Hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ th¬ng m¹i hµng ho¸ cña ViÖt Nam ®¸p øng yªu cÇu gia nhËp WTO
Trêng §¹i häc ngo¹i th¬ng
Khoa kinh tÕ ngo¹i th¬ng
--------- ---------
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
§Ò tµi:
Hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ th¬ng m¹i
hµng ho¸ cña ViÖt Nam tríc yªu cÇu gia nhËp
tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi (WTO)
Gi¸o viªn híng dÉn
: PGS.TS. Hoµng Ngäc
Sinh viªn
Líp
: Hoµng Anh TuÊn
: Anh 9 - K38C - KTNT
ThiÕt
Hµ Néi - 12/2003
Hoµng Anh TuÊn - Anh 9 - K38C - KTNT
1
Hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ th¬ng m¹i hµng ho¸ cña ViÖt Nam ®¸p øng yªu cÇu gia nhËp WTO
Lêi c¶m ¬n
Tríc tiªn, em xin bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c tíi tÊt c¶ c¸c thÇy c« gi¸o Trêng
§¹i häc Ngo¹i Th¬ng, ®Æc biÖt lµ c¸c thÇy c« trong Ban gi¸m hiÖu vµ Khoa Kinh tÕ
ngo¹i th¬ng, ®· gióp ®ì, t¹o ®iÒu kiÖn cho em häc tËp vµ trëng thµnh trong h¬n bèn
n¨m häc t¹i trêng.
Em xin tr©n träng c¶m ¬n thÇy Hoµng Ngäc ThiÕt – Phã gi¸o s, TiÕn sü, Phã
hiÖu trëng Trêng §¹i häc Ngo¹i Th¬ng, ngêi ®· nhiÖt t©m vµ tËn t×nh híng dÉn em
hoµn thµnh tèt kho¸ luËn tèt nghiÖp.
Em xin bµy tá lßng kÝnh träng vµ biÕt ¬n tíi TiÕn sü Hoa H÷u Long - Chuyªn
viªn chÝnh, Phã vô trëng Vô Ph¸p luËt Quèc tÕ vµ Hîp t¸c Quèc tÕ - Bé T ph¸p, ¤ng
Lª Minh T©m - Côc trëng Côc Qu¶n lý chÊt lîng hµng ho¸ - Bé Th¬ng m¹i, Th¹c sü
NguyÔn Thµnh Hng - Phã vô trëng Vô Ph¸p chÕ - Bé Th¬ng m¹i, nh÷ng nhµ khoa
häc ®· lu«n khuyÕn khÝch vµ t¹o mäi ®iÒu kiÖn vÒ tµi liÖu cËp nhËt gióp em trong
qu¸ tr×nh viÕt kho¸ luËn.
Em còng xin c¶m ¬n c¸c c« b¸c c«ng t¸c t¹i th viÖn Trêng §¹i häc Ngo¹i Th¬ng, th viÖn Quèc gia, ViÖn Nghiªn cøu Nhµ níc vµ Ph¸p luËt vµ ViÖn Kinh tÕ thÕ
giíi ®· gióp ®ì vµ cho em mîn nh÷ng tµi liÖu quý b¸u.
Cuèi cïng, em xin c¶m ¬n gia ®×nh, b¹n bÌ ®· lu«n cæ vò, quan t©m vµ t¹o ®iÒu
kiÖn vÒ thêi gian cho em trong suèt qu¸ tr×nh viÕt kho¸ luËn.
MÆc dï ®· hÕt søc cè g¾ng tõ viÖc nghiªn cøu, su tÇm tµi liÖu, tæng hîp c¸c ý
kiÕn cña c¸c chuyªn gia trong vµ ngoµi níc vÒ lÜnh vùc nµy, song kho¸ luËn vÉn
kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt nhÊt ®Þnh. Em rÊt mong nhËn ®îc sù gióp ®ì, chØ
b¶o, híng dÉn cña c¸c thÇy c« vµ c¸c b¹n. §iÒu ®ã lµ nguån cæ vò lín lao ®Ó em tiÕp
tôc con ®êng khoa häc ®Çy ch«ng gai vµ thö th¸ch.
Ngêi viÕt
Sinh viªn Hoµng Anh TuÊn
Hoµng Anh TuÊn - Anh 9 - K38C - KTNT
2
Hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ th¬ng m¹i hµng ho¸ cña ViÖt Nam ®¸p øng yªu cÇu gia nhËp WTO
Lêi nãi ®Çu
NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng IX ®· ®Æt ra nhiÖm vô ®èi ngo¹i trong giai ®o¹n míi
lµ “tiÕp tôc më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i theo híng ®a ph¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸,
chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ theo lé tr×nh phï hîp víi ®iÒu kiÖn níc ta vµ ®¶m
b¶o thùc hiÖn nh÷ng cam kÕt trong quan hÖ song ph¬ng vµ ®a ph¬ng nh AFTA,
APEC, HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt – Mü vµ tiÕn tíi gia nhËp WTO…”1.
Thùc hiÖn chñ tr¬ng trªn cña §¶ng, chóng ta ®· vµ ®ang tham gia cã hiÖu qu¶
vµo ASEAN/AFTA, APEC vµ ®ang “tÝch cùc tiÕn hµnh ®µm ph¸n ®Ó gia nhËp Tæ
chøc Th¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO) theo c¸c ph¬ng ¸n vµ lé tr×nh hîp lý, phï hîp víi
hoµn c¶nh cña níc ta lµ mét níc ®ang ph¸t triÓn ë tr×nh ®é thÊp vµ ®ang trong qu¸
tr×nh chuyÓn ®æi c¬ chÕ kinh tÕ” 2 (môc tiªu dù kiÕn vµo n¨m 2005). Cã thÓ kh¼ng
®Þnh, viÖc gia nhËp WTO trong thêi gian tíi sÏ lµ bíc ngoÆt ®¸nh dÊu sù héi nhËp
m¹nh mÏ cña kinh tÕ ViÖt Nam vµo kinh tÕ thÕ giíi. Víi sù gia nhËp nµy, chóng ta
sÏ tr¸nh ®îc t×nh tr¹ng bÞ ph©n biÖt ®èi xö trong th¬ng m¹i quèc tÕ, æn ®Þnh ®îc thÞ
trêng xuÊt khÈu, tõng bíc n©ng cao vÞ thÕ cña quèc gia vµ t¹o thÕ ®øng v÷ng ch¾c
h¬n trong quan hÖ quèc tÕ. Tuy nhiªn, qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, gia nhËp
WTO còng ®ßi hái ViÖt Nam cÇn cã sù ®æi míi vµ hoµn thiÖn hÖ thèng chÝnh s¸ch
vµ ph¸p luËt, ®Æc biÖt lµ ph¸p luËt kinh tÕ - th¬ng m¹i sao cho phï hîp víi c¸c quy
t¾c chung cña hÖ thèng th¬ng m¹i quèc tÕ, víi “luËt ch¬i” chung cña thÕ giíi, ®ång
thêi vÉn ®¶m b¶o ®îc quyÒn lîi cña ®Êt níc, ®éc lËp, chñ quyÒn d©n téc, æn ®Þnh ®êi
sèng kinh tÕ - chÝnh trÞ - x· héi trong níc.
Hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt theo “luËt ch¬i” chung cña WTO lµ mét vÊn ®Ò
kh«ng hÒ ®¬n gi¶n. Bëi lÏ, WTO ®îc tæ chøc vµ vËn hµnh dùa trªn mét khu«n khæ
ph¸p lý chÆt chÏ nh»m b¶o ®¶m tÝnh kh¶ thi vµ hiÖu qu¶ cao nhÊt trong mäi ho¹t
®éng cña m×nh, nh»m môc ®Ých phèi hîp hµnh ®éng cña c¸c quèc gia trong nç lùc
chung lµ tiÕn tíi tù do ho¸ th¬ng m¹i trªn ph¹m vi toµn cÇu. Khu«n khæ ®ã lµ mét hÖ
thèng c¸c v¨n b¶n ph¸p lý cã gi¸ trÞ rµng buéc tÊt c¶ c¸c níc thµnh viªn, gåm 60
HiÖp ®Þnh, Phô lôc, QuyÕt ®Þnh vµ V¨n b¶n diÔn gi¶i mµ c¸c níc tham dù Vßng ®µm
ph¸n Uruguay ®· ký th«ng qua §Þnh íc cuèi cïng (Final Act) cïng víi HiÖp ®Þnh
thµnh lËp WTO. Theo ph¹m vi ®iÒu chØnh, nh÷ng v¨n b¶n nµy gåm 6 nhãm lín,
trong ®ã nhãm v¨n b¶n ®iÒu chØnh quy m« nhÊt lµ vÒ th¬ng m¹i hµng ho¸. ChÝnh v×
vËy, muèn trë thµnh thµnh viªn cña WTO, ViÖt Nam nãi riªng vµ tÊt c¶ c¸c quèc gia
