Tài liệu Thực trạng hoạt động môi giới bảo hiểm trong thị trường bảo hiểm việt nam

Lời mở đầu Bảo hiểm thương mại là một hoạt động dịch vụ tài chính ngày càng có vị trí quan trọng trong nền kinh tế quốc dân Việt Nam. Bảo hiểm không chỉ thực hiện việc huy động vốn cho nền kinh tế mà điều quan trọng là góp phần đảm bảo ổn định tài chính cho các cá nhân, gia đình, cho mọi tổ chức và doanh nghiệp để khôi phục đời sống và hoạt động sản xuất kinh doanh. Một cá nhân hay một tổ chức khi có nhu cầu tìm cho mình một loại hình bảo hiểm phù hợp, họ phải mất rất nhiều thời gian và công sức để thu thập thông tin, xem xét và đánh giá các công ty bảo hiểm. Mặt khác họ cũng phải có những kiến thức nhất định về bảo hiểm bởi ngay trong một hợp đồng bảo hiểm cũng chứa đựng rất nhiều từ ngữ chuyên môn khó hiểu. Để giúp người tham gia bảo hiểm mua được loại hình bảo hiểm phù hợp với mức phí cạnh tranh, hoạt động môi giới bảo hiểm đã ra đời. Môi giới bảo hiểm là cầu nối giữa người mua bảo hiểm với người bảo hiểm, và đứng về phía người mua bảo hiểm để thúc đẩy các giao dịch bảo hiểm, giúp cho cả doanh nghiệp bảo hiểm và khách hàng tiết kiệm thời gian và chi phí để thực hiện một giao dịch có hiệu quả nhất, qua đó thúc đẩy thị trường bảo hiểm phát triển. Từ năm 1993 khi công ty đầu tiên được cấp phép để hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh môi giới bảo hiểm, đến nay đã có tổng số 9 công ty môi giới bảo hiểm được cấp phép và hoạt động tại Việt Nam. Trong thời gian qua, Chính phủ Việt Nam có kế hoạch mở cửa thị trường bảo hiểm để tăng cường vai trò của các công môi giới bảo hiểm và cân bằng cơ cấu môi giới bảo hiểm và công ty bảo hiểm trên thị trường. Bên cạnh những đóng góp tích cực của các công ty môi giới bảo hiểm đối với thị trường bảo hiểm Việt Nam, các công ty môi giới bảo hiểm cũng gặp nhiều thách thức như: các quy định về pháp luật,khách hàng …Do đó đòi hỏi phải có sự can thiệp của cơ quan có thẩm quyền để xác định lại vai trò của các công ty môi giới bảo hiểm trên thị trường. Để tăng cường hơn nữa nền tảng và khuôn khổ pháp luật đối với việc quản lý và giám sát của nhà nước đối với hoạt động môi giới bảo hiểm, cần thiết phải tiến hành một cuộc nghiên cứu toàn diện về hoạt động của các công ty môi giới bảo hiểm cả của quốc tế và Việt Nam. 1 I.GIỚI THIỆU SƠ LƯỢC VỀ MÔI GIỚI BẢO HIỂM. 1.TÌM HIỂU VỀ MÔI GIỚI BẢO HIỂM. 1.1. SỰ CẦN THIẾT CỦA MGBH Hiện nay khai thác BH có nhiều kênh,nhưng chủ yếu là kênh khai thác qua đại lí BH.Cho dù khai thác băng các kênh khác nhau,bằng hình thức nào đi chăng nữa thì người cung cấp dịch vụ phải nắm vững chuyên môn để có thể tư vấn,giẩi thích cho khách hàng. Thị trường BH đang phát triển mạnh, số lượng hợp dồng ngày càng tăng và cũng xuất hiện nhiều vụ kiện tụng trong giao dịch BH.nhữg vụ kiện xảy ra xuất phát từ sự không hiểu rõ về sản phẩm,dịch vụ và có liên quan đến phần nào đến người tư vấn. BH là một lĩnh vực tài chính,một lĩnh vực đòi hỏi chuyên môn sâu.Việc cạnh tranh trên thị trường BH tác động rất lớn đến sự phát triển của dịch vụ Tài Chính –Ngân HàngBH.Nhưng đằng sau đó là những vấn đề phát sinh,để có thể chiếm lĩnh được thị trường,các công ty tư vấn tuyển người ồ ạt,đào tạo chuyên môn ngắn hạn.do đó chất lượng không đáp ứng được đòi hỏi cảu khách hàng.Khác với những hàng hoá cụ thể,sản phẩm BH là sự đảm bảo cho những rủi ro được dự đoán về sau này,sản phẩm BH có đặc trưng là không thể cảm nhận được.Do đó người yêu cầu BH thường không hiểu rõ về lợi và hại,cái hay cái dở của sản phẩm BH.Khi đó của những nhà MGBH có những tác động tích cực trong hoạt động KDBH để giúp tránh xảy ra những tình trạng bất lợi cho người tham gia BH. Thị trường BHVN có những bước phát triển rõ rệt,cả về số lượng và chất lượng và đang hoàn thiện khung pháp lí cho hoạt động KD BH.với chiến lược đa dạng hoá ngành BH thì việc xuất hiện các công ty MGBH đã làm cho thị trường BH đa dạng hơn. Trong bài này,em thêm phân tích thêm những đặc điểm,tác dụng,lợi ich....của môi giới và người môi giới để giới thiệu với mọi người biết thêm về môi giới bảo hiểm. 1.2.LỊCH SỬ HÌNH THÀNH. Hoạt động BH đầu tiên ra đời liên quan đến các rủi ro hàng hải,và sự phát triển của hệ thống trung gian diễn ra đồng thời với sự phát triển của BH hàng hải.Mặc dù có rất ít các bằng chứng tồn tại,tuy nhiên có thể cho rằng,các trung gian BH đầu tiên được tiến hành bởi Lombards,người đã du nhập nhiều nước ở Châu Âu,bao gồm Vương Quốc Anh vào thế kỉ 19. Đơn đầu tiên được phát hành ở Anh và được cung cấp cho người Ý,như vậy nhiệm vụ đầu tiên của trung gian BH ở đây được coi là người chuyển đổi. Do các hoạt động Thương Mại ở Anh phát triển,vào đầu những năm 1700,MGBH đã trở thành 1 phần trong hoạt động thương mại ở luân đôn. Do yêu cầu của những người tham gia BH để bảo vệ cho những rủi ro thường gặp đã hình thành một loại hình trung gian BH với mục đích hỗ trợ cho những người có nhu cầu 2 có thể tìm kiếm được những công ty BH tốt,và hoạt động MGBH lâu đời là Lloydss.Marsh và Aon đều trở thành những hãng BH lớn nhất trên thế giới. Tại Việt Nam,công ty MGBH đầu tiên ra đời năm 1993,công ty liên doanh BH và Tái BH Bảo Việt Aon(Aon Inchinbrrok),công ty nước ngoài đầu tiên gia nhập thị trường BH việt Nam,và cho đến nay,toàn thị trường đã có 9 công ty MGBH với luợng phí BH thu xếp khá thấp(dưới 10%)so với các nước có thị trường Bh phát triển. 