Tài liệu Việc sử dụng mạng xã hội facebook của cơ quan báo chí việt nam hiện nay

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ------------------------------------------------- LÊ TUẤN DUNG VIỆC SỬ DỤNG MẠNG XÃ HỘI FACEBOOK CỦA CƠ QUAN BÁO CHÍ VIỆT NAM HIỆN NAY LUẬN VĂN THẠC SĨ BÁO CHÍ Hà Nội - 2017 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ------------------------------------------------- LÊ TUẤN DUNG VIỆC SỬ DỤNG MẠNG XÃ HỘI FACEBOOK CỦA CƠ QUAN BÁO CHÍ VIỆT NAM HIỆN NAY Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành: Báo chí học Mã số: 60.32.01.01 Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN THỊ THANH HUYỀN Hà Nội – 2017 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu do tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn của PGS.TS Nguyễn Thị Thanh Huyền – Chủ nhiệm Bộ môn PR – Quảng cáo, khoa Báo chí và Truyền thông, trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc Gia Hà Nội. Các kết quả nghiên cứu trong luận văn đều do tôi thực hiện hoặc tập hợp từ các nguồn khác và được ghi rõ xuất xứ. Hà Nội, ngày tháng năm 2017 Tác giả luận văn Lê Tuấn Dung LỜI CẢM ƠN Tác giả luận văn xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới tất cả các thầy cô giáo của khoa Báo chí và Truyền thông, trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội. Các thầy cô đã truyền dạy cho tôi rất nhiều kiến thức nền tảng và kỹ năng trong quá trình học tập. Khi thực hiện luận văn của mình, tôi nhận được sự giúp đỡ, chỉ bảo rất tận tâm, nhiệt tình của giảng viên hướng dẫn là PGS.TS Nguyễn Thị Thanh Huyền. Cô đã giúp tôi không chỉ về mặt phương pháp nghiên cứu, các tài liệu liên quan đến đề tài, mà còn tận tình góp ý, chỉ bảo tôi trong quá trình thực hiện khảo sát cũng như nội dung luận văn, giúp tôi hiểu sâu sắc, cặn kẽ hơn vấn đề cần nghiên cứu. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến cô! Tôi xin gửi lời cảm ơn đến các nhà báo đã nhiệt tình giúp tôi hoàn thiện nghiên cứu này. Nhà báo Nguyễn Hoài Phong – Trưởng văn phòng đại diện Sông Tiền (báo Tuổi trẻ), nhà báo Võ Hùng Thuật – Phó tổng thư kí tòa soạn báo Tuổi trẻ, nhà báo Vũ Huyền Linh – Trưởng phòng Marketing báo VietNamNet, nhà báo Nguyễn Trường Thanh – Trưởng phòng Công tác bạn xem truyền hình, Đài truyền hình Việt Nam. Vì còn nhiều hạn chế về kinh nghiệm nghiên cứu, luận văn sẽ không tránh khỏi thiếu sót. Tôi kính mong nhận được sự góp ý của các thầy cô cũng như các bạn để bổ sung, hoàn thiện luận văn của mình tốt hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày tháng năm 2017 Tác giả luận văn Lê Tuấn Dung DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT AP : Associated Press Liên đoàn Báo chí CNN : Cable News Network Mạng Tin tức Truyền hình cáp Formosa : Công ty Trách nhiệm hữu hạn gang thép Hưng Nghiệp Formosa Bộ Tài nguyên : Bộ TN & MT và Môi trường UBND TPHN : Uỷ ban Nhân dân Thành phố Hà Nội VTV : Vietnam Television Đài Truyền hình Việt Nam DANH MỤC BẢNG STT Tên danh mục Trang Bảng 2.1 Thống kê số lượng tin bài trên báo Tuổi trẻ và VietNamNet 67 Bảng 2.2 Thống kê lượng bài đăng và lượng tương tác của công chúng trên Fanpage báo Tuổi trẻ, VietNamNet và VTV qua sự kiện “Đề án thay thế 6700 cây xanh Hà Nội” 68 Bảng 2.3 Thống kê bình luận của công chúng trên Fanpage báo Tuổi trẻ, VietNamNet và VTV qua sự kiện “Đề án thay thế 6700 cây xanh Hà Nội” 69 Bảng 2.4 Thống kê lượng bài đăng và lượng tương tác của công chúng trên Fanpage báo Tuổi trẻ, VietNamNet và VTV qua