuï tieâu duøng cho Nam boä vaø xuaát khaåu nöôùc ngoaøi. 1.3- Ñaëc ñieåm lòch söû phaùt tr ieån cuûa tænh Bình Döông tr ong vuøn g Ñoàn g Nai –Gia Ñònh, Ñoân g Nam boä: Bình Döông töø xöa voán gaén lieàn vôùi Gia Ñònh – Ñoàng Nai trong mieàn Ñoâng Nam boä, tuy nhieân vôùi nhöõng ñieàu kieän moâi tröôøng sinh thaùi cuï theå neân cuõng coù ñaëc ñieåm rieâng töø lòch söû hình thaønh ñeán caùc nhoùm ngheà sinh soáng cuõng nhö caùc truyeàn thoáng vaên hoaù, caùch haønh xöû trong ñôøi soáng cuûa cö daân Bình Döông. Vuøng ñaát Bình Döông ngaøy nay ñaõ töøng laø vuøng ñaát cuûa moät boä phaän cö daân thôøi coå ñaïi, laø chuû nhaân cuûa moät trong ba neàn vaên hoaù kim khí noåi tieáng: Vaên hoaù Ñoàng Nai – Ñoâng Sôn – Sa Huyønh töø 4000 ñeán 2500 naêm qua. Sau ñoù coù söï phaùt trieån giao löu vaø ñaõ goùp phaàn taïo neân vaên hoaù OÁc Eo. Di tích khaûo coå ôû Cuø Lao Ruøa – Goø Ñaù – Taân Uyeân, di tích Doác Chuøa – Taân Uyeân ñaõ theå hieän coù khu cö truù laâu daøi, qua khu moä taùng coù nhieàu di vaät ñoà ñoàng, khuoân ñuùc ñoàng ñaõ chöùng toû ñieàu ñoù (32). Coù theå do moät bieán coá ñòa chaát naøo ñoù maø nhöõng cö daân baûn ñòa, chuû nhaân neàn vaên hoaù OÁc Eo ôû Nam boä noùi chung vaø Bình Döông noùi rieâng ñaõ bò choân vuøi trong buøn laày ven bieån Nam Boä. Sau ñoù vôùi moät khoaûng thôøi gian daøi cho ñeán ñaàu coâng nguyeân, raûi raùc treân vuøng ñaát Bình Döông ñaõ coù söï cö truù cuûa caùc daân toäc ít ngöôøi nhö Stieâng, Maï, Chaâu Ro… Coù theå ñaõ coù vöông quoác Maï töøng toàn taïi doïc theo hai beân bôø soâng Ñoàng Nai. Caùc toäc ngöôøi naøy do ñieàu kieän sinh soáng daàn daàn hoï luøi veà vuøng ñaát cao hôn, vaø maõi ñeán ngaøy nay vaãn coøn toäc ngöôøi naøy ñang sinh soáng ôû moät vaøi xaõ phía baéc tænh Bình Döông – ôû tænh Bình Phöôùc – vuøng Nam Taây Nguyeân (59 – 63). Cho ñeán tröôùc theá kæ XVII cô baûn vuøng Ñoâng Nam Boä, Bình Döông vaãn laø vuøng chöa ñöôïc khai phaù. Trong “Phuû bieân taïp luïc” cuûa Leâ Quyù Ñoân (theá kæ XVII) coù mieâu taû vuøng naøy nhö sau:”Töø caùc cöûa bieån Caàn Giôø, Loâi Laïp, Cöûa Ñaïi, Cöûa Tieåu ñi vaøo toaøn laø röøng ruù haøng ngaøn daëm”. “ Ñoàng Nai xöù sôû laï luøng Döôùi soâng saáu loäi, treân bôø coïp um”. Vaøo cuoái theá kæ XVI ñaàu theá kæ XVII trôû veà sau naøy vuøng ñaát Bình Döông hieän nay cuõng nhö Moâ Xoaøi, Cuø Lao Phoá, Beán Ngheù laø nôi maø caùc lôùp cö daân (daàn daàn töø ít ñeán nhieàu) töø mieàn Baéc vaø nhieàu nhaát laø mieàn Trung (vuøng Thuaän Quaõng) tìm ñeán. “Hoï