1.3.BẢN CHẤT VÀ ĐẶC ĐIỂM. 1.3.1.KHÁI NIỆM VÀ BẢN CHẤT CỦA MGBH. MGBH là một hoạt động trung gian BH quan trọng hỗ trợ cho hoạt động KD.Hoạt động MGBH thực hiện các hoạt động tư vấn giúp khách hàng đánh giá rủi ro cần phải BH,sản phẩm BH phù hợp với mức phí BH hợp lí,hỗ trợ việc giải quyết và thương lượng bồi thường,giúp cho các DNBH và khách hàng tiết kiệm thời gian và chi phí giao dich BH, đồng thời tạo mối quan hệ tin tưởng lẫn nhau giữa DNBH và bên mua BH Có nhiều định nghĩa về hoạt động MGBH và MGBH khác nhau... Theo luật KDBH số 13 ngày 17/2/2000 của Cộng hoà Slovenia, theo điều 219 :”Người MGBH là một cá nhân trung gian trong việc thực hiện các hợp đồng BH cho một hoặc nhiều nhà BH.Trung gian ở đây được coi là một người thực hiện dịch vụ mà mục tiêu là nỗ lực thuyết phục người nắm giữ đơn BH thảo luận với người Bh sẽ là 1 thực thể pháp lí thực hiện các hoạt động thương mại,hoạt động dịch vụ liên quan đến trung gian trong việc tiến hành BH”. Theo luật BH trung quốc điều 123 quy định :” MGBH là một tổ chức,dựa trên quyền lợi của người yêu cầu BH và nhận hoa hồng phù hợp với pháp luật,cung cấp dịch vụ trung gian giữa người yêu cầu BH và công ty BH để họ kí kết hơp đồng BH”. Theo luật KDBH Việt Nam điều 3 khoản 4 ,hoạt động MGBH được định nghĩa cụ thể như sau:” Hoạt động MGBH là việc cung cấp thông tin,tư vấn cho bên mua BH về sản phảm BH,điều kiện BH,mức phí BH,DNBH và các công việc liên quan đến việc đam phán,thu xếp và thực hiện hợp đồng BH theo yêu cầu của bên mua bảo hiểm” Nhiệm vụ của MGBH Tiếp nhận thông tin từ các doanh nghiệp Bh gốc,qua đó nghiên cứu và đánh giá sơ bộ.Sau đó tư vấn cho khách hàng Cung cầp thông tin luật lệ có liên quan đến công ty Bh cho khách hàng San bằng mọ khó khăn để đi đến kí kết hợp đồng Phối hợp với các công ty BH thực hiện các công tác quản lí rủi ro và đề phòng hạn chế tổn thất Tác dụng của MGBH 3 Tiết kiệm chi phí và thời gian của cả 2 bên Khách hàng lựa chọn được loại hình BH,điều kiện,điều khoản và phí BH hợp lí nhất.,chọn đựoc công ty BH đủ năng lực,đủ tài chính nhận TN BH cho mình.Như vậy,sử dụng MGBH còn giúp 2 bên hiểu rõ hơn 1 số nghiệp vụ BH mới ra đời,mới phát sinh. Phối hợp với khách hàng trong việc đòi bồi thường đạt kết quả,tiết kiệm chi phí và thời gian làm thủ tục bồi thường Trên cơ sở thu nhập những ý tượng,nhu cầu của khách hàng,MGBH phối hợp với công ty BH, TBH làm ra các sản phẩm mới Tạo cho khách hàng lòng tin và sự an toàn trong tâm trí họ khi dùng dịch vụ của MGBH.... 1.3.2. PHÂN LOẠI MGBH Thường có 2 loại MGBH đó là MGBH gốc và MG tái BH MGBH gốc Là tổ chức hoặc cá nhân đứng ra dàn xếp cá vấn đề về BH giữa khách hàng và công ty BH. Có nhiều người cần mua BH nhưng không biết mua như thế nào và mua ở đâu.MGBH gốc làm việc với khách hàng để xác định nhu cầu BH,sau đó đàm phán,thoả thuận với DNBH,để có được phạm vi BH và phí BH tốt nhất,thoả mãn nhu cầu của khách hàng.MGBH gốc thực hiện nhiều công việc cho DNBH và nhận được MG phí từ doanh nghiệp BH hoặc trực tiếp từ khách hàng. Phạm vi/qui trình dịch vụ: Phân tích và đánh giá rủi ro Thiết kế chương trình BH Cung cấp giẩi pháp BH hữu hiệu nhất với mức phí phù hợp nhất Quản lí rủi ro Hỗ trợ khiếu nại bồi thường....... Lợi ích: Tư vấn cho khách hàng về quản lí rủi ro một cách hiệu quả nhất.Đây là lĩnh vực chuyên môn của MGBH, trong khi khách hàng chỉ biết rõ về công việc kinh doanh của hộ.điều này tiết kiệm được thời gian và chi phí cho DNBH.đồng thời tư vấn về khiếu nại để đảm bảo cho khách hàng có được mức bồi thường thoả đáng. MG giới thiệu khách hàng mới cho DNBH Tạo thêm công ăn việc làm,tăng thu các khoản thuế liên quan đến phi BH MG tái BH. Là người hỗ trợ,giúp đỡ các DNBH gốc làm việc với các DNBH gốc 4 Hầu hết các DNBH trên thế giới đều yêu cầu MGTBH tư vấn,giúp đỡ khi các rủi ro được BH quá lớn so với khả năng tai chính của họ trong việc thanh toán bồi thường tổn thất nếu xảy ra rủi ro.Đối với các rủi ro tiềm ẩn lớn ,MGTBH sẽ giúp DNBH phân tích phạm vi rủi ro để thu xềp TBH khi cần thiết. Nhiệm vụ: Tiếp nhận thông tin từ các doanh nghiệp BH gốc,qua đó nghiên cứu và đánh giá sơ bộ.Sau đó tư vấn cho họ để mang đi chào TBH. Có thể đại diện TBH gốc hoặc cùng với cán bộ nghiệp vụ của công ty BH gốc đi chào TBH San bằng mọi khó khăn để đi đến kí kết hợp đồng TBH Cung cấp thông tin và giải trình các nghiệp vụ cần TBH cho các DN TBH chuyên nghiệp Tác dụng: Tiết kiệm chi phí cho cả 2 bên Sử dụng MGBH còn giúp cả 2 bên nắm vững các thông tin trên thị trường và TBH thế giới Một công ty BH mới thành lập muốn tái ra thị trường nước ngoài nếu không sử dụng môi giới thì tính khả thi sẽ rất yếu kém Sử dụng MG giúp 2 bên hiểu rõ hơn 1 số nghiệp vụ mới ra đời,mới phát sinh mà có thể bên nhận và bên nhượng chưa biết đến Các DNBH gốc nhận được khối lượng dich vụ lớn hơn,do đó khách hàng sẽ được đảm bảo tài chính tốt hơn. 1.3.3.SO SÁNH MGBH VÀ ĐẠI LÍ BH. Các dịch vụ BH được phân phối trực tiếp từ DNBH đến người tham gia BH hoặc thông qua các trung gian BH.trong lĩnh vực trung gian BH có 2 hình thức là ĐLBH và MGBH ĐẠI LÍ BH : Là hoạt động giới thiệu,chào bán BH,thu xếp các giao kết hợp đồng BH và các công việc khác nhằm thực hiện HĐBH theo uỷ quyền của DNBH ,đai diện cho DNBH. Chỉ hoạt động cho 1 DNBH cụ thể và thực hiện công việc phục vụ cho cung cấp các dịch vụ BH như đánh gia,giám định rủi ro,thu phí BH ,giám định bồi thường DNBH phải chịu trách nhiệm đối với mọi hoạt động của ĐLBH Phải có chứng chỉ đào tạo ĐL theo quy định của luật KDBH.Tuy nhiên ở VN không phải mua BH trách nhiệm nghề nghiệp. 