Tài liệu đánh giá công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo về đất đai trên địa bàn thành phố hà giang giai đoạn 2008 2013

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM --------------------------------- PHẠM THÁI HOÀNG ĐÁNH GIÁ CÔNG TÁC GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI, TỐ CÁO VỀ ĐẤT ĐAI TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ GIANG GIAI ĐOẠN 2008 – 2013 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI Thái Nguyên, năm 2015 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM --------------------------------- PHẠM THÁI HOÀNG ĐÁNH GIÁ CÔNG TÁC GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI, TỐ CÁO VỀ ĐẤT ĐAI TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ GIANG GIAI ĐOẠN 2008 – 2013 Chuyên ngành: Quản lý đất đai Mã số: 60.85.01.03 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI Người hướng dẫn khoa học: GS.TS. Nguyễn Thế Đặng Thái Nguyên, năm 2015 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng những số liệu, kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực và chưa hề được sử dụng để bảo vệ ở một học vị nào. Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn này đã được chỉ rõ nguồn gốc. Tác giả luận văn Phạm Thái Hoàng ii LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập và thực hiện đề tài luận văn thạc sĩ của mình, tôi đã nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình của các thầy, cô Trường Đại học Nông lâm Thái Nguyên và các Lãnh đạo, đồng nghiệp nơi tôi công tác. Cho phép tôi gửi lời cảm ơn chân thành tới thầy giáo, người đã trực tiếp hướng dẫn và giúp tôi hoàn thành đề tài là GS.TS. Nguyễn Thế Đặng. Tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới Ban giám hiệu Trường Đại học Nông lâm Thái Nguyên, tập thể giáo viên khoa sau Đại học, Khoa Tài nguyên và Môi trường trường Đại học Nông Lâm, UBND thành phố Hà Giang, Ban tiếp công dân tỉnh Hà Giang, Phòng xét khiếu tố Thanh tra tỉnh Hà Giang, Thanh tra Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Giang, Thanh tra Thành phố, Phòng Tài nguyên & Môi trường, Phòng Tư pháp, UBND các xã, phường trên địa bàn thành phố Hà Giang và các cá nhân, đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong thời gian nghiên cứu thực hiện đề tài trên địa bàn và đóng góp những ý kiến quý báu để tôi hoàn thành tốt đề tài. Tôi xin gửi lời cảm ơn tới gia đình, những người thân, cán bộ, công chức, đồng nghiệp và bạn bè đã tạo điều kiện về mọi mặt giúp tôi trong quá trình thực hiện đề tài này. Thái Nguyên, ngày 26 tháng 10 năm 2015 Tác giả luận văn Phạm Thái Hoàng iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ ii MỤC LỤC ................................................................................................................. iii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT...................................................................................v DANH MỤC BẢNG ................................................................................................. vi MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1 1. Tính cấp thiết của đề tài ......................................................................................1 2. Mục tiêu của đề tài ..............................................................................................2 2.1. Mục tiêu tổng quát .......................................................................................2 2.2. Mục tiêu cụ thể ............................................................................................2 3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ............................................................2 CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU ..................................................................3 1.1. Cơ sở khoa học, pháp lý của việc giải quyết khiếu nại, tố cáo ........................3 1.1.1. Cơ sở khoa học .........................................................................................3 1.1.2. Cơ sở pháp lý ..........................................................................................17 1.2. Tình hình giải quyết khiếu nại, tố cáo ở Việt Nam........................................19 1.2.1. Tiếp nhận, xử lý đơn thư khiếu nại, tố cáo .............................................19 1.2.2. Kết quả giải quyết khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực hành chính .............20 1.3. Tình hình giải quyết khiếu nại, tố cáo ở tỉnh Hà Giang ................................23 1.4. Những nghiên cứu về giải quyết khiếu nại, tố cáo về đất đai ........................24 CHƯƠNG 2. NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......................26 2.