Tài liệu Hoạt động đầu tư của các công ty bảo hiểm nhân thọ

Đề án mônhọc C Vũ Văn Thanh. BH - 40A LỜI MỞ ĐẦU ông cuộc đổi mới , hiện đại hoá đất nước và hội nhập kinh tế quốc tế đòi hỏi mỗi ngành , mỗi doanh nghiệp phải cố gắng hơn , tiếp tục đổi mới toàn diện sâu sắc trong mọi hoạt động của mình. Với chức năng huy động số lượng tiền nhỏ từ nhiều cá nhân nhằm hình thành một quỹ bảo hiểm tập trung để đầu tư vào nhiều lĩnh vực khác nhau của nền kinh tế , công ty bảo hiểm , đặc biệt là công ty bảo hiểm nhân thọ đã trở thành một tổ chức , một nhà đầu tư chuyên nghiệp chủ chốt trên thị vốn của nhiều nước .Và nếu như trong một thời kỳ dài trên thế giơí , hoạt động đầu tư của các công ty bảo hiểm phi nhân thọ được xem như là một hoạt động bổ trợ nhằm gia tăng thêm lợi nhuận ngoài phần lợi nhuận từ hoạt động bảo hiểm thì ngay từ khi loại hình bảo hiểm nhân thọ được đưa ra thị trường , đầu tư đã trở thành một hoạt động hết sức quan trọng , không thể tách rời và có thể nói nó quyết định đến sự sống còn của công ty bảo hiểm nhân thọ Để làm rõ hơn các vấn đề về hoạt động đầu tư của công ty bảo hiểm nhân thọ người viết xin trình bày đề tài: Hoạt động đầu tư của các công ty bảo hiểm nhân thọ Đề tài này sẽ cho ta thấy vai trò của hoạt động đầu tư , các công ty bảo hiểm nhân thọ đầu tư như thế nào và hoạt động đầu tư của các công ty bảo hiểm nhân thọ ở Việt Nam hiện nay Em rất trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ của các thầy cô đã giúp em hoàn thành đề tài này đặc biệt là tiến sỹ Nguyễn văn Định . Đề tài bao gồm một số nội dung chính sau: Phần I : Sự cần thiết của hoạt động đầu tư trong các công ty BHNT LÊ HOÀNG LONG 1 BẢO HIỂM 40A Đề án mônhọc Vũ Văn Thanh. BH - 40A I.Lý luận chung về hoạt động đầu tư hoạt động đầu tư trong các doanh nghiệp 1.Khái quát chung về đầu tư 2.Hoạt động đầu tư trong doanh nghiệp II.Đặc điểm hoạt động kinh doanh bảo hiểm nhân thọ và sự cần thiết của hoạt động đầu tư 1.Đặc điểm hoạt động kinh doanh bảo hiểm nhân thọ 2.Vai trò hoạt động đầu tư của các công ty bảo hiểm nhân thọ III.Quản lý nhà nước đối với hoạt động đầu tư của công ty BHNT 1.Sự cần thiết của quản lý nhà nước về đầu tư 2.Quản lý bằng pháp luật đối với hoạt động đầu tư của các công ty BHNT 3.Những tác động tiêu cực của các quy định pháp luật về hoạt động đầu tư của công ty BHNT Phần II :Các hình thức đầu tư của công ty bảo hiểm nhân thọ I.Các hình thức đầu tư thông dụng II.Các hình thức tổ chức đầu tư Phần III: Hoạt động đầu tư trong công ty BHNT ở Việt nam hiện nay và giải pháp I.Thực trạng hoạt động đầu tư trong các công ty BHNT ở Việt nam hiện nay II.Phương hướng và giải pháp chủ yếu trong hoạt động đầu tư của các công ty BHNT ở Việt nam hiện nay: III.Kiến nghị PHẦN I SỰ CẦN THIẾT CỦA HOẠT ĐỘNG ĐẦU TƯ TRONG CÁC CÔNG TY BẢO HIỂM NHÂN THỌ I.LÝ LUẬN CHUNG VỀ HOẠT ĐỘNG ĐẦU TƯ VÀ HOẠT ĐỘNG ĐẦU TƯ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP LÊ HOÀNG LONG 2 BẢO HIỂM 40A Đề án mônhọc Vũ Văn Thanh. BH - 40A 1.Khái quát chung về đầu tư T rong văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX mục tiêu tổng quát của chiến lược 10 năm 2001- 2010 là “ Đưa nước ta ra khoỉ tình trạng kém phát triển , nâng cao rõ rệt đời sống vật chất , văn hoá tinh thần của nhân dân , tạo nền tảng để năm 2020 nước ta cơ bản trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại “ . Muốn thực hiện được mục tiêu tổng quát trên chúng ta phải quan tâm giải quyết nhiều vấn đề nhưng vấn đề đầu tư luôn được đặt ở vị trí hàng đầu Đầu tư có ảnh hưởng trực tiếp đến việc tăng tiềm lực của nền kinh tế nói chung , tiềm lực sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp nói riêng , là điều kiện chủ yếu để tạo công ăn việc làm và nâng cao đời sống vật chất của mọi thành viên trong xã hội Có thể hiểu đầu tư là sự hy sinh các nguồn lực ở hiện tại để tiến hành các hoạt động naò đó nhằm thu về các kết quả nhất định trong tương lai lớn hơn các nguồn lực đã bỏ ra để đạt được kết quả đó Nguồn lực đó có thể là tiền , tài nguyên thiên nhiên , là sức lao động và trí lực Những kết quả đó có thể là sự tăng thêm các tài sản tài chính (tiền vốn ) , tài sản vật chất (nhà máy , đường xá ) tầi sản trí tuệ (trình độ văn hoá , chuyên môn , KHXH..) và nguồn nhân lực có đủ điều kiện để làm việc có năng suất trong nền sản xã hội Đối với từng cá nhân , đơn vị , đầu tư là điều kiện quyết định sự ra đời , tồn tại và tiếp tục phát triển mọi hoạt động sản xuất , kinh doanh dịch vụ . Đối với nền kinh tế , đầu tư là yếu tố quyết định sự phát triển nền sản xuất xã hội , là chìa khoá của sự tăng trưởng . Đầu tư được thực hiện thông qua hoạt động đầu tư LÊ HOÀNG LONG 3 BẢO HIỂM 40A Đề án mônhọc Vũ Văn Thanh. BH - 40A 2.HOẠT ĐỘNG ĐẦU TƯ TRONG DOANH NGHIỆP Hoạt động đầu tư trong doanh nghiệp giữ vai trò hết sức quan trong đặc biệt trong điều kiện nền kinh tế thị trường .Hoạt đông đầu tư là quá trình trong đó người có tiền (nhà đầu tư ) bỏ tiền ra để tiến hành các hoạt động nhằm mục đích chung là thu được lợi ích nào đó (tài chính , cơ sở vật chất , nâng cao trình độ ...)trong tương lai lớn hơn những chi phí bỏ ra Xuất phát từ bản chất và phạm vi lợi ích do đầu tư mang lại chúng ta có thể chia ra một số hoạt động đầu tư chính trong doanh nghiệp như sau :  Đầu tư tài chính : là loại hình đầu tư trong đó người có tiền bỏ tiền ra cho vay hoặc mua các loại chứng khoán có giá trị để hưởng lãi suất  Đầu tư thương mại là loại hình đầu tư trong đó người có tiền bỏ tiền ra để mua hàng hoá và sau đó bán với giá cao hơn nhằm thu lợi nhuận do chênh lệch giá khi mua và bán  Đầu tư tài sản vật chất và sức lao động : Là loại đầu tư trong đó người có tiền bỏ tiền ra để tiến hành các hoạt động nhằm tạo ra tài sản mới cho nền kinh tế , làm tăng tiềm lực sản xuất và mọi hoạt động xã hội khác II.ĐẶC ĐIỂM HOẠT ĐỘNG KINH DOANH BẢO HIỂM NHÂN THỌ VÀ SỰ CẦN THIẾT CỦA HOẠT ĐỘNG ĐẦU TƯ 1.Đặc điểm hoạt động kinh doanh bảo hiểm nhân thọ Trong nền kinh tế thị trường mọi thành phần kinh tế đều phải chịu sự chi phối của các quy luật thh trường ,sự tác động mạnh mẽ và liên tục của hệ thống các chƯnh sách vĩ mô của nhà nước LÊ HOÀNG LONG 4 BẢO HIỂM 40A Đề án mônhọc Vũ Văn Thanh. BH - 40A Công ty bảo hiểm là một tổ chức kinh doanh như nhỉu doanh nghiệp khác trên thịtrường nên luôn chh u sự chi phối của các quy luật thị trường và các chính sách chính phủ của mỗi nước đó .Tuy vậy , sự khác nhau cơ bản của doanh nghiệp bảo hiểm với các doanh nghiệp khác là ở hàng hoá kinh doanh .Các doanh nghiệp bảo hiểm có mặt hàng kinh doanh rất đặc biệt “kinh doanh rủi ro “.Chính vì sự khác nhau này các công ty bảo hiểm được coi là các tổ chức tài chính trung gian ở mỗi nền kinh tế với chức năng chủ yếu là huy động số lượng tiền nhỏ từ các khách hàng của mình (phí bảo hiểm )để lập ra một quỹ vốn rất lớn do chính họ quản lý Công ty bảo hiểm nhân thọ , ngoài những đặc điểm của các công ty bảo hiểm nhân thọ nói chung còn mang những đặc điểm riêng biệt .Bảo hiểm nhân thọ vừa mang tính tiết kiệm , vừa mang tính rủi ro : Tức là người mua bảo hiểm cũng là người gửi tiết kiệm vào doanh nghiệp bảo hiểm , chỉ khác tiền gửi ngân hàng ở chỗ đầu tư tiết kiệm qua hợp đồng bảo hiểm , người được bảo hiểm còn được bảo vệ trước các rủi ro của cuộc sống Hợp đồng bảo hiểm nhân thọ có thể dùng làm vật thế chấp để vay vốn hoặc bản thân người tham gia bảo hiểm đến công ty bảo hiểm vay những thông thường khoản tiền vay này thấp hơn tiền dự phòng phí tính toán trên hợp đồng của anh ta Mặt khác , trong quá trình kinh doanh công ty bảo hiểm nhân thọ có thể kiểm soát được rủi ro ( ít có rủi ro nằm ngoài dự kiến ) nên công ty này tính được tương đối chính xác nhu cầu về chi trả bồi thường , và do đó họ sẽ cam kết trả một tỷ lệ lãi nhất định hàng năm , quý , tháng cho người tham gia bảo hiểm Như vậy nguồn thu của các doanh nghiệp bảo hiểm nhân thọ từ phí bảo hiểm là rất lớn , nhưng trách nhiệm bồi