Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Vâ ThÞ Ph¬ng Th¶o
Më ®Çu
1. LÝ do chän ®Ò tµi
Con ngêi lµ trung t©m cña vò trô, lµ mét chñ thÓ ®îc ph¸t triÓn toµn
diÖn vÒ h×nh th¸i c¬ thÓ còng nh vÒ mÆt nh©n c¸ch. Con ngêi tõ khi sinh ra cho
®Õn khi giµ chÕt tr¶i qua c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn kh¸c nhau: bµo thai, s¬ sinh,
bó s÷a, nhµ trÎ, mÉu gi¸o, niªn thiÕu, dËy th×, trëng thµnh, l·o ho¸ vµ chÕt.
Trong c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cña ®êi ngêi, tuæi dËy th× t¬ng ®¬ng víi giai
®o¹n ®ang ngåi trªn ghÕ trêng trung häc c¬ së. §©y lµ mét trong nh÷ng giai
®o¹n cã nh÷ng biÕn ®æi quan träng c¶ vÒ chÊt vµ lîng.
Tranopxcaia ®· nhËn ®Þnh: “Trong c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn ë trÎ em nãi
riªng vµ con ngêi nãi chung th× sù ph¸t triÓn ë tuæi dËy th× lµ c¸i mèc v« cïng
lín, chuyÓn tõ lîng thµnh chÊt, ®a ®øa trÎ thµnh ngêi lín thùc sù c¶ vÒ thÓ lùc,
t©m hån vµ trÝ tuÖ” [13]. ë tuæi dËy th× do sù ph¸t triÓn cña hÖ thÇn kinh vµ néi
tiÕt, ho¹t ®éng cña c¸c hoocmon nam vµ n÷ ®· lµm cho con ngêi cã sù ph¸t
triÓn cã tÝnh chÊt nh¶y vät vÒ thÓ lùc, h×nh th¸i c¬ thÓ còng nh trÝ tuÖ, t×nh c¶m
vµ c¸c ®Æc ®iÓm t©m lÝ vµ c¸c mèi quan hÖ x· héi. Tuy nhiªn c¸c mèc ®ã x¶y
ra sím hay muén, x¶y ra ë ®©u vµ sù ph¸t triÓn h×nh th¸i ®ã ®· ®¹t ®Õn cùc
®iÓm cña sù cho phÐp cha, ®iÒu ®ã cßn phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè cña m«i trêng tù nhiªn vµ x· héi. Tríc hÕt nã phô thuéc vµo tè chÊt di truyÒn, sau ®ã lµ
c¸c yÕu tè m«i trêng, x· héi nh: ®iÒu kiÖn khÝ hËu, chÕ ®é dinh dìng, ®iÒu
kiÖn lao ®éng, t¸c ®éng cña phim ¶nh… Nh÷ng yÕu tè trªn ®· lµm nªn nh÷ng
nÐt kh¸c biÖt vÒ mÆt h×nh th¸i cña c¸c ®é tuæi ë nh÷ng vïng miÒn kh¸c nhau.
Bíc vµo nh÷ng n¨m ®Çu cña thÕ kû XXI, nÒn kinh tÕ - x· héi ViÖt Nam
®· cã nhiÒu bíc tiÕn vît bËc, ®iÒu nµy ®· cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn sù ph¸t
triÓn c¸c chØ tiªu h×nh th¸i thÓ lùc ë løa tuæi ®ang lín. §Ò tµi ®îc thùc hiÖn
nh»m t×m hiÓu c¸c chØ tiªu h×nh th¸i, thÓ lùc vµ c¸c tè chÊt vËn ®éng løa tuæi
tõ 12-15. KÕt qu¶ nghiªn cøu sÏ bæ sung c¸c sè liÖu, lµ c¬ së ®Ó c¸c nhµ
chuyªn m«n x©y dùng kÕ ho¹ch b¶o vÖ søc khoÎ, n©ng cao tÇm vãc thÓ lùc cña
trÎ em nãi riªng vµ ngêi ViÖt Nam nãi chung.
Tõ lý do trªn, chóng t«i chän ®Ò tµi : “ Mét sè chØ tiªu h×nh th¸i, thÓ
lùc cña häc sinh tõ 12-15 tuæi t¹i c¸c trêng THCS §¹i S¬n - §« L¬ng vµ
THCS BÕn Thuû “ TP Vinh- NghÖ An“.
2. Môc tiªu cña ®Ò tµi
- Bíc ®Çu lµm quen víi c«ng t¸c nghiªn cøu khoa häc: ph¬ng ph¸p thu
sè liÖu, xö lý sè liÖu, c¸ch viÕt mét c«ng tr×nh nghiªn cøu khoa häc.
- §iÒu tra mét sè chØ tiªu h×nh th¸i, thÓ lùc cña häc sinh tõ 12-15 tuæi
thêi ®iÓm 2008.
Chuyªn ngµnh gi¶i phÉu - sinh lÝ
1
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Vâ ThÞ Ph¬ng Th¶o
- Kh¶o s¸t c¸c tè chÊt vËn ®éng ë c¸c nhãm ®èi tîng nghiªn cøu.
- T×m hiÓu thêi ®iÓm dËy th× ë häc sinh tõ 12-15 tuæi.
3. néi dung nghiªn cøu
3.1. Kh¶o s¸t c¸c chØ tiªu h×nh th¸i
- C©n nÆng
- ChiÒu cao ®øng
- Vßng ngùc
3.2. Kh¶o s¸t c¸c tè chÊt vËn ®éng
- Tè chÊt nhanh
- Tè chÊt m¹nh
- Tè chÊt dÎo
3.3. §¸nh gi¸ thÓ lùc b»ng ph¬ng ph¸p chØ sè
- Quetelet
- Pignet
3.4. Kh¶o s¸t thêi ®iÓm xuÊt hiÖn dÊu hiÖu dËy th× ë n÷ sinh
4. ý nghÜa cña ®Ò tµi
Trong ch¬ng tr×nh KX 07 nghiªn cøu “ Con ngêi ViÖt Nam – môc tiªu
vµ ®éng lùc cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi” do nhµ níc ®Æt ra ®· thÓ hiÖn
râ chiÕn lîc v× con ngêi.ViÖc nghiªn cøu ®Æc ®iÓm sinh thÓ, t×nh tr¹ng dinh dìng, yÕu tè t¸c ®éng cña m«i trêng vµ nh÷ng biÖn ph¸p n©ng cao chÊt lîng søc
khoÎ ®ang thu hót nhiÒu ngµnh khoa häc kh¾p c¸c ®Þa ph¬ng trong c¶ níc.
Qua nghiªn cøu chóng ta sÏ t×m vµ ph¸t hiÖn c¸c quy luËt ph¸t triÓn thÓ lùc,
thÓ chÊt, trÝ tuÖ, sù tiÕn ho¸ thÝch nghi cña con ngêi ViÖt Nam nãi chung, c¸c
d©n téc ngêi ViÖt Nam sèng ë nh÷ng n¬i cã m«i trêng tù nhiªn vµ x· héi kh¸c
nhau nãi riªng, nh»m ®ãng gãp vµo viÖc ®iÒu tra c¬ b¶n con ngêi ViÖt Nam,
mét vÊn ®Ò ®ang ®îc quan t©m réng r·i cña nhiÒu ngµnh khoa häc.
VÒ mÆt thùc tiÔn th× qua nghiªn cøu h×nh th¸i cña häc sinh THCS sÏ
gióp chóng ta x¸c ®Þnh c¸c chØ sè sinh häc, ®¸nh gi¸ sù ph¸t triÓn thÓ lùc, thÓ
chÊt ë c¸c ®é tuæi kh¸c nhau trong giai ®o¹n dËy th×, qua ®ã x¸c ®Þnh ranh
giíi gi÷a sù ph¸t triÓn b×nh thêng vµ kh«ng b×nh thêng ë nam vµ n÷ ë c¸c
vïng ®Þa ph¬ng kh¸c nhau, tõ ®ã ®Ò ra c¸c chÕ ®é gi¸o dôc, lao ®éng, tËp
luyÖn sinh ho¹t phï hîp víi tõng lo¹i ®èi tîng vµ ®iÒu kiÖn, m«i trêng sèng cô
thÓ. V× thÕ viÖc nghiªn cøu con ngêi ViÖt Nam ë c¸c løa tuæi kh¸c nhau, tríc
®©y còng nh hiÖn nay cã ý nghÜa chiÕn lîc l©u dµi vµ thiÕt thùc.
Chuyªn ngµnh gi¶i phÉu - sinh lÝ
2
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Vâ ThÞ Ph¬ng Th¶o
Ch¬ng 1.
tæng quan c¸c vÊn ®Ò nghiªn cøu
1.1. lîc sö vÊn ®Ò nghiªn cøu
1.1.1. T×nh h×nh nghiªn cøu thÕ giíi
ë møc ®é tiÕn ho¸ sinh vËt, con ngêi ®Òu cã nguån gèc tõ ngêi hiÖn ®¹i
nªn cã cÊu t¹o h×nh th¸i, cÊu t¹o c¬ b¶n gièng nhau nhng do kh¸c nhau vÒ tÝnh
di truyÒn vµ biÕn dÞ nªn c¸c c¸ thÓ trong cïng mét loµi kh«ng hoµn toµn gièng
nhau vÒ mÆt h×nh th¸i. Pirher mét trong nh÷ng ngêi s¸ng lËp ra bé m«n di
truyÒn häc quÇn thÓ khi x©y dùng m«n thèng kª to¸n häc øng dông trong di
truyÒn häc, nh©n tr¾c häc míi ®Çy ®ñ ý nghÜa vµ tÝnh chÝnh x¸c cña nã. Ngêi
®Æt nÒn mãng cho nh©n tr¾c häc hiÖn ®¹i lµ nhµ nh©n tr¾c häc ngêi §øc Rudol
F. Mactin t¸c gi¶ cña hai cuèn s¸ch næi tiÕng “Gi¸o tr×nh vÒ nh©n häc” (1919)
vµ “ChØ nam ®o ®¹c vµ xö lÝ thèng kª”(1924). Tõ ®ã ®Õn nay nh©n tr¾c häc ®·
tiÕn nh÷ng bíc dµi cã nhiÒu t¸c gi¶ nghiªn cøu vÒ vÊn ®Ò nµy. C¸c c«ng tr×nh
nghiªn cøu dùa trªn ph¬ng ph¸p cña Marctin cã bæ sung vµ hoµn thiÖn vÒ mÆt
lÝ luËn dùa trªn thùc tiÔn cña mçi níc
N¨m 1937, Gaspar nghiªn cøu vÒ sù ph¸t triÓn thÓ lùc cña häc sinh
thµnh phè Stugate (§øc), trong 10 n¨m (1923-1934), kÕt qu¶ lµ chØ sè ph¸t
triÓn thÓ lùc cña häc sinh bÞ ¶nh hëng râ rÖt qua ®êi sèng x· héi, chiÕn tranh,
lµm cho chiÒu cao c©n nÆng ®Òu gi¶m tõ 4-6 cm vµ 1-1,5 kg.