laø nhöõng noâng daân ngheøo khoå khoâng chòu ñöïng noãi cô cöïc laàm than choán queâ nhaø, laø nhöõng ngöôøi chaïy troán söï truy ñuoåi cuûa chính quyeàn phong kieán, nhöõng ngöôøi troán lính, troán thueá..v..v…Nhìn chung laø vì böùc xuùc cuûa cuoäc soáng maø baát chaáp nguy hieåm ñi tìm nôi nöông thaân, möu laäp cuoäc soáng môùi”(59 – 63). Con ñöôøng ñi cuûa hoï laø men theo bôø bieån xuoâi xuoáng phía Nam, reõ vaøo caùc cöûa soâng, gaëp nôi thuaän tieän thì leân bôø ñònh cö. Ñaëc bieät trong caùc ñôït di daân vaøo vuøng ñaát môùi, coù hai ñôït laø ngöôøi Hoa cuõng ñeán ñaây sinh soáng. Ñôït ñaàu coù gaàn 3000 binh lính, gia ñình cuûa nhoùm caùc töôùng Traàn Thöôïng Xuyeân, Döông Ngaïn Ñòch phaûn Thanh phuïc Minh chaïy sang Vieät Nam ñöôïc chuùa Nguyeãn cho vaøo soáng ôû vuøng Ñoàng Nai, Myõ Tho (Haø Tieân coù nhoùm Maïc Thieân Töù, Maïc Cöûu). Ñôït sau vaøo nhöõng naêm 30 – 40 ñaàu theá kæ XX do chieán tranh loaïn laïc, ñoùi khoå, nhoùm cö daân duyeân haûi Löôõng Quaûng chaïy sang Vieät Nam vaø coù moät soá ñeán Bình Döông ñeå ñònh cö, möu cuoäc sinh toàn. Töïu trung laïi, daân cö Bình Döông, chuû theå taïo neân lòch söû Bình Döông, töø thuôû khai phaù cho ñeán nay ôû vuøng ñaát naøy do nhieàu nguoàn, nhieàu ñôït töø nhieàu vuøng ñòa lyù khaùc nhau ñeán nhöng ñeàu coù maãu soá chung taïo neân saéc thaùi rieâng cuûa ngöôøi Bình Döông laø tính ña daïng, söï hoaø hôïp ñöôïc tính ña daïng aáy, vöøa khoaùng ñaït vöøa quaät khôûi, naêng ñoäng vaø nhaïy caûm, thuûy chung, giaøu tình nghóa. Huyønh Vaên Ngheä (vöøa laø danh töôùng vöøa laø nhaø thô giöõa theá kæ XX) ñaõ khaéc hoaï: “Töø thuôû mang göôm ñi môû coõi Trôøi Nam thöông nhôù ñaát Thaêng Long”. Trong caùi ña daïng aáy, do ñòa theá thuaän lôïi, khí haäu thieân nhieân öu ñaõi, trong loøng ñaát giaøu moû ñaát seùt, cao lanh, neân caùc laøng ngheà goám söù ñaõ beùn reã, ñaâm choài phaùt trieån taïo theâm neùt ñaëc saéc cho Bình Döông qua caùc thôøi kì. 2/ VAØI NEÙT SÔ LÖÔÏC VEÀ LÒCH SÖÛ HÌNH THAØNH VAØ PHAÙT TRIEÅN CUÛA NGAØNH SAÛN XUAÁT GOÁM SÖÙ BÌNH DÖÔNG: Treân ñaát Bình Döông hieän nay coù ba laøng ngheà saûn xuaát goám söù taïo neân nhöõng saéc thaùi rieâng cuûa ñôøi soáng kinh teá vaên hoaù xaõ hoäi cuûa Bình Döông. Vaäy goám ñaõ coù töø bao giôø, ngaønh ngheà tieåu thuû coâng goám söù töø ñaâu ñeán ñaát naøy, laø nhöõng vaán ñeà caàn lyù giaûi. 