thường cảu công ty bảo hiểm lại không phát sinh ngay mà thường kéo dài trong một thời gian dài , có thể lên đến mấy chục năm như trong các hợp đồng Niên kim nhân thọ .Do đó việc sử dụng LÊ HOÀNG LONG 5 BẢO HIỂM 40A Đề án mônhọc Vũ Văn Thanh. BH - 40A nguồn quỹ này như thế nào giữ vị trí rất quan trọng , ảnh hưởng không chỉ đến sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp bảo hiểm nhân thọ mà còn nảh hưởng đến sự phát triển của nền kinh tế nói chung .Các đặc điểm trên tác động đến hoạt động đầu tư của ccông ty bảo hiểm nhân thọ thường xuyên trực tiếp Ở Mỹ , trong số các tổ chức tài chính trung gian , các công ty bảo hiểm nhân thọ đứng thứ hai sau các ngân hàng thương mại về tổng giá trị tài sản có mà công ty này đang nắm giữ với gía trị lên tới hơn 1500 tỷ USD mỹ , cung cấp khoảng 10% tổng quỹ đầu tư cảu thị trường tiền tệ và vốn 2.Vai trò hoạt động đầu tư của các công ty bảo hiểm nhân thọ Đầu tư trong công ty bảo hiểm nhân thọ là một bộ phận quan trọng của cộng ty bảo hiểm .Tăng cường hiệu quả của công tác đầu tư sẽ góp phần phát triển nền kinh tế nói chung và cộng ty bảo hiểm nói riêng , đẩy mạnh công cuộc đổi mới để hội nhập với khu vực và thế giới của các công ty bảo hiểm nhân thọ Việt Nam Công ty bảo hiểm nhân thọ đầu tư vào nhiêù lĩnh vực khác nhau từ đầu tư trực tiếp vào các dự án , cho vay thế chấp bất động sản , cho xây dựng các cao ốc văn phòng , siêu thị , căn hộ ...đến đầu tư gián tiếp qua thị trường vốn và thị trường tiền tệ cả trong và ngoài nước Vai trò hoạt động đầu tư thể hiện ở hai lĩnh vực 2.1.Hoạt động đầu tư đối với bản thân công ty bảo hiểm nhân thọ Đối với một công ty bảo hiểm nhân thọ , toàn bộ lợi nhuận của công ty đều thu được từ hoạt động đầu tư do vậy kết quả của hoạt động đầu tư có ý nghĩa sống còn đối với kết quả chung của toàn công ty Đầu tư gắn liền với hoạt động của các công ty bảo hiểm nhân thọ từ thiết kế sản phẩm , tính phí , công bố cổ tức hay các lợi ích khác cho cổ đông và nó đóng một vai trò nhất định trong quan hệ với khách hàng .Lợi nhuận thu được từ hoạt động đầu tư sẽ quyết định đến các sản phẩm bảo hiểm của công ty LÊ HOÀNG LONG 6 BẢO HIỂM 40A Đề án mônhọc Vũ Văn Thanh. BH - 40A Nếu thu nhập của hoạt động đầu tư cao sẽ giúp sản phẩm đưa ra thị trường hấp dẫn hơn đối với khách hàng về phí , về lãi suất đầu tư ...trong khi tỷ lệ lãi đầu tư thấp có thể làm cho các sản phẩm kém cạnh tranh và có thể dẫn đến mất khách hàng Hơn nữa nếu công ty bảo hiểm nhân thọ đầu tư được với mức lãi suất cao tỷ lệ lãi trung bình của thị trường , thì họ có thể tính phí thấp hơn so với các công ty khác và trong một môi trường cạnh tranh , khả năng chiến thắng đối thủ cạnh tranh là rất lớn .ở các công ty bảo hiểm lớn trên thế giới như AIG , Cigna...,tỷ lệ bồi thường đạt 98%-99%.Tức là gần như toàn bộ phí bảo hiểm thu được chỉ đủ trả cho chi bồi thường , còn các chi phí khác và lãi cổ đông được lấy từ tiền đầu tư Có thể nói việc tạo ra sản phẩm bảo hiểm mới với mức phí linh hoạt , nhạy cảm với mức biến động của lãi suất đã làm nảy sinh mối quan hệ qua lại giữa hoạt động đầu tư và hoạt động kinh doanh nghiệp vụ bảo hiểm Hoạt động đầu tư nguồn vốn nhàn rỗi đối với các công ty bảo hiểm được ví như một ‘cánh tay ‘ của công ty bảo hiểm đối với ‘cánh tay ‘ kinh doanh trực tiếp .Doanh nghiệp bảo hiểm chỉ có thể ‘vỗ tay’ được khi có đủ cả hai cánh tay.’