nãi chung ph¶i nghiªn cøu chÕ ®Þnh th¬ng m¹i hµng ho¸ ®å sé cña WTO vµ ph¶i
tham gia ®Çy ®ñ vµo HiÖp ®Þnh chung vÒ th¬ng m¹i vµ thuÕ quan (GATT 1994) cïng
12 HiÖp ®Þnh vµ rÊt nhiÒu Phô lôc liªn quan kÌm theo.
Nh×n l¹i hÖ thèng ph¸p luËt th¬ng m¹i ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua, ta cã
thÓ thÊy r»ng c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt hiÖn hµnh cña chóng ta ®iÒu chØnh
lÜnh vùc th¬ng m¹i hµng ho¸ ®· liªn tôc ®îc ®îc ban hµnh míi, c¸c v¨n b¶n cha phï
1
2
V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø IX - NXB ChÝnh trÞ quèc gia, 2001
NghÞ quyÕt sè 07-NQ/TW ngµy 27/1/2001 cña Bé ChÝnh trÞ vÒ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ
Hoµng Anh TuÊn - Anh 9 - K38C - KTNT
3
Hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ th¬ng m¹i hµng ho¸ cña ViÖt Nam ®¸p øng yªu cÇu gia nhËp WTO
hîp còng ®· ®îc söa ®æi, bæ sung theo kÞp bíc ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ còng nh
®¸p øng yªu cÇu héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Tuy nhiªn, víi hÖ thèng c¸c v¨n b¶n quy
®Þnh chÆt chÏ vµ ®ång bé cña WTO, chóng ta vÉn ph¶i tiÕp tôc ®èi chiÕu, rµ so¸t c¸c
quy ®Þnh cña ph¸p luËt ViÖt Nam hiÖn hµnh vÒ lÜnh vùc th¬ng m¹i hµng ho¸ víi c¸c
quy ®Þnh t¬ng øng cña WTO ®Ó tõng bíc hoµn thiÖn cho phï hîp h¬n n÷a, thóc ®Èy
tiÕn tr×nh gia nhËp tæ chøc th¬ng m¹i lín nhÊt hµnh tinh nµy.
ChÝnh v× nh÷ng lý do trªn, em ®· chän ®Ò tµi: “ Hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ th¬ng
m¹i hµng ho¸ cña ViÖt Nam tríc yªu cÇu gia nhËp Tæ chøc Th¬ng m¹i ThÕ giíi
(WTO)” lµm ®Ò tµi kho¸ luËn tèt nghiÖp cña m×nh.
Môc ®Ých cña kho¸ luËn
T×m hiÓu, ph©n tÝch néi dung c¬ b¶n cña chÕ ®Þnh th¬ng m¹i hµng ho¸ cña
WTO, ®ång thêi so s¸nh, ®èi chiÕu nh÷ng ®iÓm t¬ng ®ång vµ kh¸c biÖt gi÷a c¸c quy
®Þnh vÒ th¬ng m¹i hµng ho¸ cña ViÖt Nam víi c¸c quy ®Þnh t¬ng øng cña WTO.
Trªn c¬ së ®ã, kho¸ luËn ®a ra mét sè gi¶i ph¸p nh»m ®iÒu chØnh vµ hoµn thiÖn ph¸p
luËt vÒ th¬ng m¹i hµng ho¸ cña ViÖt Nam tríc yªu cÇu chuÈn bÞ gia nhËp WTO
(môc tiªu dù kiÕn vµo n¨m 2005).
§èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu
§èi tîng nghiªn cøu cña kho¸ luËn lµ chÕ ®Þnh th¬ng m¹i hµng ho¸ cña WTO
bao gåm HiÖp ®Þnh chung vÒ ThuÕ quan vµ Th¬ng m¹i (GATT) vµ c¸c HiÖp ®Þnh
kÌm theo (12 HiÖp ®Þnh)3 cïng c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt hiÖn hµnh cña ViÖt Nam vÒ th¬ng m¹i hµng ho¸. Ph¹m vi nghiªn cøu cña kho¸ luËn chØ giíi h¹n ë nh÷ng quy ®Þnh
vµ néi dung c¬ b¶n trong c¸c HiÖp ®Þnh vµ c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt kÓ trªn, kh«ng ®i
s©u ph©n tÝch chi tiÕt vµ toµn bé c¸c HiÖp ®Þnh, c¸c v¨n b¶n ®ã, kh«ng ph©n tÝch c¸c
Phô lôc, c¸c V¨n b¶n diÔn gi¶i ®i kÌm c¸c HiÖp ®Þnh cña WTO, còng nh kh«ng ph©n
tÝch c¸c luËt th¬ng m¹i chuyªn ngµnh nh dÞch vô, së h÷u trÝ tuÖ, ®Çu t v.v…
Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu
Trªn c¬ së ph¬ng ph¸p luËn duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö, t¸c gi¶ sö
dông c¸c ph¬ng ph¸p ph©n tÝch, tæng hîp, ®èi chiÕu, so s¸nh, diÔn gi¶i, quy n¹p ®Ó
nghiªn cøu ®Ò tµi kho¸ luËn. Ngoµi ra, kho¸ luËn cßn vËn dông c¸c quan ®iÓm, ®êng
lèi, chñ tr¬ng ph¸t triÓn kinh tÕ cña §¶ng vµ Nhµ níc ®Ó kh¸i qu¸t hÖ thèng vµ
kh¼ng ®Þnh kÕt qu¶ nghiªn cøu.
Bè côc cña kho¸ luËn
Ngoµi Lêi nãi ®Çu, KÕt luËn, Danh môc tµi liÖu tham kh¶o vµ Phô lôc, néi
dung cña kho¸ luËn ®îc tr×nh bµy trong 3 ch¬ng:
Ch¬ng 1: Nh÷ng quy ®Þnh c¬ b¶n vÒ th¬ng m¹i hµng ho¸ cña WTO
Ch¬ng 2: So s¸nh ph¸p luËt vÒ th¬ng m¹i hµng ho¸ cña ViÖt Nam víi c¸c
quy ®Þnh vÒ th¬ng m¹i hµng ho¸ cña WTO
Xem Danh môc c¸c Phô lôc cña HiÖp ®Þnh thµnh lËp Tæ chøc Th¬ng m¹i ThÕ giíi (HiÖp ®Þnh WTO), trang
19 (List of Annexes, page 19, Final Act embodying the Results of the Uruguay Round of Multilateral Trade
Negotiatons. The Uruguay Round, Trade Negotiations Committee)
3
Hoµng Anh TuÊn - Anh 9 - K38C - KTNT
4
Hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ th¬ng m¹i hµng ho¸ cña ViÖt Nam ®¸p øng yªu cÇu gia nhËp WTO
Ch¬ng 3: Quan ®iÓm, nguyªn t¾c vµ c¸c gi¶i ph¸p ®iÒu chØnh hoµn thiÖn
ph¸p luËt vÒ th¬ng m¹i hµng ho¸ cña ViÖt Nam ®¸p øng yªu cÇu gia nhËp WTO
Ph¸p luËt vÒ th¬ng m¹i hµng ho¸ cña ViÖt Nam tríc yªu cÇu gia nhËp Tæ chøc
Th¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO) lµ mét vÊn ®Ò phøc t¹p vµ réng lín. ViÖc nghiªn cøu
thÊu ®¸o còng nh ®a ra nh÷ng gi¶i ph¸p cô thÓ nh»m tõng bíc hoµn thiÖn ph¸p luËt
ViÖt Nam vÒ th¬ng m¹i hµng ho¸ lµ yªu cÇu bøc xóc cña khoa häc ph¸p lý ViÖt
Nam, ®©y còng lµ c«ng viÖc phøc t¹p, ®ßi hái ph¶i ®îc nghiªn cøu, xem xÐt mét
c¸ch nghiªm tóc. Kho¸ luËn nµy xin ®îc gãp mét phÇn nhá vµo sù xem xÐt ®ã.
Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t trong kho¸ luËn
AA
ADP
AFTA
APEC
AS
ASEAN
ATC
CVA
DSU
EU
GATS
GATT
GSP
ILP
Agreement on Agriculture
Agreement on Implementation of
Article VI of the GATT 1994
(“Anti-Dumping Code”)
ASEAN Free Trade Area
Asia
Pacific
Economic
Cooperation
Agreement on Safeguards
Association of South East Asian
Nations
Agreement on Textiles and
Clothing
Agreement on Implementation of
Article VI of the GATT 1994
(“Customs Value Code”)
Understanding on Rules and
Procedures
Governing
the
Settlement of Disputes
European Union
General Agreement on Trade in
Services
General Agreement on Tariffs and
Trade
Generalized
System
of
Preferences
Agreement on Import Licensing
Procedures
Hoµng Anh TuÊn - Anh 9 - K38C - KTNT
HiÖp ®Þnh N«ng nghiÖp
HiÖp ®Þnh vÒ thùc hiÖn §iÒu VI cña
GATT 1994 (Chèng b¸n ph¸ gi¸
ADP)
Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN
DiÔn ®µn Hîp t¸c Kinh tÕ Ch©u ¸
Th¸i B×nh D¬ng
HiÖp ®Þnh vÒ C¸c biÖn ph¸p tù vÖ
HiÖp héi c¸c Quèc gia §«ng Nam
¸
HiÖp ®Þnh vÒ Hµng dÖt vµ May
mÆc
HiÖp ®Þnh vÒ thùc thi §iÒu VII cña
GATT 1994 (X¸c ®Þnh trÞ gi¸ tÝnh
thuÕ h¶i quan)
B¶n tho¶ thuËn vÒ Quy t¾c vµ Thñ
tôc gi¶i quyÕt tranh chÊp
Liªn minh Ch©u ¢u
HiÖp ®Þnh chung vÒ Th¬ng m¹i
DÞch vô
HiÖp ®Þnh chung vÒ ThuÕ quan vµ
MËu dÞch
HÖ thèng u ®·i thuÕ quan phæ cËp
HiÖp ®Þnh vÒ Thñ tôc cÊp phÐp
nhËp khÈu
5
Hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ th¬ng m¹i hµng ho¸ cña ViÖt Nam ®¸p øng yªu cÇu gia nhËp WTO
IMF
ITO
MFN
NT
PSI
ROA
SCM
SPS
TBT
TPRM
TRIMs
TRIPS
UNCTAD
WB
WTO
International Monetary Fund
International Trade Organization
Most-Favoured Nation
National Treatment
Ageement on Preshipment
Inspection
Agreement on Rules of Origin
Agreement on Subsidies and
Countervailing Measures
Agreement on the Application of
Sanitary and Phytosanitary
Measures
Agreement on Technical Barriers
to Trade
Trade Policy Review Mechanism
Agreement on Trade-Related
Investment Measures
Agreement on Trade-Related
Aspects of Intellectual Property
Rights
United Nations Conference on
Trade and Development
World Bank
World Trade Organization
Quü TiÒn tÖ Quèc tÕ
Tæ chøc Th¬ng m¹i Quèc tÕ
§·i ngé Tèi huÖ quèc
Nguyªn t¾c ®èi xö quèc gia
HiÖp ®Þnh vÒ Gi¸m ®Þnh hµng ho¸
tríc khi göi hµng
HiÖp ®Þnh vÒ Quy t¾c xuÊt xø hµng
ho¸
HiÖp ®Þnh vÒ Trî gi¸ vµ C¸c biÖn
ph¸p chèng trî gi¸
HiÖp ®Þnh vÒ ¸p dông c¸c biÖn
ph¸p kiÓm dÞnh ®éng thùc vËt
HiÖp ®Þnh vÒ hµng rµo kü thuËt
trong th¬ng m¹i
C¬ chÕ ®¸nh gi¸ chÝnh s¸ch th¬ng
m¹i
HiÖp ®Þnh C¸c biÖn ph¸p ®Çu t liªn
quan ®Õn th¬ng m¹i
HiÖp ®Þnh vÒ QuyÒn së h÷u trÝ tuÖ
liªn quan ®Õn th¬ng m¹i
Héi nghÞ Th¬ng m¹i vµ Ph¸t triÓn
cña Liªn hîp quèc
Ng©n hµng ThÕ giíi
Tæ chøc Th¬ng m¹i ThÕ giíi
Nguån: Final Act embodying the Results of the Uruguay Round of Multilateral
Trade Negotiatons. The Uruguay Round, Trade Negotiations Committee
Hoµng Anh TuÊn - Anh 9 - K38C - KTNT
6
Hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ th¬ng m¹i hµng ho¸ cña ViÖt Nam ®¸p øng yªu cÇu gia nhËp WTO
Ch¬ng 1
Nh÷ng quy ®Þnh c¬ b¶n vÒ th¬ng m¹i
hµng ho¸ cña wto
1.1. tæng quan vÒ tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi (WTO)
1.1.1. LÞch sö h×nh thµnh WTO
Tæ chøc Th¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO), ®îc thµnh lËp ngµy 1 th¸ng 1 n¨m 1995,
kÕ tôc vµ më réng ph¹m vi ®iÒu tiÕt th¬ng m¹i quèc tÕ cña tæ chøc tiÒn th©n cña nã
lµ HiÖp ®Þnh chung vÒ ThuÕ quan vµ Th¬ng m¹i (GATT).
GATT ra ®êi sau §¹i chiÕn ThÕ giíi lÇn thø 2 trong trµo lu h×nh thµnh hµng
lo¹t c¬ chÕ ®a biªn ®iÒu tiÕt c¸c ho¹t ®éng hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ, mµ ®iÓn h×nh lµ
Ng©n hµng T¸i thiÕt vµ Ph¸t triÓn quèc tÕ, thêng ®îc biÕt ®Õn nh lµ Ng©n hµng ThÕ
giíi (World Bank) vµ Quü TiÒn tÖ Quèc tÕ (IMF) ngµy nay. Víi ý tëng h×nh thµnh
nh÷ng nguyªn t¾c, thÓ lÖ, luËt ch¬i cho th¬ng m¹i quèc tÕ ®iÒu tiÕt c¸c lÜnh vùc vÒ
c«ng ¨n viÖc lµm, vÒ th¬ng m¹i hµng ho¸, kh¾c phôc t×nh tr¹ng h¹n chÕ, rµng buéc
ho¹t ®éng nµy ph¸t triÓn, 23 níc s¸ng lËp GATT ®· cïng mét sè níc kh¸c tham gia
Héi nghÞ vÒ th¬ng m¹i vµ viÖc lµm vµ dù th¶o HiÕn ch¬ng La Havana ®Ó thµnh lËp
Tæ chøc Th¬ng m¹i Quèc tÕ (ITO) víi t c¸ch lµ c¬ quan chuyªn m«n cña Liªn hîp
quèc. §ång thêi, c¸c níc nµy ®· cïng nhau tiÕn hµnh c¸c cuéc ®µm ph¸n vÒ thuÕ
quan vµ xö lý c¸c biÖn ph¸p b¶o hé mËu dÞch ®ang ¸p dông trµn lan trong th¬ng m¹i
quèc tÕ tõ ®Çu nh÷ng n¨m 30 cña thÕ kû XX, nh»m thùc hiÖn môc tiªu tù do ho¸
mËu dÞch, më ®êng cho cho kinh tÕ vµ th¬ng m¹i ph¸t triÓn, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm,
n©ng cao thu nhËp vµ ®êi sèng cña nh©n d©n c¸c níc thµnh viªn.
HiÕn ch¬ng thµnh lËp Tæ chøc Th¬ng m¹i Quèc tÕ (ITO) nãi trªn ®· ®îc tháa
thuËn t¹i Héi nghÞ Liªn hîp quèc vÒ th¬ng m¹i vµ viÖc lµm ë Havana tõ 11/1947 ®Õn
24/3/1948, nhng do mét sè quèc gia gÆp khã kh¨n trong phª chuÈn, nªn viÖc thµnh
lËp Tæ chøc Th¬ng m¹i Quèc tÕ (ITO) ®· kh«ng thùc hiÖn ®îc.
MÆc dï vËy, kiªn tr× môc tiªu ®· ®Þnh, vµ víi kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ ®· ®¹t ®îc
ë vßng ®µm ph¸n thuÕ ®Çu tiªn lµ 45.000 u ®·i vÒ thuÕ ¸p dông gi÷a c¸c bªn tham
gia ®µm ph¸n, chiÕm kho¶ng 1/5 tæng lîng mËu dÞch thÕ giíi, 23 níc s¸ng lËp ®·
cïng nhau ký kÕt HiÖp ®Þnh chung vÒ ThuÕ quan vµ Th¬ng m¹i (GATT), chÝnh thøc
cã hiÖu lùc vµo th¸ng 1/1948.
Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña m×nh tõ th¸ng 1/1948 ®Õn th¸ng 1/1995, GATT
®· tiÕn hµnh 8 vßng ®µm ph¸n4 chñ yÕu vÒ thuÕ quan. Tuy nhiªn, tõ thËp kû 70 cña
thÕ kû XX vµ ®Æc biÖt tõ Vßng ®µm ph¸n Uruguay (1986 - 1994) do th¬ng m¹i quèc
tÕ kh«ng ngõng ph¸t triÓn, nªn GATT ®· më réng diÖn ho¹t ®éng, ®µm ph¸n kh«ng
chØ vÒ thuÕ quan mµ cßn tËp trung x©y dùng c¸c HiÖp ®Þnh h×nh thµnh c¸c chuÈn
4
Xem thªm Phô lôc 1: Tãm t¾t c¸c vßng ®µm ph¸n cña GATT
Hoµng Anh TuÊn - Anh 9 - K38C - KTNT
7
Hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ th¬ng m¹i hµng ho¸ cña ViÖt Nam ®¸p øng yªu cÇu gia nhËp WTO
mùc, luËt ch¬i ®iÒu tiÕt c¸c vÊn ®Ò vÒ hµng rµo phi quan thuÕ, vÒ th¬ng m¹i dÞch vô,
quyÒn së h÷u trÝ tuÖ, c¸c biÖn ph¸p ®Çu t cã liªn quan tíi th¬ng m¹i, vÒ th¬ng m¹i
hµng n«ng s¶n, hµng dÖt may, vÒ c¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh chÊp. Víi diÖn ®iÒu tiÕt cña
hÖ thèng th¬ng m¹i ®a biªn ®îc më réng, nªn HiÖp ®Þnh chung vÒ ThuÕ quan vµ Th¬ng m¹i (GATT) víi t c¸ch lµ mét sù tho¶ thuËn cã nhiÒu néi dung ký kÕt mang tÝnh
chÊt tuú ý ®· tá ra kh«ng thÝch hîp. Do ®ã, ngµy 15/4/1994, t¹i Marrakesh (Marèc),
kÕt thóc Vßng ®µm ph¸n Uruguay5, c¸c thµnh viªn cña GATT ®· cïng nhau ký HiÖp
®Þnh thµnh lËp Tæ chøc Th¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO) nh»m kÕ tôc vµ ph¸t triÓn sù
nghiÖp cña GATT. Theo ®ã, WTO chÝnh thøc ®îc thµnh lËp ®éc lËp víi hÖ thèng
Liªn hîp quèc vµ ®i vµo ho¹t ®éng tõ ngµy 1/1/1995.
TÝnh ®Õn th¸ng 12 n¨m 2003, WTO ®· cã 146 níc vµ l·nh thæ lµ thµnh viªn
chÝnh thøc, 26 níc vµ vïng l·nh thæ cïng 7 tæ chøc quèc tÕ ®îc hëng quy chÕ quan
s¸t viªn t¹i WTO6.
1.1.2. Môc ®Ých ho¹t ®éng cña WTO
WTO chØ lµ mét thiÕt chÕ quèc tÕ liªn quan ®Õn c¸c quy t¾c cña th¬ng m¹i gi÷a
c¸c quèc gia. H¹t nh©n cña thiÕt chÕ nµy lµ c¸c HiÖp ®Þnh cña WTO ®îc c¸c quèc
gia tham gia quan hÖ th¬ng m¹i quèc tÕ x©y dùng vµ cam kÕt thùc hiÖn. C¸c HiÖp
®Þnh nµy ®· t¹o lËp mét khung ph¸p lý v÷ng ch¾c cho th¬ng m¹i ®a biªn, lµ khu«n
khæ rµng buéc chÝnh phñ c¸c níc duy tr× chÝnh s¸ch th¬ng m¹i cña m×nh phï hîp víi
kû c¬ng ®· ®îc ®Þnh lËp. Cho dï c¸c HiÖp ®Þnh ®ã do chÝnh phñ c¸c níc ®µm ph¸n
vµ ký kÕt víi nhau, nhng ®Ých cuèi cïng cña chóng lµ trî gióp c¸c nhµ s¶n xuÊt hµng
ho¸ vµ cung øng dÞch vô, c¸c nhµ xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu trong ®iÒu chØnh c¸c hµnh
vi th¬ng m¹i, kinh doanh cña hä.
WTO cã 3 môc ®Ých c¬ b¶n sau:
Thø nhÊt, gióp cho dßng th¬ng m¹i cµng tù do ®îc bao nhiªu cµng tèt bÊy
nhiªu. §Ó lµm ®îc nh vËy, ngêi ta cè g¾ng ®Ó mäi c¸i cã thÓ râ rµng mµ kh«ng trõu
tîng, cã thÓ nhËn biÕt vµ dù b¸o tríc ®îc. §iÒu ®ã cã nghÜa WTO ph¶i phÊn ®Êu ®Ó
b¶o ®¶m cho c¸c c¸ nh©n, doanh nghiÖp vµ chÝnh phñ c¸c níc hiÓu r»ng c¸c quy t¾c
th¬ng m¹i lµ thèng nhÊt trªn toµn thÕ giíi vµ kh«ng mét níc nµo ®îc ®ét nhiªn thay
®æi chÝnh s¸ch th¬ng m¹i mµ kh«ng mét c¸ nh©n, tæ chøc cña níc kh¸c biÕt tríc.
Nãi mét c¸ch kh¸c lµ c¸c quy t¾c th¬ng m¹i ph¶i “trong s¸ng, râ rµng” vµ cã thÓ lêng tríc ®îc mäi thay ®æi.
Thø hai, thùc hiÖn chøc n¨ng cña trung t©m dµn xÕp, th¬ng lîng vµ tho¶ thuËn
c¸c chÝnh s¸ch, quy t¾c th¬ng m¹i ®a biªn.
Thø ba, trung t©m ®Ó gi¶i quyÕt c¸c bÊt ®ång, c¸c tranh chÊp ph¸t sinh trong
qu¸ tr×nh ho¹t ®éng th¬ng m¹i quèc tÕ.
1.1.3. C¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n cña WTO7
Xem thªm Phô lôc 2: Tãm t¾t thµnh qu¶ cña Vßng ®µm ph¸n Uruguay (1986-1994)
Xem thªm Phô lôc 3: Danh s¸ch thµnh viªn chÝnh thøc vµ c¸c chÝnh phñ níc, tæ chøc quèc tÕ ®îc hëng quy
chÕ quan s¸t viªn t¹i WTO
7 Xem thªm ViÖt Nam vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ, Uû ban quèc gia vÒ hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ, NXB
CTQG, 2000, trang 18-24 vµ Th«ng tin khoa häc ph¸p lý Chuyªn ®Ò vÒ: ASEAN, APEC, WTO - Mét sè vÊn
5
6
Hoµng Anh TuÊn - Anh 9 - K38C - KTNT
8
Hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ th¬ng m¹i hµng ho¸ cña ViÖt Nam ®¸p øng yªu cÇu gia nhËp WTO
HÖ thèng c¸c hiÖp ®Þnh cña WTO kh¸ lín vµ ®ång bé, bao qu¸t c¶ mét ph¹m vi
réng lín c¸c ho¹t ®éng th¬ng m¹i. C¸c hiÖp ®Þnh ®ã liªn quan ®Õn n«ng nghiÖp,
hµng dÖt may, ng©n hµng, v« tuyÕn viÔn th«ng, mua s¾m cña chÝnh phñ, c¸c tiªu
chuÈn c«ng nghiÖp, ®Õn së h÷u trÝ tuÖ vµ c¸c lÜnh vùc kh¸c. Tuy vËy, c¸c nguyªn t¾c
c¬ b¶n, c¸c nguyªn t¾c nÒn t¶ng cña WTO xuyªn suèt toµn bé c¸c hiÖp ®Þnh. C¸c
nguyªn t¾c ®ã lµ c¬ së cña hÖ thèng th¬ng m¹i ®a biªn. Cã thÓ nªu lªn mét sè
nguyªn t¾c c¬ b¶n sau ®©y cña WTO:
1.1.3.1. Th¬ng m¹i kh«ng ph©n biÖt ®èi xö
Th¬ng m¹i thÕ giíi ph¶i ®îc thùc hiÖn mét c¸ch c«ng b»ng, kh«ng cã sù ph©n
biÖt ®èi xö, víi néi dung sau:
C¸c níc thµnh viªn WTO cam kÕt dµnh cho nhau chÕ ®é §·i ngé Tèi huÖ quèc
(MFN), tøc lµ chÕ ®é ®·i ngé ë c¸c lÜnh vùc m×nh dµnh cho hµng ho¸ cña mét níc
b¹n hµng nµy tíi møc nµo th× còng ph¶i dµnh cho hµng ho¸ cña c¸c níc b¹n kh¸c
chÕ ®é ®·i ngé nh vËy, b×nh ®¼ng, kh«ng cã sù ph©n biÖt ®èi xö nµo.