2.1- Goám coå tr eân ñaát Bình Döông : Theo taøi lieäu khaûo coå vaø caùc di vaät do khaûo coå tìm ñöôïc cho thaáy raèng treân ñaát Bình Döông caùch nay haøng ngaøn naêm tröôùc ñaõ coù con ngöôøi sinh soáng, coù caùc coâng cuï phuïc vuï ñôøi soáng, trong ñoù nhieàu nhaát laø caùc coâng cuï baèng ñoà goám. Di tích khaûo coå ôû Doác Chuøa (Taân Uyeân) ñaõ tìm thaáy treân 250.000 maûnh vôõ, vaø haøng traêm maûnh khaùc tìm thaáy ôû Beán Lôùn (Taân Ñònh – Beán Caùt) ñaõ chöùng toû ngheà thuû coâng saûn xuaát ñoà goám ñaõ khaù phoå bieán, raát quan troïng trong ñôøi soáng cö daân baûn ñòa luùc baáy giôø. Ngheà goám ñaõ toàn taïi nhö laø moät ngaønh chuyeân moân thöïc söï. ÔÛ ñaây ñaõ coù nhöõng ngöôøi thôï coù trình ñoä kó thuaät, coù kinh nghieäm, kheùo tay chuyeân laøm nhöõng vaät duïng baèng goám nhö noài, voø, bình, baùt, chaäu… (18 – 173). Veà trang trí caùc hoa vaên goám coøn thoâ sô: chæ coù loaïi hoa vaên khaéc, vaïch, oâ vuoâng, daïng daây thöøng. Cuõng theo di chæ khaûo coå, ngöôøi ta bieát raèng daân cö ôû Doác Chuøa laø loaïi hình nhaân chuûng Indoneùsien, maø haäu dueä cuûa hoï ngaøy nay coøn toàn taïi, ñoù laø caùc daân toäc Stieâng, Chaâu Maï… Theá nhöng khoaûng hôn 2000 naêm sau, daáu tích ngheà goám treân vuøng naøy chöa tìm thaáy. Nhö vaäy ngheà goám coå gaén lieàn vôùi cö daân baûn ñòa ñaõ xuaát hieän vaø do bieán coá naøo ñoù ñaõ mai moät ñi, khoâng coøn phaùt trieån lieân tuïc cho ñeán ngaøy nay. Cuõng treân ñaát Bình Döông, ôû Taân Vaïn Bieân Hoaø, moät phaàn laø Dó An – Bình Döông, theo lôøi truyeàn laïi trong daân gian thì nôi ñaây laø vuøng laøm goám daân duïng laâu ñôøi tröôùc khi ngheà goám cuûa ngöôøi Hoa du nhaäp vaøo xöù sôû naøy. Ñieàu ñoù ñöôïc chöùng minh do ñeán nay coøn nhieàu loø saûn xuaát gaïch ngoùi noåi tieáng vaø saûn xuaát caùc loaïi vaät lieäu xaây döïng khaùc ñöôïc cheá taïo töø ñaát seùt ñang hoaït ñoäng, maø nhöõng chuû nhaân cuûa caùc loø cuõng khoâng bieát chính xaùc ngheà vaø loø cuûa hoï do oâng cha ñeå laïi coù töø bao giôø. Nhö vaäy ngheà saûn xuaát goám treân ñaát Bình Döông cuøng vôùi cö daân baûn ñòa ñaõ töøng toàn taïi, nhöng ñeå trôû thaønh laøng ngheà vôùi quy moâ lôùn, saûn xuaát ra saûn phaåm haøng hoaù thì phaûi coù söï goùp phaàn quan troïng cuûa söï du nhaäp ngheà goám cuûa ngöôøi Hoa vaøo Bình Döông. Ba laøng goám ñaõ hình thaønh vaø phaùt trieån cho ñeán ngaøy nay goàm: Taân Phöôùc Khaùnh (Taân Uyeân), Laùi Thieâu (Thuaän An) vaø Chaùnh Nghóa (Thò xaõ Thuû Daàu Moät). 