Đầu tư hay là chết ‘ đó là phương châm tồn tại và phát triển của một doanh nghiệp bảo hiểm trong môi trường cạnh tranh Ngoài ra các công ty bảo hiểm còn đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển của nền kinh tế quốc gia 2.2.Hoạt động đầu tư đối với xã hội Xuất phát từ đặc điểm của công ty bảo hiểm nhân thọ ở trên ta thấy công ty bảo hiểm có trong tay một quỹ taì chính rất lớn , nhưng trách nhiệm bồi thường của các công ty này lại không phát sinh ngay mà thường kéo dài .Do vậy các công ty bảo hiểm nhân thọ đóng vai trò quan trọng đối với nền kinh tế LÊ HOÀNG LONG 7 BẢO HIỂM 40A Đề án mônhọc Vũ Văn Thanh. BH - 40A với tư cách là một trong những tổ chức tài chính cung cấp vốn đầu tư dài hạn cho nền kinh tế ví dụ : Tổng đầu tư của các công ty nhân thọ mỹ lên đến 1408 tỷ USD năm 1990 , 1551 tỷ năm 1991 , 1839 tỷ năm 1993 và 1977 tỷ năm 1994 đứng thứ 3 sau các ngân hàng thương mại và các quỹ tương hỗ (Nguồn best’s aggregates&averages;mutual fund fact book 1994) Đầu tư của các công ty nhân thọ Pháp là 2638 tỷ France năm 1995 và 3089 năm 1996 (Nguồn :French isurance in 1996) Ngoài ra công ty bảo hiểm còn tạo ra việc làm cho một lực lượng lao động lớn trong thị trường Việt Nam hiện nay góp phần giải quyết vấn đề thất nghiệp cho nền kinh tế nói chung và cho sinh viên chuyên ngành bảo hiểm nói riêng III.QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG ĐẦU TƯ CỦA CÔNG TY BAO HIỂM NHÂN THỌ 1.Sự cần thiết của quản lý nhà nước về đầu tư Nhà nước cần phải quản lý chính sách đầu tư của các công ty bảo hiểm nhằm:  Bảo vệ quyền lợi cho người tham gia bảo hiểm (khách hàng)  Hướng đầu tư các quỹ vào những mục tiêu kinh tế xã hội của đất nước  Ngăn ngừa các công ty bảo hiểm tìm cách gây ảnh hưởng tiêu cực trong toàn bộ lĩnh vực tài chính 1.1.Quản lý nhà nước về đầu tư nhằm bảo vệ người tham gia bảo hiểm Khi xem xét đến rủi ro đầu tư của công ty bảo hiểm nhân thọ chúng ta phải đi từ mối quan hệ nói chung đó là quan hệ giữa rủi ro đầu tư và lợi nhuận , rủi ro càng cao thì lợi nhuận cũng càng lớn và ngược lại .Mục đích của nhà quản LÊ HOÀNG LONG 8 BẢO HIỂM 40A Đề án mônhọc Vũ Văn Thanh. BH - 40A lý quỹ là làm sao tối đa hoá lợi nhuận với một mức độ rủi ro nhất định . Tuy nhiên do đặc thù của mình nên công ty bảo hiểm nhân thọ cần có những đòi hỏi riêng Các rủi ro tài chính đối với công ty bảo hiểm nhân thọ là : -Rủi ro về tài sản (c1):Phát sinh do các nhà quản lý quỹ không thu hồi được nợ hoặc các tài sản đầu tư của các công ty baỏ hiểm nhân thọ bị giảm giá trị -Rủi ro về tính phí (c2) : phát sinh do trong lúc tính phí bảo hiểm công ty bảo hiểm nhân thọ không dự tính đúng các yếu tố liên quan trong quá trình tính phí như : thu nhập đầu tư ,tỷ lệ chết chi phí kinh doanh , mức bán hàng -Rủi ro về cân đối giữa tài sản có và tài sản nợ (c3):Do các trách nhiệm phát sinh hiện tại nhiều hơn tiền thu từ phí bảo hiểm và các khoản đầu tư làm cho công ty bảo hiểm nhân thọ phải bán tài sản với giá thấp để đảm bảo cho khả năng thanh toán -Các rủi ro khác (c4): Liên quan đến khả năng thanh toán của công ty bao hiểm nhân thọ trong việc dự đoán các rủi ro như sự thay đổi về thuế , chính sách của nhà nước hay sự lỗi thời của sản phẩm và trong mọi trường hợp rủi ro xảy ra người phải chịu thiệt thòi trước sự mạo hiểm của công ty bảo hiểm không ai khác chính là người tham gia bảo hiểm .Những hạn chế đối với công ty bảo hiểm trong việc lựa chọn hình thức đầu tư được đặt ra nhằm giảm bớt khả năng các công ty này lâm vào tình trạng phá sản và để đảm bảo rằng nếu xảy ra phá sản thì những người tham gia bảo hiểm chỉ chịu thiệt hại ít nhất 1.2.Định hướng sự lưu chuyển của quỹ đầu tư Các công ty bảo hiểm nhân thọ thường quản lý một tỷ lệ khá lớn các cổ phiếu và tiền tiết kiệm cá nhân dài hạn bởi vậy đòi hỏi khi chính phủ thấy rằng cần phải định hướng sự lưu chuyển của số cổ phiếu và tiền tiết kiệm này để LÊ HOÀNG LONG 9 BẢO HIỂM 40A Đề án mônhọc Vũ Văn Thanh. BH - 40A phục vụ cho những mục tiêu kinh tế cao hơn của đất nước .Việc định hướng sự lưu chuyển trên thường nhằm vào một số mục tiêu cụ thể sau : -Bảo đảm đủ nguồn vốn để tài trợ cho các chương trình cho tiêu công cộng -Đảm bảo để các quỹ đầu tư vào nền kinh tế trong nước -Bổ xung cho sự thâm hụt của ngân sách Nhà Nước 1.3.Làm giảm nguy cơ tập trung nguồn lực trong khu vực tài chính Tại một số nước chính phủ thường đưa ra những giới hạn đối với hoạt động đầu tư của các công ty bảo hiểm nhằm ngăn chặn các công ty này sử dụng nguồn lực tài chính của mình để kiểm soát