C¸c níc thµnh viªn WTO cam kÕt dµnh cho nhau chÕ ®é §èi xö quèc gia (NT),
tøc lµ chÕ ®é kh«ng ph©n biÖt ®èi xö gi÷a hµng nhËp khÈu víi hµng s¶n xuÊt trong níc, khi hµng nhËp khÈu ®îc ®a vµo thÞ trêng trong níc. C¸c quèc gia cã chÝnh s¸ch
®èi xö nh thÕ nµo ®èi víi hµng ho¸ s¶n xuÊt trong níc th× còng ph¶i ®èi xö nh vËy
®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu tõ c¸c níc thµnh viªn WTO.
ChÕ ®é MFN vµ chÕ ®é NT chñ yÕu dµnh cho hµng ho¸ khi ¸p dông c¸c chÝnh
s¸ch ë lÜnh vùc thuÕ quan, phi thuÕ quan, thanh to¸n, ng©n hµng, vËn t¶i, b¶o hiÓm…
c¶ trong th¬ng m¹i ®Çu t vµ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ, vµ ®Òu cã nh÷ng trêng hîp ngo¹i
lÖ. Tuy nhiªn, hiÖn nay céng ®ång quèc tÕ ®ang tÝch cùc vËn ®éng ®Ó më réng chÕ
®é MFN, NT ®èi víi c¶ th¬ng nh©n, nhÊt lµ trong lÜnh vùc ®Çu t, th¬ng m¹i dÞch vô
vµ c¸c thÓ nh©n trong lÜnh vùc b¶o hé quyÒn së h÷u trÝ tuÖ.
1.1.3.2. Nguyªn t¾c tù do ho¸ th¬ng m¹i
Xu thÕ chung cña c¸c quèc gia lµ lu«n lu«n x¸c ®Þnh th¬ng m¹i lµ yÕu tè mang
tÝnh quyÕt ®Þnh hµng ®Çu trong chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi níc, trong ®ã thÞ
trêng lµ ®éng lùc chÝnh cña t¨ng trëng kinh tÕ. Do vËy, céng ®ång th¬ng m¹i quèc tÕ
mµ ®¹i diÖn lµ WTO lu«n x¸c ®Þnh tù do ho¸ th¬ng m¹i lµ môc tiªu hµng ®Çu ph¶i
nç lùc thùc hiÖn.
Néi dung cèt lâi cña nguyªn t¾c tù do ho¸ th¬ng m¹i nµy lµ c¾t gi¶m dÇn tõng
bíc hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan, ®Ó ®Õn mét lóc nµo ®ã trong t ¬ng lai sÏ
xo¸ bá hoµn toµn, më ®êng cho th¬ng m¹i ph¸t triÓn. Tù do ho¸ th¬ng m¹i g¾n víi
viÖc dì bá hµng rµo th¬ng m¹i th«ng qua ®µm ph¸n song ph¬ng vµ ®a ph¬ng phï
hîp víi ph¸p luËt, thÓ lÖ vµ kh¶ n¨ng cô thÓ cña tõng níc.
§Õn nay hÇu hÕt c¸c níc ®Òu háng øng chñ tr¬ng tù do ho¸ th¬ng m¹i cña
WTO ®Ó tranh thñ kh¶ n¨ng vµ c¬ héi hîp t¸c, liªn kÕt kinh tÕ ë c¸c møc ®é kh¸c
®Ò ph¸p lý vÒ tæ chøc vµ hîp t¸c, ViÖn Nghiªn cøu khoa häc ph¸p lý, Bé T ph¸p, 10/1998, trang 46-51
Hoµng Anh TuÊn - Anh 9 - K38C - KTNT
9
Hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ th¬ng m¹i hµng ho¸ cña ViÖt Nam ®¸p øng yªu cÇu gia nhËp WTO
nhau, tham gia vµo ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, th©m nhËp vµo thÞ trêng quèc tÕ
ngµy cµng s©u s¾c h¬n.
1.1.3.3. Nguyªn t¾c b¶o hé b»ng hµng rµo thuÕ quan
Tuy chñ tr¬ng tù do ho¸ th¬ng m¹i, nhng WTO vÉn thõa nhËn sù cÇn thiÕt cña
b¶o hé mËu dÞch v× c¸c níc ®Òu nhËn thÊy thùc tiÔn thÕ giíi cã sù chªnh lÖch vÒ
tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ, th¬ng m¹i gi÷a c¸c níc.
Nguyªn t¾c b¶o hé mËu dÞch mµ WTO chñ tr¬ng lµ b¶o hé b»ng hµng rµo thuÕ
quan, kh«ng ñng hé b¶o hé mËu dÞch b»ng hµng rµo phi thuÕ quan hoÆc c¸c biÖn
ph¸p hµnh chÝnh.
C¸c níc cã nghÜa vô ph¶i c«ng bè møc thuÕ trÇn cam kÕt, ®Ó råi tõ ®ã cïng víi
c¸c níc WTO kh¸c th¬ng lîng gi¶m dÇn. ChØ cã gi¶m, mµ kh«ng cã t¨ng qu¸ møc
trÇn cam kÕt, nÕu t¨ng qu¸ th× ph¶i båi thêng nhanh chãng, kÞp thêi vµ tho¶ ®¸ng
cho c¸c níc bÞ thiÖt h¹i. Ngoµi ra, mçi níc ph¶i cam kÕt mèc thêi gian thùc hiÖn lé
tr×nh c¾t gi¶m dÇn ®Ó tiÕn tíi môc tiªu xo¸ bá hµng rµo quan thuÕ.
1.1.3.4. Nguyªn t¾c æn ®Þnh trong th¬ng m¹i8
WTO chñ tr¬ng th¬ng m¹i quèc tÕ ph¶i ®îc tiÕn hµnh trªn c¬ së æn ®Þnh, râ
rµng, minh b¹ch, kh«ng Èn ý. §Ó thùc hiÖn nguyªn t¾c nµy, WTO quy ®Þnh:
C¸c níc thµnh viªn ph¶i th«ng qua ®µm ph¸n, ®a ra c¸c cam kÕt víi nh÷ng lé
tr×nh thùc hiÖn cô thÓ. Tuy thõa nhËn quyÒn cña mçi níc thµnh viªn ®îc ®µm ph¸n
l¹i c¸c cam kÕt cña m×nh, nhng WTO quy ®Þnh nghÜa vô ph¶i ®Òn bï c¸c thiÖt h¹i cã
thÓ x¶y ra cho c¸c thµnh viªn kh¸c.
Mäi chÕ ®é, chÝnh s¸ch th¬ng m¹i cña quèc gia ph¶i ®îc c«ng bè c«ng khai
cho mäi ngêi, æn ®Þnh trong thêi gian dµi vµ cã thÓ dù b¸o tríc nh÷ng rñi ro cã thÓ
x¶y ra. NÕu quèc gia cã thay ®æi th× ph¶i th«ng b¸o tríc cho c¸c doanh nghiÖp, c¸
nh©n cã ®ñ thêi gian nghiªn cøu, gãp ý, ph¶n ¸nh nguyÖn väng cña hä tríc khi ®a
chÝnh s¸ch ®· thay ®æi ®ã ra ¸p dông.
Nguyªn t¾c nµy gióp m«i trêng kinh doanh cã tÝnh æn ®Þnh, lµnh m¹nh vµ cã
thÓ dù ®o¸n tríc ®îc.
1.1.3.5. Nguyªn t¾c t¨ng cêng c¹nh tranh c«ng b»ng
WTO lu«n chñ tr¬ng t¨ng cêng c¹nh tranh lµnh m¹nh, c«ng b»ng trong th¬ng
m¹i quèc tÕ, ®Ó cho chÊt lîng, gi¸ c¶ quyÕt ®Þnh vËn mÖnh cña hµng ho¸ trong c¹nh
tranh trªn th¬ng trêng; kh«ng ®îc dïng quyÒn lùc Nhµ níc ®Ó ¸p ®Æt, bãp mÐo tÝnh
lµnh m¹nh, c«ng b»ng cña c¹nh tranh trªn th¬ng trêng quèc tÕ.
Nguyªn t¾c nµy ®· ®îc nhÊn m¹nh trong c¸c lÜnh vùc nh quyÒn vµ nghÜa vô
cña doanh nghiÖp Nhµ níc; quyÒn cÊp phÐp kinh doanh xuÊt khÈu, nhËp khÈu; cÊp
h¹n ng¹ch; trî gi¸; b¸n ph¸ gi¸; qu¶n lý ngo¹i hèi; qu¶n lý gi¸ c¶ vµ c¸c ho¹t ®éng
trong lÜnh vùc phi thuÕ quan kh¸c.