Khu vùc §«ng D¬ng, 1942, §ç Xu©n Hîp céng t¸c víi P.Hward ®·
nghiªn cøu vµ ®a ra cuèn s¸ch “Nh÷ng ®Æc ®iÓm nh©n chñng vµ sinh häc cña
ngêi lao ®éng”.
Chuyªn ngµnh gi¶i phÉu - sinh lÝ
3
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Vâ ThÞ Ph¬ng Th¶o
N¨m 1948, tæ chøc y tÕ thÕ giíi v× søc khoÎ céng ®ång ra ®êi vµ tæ chøc
nµy ®· cã c«ng lín trong ch¨m sãc ®¸nh gi¸ sù ph¸t triÓn søc khoÎ trÎ em
th«ng qua hai chØ sè chiÒu cao, c©n nÆng.
Vµo nh÷ng n¨m 1960, ngêi ta ph¸t hiÖn ra hiÖn tîng “gia tèc” ph¸t triÓn
cña cña c¬ thÓ trÎ em ë løa tuæi häc ®êng vµ ®· nhËn thÊy c¸c chØ sè chiÒu
cao, c©n nÆng cña trÎ em lín h¬n so víi trÎ løa tuæi ë c¸c thËp kØ tríc ®ã.
TiÕp ®ã lµ mét lo¹t c¸c nghiªn cøu cña nhiÒu t¸c gi¶ vµ ®· ®a ra ®îc c¸c
gi¶ thuyÕt ®Ó gi¶i thÝch nh thuyÕt “Ph¸t quang” cña Kock, thuyÕt “Chän läc”
cña Bennhold Thomson, thuyÕt “Dinh dìng” cña Len, thuyÕt vÒ “Thµnh thÞ
ho¸” cña Ruddeer ®· nghiªn cøu s©u vÒ sù chªnh lÖch chiÒu cao vµ c©n nÆng
gi÷a trÎ em thµnh thÞ vµ n«ng th«n [17].
N¨m 1962, cuèn “Häc thuyÕt vµ sù ph¸t triÓn cña c¬ thÓ ngêi” cña
P.N.Baskirop ®· ®a ra quy luËt ph¸t triÓn c¬ thÓ ngêi díi ¶nh hëng cña ®iÒu
kiÖn sèng.
N¨m 1964, cuèn “Nh©n tr¾c häc” cña F.VanderVacl ®· ®a ra nhËn xÐt
toµn diÖn vÒ c¸c quy luËt ph¸t triÓn thÓ lùc theo giíi tÝnh, løa tuæi vµ nghÒ
nghiÖp. Tõ ®©y «ng ®· x©y dùng thang ph©n lo¹i thÓ lùc dùa vµo trung b×nh
céng vµ ®é lÖch chuÈn.
Bíc sang thÕ kû XX, cïng víi sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh khoa häc th×
nh©n tr¾c häc còng ph¸t triÓn m¹nh mÏ. ViÖc nghiªn cøu thÓ lùc trÎ em løa
tuæi ®Õn trêng ®· ®îc ®Èy m¹nh kh¾p n¬i trªn thÕ giíi vµ mét sè níc ®· thu ®îc nh÷ng thµnh qu¶ ®¸ng kÓ. N¨m 1971, I. P Lª«nèp nghiªn cøu nh÷ng hiÓu
biÕt t©m lÝ trÎ em ë tríc vµ sau tuæi dËy th×.
N¨m 1972, t¹i §øc c¸c nhµ khoa häc ®· ®a ra b¶ng tiªu chuÈn ®¸nh gi¸
thÓ lùc cña häc sinh. Còng trong n¨m nµy, A.N Kaban«p cho r»ng, sù ph¸t
triÓn thÓ lùc vµ thÓ lùc vµ thÓ chÊt ë trÎ em ngoµi sù quyÕt ®Þnh bëi yÕu tè di
truyÒn th× nã cßn liªn quan chÆt chÏ ®Õn chÕ ®é dinh dìng, sù luyÖn tËp vµ chÕ
®é ch¨m sãc cña gia ®×nh vµ x· héi [2].
N¨m 1979, tæ chøc y tÕ thÕ giíi ®· yªu cÇu sö dông hai chØ sè c©n nÆng
vµ chiÒu cao ®Ó theo dâi sù ph¸t triÓn c¬ thÓ vµ t×nh tr¹ng dinh dìng c¬ thÓ trÎ
em tÊt c¶ c¸c løa tuæi [13].
N¨m 1992, Singapore ®· hoµn thµnh 6 néi dung ®iÒu tra thÓ chÊt häc
sinh [9].
N¨m 1993, NhËt B¶n ®· hoµn chØnh “Test kiÓm tra thÓ chÊt cho mäi ngêi” víi 5 néi dung ¸p dông cho häc sinh vµ sinh viªn”.
T¹i Liªn X«, héi nghÞ lÇn thø VII vÒ c¸c vÊn ®Ò sinh th¸i, sinh lÝ vµ h×nh
th¸i løa tuæi ®· th«ng qua s¬ ®å ph¸t triÓn c¬ thÓ sau khi sinh cña con ngêi.
Chuyªn ngµnh gi¶i phÉu - sinh lÝ
4
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Vâ ThÞ Ph¬ng Th¶o
GÇn ®©y c¸c nhµ nghiªn cøu ngêi Ph¸p M.SempÐ, GpÐdr«n vµ M.P.Rogemot
®· c«ng bè t¸c phÈm “T¨ng trëng ph¬ng ph¸p vµ sù nèi tiÕp”. C¸c t¸c gi¶ ®·
®Ò cËp ®Õn c¸c ph¬ng ph¸p nghiªn cøu thÓ lùc vµ sù ph¸t triÓn c¬ thÓ trÎ em.
Theo Xukholomxky, nhµ s ph¹m næi tiÕng cña Nga th× kh¶ n¨ng vËn
®éng, kÜ n¨ng, kÜ x¶o cña con ngêi nãi chung vµ häc sinh nãi riªng ®îc h×nh
thµnh trong ®êi sèng c¸ thÓ ph¶i tr¶i qua qu¸ tr×nh luyÖn tËp. Qu¸ tr×nh vËn
®éng nãi chung vµ luyÖn tËp thÓ dôc thÓ thao nãi riªng cã vai trß quyÕt ®Þnh
®èi víi sù ph¸t triÓn toµn diÖn cña con ngêi. §Æc biÖt ë løa tuæi thanh niªn, chØ
cã mét c¬ thÓ khoÎ m¹nh, mét th©n h×nh cêng tr¸ng ph¸t triÓn c©n ®èi, th× hÖ
thÇn kinh míi nh¹y bÐn, ph¶n x¹ míi linh ho¹t.
B.Bedis¬ vµ D.Hun nghiªn cøu thÓ lùc cña häc sinh (cïng thêi gian
nghiªn cøu, cïng løa tuæi) cho thÊy häc sinh n«ng th«n cã chØ sè ph¸t triÓn thÓ
lùc thÊp h¬n häc sinh thµnh phè. Song song víi viÖc nghiªn cøu vÒ sù ph¸t
triÓn thÓ lùc cña häc sinh vµ mèi liªn quan gi÷a løa tuæi víi c¸c yÕu tè ¶nh hëng, c¸c nhµ y häc còng ®· tiÕn hµnh nghiªn cøu y häc ®êng.
§©y lµ mét trong nh÷ng híng nghiªn cøu mang tÝnh chÊt thêi sù nhÊt trong
thêi gian nµy.
1.1.2. T×nh h×nh nghiªn cøu ë ViÖt Nam [15,9,6]
XuÊt ph¸t tõ nhu cÇu thùc tÕ vµ lîi Ých cña con ngêi, viÖc nghiªn cøu
c¸c chØ tiªu h×nh th¸i, sinh lÝ cña con ngêi nãi chung, vµ trÎ em nãi riªng ®· ®îc tiÕn hµnh tõ rÊt l©u trªn thÕ giíi vµ ViÖt Nam còng ®· ®îc thùc hiÖn vµo
nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kØ XX.
ë ViÖt Nam, nghiªn cøu h×nh th¸i thÓ lùc ®· ®îc tiÕn hµnh tõ nh÷ng
n¨m 30 cña thÕ kØ XX, t¹i ban nghiªn cøu nh©n tr¾c häc thuéc viÖn ViÔn §«ng
B¾c Cæ.
Nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu bíc ®Çu vÒ nh©n tr¾c häc trªn ngêi ViÖt Nam
thêi k× nµy ®ùîc c«ng bè trong 9 tËp t¹p chÝ “C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu cña
gi¶i phÉu häc trêng §¹i häc y khoa §«ng D¬ng” (1936-1944) vµ trong cuèn
“Nh÷ng ®Æc ®iÓm nh©n chñng vµ sinh häc cña ngêi §«ng D¬ng” cña
P.H.Ward, §ç Xu©n Hîp.