sự kiện “Sự cố môi trường biển miền Trung” 69 Bảng 2.5 Thống kê bình luận của công chúng trên Fanpage báo Tuổi trẻ, VietNamNet và VTV qua sự kiện “Sự cố môi trường biển miền Trung” 70 DANH MỤC BIỂU ĐỒ STT Tên danh mục Trang Biểu đồ 2.1 Số lượng tương tác của công chúng trên Fanpage báo Tuổi trẻ, VietNamNet, VTV qua sự kiện “Đề án thay thế 6700 cây xanh Hà Nội” 71 Biểu đồ 2.2 Số lượng tương tác của công chúng trên Fanpage báo Tuổi trẻ, VietNamNet, VTV qua sự kiện “Sự cố môi trường biển miền Trung” 72 Biểu đồ 2.3 Tỷ lệ bình luận của công chúng trên Fanpage báo Tuổi trẻ, VietNamNet và VTV qua sự kiện “Đề án thay thế 6700 cây xanh Hà Nội” 74 Biểu đồ 2.4 Tỷ lệ bình luận của công chúng trên Fanpage báo Tuổi trẻ, VietNamNet và VTV qua sự kiện “Sự cố môi trường biển miền Trung” 75 MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 3 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ VIỆC ỨNG DỤNG MẠNG XÃ HỘI TRONG HOẠT ĐỘNG CỦA CƠ QUAN BÁO CHÍ ....... 15 1.1. Tổng quan về mạng xã hội và mạng xã hội Facebook .................... 15 1.1.1. Khái niệm mạng xã hội ............................................................... 15 1.1.2. Mạng xã hội Facebook ................................................................ 16 1.2. Phƣơng thức sử dụng mạng xã hội Facebook của cơ quan báo chí .... 22 1.2.1. Mạng xã hội Facebook là nguồn tin của cơ quan báo chí ........ 23 1.2.2. Mạng xã hội Facebook là phƣơng tiện quảng bá thông tin, tƣơng tác với công chúng của cơ quan báo chí ................................... 28 1.3. Kinh nghiệm một số cơ quan truyền thông trên thế giới ............... 40 1.3.1. Hãng thông tấn AP ...................................................................... 40 1.3.2. Hãng thông tấn CNN ................................................................... 43 1.3.3. So sánh việc sử dụng mạng xã hội của hai hãng thông tấn báo chí.46 Tiểu kết chương 1 ....................................................................................... 48 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG VIỆC SỬ DỤNG MẠNG XÃ HỘI FACEBOOK CỦA BÁO TUỔI TRẺ, VIETNAMNET, ........................... 49 ĐÀI TRUYỀN HÌNH VIỆT NAM .............................................................. 49 2.1. Giới thiệu chung về báo Tuổi trẻ, VietNamNet, VTV .................... 49 2.1.1. Báo Tuổi trẻ .................................................................................. 49 2.1.2. Báo VietNamNet .......................................................................... 50 2.1.3. Đài truyền hình Việt Nam (VTV)............................................... 51 2.2. Thực trạng việc sử dụng mạng xã hội Facebook của các cơ quan báo chí đƣợc khảo sát ................................................................................ 53 2.2.1. Khai thác nguồn thông tin từ mạng xã hội Facebook .............. 53 1 2.2.2. Xây dựng Fanpage để tƣơng tác với công chúng và quảng bá thông tin .................................................................................................. 62 2.3. Nhận xét việc sử dụng Facebook của báo Tuổi trẻ, VietNamNet, VTV ............................................................................................................. 83 Tiểu kết chương 2 ....................................................................................... 86 CHƢƠNG 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ VIỆC SỬ DỤNG MẠNG XÃ HỘI FACEBOOK CỦA CÁC CƠ QUAN BÁO CHÍ ........... 