1.1.3.6. Nguyªn t¾c kh«ng h¹n chÕ sè lîng hµng ho¸ nhËp khÈu
8
Nguyªn t¾c nµy cßn gäi lµ “cã thÓ dù ®o¸n tríc ®îc”
Hoµng Anh TuÊn - Anh 9 - K38C - KTNT
10
Hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ th¬ng m¹i hµng ho¸ cña ViÖt Nam ®¸p øng yªu cÇu gia nhËp WTO
WTO chñ tr¬ng kh«ng h¹n chÕ sè lîng hµng ho¸ nhËp khÈu gi÷a c¸c níc thµnh
viªn.
Tuy nhiªn, WTO còng cho phÐp cã nh÷ng trêng hîp ngo¹i lÖ ®îc phÐp ¸p dông
c¸c h¹n chÕ sè lîng hµng ho¸ nhËp khÈu (QR), khi níc ®ã gÆp khã kh¨n vÒ c¸n c©n
thanh to¸n, hoÆc do tr×nh ®é ph¸t triÓn thÊp cña nÒn kinh tÕ trong níc, hoÆc v× nh÷ng
lý do vÒ m«i trêng, an ninh quèc gia. Tuy vËy, ®©y chØ lµ nh÷ng trêng hîp ®Æc biÖt,
cã tÝnh chÊt t¹m thêi, cÇn cã thêi h¹n cô thÓ ®Ó xo¸ bá h¼n.
1.1.3.7. QuyÒn ®îc khíc tõ vµ ®îc tù vÖ trong trêng hîp khÈn cÊp
Nguyªn t¾c nµy ®îc ghi nhËn trong GATT 1994. §iÒu XXV cña GATT 1994
cho phÐp trong mét sè trêng hîp thËt ®Æc biÖt, mét níc cã thÓ khíc tõ viÖc thùc hiÖn
mét hoÆc mét sè nghÜa vô cam kÕt. Tuy vËy, ®©y chØ lµ mét quyÒn hÕt søc t¹m thêi
vµ ph¶i ®îc 3/4 sè phiÕu biÓu quyÕt t¸n thµnh 9. §iÒu XIX cña GATT 1994 cßn cho
phÐp mét níc thµnh viªn ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p tù vÖ trong trêng hîp khÈn cÊp,
khi nÒn s¶n xuÊt trong níc bÞ hµng ho¸ nhËp khÈu ®e do¹. Víi quyÒn tù vÖ nµy, mçi
níc cã thÓ sö dông h×nh thøc t¨ng thuÕ nhËp khÈu vît møc trÇn cam kÕt hoÆc ¸p
dông h×nh thøc h¹n chÕ sè lîng hoÆc c¸c h×nh thøc kh¸c ®Ó h¹n chÕ nhËp khÈu, hç
trî s¶n xuÊt trong níc. Tuy vËy, biÖn ph¸p nµy chØ cã tÝnh t¹m thêi vµ ph¶i ¸p dông
b×nh ®¼ng, c«ng khai.
1.1.3.8. Nguyªn t¾c t«n träng c¸c tæ chøc quèc tÕ khu vùc
WTO lµ ®¹i diÖn cho th¬ng m¹i toµn cÇu, nhng vÉn thõa nhËn nh÷ng tæ chøc
kinh tÕ khu vùc ho¹t ®éng trong lÜnh vùc th¬ng m¹i quèc tÕ, miÔn lµ nh÷ng tæ chøc
nµy tu©n thñ nguyªn t¾c tù do ho¸ th¬ng m¹i, thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ më, híng
ngo¹i, kh«ng co côm, thùc hiÖn viÖc lo¹i bá dÇn hoÆc gi¶m dÇn c¸c hµng rµo quan
thuÕ, phi quan thuÕ g©y c¶n trë cho dßng th¬ng m¹i toµn cÇu. Do vËy, nguyªn t¾c
MFN ®îc miÔn trõ trong quan hÖ gi÷a c¸c níc thµnh viªn cña tæ chøc kinh tÕ, th¬ng
m¹i khu vùc díi h×nh thøc liªn minh thuÕ quan hoÆc khu vùc mËu dÞch tù do.
1.1.3.9. Nguyªn t¾c dµnh ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n cho c¸c níc ®ang ph¸t
triÓn vµ chËm ph¸t triÓn
PhÇn IV GATT 1994 thõa nhËn sù cÇn thiÕt ph¶i dµnh cho c¸c níc ®ang ph¸t
triÓn vµ chËm ph¸t triÓn nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n trong th¬ng m¹i quèc tÕ vÒ
hµng ho¸ vµ dÞch vô. §èi víi nh÷ng níc nµy, c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn sÏ
kh«ng yªu cÇu cã ®i cã l¹i trong c¸c cam kÕt, gi¶m hoÆc bá hµng rµo thuÕ quan hoÆc
phi thuÕ quan ®Ó c¸c níc ®ã cã thÓ tham gia ®Çy ®ñ vµo th¬ng m¹i th¬ng m¹i quèc
tÕ.
Trong ®iÒu kho¶n “hç trî kh¶ n¨ng” cña WTO, c¸c níc ph¸t triÓn cam kÕt
dµnh chÕ ®é u ®·i thuÕ quan phæ cËp (GSP) cho c¸c níc ®ang ph¸t triÓn vµ chÕ ®é u
®·i th¬ng m¹i ®Æc biÖt cho c¸c níc chËm ph¸t triÓn nhÊt.
1.1.4. HÖ thèng c¸c hiÖp ®Þnh cña WTO10
HÖ thèng c¸c hiÖp ®Þnh cña WTO ®Õn nay gåm cã:
9
Xem thªm kho¶n 3,4 §iÒu IX HiÖp ®Þnh thµnh lËp Tæ chøc Th¬ng m¹i ThÕ giíi (HiÖp ®Þnh WTO)
Xem thªm Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t trong kho¸ luËn
10
Hoµng Anh TuÊn - Anh 9 - K38C - KTNT
11
Hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ th¬ng m¹i hµng ho¸ cña ViÖt Nam ®¸p øng yªu cÇu gia nhËp WTO
(1) HiÖp ®Þnh Marrakesh thµnh lËp Tæ chøc Th¬ng m¹i thÕ giíi (HiÖp ®Þnh
WTO)
(2) C¸c HiÖp ®Þnh ®a biªn vÒ th¬ng m¹i hµng ho¸, trong ®ã gåm:
- HiÖp ®Þnh chung vÒ ThuÕ quan vµ Th¬ng m¹i (GATT 1994)
- C¸c HiÖp ®Þnh kÌm theo:
+ HiÖp ®Þnh vÒ thùc hiÖn §iÒu VII cña GATT 1994 (X¸c ®Þnh trÞ gi¸ tÝnh thuÕ
h¶i quan)
+ HiÖp ®Þnh vÒ Gi¸m ®Þnh hµng ho¸ tríc khi göi hµng (PSI)
+ HiÖp ®Þnh vÒ hµng rµo kü thuËt trong th¬ng m¹i (TBT)
+ HiÖp ®Þnh vÒ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p kiÓm dÞnh ®éng thùc vËt (SPS)
+ HiÖp ®Þnh vÒ Thñ tôc cÊp phÐp nhËp khÈu (ILP)
+ HiÖp ®Þnh vÒ C¸c biÖn ph¸p tù vÖ (AS)
+ HiÖp ®Þnh vÒ Trî gi¸ vµ C¸c biÖn ph¸p chèng trî gi¸ (SCM)
+ HiÖp ®Þnh vÒ thùc hiÖn §iÒu VI cña GATT 1994 (Chèng b¸n ph¸ gi¸ ADP)
+ HiÖp ®Þnh C¸c biÖn ph¸p ®Çu t liªn quan ®Õn th¬ng m¹i (TRIMs)
+ HiÖp ®Þnh vÒ Hµng dÖt may (ATC)
+ HiÖp ®Þnh N«ng nghiÖp (AA)
+ HiÖp ®Þnh vÒ Quy t¾c xuÊt xø hµng ho¸ (ROA)
(3) HiÖp ®Þnh chung vÒ th¬ng m¹i dÞch vô (GATS)
(4) HiÖp ®Þnh vÒ C¸c khÝa c¹nh liªn quan ®Õn th¬ng m¹i cña quyÒn së h÷u trÝ
tuÖ (TRIPS)
(5) B¶n tho¶ thuËn vÒ Quy t¾c vµ Thñ tôc gi¶i quyÕt tranh chÊp (DSU)
(6) C¬ chÕ rµ so¸t chÝnh s¸ch th¬ng m¹i (TPRM)
(7) HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i nhiÒu bªn
- HiÖp ®Þnh vÒ th¬ng m¹i m¸y bay d©n dông
- HiÖp ®Þnh vÒ mua s¾m chÝnh phñ
- HiÖp ®Þnh quèc tÕ vÒ b¬ s÷a
- HiÖp ®Þnh quèc tÕ vÒ thÞt bß
Nguån: Final Act embodying the Results of the Uruguay Round of Multilateral
Trade Negotiatons. The Uruguay Round - Trade Negotiations Committee
WTO chÞu tr¸ch nhiÖm gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn c¸c HiÖp ®Þnh nµy. Tæ chøc nµy
còng ®ãng vai trß lµ diÔn ®µn ®µm ph¸n gi÷a c¸c níc nh»m tù do ho¸ h¬n n÷a th¬ng
m¹i hµng ho¸ vµ th¬ng m¹i dÞch vô. Nã còng ®a ra mét c¬ chÕ gi¶i quyÕt c¸c tranh
chÊp th¬ng m¹i gi÷a c¸c níc thµnh viªn. BÊt cø níc thµnh viªn nµo cho r»ng th¬ng
m¹i cña m×nh bÞ ¶nh hëng bÊt lîi v× mét níc kh¸c kh«ng tu©n thñ c¸c quy t¾c, nÕu
kh«ng ®i ®Õn ®îc mét gi¶i ph¸p tho¶ ®¸ng th«ng qua tham vÊn song ph¬ng, cã thÓ
®a vÊn ®Ò ra WTO ®Ó gi¶i quyÕt. Mäi vÊn ®Ò quan träng thuéc thÈm quyÒn cña
WTO ®îc quyÕt ®Þnh t¹i Héi nghÞ Bé trëng c¸c níc thµnh viªn. Héi nghÞ hai n¨m
häp Ýt nhÊt mét lÇn.