N¨m 1945-1960 bé m«n nh©n tr¾c häc b¾t ®Çu ®îc thµnh lËp ë c¸c viÖn
nghiªn cøu vµ trêng ®¹i häc ®Ó phôc vô cho gi¶ng d¹y vµ nghiªn cøu. Thêi k×
nµy viÖc nghiªn cøu nh©n tr¾c häc cña ngêi ViÖt Nam cha ph¸t triÓn. Tõ n¨m
1955 trë ®i, viÖc nghiªn cøu h×nh th¸i sinh lý ngêi ViÖt Nam ®Òu ®îc c¸c nhµ
khoa häc quan t©m. Tõ 1955-1957, Chu V¨n Têng nghiªn cøu h»ng sè sinh lý
cña trÎ em ViÖt nam; TrÞnh BØnh Dy (1963-1964) kh¶o s¸t vµ c«ng bè “H»ng
sè sinh lÝ häc cña ngêi ViÖt Nam”.
Chuyªn ngµnh gi¶i phÉu - sinh lÝ
5
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Vâ ThÞ Ph¬ng Th¶o
Tõ 1961-1966, Bïi Thu nghiªn cøu sù biÕn ®æi cña c¸c h»ng sè sinh vËt
häc cña ngêi ViÖt Nam trong mét sè lao ®éng chuyªn biÖt.
Vò TriÖu ¢n (1964-1966) ®Ò cËp ®Õn nh÷ng sè huyÕt häc cña ngêi ViÖt
Nam.
NguyÔn Quang QuyÒn víi c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu ®o ®¹c thèng kª
h×nh th¸i nh©n häc ë mäi løa tuæi (1960), nghiªn cøu c¸c chØ sè ®¸nh gi¸ thÓ
lùc häc sinh Hµ Néi (2/1971), mét sè ®Æc ®iÓm ngêi ViÖt Nam hiÖn t¹i vµ vÊn
®Ò thÝch nghi cña c¬ thÓ (2/1974).
N¨m 1963, NguyÔn Quang QuyÒn vµ §ç Xu©n Hîp (1963) nghiªn cøu
vÒ søc lín cña häc sinh Hµ Néi.
Chu V¨n Têng vµ NguyÔn C«ng Khang (1972) víi c¸c c«ng tr×nh “Mét
sè h»ng sè cña trÎ em ViÖt Nam” vµ “ H»ng sè sinh häc ngêi ViÖt Nam” ®·
tæng kÕt c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu cña nhiÒu t¸c gi¶ vÒ chØ sè h×nh th¸i vµ thÓ
lùc. Cho ®Õn nay cuèn s¸ch nµy lu«n ®îc lµm tµi liÖu cho viÖc gi¶ng d¹y vµ
nghiªn cøu c¸c chØ tiªu sinh häc ngêi ViÖt Nam.
Sau khi gi¶i phãng miÒn nam vµ thèng nhÊt ®Êt níc, c¸c c«ng tr×nh
nghiªn cøu khoa häc ë mäi lÜnh vùc ®· ®îc ®Èy m¹nh vµ ®¹t ®îc nhiÒu thµnh
tùu to lín. N»m trong xu thÕ thuËn lîi, nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ h×nh
th¸i vµ sinh lÝ cña ViÖt Nam thuéc nhiÒu d©n téc kh¸c nhau, ë nhiÒu ®Þa ph¬ng
kh¸c nhau vµ ë c¸c løa tuæi ®· ®îc c«ng bè.
§oµn Yªn vµ céng sù (1980, 1982, 1987) ®· nghiªn cøu mét sè chØ tiªu
sinh häc ngêi ViÖt Nam tõ 3-110 tuæi, ®Æc biÖt lµ chiÒu cao vµ c©n nÆng. N¨m
1980-1985, Nghiªm Xu©n Th¨ng, NguyÔn Ngäc Hîi, Ng« ThÞ Bª vµ Hoµng
¸i Khuª ®· nghiªn cøu c¸c chØ sè h×nh th¸i, sù ph¸t triÓn thÓ chÊt cña trÎ em
vµ häc sinh miÒn ®ång b»ng, TP Vinh vµ miÒn nói NghÖ An. §µo Duy Khuª
(1989) nghiªn cøu h×nh th¸i, thÓ lùc trªn 1478 häc sinh tõ 6-17 tuæi thuéc hai
trêng THCS vµ hai trêng THPT thÞ x· Hµ §«ng. TrÇn V¨n DÇn vµ céng sù
(1990-1995) ®· kh¶o s¸t thùc tr¹ng cong vÑo cét sèng trªn 13.747 häc sinh tõ
8-14 tuæi ë c¸c ®Þa ph¬ng Hµ Néi, VÜnh Phóc, Th¸i B×nh. N¨m 1994, NguyÔn
Ngäc Hîi. §iÒu tra sù ph¸t triÓn thÓ chÊt cña häc sinh [10].TrÇn §×nh Long
(1994) ®· nghiªn cøu t×nh tr¹ng ph¸t triÓn thÓ lùc cña häc sinh tuæi tõ 6-15
thuéc quËn Hoµn KiÕm- Hµ Néi, sau ®ã t¸c gi¶ l¹i tiÕp tôc nghiªn cøu vÒ løa
tuæi 6-16 t¹i thÞ x· Th¸i B×nh vµo n¨m 1995 [19]. §Æc biÖt tõ 1994-1996 «ng
vµ céng sù ®· nghiªn cøu tÇm vãc vµ thÓ lùc 22.596 häc sinh (trong ®ã cã
11.031 trai vµ 11.565 g¸i) løa tuæi 6-18 ®ang häc t¹i c¸c trêng PTTH QuËn
Hoµn KiÕm, Ba §×nh vµ §èng §a, Hai Bµ Trng, Tõ Liªm cña Hµ Néi. §©y lµ
c«ng tr×nh ®îc ®¸nh gi¸ tèt nhÊt. §inh V¨n Thøc, NguyÔn Duy Khiªm,
Chuyªn ngµnh gi¶i phÉu - sinh lÝ
6
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Vâ ThÞ Ph¬ng Th¶o
NguyÔn H÷u ChØnh (1996) ®· nghiªn cøu mét sè chØ tiªu nh©n tr¾c cña häc
sinh tõ 6-15 tuæi An D¬ng- H¶i An-H¶i Phßng. NguyÔn Quang Mai vµ
NguyÔn ThÞ Lan (1998) nghiªn cøu h×nh th¸i trªn häc sinh tõ 12-18 tuæi cña
d©n téc Ýt ngêi tØnh VÜnh Phóc vµ Phóc Thä.
N¨m 2001, nghiªn cøu cña Vò §øc Thu, Lª Kim Dung, §µo Ngäc
Phong vµ céng sù vÒ bÖnh häc ®êng t¹i Hµ Néi cã nhËn xÐt r»ng mét sè yÕu tè
vÒ m«i trêng, líp häc, c¸c ph¬ng tiÖn phôc vô häc tËp ë c¸c trêng ®îc nghiªn
cøu ®Òu cha ®¶m b¶o ®îc yªu cÇu vÖ sinh quy ®Þnh.
N¨m 2001, §inh ThÞ Thu H¬ng vµ NguyÔn ThÞ Thanh Hµ nghiªn cøu sù
biÕn ®æi mét sè chØ tiªu h×nh th¸i, sinh lý cña häc sinh ë løa tuæi tõ 12-15
tuæi.[6,15] Còng n¨m 2001, Ng« ThÞ Bª vµ céng sù ®· nghiªn cøu mèi quan
hÖ gi÷a chØ tiªu h×nh th¸i cña häc sinh víi thùc tr¹ng bµn ghÕ trong nhµ trêng
[13]. N¨m 2004-2005, Ng« ThÞ Bª vµ §inh ThÞ Nga ®¸nh gi¸ thÓ lùc vµ dÞ tËt
cong vÑo cét sèng cña häc sinh ë mét sè trêng tiÓu häc vµ THCS thuéc hai
tØnh NghÖ An-Hµ tÜnh[14 ]. Ng« ThÞ Bª vµ céng sù (2007), ®· kh¶o s¸t c¸c
bÖnh häc ®êng vµ ¶nh hëng cña chóng lªn c¸c chØ tiªu h×nh th¸i, sinh lÝ ë häc
sinh thuéc tØnh NghÖ An [ 12].
1.2. c¬ së khoa häc cña ®Ò tµi
1.2.1. H×nh th¸i
Sinh trëng vµ ph¸t triÓn lµ mét trong nh÷ng ®Æc trng c¬ b¶n nhÊt cña sù
sèng trong ®ã cã con ngêi, nã cã vai trß quan träng ®èi víi ®êi sèng cña mét
c¸ thÓ còng nh c¶ quÇn thÓ. §èi víi c¬ thÓ trÎ em lu«n x¶y ra c¸c qu¸ tr×nh
sinh lÝ ®Æc trng nh sù t¨ng trëng, ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn c¸c c¬ quan trong c¬
thÓ.
Ph¸t triÓn lµ sù biÕn ®æi vÒ chÊt bªn trong vµ ®ù¬c biÓu hiÖn ra bªn
ngoµi b»ng thuéc tÝnh dÊu hiÖu b¶n chÊt cña tõng giai ®o¹n sinh vËt. Kh¸i niÖn
ph¸t triÓn chØ sù biÕn ®æi chÊt lîng, sù hoµn thiÖn vÒ chøc n¨ng sinh lÝ cña c¸c
c¬ quan còng nh toµn c¬ thÓ, sù biÕn ®æi tõ c¬ thÓ thai nhi thµnh c¬ thÓ trëng
thµnh.
Kh¸i niÖm vÒ sinh trëng chØ sù biÕn ®æi vÒ sè lîng, sù t¨ng trëng vÒ
kÝch thíc, khèi lîng chÝnh lµ sù biÕn ®æi vÒ nh÷ng ®Æc ®iÓm cÊu t¹o gi¶i phÉu
cña c¸c c¬ quan trong c¬ thÓ.