các tổ chức tài chính khác .Những giới hạn này làm giảm quyền sở hữu trong các doanh nghiệp tài chính phi bảo hiểm như Ngân hàng , thậm chí ngay cả trong ngành bảo hiểm .VD :chính phủ nhật bản không khuyến khích các công ty bảo hiểm nhân thọ sở hữu các công ty bảo hiểm nhân thọ và ngược lại 2.Quản lý bằng pháp luật đối với hoạt động đầu tư của các công ty bảo hiểm nhân thọ Những chính sách đầu tư của công ty bảo hiểm chủ yếu chịu sự điều chỉnh của các đạo luật bảo hiểm .Những hạn chế đối với hoạt động đầu tư của các công ty bảo hiểm được quy định trong luật bảo hiểm nhằm đạt ít nhất một trong các mục tiêu sau : -Các tài sản đầu tư tài chính phải đảm bảo mức độ rủi ro thua lỗ thấp nhất đến mức có thể chấp nhận được -Danh mục đầu tư phải được đa dạng hoá ở mức đủ để làm giảm bớt hơn nữa rủi ro thua lỗ và có tính thanh khoản cao để đáp ứng nhu cầu thanh toán bồi thường LÊ HOÀNG LONG 10 BẢO HIỂM 40A Đề án mônhọc Vũ Văn Thanh. BH - 40A -Cơ cấu của danh mục đầu tư phải tương ứng với tính chất của các trách nhiệm để đảm bảo khả năng đáp ứng các thanh khoản theo hợp đồng cho người tham gia bảo hiểm *Các quy định chủ yếu trong luật bảo hiểm của các nước về quản lý hoạt động đầu tư +Danh mục đầu tư : Là danh mục các loại đầu tư mà công ty bảo hiểm nhân thọ được phép thực hiện .Danh mục đầu tư mà công ty bảo hiểm nắm giữ có độ rủi ro và tính thanh khoản có thể chấp nhận được .Theo thông tư số 72/ TC BTC ngày 28-8-2001 của bộ tài chính thì danh mục đầu tư gồm có : Mua công trái , tín phiếu kho bạc nhà nước , kinh doanh bất động sản , mua chứng khoán , góp vốn liên doanh , gửi ngân hàng , các tổ chức tín dụng , cho vay thế chấp +Những giới hạn tối đa , tối thiểu với các loại đầu tư .Những giới hạn tối đa được áp dụng đối với những loại đầu tư bị coi là có mức độ rủi ro cao ví dụ :Cổ phiếu công ty , bất động sản và cho vay .Mức giới hạn tối đa và tối thiểu với các loại đầu tư thường được ấn định bằng một tỷ lệ phần trăm chứ không phải bằng một con số cụ thể .VD : Việt Nam -Theo thông tư trên thì mức giới hạn tối đa là 35% tổng vốn từ khoản dự phòng nghiệp vụ Những giới hạn tối thiểu cũng được pháp luật quy định đối với một số loại hình đầu tư nhất là các chứng khoán chính phủ nhằm thực hiện các chính sách vĩ mô của nhà nước +Những hạn chế đối với một khoản đầu tư : Luật bảo hiểm không chỉ hạn chế đối với từng loại hình đầu tư mà còn hạn chế đối với mỗi khoản đầu tư +Duy trì tỷ lệ hợp lý giữa các khoản đầu tư và nghĩa vụ của công ty bảo hiểm đối với người tham gia bảo hiểm .Yêu cầu này được xuất phát từ nguyên tắc mà theo đó các công ty bảo hiểm phải luôn bảo đảm phần chênh lệch giữa tài sản nợ nằm trong giới hạn nhất định LÊ HOÀNG LONG 11 BẢO HIỂM 40A Đề án mônhọc Vũ Văn Thanh. BH - 40A +Giới hạn về hoạt động đầu tư ra nước ngoài .Ở các nước , luật bảo hiểm thường quy định rằng trách nhiệm của một công ty bảo hiểm đối với người tham gia bảo hiểm được bảo đảm bằng những khoản đầu tư thực hiện trên cùng một đồng tiền với đồng tiền mà người tham gia bảo hiểm nộp phí .Ngoài ra , giới hạn đối với các khoản đầu tư ra nước ngoài luôn thấp hơn so với các khoản đầu tư trong nước 3.Những tác động tiêu cực của các quy định pháp luật về hoạt động đầu tư của công ty bảo hiểm nhân thọ Những hạn chế đối với những chính sách đầu tư về cơ bản nhằm mục đích bảo vệ người tham gia bảo hiểm .Tuy nhiên , những hạn chế này khiến các công ty bảo hiểm phải giữ danh mục đầu tư sao cho đáp ứng được những yêu cầu nhất định và điều này gây thiệt hại cho chính người tham gia bảo hiểm .Trong một thị trường cạnh tranh gay gắt , một tỷ suất lợi nhuận đầu tư thấp sẽ khiến giá cả của sản phẩm bảo hiểm trở nên cao hơn .