Tài liệu Kenhsinhvien.net--hoat dong cua doi tau van tai container vn

Ho¹t ®éng cña ®éi tµu vËn t¶i container ViÖt Nam - Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p Lêi nãi ®Çu VËn t¶i biÓn ®¶m nhËn vËn chuyÓn tíi 80% khèi lîng hµng hãa th¬ng m¹i trªn thÕ giíi vµ 90% lîng hµng container. §èi víi níc ta, vËn t¶i biÓn cã mét vai trß to lín kh«ng thÓ phñ nhËn. Nh÷ng n¨m qua, ®Æc biÖt tõ khi ViÖt Nam thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa, ngµnh vËn t¶i biÓn ViÖt Nam ®· vµ ®ang ph¸t triÓn nhanh chãng, thÞ trêng hµng h¶i ViÖt Nam ®ang dÇn dÇn më réng theo nhÞp ®é chung cña xu thÕ th¬ng m¹i khu vùc vµ toµn cÇu. Sù nghiÖp ®æi míi, chÝnh s¸ch më cöa, hßa nhËp cña ViÖt Nam víi quèc tÕ ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho khèi lîng hµng hãa xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam t¨ng víi tèc ®é nhanh. NÕu nh n¨m 1986, tæng khèi lîng hµng hãa th«ng qua trong toµn quèc míi ®¹t 13,9 triÖu tÊn th× n¨m 1997 ®· ®¹t 45,7 triÖu tÊn, t¨ng b×nh qu©n 10%/n¨m. Riªng hµng container th«ng qua c¶ng giai ®o¹n 1991-1996 t¨ng víi nhÞp ®é 30-35%/n¨m. Tuy nhiªn, do nhiÒu nguyªn nh©n, lîng hµng hãa xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam do ®éi tµu trong níc ®¶m nhËn cßn nhá bÐ so víi n¨ng lùc thùc tÕ. Khi ®Êt níc më cöa héi nhËp víi khu vùc vµ thÕ giíi cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, xuÊt nhËp khÈu t¨ng ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho hµng lo¹t nh÷ng h·ng tµu lín quèc tÕ cã mÆt t¹i thÞ trêng ViÖt Nam c¹nh tranh víi nhau, víi ngµnh hµng h¶i ViÖt Nam, ®Æc biÖt lµ víi ®éi tµu container ViÖt Nam cßn nhá yÕu vÒ sè lîng vµ träng t¶i. Trong khi ®ã, container ho¸ trong vËn t¶i biÓn l¹i ®îc coi lµ cuéc c¸ch m¹ng lín nhÊt thÕ giíi chØ sau cuéc c¸ch m¹ng th«ng tin. Ngay sau khi xuÊt hiÖn n¨m 1956, container ®· cã sù ph¸t triÓn thÇn kú. Giai ®o¹n 1975 - 1994, sè lîng container ®îc xÕp dì t¨ng 7 lÇn tõ 17,4 triÖu lªn 126,6 triÖu TEU. Xu thÕ t¨ng trëng nµy vÉn ®îc duy tr× cho tíi ®Çu thÕ kû 21. T¹i ViÖt Nam , tiÕp theo tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, nhu cÇu vËn chuyÓn hµng hãa b»ng container ®· t¨ng m¹nh , tuy vËy ViÖt Nam cha cã chñ tµu kinh doanh ®Ých thùc vËn t¶i container trong khi phÇn lín trong sè 20 h·ng tµu container lín nhÊt thÕ giíi ®· cã mÆt t¹i ViÖt Nam díi c¸c h×nh thøc liªn doanh hay v¨n phßng ®¹i diÖn. Nh×n chung, thÞ trêng vËn t¶i container t¹i ViÖt Nam cßn phô thuéc nhiÒu vµo c¸c h·ng tµu níc ngoµi. Chóng ta cha thùc sù cã nh÷ng tµu container ch¹y tuyÕn xa còng nh trang thiÕt bÞ cho dÞch vô vËn t¶i container cßn l¹c hËu vµ thiÕu ®ång bé. §éi tµu container ViÖt Nam ®ang ®ßi hái ph¶i cã ®îc sù quan t©m ®óng ®¾n h¬n tõ phÝa chÝnh phñ ®Ó cã thÓ ph¸t triÓn nhanh vµ m¹nh, tËn dông ®îc nh÷ng lîi thÕ s½n cã cña m×nh. Bïi Thanh V©n A11 - K38D 1 Ho¹t ®éng cña ®éi tµu vËn t¶i container ViÖt Nam - Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p Trong ph¹m vi nhá hÑp cña mét khãa luËn tèt nghiÖp, ngêi viÕt sau ®©y xin ®îc tr×nh bµy ®«i nÐt s¬ lîc vÒ thùc tr¹ng cña ®éi tµu container ViÖt Nam vµ ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña ®éi tµu container trong bèi c¶nh héi nhËp khu vùc vµ quèc tÕ. Khãa luËn ®îc chia lµm 3 ch¬ng víi néi dung nh sau: Ch¬ng 1: Kh¸i qu¸t vÒ ®éi tµu container vµ dÞch vô vËn t¶i container thÕ giíi. Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng kinh doanh cña ®éi tµu vËn t¶i container ViÖt Nam Ch¬ng 3: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m t¨ng n¨ng lùc c¹nh tranh cña ®éi tµu container ViÖt Nam. Trong suèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn khãa luËn nµy, ngêi viÕt ®· nhËn ®îc rÊt nhiÒu sù híng dÉn vµ gióp ®ì tËn t×nh, ®Æc biÖt tõ TS. Vò SÜ TuÊn, chñ nhiÖm khoa Kinh tÕ Ngo¹i Th¬ng, trêng §¹i häc Ngo¹i Th¬ng Hµ Néi, lµ ngêi trùc tiÕp híng dÉn cho khãa luËn. Xin ®îc bµy tá lßng biÕt ¬n ch©n thµnh ®Õn thÇy v× nh÷ng ®éng viªn vµ ý kiÕn quý b¸u. §ång thêi, còng xin ®îc c¶m ¬n Côc hµng h¶i ViÖt Nam, Tæng c«ng ty hµng h¶i ViÖt Nam v× nh÷ng tµi liÖu vµ th«ng tin thiÕt thùc cho ®Ò tµi nghiªn cøu. Hµ Néi, th¸ng 12/2003. Ch¬ng i Kh¸i qu¸t vÒ ®éi tµu Container vµ dÞch vô vËn t¶i Container thÕ giíi I. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh dÞch vô vËn t¶i container 1. Kh¸i niÖm vÒ vËn t¶i container 1.1.§Þnh nghÜa Th¸ng 6 n¨m 1964, Uû ban kÜ thuËt cña Tæ chøc tiªu chuÈn ho¸ quèc tÕ(ISO) ®· ®a ra ®Þnh nghÜa tæng qu¸t vÒ container. Tõ ®ã ®Õn nay, c¸c níc trªn thÕ giíi ®Òu ¸p dông ®Þnh nghÜa nµy cña ISO. Theo ®Þnh nghÜa nµy, container lµ mét c«ng cô vËn t¶i cã c¸c ®Æc ®iÓm sau: Bïi Thanh V©n A11 - K38D 2 Ho¹t ®éng cña ®éi tµu vËn t¶i container ViÖt Nam - Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p  Cã h×nh d¸ng cè ®Þnh, bÒn ch¾c ®Ó cã thÓ sö dông ®îc nhiÒu lÇn.  Cã cÊu t¹o ®Æc biÖt ®Ó thuËn tiÖn cho viÖc chuyªn chë b»ng mét hoÆc nhiÒu ph¬ng tiÖn vËn t¶i, hµng ho¸ kh«ng ph¶i xÕp dì ë c¶ng däc ®êng.  Cã thiÕt bÞ riªng ®Ó thuËn tiÖn cho viÖc bèc, dì vµ chuyÓn t¶i.  