5 MGBH : Là hoạt động giới thiệu,chào bán BH,thu xếp các giao kết HĐ BH ....như ĐLBH, nhưng nó đại diện cho bên mua BH. Bên cạnh việc giới thiệu các dịch vụ BH,giúp khách hàng chọn lựa công ty BH phù hợp...MGBH đồng thời cũng cung cấp nhiều dịch vụ khác liên quan đến hoạt động MGBH khácnhư hoạt động đánh giá rủi ro,quảm lí rủi ro,các dịch vụ quản lí tài sản,quản lí bồi thường cho các công ty BH.Do đó,công ty MGBH có thể thực hiện giới thiệu sản phảm BH của các DNBH được phép hoạt động hợp pháp Đòi hỏi chuyên môn ,kĩ năng nghiệp vụ cao.tuy nhiên Ở VN nhân viên MGBH làm việc tại các công ty MGBH không có quy định bắt buộc phải có những chứng chỉ về chuyên môn(trừ những người giữ chức vụ quản í,điều hành công ty MGBH) 1.3.4. CHỨC NĂNG CỦA HOẠT ĐỘNG MGBH Đánh giá và phân tích rủi ro BH cho khách hàng Cung cấp các dịch vụ phân tích và nghiên cứu: khách hàng thường xuyên yêu cầu có sự tư vấn độc lập đối với các dịch vụ do các công ty BH cung cấp.Dịch vụ này rất quan trọng đối với những khách hàng không có đủ khả năng nghiên cứu,phân tích,tìm hiểu những thông tin cần thiết phục vụ cho việc tham gia BH. Gắn kết nhu cầu của khách hàng với một hoặc một số công ty BH phù hợp,do đó tăng khả năng lựa chọn cho người có nhu cầu mua BH và giúp đỡ người mua chọn lựa được công ty BH và sản phẩm BH phù hợp.Khách hàng có thể dựa vào các nhà MGBH để được tư vấn về khả năng tài chính của công ty BH. Thu phí hộ và thanh toán hộ tiền bồi thường giữa các công ty BH và người đựoc BH.còn trong trường hợp MGTBH là giữa công ty BH và công ty TBH. Cung cấp các dịch vụ tính phí BH,giám định tổn thất và dịch vụ quản lí bồi thường. 1.3.5. TRÁCH NHIỆM PHÁP LÍ CỦA DN MGBH Với vai trò là người trung gian BH,đại diện cho khách hàng thực hiện thu xếp các hợp đồng BH,các điều khoản,điều kiện BH,lựa chọn DNBH...DNMG phải chịu hoàn toàn trách nhiệm với bên mua BH về mọi vấn đề liên quan đến hoạt động tư vấn của mình dẫn đến việc người tham gia BH không được BH theo yêu cầu của khách hàng,do lỗi của DNMGBH.Tất cả những tôn thất xảy ra đối với người được BH,nhưng không được DN bồi thường do lỗi của nhà MGBH chính là trách nhiệm của nhà MGBH.điều đó cho thấy trách nhiệm của nhà MGBH là rất lớn.và theo quy định của các nước trên thế giới,các DNMGBH bắt buộc phải tham gia BH trách nhiệm nghề nghiệp đối với hoạt động MGBH và quy định các mức trách nhiệm khác nhau.Loại hình BH náy nhằm giúp cho người được 6 BH ,được BH 1 cách tốt hơn, giúp cho các DNMGBH cũng được BH khỏi những sơ xuất có thể xảy ra. Như vậy,để hoàn thành được các nghĩa vụ trên,MGBH phải thực hiện các nghĩa vụ: Chuẩn bị việc phân tích các rủi ro tương xứng và chuẩn bị cần thiết cho người nắm giữ đơn BH.Chuẩn bị sự đánh giá về mức vốnphù hợp của người BHcho người nắm giữ đơn BH trên các thông tin cơ bản sẵn có.Cung cấp cho người mua BH sự bảo vệ tốt nhất,trong trường hợp này nghĩa vụ chỉ được giới hạn đối với các sản phảm đặc thù.Thông báo người BH các đề nghị của người nắm giữ đơn BH,để đưa vào các HĐBH.Và gửi cho người mua BH các điều kiện của đơn BH,thông báo cho người mua BH mức phí BH.Kiểm tra nội dung của các đơn BH.Trợ giúp người nắm giữ đơn BH trong thời gian HĐBH còn hiệu lực của HĐBH cả trước và sau thời điểm xảy ra sự kiện BH.Và đảm bảo rằng các hoạt động pháp lí nhằm duy trì và thực hiện các quyền lợi phát sinh từ HĐBH được tiến hành bởi người nắm giữ đơn BH vào ngày xác định liên quan đén hoạt động pháp lí.Luôn kiểm tra các hợp đồng BH được kí kết bởi người nắm giữ đơn BH qua MG cơ bản của anh ta,và chuẩn bị các đề xuất,các sửa đổi cần thiết trong HĐBH nhằm cung cấp sự bảo vệ tốt nhất cho người nắm giữ đơn BH Ở VN, điều 91 luạt KDBH và các văn bản hướng dẫn thi hành cũng quy định rất chi tiết về quyền và nghĩa vụ của DNMGBH,theo đó: DNMGBH được hưởng hoa hồng MGBH.Hoa hồng MGBH được tính trong phí BH.Tỷ lệ hoa hồng MGBH được xác định dựa trên cơ sở thoả thuận giữa tổ chức BH tương hỗ và DNMGBH phù hợp với luật pháp VN và tập quán quốc tế.tuỳ thuộc vào phạm vi,mức độ và nội dung dịch vụ MGBH được cung cấp,hoa hồng MGBH được trả đến 15% phần phí BH thực tế thu được. DNMGBH có nghĩa vụ: thực hiện MG trung thực.không được tiết lộ,cung cấp thông tin làm thiệt hại đến quyền ,lợi ích hợp phap của bên mua BH.Bồi thường thiệt hại cho bên mua BH do hoạt động MGBH gây ra. Điều 92.Luật KDBH cũng quy định DNMGBH phải mua BH trách nhiệm nghề nghiệp cho hoạt động MGBH tai DNBH hoạt động tại VN.Quy định này nhằm đảm bảo trách nhiệm đến cùng của DNMGBH đối với quyền lợi bên mua BH. Điều 3, mục VI Thông tư số 98/2004/TT-BTC,các DNMGBH không được thực hiện các hành vi: Ngăn cản bên mua BH cung cấp các thông tin liên quan đến