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .................................................................26 2.2. Địa điểm và thời gian nghiên cứu ..................................................................26 2.3. Nội dung nghiên cứu......................................................................................26 2.3.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội và tình hình sử dụng đất của thành phố Hà Giang ....................................................................................................26 2.3.2. Thực trạng giải quyết khiếu nại, tố cáo liên quan đến đất đai của thành phố Hà Giang ....................................................................................................26 2.3.3. Đánh giá công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo liên quan đến đất đai của thành phố Hà Giang ..........................................................................................26 2.3.4. Đề xuất giải pháp tăng cường công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo liên quan đến đất đai của thành phố Hà Giang ........................................................26 2.4. Phương pháp nghiên cứu ...............................................................................27 iv CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ..............................................................29 3.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội và tình hình quản lý, sử dụng đất của thành phố Hà Giang ..............................................................................................29 3.1.1. Điều kiện tự nhiên ..................................................................................29 3.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội .......................................................................30 3.1.3. Tình hình quản lý, sử dụng đất ...............................................................34 3.2. Thực trạng tình hình giải quyết khiếu nại, tố cáo liên quan đến đất đai của thành phố Hà Giang ..............................................................................................40 3.2.1. Thực trạng đơn thư khiếu nại, tố cáo đất đai ..........................................40 3.2.2. Kết quả giải quyết khiếu nại, tố cáo về đất đai.......................................49 3.2.3. Đánh giá của cán bộ, công chức quản lý và người dân về công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo đất đai ..........................................................................52 3.2.4. Các giải pháp áp dụng trong quá trình giải quyết khiếu nại, tố cáo đất đai. .................................................................................................. 56 3.2.5. Nghiên cứu một số vụ điển hình.............................................................60 3.3. Đánh giá công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo liên quan đến đất đai của thành phố Hà Giang ..............................................................................................66 3.3.1. Kết quả giải quyết khiếu nại, tố cáo về đất đai.......................................66 3.3.2. Những cơ sở mang lại kết quả giải quyết khiếu nại, tố cáo về đất đai ...68 3.3.3. Hạn chế bất cập ......................................................................................69 3.3.4. Nguyên nhân, khó khăn của những hạn chế, bất cập .............................71 3.4. Giải pháp nâng cao hiệu quả giải quyết khiếu nại, tố cáo về đất đai .............75 3.4.1. Về công tác tuyên truyền, tổ chức thực hiện pháp luật ..........................75 3.4.2. Về công tác tổ chức – cán bộ..................................................................76 3.4.3. Xây dựng cơ sở dữ liệu địa chính ...........................................................77 3.4.4. Về kiểm tra, thanh tra, xử lý vi phạm .....................................................78 3.4.5. Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng và sự giám sát của cơ quan dân cử .78 3.4.6. Sự phối hợp của Mặt trận tổ quốc và các tổ chức đoàn thể....................78 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................79 1. Kết luận .............................................................................................................79 2. Kiến nghị...........................................................................................................80 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...............................................................81 v DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT GCNQSDĐ : Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất GPMB : Giải phóng mặt bằng HĐND : Hội đồng nhân dân Nxb : Nhà xuất bản TNMT : Tài nguyên môi trường UBND : Uỷ ban nhân dân VBQPPL : Văn bản quy phạm pháp luật PBGDPL : Phổ biến giáo dục pháp luật vi DANH MỤC BẢNG Bảng 3.1: Tình hình dân số và lao động của thành phố Hà Giang năm 2013...........32 Bảng 3.2. Kết quả thực hiện công tác phổ biến, giáo dục pháp luật tại thành phố Hà Giang giai đoạn 2008 - 2013 ...................................................................33 Bảng 3.3. Hiện trạng sử dụng một số loại đất năm 2013 tại TP Hà Giang ...............39 Bảng 3.4. Thực trạng đơn thư về đất đai tại TP Hà Giang giai đoạn 2008 – 2013 .....40 Bảng 3.5. Tình hình khiếu nại về đất đai tại TP Hà Giang giai đoạn 2008 – 2013 ....44 Bảng 3.6. Tình hình tố cáo đất đai tại TP Hà Giang giai đoạn 2008 – 2013 ..............46 Bảng 3.7. Kết quả giải quyết khiếu nại đất đai tại TP Hà Giang giai đoạn 2008 – 2013... 50 Bảng 3.8. Kết quả giải quyết tố cáo đất đai tại TP Hà Giang giai đoạn 2008 - 2013 51 Bảng 3.9. Tổng hợp Kết quả giải quyết khiếu nại, tố cáo đất đai tại TP Hà Giang giai đoạn 2008 – 2013................................................................................52 Bảng 3.10. Kết quả điều tra đánh giá công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo đất đai của chủ tịch UBND xã, phường, Chủ tịch UBND Thành phố tại TP Hà Giang giai đoạn 2008 – 2013 ....................................................................53 Bảng 3.11. Kết quả điều tra đánh giá công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo đất đai của công chức chuyên môn của xã, phường, Thành phố, Thanh tra tỉnh, Thanh tra Sở TNMT tại TP Hà Giang giai đoạn 2008 – 2013 ................54 Bảng 3.12. Kết quả điều tra đánh giá công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo đất đai của người dân tại TP Hà Giang giai đoạn 2008 – 2013 ............................55 Bảng 3.13. Phân tích thực trạng khiếu nại, tố cáo về đất đai tại TP Hà Giang giai đoạn 2008 - 2013 .....................................................................................68 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Khiếu nại, tố cáo là một là một trong những quyền cơ bản của công dân, là công cụ pháp lý để công dân đấu tranh đối với các hành vi vi phạm pháp luật nhằm bảo vệ lợi ích của Nhà nước, xã hội, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân; đồng thời là hình thức dân chủ trực tiếp để công dân tham gia quản lý nhà nước, quản lý xã hội. Với sự quan tâm của Đảng và Nhà nước, sự vào cuộc mạnh mẽ của các tổ chức chính trị - xã hội…, công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo của chúng ta trong thời gian qua đã có nhiều chuyển biến rất đáng khích lệ. Tuy nhiên, tình hình khiếu nại, tố cáo vẫn diễn ra hết sức phức tạp nhất là khiếu nại, tố cáo về đất đai; nhiều vụ trở thành điểm nóng, nhiều vụ khiếu nại, tố cáo đông người vượt cấp, cá biệt có vụ đã trở thành công cụ để các thế lực phản động lợi dụng chống phá Nhà nước Cộng hòa XHCN Việt Nam. Nguyên nhân gia tăng số vụ việc khiếu nại, tố cáo và tính chất phức tạp của các vụ việc này là do chính sách pháp luật của chúng ta còn nhiều bất cập, chồng chéo, thiếu các quy định cụ thể; bản thân các cơ quan được giao nhiệm vụ giải quyết khiếu nại, tố cáo cũng chưa hợp lý; những người làm công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo cũng chưa được đào tạo nghiệp vụ chính quy, thường xuyên bị thay đổi, thiếu kinh nghiệm. Trong giai đoạn hiện nay, khi đất nước đang ở thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, bộ máy quản lý nhà nước về đất đai, khiếu nại, tố cáo chưa thể hoàn thiện để đáp ứng nhu cầu của người dân một cách tốt nhất. Những hạn chế về năng lực, đạo đức của một bộ phận cán bộ, công chức và vận hành bộ máy nhà nước chưa có hiệu quả cao; đời sống của nhân dân còn nhiều khó khăn và sự hạn chế trong nhận thức của người dân đã làm cho khiếu nại, tố cáo nhất là khiếu nại, tố cáo về đất đai đã trở thành vấn đề mang tính thời sự. Thành phố Hà Giang đang trong giai đoạn xây dựng và phát triển do đó công tác thu hồi, bồi thường về đất trong thời gian qua diễn ra mạnh mẽ, mặt khác công tác quản lý nhà nước về đất đai, xây dựng đang được hoàn thiện chính vì vậy tình khiếu nại tố cáo liên quan đến đất đai có chiều hướng gia tăng, mặt khác từ trước đến nay chưa có một công trình nào nghiên cứu một cách toàn diện, chi tiết liên quan đến khiếu nại tố cáo nói chung và khiếu nại tố cáo về đất đai nói riêng trên địa bàn thành 2 phố Hà Giang giúp cho cấp ủy, chính quyền địa