87 3.1. Một số vấn đề đặt ra trong việc sử dụng Facebook của các cơ quan báo chí ......................................................................................................... 87 3.2. Xu hƣớng phát triển của báo chí và Facebook ................................ 89 3.3. Giải pháp nâng cao hiệu quả việc sử dụng Facebook trong hoạt động báo chí ............................................................................................... 94 3.3.1. Giải pháp với các cơ quan quản lý báo chí ............................... 94 3.3.2. Giải pháp với cơ quan báo chí .................................................... 95 3.3.3. Giải pháp với nhà báo ............................................................... 109 Tiểu kết chương 3 ..................................................................................... 115 KẾT LUẬN .................................................................................................. 116 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 119 PHỤ LỤC ..................................................................................................... 128 2 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Thế kỷ XXI chứng kiến bước chuyển mình mạnh mẽ của khoa học – công nghệ với sự ra đời của hàng loạt ứng dụng thông minh, trong đó có sự ra đời của loại hình truyền thông mới mà cụ thể là mạng xã hội. Sự ra đời của mạng xã hội đã mang đến một cuộc “cách mạng thông tin”, làm thay đổi rất nhiều cách thức truyền tải, tiếp nhận và chia sẻ thông tin so với các loại hình truyền thông truyền thống trước đây. Mạng xã hội với những đặc trưng về tốc độ nhanh, phạm vi tương tác rộng và đa chiều, không phân biệt thời gian không gian, đang tác động mạnh mẽ tới toàn xã hội. Do sự tiện lợi, nhanh chóng, sâu rộng, mạng xã hội đã trở thành một phần tất yếu trong đời sống của hàng tỉ thành viên khắp thế giới và sử dụng như một tiện ích được ưa chuộng nhất với hơn 2,7 tỉ người chiếm 37% dân số thế giới. Trong đó, mạng xã hội phổ biến nhất phải kể đến là Facebook có tới hơn 1,8 tỉ người tính đến tháng 1/2017 [86]. Facebook hiện nay là mạng xã hội nổi tiếng trên toàn thế giới và đang tăng đột biến về số người dùng tại Việt Nam với 46 triệu người (tính đến tháng 1/2017) [87]. Mạng xã hội này đang được sử dụng mọi lúc, mọi nơi, tạo ra sức cuốn hút ghê gớm và tốc độ lan truyền mạnh mẽ. Sự phát triển nhảy vọt của mạng xã hội nói chung và Facebook nói riêng đã dẫn đến sự thay đổi mối tương quan giữa người viết tin và người nhận tin, thay đổi trong cách thức truyền tải thông tin của các cơ quan báo chí, cách thức tiếp nhận thông tin của công chúng. Việt Nam đang trong xu thế hội nhập, phát triển và có những biến đổi sâu sắc về văn hóa, kinh tế, chính trị và xã hội. Trong đó, báo chí đóng góp một phần quan trọng không thể thiếu trong công tác thông tin. Báo chí thực sự là sức mạnh tri thức, thông tin muôn mặt đời sống đến mọi người dân, là cơ 3 quan ngôn luận của các tổ chức Đảng, cơ quan Nhà nước, tổ chức xã hội, là diễn đàn của nhân dân. Tuy nhiên, trong thời đại khoa học – công nghệ phát triển với sự ra đời mạnh mẽ của các phương tiện truyền thông mới, báo chí muốn thu hút, lôi cuốn được độc giả thì cần phải thay đổi những phương thức truyền thông truyền thống, nhanh nhạy bắt kịp xu hướng tiếp nhận thông tin mới của độc giả. Các nghiên cứu cho thấy phần lớn các cơ quan báo chí hiện nay đang sử dụng Facebook như một nguồn tin và một công cụ quảng bá thông tin, tương tác với công