Hoµng Anh TuÊn - Anh 9 - K38C - KTNT
12
Hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ th¬ng m¹i hµng ho¸ cña ViÖt Nam ®¸p øng yªu cÇu gia nhËp WTO
1.2. Nh÷ng quy ®Þnh c¬ b¶n VÒ th¬ng m¹i hµng ho¸ CñA WTO
1.2.1. Nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña WTO vÒ th¬ng m¹i hµng ho¸
ë phÇn trªn, chóng ta ®· t×m hiÓu vµ ph©n tÝch c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n nhÊt cña
Tæ chøc Th¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO) (gåm 9 nguyªn t¾c). §ã ®îc coi lµ nh÷ng
nguyªn t¾c nÒn t¶ng nh»m ®iÒu chØnh vµ chi phèi mäi quy ®Þnh, mäi ho¹t ®éng trong
tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc cña WTO tõ th¬ng m¹i hµng ho¸, th¬ng m¹i dÞch vô ®Õn së h÷u
trÝ tuÖ, gi¶i quyÕt tranh chÊp… Tuy nhiªn, ë tõng lÜnh vùc cô thÓ, WTO l¹i cã mét sè
nguyªn t¾c c¬ b¶n ®iÒu chØnh riªng cho lÜnh vùc ®ã. Trªn c¬ së nh vËy, chÕ ®Þnh th¬ng m¹i hµng ho¸ ®å sé cña WTO bao gåm HiÖp ®Þnh chung vÒ th¬ng m¹i vµ thuÕ
quan (GATT 1994) cïng 12 HiÖp ®Þnh vµ rÊt nhiÒu Phô lôc, QuyÕt ®Þnh, C¸c v¨n
b¶n diÔn gi¶i liªn quan kÌm theo ®îc x©y dùng dùa trªn bèn nguyªn t¾c c¬ b¶n sau
®©y:
Nguyªn t¾c thø nhÊt: ChØ sö dông thuÕ quan ®Ó b¶n hé nÒn s¶n xuÊt trong
níc. Theo nguyªn t¾c nµy, trong khi thõa nhËn c¸c níc cÇn theo ®uæi chÝnh s¸ch th¬ng m¹i më vµ tù do nhng ®ång thêi còng cho phÐp c¸c níc b¶o hé nÒn s¶n xuÊt
trong níc tr¸nh sù c¹nh tranh cña níc ngoµi, miÔn lµ sù b¶o hé nµy chØ ®îc thùc
hiÖn th«ng qua thuÕ quan vµ chØ ë møc thÊp. §Ó ®¹t ®îc ®iÒu ®ã, nguyªn t¾c nµy
nghiªm cÊm c¸c níc sö dông c¸c h¹n chÕ ®Þnh lîng, trõ nh÷ng trêng hîp ngo¹i lÖ.
Nguyªn t¾c chèng h¹n chÕ ®Þnh lîng ®· dh cñng cè thªm t¹i Vßng ®µm ph¸n
Uruguay.
Nguyªn t¾c thø hai: CÇn gi¶m thuÕ quan vµ cam kÕt rµng buéc kh«ng t¨ng
thªm. Nguyªn t¾c nµy quy ®Þnh vÒ viÖc gi¶m vµ xo¸ bá thuÕ quan vµ c¸c rµo c¶n th¬ng m¹i kh¸c th«ng qua ®µm ph¸n ®a ph¬ng. Møc gi¶m thuÕ quan ®îc liÖt kª trªn
c¬ së dßng thuÕ quan trong Danh môc nhîng bé cña mçi níc. Møc thuÕ trong Danh
môc nhîng bé nµy cßn ®îc gäi lµ møc thuÕ rµng buéc. C¸c níc kh«ng ®îc phÐp
n©ng thuÕ suÊt vît qu¸ møc thuÕ rµng buéc ghi trong Danh môc.
Nguyªn t¾c thø ba: Th¬ng m¹i theo quy chÕ Tèi huÖ quèc. Nguyªn t¾c nµy
yªu cÇu c¸c níc tiÕn hµnh bu«n b¸n mµ kh«ng ®îc ph©n biÖt ®èi xö gi÷a c¸c níc
xuÊt khÈu hoÆc gi÷a c¸c níc nhËp khÈu hµng ho¸ ®ã. Nguyªn t¾c nµy ®îc thÓ hiÖn
cô thÓ trong quy ®Þnh vÒ §èi xö Tèi huÖ quèc (MFN). Trêng hîp ngo¹i lÖ ®Æc biÖt
cña nguyªn t¾c nµy lµ tho¶ thuËn u ®·i khu vùc.
Nguyªn t¾c thø t: §èi xö quèc gia. Nguyªn t¾c nµy yªu cÇu c¸c níc kh«ng
®îc ®¸nh thuÕ néi ®Þa nh thuÕ doanh thu hay thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng vµo c¸c s¶n phÈm
nhËp khÈu, sau khi hµng ho¸ ®ã ®· vµo thÞ trêng néi ®Þa vµ nép thuÕ nhËp khÈu t¹i
biªn giíi, theo møc thuÕ cao h¬n møc thuÕ ®¸nh vµo s¶n phÈm néi ®Þa t¬ng tù.
1.2.1. Quy ®Þnh cô thÓ vÒ §èi xö Tèi huÖ quèc vµ §èi xö quèc gia
1.2.1.1. §èi xö Tèi huÖ quèc (MFN)
Theo §iÒu I HiÖp ®Þnh chung vÒ Th¬ng m¹i vµ ThuÕ quan (GATT 1994), chÕ
®é §èi xö Tèi huÖ quèc (MFN) yªu cÇu mét níc thµnh viªn ph¶i ¸p dông thuÕ quan
Hoµng Anh TuÊn - Anh 9 - K38C - KTNT
13
Hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ th¬ng m¹i hµng ho¸ cña ViÖt Nam ®¸p øng yªu cÇu gia nhËp WTO
vµ c¸c quy ®Þnh kh¸c ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu tõ c¸c níc thµnh viªn kh¸c nhau
(hoÆc hµng ho¸ xuÊt khÈu tíi c¸c níc thµnh viªn kh¸c nhau) mét c¸ch b×nh ®¼ng,
kh«ng ph©n biÖt ®èi xö. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ nÕu mét níc thµnh viªn dµnh cho s¶n
phÈm tõ bÊt kú níc thµnh viªn nµo møc thuÕ quan hay bÊt kú mét u ®·i nµo kh¸c th×
còng ph¶i dµnh møc thuÕ quan hoÆc u ®·i ®ã cho s¶n phÈm t¬ng tù cña tÊt c¶ c¸c níc thµnh viªn kh¸c mét c¸ch ngay lËp tøc vµ v« ®iÒu kiÖn.