phương tham khảo từ đó làm tốt công tác quản lý đất đai, giải quyết khiếu nại tố cáo góp phần xây dựng và phát triển thành phố Hà Giang trên tất cả các lĩnh vực. Từ thực trạng trên và nhằm từng bước tăng cường tốt công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo, đề tài “Đánh giá công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo về đất đai trên địa bàn thành phố Hà Giang giai đoạn 2008 - 2013” được thực hiện là có ý nghĩa khoa học và thực tiễn hiện nay. 2. Mục tiêu của đề tài 2.1. Mục tiêu tổng quát Đánh giá thực trạng giải quyết khiếu nại, tố cáo về đất đai từ đó đưa ra các giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo của các cơ quan hành chính nhà nước tại thành phố Hà Giang nói riêng, tỉnh Hà Giang nói chung góp phần vào việc bảo đảm quyền công dân, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, ổn định trật tự an toàn xã hội và phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. 2.2. Mục tiêu cụ thể - Làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về khiếu nại, tố cáo và pháp luật khiếu nại, tố cáo, những yêu cầu đặt ra của việc nâng cao hiệu quả hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo theo con đường hành chính. - Đánh giá thực trạng khiếu nại, tố cáo và hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo của các cơ quan hành chính nhà nước tại thành phố Hà Giang trong giai đoạn nghiên cứu. - Đưa ra những kiến nghị cụ thể để hoàn thiện pháp luật khiếu nại, tố cáo, luật đất đai và các giải pháp để nâng cao hiệu quả hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo tại thành phố Hà Giang. 3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài Đây sẽ là đề tài đầu tiên nghiên cứu về tình hình khiếu nại, tố cáo và công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo về đất đai trên địa bàn thành phố Hà Giang. Những giải pháp mà Luận văn đưa ra sẽ giúp các nhà lãnh đạo, những người đang được giao trách nhiệm giải quyết khiếu nại, tố cáo tại các địa phương nói chung và thành phố Hà Giang nói riêng vận dụng để nâng cao chất lượng giải quyết khiếu nại, tố cáo về đất đai, góp phần ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. 3 CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN TÀI LIỆU 1.1. Cơ sở khoa học, pháp lý của việc giải quyết khiếu nại, tố cáo 1.1.1. Cơ sở khoa học - Khái niệm khiếu nại Theo khoản 1, Điều 2, Luật khiếu nại năm 2011 thì Khiếu nại là việc công dân, cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ, công chức theo thủ tục do Luật này quy định, đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước, của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước hoặc quyết định kỷ luật cán bộ, công chức khi có căn cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi đó là trái pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình [2]. - Thẩm quyền giải quyết khiếu nại: Được quy định từ Điều 17 đến Điều 26 của Luật khiếu nại năm 2011; * Thẩm quyền của Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn và Thủ trưởng cơ quan thuộc Ủy ban nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh[2]: Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn (sau đây gọi chung là cấp xã); Thủ trưởng cơ quan thuộc Ủy ban nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố trực thuộc tỉnh (sau đây gọi chung là cấp huyện) có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính của mình, của người có trách nhiệm do mình quản lý trực tiếp. * Thẩm quyền của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện: Giải quyết khiếu nại lần đầu đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính của mình. Giải quyết khiếu nại lần hai đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã, Thủ trưởng cơ quan thuộc Ủy ban nhân dân cấp huyện đã giải quyết lần đầu nhưng còn khiếu nại hoặc khiếu nại lần đầu đã hết thời hạn nhưng chưa được giải quyết. * Thẩm quyền của Thủ trưởng cơ quan thuộc sở và cấp tương đương: Thủ trưởng cơ quan thuộc sở và cấp tương đương có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính của mình, của cán bộ, công chức do mình quản lý trực tiếp. 4 * Thẩm quyền của Giám đốc sở và cấp tương đương: Giải quyết khiếu nại lần đầu đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính của mình, của cán bộ, công chức do mình quản lý trực tiếp. Giải quyết khiếu nại lần hai đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính của Thủ trưởng cơ quan thuộc sở và cấp tương đương đã giải quyết lần đầu nhưng còn khiếu nại hoặc khiếu nại lần đầu đã hết thời hạn nhưng chưa được giải quyết. * Thẩm quyền của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh: Giải quyết khiếu nại lần đầu đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính của mình. Giải quyết khiếu nại lần hai đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện, Giám đốc sở và cấp tương đương đã giải quyết lần đầu nhưng còn khiếu nại hoặc khiếu nại lần đầu đã hết thời hạn nhưng chưa được giải quyết. Giải quyết tranh chấp về thẩm quyền giải quyết khiếu nại giữa các cơ quan, đơn vị thuộc phạm vi quản lý của mình. * Thẩm quyền của Thủ trưởng cơ quan thuộc bộ, thuộc cơ quan ngang bộ, thuộc cơ quan thuộc Chính phủ: Thủ trưởng cơ quan thuộc bộ, thuộc cơ quan ngang bộ, thuộc cơ quan thuộc Chính phủ (sau đây gọi chung là Thủ trưởng cơ quan thuộc bộ) có thẩm quyền giải quyết khiếu nại đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính của mình, của cán bộ, công chức do mình quản lý trực tiếp. * Thẩm quyền của Bộ trưởng: Giải quyết khiếu nại lần đầu đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính của mình, của cán bộ, công chức do mình quản lý trực tiếp. Giải quyết khiếu nại lần hai đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính của Thủ trưởng cơ quan thuộc bộ đã giải quyết lần đầu nhưng còn khiếu nại hoặc khiếu nại lần đầu đã hết thời hạn nhưng chưa được giải quyết. Giải quyết khiếu nại lần hai đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có nội dung thuộc thẩm quyền quản lý nhà nước của bộ, ngành đã giải quyết lần đầu nhưng còn khiếu nại hoặc khiếu nại lần đầu đã hết thời hạn nhưng chưa được giải quyết. Giải quyết tranh chấp về thẩm quyền giải quyết khiếu nại giữa các cơ quan, đơn vị thuộc phạm vi quản lý của mình. 5 * Thẩm quyền của Tổng thanh tra Chính phủ: Giúp Thủ tướng Chính phủ theo dõi, kiểm tra, đôn đốc các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Ủy ban nhân dân các cấp trong việc tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, thi hành quyết định giải quyết khiếu nại có hiệu lực pháp luật. Trường hợp phát hiện có hành vi vi phạm pháp luật về khiếu nại gây thiệt hại đến lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, cơ quan, tổ chức thì kiến nghị Thủ tướng Chính phủ hoặc kiến nghị người có thẩm quyền áp dụng biện pháp cần thiết để chấm dứt vi phạm, xem xét trách nhiệm, xử lý đối với người vi phạm. * Thẩm quyền của Chánh thanh tra các cấp: Giúp thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước cùng cấp tiến hành kiểm tra, xác minh, kết luận, kiến nghị việc giải quyết khiếu nại thuộc thẩm quyền của Thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước cùng cấp khi được giao. Giúp thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước cùng cấp theo dõi, kiểm tra, đôn đốc các cơ quan thuộc quyền quản lý trực tiếp của thủ trưởng trong việc tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, thi hành quyết định giải quyết khiếu nại có hiệu lực pháp luật. Trường hợp phát hiện hành vi vi phạm pháp luật về khiếu nại gây thiệt hại đến lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, cơ quan, tổ chức thì kiến nghị thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước cùng cấp hoặc kiến nghị người có thẩm quyền áp dụng biện pháp cần thiết để chấm dứt vi phạm, xem xét trách nhiệm, xử lý đối với người vi phạm. * Thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ: Lãnh đạo công tác giải quyết khiếu nại của các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Ủy ban nhân dân các cấp. Xử lý các kiến nghị của Tổng thanh tra Chính phủ quy định tại khoản 2 Điều 24 của Luật này. Chỉ đạo, xử lý tranh chấp về thẩm quyền giải quyết khiếu nại giữa các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh. - Quyền và nghĩa vụ của các bên trong quan hệ khiếu nại: Theo Điều 12 và Điều 13 của Luật Khiếu nại năm 2011 [2]: - Khái niệm khiếu nại về đất đai Có thể hiểu khiếu nại về đất đai là việc công dân, cơ quan, tổ chức theo quy 6 định của Luật khiếu nại và Luật đất đai đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền giải quyết khiếu nại đối với quyết định hành chính hay hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước hoặc người có thẩm quyền trong lĩnh vực quản lý nhà nước về đất đai khi có căn cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi đó là trái pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp về đất đai của mình [2]. - Giải quyết khiếu nại về đất đai Việc giải quyết khiếu nại về đất đai theo quy định tại Điều 138 Luật đất đai năm 2003. Cũng như việc giải quyết khiếu nại nói chung, giải quyết khiếu nại về đất đai là hoạt động xác minh, kết luận và ra quyết định giải quyết của người có thẩm quyền đối với việc khiếu nại các quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan hoặc người có thẩm quyền trong việc quản lý đất