Đặc biệt ,đối với bảo hiểm nhân thọ , là nơi mà động cơ chủ yếu của việc tham gia bảo hiểm là đảm bảo một tỷ lệ lãi tỷ suất thu hồi lơị nhuận như khoản tiết kiệm dài hạn , giá cả còn có thể cao hơn Việc thiết kế các sản phẩm mới trong các công ty bảo hiểm nhân thọ , vốn có liên quan chặt chẽ với sự điều chỉnh linh hoạt theo chính sách đầu tư , cũng có thể bị ảnh hưởng .Sự linh hoạt mềm dẻo trong các chính sách đầu tư càng lớn thì phạm vi cải tiến các sản phẩm càng mở rộng.Các công ty bảo hiểm sẽ bị đặt vào vị trí bất lợi so với các nhà cung cấp các khoản tiết kiệm đầu tư dài hạn khác , VD như : Ngân hàng thương mại do những ngân hàng này không phải chịu những hạn chế trên Cuối cùng , các quy định của pháp luật cũng ảnh hưởng đến việc huy động tiết kiệm .Các công ty bảo hiểm là một trong những công cụ quan trọng để huy động những khoản tiết kiệm cá nhân dài hạn .Các hợp đồng bảo hiểm nhân thọ LÊ HOÀNG LONG 12 BẢO HIỂM 40A Đề án mônhọc Vũ Văn Thanh. BH - 40A nhằm vào những nhóm dân cư là những người ít có khả năng đầu tư vào thị trường vốn do hạn chế về quy mô vốn và kiến thức tài chính .Do đó những hạn chế của pháp luật về đầu tư làm giảm khả năng của công ty bảo hiểm trong việc tung ra thị trường những sản phẩm tiết kiệm hấp dẫn , gây phương hại cho việc huy động vốn dài hạn cho nền kinh tế PHẦN II CÁC HÌNH THỨC ĐẦU TƯ CỦA CÔNG TY BẢO HIỂM NHÂN THỌ I.CÁC HÌNH THỨC ĐẦU TƯ THÔNG DỤNG Do những đặc điểm của mình mà công ty bảo hiểm nhân thọ phải phân bổ tài sản làm sao hạn chế rủi ro , đồng thời cũng do đặc điểm quỹ của công ty bảo hiểm nhân thọ có thời han dài nên việc phân bổ tài sản của công ty nhân thọ cũng tương đối khác biệt .Dưới đây là một số hạng mục đầu tư của các công ty bảo hiểm nhân thọ 1.Gửi tiền vào các tổ chức ngân hàng (tín dụng ) Do đặc thù của công tác đầu tư vốn của công ty bảo hiểm là phải đảm bảo LÊ HOÀNG LONG 13 BẢO HIỂM 40A Đề án mônhọc Vũ Văn Thanh. BH - 40A nguyên tắc bảo toàn và phát triển nguồn vốn , hoạt động đầu tư tín dụng vẫn là một hoạt động chính , chủ yếu đối với các công ty bảo hiểm nhân thọ đặc biệt là đối với các nước có thị trường vốn chưa phát triển như Việt Nam 2.Các công cụ nợ có lãi suất cố định của công ty Các chứng khoán có lãi suất cố định của các công ty phát hành là tài sản lớn nhất trong danh mục đầu tư của các công ty bảo hiểm nhân thọ Mỹ vì nó giúp cho các công ty bảo hiểm nhân thọ dễ quản lý được tài sản có của họ để cân đối với tài sản nợ cũng như hạn chế được rủi ro trong tính phí cũng như rủi ro tài sản 2.1.Trái phiếu công ty : Là các trái phiếu do các công ty phát hành , bản chất là hình thức vay nợ không mang tính chất cổ phần để tài trợ cho các nhu cầu về vốn cuả mình .Đây là hạng mục đầu tư lớn nhất của các công ty bảo hiểm nhân thọ chiếm trung bình khoảng 30%-40% trong các hạng mục đầu tư .Các công ty bảo hiểm nhân thọ đầu tư vào trái phiếu công ty theo hai cách là đầu tư qua thị trường chứng khoán và đầu tư ngoài thị trường chứng khoán (thị trường OTC) 2.2.Các trái phiếu có thế chấp : Là dạng sản phẩm phát sinh rất đặc trưng của thị trường chứng khoán Mỹ có bản chất xuất phát từ các hợp đồng cho vay thế chấp. Đây là loại chứng khoán được ưa chuộng và mang lại lợi nhuận cao 2.3.Trái phiếu chính phủ và các cơ quan chính phủ phát hành : Đây là các trái phiếu có mức rủi ro tối thiểu là một phần quan trọng trong danh mục đầu tư của các công ty bảo hiểm nhân thọ Hiện nay tỷ lệ đầu tư vào các trái phiếu này chiếm tỷ lệ 13%-15% tổng danh mục của các công ty bảo hiểm nhân thọ 2.4.Cho vay thế chấp bất động sản thương mại : Là một hình thức đầu tư rất phù hợp với công ty bảo hiểm nhân thọ để đáp ứng các nghĩa vụ tài chính LÊ HOÀNG LONG 14 BẢO HIỂM 40A Đề án mônhọc Vũ Văn Thanh. BH - 40A trong tương lai .Tỷ lệ đầu tư vào lĩnh vực này chiếm 10% tổng tài sản của các công ty nhân thọ Mỹ 2.5.Cho vay theo đơn bảo hiểm :Đây là một hình thức đầu tư riêng của công ty bảo hiểm nhân thọ do hai đặc tính : *Là hợp đồng tín dụng nhưng việc cho vay theo đơn bảo hiểm lại không phụ thuộc vào ý muốn chủ quan của người cho vay ( công ty bảo hiểm nhân thọ ) mà nó là quyền được hưởng của khách hàng *Vì số tiền vay không vượt quá số tiền giải ước và nếu người vay không trả