Cã dung tÝch bªn trong kh«ng Ýt h¬n 1 m 3 Tõ ®Þnh nghÜa trªn cã thÓ thÊy, container kh«ng ph¶i lµ mét lo¹i bao b× hµng ho¸ th«ng thêng mÆc dï nã cã thÓ thùc hiÖn chøc n¨ng nh mét bao b× vËn t¶i. Container còng kh«ng ph¶i lµ mét c«ng cô vËn t¶i hay mét bé phËn cña c«ng cô vËn t¶i v× nã kh«ng g¾n liÒn víi c«ng cô vËn t¶i. Nh vËy, mét c¸ch chung nhÊt, cã thÓ hiÓu container lµ mét c«ng cô chøa hµng, cã d¹ng h×nh hép, ®îc lµm b»ng gç hoÆc kim lo¹i, cã kÝch thíc tiªu chuÈn ho¸, dïng ®îc nhiÒu lÇn vµ cã søc chøa lín, cã thÓ t¸ch biÖt khái ph¬ng tiÖn vËn t¶i, bèc xÕp nh mét ®¬n vÞ träng t¶i vµ chuyÓn t¶i mµ kh«ng ph¶i bèc xÕp l¹i hµng bªn trong. 1.2.Ph©n lo¹i Trong thùc tÕ, container ®îc ph©n thµnh nhiÒu lo¹i dùa trªn c¸c tiªu chuÈn kh¸c nhau, cô thÓ: 1.2.1.Ph©n lo¹i theo kÝch thíc  Container lo¹i nhá: lµ c¸c container cã träng lîng díi 5 tÊn vµ dung tÝch díi 3m 3  Container lo¹i trung b×nh: lµ container cã träng lîng 5-8 tÊn vµ dung tÝch nhá h¬n 10m 3  Container lo¹i lín: lµ c¸c container cã träng lîng lín h¬n 10 tÊn vµ dung tÝch h¬n 10m 3 HiÖn t¹i, nhiÒu tæ chøc thÕ giíi nghiªn cøu tiªu chuÈn hãa container, song ISO vÉn lµ tæ chøc ®ãng vai trß quan träng nhÊt. N¨m 1967, tiªu chuÈn hãa container cña ñy ban kü thuËt thuéc ISO ®· ®a ra nh sau(xem b¶ng 1) Bïi Thanh V©n A11 - K38D 3 Ho¹t ®éng cña ®éi tµu vËn t¶i container ViÖt Nam - Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p Trong c¸c lo¹i container nµy, lo¹i cã chiÒu dµi 20 feet, chiÒu réng vµ chiÒu cao 8 feet(20x8x8) ®îc coi lµ ®¬n vÞ chuÈn, gäi lµ ®¬n vÞ t¬ng ®¬ng víi container 20 feet, hay cßn ®îc gäi lµ TEU ( twenty foot equivalent unit) ®Ó ®o lêng trong vËn t¶i container. B¶ng 1:Tham sè kü thuËt cña 7 lo¹i container thuéc seri 1 theo tiªu chuÈn cña ISO Träng lîng Träng Dung tèi ®a lîng tÝch foot mm foot mm foot mm (tµu) tÞnh (tµu) (m3) 1.A 8 2.435 8 2.435 40,0 12.190 30 27,0 61,0 1A.A 8 2.435 8 2.435 40,0 12.190 30 27,0 61,0 1.B 8 2.435 8 2.435 29,1 9.125 25 23,0 45,5 1.C 8 2.435 8 2.435 19,1 6.055 20 18,0 30,5 1.D 8 2.435 8 2.435 9,9 2.990 10 8,7 14,3 1.E 8 2.435 8 2.435 6,5 1.965 7 6,1 9,1 1.F 8 2.435 8 2.435 4,9 1.460 5 4,0 7,0 Nguån:Tiªu chuÈn hãa container cña ñy ban kü thuËt thuéc ISO(n¨m 1967) Ký hiÖu ChiÒu cao ChiÒu réng ChiÒu dµi 1.2.2.Ph©n lo¹i theo c«ng dông Theo CODE R688-21968 cña ISO, nÕu ph©n lo¹i theo môc ®Ých sö dông , container ®îc chia thµnh 5 nhãm chñ yÕu nh sau:  Nhãm 1: container chë hµng b¸ch ho¸(general cargo container) Cã thÓ nãi, ®©y lµ lo¹i container kh¸ phæ biÕn, nã chiÕm mét tØ träng cao trong c¸c lo¹i container. Nhãm nµy bao gåm mét sè lo¹i nh sau:  Container hë trªn (open top container)  Container kÝn (closed container)  Container kÝn cã cöa ë mét ®Çu vµ c¸c bªn( side-open container) Bïi Thanh V©n A11 - K38D 4 Ho¹t ®éng cña ®éi tµu vËn t¶i container ViÖt Nam - Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p  Container cã hai nöa(half-heigh container)  Container cã lç th«ng h¬i(vented container)  Nhãm 2: container chë hµng rêi (Dry bulk/Bulker freight container ) §©y lµ lo¹i container dïng ®Ó chë hµng rêi nh thãc h¹t, xµ phßng bét, c¸c lo¹i h¹t nhá, ph©n bãn, ho¸ chÊt. Lo¹i container nµy cã miÖng chøa ë trªn m¸i ®Ó ®æ hµng vµ cã cöa container ®Ó dì hµng ra. ¦u ®iÓm cña lo¹i container nµy lµ gióp tiÕt kiÖm søc lao ®éng khi xÕp hµng vµo vµ dì hµng ra, tuy nhiªn, nã còng cã ®iÓm bÊt lîi lµ träng lîng cña vá container t¬ng ®èi nÆng, sè n¾p vµ cöa nhiÒu cã thÓ g©y khã kh¨n trong viÖc gi÷ an toµn vµ kÝn níc cho container.  Nhãm 3: container b¶o «n/ nãng/ l¹nh ( thermal insulated/ heated/ refrigerated/ reefer container) §©y lµ nhãm gåm c¸c lo¹i container dïng ®Ó chøa hµng mau háng ( hµng rau qu¶), vµ c¸c lo¹i hµng ho¸ bÞ ¶nh hëng do sù thay ®æi nhiÖt ®é. Lo¹i container nµy cã sên, sµn, m¸i vµ cöa ®îc èp b»ng vËt liÖu truyÒn nhiÖt thÊp ®Ó h¹n chÕ sù di chuyÓn nhiÖt ®é gi÷a bªn trong vµ bªn ngoµi container , nhiÒu container lo¹i nµy cã thiÕt bÞ lµm nãng hoÆc lµm l¹nh ®îc ®Æt ë mét ®Çu hay bªn thµnh container . Mét sè container l¹i dùa vµo sù lµm l¹nh hçn hîp. Nhãm nµy gåm mét sè lo¹i nh sau:  Container l¹nh (reefer container ): dïng ®Ó chuyªn chë mét sè thùc phÈm ®«ng l¹nh nh thÞt, c¸ hoÆc thùc phÈm cÇn gi÷ m¸t nh rau qu¶.  Container gi÷ nhiÖt(insulated container): còng ®îc dïng cho hµng ho¸ lµ rau qu¶.  Container tho¸ng h¬i(ventilated container): lo¹i nµy cã c¸c lç tho¸ng ë hai bªn sên hoÆc hai ®Çu, cho phÐp sù th«ng h¬i h÷u hiÖu  Nhãm 4: container thïng chøa(Tank container) Container thïng chøa lµ nh÷ng thïng chøa b»ng thÐp ®îc chÕ t¹o phï hîp víi kÝch thíc cña ISO cã dung tÝch lµ 20ft, h×nh d¸ng nh mét khung s¾t h×nh ch÷ nhËt, chøa ®îc kho¶ng 400 galon (15.410 lit ) Bïi Thanh V©n A11 - K38D 5 Ho¹t ®éng cña ®éi tµu vËn t¶i container ViÖt Nam - Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p C¸c lo¹i container nµy ®îc dïng ®Ó chë hµng ho¸ nguy hiÓm vµ hµng d¹ng láng nh dÇu ¨n, ho¸ chÊt. Nã cã u ®iÓm lµ tiÕt kiÖm ®îc kh¸ nhiÒu søc lao ®éng khi ®æ ®Çy hay hót rçng, ®ång thêi l¹i cã thÓ ®îc sö dông nh mét kho chøa t¹m thêi. Tuy nhiªn, container thïng chøa còng cã mét sè h¹n chÕ nh:  Träng lîng vá cao.  Gi¸ thµnh cao.  Chi phÝ b¶o dìng cao.  §ßi hái mçi lÇn rãt hµng vµo lµ ph¶i lµm s¹ch thïng chøa.  Nhãm 5: container ®Æc biÖt (special container) Mét vÝ dô vÒ container ®Æc biÖt ®ã lµ c¸c container dïng ®Ó chë sóc vËt sèng. §©y lµ lo¹i container ®îc l¾p ®Æt cè ®Þnh nh÷ng ng¨n chuång cho sóc vËt sèng. Lo¹i nµy ®«i khi còng cã thÓ chuyÓn ®æi thµnh container phï hîp cho môc ®Ých chuyªn chë hµng b¸ch ho¸. 