đai. - Trình tự giải quyết khiếu nại Thụ lý giải quyết khiếu nại: Trong thời hạn 10 ngày, kể từ ngày nhận được khiếu nại thuộc thẩm quyền mà không thuộc một trong các trường hợp được quy định tại Điều 11 của Luật Khiếu nại năm 2011, người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu phải thụ lý giải quyết; thông báo bằng văn bản cho người khiếu nại, cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền chuyển khiếu nại đến và cơ quan thanh tra nhà nước cùng cấp biết, trường hợp không thụ lý giải quyết thì phải nêu rõ lý do. Thời hạn giải quyết khiếu nại lần đầu: Thời hạn giải quyết khiếu nại lần đầu không quá 30 ngày, kể từ ngày thụ lý; đối với vụ việc phức tạp thì thời hạn giải quyết có thể kéo dài hơn nhưng không quá 45 ngày, kể từ ngày thụ lý. Ở vùng sâu, vùng xa đi lại khó khăn thì thời hạn giải quyết khiếu nại không quá 45 ngày, kể từ ngày thụ lý; đối với vụ việc phức tạp thì thời hạn giải quyết có thể kéo dài hơn nhưng không quá 60 ngày, kể từ ngày thụ lý. Xác minh nội dung khiếu nại: * Trong thời hạn quy định tại Điều 28 của Luật Khiếu nại năm 2011, người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu có trách nhiệm sau đây: + Kiểm tra lại quyết định hành chính, hành vi hành chính của mình, của người có trách nhiệm do mình quản lý trực tiếp, nếu khiếu nại đúng thì ra quyết định giải quyết khiếu nại ngay; 7 + Trường hợp chưa có cơ sở kết luận nội dung khiếu nại thì tự mình tiến hành xác minh, kết luận nội dung khiếu nại hoặc giao cơ quan thanh tra nhà nước cùng cấp hoặc cơ quan, tổ chức, cá nhân có trách nhiệm (sau đây gọi chung là người có trách nhiệm xác minh) xác minh nội dung khiếu nại, kiến nghị giải quyết khiếu nại. * Việc xác minh phải bảo đảm khách quan, chính xác, kịp thời thông qua các hình thức sau đây: + Kiểm tra, xác minh trực tiếp tại địa điểm phát sinh khiếu nại; + Kiểm tra, xác minh thông qua các tài liệu, chứng cứ mà người khiếu nại, người bị khiếu nại, cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan cung cấp; + Các hình thức khác theo quy định của pháp luật. * Người có trách nhiệm xác minh có các quyền, nghĩa vụ sau đây: + Yêu cầu người khiếu nại, người bị khiếu nại, cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan cung cấp thông tin, tài liệu và chứng cứ về nội dung khiếu nại; + Yêu cầu người khiếu nại, người bị khiếu nại, cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan giải trình bằng văn bản về nội dung liên quan khiếu nại; + Triệu tập người khiếu nại, người bị khiếu nại, cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan; + Trưng cầu giám định; + Tiến hành các biện pháp kiểm tra, xác minh khác theo quy định của pháp luật; + Báo cáo kết quả xác minh và chịu trách nhiệm trước pháp luật về kết quả xác minh. * Báo cáo kết quả xác minh gồm các nội dung sau đây: + Đối tượng xác minh; Thời gian tiến hành xác minh; Người tiến hành xác minh; Nội dung xác minh; Kết quả xác minh; Kết luận và kiến nghị nội dung giải quyết khiếu nại. * Tổ chức đối thoại: Trong quá trình giải quyết khiếu nại lần đầu, nếu yêu cầu của người khiếu nại và kết quả xác minh nội dung khiếu nại còn khác nhau thì người giải quyết khiếu nại tổ chức đối thoại với người khiếu nại, người bị khiếu nại, người có quyền và nghĩa vụ liên quan, cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan để làm rõ nội dung 8 khiếu nại, yêu cầu của người khiếu nại và hướng giải quyết khiếu nại; việc đối thoại phải tiến hành công khai, dân chủ. Kết quả đối thoại là một trong các căn cứ để giải quyết khiếu nại. * Quyết định giải quyết khiếu nại. Quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu gồm các nội dung sau đây: Ngày, tháng, năm ra quyết định; tên, địa chỉ người khiếu nại, người bị khiếu nại; nội dung khiếu nại; kết quả xác minh nội dung khiếu nại; kết quả đối thoại (nếu có); căn cứ pháp luật để giải quyết khiếu nại; kết luận nội dung khiếu nại; giữ nguyên, sửa đổi, bổ sung hoặc hủy bỏ một phần hay toàn bộ quyết định hành chính, chấm dứt hành vi hành chính bị khiếu nại; giải quyết các vấn đề cụ thể trong nội dung khiếu nại; việc bồi thường thiệt hại cho người bị khiếu nại (nếu có); quyền khiếu nại lần hai, quyền khởi kiện vụ án hành chính tại Tòa án. * Gửi quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu Trong thời hạn 03 ngày làm việc, kể từ ngày có quyết định giải quyết khiếu nại, người giải quyết khiếu nại lần đầu có trách nhiệm gửi quyết định giải quyết khiếu nại cho người khiếu nại, thủ trưởng cấp trên trực tiếp của người giải quyết khiếu nại hoặc người có thẩm quyền, người có quyền, nghĩa vụ liên quan, cơ quan, tổ chức, cá nhân đã chuyển khiếu nại đến và cơ quan thanh tra nhà nước cùng