Sù sinh trëng vµ ph¸t triÓn cã liªn quan chÆt chÏ, phô thuéc vµo nhau.
§ã lµ sù vËn ®éng ®i lªn theo chiÒu híng hoµn thiÖn c¶ vÒ cÊu t¹o vµ chøc
n¨ng.
Sinh trëng lµ ®iÒu kiÖn cña ph¸t triÓn vµ ph¸t triÓn l¹i lµm thay ®æi sù
sinh trëng cña tõng giai ®o¹n. ë giai ®o¹n ph¸t dôc c¬ thÓ sinh vËt thêng
Chuyªn ngµnh gi¶i phÉu - sinh lÝ
7
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Vâ ThÞ Ph¬ng Th¶o
nhanh biÕn ®æi vÒ h×nh th¸i vµ sinh lÝ, ®Õn giai ®o¹n trëng thµnh th× dõng l¹i
hoÆc gi¶m sinh trëng vµ dõng l¹i sinh trëng th× c¬ thÓ b¾t ®Çu suy tho¸i. Tèc
®é sinh trëng cña c¬ thÓ phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè, cã thÓ lµ ¶nh hëng cña
c¸c yÕu tè ngo¹i c¶nh trong ®ã bao gåm c¶ yÕu tè hoµn c¶nh sinh ho¹t, tinh
thÇn, vËt chÊt, ¶nh hëng cña khÝ hËu, ¸nh s¸ng thÝch nghi cña m«i trêng. §©y
lµ nh÷ng yÕu tè t¸c ®éng nhanh vµ tøc thêi ngay ë thÕ hÖ con ch¸u. Dùa vµo sù
¶nh hëng cña c¸c nhãm nh©n tè mµ ngêi ta ®· chia chóng thµnh hai nhãm
chÝnh lµ:
- C¸c nh©n tè bªn trong gåm: tÝnh di truyÒn, giíi tÝnh, c¸c hoocmon
sinh trëng vµ ph¸t triÓn,…
- C¸c nh©n tè bªn ngoµi gåm: ¶nh hëng cña m«i trêng sèng, ®iÒu kiÖn
dinh dìng, chÕ ®é tËp luyÖn,…
Nghiªn cøu sù ph¸t triÓn cña c¬ thÓ còng nh nghiªn cøu sù biÕn ®æi vÒ
c¸c ®Æc ®iÓm sù lín lªn vÒ thÓ chÊt nh tÇm vãc, h×nh d¸ng tèc ®é ph¸t triÓn
cña c¬ thÓ. Sù ph¸t triÓn cña c¬ thÓ do t¨ng sè lîng vµ kÝch thíc cña c¸c tÕ
bµo, c¸c m«, c¸c c¬ quan. Nh÷ng chØ sè ®Æc biÖt quan träng gióp cho viÖc theo
dâi ®¸nh gi¸ sù lín lªn lµ c©n nÆng, chiÒu cao, vßng ngùc, c¸c chØ sè nµy ®¸nh
gi¸ ®Çy ®ñ kh¸ch quan c¸c yÕu tè bªn ngoµi nh yÕu tè dinh dìng, gi¸o dôc vÒ
thÓ chÊt vµ tinh thÇn, bÖnh tËt, t×nh tr¹ng vÖ sinh, khÝ hËu m«i trêng ¶nh hëng
®Õn sù ph¸t triÓn cña c¬ thÓ, ®Æc biÖt lµ c¬ thÓ ®ang ph¸t triÓn.
Trong c¸c th«ng sè vÒ h×nh th¸i, chiÒu cao lµ dÊu hiÖu ®îc quan t©m
sím nhÊt. ChØ sè chiÒu cao kh¼ng ®Þnh sù ph¸t triÓn cña bé x¬ng. ChØ sè c©n
lµ b»ng chøng vÒ qu¸ tr×nh tÝch luü cña c¬ thÓ, vÒ ®é bÐo gÇy vµ sù ph¸t triÓn
cña hÖ c¬. chiÒu cao lµ mét trong nh÷ng chØ sè ®îc sö dông trong hÇu hÕt c¸c
lÜnh vùc cña nh©n tr¾c häc. ChiÒu cao ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh biÕn th¸i cña c¸c x¬ng (®Çu, cæ, x¬ng vµ c¸c chi ), nã nãi lªn tÇm vãc cña mét ngêi. Tû lÖ c¸c
phÇn kÝch thíc theo løa tuæi ®îc thay ®æi rÊt kh¸c nhau. ChiÒu dµi ®Çu cña trÎ
s¬ sinh b»ng kho¶ng 1/4 chiÒu dµi c¬ thÓ, ë tuæi dËy th× vµ tuæi trëng thµnh
chiÒu dµi chØ cßn b»ng 1/8-1/7 chiÒu dµi c¬ thÓ. Ngîc l¹i chi díi cña trÎ s¬
sinh rÊt ng¾n chØ b»ng 1/3 chiÒu dµi c¬ thÓ, sau tuæi dËy th× vµ ngêi trëng
thµnh th× chi díi b»ng 1/2 chiÒu dµi c¬ thÓ. TØ lÖ kh¸c nhau cña c¸c phÇn, c¸c
bé phËn cña c¬ thÓ chøng tá chóng sinh trëng vµ ph¸t triÓn kh«ng ®Òu. ChiÒu
cao mang ®Æc tÝnh chñng téc, giíi tÝnh vµ nã chÞu ¶nh hëng nhÊt ®Þnh cña m«i
trêng sèng. Sau chiÒu cao lµ träng lîng c¬ thÓ. Träng lîng c¬ thÓ gåm hai
phÇn: thø nhÊt lµ phÇn cè ®Þnh chiÕm tæng 1/3 tæng khèi lîng (gåm x¬ng, da,
c¸c t¹ng vµ thÇn kinh), thø hai lµ phÇn thay ®æi chiÕm 2/3 tæng sè khèi lîng,
trong ®ã 3/4 lµ träng lîng c¬, 1/3 lµ mì vµ níc. ë n÷ giíi tØ lÖ mì lín h¬n so
Chuyªn ngµnh gi¶i phÉu - sinh lÝ
8
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Vâ ThÞ Ph¬ng Th¶o
víi nam giíi. Khi c¬ thÓ t¨ng trëng, träng lîng t¨ng chñ yÕu lµ c¬ thay ®æi.
Qua nghiªn cøu, träng lîng c¬ thÓ lµ ®Æc ®iÓm tæng hîp biÓu thÞ møc ®é vµ tØ
lÖ gi÷a sù hÊp thu vµ tiªu hao n¨ng lîng. Träng lîng c¬ thÓ còng thay ®æi tuú
theo tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn: träng lîng c¬ thÓ trëng thµnh gÊp 20 lÇn so víi
träng lîng c¬ thÓ cña trÎ s¬ sinh, träng lîng néi quan cña c¸c c¬ thÓ tuæi dËy
th× vµ trëng thµnh t¨ng lªn kho¶ng 14-15 lÇn so víi lóc míi sinh. Mét sè c¬
quan kh¸c l¹i ph¸t triÓn m¹nh trong giai ®o¹n ph«i: n·o bé cña trÎ s¬ sinh ®·
nÆng kho¶ng 390g so víi ngêi trëng thµnh nÆng kho¶ng 1300g, nh vËy chØ
t¨ng 3 - 4 lÇn, sau 10 tuæi träng lîng n·o t¨ng lªn kh«ng ®¸ng kÓ. So víi chiÒu
cao träng lîng Ýt phô thuéc h¬n vµo c¸c yÕu tè di truyÒn. Tuy träng lîng c¬
thÓ kh«ng nãi lªn tÇm vãc, nhng sù ph¸t triÓn cña nã liªn quan ®Õn nhiÒu kÝch
thíc kh¸c cho nªn thêng ®îc dïng ®Ó ®¸nh gi¸ thÓ lùc. Cïng víi chiÒu cao th×
vßng ngùc còng ®îc coi lµ chØ tiªu h×nh th¸i dïng ®Ó ®¸nh gi¸ thÓ lùc. Mét ngêi cã vßng ngùc réng th× thÓ lùc tèt. Sù ph¸t triÓn cña vßng ngùc x¶y ra song
song víi sù ph¸t triÓn cña träng lîng. HÖ sè t¬ng quan gi÷a vßng ngùc vµ khèi
lîng rÊt cao, cã sù liªn quan ®Õn c¸c bÖnh h« hÊp. ChØ sè vßng ngùc cho phÐp
ph¸n ®o¸n vÒ sù ph¸t triÓn bé m¸y h« hÊp cña trÎ em.
1.2.2. ThÓ lùc
ThÓ lùc lµ kh¸i niÖm ph¶n ¸nh cÊu tróc tæng hîp cña c¬ thÓ, cã thÓ liªn
quan chÆt chÏ víi søc lao ®éng vµ thÈm mÜ cña con ngêi.
ThÓ lùc lµ n¨ng lùc vËn ®éng cña con ngêi. Nã ph¶n ¸nh møc ®é ph¸t
triÓn tæng hîp cña c¸c hÖ thèng c¬ quan trong mét c¬ thÓ hoµn chØnh thèng
nhÊt. BÊt k× mét ngêi b×nh thêng nµo còng cã møc ®é ph¸t triÓn thÓ lùc nhÊt
®Þnh. Sù ph¸t triÓn thÓ lùc lµ qu¸ tr×nh thay ®æi h×nh d¸ng, chøc n¨ng cña con
ngêi trong ®êi sèng c¸ thÓ. C¸c ®Æc ®iÓm vÒ h×nh th¸i gi¶i phÉu mang tÝnh ®Æc
thï vÒ chñng téc, løa tuæi, giíi tÝnh, nghÒ nghiÖp.Trong mèi quan hÖ gi÷a m«i
trêng vµ søc khoÎ, c¸c th«ng sè h×nh th¸i vµ thÓ lùc ®îc coi lµ thíc ®o søc
khoÎ vµ kh¶ n¨ng lao ®éng cña con ngêi. Nh vËy, thÓ lùc lµ mét trong nh÷ng
th«ng sè tæng hîp c¬ b¶n ph¶n ¸nh sù ph¸t triÓn sinh häc cña c¬ thÓ.