1.2.3.Ph©n lo¹i theo vËt liÖu ®ãng container Bèn lo¹i vËt liÖu c¬ b¶n ®Ó chÕ t¹o container ®ã lµ hîp kim nh«m, thÐp, gç v¸n Ðp vµ FRP. Tuy nhiªn, ngêi ta thêng sö dông gép hai hay nhiÒu lo¹i vËt liÖu nãi trªn ®Ó chÕ t¹o container.  Container thÐp: lµ lo¹i container ®îc lµm b»ng thÐp c¶ khung lÉn v¸ch ng¨n. Lo¹i container nµy chÞu ®îc níc ma, khã bÞ rØ, ®ång thêi cã lîi Ých kinh tÕ do gi¸ thµnh ban ®Çu rÎ vµ dÔ söa ch÷a. Tuy nhiªn, lo¹i container nµy l¹i cã träng lîng b× t¬ng ®èi nÆng vµ dÔ bÞ ¨n mßn.  Container nh«m: lo¹i container nµy nhÑ h¬n container thÐp, h¬n n÷a l¹i Ýt bÞ ¨n mßn. Tuy nhiªn, container nh«m kh«ng cã tÝnh chÞu lùc cao nh container thÐp, gi¸ thµnh còng ®¾t h¬n nhiÒu.  Container FRP: ®©y lµ lo¹i container ®îc lµm b»ng khung s¾t vµ v¸ch b»ng v¸n Ðp, hai mÆt ®îc phñ b»ng nhùa ®îc gia cè b»ng sîi thuû tinh. Lo¹i nµy cã gi¸ thµnh s¶n xuÊt t¬ng ®èi cao, viÖc söa ch÷a l¹i ®ßi hái kh¸ nhiÒu c«ng søc.  Container gç v¸n Ðp 1.2.4.Ph©n lo¹i theo cÊu tróc container: gåm mét sè lo¹i c¬ b¶n: Bïi Thanh V©n A11 - K38D 6 Ho¹t ®éng cña ®éi tµu vËn t¶i container ViÖt Nam - Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p  Container kÝn: gåm hai lo¹i: container kÝn cã cöa ë hai ®Çu vµ container kÝn cã cöa ë hai bªn.  Container më trªn (open top container): cã cöa ë mét ®Çu vµ hë phÝa trªn  Container khung (flat rack container) : ®©y lµ lo¹i container kh«ng cã m¸i, kh«ng cã thµnh, kh«ng cã cöa, dïng ®Ó chë c¸c hµng hãa qu¸ nÆng, hµng qu¸ dµi hoÆc hµng cång kÒnh, hµng kh«ng cã h×nh thï nhÊt ®Þnh.  Container gÊp (tilt container).  Container ph¼ng (flatbed container): dïng ®Ó chë « t« hoÆc hµng qu¸ khæ qu¸ t¶i.  Container cã b¸nh l¨n (rolling container). 1.3.C¬ së vËt chÊt cña vËn t¶i container 1.3.1.C«ng cô vËn chuyÓn container. a) C«ng cô vËn chuyÓn container b»ng ®êng biÓn. C«ng cô vËn chuyÓn container b»ng ®êng biÓn chñ yÕu lµ c¸c lo¹i tµu container. Trªn thÕ giíi hiÖn nay cã rÊt nhiÒu lo¹i tµu container kh¸c nhau do nhu cÇu ®a d¹ng vÒ vËn t¶i. Cã thÓ kÓ tíi mét sè lo¹i tµu container sau:  Tµu chë hµng b¸ch hãa th«ng thêng (general cargo ship): lµ lo¹i tµu chë hµng b¸ch hãa, tuy nhiªn mçi chuyÕn l¹i cã thÓ nhËn kho¶ng 10-15 container ®Ó chë. Container chñ yÕu ®îc xÕp ngay trªn boong. Lo¹i tµu nµy còng cã mét sè thiÕt bÞ xÕp dì, ch»ng buéc container.  Tµu b¸n container (semicontainer ship) : lµ nh÷ng tµu ®îc thiÕt kÕ ®Ó võa chë container võa chë c¸c hµng hãa kh¸c, kÓ c¶ hµng b¸ch hãa. Lo¹i tµu nµy cã träng t¶i kh«ng lín vµ thêng cã cÇn cÈu riªng ®Ó xÕp dì container.  Tµu chë sµ lan ( lash-lighter aboard ship) : ®©y lµ mét lo¹i tµu cã cÊu tróc ®Æc biÖt. Lo¹i tµu nµy chuyªn dïng ®Ó chë sµ lan ®· ®îc xÕp ®Çy hµng hoÆc container. Mçi tµu lo¹i nµy cã thÓ chë ®îc tõ 15 ®Õn 17 sµ lan. Mçi sµ lan cã thÓ chë kho¶ng 350 ®Õn 1.000 tÊn. Ngêi ta cã thÓ xÕp dì sµ lan lªn xuèng tµu b»ng cÇn cÈu chuyªn dông cã s½n trªn tµu hoÆc theo ph¬ng thøc Bïi Thanh V©n A11 - K38D 7 Ho¹t ®éng cña ®éi tµu vËn t¶i container ViÖt Nam - Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ch×m-næi cña tµu mÑ. Ngoµi ra, c¸c sµ lan khi ®îc dì khái tµu mÑ cã thÓ tù vËn hµnh hoÆc còng cã thÓ ®îc ®Èy hay kÐo vµo bê ®Ó xÕp dì hµng theo ph¬ng ph¸p th«ng thêng. Sö dông lo¹i tµu nµy cho phÐp gi¶m ®îc thêi gian xÕp dì so víi c¸c ph¬ng ph¸p th«ng thêng.  Tµu chuyªn dông chë container (full container ship) : lµ lo¹i tµu ®îc dïng chØ ®Ó chë container. Còng v× lÝ do nµy mµ tµu chuyªn dông chë container cã cÊu tróc hoµn toµn kh¸c víi tµu chë hµng th«ng thêng. §©y lµ nh÷ng tµu cã träng t¶i rÊt lín ( 1.000 ®Õn 5.000 TEU ), cã tèc ®é cao ( trªn 26 h¶i lý/giê). §Æc biÖt, lo¹i tµu nµy kh«ng cã cÇn cÈu trªn tµu mµ sö dông cÈu giµn trªn bê cña c¸c c¶ng. Mét ®Æc ®iÓm ®¸ng lu ý cña lo¹i tµu nµy lµ chóng cã diÖn tÝch ®¸y hÇm hµng b»ng hoÆc lín h¬n so víi diÖn tÝch miÖng hÇm hµng, ®ång thêi cã c¸c kÐt níc d»n ë hai bªn m¹n tµu t¹o c©n b»ng khi xÕp container thµnh nhiÒu hµng, nhiÒu tÇng. Tïy thuéc vµo ph¬ng thøc xÕp dì mµ tµu chuyªn dông chë container l¹i ®îc chia thµnh nhiÒu lo¹i kh¸c nhau: Tµu RO-RO: lo¹i tµu nµy cã cöa hÇm ®îc ®Æt ë mòi hoÆc ngay bªn c¹nh sên tµu. Tµu cã nhiÒu boong, gi÷a c¸c boong cã c¸c ®êng dèc nghiªng. Container ®îc ®a tõ c¶ng xÕp th¼ng vµo hÇm tµu b»ng c¸c xe n©ng cì lín. NÕu ë c¸c tuyÕn ®êng ng¾n, container sÏ ®îc cè ®Þnh s½n trªn mét lo¹i khung xe cã b¸nh (chassis). Khi tµu ®Õn, chassis ®îc xe mooc ®a xuèng tµu vµ khi tíi c¶ng ®Ých l¹i cho xe mooc kÐo nguyªn chassis lªn. Ph¬ng ph¸p nµy cã u ®iÓm lµ tiÕt kiÖm ®îc rÊt nhiÒu thêi gian xÕp dì vµ thêi gian tµu ®ç ë c¶ng. Tµu LO-LO: lo¹i tµu nµy ®îc gäi nh vËy do thùc hiÖn ph¬ng ph¸p xÕp dì theo ph¬ng th¼ng ®øng qua thµnh tµu b»ng cÇn cÈu cña c¶ng. Lo¹i tµu nµy cã cÊu tróc mét boong, ®îc chia thµnh nhiÒu hÇm cã v¸ch ng¨n c¸ch. Trong hÇm tµu cã nh÷ng kÕt cÊu ®Æc biÖt gäi lµ nh÷ng ng¨n trît cã thÓ ®îc n©ng h¹ trùc tiÕp b»ng cÈu dµn. Bïi Thanh V©n A11 - K38D 8 Ho¹t ®éng cña ®éi tµu vËn t¶i container ViÖt Nam - Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p Tµu container ®· tr¶i qua nhiÒu thÕ hÖ ph¸t triÓn kh¸c nhau. Thêi kú ®Çu, ngêi ta thêng c¶i tiÕn c¸c tµu thêng thµnh tµu container. Container cã thÓ ®îc xÕp trong hÇm