cấp. - Khái niệm tố cáo Theo quy định tại khoản 1, Điều 2, Luật tố cáo năm 2011 thì Tố cáo là việc công dân theo thủ tục do Luật này quy định báo cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền biết về hành vi vi phạm pháp luật của bất cứ cơ quan, tổ chức, cá nhân nào gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, cơ quan, tổ chức [2]. - Thẩm quyền giải quyết tố cáo + Thẩm quyền giải quyết tố cáo được xác định trên nguyên tắc sau: Tố cáo hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ của cán bộ, công chức, viên chức do người đứng đầu cơ quan, tổ chức có thẩm quyền quản lý cán bộ, công chức, viên chức đó giải quyết. Tố cáo hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ của người đứng đầu, cấp phó của người đứng đầu cơ quan, tổ chức do người đứng đầu cơ quan, tổ chức cấp trên trực tiếp của cơ quan, tổ chức đó giải quyết. 9 Tố cáo hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ của cán bộ, công chức, viên chức thuộc thẩm quyền quản lý của nhiều cơ quan, tổ chức do người đứng đầu cơ quan, tổ chức trực tiếp quản lý cán bộ, công chức, viên chức bị tố cáo phối hợp với các cơ quan, tổ chức có liên quan giải quyết. Tố cáo hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ của cán bộ, công chức, viên chức có dấu hiệu tội phạm do cơ quan tiến hành tố tụng giải quyết theo quy định của pháp luật về tố tụng hình sự. + Thẩm quyền giải quyết tố cáo hành vi vi phạm pháp luật của cán bộ, công chức trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ trong cơ quan hành chính nhà nước[3]: Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn (sau đây gọi chung là cấp xã) có thẩm quyền giải quyết tố cáo hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ của cán bộ,công chức do mình quản lý trực tiếp. Chủ tịch Ủy ban nhân dân quận, huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh (sau đây gọi chung là cấp huyện) có thẩm quyền giải quyết tố cáo hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ của Chủ tịch, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã, người đứng đầu, cấp phó của người đứng đầu cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân cấp huyện và cán bộ, công chức do mình bổ nhiệm, quản lý trực tiếp. Người đứng đầu cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương có thẩm quyền giải quyết tố cáo hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ của người đứng đầu, cấp phó của người đứng đầu cơ quan chuyên môn trực thuộc cơ quan mình và cán bộ, công chức do mình bổ nhiệm, quản lý trực tiếp. Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (sau đây gọi chung là cấp tỉnh) có thẩm quyền giải quyết tố cáo hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ của Chủ tịch, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện, người đứng đầu, cấp phó của người đứng đầu cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh và cán bộ, công chức do mình bổ nhiệm, quản lý trực tiếp. Tổng cục trưởng, Cục trưởng và cấp tương đương được phân cấp quản lý cán bộ, công chức có thẩm quyền giải quyết tố cáo hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ của người đứng đầu, cấp phó của người đứng đầu đơn 10 vị thuộc Tổng cục, Cục và cấp tương đương, cán bộ, công chức do mình bổ nhiệm, quản lý trực tiếp. Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ có thẩm quyền giải quyết tố cáo hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ của người đứng đầu, cấp phó của người đứng đầu cơ quan, đơn vị thuộc Bộ, thuộc cơ quan ngang Bộ và cán bộ, công chức do mình bổ nhiệm, quản lý trực tiếp. Thủ tướng Chính phủ có thẩm quyền giải quyết tố cáo hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ của Bộ trưởng, Thứ trưởng, Thủ trưởng, Phó Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ, Thủ trưởng, Phó Thủ trưởng cơ quan thuộc Chính phủ, Chủ tịch, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh và cán bộ, công chức do mình bổ nhiệm, quản lý trực tiếp. + Thẩm quyền giải quyết tố cáo hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ của cán bộ, công chức trong cơ quan khác của Nhà nước: Chánh án Tòa án nhân dân, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân các cấp có thẩm quyền: Giải quyết tố cáo hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ của công chức do mình quản lý trực tiếp. Giải quyết tố cáo hành vi vi phạm pháp luật trong thực việc hiện nhiệm vụ, công vụ của Chánh án, Phó Chánh án Tòa án, Viện trưởng, Phó Viện trưởng Viện kiểm sát cấp dưới. Tổng Kiểm toán Nhà nước có thẩm quyền giải quyết tố cáo hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ của Kiểm toán trưởng, Phó Kiểm toán trưởng Kiểm toán Nhà nước chuyên