§Ó ®¸nh gi¸ thÓ lùc ngoµi viÖc lùa chän c¸c chØ tiªu h×nh th¸i nh: ChiÒu
cao, c©n nÆng, vßng ngùc th× cha ®ñ mµ ph¶i ®¸nh gi¸ thÓ lùc dùa trªn mèi t¬ng quan gi÷a c¸c chØ tiªu h×nh th¸i, gi¶i phÉu sinh lÝ kh¸c nhau. §ã lµ nh÷ng
ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ thÓ lùc b»ng c¸c chØ sè. ChØ sè thÓ lùc lµ c«ng thøc to¸n
häc liªn kÕt c¸c chØ tiªu víi nhau. Lo¹i chØ sè ®¬n gi¶n nhÊt gåm hai chØ tiªu
(chiÒu cao, khèi lîng) nh chØ sè Broca, BMI,…lo¹i phøc t¹p h¬n dùa vµo nhiÒu
chØ tiªu h¬n (chiÒu cao, khèi lîng, vßng ngùc) nh chØ sè Pignet, Vervack,….
ChØ tiªu cµng cã nhiÒu kÝch thíc ®îc lùa chän th× møc ®é ®¸nh gi¸ cµng chÝnh
Chuyªn ngµnh gi¶i phÉu - sinh lÝ
9
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Vâ ThÞ Ph¬ng Th¶o
x¸c. Tuy nhiªn, tuú theo môc ®Ých ®¸nh gi¸ thÓ lùc mµ mçi t¸c gi¶ cã thÓ sö
dông c¸c chØ sè cho phï hîp.
§Ó ®¸nh gi¸ ®îc sù ph¸t triÓn c¬ thÓ cña tõng c¸ nh©n, ph¶i ®èi chiÕu
víi b¶ng tiªu chuÈn ph¸t triÓn c¬ thÓ. Nh÷ng trêng hîp b×nh thêng th× n»m
trong sè trung b×nh cña b¶ng tiªu chuÈn vÒ chiÒu cao, c©n nÆng cña tõng løa
tuæi, b¶ng tiªu chuÈn nµy cø 10 n¨m ®îc x©y dùng l¹i mét lÇn.
1.2.3. Nh÷ng biÓu hiÖn ho¹t ®éng sinh lý ®Æc trng cña tuæi dËy th× [8]
Tuæi dËy th× lµ thêi kú chuyÓn tiÕp tõ giai ®o¹n trÎ th¬ sang giai ®o¹n trëng thµnh §©y lµ thêi kú mµ bÊt cø mét thiÕu niªn nµo còng ph¶i tr¶i qua
nh÷ng biÕn ®æi quan träng vÒ c¬ thÓ còng nh vÒ t©m lý .
ë giai ®o¹n dËy th×, c¬ thÓ ph¸t triÓn nhanh vÒ thÓ lùc vµ cã sù thay ®æi
cña hÖ thÇn kinh - néi tiÕt, næi bËt lµ sù ho¹t ®éng cña c¸c tuyÕn sinh dôc t¨ng
lªn, g©y ra nh÷ng biÕn ®æi vÒ h×nh th¸i vµ sù t¨ng trëng cña c¬ thÓ.Do vËy,
viÖc nu«i dìng cÇn ®îc ®Æc biÖt quan t©m ®Ó gióp c¸c em cã mét th©n h×nh
®Ñp vµ søc kháe dÎo dai.
Trong ®êi ngêi cã ba giai ®o¹n quyÕt ®Þnh ®èi víi viÖc t¨ng trëng chiÒu
cao. Giai ®o¹n bµo thai, nÕu trÎ bÞ suy dinh dìng bµo thai, sinh ra nhÑ ký - lµ
®· mÊt ®i mét c¬ héi. Giai ®o¹n thø hai lµ 3 n¨m ®Çu ®êi - nÕu trÎ suy dinh dìng kÐo dµi th× l¹i mÊt thªm mét c¬ héi. Giai ®o¹n thø ba lµ ë tuæi dËy th×, nÕu
dinh dìng kh«ng tèt th× c¬ thÓ sÏ bÞ h¹n chÕ vÒ chiÒu cao.
Theo nhiÒu nghiªn cøu cho thÊy, ë trÎ g¸i khi ®Õn tuæi dËy th× sÏ xuÊt
hiÖn c¸c ®Æc tÝnh giíi thø ph¸t theo thø tù: tõ 9-13 tuæi, b¾t ®Çu ph¸t triÓn
tuyÕn vó, tèc ®é vµ møc ®é to lªn kh¸c nhau tuú thuéc vµo sinh lý cña tõng c¬
thÓ, tiÕp theo lµ l«ng mu mäc vµ mäc l«ng n¸ch, c¬ thÓ në nang, sau ®ã míi lµ
sù ra kinh lÇn ®Çu, buång trøng bµi tiÕt hooc m«n Estrogen, progesteron. Bªn
c¹nh sù biÕn ®æi vÒ mÆt h×nh th¸i, sinh lý, ë c¸c em cã sù biÕn ®æi vÒ t©m lý,
thay ®æi giäng nãi....
VÒ mÆt c¬ chÕ ®iÒu khiÓn,TdËy th× lµ thêi kú hÖ thèng “vïng díi ®åi”,
tuyÕn yªn vµ buång trøng b¾t ®Çu ho¹t ®éng phèi hîp, theo c¬ chÕ
Hypothalamus ®Õn tuyÕn yªn, sau ®ã ®Õn c¬ quan ®Ých, ®ã lµ buång trøng vµ
tö cung. Sù khëi ®Çu cho viÖc tiÕt ra chÊt néi tiÕt nµy lµ dÊu hiÖu dËy th× ®îc
b¾t ®Çu. Kinh nguyÖt cã thÓ kh«ng xuÊt hiÖn ngay sau khi hÖ thèng nãi trªn
b¾t ®Çu ho¹t ®éng. Lóc ®Çu chØ xuÊt hiÖn mét sè ¶nh hëng do hormon, t¹o nªn
mét sù biÕn ®æi sinh lý ®Çu tiªn trªn c¬ thÓ trÎ g¸i. Sù t¨ng FSH dÉn ®Õn viÖc
buång trøng tiÕt ra c¸c hormone estrogen, t¹o nªn nh÷ng thay ®æi h×nh d¹ng
©m ®¹o, ©m hé, cæ tö cung vµ vó, tãm l¹i c¸c em b¾t ®Çu cã d¸ng vÎ cña ngêi
lín.
Chuyªn ngµnh gi¶i phÉu - sinh lÝ
10
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Vâ ThÞ Ph¬ng Th¶o
§ång thêi, còng sù ®iÒu khiÓn cña tuyÕn yªn, tuyÕn thîng thËn b¾t ®Çu
tiÕt nh÷ng hormon sinh dôc nam (mµ bÊt kú ngêi phô n÷ nµo còng cã mét
khèi lîng nhá). Nh÷ng hormone nam kÝch thÝch mäc l«ng ë n¸ch vµ mu ë n÷
giíi, ®ång thêi nªn mét sè thay ®æi h×nh d¹ng vµ th©n thÓ phô n÷. Hai n¨m
sau khi hormone nµy xuÊt hiÖn, kinh nguyÖt míi b¾t ®Çu. Lóc ®Çu lµ kinh
nguyÖt kh«ng cã sù rông trøng. Trong vµi th¸ng ®Çu, thËm chÝ vµi n¨m, kinh
nguyÖt vÉn cha ®Òu, cã khi rÊt thÊt thêng. Nh÷ng chu kú kinh ®Çu thêng
kh«ng ®Òu, dao ®éng tõ 21 ®Õn 45 ngµy, hµnh kinh kÐo dµi tõ 3 - 8 ngµy vµ lîng m¸u ra lµ 30 -120ml. Trong n¨m ®Çu cã 45% chu kú cã rông trøng, v× thÕ
vÉn cã nguy c¬ cã thai ngay lÇn ®Çu giao hîp. 20% trêng hîp thai nghÐn ë
tuæi vÞ thµnh niªn ®· x¶y ra trong th¸ng ®Çu khi cã quan hÖ t×nh dôc vµ 50%
®· x¶y ra trong 6 th¸ng ®Çu. Kinh nguyÖt nh÷ng lÇn ®Çu kh«ng ®au ®ín g× v×
cha rông trøng, nh÷ng kinh nguyÖt cã kÌm rông trøng th× kh¸ ®au, nÕu ®au
l¾m th× thµnh chøng kinh nguyÖt ®au. Nguyªn nh©n thêng do h×nh d¹ng cña c¬
quan sinh dôc kh«ng b×nh thêng (tö cung cßn nhá, cæ tö cung co bãp qu¸
chÆt) nhng còng cã khi nguyªn nh©n do t©m lý.
Ngµy nay, tuæi dËy th× cña c¸c em g¸i cã vÎ ®Õn sím h¬n (tuæi b¾t ®Çu
cã kinh tríc ®©y lµ 13-15 tuæi) do ®êi sèng vËt chÊt vµ v¨n ho¸ cña x· héi ®·
cao h¬n tríc dËy. C¸c yÕu tè di truyÒn, søc khoÎ, khèi lîng vµ tû lÖ mì cña c¬
thÓ cã ¶nh hëng ®Õn thêi gian xuÊt hiÖn kú kinh ®Çu.