HĐBH,hoặc xúi giục bên mua BH không kê khai các chi tiết liên quan đến HĐBH.Khuyến mại khách hàng dưới hình thức hứa hẹn cung cấp các quyền lợi bất hợp pháp để xúi giục khách hàng giao kết HĐBH.Xúi giục bên mua BHhuỷ bổ HĐBH hiện có để mua HĐBH mới.Do tổ chức MGBH phải chịu trách nhiệm trước bên mua BH về mọi thiệt hại do sự tư vấn của mình gây ra cho bên mua BH.Cho nên ngoài việc duy trì khả năng tài chính lành mạnh thì tổ chức MGBH phải mua BH TNDSNN để đáp ứng mọi trách nhiệm phát sinh đối với bên 7 mua BH.DNMGBH phải mua BH trách nhiệm tương ứng với quy mô hoạt động của DN bảo đảm đáp ứng tất cả các trách nhiệm phát sinh. 2.MÔ HÌNH HOẠT ĐỘNG MGBH. Các công ty MGBH có thể được tổ chức dưới các hình thức doanh nghiệp sau: - Kinh doanh cá thể: - Công ty hợp doanh - Các công ty đăng ký, bao gồm: Công ty bị giới hạn bởi các cổ phiếu. Công ty giới hạn bởi các đảm bảo và Công ty trách nhiệm vô hạn. Tuy nhiên, theo nghiên cứu của Ban nghiên cứu Công ty TBH Swiss Re, các công ty MGBH đang được tổ chức theo 3 mô hình chính: Mô hình MGBH toàn cầu, mô hình MGBH chuyên biệt và mô hình MGBH bán buôn. Một số công ty MG áp dụng 1 mô hình, một số khác lại áp dụng các đặc điểm của cả 3 mô hình để hoạt động. Mô hình môi giới bảo hiểm toàn cầu (global broker) Loại hình này chia các chức năng tổ chức, thu xếp và dịch vụ thành 3 bộ phận kinh doanh riêng biệt. Một số MGBH toàn cầu chia hoạt động kinh doanh bảo hiểm thành 3 bộ phận: bán lẻ, thu xếp BH và dịch vụ. Bộ phận bản lẻ làm việc trực tiếp với các khách hàng lớn, xây dựng chương trình BH sau khi phân tích những rủi ro có liên quan. Quá trình này được thông qua và được công ty BH cấp đơn BH. Thông qua việc tập trung vào thu xếp dịch vụ BH, những công ty MGBH lớn có khả năng thoả thuận với công ty BH để có được những điều kiện, điều khoản tốt hơn cho khách hàng của mình. Bộ phận dịch vụ sẽ cung cấp cho khách hàng các dịch vụ trong thời gian thực hiện chương trình BH Mô hình KD MGBH toàn cầu theo nghiên cứu của Ban tư vấn công ty TBH Swiss Re: Thị trường London/Lloyd's Bộ phận bán lẻ 8 Khách hàng Bộ phận Thị trường Mỹ Bộ phận dịch vụ Thị trường châu Âu Mô hình môi giới bảo hiểm chuyên biệt Các nhà MGBH chuyên biệt thiết kế và xây dựng các chương trình quản lý rủi ro cho khách hàng, nhưng thường xuyên làm việc với các nhà môi giới bán buôn để thu xếp rủi ro trên thị trường toàn cầu, bên cạnh các nhà MG khu vực có nhiều nhà MGBH chuyên nghiệp trong việc chuyển giao rủi ro trong những lĩnh vực cụ thể. Do những nhà MG quy mô nhỏ và vừa không phải gánh chịu rủi ro trong hệ thống nên họ có thể phối hợp với một công ty quản lý rủi ro độc lập để có thể giúp họ cung cấp những dịch vụ MGBH có chất lượng tương tự như với các công ty MGBH có quy mô lớn. Môi giới bán lẻ và bộ phận dịch vụ Mô hình môi giới bảo hiểm bán buôn Môi giới bán buôn Rủi ro Những MGBH bán buôn thường hỗ trợ MGBH chuyên biệt thu xếp các rủi ro trong thị trườngKhách MG toàn hàngcầu. MG bán buôn thường cung cấp dịch vụ MGBH thông qua việc tư Các thị trường vấn và giúp đỡ MGBH chuyên biệt trong việc thiết kế và phân tích các chương trình bảo hiểm BH.Mô hình MGBH bán buôn có thể có bộ phận bán lẻ tại một số khu vực trên thế giới. Công ty quản lý rủi ro độc lập Khách hàng Khách hàng Môi giới bảo hiểm độc lập/chuyên biệt Thị trường London Môi giới bảo hiểm bán buôn và bộ phận dịch vụ Bộ phận bán lẻ của môi giới bảo hiểm bán buôn Rủi ro Thị trường Mỹ Thị trường Châu Âu Nhiều công ty MGBH lớn được hình thành và hoạt động dưới hình thức các tập đoàn MGBH.Các tập đoàn bao gồm nhiều công ty con và thực hiện nhiều chức năng khác nhau. 9 Bên cạnh chức năng chính là thực hiện MGBH và MGTBH, các tập đoàn đã hình thành các bộ phận dịch vụ độc lập: Bộ phận quản lý, tư vấn rủi ro và bộ phận quản lý tài sản. Bên cạnh hoạt động chính là MGBH thì đây là hai hoạt động có hỗ trợ nhiều cho hoạt động MGBH và là một trong số những bộ phận kinh doanh khá hiệu quả của các công ty MGBH. Ví dụ về 2 tập đoàn MGBH lớn trên thế giới là Marsh & McLennan (MMC) và Aon Group. MMC có 3 bộ phận chính là Marsh cung cấp dịch vụ MGBH, Mercer cung cấp dịch vụ tư vấn và dịch vụ hưu trí, sức khoẻ và, Putnam cung cấp dịch vụ quản lý tài sản. Trong số 10.5 tỷ Đô la doanh số của MMC trong năm 2002, dịch vụ MGBH chiếm 56%, dịch vụ tư vấn chiếm 23% và dịch vụ quản lý tài sản chiếm 21%. Đối với Aon, tập đoàn MG thứ 2 thế giới, có 3 bộ phận kinh doanh là MGBH, quản lý rủi ro, tư vấn nguồn nhân lực và dịch vụ thẩm định BH. Trong năm 2002, các bộ phận MGBH thẩm định bảo hiểm, và tư vấn nhân lực của Aon chiếm lần lượt 59%, 29% và 12% trong tổng số 8.8 tỷ Đô la doanh số của tập đoàn này. II.THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG MGBH TRONG THỊ TRƯỜNG BHVN 1.KHUYNH HƯỚNG VÀ KINH NGHIỆM TRÊN THẾ GIỚI. 1.1. CÁC QUI ĐỊNH VỀ QUẢN LÍ VÀ GIÁM SÁT HOẠT ĐỘNG MGBH 1.1.1.VỀ THẨM QUYỀN CẤP GIẤY PHÉP: Cấp giấy phép là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu trong việc quản lí hoạt động của các DNMGBH trước khi đi vào hoạt động.Việc cấp phép cho các DNBH được quản lí rất chặt chẽ,và được giao cho các cơ quan quản lí về tài chính hoặc BH thực hiện. Theo kinh nghiệm của Đài Loan cá nhân muốn hoạt đông ĐLBH,MGBH và giám định tổn thất trước khi tiến hành hoạt động kinh doanh phải nộp Bộ Tài Chính hồ sơ xin phép đăng kí KD bao gồm: Đơn đăng kí KD.Chứng chỉ hành nghề,Chứng chỉ hoàn thành các kháo đào tạo trước khi hành nghề đã được bô tài chính phê chuẩn trong 2 năm qua.Chứng minh nhân dân,kế hoạch KD,Bản viết can đoan không vi phạm những vấn đề quy định.kế hoạch KD,Danh sách các sáng lập việc và các cổ đông khác,tên giới tính,ngày sinh...