2.2- Caùc laøn g tr uyeàn thoán g veà goám söù cuûa Bình Döông: 2.2.1- Laøn g ngheà goám Taân Phöôùc Khaùn h (Taân Uyeân ): Theo truyeàn thuyeát trong daân gian keå laïi, caùch nay treân ba theá kæ coù ngöôøi daân toäc ít ngöôøi (coù theå laø ngöôøi Stieâng) ôû vuøng Taân Uyeân ñi ñaøo cuû röøng ven suoái, khi ñaøo saâu xuoáng ñaát, muõi træa (moät loaïi duïng cuï chuyeân ñaøo cuû röøng) bò dính chaët bôûi moät loaïi ñaát laï maøu traéng. Ngöôøi aáy laáy ñaát thoa leân tay vaø maët thaáy ñeïp vaø muoãi röøng khoâng ñoát nöõa. Töø ñoù caû boä toäc aáy thöôøng laáy ñaát traéng naøy thoa leân ngöôøi ñeå tröø muoãi vaø laøm daáu ñeå nhaän ra nhau khi ñi saên baén, haùi löôïm trong röøng. Vaøo thôøi aáy, döôùi söï cho pheùp cuûa chuùa Nguyeãn (cuï theå laø chuùa Nguyeãn Phöôùc Lan naêm 1633 ñaõ kí leänh cho môû theâm 3 thöông caûng) caùc thöông thuyeàn cuûa nöôùc ngoaøi thöôøng ñeán caùc thöông caûng môùi naøy nhö Hoäi An, Ñaø Naüng ñeå luøng mua haøng hoaù trong noäi ñòa Vieät Nam. Trong soá caùc thöông thuyeàn nöôùc ngoaøi chuùa Nguyeãn öu aùi hôn ñoái vôùi caùc thöông thuyeàn ngöôøi Trung Hoa, neân hoï ñöôïc ñi saâu vaøo ñaát lieàn ñeå tìm mua haøng (9). Coù moät thöông nhaân ngöôøi Hoa thöôøng ñöa thuyeàn buoân cuûa mình vaøo cöûa raïch Beán Ngheù roài ngöôïc leân thöôïng löu soâng Ñoàng Nai, ñeán quaõng Taân Uyeân (ngaøy nay) thì baét gaëp nhöõng ngöôøi trong boä toäc thöôøng xoa ñaát traéng treân ngöôøi. Thaáy laï, oâng ta quan saùt, ñi tìm vaø thaáy ñoù laø loaïi ñaát quyù, laøm ñöôïc goám söù. Töø ñoù caùc chuyeán haøng sau oâng ta mang moät soá ngöôøi Hoa khaùc ñeán vuøng naøy ñònh cö, môû loø saûn xuaát goám söù. Saûn phaåm laøm ra baùn cho kinh ñoâ Hueá vaø thaønh Gia Ñònh söû duïng, soá khaùc ñöa leân thuyeàn mang veà baùn ôû Trung Hoa (2) Vaøo naêm 1867 moät ngoâi chuøa cuûa soá löu daân ngöôøi Hoa ñöôïc xaây döïng ôû Bình Döông. Goïi laø chuøa nhöng khoâng phaûi theo kieåu ñaïo Phaät, maø thöïc ra ñoù laø caùi mieáu lôùn thôø baø Thieân Haäu Thaùnh Maãu(*). Haøng naêm vaøo ngaøy raèm thaùng gieâng ôû ñaây coù toå chöùc leã hoäi raát lôùn, thu huùt treân caû trieäu ngöôøi (ña soá laø ngöôøi Hoa caùc nôi ôû nam boä) ñeán vieáng chuøa Baø naøy. Trong soá ñoà cuùng nhaân ngaøy khaùnh thaønh ngoâi “Chuøa Baø” coù caùi lö höông vaø bình hoa baèng goám. Treân chieác bình hoa coù veõ hình baùt tieân vaø coù in chöõ “Taân Khaùnh Thoân”. Ñieàu naøy chöùng minh raèng ngöôøi Hoa ñeán ñaây laäp loø saûn xuaát goám khaù laâu tröôùc khi ngoâi chuøa Baø ñöôïc thaønh laäp. Theo moät soá vò cao nieân thì chuû nhaân cuûa hai hieän vaät daâng cuùng chuøa Baø keå treân laø “Chuù Maàu” goác Quaûng Ñoâng, chuû loø goám hieäu Thaùi Xöông Hoaø. Haäu dueä cuûa chuù Maàu xöa vaø loø goám hieäu Thaùi Xöông Hoaø nay vaãn toàn taïi, ñang saûn xuaát goám söù ôû Taân Phöôùc Khaùnh. 