1.3. §iÒu kiÖn tù nhiªn vµ x· héi [7,8]
NghÖ An lµ tØnh cã diÖn tÝch lín nhÊt ViÖt Nam thuéc vïng b¾c trung
bé. PhÝa b¾c gi¸p tØnh Thanh Hãa, phÝa nam gi¸p tØnh Hµ TÜnh, phÝa t©y gi¸p
Lµo, phÝa ®«ng gi¸p biÓn §«ng. DiÖn tÝch 16.487 km2 gåm 1 thµnh phè, 2 thÞ
x· vµ 17 huyÖn, víi d©n sè (2005) lµ 3.030.946 ngêi, mËt ®é trung b×nh lµ 184
ngêi/ km2.
KhÝ hËu: NghÖ An n»m trong vïng khÝ hËu nhiÖt ®íi giã mïa, cã 4 mïa
râ rÖt: xu©n, h¹, thu, ®«ng. Tõ th¸ng 4 ®Õn th¸ng 8 d¬ng lÞch hµng n¨m, tØnh
chÞu ¶nh hëng cña giã ph¬n t©y nam kh« vµ nãng. Vµo mïa ®«ng chÞu ¶nh hëng cña giã mïa ®«ng b¾c l¹nh vµ Èm ít.
Lîng ma trung b×nh hµng n¨m: 1.670 mm
NhiÖt ®é trung b×nh: 25,20c.
Sè giê n¾ng trong n¨m: 1.420 giê.
§é Èm t¬ng ®èi trung b×nh 86-87%.
VÜ ®é: 18033’ ®Õn 19025’ vÜ b¾c.
Kinh ®é: 102053’ ®Õn 105046’ kinh ®«ng.
Chuyªn ngµnh gi¶i phÉu - sinh lÝ
11
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Vâ ThÞ Ph¬ng Th¶o
§Þa h×nh: TØnh NghÖ An n»m ë §«ng B¾c d·y Trêng S¬n, ®Þa h×nh ®a
d¹ng, phøc t¹p vµ bÞ chia c¾t bëi c¸c hÖ thèng ®åi nói, s«ng suèi híng nghiªng
tõ t©y - b¾c xuèng ®«ng – nam. §Ønh nói cao nhÊt lµ ®Ønh Pulaileng (2.711
m) ë huyÖn Kú S¬n, thÊp nhÊt lµ vïng ®ång b»ng huyÖn Quúnh Lu, DiÔn
Ch©u, Yªn Thµnh cã n¬i chØ cao ®Õn 0,2 m so víi mÆt níc biÓn (®ã lµ x·
Quúnh Thanh huyÖn Quúnh Lu). §åi nói chiÕm 83% diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn
cña toµn tØnh.
S«ng ngßi: Tæng chiÒu dµi s«ng suèi trªn ®Þa bµn toµn tØnh lµ 9828 km,
mËt ®é trung b×nh lµ 0,7 km/km2. S«ng lín nhÊt lµ s«ng C¶ (s«ng Lam) b¾t
nguån tõ huyÖn Mêng PÑc tØnh Xieng Kho¶ng (Lµo), cã chiÒu dµi lµ 532 km
(riªng trªn ®Êt NghÖ An cã chiÒu dµi lµ 361 km). Tæng lîng níc hµng n¨m
kho¶ng 28109 m3 trong ®ã 144109 lµ níc mÆn. Nh×n chung nguån níc kh¸ dåi
dµo, ®ñ ®¸p øng cho s¶n xuÊt vµ phôc vô cho ®êi sèng sinh ho¹t cña nh©n d©n.
BiÓn, bê biÓn: H¶i vËn réng 4230 h¶i lÝ vu«ng, tõ ®é s©u 40 m trë vµo
nãi chung ®¸y biÓn t¬ng ®èi b»ng ph¼ng, tõ ®é s©u 40 m trë ra cã nhiÒu ®¸
ngÇm, cån c¸t. Vïng biÓn NghÖ An lµ n¬i tËp trung nhiÒu loµi h¶i s¶n cã gi¸
trÞ kinh tÕ cao. B·i biÓn Cöa Lß lµ mét trong nh÷ng b·i t¾m ®Ñp vµ hÊp dÉn, ®ã
lµ lîi thÕ cho viÖc ph¸t triÓn ngµnh du lÞch.
* Thµnh phè Vinh thuéc tØnh NghÖ An:
DiÖn tÝch 105 km2 d©n sè 283.000 ngêi, víi mËt ®é lµ: 2.695 ngêi/km2;
gåm 16 phêng, 9 x·.
Thµnh phè Vinh cã täa ®é ®Þa lý 18 0 38’50” ®Õn 180 43’38” vÜ ®é b¾c, tõ
105056’30” ®Õn 105049’50” kinh ®é ®«ng. Vinh lµ thµnh phè n»m bªn bê s«ng
Lam, phÝa b¾c gi¸p huyÖn Nghi Léc, phÝa nam vµ ®«ng nam gi¸p huyÖn Nghi
Xu©n, phÝa t©y vµ t©y nam gi¸p huyÖn Hng Nguyªn.
Vinh n»m trong vïng khÝ hËu nhiÖt ®íi giã mïa, cã 2 mïa râ rÖt vµ cã
sù biÕn ®éng lín tõ mïa nµy sang mïa kh¸c.
NhiÖt ®é trung b×nh: 240C, ®é Èm trung b×nh 85 - 90%, lîng ma trung
b×nh 2.000 mm.
VÒ kinh tÕ: Ngµnh dÞch vô chiÕm kho¶ng 55% lao ®éng toµn thµnh phè,
tiÕp ®ã lµ x©y dùng – c«ng nghiÖp chiÕm 40% vµ n«ng nghiÖp chiÕm phÇn
cßn l¹i (5%).
Thµnh phè Vinh lµ tØnh lÞ cña tØnh NghÖ An vµ lµ trung t©m kinh tÕ-v¨n
hãa cña vïng b¾c trung bé ViÖt Nam, ®©y lµ mét trong bèn ®« thÞ lo¹i 1 cña
ViÖt Nam (2008); n»m c¸ch thñ ®« Hµ Néi 291km vÒ phÝa nam.
* §« L¬ng:
Chuyªn ngµnh gi¶i phÉu - sinh lÝ
12
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Vâ ThÞ Ph¬ng Th¶o
Lµ mét huyÖn n»m ë trung t©m tØnh NghÖ An, miÒn trung ViÖt Nam.
Víi diÖn tÝch 35.433 ha, d©n sè lµ 193.890 ngêi (2008). §« L¬ng cã quèc lé
7A, 15A ®i qua, vµ ®îc chia thµnh mét thÞ trÊn §« L¬ng vµ 32 x·.
Ch¬ng 2.
§èi tîng ph¬ng ph¸p nghiªn cøu
2.1. ®èi tîng, ®Þa ®iÓm vµ thêi gian nghiªn cøu
2.1.1. §èi tîng nghiªn cøu
Nghiªn cøu ®îc tiÕn hµnh trªn 1189 häc sinh tõ 12 ®Õn 15 tuæi, ph¸t triÓn b×nh
thêng, kh«ng cã dÞ tËt bÈm sinh, bao gåm:
§é tuæi 12: 275 häc sinh (139 n÷, 136 nam)
§é tuæi 13: 323 häc sinh (162 n÷, 161 nam)
§é tuæi 14: 262 häc sinh (129 n÷, 122 nam)
§é tuæi 15: 329 häc sinh trong ®ã 162 n÷, 167 nam.
2.1.2.§Þa ®iÓm nghiªn cøu
§Ò tµi ®îc tiÕn hµnh ë hai trêng THCS : THCS BÕn Thñy (thuéc thµnh
phè Vinh), THCS §¹i S¬n (thuéc huyÖn §¹i S¬n - §« L¬ng)
2.1.3. Thêi gian nghiªn cøu
§Ò tµi ®îc tiÕn hµnh tõ th¸ng 9/2008- 4/2009.
2.2. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu
2.2.1. Ph¬ng ph¸p chän mÉu
§èi tîng nghiªn cøu ®îc chän läc ®Þnh híng theo tuæi, theo giíi tÝnh vµ
theo khu vùc.
2.2.2. Ph¬ng ph¸p ®o c¸c chØ sè h×nh th¸i
§o c¸c chØ sè h×nh th¸i theo nh©n tr¾c häc, c¸c chØ sè h×nh th¸i theo
NguyÔn Quang QuyÒn (1974) [18].
C©n nÆng (P): TÝnh b»ng g, x¸c ®Þnh c©n nÆng b»ng c©n bµn. Häc sinh
cëi bá giµy dÐp, mÆc quÇn ¸o máng, lªn xuèng c©n nhÑ nhµng. Khi kim kh«ng
chuyÓn ®éng n÷a th× ®äc kÕt qu¶ chÝnh x¸c tíi g.
ChiÒu cao ®øng (H): TÝnh b»ng cm. §o chiÒu cao ®øng cña häc sinh
b»ng thíc d©y nhùa mÒn tÝnh ®Õn mm, cè ®Þnh trªn mét mÆt ph¼ng ®øng. Häc
sinh cëi bá giµy dÐp, ®øng ë t thÕ nghiªm, hai tay duçi th¼ng, m¾t nh×n th¼ng,
hai gãt ch©n chôm, 4 ®iÓm ch¹m thíc: gãt ch©n, lng, m«ng, chÈm. §o kho¶ng
c¸ch tõ gãt ch©n ®Õn ®Ønh ®Çu cña häc sinh ®äc chÝnh x¸c tíi mm.
Chuyªn ngµnh gi¶i phÉu - sinh lÝ
13
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Vâ ThÞ Ph¬ng Th¶o
Vßng ngùc trung b×nh: TÝnh b»ng cm. Vßng ngùc ®îc ®o b»ng thíc
d©y mÒm, ®é chÝnh x¸c tíi mm. §èi víi häc sinh nam ®o ®Ønh díi cña 2 x¬ng:
b¶ vai ë phÝa sau vµ mán øc ë phÝa tríc. §èi víi häc sinh n÷ ®o qua 2 ®Ønh díi
x¬ng b¶ vai ë phÝa sau vµ díi bê vó ë phÝa tríc.