Điều lệ DN.Bằng chứng góp đủ vốn hoặc chứng nhận số dư tiền gửi của DN. Theo quy định luật BH của TQ điều 127: ĐL và MGBH sau khi đáp ứng các yêu cầu năng lực do vụ quản lí và giám sát tài chính đưa ra sẽ được cấp giấy phép hoạt động. Theo điều 35X của Singapo quy định: Cá nhân muốn kinh doanh MGBH phải nộp đơn bằng văn bản tới cơ quan quản lí BH xin kinh doanh theo quy định này và phải cung cấp đầy đủ các thông tin mà cơ quan quả lí BH yêu cầu. 1.1.2. YÊU CẦU,ĐIỀU KIÊN ĐỐI VỚI DN MGBH. 10 Theo quy định tại điều 13 luật BH Đài Loan : “tối thiểu 1 người trong Ban Giám Đốc,Ban kiểm soát hoặc ban lãnh đạo của tổ chức ĐL,MG hoặc giám định tổn thất phải có chứng chỉ ĐL,MG ,giám định tổn thất theo quy định tại luật này.” Điều 16 : “Vốn điều lệ đã đóng tối thiểu của DN xin phép hoạt động ĐL.MGBH,hoặc giám định tổn thất là 2 triệu đài tệ.Vốn đóng góp của các cổ đông sáng lập và các cổ đông khác phải bằng tiền mặt.” Theo luật BH Singapo quy định: Điều 35 Y : CQ quản lí BH sẽ không chấp nhận đơn đề nghị theo diều 35X trừ khi người đứng đơn là 1 tổ chức,có vốn không thấp hơn vốn pháp định,và đang được BH trách nhiệm nghề nghiệp theo một hợp đồng đang còn hiệu lực với phạm vi phù hợp với giới hạn trách nhiệm và các yêu cầu miễn thường theo quy định. (tuỳ vào từng phạm vi hoạt động MG,CQQL BH sẽ đưa ra những yêu cầu khác nhau) 1.1.3. CÁC QUY ĐỊNH VỀ QUẢN LÍ VÀ GIÁM SÁT HOẠT ĐỘNG MGBH. Do MGBH là khâu trung gian trong chu trình KDBH nên việc giam sát hoạt động MGBH luôn được các nước coi trọng và có những quy định pháp lí rất cụ thể.Các quy định pháp lí này hầu hết được các nước đưa vào luật KDBH và các văn bản hướng dẫn thi hành.Tuy nhiên,mức độ chặt chẽ chi tiết các quy định này ở mỗi nước là khác nhau,và phụ thuộc vào chính mức độ phát triển của hoạt động MGBH tại các nước đó. Thông thường , những qui định pháp lí đối với hoạt đông MG và ĐL có sự khác biệt nhất định.Mặc dù có sự khác biệt nhất định về mức đọ chi tiết và cụ thể,nhưng nội dung và giám sát hoạt động của các nước đều bao gồm một số nội dung cơ bản: a. Các quy định chung : - Các quy định trong luật kinh doanh BH và các van bản hướng dấn thi hành. - Các yêu cầu của cơ quan quản lí BH trong quá trình giám sát hoạt động của DN b. Các quy định cụ thể cho hoạt động MGBH. - Quy định về nội dung hoạt động của công ty MGBH gồm:Thực hiện nghiên cứu, tư vấn rủi ro.Phân tích chi tiết, mô tả rủi ro.Giải thích HĐBH và các tài liệu liên quan, đặc biệt là các điều khoản cụ thể liên quan đến khác hàng.Thông báo cho khách hàng những quy định của pháp luật kinh doanh BH.Soạn thảo những điều khảon cụ thể theo yêu cầu của khách hàng.Chuẩn bị tài liệu về phạm vi BH.Nghiên cứu thị trường để xây dựng những điều khoản BH mang tính cạnh tranh nhất hoặc thiết lập một công ty BH hoạt động hiệu quả nhất.Tư vấn và giải quyết khiếu nại.Phân tích những dữ liệu về khiếu nại.Thu xếp, trợ giúp việc hoàn thành đơn đề nghị Bh.Kiểm tra các tài liệu liên quan đến hợp đồng Thu phí BH.Chuẩn bị các tài liệu liên quan đến hợp đồng BH.Trợ giúp giải quyết ổn thoả việc bồi thường.Trợ giúp,tư vấn cho khách hàng trong việc yêu cầu bồi thường, tham vấn luật sư,chuyên gia,hoặc tư vấn dàn xếp thoả thuận giữa các bên ma không qua kiện tụng ra 11 pháp luật.Cảnh cáo cho khách hàng những công ty BH có thể mất khả năng thanh toán hoặc những trường hợp chuỷen đổi phạm vi BH - Quy định về phân loại hoạt động MGBH.gồm: MGBH gốc MGTBH nói chung. MGTBH nhân thọ hoặc kết hợp các loại trên (khoản 4,điều 35X,luật Bh singapo) Một số nước khác chỉ phân thành 2 loại: MGBH tài sản và MGBH con người - Quy định về quyền lợi và nghĩa vụ của công ty MGBH : DNMGBH thực hiện các nghiệp vụ MG để hưởng hoa hồng MGBH,hoa hồng MGBH được tính trong phí BH. Nghĩa vụ: Thực hiện việc MG trung thực.không tiết lộ,cung cấp thông tin làm thiệt hại đến quyền,lợi ích hợp pháp của bên mua.Bồi thường thiệt hại cho bên mua BH do hoạt động MGBH gây ra. - Quy định về đăng kí hoặc cấp phép kinh doanh MGBH. Hầu hết các nước đều có quy định : Các tổ chức,cấ nhân không được hoạt động MGBH nếu chưa có đăng kí hoặc chưa được cơ quan quản lí Bh chấp nhận.Các công ty MGBH nếu muốn đăng kí hoặc cấp giấy phép phải hội đủ những tiêu chuẩn nhất định về khả năng tài chính cũng như tính chuyên nghiệp theo quy định của từng nước Tổ chức, cá nhân muốn kinh doanh MGBH phải gửi đơn đến các cơ quan quản lí BH và phải cung cấp đầy đủ các thông tin mầ cơ quan quản lí BH yêu cầu. Khi nhận được đơn trên, cơ quan quản lí BH sẽ xem xét và có thể quyết định chấp nhận đơn hoặc từ chối đơn. - Quy định về điều kiện đăng kí hoặc cấp phép hoạt động MGBH. Điều kiện để được đăng kí hoặc cấp phép cho một công ty MGBH do cơ quan quản lí BH ban hành.Cơ quan quản lí BH cũng hoàn toàn