chúng. Nhiều cơ quan truyền thông lớn trên thế giới như AP, CNN, BBC, Washington Post, New York Times, Daily Telegraph …dù đã rất nổi tiếng và có lượng công chúng đông đảo nhưng vẫn có những bước đi quyết liệt, chủ động như tạo liên kết trang và thiết lập tài khoản mạng xã hội để tìm kiếm thông tin và quảng bá nội dung, tương tác với công chúng trên các mạng xã hội. Từ mô hình thực tế trên thế giới, cùng với thực trạng sử dụng Internet và mạng xã hội tại Việt Nam, các cơ quan báo chí đã quan tâm nhiều hơn đến việc sử dụng mạng xã hội trong hoạt động báo chí. Nhiều cơ quan báo chí lớn như VietNamNet, VnExpress, Tuổi trẻ, Dân trí… đã có những động thái rất cụ thể nhằm tìm kiếm, quảng bá thông tin và tương tác với công chúng, trong đó dễ nhận thấy nhất là cách tạo liên kết với các trang xã hội lớn và thiết lập tài khoản mạng xã hội. Thế nhưng, hiện nay còn thiếu vắng những công trình nghiên cứu tập trung vào việc sử dụng mạng xã hội như một nguồn tin và như một phương tiện quảng bá thông tin, tương tác với công chúng. Hơn nữa, cũng chưa có được mẫu khảo sát cho thấy tất cả các loại hình báo chí cơ bản sử dụng Facebook như thế nào, có sự khác nhau giữa các loại hình báo chí hay không? Như vậy, vấn đề này chưa được nghiên cứu nhiều, chuyên sâu và vẫn còn nhiều câu hỏi chưa được trả lời. Vì vậy, tác giả đã tiến hành nghiên cứu đề tài 4 “Việc sử dụng mạng xã hội Facebook của cơ quan báo chí Việt Nam hiện nay” khảo sát trên ba cơ quan là báo Tuổi trẻ, VietNamNet và Đài truyền hình Việt Nam là đại diện cho ba loại hình báo chí, nhằm đưa ra cái nhìn tổng quan nhất về hình thức truyền thông mới thông qua mạng xã hội cũng như việc sử dụng mạng xã hội của các cơ quan báo chí hiện nay. Thông qua đó, tác giả đưa ra một số giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng mạng xã hội trong hoạt động báo chí phù hợp với xu thế trong kỉ nguyên kỹ thuật số. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài 2.1. Tình hình nghiên cứu ở nước ngoài Trong thời đại công nghệ thông tin bùng nổ, vấn đề mạng xã hội và việc ứng dụng mạng xã hội nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động báo chí luôn nhận được sự quan tâm của các nhà nghiên cứu quốc tế. Theo khảo sát sơ bộ của tác giả luận văn, hiện có hàng chục công bố gần đây về vấn đề này. Trong đó tiêu biểu có thể kể đến những nghiên cứu sau. Cuốn “Inside Reporting” của tác giả Tim Harrower [84] đề cập tới mạng xã hội trong tương quan với báo chí. Tim Harrower giải thích cách thức mạng xã hội có thể đóng góp cho bài báo trong ba giai đoạn: trước, trong và sau khi sản xuất tin bài. Cụ thể: (1) giai đoạn trước khi sản xuất tin tức như theo dõi các xu hướng, thảo luận đang diễn ra (2) giai đoạn trong quá trình sản xuất như đăng trực tiếp mọi sự kiện tin tức đang xảy ra, kêu gọi đóng góp cộng đồng (crowdsource) bằng hình ảnh, video…(3) giai đoạn sau sản xuất tin tức như đẩy mạnh quảng bá trên website bằng đường link tới câu chuyện, làm chủ Facebook chat để khuyến khích các thảo luận mở rộng chủ đề, chia sẻ hình ảnh, video, bình luận hậu trường. Một nghiên cứu đáng chú ý khác là “New agencies and Social media: A relationship with a future?” của tác giả Mag. Christoph Griessner [79]. Thông qua việc nghiên cứu hoạt động của một số hãng thông tấn lớn như AP, 5 AFP, tác giả chỉ ra hai cách sử dụng mạng xã hội của các cơ quan báo chí là sử dụng mạng xã hội như một nguồn cung cấp thông tin và xây dựng mạng lưới tin tức trên toàn thế giới, biến công