2.2.2- Laøn g goám söù Laùi Thieâu: Theo nhaø vaên, nhaø nghieân cöùu Sôn Nam vaø qua yù kieán moät soá ngheä nhaân goám söù thì ngheà goám du nhaäp vaøo Laùi Thieâu Bình Döông vaøo cuoái theá kæ XIX do nhöõng ngöôøi Hoa theo chaân caùc ñoaøn thuyeàn buoân vaøo, vaø qua ñöôøng boä töø Moùng Caùi sang vuøng Gia Ñònh laäp nghieäp. Trong soá löu daân ngöôøi Hoa ñoù coù nhöõng ngöôøi voán laø thôï goám hoï thaáy vuøng Laùi Thieâu thuaän lôïi cho vieäc saûn xuaát goám neân hoï ñònh cö vaø môû loø saûn xuaát goám. Phuø hôïp vôùi yù kieán treân trong nieân giaùm vaø ñòa lyù Thuû Daàu Moät do thöïc daân Phaùp ñeå laïi cho thaáy raèng cuoái theá kæ XIX ñaàu theá kæ XX “ÔÛ Thuû Daàu Moät coøn coù moû cao lanh, 10 loø goám vaø nhieàu moû ñaù”(3). Khi ñoù caùc loø goám ñöôïc xaây döïng doïc theo bôø raïch Taân Thôùi vôùi ñòa hình coù caùc trieàn goø cao daàn leân töø bôø raïch, raát thuaän lôïi cho vieäc xaây döïng loø goám. Saûn phaåm laøm ra töø loø goám luùc aáy goàm caùc loaïi lu, huû, khaïp vaïi, chaäu, xieâu naáu nöôùc…vôùi da men maøu ñen vaø maøu da löôn. Moät soá hieäu loø noåi tieáng nhaát nhö Anh Kyù, Quaûng Thaùi Xöông, Kieán Xuaân, Lieân Hieäp Thaønh töø xöa cho ñeán ngaøy nay vaãn coøn toàn taïi vaø laøm aên coù hieäu quaû. Chuû loø goám Kieán Xuaân hieän nay teân Vöông Theá Huøng cho bieát raèng loø goám cuûa oâng ta ñöôïc truyeàn noái töø ñôøi oâng coá noäi teân laø Vöông Toå töø Phöôùc Kieán sang ñaây laäp nghieäp ñeán nay ñaõ coù ñeán treân 130 naêm. Maëc duø caùc taøi lieäu thaønh vaên töø xöa ñeå laïi khoâng ghi cuï theå nhöõng loø goám Laùi Thieâu coù töø naêm naøo, nhöng nhöõng nguoàn goác nhö treân ñaõ neâu coù tính thöïc teá hôn, bôûi theo nhaø vaên Sôn Nam coù neâu goám laùi Thieâu ñöôïc truyeàn leân töø goám Caây Mai – Chôï Lôùn (Saøi Goøn). Bôûi vì Laùi Thieâu chæ caùch vuøng goám caây Mai treân döôùi 15 km. Theá nhöng yù kieán naøy khoâng ñuû ñoä tin caäy laém, vì goám caây Mai (theo taøi lieäu khaûo coå gaàn ñaây) chuû yeáu saûn xuaát ra saûn phaåm trang trí trong caùc ñình chuøa cuûa ngöôøi Hoa ôû Vieät Nam. Trong khi ñoù goám Laùi Thieâu saûn xuaát ra caùc saûn phaåm thoâng duïng cung caáp cho nhaân daân söû duïng. Nhö vaäy treân thöïc teá töø caùc saûn phaåm saûn xuaát ra goám Caây Mai, vaø goám Laùi Thieâu khaùc nhau hoaøn toaøn, neân khoù coù theå khaúng ñònh raèng ngheà goám Laùi Thieâu laø do goám Caây Mai dôøi leân ñeå saûn xuaát ôû ñaây ñöôïc. Ngaøy nay ngheà goám Laùi Thieâu phaùt trieån khaù phong phuù ña daïng, soá cô sôû saûn xuaát goám söù Laùi Thieâu chieám soá löôïng khaù lôùn trong toång theå ngaønh ngheà saûn xuaát goám söù cuûa Bình Döông. 