có quyền bổ sung,sửa đổi hoặc ban hành các điều kiện đăng kí hoặc cấp phép mới. Các công ty MGBH nào không đáp ứng các điều kiện do CQ quản lí BH ban hành có thể sẽ không được xem xét đăng kí hoặc cấp giấy phép hoạt động,hoăch chịu 1 khoản tiền phạt nhất định. - Quy định về vốn pháp định và các khoản ký quỹ. Các nước đều quy định 1 mức vốn pháp định và khoản tiền kí quỹ tối thiểu cho các cá nhân,tổ chức muốn xin cấp giấy phép hoạt động MGBH.Khoản kí quỹ này có thể thực hiện bằng tiền mắt,bằng trái phiếu chính phủ,trái phiếu kho bạc hay 1 hình thức khác tuỳ theo quy định của mỗi nước. - Quy định về mức phí phải nộp hàng năm. Theo quy định của một số nước,các công ty MGBH sau khi đã được đăng kí hoặc cấp phép hoạt động phải đóng 1 khoản phí hàng năm cho CQ quản lí BH. 12 Mức phí hàng năm của mỗi loai hình công ty MG có thể khác nhau CQ quản lí BH cũng có quyền miễn toàn phần hoặc từng phần mức phí phải đóng hàng năm cho bất cứ công ty MG nào nếu thấy cần thiết - Quy định về việc huỷ bỏ đăng kí hoặc thu hồi giấy phép. CQ quản lí BH có thể huy bỏ đăng kí hoặc thu hồi giấy phép hoạt động của 1 công ty MGBH trong các trường hợp sau: Nếu trong 1 khoảng thời gian nhất định, các tổ chức,cá nhân đã được cấp giấy phép thành lập không tiến hành bất cứ hoạt động KD MG nào sẽ bị CQQL BH rút giấy phép hoạt độngKhi công ty MGBH ngừng các hoạt động kinh doanh như đã đăng kí.Khi các công ty MGBH không tuân thủ yêu cầu về biên khả năng thanh toán do CQ quản lí BH quy định.Khi công ty MGBH bị sáp nhập,phá sản hoặc giải thể.Khi công ty MGBH không thể đáp ứng các nghĩa vụ của mình.Khi công ty MGBH vi phạm các quy định của luật kinh doanh BH và các văn bản hướng dẫn thi hành của CQ quản lí BH.Khi công ty MGBH có những hoạt động kinh doanh gây hại đén quyền lợi của người tham gia BH và lợi ích công cộng.Khi bất kì người quản lí, điều hành công ty MGBH bị kết án về hành vi phạm tội theo quy định của pháp luật kinh doanh BH.Khi công ty MGBh cung cấp những thông tin giả mạo,không chính xác hoặc thiếu trung thực trong khi xin đăng kí hoặc cấp phép.Khi CQ quản lí BH nhận thấy việc huỷ bỏ đăng kí hoặc thu hồi giấy phép là phù hợp với lợi ích chung của thị trường.CQ quản lí BH phải thông báo bằng văn bản cho công ty MGBH biết rõ lí do vì sao họ huỷ bỏ đăng kí hoặc thu hồi giấy phép kinh doanh trước khi có quyết định chính thức. Sau khi đã nhận được thông báo của CQ quản lí BH,trong 1 khoản thời gian theo quy định,nếu công ty MGBH không có những giải thích phù hợp về những vi phạm mà CQ quản lí BH nêu ra,CQ quản lí Bh sẽ có quyết định bằng băn bản,trong đó nêu rõ ngày nào việc huỷ bỏ đăng kí hoặc thu hồi giấy phép sẽ có hiệu lực. Trong 1 khoảng thời gian nhất định nào đó,công ty MG có thể gửi khiếu nại lên CQ quản lí BH hoặc cấp quản lí cao hơn về việc huỷ bỏ đăng kí hoặc thu hồi giấy phép. - Quy đinh về duy trì tài sản thuần: một số nước quy định cấc công ty MGBH phải duy trì 1 giá trj tài sản thuàn nhất định theo quy định của pháp luật. - Quy định về tài khoản phí MGBH. Trong quá trình hoạt động,công ty MGBH có thể nhận tièn hoặc được uỷ quyền nhận tiền từ các nguồn:Từ công ty BH hay Từ người tham gia BH(hoặc dự định tham gia BH) Do vậy,công ty MGBH phải lập sổ kế toán và tài khoản riêng để phản ánh các khoản thu, chỉ thanh toán liên quan đến hoạt động MGBH.Công ty MGBH đồng thời chịu sự gian sát về tài chính của CQ quản lí BH.Nếu công ty MGBH tiến hành cùng 1 lúc nhiều loại hình MG thì phải lập khoản phí MG cho từng loại hình nghiệp vụ. - Quy định về thu xếp MG với các công ty BH. Đa số các nước đều quy định rằng công ty MGBH tại 1 nước chỉ được phép hoạt động MG với các công ty BH đanh hoạt đông tại đó - Quy định về hoa hồng MGBH 13 Được hưởng hoa hồng theo tỷ lệ do CQ quản lí BH quy định (căn cứ tính hoa hồng MG có thể dựa trên số hợp đồng MG thu xếp hoặc tổng giá trị phí Bh thu xếp qua MG).Ngoài hoa hồng MG tuyệt đối không được nhận bất cứ khoản tiền nào khác từ công ty BH và ngược lại,các công ty BH cũng không được trả bất cứ khoản tiền nào khác ngoài hoa hồng MG cho công ty MGBH. - Quy định về nhân sự chủ chốt trong công ty MGBH. Công ty MGBH không được phép bổ nhiêm 1 người vào chức vụ tổng GĐ hay GĐ nếu không được sự chấp thuận của CQ quản lí BH.CQ quản lí BH có thể yêu cầu công ty MGBH thay tổng giám đốc hoặc giám đốc nếu có bằng chứng xác đáng về việc những người này không hoàn thành nhiệm vụ hoặc không phù hợp để tiếp tục nắm giữa vị trí đó. - Quy định về thanh tra,kiểm tra hoạt động MGBH CQ quản lí có quyền kiểm tra sổ sách,chứng từ và các tài liệu có liên quan cuẩ bất kì tổ chức MGBH nào hoạt động trên thị trường. 