tµu, hoÆc 1-2 líp cao trªn boong tµu. ChiÕc tµu container chuyªn dông ®Çu tiªn trªn thÕ giíi ra ®êi n¨m 1968. Tµu nµy cã cÊu tróc gièng kiÓu tæ ong, container ®îc xÕp lÇn lît tõng chiÕc vµo c¸c lç tæ ong chång lªn nhau. Nh÷ng chiÕc tµu container chuyªn dông thÕ hÖ ®Çu tiªn nµy lµ Seawish cña Mü, Elbe Express cña §øc hay Haconnemaru cña NhËt. Lo¹i nµy cã søc chë kh«ng qu¸ 800 TEU, tèc ®é 20 h¶i lý/giê, träng t¶i 14.000-16.000 DWT. §Õn n¨m 1970, nh÷ng chiÕc tµu container chuyªn dông lo¹i míi ®· lÇn lît xuÊt hiÖn. §©y lµ c¸c tµu thuéc thÕ hÖ 2, cã søc chë 2.500 TEU, tèc ®é ®¹t 22 h¶i lý/giê vµ träng t¶i 27.000-31000 DWT. Trªn nh÷ng chiÕc tµu nµy, container ®îc xÕp tíi 7-8 hµng, cao 6 líp, trong hÇm vµ trªn boong xÕp hai líp tíi 8-10 hµng. ChØ 2 n¨m sau, nh÷ng tµu container chuyªn dông ®Çu tiªn thuéc thÕ hÖ thø 3 ®· ®îc ra ®êi. Nh÷ng tµu nµy ®îc gäi lµ tµu thÕ hÖ Panamax. Chóng cã søc chë 3.000 TEU, träng t¶i 41.000-45.000 DWT, tèc ®é 33-35 h¶i lý/giê. §Õn giai ®o¹n sau n¨m 1984, tµu chuyªn chë container ngµy cµng ®îc ®ãng to h¬n, cã søc chë lªn tíi 6.000 TEU. Trong hÇm tµu, container ®îc xÕp 10-12 hµng, cao tíi 8-9 líp, trªn boong tµu xÕp cao 4 líp, víi 13-16 hµng vµ ®îc gäi lµ "qu¸ cì Panamax". C¸c tµu nµy ®ßi hái c¶ng níc s©u vµ chiÒu dµi cÇu lªn ®Õn 300m, víi diÖn tÝch b·i ®ñ réng ®Ó xÕp container. Chóng còng ®ßi hái ph¶i cã hÖ thèng mét lo¹t tµu nhá(feeder) ®Ó chë container tõ nh÷ng c¶ng nhá tíi c¶ng tËp trung ®Ó lªn tµu lín. B¶ng sau ®©y cho thÊy sù thay ®æi trong kÝch thíc tµu container kÓ tõ nh÷ng thÕ hÖ ®Çu tiªn cho tíi ngµy nay: B¶ng 2 : KÝch thíc tµu container N¨m 1968 1970 - 80 1980 - 90 1988 - 95 ThÕ hÖ Thø 1 Thø 2 Panamax Post-Panamax Bïi Thanh V©n A11 - K38D TEU (1000) 1,1 2-3 3 - 4,5 4-5 9 ChiÒu dµi (m) 180 213,00 294,00 280 - 305 ChiÒu Mín nréng (m) íc (m) 25 9 27,4 10,8 32,0 12,2 31,1 12,7 Ho¹t ®éng cña ®éi tµu vËn t¶i container ViÖt Nam - Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p 1996 - 2005 ThÕ hÖ míi 6,4 - 7,5 300 - 347 42,9 14-14,5 ThÕ hÖ tiÕp 8 - 8,5 330 - 380 46-47 14,5 theo Sau 2005 Siªu lín 12,5 380 - 400 50-60 14,7 Nguån: UK. Ocean Shipping Consultants Ltd. - London - n¨m 2002 b) C«ng cô vËn chuyÓn container b»ng ®êng « t«: khi vËn chuyÓn container b»ng ®êng bé, ngêi ta thêng dïng c¸c lo¹i « t« chuyªn dông hoÆc c¸c xe mooc mÆt ph¼ng hoÆc dïng c¸c ®Çu kÐo kÕt hîp víi c¸c shassis ( lµ mét bé khung cã cÊu t¹o ®Æc biÖt ®Ó cã thÓ xÕp vµ vËn chuyÓn an toµn container b»ng « t«). Ngoµi ra, khi vËn chuyÓn container ë c¶ng hay bÕn b·i, ngêi ta thêng dïng xe n©ng, cÇn cÈu di déng.. c) C«ng cô vËn chuyÓn container b»ng ®êng s¾t: khi vËn chuyÓn container b»ng ®êng s¾t, ngêi ta dïng c¸c toa xe chuyªn dông hoÆc c¸c toa xe mÆt ph¼ng cã chèt h·m hay c¸c r¬ moãc cã b¸nh xe. §Ó vËn chuyÓn container b»ng ®êng s¾t, thêng cã hai ph¬ng ph¸p nh sau:  Ph¬ng ph¸p TOFC, hay cßn ®îc gäi lµ piggyback: lµ ph¬ng ph¸p xÕp container lªn xe mooc, sau ®ã xÕp c¶ xe mooc lªn toa xe mÆt ph¼ng.  Ph¬ng ph¸p COFC: lµ ph¬ng ph¸p xÕp trùc tiÕp c¸c container lªn toa xe mÆt ph¼ng. §©y lµ mét ph¬ng ph¸p vËn chuyÓn mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. 1.3.2.C«ng cô xÕp dì container. Mét trong nh÷ng thµnh c«ng cña container hãa lµ viÖc tiªu chuÈn hãa vÒ kÝch thíc, träng lîng vµ ®iÓm mãc cÈu cña container. Nhê ®ã, c¸c thiÕt bÞ xÕp dì, còng ®îc s¶n xuÊt theo c¸c kÝch thíc phï hîp víi kÝch thíc cña container. C¨n cø vµo c«ng dông, cã thÓ chia c«ng cô xÕp dì container thµnh 4 nhãm sau:  C«ng cô xÕp dì container tõ tµu lªn bê vµ ngîc l¹i.  C«ng cô xÕp dì phôc vô viÖc s¾p xÕp container t¹i c¸c kho b·i.  C«ng cô phôc vô cho xÕp dì container lªn xuèng c¸c ph¬ng tiÖn vËn t¶i kh¸c nh tµu háa, « t« t¹i c¸c ®iÓm tËp kÕt hoÆc n¬i nhËn hµng. Bïi Thanh V©n A11 - K38D 10 Ho¹t ®éng cña ®éi tµu vËn t¶i container ViÖt Nam - Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p  C«ng cô phôc vô viÖc xÕp hµng vµo container vµ göi ®i hoÆc t¹i n¬i kh¸ch hµng nhËn container vµ dì hµng ra. C¨n cø vµo c¬ cÊu vËn hµnh cña c«ng cô xÕp dì container, cã thÓ chia thµnh mét sè lo¹i nh sau:  C«ng cô xÕp dì di chuyÓn trªn b¸nh lèp.  C«ng cô xÕp dì di chuyÓn trªn ®êng ray. Cã thÓ lÊy vÝ dô mét sè lo¹i c«ng cô xÕp dì tiªu biÓu:  CÇn cÈu giµn (gantry crane) : ra ®êi vµo nh÷ng n¨m 70 cña thÕ kØ 20 vµ cã thÓ coi lµ thiÕt bÞ xÕp dì lµm hµng gi÷a tµu vµ bê hiÖn ®¹i nhÊt hiÖn nay. Th©n cÇn cÈu lµ bèn cét thÐp kÕt cÊu(thêng lµ kÕt cÊu hép) nèi víi nhau bëi c¸c thanh gi»ng vµ ®îc ®Æt lªn bÖ b¸nh thÐp trªn ray däc th©n tµu. PhÇn trªn cét, ë phÝa trong lµ giµn thÐp dµi cã xe têi di chuyÓn vu«ng gãc víi cÇu tµu. §Ó t¹o thuËn lîi cho tµu cËp vµ rêi bÕn, phÇn dµn phÝa sau cã thÓ ®îc kÐo lªn, kh«ng gian gi÷a bèn cét cña cÇn cÈu giµn lµ chç ®Ó c¸c xe ®Õn nhËn hoÆc chuyÓn container cho cÇn cÈu. Tèc ®é n©ng cña cÇn cÈu nµy thêng trong kho¶ng 30-60m/phót, còng cã lo¹i cã thÓ ®¹t tèc ®é 50-120m/phót víi thêi gian lµm hµng cho mét container kho¶ng 90 gi©y. Tèc ®é di chuyÓn cña lo¹i cÇn cÈu giµn thêng tõ 20-45m/phót vµ tèc ®é kÐo ngang lµ 120-150m/phót, n¨ng suÊt xÕp dì cña cÇn cÇu giµn rÊt cao, cã thÓ lªn tíi 40 TEU/giê, søc n©ng ®¹t 80 tÊn vµ cã thÓ xÕp dì container cao ®Õn tÇng thø 16 trªn tµu. CÇn cÈu giµn cßn cã u ®iÓm lµ cã thÓ ho¹t ®éng trong ®iÒu kiÖn giã b·o.  