2.2.3. Ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ sù ph¸t triÓn thÓ lùc (Theo Sermeep, 1986)
TÝnh c¸c chØ sè theo c«ng thøc:
ChØ sè Quetelet
C©n nÆng (g)
Q=
ChiÒu cao ®øng (cm)
Thang ph©n lo¹i
NÕu Q < 200 gÇy.
NÕu Q > 400 bÐo.
NÕu 200 Q 400 võa.
ChØ sè Pignet
I = T – ( P+Pt)
Trong ®ã:
Thang ph©n lo¹i
I= ChØ sè Pignet.
T= ChiÒu cao ®øng(cm).
P= C©n nÆng (kg).
Pt= Vßng ngùc trung b×nh(cm).
I< 10 thÓ lùc tèt
10 I 20 kh¸
20 I 25 trung b×nh
25 I 36 yÕu
I 36 kÐm
2.2.4. Ph¬ng ph¸p ®o c¸c tè chÊt vËn ®éng (Theo Sermeep, 1986)
Tè chÊt dÎo: ®îc ®¸nh gi¸ qua ®é dÎo cét sèng tÝnh b»ng cm. Cho häc sinh
®øng trªn ghÕ theo t thÕ nghiªng, mòi ngãn ch©n ch¹m mÐp ghÕ, hai ®Çu gèi
th¼ng, ngêi cói vÒ phÝa tríc. NÕu ngãn tay gi÷a ch¹m thíc ë mÆt díi ghÕ ®îc kÕt
qu¶ ©m (+), trªn mÆt ghÕ ®îc kÕt qu¶ ©m (-).
Tè chÊt m¹nh: ®îc ®o b»ng søc bËt t¹i chç kh«ng vung tay. Yªu cÇu häc
sinh ®øng th¼ng, ®a tay lªn cao, mòi ch©n c¸ch têng 20cm, ®¸nh dÊu ®iÓm
ch¹m thíc cuèi cïng cña ngãn tay gi÷a. Sau ®ã yªu cÇu bËt cao t¹i chç kh«ng
vung tay víi kh¶ n¨ng tèi ®a, ®¸nh dÊu ®iÓm ch¹m cao nhÊt cña ngãn tay gi÷a.
HiÖu sè ®é cao gi÷a hai lÇn ®¸nh dÊu lµ søc m¹nh qua kh¶ n¨ng bËt cao cña
®èi tîng.
Chuyªn ngµnh gi¶i phÉu - sinh lÝ
14
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Vâ ThÞ Ph¬ng Th¶o
Tè chÊt nhanh: (theo Covalep,1975) ®¸nh gi¸ theo tÇn sè vËn ®éng ngãn
tay ( tÝnh b»ng sè lÇn trªn 5s). Ph¬ng ph¸p nµy gäi lµ “ Tepping Test” ®îc thùc
hiÖn b»ng c¸ch yªu cÇu häc sinh víi kh¶ n¨ng nhanh nhÊt cña m×nh dïng bót
chÊm lªn giÊy trong kho¶ng thêi gian 5s.
2.2.5. Ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh thêi ®iÓm dËy th×
X¸c ®Þnh thêi ®iÓm dËy th× b»ng phiÕu tr¾c nghiÖm in s½n.
2.2.6. Ph¬ng ph¸p xö lÝ sè liÖu
Sè liÖu ®îc xö lÝ dùa trªn ph¬ng ph¸p thèng kª Y – sinh häc, bao gåm
trung b×nh mÉu, ®é lÖch tiªu chuÈn, so s¸nh sù sai kh¸c gi÷a c¸c nhãm ®èi tîng víi sù trî gióp cña phÇn mÒm Excel 2003, Epitable [5].
Ch¬ng 3.
kÕt qu¶ nghiªn cøu vµ bµn luËn
3.1. C¸c chØ tiªu h×nh th¸i
3.1.1. C©n nÆng
C©n nÆng lµ mét chØ sè quan träng ®Ó ®¸nh gi¸ sù ph¸t triÓn thÓ lùc vµ
t×nh tr¹ng søc khoÎ cña con ngêi. Nã lµ chØ sè kh¸ch quan vÒ thÓ lùc cña mçi
ngêi, ph¶n ¸nh nhiÒu qu¸ tr×nh x¶y ra trong c¬ thÓ, ®Æc biÖt lµ qu¸ tr×nh trao
®æi chÊt vµ sù t¬ng quan gi÷a ®ång ho¸ vµ dÞ ho¸.
KÕt qu¶ kh¶o s¸t chØ tiªu c©n nÆng trªn 1189 häc sinh t¹i hai khu vùc ®îc thÓ hiÖn qua b¶ng 3.1.
B¶ng 3.1. C©n nÆng cña HS theo c¸c nhãm ®èi tîng
(§¬n vÞ : kg)
THCS BÕn Thuû
Chuyªn ngµnh gi¶i phÉu - sinh lÝ
THCS §¹i S¬n
15
C.
P
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Vâ ThÞ Ph¬ng Th¶o
15
58
26,05 ± 4,15
150
31,94 ± 4,66
125
26,05 ± 4,13
89
37,05 ± 5,89
5,03
73
29,90 ± 4,39
3,85
83
34,46 ± 4,92
2,47
78
29,96 ± 4,34
3,91
Chung
172
35,53 ± 5,41
151
29,90 ± 4,36
83
41,94 ±7,91
4,89
53
33,52 ± 4,50
3,62
73
44,55 ± 7,71
53
33,56 ± 4,45
3,60
Chung
156
41,80 ± 7,72
10,0
9.00
106
33,46 ± 7,87
72
44,53 ± 4,46
2,59
90
38,78 ± 5,87
5,26
Nam
14
31,99 ± 4,63
Nữ
13
Xi2 ± SD
26,05 ± 4,13
Nữ
Nam
12
n
67
Nữ
Nam
Tuæi
G.TÝnh
Nữ
Nam
n
72
Xi1 ± SD
32,02 ± 4,68
78
Chung
86
47,76 ± 1,37
3,21
81
38,68 ± 5,83
5,12
Chung
158
46,14 ± 2,92
171
38,7 ± 7,74
G.T
G.T
lÖch
5,97
< 0,01
5,94
< 0,01
5,89
< 0,01
7,15
< 0,01
4,50
< 0,01
5,63
< 0,01
8,42
10,9
9
< 0,01
8,34
< 0,01
5,75
< 0,01
9,08
< 0,01
7,44
< 0,01
NhËn xÐt: Tõ b¶ng 3.1 vµ biÓu ®å 3.1 cho thÊy,
Tõ 12-15 tuæi, c©n nÆng trung b×nh t¨ng dÇn theo ®é tuæi. Giai ®o¹n 1213 tuæi, n÷ cã c©n nÆng lín h¬n nam, 14-15 tuæi c©n nÆng cña nam lín h¬n
n÷, sù sai kh¸c nµy phï hîp víi quy luËt sinh häc vµ cã ý nghÜa thèng kª víi
p < 0,01. Theo chóng t«i, tuæi dËy th× lµ yÕu tè t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn sù gia
Chuyªn ngµnh gi¶i phÉu - sinh lÝ
16
< 0,01
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Vâ ThÞ Ph¬ng Th¶o
t¨ng c©n nÆng. ë n÷ dËy th× thêng sím h¬n nam 1-2 n¨m nªn ®é tuæi 12-13
c©n nÆng cña n÷ lín h¬n nam.
So s¸nh tèc ®é gia t¨ng c©n nÆng c¬ thÓ nam vµ n÷ cho thÊy, nam lu«n
cã tèc ®é gia t¨ng lín h¬n n÷. Sù chªnh lÖch c©n nÆng lín nhÊt ë ®é tuæi 14
(0,02 – 5,2 kg).
Khi so s¸nh gi÷a hai khu vùc chóng t«i thÊy r»ng, møc chªnh lÖch cao
nhÊt ë tuæi 14 (8,34kg) tiÕp ®Õn lµ tuæi 15 (7,44 kg) thÊp nhÊt ë tuæi 13 (5,63
kg).
Sù t¨ng trëng vÒ c©n nÆng ngoµi phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè kh¸c nh c¬
chÊt, di truyÒn, ®iÒu kiÖn khÝ hËu, chÕ ®é lao ®éng, t¸c ®éng cña hoocmon néi
tiÕt. So víi nh÷ng n¨m tríc ®©y nÒn kinh tÕ cña níc ta ngµy cµng ph¸t triÓn,
víi khoa häc kÜ thuËt tiÕn bé, møc thu nhËp cña ngêi d©n ®· t¨ng lªn, do ®ã
chÕ ®é dinh dìng cho c¬ thÓ ngµy cµng ®îc c¶i tiÕn. Sù chªnh lÖch c©n nÆng ë
hai khu vùc ë c¸c ®é tuæi ®îc lÝ gi¶i lµ häc sinh THCS BÕn Thuû dËy th× sím
h¬n so víi häc sinh THCS §¹i S¬n. ThÓ tr¹ng tuy kh«ng nãi lªn tÇm vãc nhng
nãi lªn tèc ®é vµ tØ lÖ gi÷a hÊp thô vµ tiªu hao. NghÜa lµ mét ngêi ®îc dinh dìng tèt, cã cêng ®é lao ®éng b×nh thêng th× thÓ träng sÏ cao h¬n mét ngêi cã
dinh dìng kÐm cêng ®é lao ®éng nÆng nhäc. Bªn c¹nh ®ã hÇu hÕt c¸c em sèng
ë vïng BÕn Thuû sèng trong nh÷ng gia ®×nh cã møc thu nhËp cao nªn nhu cÇu
dinh dìng ®îc ®¸p øng ®Çy ®ñ, ®å dïng sinh ho¹t tiÖn nghi h¬n vµ kh«ng ph¶i
lao ®éng qu¸ søc. Nhê chÕ ®é dinh dìng, lao ®éng sinh ho¹t hµng ngµy tèt
h¬n nªn c¸c em ë BÕn Thuû cã gi¸ trÞ c©n nÆng cao h¬n. T¹i ë §« L¬ng cã
møc thu nhËp vÒ kinh tÕ thÊp h¬n nªn chÕ ®é dinh dìng cßn h¹n chÕ, bªn c¹nh
®ã c¸c em ph¶i lao ®éng nÆng h¬n do sinh ra trong nh÷ng gia ®×nh thuÇn
n«ng. §©y còng lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n quan träng lµm h¹n chÕ sù
ph¸t triÓn cña c¸c em.