chúng thành “nhà báo công dân” (citizen journalist). Joseph Lichterman trong nghiên cứu “Who’s behind that tweet? Here’s how 7 news orgs manage their Twitter and Facebook accounts” [76] đã tiến hành phỏng vấn, khảo sát các biên tập viên phụ trách truyền thông xã hội của bảy hãng thông tấn lớn về việc họ quản lý, sử dụng các tài khoản trên Twitter và Facebook của mình. Kết quả cho thấy ba cách sử dụng mạng xã hội đang được các hãng thông tấn báo chí sử dụng là (1) chia sẻ nội dung tin tức, (2) khuyến khích các cuộc thảo luận trên mạng xã hội và (3) sử dụng mạng xã hội như một nguồn cung cấp thông tin. Megan Knight và Clare Cook trong cuốn Social Media for Jounalists: Principles and Practice [80] đã chỉ ra hai cách sử dụng mạng xã hội của nhà báo đó là tìm kiếm thông tin tạo ra nội dung tin tức và phân phối thông tin, trong đó có một cách rất đặc biệt trong việc tìm kiếm thông tin đó là kêu gọi sự đóng góp cộng đồng (crowdsourcing) và tạo nguồn báo chí dữ liệu (data journalism). Lisette Johnston [78] trong nghiên cứu “Social news = Journalism evolution?” lại nhấn mạnh đến việc sử dụng mạng xã hội như một nguồn cung cấp thông tin, đặc biệt là sự đóng góp của “báo chí công dân” (citizen journalism) hay chính là nội dung do người dùng tạo ra (user-generated content – UGC), được các hãng thông tấn lớn trên thế giới sử dụng ngày càng nhiều đang góp phần làm thay đổi bộ mặt của báo chí truyền thống. Steve Paulussen và Raymond A.Harder trong nghiên cứu “Social media references in newspapers” [83] khẳng định thông tin từ mạng xã hội đang được sử dụng ngày càng nhiều làm nguồn tin chính cho báo chí. Tuy 6 nhiên, các nghiên cứu từ trước đến nay mới chỉ tập trung chủ yếu vào việc sử dụng truyền thông xã hội trong các tình huống cụ thể như breaking - news, các sự kiện về khủng bố hoặc bầu cử mà ít chú ý đến các hoạt động hàng ngày. Thông qua khảo sát, tác giả đã cung cấp cái nhìn sâu sắc về thói quen sử dụng mạng xã hội thành nguồn cung cấp tin tức thường xuyên, hàng ngày, hàng giờ cho báo chí. Thông qua một số nghiên cứu trên đây, có thể thấy mạng xã hội và báo chí có mối quan hệ chặt chẽ, các nghiên cứu trên đều khẳng định phương thức sử dụng mạng xã hội của các cơ quan báo chí hiện nay như một nguồn cung cấp thông tin (bằng việc theo dõi xu hướng, các cuộc thảo luận, kêu gọi đóng góp cộng đồng) và như một công cụ quảng bá, tương tác với công chúng. 2.2. Tình hình nghiên cứu trong nước Tại Việt Nam, mạng xã hội đã trở nên quen thuộc với công chúng và trở thành mối quan tâm của rất nhiều học giả. Nghiên cứu về mạng xã hội cũng như ứng dụng và tác động của mạng xã hội đến báo chí có thể kể đến một số công trình nghiên cứu như: Cuốn “Tác nghiệp báo chí trong môi trường truyền thông hiện đại” của tác giả Nguyễn Thành Lợi [40]. Tác giả đã đưa ra năm vai trò của truyền thông xã hội đối với báo chí là: (1) Kênh để nhà báo thu thập, khai thác và kiểm chứng thông tin; (2) Giúp các tòa soạn mở rộng công chúng mục tiêu; (3) Cầu nối giữa công chúng và tòa soạn (4) Tăng uy tín và danh tiếng cho tòa soạn; (5) Hội tụ về phương thức truyền thông. Đỗ Chí Nghĩa và Đinh Thị Thu Hằng trong cuốn“Báo chí và mạng xã hội” [47] đã đi sâu phân tích tác động qua lại giữa báo chí và mạng xã hội trong điều kiện cụ thể ở Việt Nam hiện nay, trong đó chỉ ra năm tác động của mạng xã hội đối với báo chí: (1) Cung cấp thông tin cho báo chí; (2) Quảng 7 bá thông tin; (3) Kênh tương tác giữa báo chí và độc giả; (4) Kênh phản biện với thông tin báo