tiền gốc thì công ty bảo hiểm nhân thọ có thể khấu trừ vào số tiền cam kết thanh toán khi người bảo hiểm chết, do vậyviệc cho vay theo đơn bảo hiểm là tương đối an toàn Hiện nay , tỷ lệ cho vay theo đơn bảo hiểm chiếm khoảng trên 4% tổng tài sản của các công ty bảo hiểm nhân thọ Mỹ 3.Cổ phiếu Do tính chất đặc thù của cổ phiếu là không ổn định về giá và rất khó dự đoán sự biến động của nó nên đầu tư vào cổ phiếu sẽ rủi ro hơn đầu tư vào các sản phẩm có lãi suất cố định .Do vậy nói chung cổ phiếu thường không phù hợp lắm với những đòi hỏi của công ty bảo hiểm nhân thọ về thời hạn cũng như lãi đầu tư .Chính vì vậy luật pháp Mỹ thường kiểm soát chặt chẽ việc đầu tư vào cổ phiếu thường từ tài khoản chung của các công ty bảo hiểm nhân thọ Hiện nay tỷ lệ đầu tư vào cổ phiếu của các công ty bảo hiểm nhân thọ chiếm khoảng 9% tổng tài sản các công ty bảo hiểm nhân thọ mỹ Đối với tài khoản riêng , do lãi đầu tư từ tài khoản này sẽ chuyển trực tiếp cho khách hàng nên luật pháp thường không hạn chế đầu tư của tài khoản này ,bởi vậy cổ phiếu thường chiếm trên 50% trong tài khoản này 4.Bất động sản LÊ HOÀNG LONG 15 BẢO HIỂM 40A Đề án mônhọc Vũ Văn Thanh. BH - 40A Đầu tư trực tiếp vào bất động sản là một dạng đầu tư có bản chất cổ phần nên đầu tư vào bất động sản cũng phải gánh chịu các rủi ro tương tự như đầu tư vào cổ phiếu , do vậy luật pháp cũng hạn chế các công ty bao hiểm nhân thọ đầu tư vào bất động sản Khi tiến hành đầu tư vào lĩnh vực kinh doanh bất động sản , các công ty bảo hiểm thường tuân thủ một số chiến lược kinh doanh nhất định , đó là : +Duy trì sự ổn định của giá trị , chống lạm phát +Đảm bảo có lãi : Đem lại lợi nhuận cho chủ sở hữu các hợp đồng bảo hiểm +Đa dạng hoá đầu tư bằng cách đầu tư vào nhiều lĩnh loại bất động sản khác nhau như : văn phòng , khách sạn , cửa hàng... +Tuân thủ lợi ích công cộng +Phát huy tác dụng khuyếch trương quảng cáo +Nâng cao hình ảnh cuả công ty bằng việc xây dựng những toà nhà chất lượng bảo đảm Nhờ những chiến lược đó mà các công ty bảo hiểm đã có một chỗ đứng vững chắc trên thị trường bất động sản .Công ty Cathay life .Co.LTD hiện nay sở hữu trên 189 toà nhà ở Đài Loan trong đó sử dụng cho công ty 106 toà , cho thuê 83 toà Theo luật New york , các công ty bảo hiểm nhân thọ không được phép đầu tư quá 2% tài sản vào một bất động sản cụ thể và tổng bất động sản nắm giữ không quá 20% tài sản của công ty bảo hiểm nhân thọ 5.Đầu tư vào các quỹ đầu tư Quỹ đầu tư là một dạng doanh nghiệp thuộc loại công ty cổ phần , nó phát hành và bán cổ phiếu để lấy vốn hoạt động .Nguồn hình thành quỹ rất phong phú và đa dạng : Các tập đoàn tư bản , các công ty công chúng , cá nhân ...có LÊ HOÀNG LONG 16 BẢO HIỂM 40A Đề án mônhọc Vũ Văn Thanh. BH - 40A vốn nhàn rỗi dù nhiều hay ít đều có thể trở thành chủ sở hữu quỹ đầu tư bằng việc mua các cổ phiếu do quỹ đầu tư phát hành .Quỹ đầu tư còn là một loại doanh nghiệp mà có không dùng vốn để mua máy móc tiến hành các hoạt động sản xuất kinh doanh , mà dùng vốn để đầu tư dài hạn thông qua góp vốn liên doanh , mua cổ phần hoặc các loại chứng khoán với mục đích thu lợi nhuận Với tư cách là tổ chức tài chính trung gian , các công ty bảo hiểm có số vốn nhàn rỗi lớn và việc đầu tư vào góp vốn các quỹ đầu tư là hoàn toàn có thể thực hiện được và đây là xu hướng chính trong tương lai (Theo tạp chí bảo hiểm số 1/1998 thì hầu hết các quỹ đầu tư các công ty bảo hiểm chiếm đến 84,8%) 6.Liên doanh Đây là một hình thức đầu tư trực tiếp của công ty bảo họ dùng vốn của mình tham gia góp vốn với các tổ chức khác , cùng thực hiện các dự án kinh tế 7.Một số hình thức đầu tư khác Để hạn chế rủi ro đầu tư như đã nêu trên các công ty bảo hiểm nhân thọ đã thực hiện các hợp đồng lựa chọn , tương lai hoặc hoán đổi , tuy nhiên các công ty bảo hiểm nhân thọ cũng rất thận trọng đối với các sản phẩm tài chính này vì bản thân nó đã chứa đựng các yếu tố đầu cơ và rủi ro tiềm tàng II.CÁC HÌNH THỨC TỔ CHỨC ĐẦU TƯ 1.