2.2.3- Laøn g goám söù Chaùn h Nghóa (Thuû Daàu Moät): Laøng goám Chaùnh Nghóa thôøi xa xöa coøn goïi laø goám Baø Luïa thuoäc thoân Phuù Cöôøng huyeän Taân Bình (döôùi trieàu Nguyeãn). Döôùi thôøi Phaùp thuoäc, laøng goám naøy thuoäc laøng Phuù Cöôøng tænh Thuû Daàu Moät chính trong giai ñoaïn naøy xuaát hieän caâu ca dao maø nhieàu ngöôøi Bình Döông ñeàu bieát: “Chieàu chieàu möôïn ngöïa oâng Ñoâ Möôïn ba chuù lính ñöa coâ toâi veà Ñöa veà chôï Thuû baùn huõ, baùn ve Baùn boä ñoà cheø, baùn coái ñaâm tieâu”. Sau ngaøy mieàn nam hoaøn toaøn giaûi phoùng (4/1975) laøng goám Chaùnh Nghóa naèm trong phöôøng Chaùnh Nghóa Thò xaõ Thuû Daàu Moät, tænh Bình Döông nhö hieän nay. Veà nguoàn goác vaø thôøi ñieåm hình thaønh laøng goám Chaùnh Nghóa cuõng coù hai loaïi yù kieán khaùc nhau. Loaïi yù kieán thöù nhaát maø ñaïi bieåu laø nhaø vaên, nhaø nghieân cöùu Sôn Nam vaø trong sô thaûo lòch söû Ñaûng boä tænh Soâng Beù, thì cho raèng nguoàn goác goám Chaùnh Nghóa ñöôïc du nhaäp ñeán töø laøng goám caây Mai, Gia Ñònh vaø töø Laùi Thieâu chuyeån leân, khoaûng thôøi gian giöõa theá kæ XIX. Loaïi yù kieán naøy chöa ñuû cô sôû chöùng minh. Loaïi yù kieán thöù hai: caên cöù vaøo chöùng tích cuï theå coøn laïi ôû laøng goám Chaùnh Nghóa thì cho raèng vaøo nhöõng naêm 1840 – 1850 taïi laøng Chaùnh Nghóa coù ba loø goám xuaát hieän ñaàu tieân ôû ñaát naøy, ñeå sau ñoù ngheà goám daàn daàn ñònh hình phaùt trieån thaønh laøng ngheà ñoâng ñuùc cho ñeán ngaøy nay. Ba loø goám aáy coù nguoàn goác lòch söû nhö sau: - Cô sôû thöù nhaát coù teân laø loø Vöông Löông, daân gian laø loø oâng Tía ñaët gaàn caûng Baø Luïa ngaøy nay. OÂng Vöông Löông ngöôøi tænh Phöôùc Kieán sang Vieät Nam. Loø ñöôïc xaây döïng treân ngoïn ñoài thaáp beân caïnh moät con raïch raát thuaän lôïi cho vieäc vaän chuyeån ñöôøng thuyû ra soâng Saøi Goøn. Chuû loø Vöông Löông luùc aáy laø oâng noäi cuûa oâng Vöông Laêng (thöôøng goïi laø uùt Laêng) oâng ñaõ 92 tuoåi vaø oâng cheát naêm 1998, nhö vaäy giaû söû cha oâng lôùn hôn 30 tuoåi, oâng noäi lôùn hôn cha 25 tuoåi thì tính ra coù khoaûng 140 – 150 naêm (90 + 30 + 25 = 145), ñoù cuõng laø soá naêm maø loø goám Vöông Löông xuaát hieän.