chí; (5) Tác động đến cách thức tác nghiệp của nhà báo. Nguyễn Thị Trường Giang trong tham luận “Tác động của truyền thông xã hội tới báo chí” [16] đúc kết được ba tác động của truyền thông xã hội đến cách sử dụng mạng xã hội của báo chí là: (1) Nguồn cung cấp thông tin, đề tài; (2) Quảng bá thông tin báo chí; (3) Tương tác với công chúng. Lê Quốc Minh [44] đã chỉ ra ba phương thức sử dụng mạng xã hội của cơ quan báo chí, cụ thể là báo VietnamPlus: (1) Công cụ quảng bá thông tin, xây dựng thương hiệu; (2) Nguồn khai thác, thẩm định thông tin; (3) Kênh tương tác với công chúng. Trong đó có một phương thức đặc biệt được tác giả nhắc đến trong chiến lược phát triển là sử dụng mạng xã hội để hỗ trợ hoạt động kinh tế báo chí. Khổng Loan [39] chỉ ra sáu phương thức các tòa soạn sử dụng truyền thông xã hội: (1) Thu thập thông tin; (2) Cầu nối giữa độc giả - tòa soạn và các bên liên quan; (3) Xây dựng mạng lưới các nguồn tin và cộng tác viên; (4) Công cụ để quảng bá, tiếp thị; (5) Xây dựng và quản lý uy tín, danh tiếng; (6) Tạo dựng/tham gia cộng đồng. Đồng Mạnh Hùng [31] qua tìm hiểu việc sử dụng lợi thế của mạng xã hội đã rút ra ba phương thức sử dụng với báo chí, cụ thể là Đài Tiếng nói Việt Nam: (1) Nơi quảng bá hữu hiệu cho các chương trình; (2) Giúp biên tập viên có thêm nguồn tin và ý kiến đa chiều về các vấn đề nóng; (3) Nơi kết nối những tấm lòng, vận động xã hội từ thiện. Đinh Thị Thúy Hằng [24] cũng nhấn mạnh việc sử dụng những thông tin trên Facebook cá nhân có thể trở thành nguồn tin cho báo chí, đặc biệt đối với báo điện tử. Bên cạnh đó, tác giả đưa ra giải pháp cho các cơ báo chí hiện nay là phải hợp tác với mạng xã hội để cùng phát triển, nắm bắt công nghệ và trau dồi kiến thức, kĩ năng tác nghiệp trong môi trường số. 8 Nguyễn Thành Lợi [42] trong tham luận của mình cũng khẳng định thông tin trên mạng xã hội là nguồn tin cho báo chí. Từ đó, tác giả đề xuất hai phương pháp để ứng xử với thông tin trên mạng xã hội là: Làm sạch môi trường truyền thông và tăng cường “khả năng miễn dịch” cho công chúng. Nguyễn Thị Cẩm Nhung [49], trong luận văn của mình bằng phương pháp phân tích nội dung các bài báo trên báo VnExpress, Tuổi trẻ Online đã cho thấy tác động của Youtube tới các báo điện tử ở bốn nội dung: (1) Thay đổi cách thức thu thập thông tin; (2) Tác động đến nội dung thông tin; (3) Tạo sức ép cạnh tranh về mặt kinh tế và khả năng cung cấp thông tin; (4) Tác động đến xu hướng phát triển của tờ báo. Tuy nhiên hạn chế của luận văn là mới chỉ khảo sát mạng xã hội Youtube mà chưa soi về mạng xã hội Facebook như tác giả nghiên cứu. Dương Nam Hoàng [27] trong luận văn đã phân tích thực trạng tác động của mạng xã hội đến việc xử lý thông tin của báo điện tử Việt Nam hiện nay: (1) Cung cấp nguồn tin cho báo điện tử và kiểm chứng nguồn tin kĩ càng; (2) Giúp thông tin trên báo điện tử lan truyền nhanh chóng, hiệu quả; (3) Việc xử lý thông tin phản hồi để nắm bắt dư luận xã hội trở nên dễ dàng hơn. Từ đó, đóng góp giải pháp về xử lý thông tin của báo điện tử: (1) Báo điện tử phải định hướng thông tin trên mạng xã hội; (2) Giữ vững định hướng của trang báo, đảm bảo nguyên tắc thông tin; (3) Xây dựng khung pháp lý và hoàn thiện cơ chế, chính sách; (4) Xây dựng đội ngũ biên tập viên chuyên nghiệp xử lý thông tin trên mạng xã hội; (5) Nhà báo phải đảm bảo nguyên tắc đạo đức trong lựa chọn, xử lý thông tin; (6) Đầu tư, phát triển các mạng xã hội Việt Nam. Tuy nhiên, luận văn chỉ mới nghiên cứu trên một