CÇn cÈu di ®éng(cÇn cÈu tù hµnh-transfer crane): ®©y lµ lo¹i thiÕt bÞ xÕp dì container dïng t¹i c¸c b·i container. CÇn cÈu tù hµnh di ®éng trªn b¸nh h¬i hay ®êng ray vµ nhá h¬n, cã c«ng suÊt ®¹t 30 TEU/giê, søc n©ng ®¹t 80 tÊn, tÇm víi 41m. Lo¹i cÇn cÈu nµy cã t¸c dông ®a container tõ tµu tíi b·i chøa hoÆc di chuyÓn container trong b·i lªn « t« hay c¸c chassis.  Xe khung n©ng hµng (straddle carrier): lµ ph¬ng tiÖn xÕp dì container tõ cÇu tµu vµo b·i container. Xe khung n©ng hµng ®îc coi lµ ph¬ng tiÖn xÕp dì tiªn tiÕn nhÊt do nã võa cã thÓ vËn chuyÓn, võa cã thÓ n©ng cao, h¹ thÊp container. Lo¹i xe nµy cã cÊu tróc gåm mét cµng n©ng g¾n ë ®Çu hay cuèi xe vµ ®îc truyÒn ®éng b»ng hÖ thèng thuû lùc. Ngµy Bïi Thanh V©n A11 - K38D 11 Ho¹t ®éng cña ®éi tµu vËn t¶i container ViÖt Nam - Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p nay, t¶i träng cña xe n©ng thêng tõ 15-40 tÊn, dïng ®Ó chuyªn chë c¶ container rçng hoÆc container cã hµng.  Xe ®Çu kÐo (terminal trailers): thêng ®îc dïng lµm ph¬ng tiÖn ®Ó chë container tõ tµu vµo b·i, tõ c¶ng ®Õn n¬i ngêi nhËn vµ ngîc l¹i, hoÆc dïng ®Ó xÕp dì cho tµu container theo kiÓu RO-RO. Ngoµi ra, xe ®Çu kÐo cßn dïng ®Ó phôc vô cho viÖc xÕp dì hµng hãa ë c¶ng theo kiÓu dùa trªn c¬ së mçi r¬-mooc cho mét container ë c¶ng kÓ c¶ container rçng. Container dì tõ tµu ®îc ®Æt trªn c¸c r¬-mooc ®ç däc thµnh tµu, ®Çu kÐo sÏ kÐo c¸c r¬-mooc vµo b·i vµ xÕp thµnh hµng.  Xe n©ng tríc (front loaders): xe cã cÊu tróc d¹ng « t« b¸nh lèp, ®îc trang bÞ ®éng c¬ diesel phôc vô cho hÖ thèng chuyÓn ®éng cña xe vµ ®Ó phôc vô cho mét hÖ thèng thñy lùc ®Ó n©ng, h¹, nghiªng vµ dÞch chuyÓn container. 1.3.3.Ga, c¶ng, bÕn b·i container. a) C¶ng container. Thùc tÕ ®· cho thÊy, qu¸ tr×nh container hãa trªn thÕ giíi ®· diÔn ra hÕt søc m¹nh mÏ trong mÊy thËp kû võa qua. C¸c lo¹i tµu b¸ch hãa víi nhiÒu hÇm , nhiÒu tÇng chÊt xÕp nhiÒu lo¹i hµng hãa kh¸c nhau kh«ng cßn xuÊt hiÖn nhiÒu t¹i c¸c c¶ng. Hµng b¸ch hãa dÇn ®îc container hãa. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, nh÷ng c¶ng phôc vô hµng b¸ch hãa ®· ®îc c¶i t¹o dÇn thµnh c¸c bÕn container. Cïng víi m« h×nh më réng lu lîng vËn chuyÓn container, c¸c trang thiÕt bÞ xÕp dì vµ c¬ së h¹ tÇng cña c¸c c¶ng container ®· t¨ng lªn t¬ng øng. Cho ®Õn nay ®· cã hµng ngh×n bÕn container chuyªn dông víi thiÕt bÞ xÕp dì hiÖn ®¹i, cã n¨ng suÊt gi¶i phãng tµu rÊt cao. Trong lÞch sö ph¸t triÓn cña m×nh, ®Õn nay c¸c c¶ng biÓn ®· tr¶i qua n¨m thÕ hÖ, nhng chØ ®Ón thÕ hÖ thø t(1950-1970) míi ®¸nh dÊu sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn nhanh chãng cña c¸c bÕn container còng nh sù chuyªn m«n hãa ngµy cµng cao cña c¸c c¶ng. C¸c ph¬ng tiÖn , c«ng cô xÕp dì, kho chøa container ®îc thiÕt kÕ vµ chÕ t¹o ®Æc biÖt phï hîp víi c¸c d©y chuyÒn chÝnh ®Ó ®¹t n¨ng suÊt cao, chÊt lîng lµm hµng tèt, dÔ tù ®éng hãa trong qu¶n lý vµ khai th¸c. HiÖn nay trªn thÕ giíi cã hµng tr¨m c¶ng biÓn cã thÓ phôc vô nhiÒu lo¹i tµu chuyªn dông kh¸c nhau. Tuy nhiªn, sè c¶ng container ®îc x©y dùng míi cã tÝnh chuyªn dông so víi sè lîng c¶ng ®îc c¶i t¹o vµ phôc vô tµu container Bïi Thanh V©n A11 - K38D 12 Ho¹t ®éng cña ®éi tµu vËn t¶i container ViÖt Nam - Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p Ýt h¬n. Thêng th× c¸c c¶ng truyÒn thèng ®îc c¶i t¹o vµ x©y dùng thµnh khu vùc riªng biÖt ®Ó phôc vô chuyªn chë container. Khu vùc nµy ®îc gäi lµ container terminal. Trong ph¹m vi container terminal cã hai khu quan träng lµ container yard(CY) vµ container freight station (CFS):  CY lµ n¬i tiÕn hµnh giao nhËn vµ b¶o qu¶n container cã hµng còng nh container rçng. CY thêng ®îc bè trÝ gi¸p víi bÕn container. DiÖn tÝch c¸c CY thêng kh¸ lín, nã cßn phô thuéc sè lîng container vµ chiÒu dµi bÕn container.  CFS lµ n¬i giao nhËn vµ phôc vô hµng lÎ b»ng container. T¹i ®©y, hµng lÎ ®îc tiÕn hµnh thu gom, ®ãng vµo container b) C¸c ®iÓm vËn t¶i phôc vô chuyªn chë container : lµ c¸c ga ®êng s¾t, tr¹m ®êng bé, c¶ng ®êng s«ng.  C¸c ga ®êng s¾t thêng ®îc bè trÝ ë trung t©m c«ng nghiÖp hay th¬ng m¹i. Ga ®êng s¾t ®ßi hái ph¶i cã diÖn tÝch réng vµ ®Çy ®ñ trang thiÕt bÞ chuyªn dïng ®Ó xÕp dì, s¾p ®Æt container.  C¸c tr¹m container ®êng bé( container deport) lµ n¬i giao nhËn vµ b¶o qu¶n hµng hãa b»ng container. Tr¹m container cßn lµ n¬i tiÕn hµnh c¸c thñ tôc h¶i quan, kiÓm tra vµ gi¸m s¸t hµng hãa xuÊt nhËp khÈu.c¸c tr¹m container nµy thêng ®îc bè trÝ ë c¸c ®iÓm n»m s©u trong néi ®Þa, cßn ®îc gäi lµ c¶ng kh« hay c¶ng th«ng quan néi ®Þa. 2. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh cña vËn t¶i container. 2.1.Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vËn t¶i container trªn thÕ giíi. Tõ thêi xa, ngêi La M· ®· biÕt sö dông c¸c thïng chøa hµng lín cã thÓ dïng ®îc nhiÒu lÇn ®Ó xÕp dì lªn tµu mét c¸ch nhanh chãng. Tuy nhiªn, qu¸ tr×nh h×nh thµnh vËn t¶i container chØ b¾t ®Çu tõ tríc chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø 2. HiÖn còng cã nhiÒu tµi liÖu kh¸c nhau nãi vÒ lÞch sö ph¸t triÓn cña ph¬ng ph¸p chuyªn chë container. Do vËy, ngêi ta khã cã thÓ x¸c ®Þnh chÝnh x¸c thêi ®iÓm xuÊt hiÖn chiÕc container ®Çu tiªn. ChØ cã thÓ t¹m thêi ph©n chia sù ph¸t triÓn cña container ra lµm bèn giai ®o¹n:  Giai ®o¹n 1: tõ tríc chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø 2 ®Õn n¨m 1955. Bïi Thanh V©n A11 - K38D 13 Ho¹t ®éng cña ®éi tµu vËn t¶i container ViÖt Nam - Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p Trong giai ®o¹n nµy, mét sè níc b¾t ®Çu thÝ nghiÖm viÖc sö dông c¸c container lo¹i nhá vµo chuyªn chë trong vËn t¶i ®êng s¾t. Lóc bÊy giê, container cã c¬ cÊu vµ c«ng dông kh«ng gièng hiÖn nay. Kho¶ng thêi gian gi÷a hai cuéc chiÕn tranh thÕ giíi, mét sè níc nh: Anh, Ph¸p, Mü, §øc, Liªn X« ®· tiÕp tôc më réng ph¹m vi sö dông container trong chuyªn chë hµng hãa. §Õn chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø 2, Mü ®· sö dông kh¸ réng r·i container ®Ó chuyªn chë vò khÝ vµ vËt liÖu chiÕn tranh. Cã thÓ nãi, mét trong nh÷ng ý ®å ®Ó tiÕn tíi container hãa lµ viÖc ph¸t triÓn vµ sö dông thïng Conex (Conex box) cña H¶i qu©n Mü trong chiÕn tranh thÕ giíi thø 2. Conex box lµ mét thïng tiªu chuÈn 6 foot, ®îc coi lµ tiÒn th©n cho nh÷ng chiÕc container hiÖn ®¹i sau nµy. Trong nh÷ng n¨m 50, cã tíi 100.000 chiÕc thïng conex ®îc sö dông. §ång thêi, ph¹m vi sö dông container còng ®îc më réng sang c¸c ph¬ng thøc vËn t¶i kh¸c nh ®êng biÓn vµ ®êng « t«.Tuy nhiªn, ph¬ng ph¸p chuyªn chë container còng míi chØ ¸p dông trong vËn t¶i néi ®Þa vµ sö dông container lo¹i nhá vµ trung b×nh(träng t¶i díi 5 tÊn, dung tÝch 1-3m).  Giai ®o¹n 2: tõ n¨m 1956-1966. Cã thÓ nãi, giai ®o¹n 2 lµ thêi k× b¾t ®Çu cuéc c¸ch m¹ng container trong chuyªn chë hµng hãa. §©y lµ thêi k× b¾t ®Çu ¸p dông container trong chuyªn chë ®êng biÓn quèc tÕ, lµ thêi k× xuÊt hiÖn tµu container. ChiÕc tµu ®Çu tiªn sö dông ®Ó chuyªn chë container lµ c¸c tµu dÇu ®îc thay ®æi cña c«ng ty Sealand Service Inc. Thùc chÊt ®©y lµ c¸c tµu b¸n container chØ ch¹y c¸c tuyÕn néi ®Þa trong ph¹m vi níc Mü. Sau ®ã, Sealand cho ®ãng chiÕc tµu container chuyªn dông ®Çu tiªn vµ ®· ®îc vËn hµnh vµo n¨m 1957. §ång thêi, chuyªn chë container t¹i c¸c níc Ch©u ¢u trong giai ®o¹n nµy còng ph¸t triÓn víi tèc ®é nhanh. N¨m 1955, c¸c níc Ch©u ¢u ®· khai th¸c trªn 152.000 chiÕc container c¸c lo¹i, ®Õn n¨m 1960, sè lîng nµy ®· lªn tíi 282.000 chiÕc, tuy nhiªn chñ yÕu lµ container lo¹i nhá vµ trung b×nh. Ph¶i cho ®Õn nh÷ng n¨m 1960, container lo¹i lín míi ®îc c¸c níc Ch©u ¢u ph¸t triÓn sö dông. Mét sè tuyÕn vËn t¶i container ®Çu tiªn nèi B¾c Mü vµ Ch©u ¢u ®· ®îc ®a vµo khai th¸c vµo nh÷ng n¨m cuèi thËp kØ 60. Mét sù kiÖn næi bËt trong giai ®o¹n nµy lµ tæ chøc tiªu chuÈn hãa quèc tÕ ®· lÇn ®Çu tiªn c«ng bè tiªu chuÈn container lo¹i lín vµo n¨m 1964. Mét sè tiªu chuÈn quèc tÕ quy ®Þnh cô thÓ vÒ tõ ng÷, kÝ m· hiÖu, kÝch thíc, yªu cÇu thiÕt kÕ, ph¬ng ph¸p thö nghiÖm cho container còng ®· ®îc ®a ra.  Giai ®o¹n 3: tõ n¨m 1967-1980. Bïi Thanh V©n A11 - K38D 14 Ho¹t ®éng cña ®éi tµu vËn t¶i container ViÖt Nam - Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p Giai ®o¹n nµy cã vµi ®Æc ®iÓm næi bËt:  Container theo tiªu chuÈn cña ISO ®· ®îc ¸p dông kh¸ phæ biÕn.  H×nh thµnh hÖ thèng vËn t¶i container bao gåm c¶ vËn t¶i ®êng s¾t, ®êng bé, t¹i nhiÒu níc kh¸c nhau.  Sè lîng container lo¹i lín, lîng tµu container chuyªn dông còng nh thiÕt bÞ xÕp dì container t¨ng kh¸ nhanh.  Mét sè tuyÕn bu«n b¸n quèc tÕ ®· ®îc container hãa cao nh c¸c tuyÕn nèi B¾c Mü vµ Ch©u ¢u, NhËt B¶n vµ Australia.  NhiÒu c¶ng biÓn, ga ®êng s¾t, thÝch hîp cho chuyªn chë container vµ phôc vô vËn t¶i container ®· ®îc h×nh thµnh.  Mét ph¬ng ph¸p vËn t¶i míi-vËn t¶i ®a ph¬ng thøc ®· b¾t ®Çu ®îc nghiªn cøu ph¸t triÓn. Cho ®Õn n¨m 1977, trªn thÕ giíi ®· cã tíi 38 tuyÕn container nèi bê biÓn §«ng-T©y vµ c¸c c¶ng vïng hå lín cña Mü víi h¬n 100 c¶ng kh¸c trªn thÕ giíi. Cã thÓ nãi, giai ®o¹n 3 lµ thêi k× ph¸t triÓn kh¸ nhanh vµ réng r·i cña vËn t¶i container. Cho ®Õn gi÷a nh÷ng n¨m 1970, vËn t¶i container chuyÓn sang thêi k× ngµy cµng hßan thiÖn vÒ kü thuËt, tæ chøc vµ ®¹t kÕt qu¶ kinh tÕ cao.  Giai ®o¹n 4: tõ n¨m 1981-nay. §©y ®îc coi lµ giai ®o¹n hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn s©u cña hÖ thèng vËn t¶i container víi viÖc sö dông container ë hÇu hÕt c¸c c¶ng biÓn trªn thÕ giíi. Tµu chuyªn dông chë container ®îc ®ãng to h¬n víi träng t¶i lªn tíi 6.000 TEU. Trong hÇm tµu, container ®îc xÕp thµnh 10-12 tÇng, cao 8-9 líp, trªn boong tµu, container ®îc xÕp tíi 4 líp víi 13-16 hµng. C¸c trang thiÕt bÞ ®Ó phôc vô tµu container cì lín nµy ®îc ph¸t triÓn cã tÇm víi dµi h¬n(trªn 40m kÓ tõ mÐp cÇu tµu. Giai ®o¹n nµy còng lµ thêi kú container ®îc vËn chuyÓn ®a ph¬ng thøc. Còng ph¶i nh¾c tíi mét xu híng phæ biÕn trong nh÷ng n¨m ®Çu thËp kû 90 lµ sù liªn minh s¸t nhËp cña c¸c c«ng ty container lín trªn thÕ giíi, ®¸nh dÊu sù thiÕt lËp quan hÖ hîp t¸c l©u dµi vµ t¨ng n¨ng lùc c¹nh tranh. Mét sè mèc ph¸t triÓn chÝnh trong giai ®o¹n nµy cã thÓ kÓ ra nh sau:  N¨m 1981: c¶ng Rotterdam trë thµnh c¶ng container lín nhÊt thÕ giíi thay cho c¶ng New York. Bïi Thanh V©n A11 - K38D 15 Ho¹t ®éng cña ®éi tµu vËn t¶i container ViÖt Nam - Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p  N¨m 1984: c«ng ty Evergreen b¾t ®Çu kinh doanh tuyÕn toµn cÇu.  N¨m 1987: c«ng ty DSR-Senator b¾t ®Çu kinh doanh tuyÕn tßan cÇu.  N¨m 1988: chiÕc tµu container Panamax ®Çu tiªn ®· ®îc ®ãng cho c«ng ty APL cña Mü.  