1.2. NHỮNG CHỈ TIÊU QUAN TRỌNG ĐÁNH GIÁ SỰ PHÁT TRIỂN CỦA HOẠT ĐỘNG MGBH TRONG THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH.MGBH Về lý thuyết, có rất nhiều tiêu chí để đánh giá sự phát triển của hoạt động MGBH như đánh giá sự phát triển của một loại hình dịch vụ thông thường khác như số lượng công ty MGBH; tốc độ tăng trưởng của doanh thu hoa hồng MG phí BH; quy mô vốn và tài sản của các công ty MGBH; tỷ suất sinh lời của các công ty MGBH; số lượng lao động của ngành MG v.v. Tuy nhiên, quá trình hình thành và phát triển hoạt động MGBH ở các thị trường BHTC phát triển cho thấy rằng các chỉ tiêu quan trọng để đánh giá sự phát triển của hoạt động MGBH trong mối tương quan với sự phát triển của thị trường BH không phải là các chỉ tiêu trên mà lại là các chỉ tiêu chủ yếu sau: - Tăng trưởng về doanh thu phí bảo hiểm thu xếp qua hoạt động MGBH - Tăng trưởng về thị phần phí bảo hiểm thu xếp qua hoạt động MGBH - Mức độ tham gia của hoạt động MGBH trong toàn bộ quá trình chuyển giao rủi ro từ khâu quản lý rủi ro, thu xếp BH cho đến khâu tái BH và nhượng tái BH; - Mức độ đa dạng hóa dịch vụ của các công ty môi giới bảo hiểm ngoài các dịch vụ MGBH truyền thống; - Mức độ thương mại điện tử hoá trong hoạt động MGBH; - Việc hình thành các hiệp hội nghề nghiệp về môi giới bảo hiểm; - Việc hình thành các tập đoàn MGBH lớn để phục vụ cho các rủi ro phức tạp… Có thể nói rằng các chỉ tiêu cơ bản để đánh giá sự phát triển của hoạt động MGBH trên các thị trường tài chính cần phải được xem xét trong mối tương quan với sự phát triển của thị trường BH. Thông thường các chỉ tiêu đánh giá này bao gồm các tiêu chí về tăng trưởng doanh thu phí bảo hiểm thu xếp qua MG; thị phần phí BH được thu xếp qua MG ; mức độ tham gia của hoạt động MG trong toàn bộ quá trình chuyển giao rủi ro BH đa dạng 14 hoá dịch vụ MGBH; thương mại điện tử; các hiệp hội nghề nghiệp; và việc hình thành các tập đoàn BH lớn. 1.3. MỘT VÀI THỊ TRƯỜNG MGBH ĐIỂN HÌNH Thị trường MGBH lớn nhất là ở MỸ, ANH, Bermuda. Trong đó Mỹ và Anh là 2 thị trường MGBHTM truyền thống quan trọng nhất,ở thập kỉ qua thì Bermuda đã chiếm lại ưu thế và trở thành thị trường đứng thứ 3 thế giới về hoạt động MGBHTM và KD TBH. Vào giữa thập kỉ 80,người MG ở Mỹ đã có cổ phần trong những thị phần thương mại truyền thống,mặc dù phí còn thấp.Người MG ở Anh có cổ phần rất cao,khoảng 80% thị trường Anh ,trong đó có thị trường London hầu như chỉ hoạt động kinh doanh MGBH. MGBHTM chiếm thị phần lớn ở thị trường Anglo-Saxon.Số lượng các nhà kinh doanh BHTM trải đều ở nhiều khu vực và Quốc Gia.Tại nước Ang-Saxon,thị phần của các nhà MGBH rất cao trong khi nhu cầu thực sự thì ít (còn thấp),nhưng vẫn rất quan trọng tại Châu Âu.Dịch vụ MGBH được coi là 1 nghề nặng nhọc ở những nước Mỹlatin,trong khi đó,phần lớncác Quốc Gia Châu Á thì gọi là ngoại lệ. Tây Âu và Bắc Mỹ: nhà MGBH chiếm tỷ lệ cao và là nơi có ưu thế về kinh doanh MGTBH.Theo tạp chí Global Reinsuarane(12/2003),Bắc MỸ chiếm 39% trong số hoạt động MG năm 2002,Tây Âu với 26%.Nguồn thu lớn nhất ở Châu Âu là kinh doanh MGTBH,bao gồm nhượng lại của thị trường TBH trên thế giới. Thị trường BHTM và MGTBH ở Mỹ: Tại Mỹ,người MGBH chú trọng trong việc triển khaicác loại hình BH dành cho các DN,tổ chức Thương mại hơn là các loại hình Bh cá nhân.những năm trước thị phần của MG chiếm tỷ lệ ổn định ở 75% trứoc khi có chiều hướng giảm xuống từ năm 1998,và tăng trưởng lại 67% vào năm 2001,chỉ 69% năm 2002.Trước năm 1998,những nhà MGBH có kinh nghiệm đã từ chối BH phần lớn những loại hình BH dành cho các tổ chức Tm và DN dựa vào sự tăng trưởng của thị trường BH.Nhưng thực tế cho thấynhiều loại hình BH quan trọng cho các tổ chức TM,DN vẫn chiếm tỷ lệ lớncác nhà MG tham gia trong việc tư vấn và cung cấp các HĐBH.Năm 2002 kinh doanh MGBH chiếm 75% thị phần Bh trách nhiệm,ôtô,rủi ro gián đoạn kinh doanh và 39% rủi ro trong y khoa.Đối với MGTBH ở Mỹ thì gần đây đã chiếm lĩnh được thị trường nhưng xu hướng không khả quan lăm.TBH ở Mỹ theo 2 xu hướng :kênh phân phối trực tiếp hoặc thông qua MGTBH. Theo Conning,khach hàng thích sử dụng cả 2 hình thức.Đối với những người được BH thì việc quyết định sử dụng kênh phân phối nào không quan trọng,nhưng đối với những người MG việc lựa chọn nhà TBH thì rất quan trọng,vì cần xêm xét điều kiện tài chính,chuyên môn.mức độ phục vụ và danh tiếng của nhà TBH trên thị trường.Hơn 80% sử dụng kết hợp cả 2 kênh trực tiếp và qua MGBH,14% sử dụng hình thức thông qua MGBH và 5% sử dụng hình thức trực tiếp. MGBH ở ANH: 15 NHững nhà MGBH ở Anh có vai trò rất quan trọng trên thị trường,trên 80% phí thu được trong BHTM,BH trực tiếp(cho những rủi ro có mức độ thấp hơn)chiếm 7%,trong khi chỉ 6% thông qua người MGBH.Thị phần của nhà MGBH ở Anh tương đối ổn định trong giai đoan 1990-2002.Trong khi đó BH tư nhân ở Anh giảm nhanh,chỉ có khoảng 32% phí BH tư nhân năm 2002 được hình thành thông qua các trung gian độc lập,điều này được đánh giá là cao so với các thị trường khác.Từ năm 1990,có 18% HĐBH tư nhân thông qua đại diện,11% là HĐBH trực tiếp.Đến năm 2002,bối cảnh đã thay đổi nhanh chóng với nhiều kênh phân phối mới,điển hình như là qua ngân hàng chiếm 13%,các kênh khác chiếm 12%,các nhà BH trực tiếp đối mặt với thị trường rất quan trọng và nó đã có tác dụng tạo nên những bước phát triển cao và đạt đến 31% từ những HĐBH trực tiếp.