loại hình báo chí là báo điện tử mà không soi chiếu với các loại hình báo chí khác như tác giả nghiên cứu. 9 Đồng Thanh Hoàn [26] tiến hành khảo sát tác động của mạng xã hội đến hệ thống báo in của lực lượng công an trên hai phương diện tích cực (thúc đẩy đổi mới tổ chức hoạt động, áp lực tích cực về quy trình tác nghiệp, tăng sức hấp dẫn thông tin, tương tác với độc giả) và tiêu cực (chạy theo thông tin giật gân câu khách, nhà báo bị chi phối về thời gian cho mạng xã hội, cạnh tranh về bạn đọc và lượng phát hành). Tuy nhiên, luận văn cũng mới chỉ dừng lại ở việc nghiên cứu trên một loại hình báo chí là báo in mà chưa có sự so sánh với loại hình báo chí khác. Ngoài những nghiên cứu kể trên, còn có nhiều công trình khác liên quan đến vấn đề nghiên cứu bao gồm luận văn của Hoàng Thị Hải Yến [69], Bùi Thu Hoài [25], Hoàng Thị Kim Khánh [33], Ma Thị Yến [70]. Nhìn chung, đã có nhiều công trình nghiên cứu về việc sử dụng mạng xã hội của báo chí cả trong và ngoài nước nhưng còn nhiều vấn đề còn chưa được làm rõ như các loại hình báo chí khác nhau sử dụng mạng xã hội Facebook như thế nào, có điểm gì giống và khác nhau trong sử dụng giữa các loại hình. Ngoài ra, các nghiên cứu cũng dừng lại ở việc nghiên cứu chung về các mạng xã hội và chưa tập trung khai thác cụ thể vào Facebook, mạng xã hội lớn nhất toàn cầu hiện nay. Đây là hướng nghiên cứu tổng quan hơn cho các loại hình đồng thời đi sâu vào nghiên cứu mạng xã hội Facebook. Do vậy, luận văn “Việc sử dụng mạng xã hội Facebook của cơ quan báo chí Việt Nam hiện nay” của tác giả không trùng lặp với những đề tài có trước. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu nhằm khẳng định thêm về mối quan hệ chặt chẽ giữa báo chí và mạng xã hội. Đồng thời luận văn chỉ ra những lưu ý cần thiết trong việc sử dụng mạng xã hội Facebook đối với những cơ quan báo chí khác nhau trong việc sử dụng mạng xã hội Facebook như một nguồn tin và như một 10 phương tiện quảng bá thông tin, tương tác với công chúng. Ngoài ra, qua quá trình nghiên cứu, tác giả đóng góp, đề xuất những giải pháp cụ thể cho cơ quan báo chí mà luận văn khảo sát cũng như gợi ý bài học kinh nghiệm cho các cơ quan báo chí khác. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích nghiên cứu trên, luận văn phải thực hiện những nội dung cụ thể sau đây: Thứ nhất, hệ thống hóa các cơ sở lý luận và thực tiễn của vấn đề mạng xã hội, phương thức sử dụng mạng xã hội của các cơ quan báo chí. Thứ hai, tiến hành khảo sát thực trạng việc sử dụng Facebook của ba cơ quan báo chí báo Tuổi trẻ, VietNamNet và Đài truyền hình Việt Nam để thấy những điểm giống và khác nhau giữa các cơ quan báo chí thuộc các loại hình khác nhau như thế nào trong việc sử dụng Facebook. Thứ ba, đưa ra giải pháp, khuyến nghị đối với từng cơ quan báo chí và những bài học kinh nghiệm cho các cơ quan báo chí khác. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Luận văn tập trung nghiên cứu việc sử dụng mạng xã hội Facebook của cơ quan báo chí Việt Nam hiện nay, cụ thể trong việc sử dụng Facebook như một nguồn tin và phương tiện quảng bá thông tin, tương tác với công chúng. Đối tượng khảo sát là ba cơ quan báo chí đại diện cho ba loại hình báo chí, báo Tuổi trẻ, VietNamNet, Đài truyền hình Việt Nam. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Các trang Facebook (Fanpage) cả ba cơ quan báo chí nói trên từ tháng 1/2015 đến tháng 12/2016. Để giải quyết các vấn đề trên, trong khi diện nghiên cứu rộng nên tác giả chọn hai trường hợp cụ thể là: Đề án thay thế 6700 cây xanh Hà Nội năm 2015 và Sự cố môi trường biển miền Trung liên quan đến Công ty trách nhiệm hữu hạn gang thép Hưng Nghiệp Formosa năm 11 2016 để thấy sự kết nối thông tin giữa kênh phát chính và Facebook của các cơ quan báo chí. Trong đó, tác giả chỉ khảo sát những Fanpage chính thức có dấu tích xanh xác nhận. Với báo Tuổi trẻ, khảo sát trang: Tuổi trẻ https://www.facebook.com/baotuoitre/. Với báo VietNamNet, khảo sát trang: VietNamNet https://www.facebook.com/vietnamnet.vn/ và Tin tức Online https://www.facebook.com/tintuconlinevnn/. Với VTV, khảo sát trang: VTV – Đài Truyền hình Việt Nam https://www.facebook.com/VTVtoiyeu/, Báo điện tử VTV https://www.facebook.com/baodientuvtv/, Chào buổi sáng https://www.facebook.com/chaobuoisangvtv1/, Thời sự VTV https://www.facebook.com/thoisuvtv/, Trung tâm tin tức VTV24 https://www.facebook.com/tintucvtv24/, 24VTV News https://www.facebook.com/24hvtvnews/. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Luận văn được thực hiện dựa trên nền tảng khoa học duy vật biện chứng, duy vật lịch sử, quan điểm của Đảng, Nhà nước về báo chí truyền thông. Đồng thời, luận văn được nghiên cứu và phát triển dựa trên kế thừa hệ thống lý thuyết về truyền thông, mạng xã hội, các loại hình báo chí đã được công bố. 5.2. Phương pháp nghiên cứu cụ thể Phương pháp nghiên cứu tài liệu thứ cấp: Các sách, công trình nghiên cứu, bài báo khoa học, khóa luận, luận văn…liên quan đến mạng xã hội, các loại hình báo chí, chủ yếu để phục vụ chương 1 luận văn. Phương pháp phân tích nội dung: Nghiên cứu hai trường hợp điển hình về Đề án thay thế 6700 cây xanh Hà Nội năm 2015 và Sự cố môi trường biển miền Trung liên quan đến Công ty trách nhiệm hữu hạn gang thép Hưng 12 Nghiệp Formosa năm 2016 trên hai bình diện là trên kênh phát chính và trên các Fanpage để thấy sự tiếp nối giữa hai phương tiện này như thế nào về số lượng và nội dung tin bài. Phương pháp phỏng vấn sâu : Thực hiện ba phỏng vấn sâu với các nhà báo là người phụ trách các Fanpage được khảo sát gồm: Nhà báo Võ Hùng Thuật – Phó tổng thư kí tòa soạn báo Tuổi trẻ đồng thời là người phụ trách hoạt động truyền thông xã hội; Nhà báo Vũ Huyền Linh – Trưởng phòng Marketing báo VietNamNet đồng thời là người phụ trách các hoạt động truyền thông; Nhà báo Nguyễn Trường Thanh - Trưởng phòng Công tác bạn xem truyền hình, Ban Thư ký biên tập, Đài Truyền hình Việt Nam đồng thời là người phụ trách Fanpage chính. 6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài 6.1. Ý nghĩa khoa học Luận văn góp phần khẳng định một số cơ sở lý luận hiện có về mạng xã hội và hoạt động báo chí. Luận văn góp phần bổ sung và phát triển hệ thống lý thuyết về việc ứng dụng hiệu quả mạng xã hội nói chung và Facebook nói riêng trong hoạt động báo chí, có giá trị tham khảo về mặt lý luận đối với các cơ sở đào tạo, nghiên cứu báo chí, truyền thông. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn của đề tài Luận văn làm rõ cách thức sử dụng mạng xã hội Facebook trong hoạt động báo chí. Trên cơ sở khảo sát thực tế, với số liệu cụ thể, tác giả sẽ phân tích, đánh giá và đưa ra một số giải pháp cho các cơ quan báo chí tham khảo trong chiến lược sử dụng mạng xã hội, phần nào giúp các báo đài có cái nhìn xác thực hơn về vai trò của mạng xã hội trong hoạt động báo chí. 7. Kết cấu luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục, tài liệu tham khảo, phụ lục, phần nội dung chính được kết cấu thành ba chương cụ thể: 13