N¨m 1990: c«ng ty thuª mua container lín nhÊt thÕ giíi lµ Genstar mua l¹i mét sè c«ng ty cho thuª container nhá kh¸c.  N¨m 1991: Sealand vµ Maersk hîp nhÊt tuyÕn th¸i B×nh D¬ng.  N¨m 1993: lîng container th«ng qua toµn thÕ giíi lÇn ®Çu tiªn vît møc 100 triÖu TEU.  N¨m 1994: lîng container th«ng qua c¶ng Hongkong vµ Singapore vît qua con sè 10 triÖu TEU. Trong n¨m nµy, ®éi tµu container trªn thÕ giíi ®· ®¹t 5175 tµu víi tæng träng t¶i 4,1 triÖu TEU. §Õn n¨m 1998, sè lîng tµu container ®· t¨ng h¬n 15%, tæng träng t¶i còng t¨ng h¬n 32%. 2.2.Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vËn t¶i container t¹i ViÖt Nam. Ngay tõ trong thêi kú chiÕn tranh chèng Mü cøu níc, §¶ng vµ Nhµ níc ta ®· rÊt chó träng ph¸t triÓn ngµnh vËn t¶i biÓn víi môc tiªu chi viÖn tèi ®a cho c¸ch m¹ng miÒn nam Vµo n¨m 1970, Nhµ níc thµnh lËp c«ng ty vËn t¶i biÓn ViÖt Nam ®Ó ®¸p øng yªu cÇu vµ nhiÖm vô míi khi miÒn Nam ®îc hoµn toµn gi¶i phãng. TÝnh ®Õn n¨m 1980, c¶ níc cã 3 c«ng ty tµu lµ Vosco, Vietcoship, Vitranschart céng thªm mét c«ng ty m«i giíi vµ thuª tµu biÓn Vietfracht. Thªm vµo ®ã, nh÷ng u viÖt trong quy tr×nh vËn chuyÓn hµng ho¸ b»ng Container ®· lµm cho lîng hµng ho¸ vËn chuyÓn b»ng ®êng biÓn t¨ng lªn ®ét biÕn vît qua mäi dù ®o¸n cña ngµnh hµng h¶i còng nh cña mäi tæ chøc nghiªn cøu quèc tÕ. Víi nhu cÇu cÇn héi nhËp nhanh chãng vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi th× ViÖt Nam kh«ng thÓ tiÕp tôc ®øng ngoµi cuéc. Vµo n¨m 1988, mét liªn doanh gi÷a phÝa ViÖt Nam (Tæng c«ng ty hµng h¶i VN) vµ Ph¸p (CGM – Company general maritime ) thµnh lËp h·ng Gemartrans (General Maritime Transportation Company), ®©y lµ mét Bïi Thanh V©n A11 - K38D 16 Ho¹t ®éng cña ®éi tµu vËn t¶i container ViÖt Nam - Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p liªn doanh vËn chuyÓn Container ®Çu tiªn ë ViÖt Nam. Nhng do ®©y lµ lo¹i h×nh dÞch vô míi, c¸c chñ hµng cha quen còng nh ®iÒu kiÖn kinh tÕ lóc bÊy giê nªn s¶n lîng kh«ng ®¸ng kÓ. N¨m 1990 xuÊt hiÖn liªn doanh s¶n xuÊt vá Container cña Hµn Quèc víi UBND quËn 10 TP HCM. Tíi thêi ®iÓm nµy, ®«i tµu Container cã 9 chiÕc trùc tiÕp do Tæng c«ng ty Hµng h¶i ViÖt Nam qu¶n lý víi tæng träng t¶i 94.637 DWT (6.106 TEU) hiÖn ho¹t ®éng chñ yÕu thu gom vµ tr¶ hµng xuÊt nhËp khÈu hµng néi ®Þa däc theo c¸c c¶ng chÝnh cña ViÖt Nam (H¶i Phßng - §µ N½ng – Quy Nh¬n – TP HCM – CÇn Th¬) vµ gi÷a ViÖt nam víi Singapore, Hång K«ng, Nam TriÒu Tiªn, Philipine, Malaisia,… (Feeder Service) ®Ó tõ ®ã c¸c tµu cña c¸c h·ng níc ngoµi vËn chuyÓn tiÕp ®i c¸c n¬i kh¸c nh tuyÕn ch©u ¢u, §«ng B¾c ¸… B¶ng sè liÖu sau ®©y thÓ hiÖn møc ®é t¨ng trëng vÒ s¶n lîng container cña ViÖt Nam so víi mét sè níc trong khu vùc giai ®o¹n tõ n¨m 1990-2000 vµ dù b¸o cho t¬ng lai gÇn n¨m 2005. B¶ng 3 Tèc ®é t¨ng trëng s¶n lîng Container (triÖu TEU) Níc ViÖt Nam Trung Quèc Hång K«ng §µi Loan 1990 1991 1992 1993 1994 1995 2000 0.03 0.06 0.15 0.27 0.42 0.65 1.4 1.3 1.72 2.11 2.63 3.33 4.2 8.83 4.2 5.74 7.5 9.2 10.15 11.14 18.33 3.2 4.12 5.18 6.8 7.65 8.94 14.39 Nguån: Riview of Maritime Transport 1998 (UN) 2005 3.5 17.6 23.25 25.04 3. Container ho¸-mét cuéc c¸ch m¹ng trong lÜnh vùc vËn t¶i. Cã thÓ nãi, container ho¸ trong lÜnh vùc vËn t¶i biÓn lµ cuéc c¸ch m¹ng lín nhÊt thÕ giíi sau cuéc c¸ch m¹ng vÒ c«ng nghÖ th«ng tin. Xu thÕ nµy b¾t ®Çu ph¸t triÓn m¹nh tõ nh÷ng n¨m 1960. Ngay sau khi xuÊt hiÖn n¨m 1956, container ®· cã sù ph¸t triÓn thÇn kú. Giai ®o¹n 1975 - 1994, sè lîng container ®îc xÕp dì t¨ng 7 lÇn tõ 17,4 triÖu lªn 126,6 triÖu TEU. Xu thÕ t¨ng trëng nµy vÉn ®îc duy tr× cho tíi ®Çu thÕ kû 21. Theo dù b¸o,®Õn n¨m 2005 vµ 2010, sè lîng container ®îc xÕp dì t¹i c¸c c¶ng sÏ lµ 342 vµ 525 triÖu TEU, t¬ng øng víi tèc ®é t¨ng trëng hµng n¨m lµ 9%. Bïi Thanh V©n A11 - K38D 17 Ho¹t ®éng cña ®éi tµu vËn t¶i container ViÖt Nam - Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p Theo mét ®Ò tµi nghiªn cøu gÇn ®©y, Ch©u ¸ Th¸i B×nh D¬ng lµ khu vùc vËn chuyÓn container nhiÒu nhÊt, chiÕm 43,7%. Theo tÝnh to¸n cña Ocean Shipping Consultant, møc t¨ng trëng hµng n¨m trong c¸c tuyÕn néi vïng Ch©u ¸ lµ 30,5% trong giai ®o¹n 1983-1993, ®¹t møc 9.705.000 TEU trong n¨m 1993, lín h¬n kho¶ng 2,5 lÇn tæng sè vËn chuyÓn c¸c tuyÕn Ch©u ¸-Ch©u ¢u vµ lín h¬n kho¶ng 1,6 lÇn lîng hµng trªn tuyÕn Ch©u ¸-B¾c Mü. Møc ®é t¨ng trëng cao nµy ®îc dù tÝnh sÏ vÉn ®îc duy tr× vµ ®¹t kho¶ng 27.850.000 TEU trong n¨m 2001. DÞch vô vËn t¶i vµ c¸c dÞch vô kh¸c nèi Ch©u ¸ vµ B¾c Mü chiÕm tíi 26% tæng sè dÞch vô trªn thÕ giíi. Còng t¬ng tù nh vËy, dÞch vô vËn t¶i trªn tuyÕn ViÔn §«ng-Ch©u ¢u chiÕm vÞ trÝ thø 2 vµ chiÕm tíi 19%. Ngîc l¹i, nÕu nh tríc kia, dÞch vô vËn t¶i nèi §¹i T©y D¬ng( tuyÕn Ch©u ¢u vµ B¾c Mü) ®îc coi lµ trung t©m bu«n b¸n thÕ giíi th× nay chuyÓn sang vÞ trÝ thø ba. §èi víi vËn chuyÓn container, trong giai ®o¹n 1990-1996, møc ®é xÕp h¹ng trªn vÉn gi÷ nguyªn vÞ trÝ, tuy nhiªn, tû lÖ cã nh÷ng biÕn ®æi kh¸c nhau. Theo thèng kª cña Singapore, trong nh÷ng n¨m 90 cña thÕ kØ 20, khèi lîng vËn t¶i biÓn cña vïng Ch©u ¸-Th¸i B×nh D¬ng chiÕm 65% tæng lîng hµng vËn t¶i ®êng biÓn thÕ giíi vµ kho¶ng 65% cña tæng sè hµng nhËp khÈu cña Mü n»m ë vïng nµy. Còng trong thêi gian nµy, cã kho¶ng 40% tæng sè hµng vËn chuyÓn ®êng biÓn vµ kho¶ng 70% sè hµng b¸ch ho¸ ®îc vËn chuyÓn b»ng container. §èi víi khu vùc