Điều này làm cho các nhà MGBH giảm hơn 10% thị phần 1.4. KINH NGHIỆM PHÂN PHỐI CÁC KÊNH BH CỦA MGBH Ở CÁC CHÂU LỤC Sự phát triển của hoạt động MGBH không nên quá chú trọng đến chỉ tiêu số lượng DN MGBH mà phải căn cứ vào doanh số phí BH thu xếp qua hoạt động MGBH và doanh số phí BH thu xếp bình quân của mỗi DN MGBH Số lượng DN MGBH và mức phí BH thu xếp qua hoạt động MGBH tại thị trường London (BH gốc và TBH) trong giai đoạn 1985-2002 Nguồn: Hiệp hội BH Anh, Ban Nghiên cứu kinh tế và Tư vấn của tập đoàn TBH Swiss Re Các thị trường BH phát triển như Mỹ, Anh, Canada… đều có tỷ lệ phí BH thu xếp qua MG khá cao.Theo các nghiên cứu gần đây của Hiệp hội BH Anh, Ban Nghiên cứu kinh tế và Tư vấn của Tập đoàn TBH Swiss Re, các doanh nghiệp MGBH tham gia thu xếp trên 80% phí BH của các hoạt động BHTM trên thị trường BH của Anh trong giai đoạn 19902002 (xem Biểu đồ ). 16 Thị phần phí BH thu xếp qua MG đối với các giao dịch BHTM ở Anh giai đoạn 19902002 Nguồn: Hiệp hội BH Anh, Ban Nghiên cứu kinh tế và Tư vấn của tập đoàn TBH Swiss Re Số liệu điều tra cũng cho thấy rằng mức độ phát triển của thị trường BH cũng có ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển của hoạt động MGBH.Cụ thể, các nước Anglo-Saxon và các nước Mỹ La Tinh là những khu vực có thị trường BH khá phát triển thì cũng có tỷ lệ khá cao phí BH thu xếp qua hoạt động MGBH trong khi tỷ lệ này khá thấp ở các thị trường BH Châu Á. Thực tế các nước châu Á như TQ,Thái lan, Malaysia và Đài Loan để có tỷ trọng doanh thu phí BH/GDP thấp hơn mức trung bình của thế giới. Ngoại trừ một số nước đặc biệt như Nhật Bản và Hàn Quốc với truyền thống quan hệ mật thiết trực tiếp giữa các DNBH và các khách hàng thông qua mạng lưới các tập đoàn công nghiệp - tài chính (xem Bảng 1). Bảng 1 Thị phần phí BH thu xếp qua hoạt động MGBH của các giao dịch BHTM ở một số khu vực trên thế giới Quốc gia Thị phần phí BH thu xếp qua MG I. Các nước Anglo-Saxon Anh Thị trường trong nước 85% Thị trường Luân Đôn >95% Ailen 95% Mỹ 69% Canada 90% Nam Phi 90% Úc 86% New Zealand 90% II. Các nước Mỹ La Tinh 17 Brazil 70% Mêhicô 50% Venezuala 30% Côlômbia 20% III. Các nước Châu Á Nhật Bản <1% Hàn Quốc <1% Trung Quốc <1% Đài Loan 12% Ấn Độ <1% Malaysia 30% Thái Lan 25-30% Indonesia 20% IV. Các nước châu âu Đức -10% Nga <5% Pháp 18% Thuỷ Điển 20-25 % Ý 7% Đan Mạch -10% Tây ban nha 22% Na uy 18% Ha lan 70% Thổ nhi Kì 16% Thụy Sỹ -15% Ba Lan 1 10% Bỉ 65% Phần lan 9% 9% Áo 27% Luxembourg 15% (Nguồn:Axco, Ban Nghiên cứu kinh tế và Tư vấn của tập đoàn TBH Swiss Re) Số liệu tại Bảng 1 cho thấy sự phát triển của hoạt động MGBH gắn liền với trình độ phát triển của thị trường BH và thể hiện qua thị phần doanh thu phí BH thu xếp qua MG(ngoại trừ Nhật Bản và Hàn Quốc như phân tích ở trên). Tỷ lệ này càng cao chứng tỏ hoạt động MGBH càng phát triển.Tại thị trường này, tỷ lệ các giao dịch được thực hiện trực tiếp giữa các DNBH và các khách hàng của mình là không đáng kể. 18 Sự tham gia của hoạt động MG trong quá trình TBH ở Tây Âu và Bắc Mỹ là rất phát triển.Số liệu thống kê cho thấy,các thị trường MG càng phát triển thì mức độ tham gia của hoạt động MGBH trong quá trình chuyển giao rủi ro trong bảo hiểm càng cao.Ví dụ, tại thị trường Loyd’s,là thị trường lớn nhất về nhượng TBH trên thế giới,tất cả các giao dịch TBH và nhượng TBH đều được thực hiện qua hoạt động MGBH.Theo báo cáo điều tra năm 2003 của Global Reinsurance, khu vực Bắc Mỹ chiếm 39% tổng số TBH thu xếp qua MG năm 2002, tiếp theo là Tây Âu với 26% trong đó thị trường Luân Đôn chiếm phần lớn tỷ trọng các giao dịch TBH thu xếp qua MG.Chi tiết được thể hiện tại Biểu đồ dưới đây: Biểu đồ:Phân bố theo khu vực tỷ lệ giao dịch TBH thu xếp qua hoạt động MGBH Nguồn: Tạp chí Tái bảo hiểm Global Insurance Tốc độ tăng trưởng doanh thu hoa hồng MG của 10 công ty MG hàng đầu thế giới so với tốc độ tăng trưởng doanh thu phí BHPNH 19 Tăng trưởng doanh thu hoa hồng môi giới Tăng trưởng doanh thu phí bảo hiểm phi nhân thọ Phân bố hoa hồng MG phí bảo hiểm toàn cầu năm 2002 2. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG MGBH TẠI VN. 2.1. NHỮNG NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI SỰ PHÁT TRIỂN CỦA HOẠT ĐỘNG MGBH TẠI VN. Tập quán, thói quen kinh doanh Tập quán kinh doanh là một trong số những nhân tố có tác động, ảnh hưởng đến hoạt động MGBH tại Việt Nam. Thói quen kinh doanh, giao dịch trực tiếp không thông qua các tổ chức trung gian đã hạn chế sự phát triển của hoạt động trung gian MG nói chung và MGBH nói riêng. Tuy nhiên, trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế, sự phát triển về số lượng các công ty BH, các loại hình BH, sự phức tạp trong các điều kiện, điều khoản của HĐBH, môi trường kinh doanh quốc tế, việc áp dụng các tập quán quốc tế trong hoạt động kinh doanh BH, sức ép cắt giảm chi phí và thời gian, cùng với sự gia tăng đầu tư nước ngoài vào Việt Nam trong thời gian gần đây sẽ là điều kiện làm thay đổi thói quen của các tổ chức, cá nhân và thúc đẩy sự phát triển của các tổ chức trung gian, môi giới trong đó có hoạt động KD MGBH. Môi trường pháp lý Môi trường pháp lý có ảnh hưởng lớn tới hoạt động kinh doanh BH và MGBH. Hiện nay ở Việt Nam, hoạt động kinh doanh BH và MGBH đã được điều chỉnh trong Luật kinh doanh BH và các văn bản hướng dẫn thi hành luật, tạo cơ sở pháp lý quan trọng cho hoạt động kinh doanh BH và MGBH, các công ty MGBH hoạt động một cách ổn định, đảm bảo sự cạnh tranh lành mạnh, chống các hành vi vi phạm các quy tắc đạo đức nghề nghiệp, giảm giá dịch vụ, tăng hoa hồng... Tuy nhiên, trong quá trình triển khai thực hiện còn một 20