Đầu tư qua phòng đầu tư của công ty: thường thì mỗi công ty bảohiểm đều lập ra một phòng đầu tư riêng có vai trò như các phòng khác trong hệ thống quản lý , nó liên quan chặt chẽ với các phòng liên quan đến với các phòng liên quan đến tài chính .Giám đốc phòng này phải thường xuyên xem xét các dự án đầu tư của công ty và báo cáo tài chính lên giám đốc tổng công ty .Hoạt động đầu tư của công ty chủ yếu thông qua phòng đầu tư này.Hiện nay ở Việt nam , chỉ có Bảo Việt mới thành lập ra phòng đầu tư riêng cũng đang làm việc rất năng động và hiệu quả LÊ HOÀNG LONG 17 BẢO HIỂM 40A Đề án mônhọc Vũ Văn Thanh. BH - 40A 2.Đầu tư thông qua công ty hay các quy đầu tư độc lập mà công ty bảo hiểm nắm 100% cổ phiếu hoặc công ty bảo hiểm là cổ động chính Đầu tư thông qua công ty tài chính hoặc các công ty mà công ty bảo hiểm chỉ nắm một phần nhỏ cổ phiếu Việc lựa chọn hình thức đầu tư và hình thức tổ chức đầu tư phụ thuộc vào điều kiện hoàn cảnh của công ty và điều kiện kinh tế xã hội của mỗi khu vực để chính công ty đó phải năng động và mềm dẻo sao cho hoạt động đầu tư có hiệu quả nhất LÊ HOÀNG LONG 18 BẢO HIỂM 40A Đề án mônhọc Vũ Văn Thanh. BH - 40A PHẦN III THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG ĐẦU TƯ TRONG CÔNG TY BẢO HIỂM NHÂN THỌ Ở VIỆT NAM HIỆN NAY VÀ GIẢI PHÁP I.THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG ĐẦU TƯ TRONG CÁC CÔNG TY BẢO HIỂM NHÂN THỌ VIỆT NAM HIỆN NAY Cùng với sự gia tăng , mở rộng quy mô hoạt động và đa dạng hoá sản phẩm , các công ty bảo hiểm đã góp phần đáng kể vào việc hình thành thị trường vốn ở Việt Nam .Tính đến thời điểm 31/12/1999 , mức tích luỹ vốn và các quỹ của công ty bảo hiểm thuộc các thành phần kinh tế đã lên tới 3197 tỷ đồng .Tốc độ tăng trưởng đầu tư bình quân trong giai đoạn 1994-1999 là 184%/năm .Chỉ tính riêng năm 1999 số vốn đầu tư của ngành bảo hiểm cho nền kinh tế là 2384 tỷ đồng ,gấp 31 lần so với năm 1995 và ước đạt 0,65% GDP năm 2000 Cũng như nhiều nước khác trên thế giới , hoạt động đầu tư của các công ty bảo hiểm Việt Nam được thực hiện theo nguyên tắc an toàn , hiệu quả và đáp ứng kịp thời các yêu cầu chi trả tiền bồi thường cho người tham gia bảo hiểm , đồng thời đem lại lợi nhuận hợp lý để trang trải các chi phí hoạt động và mở rộng phạm vi kinh doanh cho doanh nghiệp Tại Việt Nam , bảo hiểm nhân thọ mới chỉ bắt đầu được đưa ra thị trường vào cuối năm 1996 , nhưng theo những kết quả đạt được trong thời gian vừa qua triển vọng của ngành bảo hiểm nhân thọ Việt Nam là rất tươi sáng LÊ HOÀNG LONG 19 BẢO HIỂM 40A Đề án mônhọc Vũ Văn Thanh. BH - 40A Năm 2000 tổng doanh thu phí BHNT là 1117 tỷ đồng tương đương 230,78% so với năm 1999 (bảng 1) Năm 1999 2000 Doanh thu phí BHNT các công ty BHNT ở Việt Nam 484 1117 Tuy vậy hoạt động đầu tư của các công ty bảo hiểm nhân thọ nhìn chung chưa được chú trọng đúng mức và còn mờ nhạt so với hoạt động khai thác bảo hiểm -bảo Việt -Công ty bảo hiểm hàng đầu Việt Nam hiên nay Số liệu ở bảng sau chothấy tình hình hoạt động đầu tư của bảo việt bảo Việt -Công ty bảo hiểm hàng đầu Việt Nam hiên nay .Nguồn thu từ hoạt động đầu tư của công ty trong năm 1998, 1999,2000 tương ứng chỉ chiếm 6,5% ; 5,9% ; 5,8% (Bảng 2) Năm 1998 1999 2000 Tổng doanh thu 1314,7 1544 2002 Doanh thu phí BHNT 202,7 481,378 916,74 86,5 91,7 115,7 Doanh thu từ hoạt động đầu tư Bảng 2 Những hoạt động đầu tư của các công ty bảo hiểm thường do một phòng chuyên trách thực hiện (VD phòng đầu tư vốn của bảo việt ) hay một bộ phận không chuyên trách thực hiện (VD như phòng kế hoạch hay phòng tổng hợp ở các công ty khác ) , và các công ty cũng mới chỉ tập chung vào việc mua tín phiếu kho bạc , kỳ phiếu ngân hàng hay gửi tiền tiết kiệm Doanh thu phí bảo hiểm tăng lên ở các công ty bảo hiểm kéo sự tăng trưởng cao của nguồn quỹ dự phòng kỹ thuật -nguồn vốn đầu tư chủ yếu của các công ty bảo hiểm nói chung và các công ty bảo hiểm nhân thọ nói LÊ HOÀNG LONG 20 BẢO HIỂM 40A