Ch©u ¸-Th¸i B×nh D¬ng, ®· cã nh÷ng thay ®æi ®¸ng kÓ trong ngµnh vËn t¶i. Nh÷ng thay ®æi nµy ®· t¹o ra nh÷ng t¸c ®éng lín lªn c¸c c«ng ty vËn t¶i, vµ container ho¸ tiÕp tôc ®ãng mét vai trß thiÕt yÕu cho sù t¨ng trëng vÒ th¬ng m¹i quèc tÕ cña khu vùc trong qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸. Nhê vµo sù ph¸t triÓn vÒ th¬ng m¹i còng nh ngµnh s¶n xuÊt vµ tiªu dïng cña hµng ho¸, khèi lîng hµng ®îc vËn chuyÓn b»ng container ®· t¨ng ®¸ng kÓ. §iÒu nµy ®· gióp cho container ho¸ trë thµnh mét kÕt qu¶ tÊt nhiªn cña nh÷ng thay ®æi trong xu híng th¬ng m¹i quèc tÕ. II. Mét sè h·ng tµu vµ liªn minh vËn t¶i container trªn thÕ giíi. 1. Maersk-Sealand Bïi Thanh V©n A11 - K38D 18 Ho¹t ®éng cña ®éi tµu vËn t¶i container ViÖt Nam - Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p Mearsk-Sealand lµ c«ng ty vËn t¶i biÓn lín nhÊt thÕ giíi vÒ mäi ph¬ng diÖn nh sè lîng tµu, thÞ phÇn vµ chÊt lîng dÞch vô. HiÖn c«ng ty cã ®éi tµu chuyªn chë container gåm 250 chiÕc víi n¨ng lùc chuyªn chë lªn tíi h¬n 12.000.000 DWT , ®ång thêi së h÷u 800.000 container trªn toµn thÕ giíi. C«ng ty nµy còng cã tíi h¬n 10.000 nh©n c«ng lµm viÖc trong mét m¹ng líi dÞch vô vËn t¶i trªn c¶ 6 lôc ®Þa. Tríc n¨m 2000, c«ng ty chiÕm 15% lîng hµng th«ng qua c¶ng Singapore ( t¬ng ®¬ng víi 2 triÖu TEU). Sau ®ã, c«ng ty chuyÓn phÇn lín s¶n lîng container chuyÓn t¶i sang Tanjung Pelepas ( Malaysia) n¬i mµ MearskSealand cã 30% vèn gãp vµ trùc tiÕp khai th¸c qu¶n lý. Mearsk-Sealand ®· cã v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i ViÖt Nam tõ n¨m 1991 vµ ho¹t ®éng th«ng qua ®¹i lý lµ APM-Saigon Shipping Co.,Ltd, lµ mét liªn doanh vËn t¶i biÓn container gi÷a A.P.Moller vµ c«ng ty vËn t¶i biÓn Saigon. Liªn doanh nµy cã vèn ph¸p ®Þnh lµ 1 triÖu USD vµ ®· ®îc gia h¹n ho¹t ®éng thªm 10 n¨m n÷a tíi 2011. ThÞ phÇn cña liªn doanh nµy chiÕm kho¶ng 20% tæng lîng hµng ho¸ th«ng qua c¶ng biÓn ViÖt Nam, riªng ho¹t ®éng cña Mearsk-Sealand th«ng qua liªn doanh nµy ®· chiÕm 8% thÞ phÇn vµ cã tèc ®é t¨ng trëng hµng n¨m ®¹t 8%. 2. Evergreen Evergreen lµ mét trong nh÷ng c«ng ty hµng ®Çu thÕ giíi vÒ dÞch vô vËn t¶i container. Evergreen hiÖn së h÷u mét ®éi tµu lªn lín víi 108 chiÕc vµ tæng träng t¶i ®¹t gÇn 230.000 TEU. Víi mét tiÒm lùc m¹nh nh vËy, Evergreen cung cÊp cho c¸c nhµ xuÊt nhËp khÈu mét lo¹t c¸c dÞch vô ®a d¹ng ®Ó vËn chuyÓn hµng hãa b»ng container ®Õn hÇu kh¾p mäi n¬i trªn thÕ giíi. C«ng ty lu«n ®¶m b¶o víi kh¸ch hµng vÒ viÖc vËn chuyÓn hµng hãa mét c¸ch nhanh chãng vµ kinh tÕ nhÊt nhê thêi gian trung chuyÓn t¹i c¸c c¶ng ng¾n , ®©y chÝnh lµ mét yÕu tè ®Çy tÝnh c¹nh tranh so víi c¸c c«ng ty kh¸c. Mét lîi thÕ n÷a cña Evergreen lµ cã kh¶ n¨ng cung cÊp mét sè lín nh÷ng container b¶o «n vµ container l¹nh, gióp cho viÖc vËn chuyÓn nh÷ng hµng hãa mau háng hay hµng hãa ®ßi hái nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Æc biÖt vÒ nhiÖt ®é ®îc thùc hiÖn mét c¸ch nhanh chãng vµ an toµn. T¹i B¾c Mü, Evergreen còng lµ mét trong nh÷ng c«ng ty sö dông phæ biÕn nhÊt c¸c dÞch vô vËn t¶i ®a ph¬ng thøc. Giê ®©y, víi viÖc tiÕp tôc ®a d¹ng hãa c¸c dÞch vô vËn t¶i cña m×nh vµ duy tr× mét møc gi¸ cíc hÕt søc c¹nh Bïi Thanh V©n A11 - K38D 19 Ho¹t ®éng cña ®éi tµu vËn t¶i container ViÖt Nam - Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p tranh, Evergreen ®ang nu«i tham väng trë thµnh c«ng ty vËn t¶i biÓn hiÖu qu¶ nhÊt vµ cã ®îc sù tÝn nhiÖm cao nhÊt tõ phÝa kh¸ch hµng. III. DÞch vô vËn t¶i container trªn thÕ giíi. 1. Nhåi rót hµng Theo tËp qu¸n quèc tÕ, vËn chuyÓn hµng hãa b»ng container , ngêi göi hµng ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm ®ãng hµng vµo container cïng víi viÖc niªm phong, kÑp ch× container, ngêi göi hµng ph¶i chÞu tÊt c¶ nh÷ng chi phÝ ®ã cïng c¸c chi phÝ liªn quan kh¸c. MÆt kh¸c, trong qu¸ tr×nh chuyªn chë b»ng container , hµng hãa kh«ng ®îc dì ra ®Ó s¾p ®Æt l¹i nh trong c¸c ph¬ng thøc chuyªn chë kh¸c. Do vËy, ngêi göi hµng ph¶i ®Æc biÖt chó träng ®Õn viÖc ®ãng xÕp còng nh dì hµng khái container nh»m ®¶m b¶o an toµn cho hµng hãa chuyªn chë, ®ång thêi l¹i tËn dông ®îc toµn bé t¶i träng còng nh dung tÝch container. V× thÕ mµ nhåi rót hµng lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc quan träng trong dÞch vô vËn t¶i container. Khi nhåi rót hµng vµo vµ ra khái container, kh«ng nh÷ng ph¶i n¾m v÷ng t×nh h×nh ®Æc ®iÓm hµng hãa ®îc chuyªn chë, mµ cßn ph¶i n¾m ®îc t×nh h×nh vµ ®Æc ®iÓm cña lo¹i container sÏ dïng ®Ó chuyªn chë. V× kh«ng ph¶i lo¹i hµng hãa nµo còng phï hîp víi ph¬ng thøc chuyªn chë b»ng container, do ®ã viÖc x¸c ®Þnh nguån hµng phï hîp víi chuyªn chë b»ng container cã ý nghÜa quan träng trong kinh doanh. 2. ChÊt xÕp container Trong chuyªn chë container, hµng hãa vµ b¶n th©n container ph¶i chÞu sù t¸c ®éng cña nhiÒu lùc kh¸c nhau. V× vËy, hµng hãa trong container ph¶i ®îc chÊt xÕp ®óng kü thuËt, chÌn, ®Öm vµ ch»ng buéc chu ®¸o. §ång thêi container còng ph¶i ®îc chÊt xÕp tèt, ch¾c ch¾n trªn con tµu chuyªn dông vµ thÝch hîp. Khi thùc hiÖn viÖc chÊt xÕp hµng hãa vµo container cÇn quan t©m mét sè yªu cÇu kü thuËt nh sau:   container.  Ph©n bæ hµng hãa ®Òu trªn mÆt sµn container. ChÌn, ®Öm vµ lãt cho hµng hãa ®îc chuyªn chë trong Gia cè cho hµng hãa trong container. Bïi Thanh V©n A11 - K38D 20