ngành, Kiểm toán Nhà nước khu vực và công chức do mình bổ nhiệm, quản lý trực tiếp. Kiểm toán trưởng Kiểm toán Nhà nước chuyên ngành, Kiểm toán Nhà nước khu vực có thẩm quyền giải quyết tố cáo hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ của công chức do mình bổ nhiệm, quản lý trực tiếp. Người đứng đầu cơ quan khác của Nhà nước có thẩm quyền giải quyết tố cáo hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ của công chức do mình bổ nhiệm, quản lý trực tiếp. 11 Cơ quan có thẩm quyền quản lý đối với cán bộ là đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp có thẩm quyền giải quyết tố cáo hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ của cán bộ do mình quản lý. + Thẩm quyền giải quyết tố cáo hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ của viên chức trong đơn vị sự nghiệp công lập: Người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập có thẩm quyền giải quyết tố cáo đối với hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ của viên chức do mình tuyển dụng, bổ nhiệm, quản lý trực tiếp. Người đứng đầu cơ quan có thẩm quyền quản lý đơn vị sự nghiệp công lập có thẩm quyền giải quyết tố cáo đối với hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ của viên chức quản lý do mình bổ nhiệm. + Thẩm quyền giải quyết tố cáo hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ của cán bộ, công chức, viên chức của tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội. Người đứng đầu cơ quan của tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội có thẩm quyền giải quyết tố cáo hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ của cán bộ, công chức, viên chức do mình quản lý trực tiếp. + Thẩm quyền giải quyết tố cáo hành vi vi phạm pháp luật của người được giao thực hiện nhiệm vụ, công vụ mà không phải là cán bộ, công chức, viên chức: Người đứng đầu cơ quan, đơn vị quản lý trực tiếp người được giao thực hiện nhiệm vụ, công vụ mà không phải là cán bộ, công chức, viên chức có thẩm quyền giải quyết tố cáo hành vi vi phạm pháp luật của người đó trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ. + Thẩm quyền giải quyết tố cáo đối với hành vi vi phạm pháp luật về quản lý nhà trước trong các lĩnh vực Tố cáo hành vi vi phạm pháp luật của cơ quan, tổ chức, cá nhân mà nội dung liên quan đến chức năng quản lý nhà nước của cơ quan nào thì cơ quan đó có trách nhiệm giải quyết. Người có thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính trong cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền giải quyết tố cáo đối với hành vi vi phạm pháp luật thuộc phạm vi quản lý được giao, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác. 12 Tố cáo có nội dung liên quan đến chức năng quản lý nhà nước của nhiều cơ quan thì các cơ quan có trách nhiệm phối hợp để xác định thẩm quyền giải quyết hoặc báo cáo cơ quan quản lý nhà nước cấp trên quyết định giao cho một cơ quan chủ trì giải quyết; tố cáo có nội dung thuộc thẩm quyền giải quyết của nhiều cơ quan thì cơ quan thụ lý đầu tiên có thẩm quyền giải quyết. Tố cáo hành vi vi phạm pháp luật có dấu hiệu tội phạm do cơ quan tiến hành tố tụng giải quyết theo quy định của pháp luật về tố tụng hình sự. - Quyền và nghĩa vụ của các bên trong quan hệ tố cáo: Được quy định tại Điều 9, 10 của Luật Tố cáo năm 2011. - Khái niệm tố cáo về đất đai Có thể hiểu tố cáo về đất đai là việc công dân theo quy định của Luật tố cáo và Luật đất đai báo cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền biết về hành vi vi phạm pháp luật của bất cứ cơ quan, tổ chức cá nhân nào gây thiệt hại hoặc đe doạ gây thiệt hại đến lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, cơ quan, tổ chức về đất đai. - Giải quyết tố cáo về đất đai Theo quy định tại Điều 139 Luật đất đai năm 2003 giải quyết tố cáo đối với hành vi vi phạm về quản lý và sử dụng đất đai thực hiện theo quy định của Luật tố cáo. Tức là cũng tiến hành xác minh, kết luận, quyết định xử lý tố cáo và thẩm quyền cũng được quy định như trường hợp giải quyết tố cáo nói chung. Tuy nhiên, giải quyết tố cáo về đất đai thường phức tạp, kéo dài do hồ sơ, tài liệu có liên quan thường nằm ở nhiều cơ quan, trải qua nhiều năm và hơn nữa là vì giá trị của đất đai ngày càng lớn [4]. - Trình tự giải quyết tố cáo được quy định trong Luật tố cáo năm 2011, như sau + Việc giải quyết tố cáo được thực hiện theo trình tự sau đây: Tiếp nhận, xử lý thông tin tố cáo; Xác minh nội dung tố cáo; Kết luận nội dung tố cáo; Xử lý tố cáo của người giải quyết tố cáo; Công khai kết luận nội dung tố cáo, quyết định xử lý hành vi vi phạm bị tố cáo. + Hình thức tố cáo: Việc tố cáo được thực hiện bằng đơn tố cáo hoặc tố cáo trực tiếp.