§Ó thÊy râ møc ®é sai kh¸c gi÷a c¸c thêi ®iÓm, chóng t«i so s¸nh kÕt
qu¶ cña ®Ò tµi víi nghiªn cøu cña c¸c t¸c gi¶ NguyÔn ThÞ Thanh Hµ
(2001);TrÇn §×nh long (1994-1996 ), ®îc thÓ hiÖn ë b¶ng 3.2.
B¶ng 3.2. So s¸nh kÕt qu¶ c©n nÆng cña ®Ò tµi víi c¸c ®Ò tµi kh¸c.
Giíi
tÝnh
Thêi ®iÓm
Tuæi
2008
2001
c.lÖch
1994-1996
c.lÖch
Nam
12
13
29,02 ±
4,39
32,01 ±
4,63
26,92 ±
1,62
28,59 ±
1,02
2,10
3,42
33,23 ± 6,49
37,01 ± 6,57
-4,21
-5,00
Chuyªn ngµnh gi¶i phÉu - sinh lÝ
17
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
14
15
TB
12
N÷
13
14
15
Vâ ThÞ Ph¬ng Th¶o
39,01 ±
6,08
43,22 ± 3,6
32,55 ±
0,97
35,97 1,39
29,04 ±
4,41
33,48 ±
5,14
37,73 ±
6,21
41,66 ±
5,16
27,31 ±
1,05
28,74 ±
1,25
35,04 ±
1,37
38,10 ±
1,06
TB
6,46
40,63 ± 7,33
-1,62
7,25
4,81
46,81 ± 7,38
-3,59
-3,61
1,73
34,03 ± 5,59
-4,99
4,74
37,18 ± 5,59
-3,70
2,69
40,96 ± 6,94
-3,23
3,56
43,58 ± 4,88
-1,92
3,18
-3,46
NhËn xÐt.
* So s¸nh kÕt qu¶ c©n nÆng cña ®Ò tµi (2008) víi kÕt nghiªn cøu cña
NguyÔn ThÞ Thanh Hµ trªn ®èi tîng HS Nghi Xu©n- Hµ TÜnh (2001) cho thÊy:
§èi víi nam, ®é tuæi 15 c©n nÆng chªnh lÖch cao nhÊt (7,25 kg) tiÕp ®Õn lµ ®é
tuæi 14 (6,46 kg) vµ møc chªnh lÖch thÊp nhÊt ë tuæi 12 (2,1 kg). §é chªnh
lÖch c©n nÆng trung b×nh ë c¸c ®é tuæi lµ 4,81kg; ®èi víi n÷, ®é tuæi 13 c©n
nÆng chªnh lÖch cao nhÊt (4,74 kg); tiÕp ®Õn lµ ®é tuæi 15 (3,56 kg) vµ møc
chªnh lÖch thÊp nhÊt (1,73 kg) ë ®é tuæi 12. §é chªnh lÖch c©n nÆng trung
b×nh ë c¸c ®é tuæi lµ 3,18 kg.
Nh vËy, t¹i thêi ®iÓm 2008, c©n nÆng cña häc sinh cao h¬n n¨m 2001.
*So s¸nh kÕt qu¶ cña ®Ò tµi (2008) víi kÕt qu¶ nghiªn cøu ë häc sinh TP
Hµ Néi (1994-1996), ë c¶ hai giíi cho thÊy gi¸ trÞ c©n nÆng cña ®Ò tµi thÊp
h¬n. Cô thÓ, trung b×nh nam thÊp h¬n -3,61 kg; n÷ thÊp h¬n -3,46 kg.
§iÒu nµy cho thÊy cã sù sai kh¸c râ rÖt c©n nÆng gi÷a hai nhãm ®èi tîng ë häc
sinh TP lín víi c¸c vïng ®îc chóng t«i nghiªn cøu. Theo chóng t«i, sù sai
kh¸c nµy cã thÓ liªn quan ®Õn møc sèng t¹i hai khu vùc cã ®iÒu kiÖn dinh dìng, ch¨m sãc vµ rÌn luyÖn thÓ lùc kh¸c nhau.
3.1.2. ChiÒu cao ®øng
ChiÒu cao ®øng lµ mét trong nh÷ng kÝch thíc hay ®îc ®o ®¹c trong hÇu
hÕt c«ng t¸c ®iÒu tra c¬ b¶n ®Ó ®¸nh gi¸ h×nh th¸i, thÓ lùc, dinh dìng, sù sinh
trëng vµ ph¸t triÓn cña c¬ thÓ. ChØ tiªu chiÒu cao ®øng ®¸nh gi¸ sù t¨ng trëng
cña toµn c¬ thÓ, ®Æc biÖt lµ sù lín lªn cña cét sèng vµ chi díi.
KÕt qu¶ kh¶o s¸t chiÒu cao ®øng ë HS ®îc thÓ hiÖn qua b¶ng 3.3 vµ
biÓu ®å 3.2.
Chuyªn ngµnh gi¶i phÉu - sinh lÝ
18
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Vâ ThÞ Ph¬ng Th¶o
Bảng 3.3. ChiÒu cao ®øng cña HS theo c¸c nhãm ®èi tîng
(§¬n vÞ: cm)
Tuổi
12
13
G.tÝnh
N÷
Nam
Chung
N÷
Nam
Chung
THCS Bến Thuỷ
n
Xi1 ± SD
72
142 ± 3,66
78
139 ± 4,43
150
140,14 ± 4
89
148 ± 3,84
83
144 ± 4,30
172 144,32 ± 3,93
G.T
6,00
5,00
THCS Đại Sơn
n
Xi2 ± SD
67
135,30 ± 5,22
58
135,13 ± 6,96
125
135,30 ± 6,52
73
141,02 ± 4,79
78
141,14 ± 4,76
151
141,07 ± 4,74
G.T
5,72
6,01
C.lÖch
6,70
3,87
4,84
6,98
2,86
3,25
P
< 0,01
< 0,01
< 0,01
< 0,01
< 0,01
< 0,01
N÷
9,00
48
143,49 ± 4,78
2,47
13,51
< 0,01
73
153 ± 5,71
9,00
58
143,51 ± 3,62
2,37
9,49
< 0,01
Chung
156
153,11 ± 5,30
106
143,51 ± 3,85
9,60
< 0,01
N÷
72
157 ± 4,46
0,00
89
149,51 ± 6,66
6,02
7,49
< 0,01
Nam
15
157 ± 4,45
Nam
14
83
86
153 ± 6,91
0,00
81
149,52 ± 6,60
6,01
3,48
< 0,01
Chung
158
156,69 ± 5,72
170
149,56 ± 6,58
7,13
< 0,01
NhËn xÐt:
Tõ 12-15 tuæi, chiÒu cao ®øng cña häc sinh t¨ng dÇn theo ®é tuæi, tuy
nhiªn møc ®é t¨ng cña nam vµ n÷ theo ®é tuæi kh«ng gièng nhau, ®iÒu nµy cã
thÓ gi¶i thÝch r»ng, ®©y lµ giai ®o¹n dËy th×, ë ®é tuæi 12-15, n÷ dËy th× sím
h¬n nam.
So s¸nh chiÒu cao ®øng gi÷a hai khu vùc kÕt qu¶ cho thÊy, khu vùc BÕn
Thuû lu«n cã gi¸ trÞ cao h¬n khu vùc §¹i S¬n. §é tuæi 14 cã møc chªnh lÖch
trung b×nh lín nhÊt (9,6 cm), thÊp nhÊt ë tuæi 13 (3,25 cm). TÊt c¶ sù sai kh¸c
gi÷a hai khu vùc ®Òu cã ý nghÜa thèng kª P<0,01. Sù chªnh lÖch chiÒu cao
®øng gi÷a hai khu vùc BÕn Thuû, §¹i S¬n lµ do ¶nh hëng cña ®iÒu kiÖn m«i
trêng sèng, chÕ ®é dinh dìng, chÕ ®é tËp luyÖn…
Chuyªn ngµnh gi¶i phÉu - sinh lÝ
19
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Vâ ThÞ Ph¬ng Th¶o
B¶ng 3.4. So s¸nh kÕt qu¶ chiÒu cao ®øng cña ®Ò tµi víi c¸c ®Ò tµi kh¸c.
Giíi
tÝnh
Tuæi
Thêi
®iÓm
12
Nam
13
14
15
§Ò tµi
(2008)
135,83± 6,07
142,19 ±
144 ± 4,30
7,65
149,31 ±
153 ± 5,71
7,46
156,71 ±
157 ± 4.45
6,18
139 ± 4,43
TB
12
142 ± 3,66
13
148 ± 3,84
14
157 ± 4,45
15
N÷
HS NT B¾c
Ninh (2001)
157 ± 4,46
136,68 ±
6.64
142,20 ±
6,36
147,96 ±
6,00
151,50 ±
4,59
TB
Chuyªn ngµnh gi¶i phÉu - sinh lÝ
C.lÖnh
3,17
1,81
3,69
0,29
2,24
5,32
5,80
9,04
5,50
6,42
20
HS SHVN
(1975)
130,92 ±
7,52
133,95 ±
8,00
137,51 ±
8,05
146,2 ± 7,92
130,59 ±
6,32
135,02 ±
6,10
138,95 ±
7,36
143,4 ± 5,97
C.
lÖch
8,08
10,05
15,49
10,08
11,11
11,41
12,98
18,05
13,60
14,01
- Xem thêm -
.DOC 
41 
76 
130 