H¬n thÕ n÷a, nghÜa vô ®èi xö Tèi huÖ quèc kh«ng chØ h¹n chÕ ë thuÕ quan mµ
cßn ¸p dông ®èi víi: (i) bÊt kú kho¶n phÝ nµo liªn quan tíi nhËp khÈu vµ xuÊt khÈu;
(ii) ph¬ng ph¸p ®¸nh thuÕ vµ c¸c kho¶n phÝ nãi trªn; (iii) nh÷ng quy t¾c vµ thñ tôc
liªn quan ®Õn xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu; (iv) thuÕ vµ phÝ néi ®Þa ®èi víi hµng nhËp
khÈu vµ c¸c luËt lÖ, quy ®Þnh, ®iÒu kiÖn ¶nh hëng ®Õn viÖc b¸n hµng.
Tuy vËy, vÉn cã nh÷ng ngo¹i lÖ ®èi víi nguyªn t¾c nµy. §iÒu XXIV GATT
1994 quy ®Þnh c¸c trêng hîp ngo¹i lÖ ®èi víi th¬ng m¹i gi÷a c¸c níc thµnh viªn cña
c¸c liªn minh thuÕ quan hoÆc khu vùc th¬ng m¹i tù do, hay c¸c níc cã chung ®êng
biªn giíi, ®îc hëng thuÕ suÊt u ®·i hay ®îc miÔn gi¶m thuÕ. Mét ngo¹i lÖ kh¸c t¹o
ra qua HÖ thèng u ®·i thuÕ quan phæ cËp (GSP). Theo hÖ thèng nµy, c¸c níc ph¸t
triÓn ¸p dông thuÕ suÊt u ®·i hoÆc miÔn gi¶m thuÕ cho hµng ho¸ nhËp khÈu tõ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, nhng l¹i ¸p dông thuÕ suÊt MFN cho hµng ho¸ nhËp khÈu tõ c¸c
quèc gia kh¸c. §iÒu XX cña GATT 1994 quy ®Þnh vÒ c¸c ngo¹i lÖ chung, theo ®ã
nguyªn t¾c nµy kh«ng ¸p dông trong c¸c trêng hîp ®Ó b¶o vÖ ®¹o ®øc c«ng céng;
søc khoÎ vµ cuéc sèng cña con ngêi, ®éng thùc vËt; di s¶n quèc gia; nguån tµi
nguyªn cã thÓ c¹n kiÖt; nh»m thùc hiÖn mét kÕ ho¹ch æn ®Þnh kinh tÕ cña chÝnh phñ;
b¶o ®¶m sù t«n träng ph¸p luËt vµ c¸c quy t¾c kh«ng tr¸i víi quy ®Þnh cña HiÖp
®Þnh; nh»m ph©n phèi mét s¶n phÈm thuéc diÖn khan hiÕm chung trong níc hay t¹i
mét ®Þa ph¬ng; nh»m b¶o vÖ an ninh vµ bÝ mËt cña quèc gia; hoÆc liªn quan ®Õn lao
®éng tï nh©n.
1.2.1.2. §èi xö quèc gia (NT)
Nh trªn ®· nªu, nguyªn t¾c ®èi xö Tèi huÖ quèc yªu cÇu c¸c thµnh viªn kh«ng
ph©n biÖt ®èi xö gi÷a c¸c níc. Nguyªn t¾c §èi xö quèc gia (NT) bæ sung cho ®èi xö
Tèi huÖ quèc. Theo nguyªn t¾c NT quy ®Þnh t¹i §iÒu III GATT 1994, mét mÆt hµng
nhËp khÈu sau khi ®· ®i qua biªn giíi vµ ®· tr¶ c¸c kho¶n thuÕ quan còng nh c¸c
kho¶n phÝ kh¸c sÏ kh«ng bÞ ®èi xö kÐm u ®·i h¬n so víi c¸c s¶n phÈm néi ®Þa t¬ng
tù. Nãi c¸ch kh¸c, nguyªn t¾c nµy yªu cÇu c¸c níc thµnh viªn ®èi xö víi c¸c hµng
nhËp khÈu trªn cïng c¬ së nh hµng s¶n xuÊt trong níc.
V× vËy, c¸c níc kh«ng ®îc phÐp ®¸nh c¸c kho¶n thuÕ néi ®Þa (vÝ dô thuÕ doanh
thu hay thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng VAT) víi møc thuÕ suÊt cao h¬n møc ¸p dông cho c¸c
s¶n phÈm néi ®Þa t¬ng øng ®èi víi hµng nhËp khÈu sau khi nã ®· thanh to¸n c¸c
kho¶n thuÕ quan t¹i biªn giíi. T¬ng tù nh vËy, c¸c quy ®Þnh t¸c ®éng ®Õn viÖc mua
b¸n s¶n phÈm t¹i thÞ trêng trong níc còng kh«ng thÓ ¸p dông nghiªm ngÆt h¬n ®èi
víi hµng nhËp khÈu.
Hoµng Anh TuÊn - Anh 9 - K38C - KTNT
14
Hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ th¬ng m¹i hµng ho¸ cña ViÖt Nam ®¸p øng yªu cÇu gia nhËp WTO
1.2.3. Nh÷ng quy ®Þnh vÒ thuÕ quan cña WTO
1.2.3.1. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm cña thuÕ quan
ThuÕ quan lµ lo¹i thuÕ lÊy vËt phÈm xuÊt khÈu qua biªn giíi quèc gia hay qu¸
c¶nh lµm ®èi tîng thu thuÕ, t¹o thµnh kho¶n thu nhËp thuÕ cña Nhµ níc do h¶i quan
thùc hiÖn.
Môc ®Ých thu thuÕ quan trong thêi kú x· héi phong kiÕn vµ tríc ®ã chñ yÕu lµ
®Ó t¨ng thu nhËp tµi chÝnh quèc gia. Sau khi ph¬ng thøc s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa
ph¸t triÓn, thuÕ quan kh«ng chØ lµ nguån thu tµi chÝnh, mµ cßn lµ c«ng cô thùc hiÖn
chÝnh s¸ch kinh tÕ th¬ng m¹i cña c¸c níc cËn vµ hiÖn ®¹i.
Theo nh÷ng tiªu chÝ kh¸c nhau, ngêi ta cã thÓ ph©n lo¹i vµ gäi tªn thuÕ quan
theo nhiÒu c¸ch. VÝ dô: theo híng lu th«ng hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu cã thuÕ quan
xuÊt khÈu, thuÕ quan nhËp khÈu, thuÕ qu¸ c¶nh; theo ph¬ng ph¸p ®¸nh thuÕ cã thuÕ
quan tÝnh theo gi¸, thuÕ quan tÝnh theo lîng, thuÕ quan hçn hîp; theo møc u ®·i cã
thuÕ quan th«ng thêng, thuÕ quan u ®·i, thuÕ quan u ®·i ®Æc biÖt, thuÕ quan ®·i ngé
Tèi huÖ quèc... MÆc dï cã thÓ ph©n ra nhiÒu lo¹i thuÕ nh vËy nhng thuÕ quan nãi
chung cã nh÷ng ®Æc ®iÓm chñ yÕu sau:
- T¹o nguån thu cho ng©n s¸ch.
- B¶o hé vµ thóc ®Èy s¶n xuÊt néi ®Þa ph¸t triÓn.
- C¶n trë sù ph¸t triÓn cña th¬ng m¹i.
Trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸ hiÖn nay, WTO, còng nh c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc
tÕ kh¸c, lu«n coi môc tiªu quan träng cña m×nh lµ tù do th¬ng m¹i, huû bá hoÆc c¾t
gi¶m rµo c¶n th¬ng m¹i, trong ®ã cã thuÕ quan.
1.2.3.2. Quy ®Þnh vÒ thuÕ quan
WTO thõa nhËn thuÕ quan lµ c«ng cô b¶o hé hîp ph¸p duy nhÊt ®Ó b¶o hé c¸c
ngµnh s¶n xuÊt trong níc, cßn c¸c hµng rµo phi thuÕ ph¶i ®îc b·i bá. Së dÜ nh vËy lµ
do thuÕ quan lµ biÖn ph¸p b¶o hé Ýt bãp mÐo th¬ng m¹i nhÊt vµ còng lµ biÖn ph¸p
mang tÝnh minh b¹ch h¬n c¶.
ThuÕ ho¸: chØ sö dông thuÕ quan
Do tÝnh râ rµng vµ dÔ ®µm ph¸n c¾t gi¶m cña thuÕ quan, c¸c thµnh viªn WTO
tho¶ thuËn mét c¸ch thøc míi cho viÖc tiÕp cËn thÞ trêng lµ "chØ sö dông thuÕ quan".
C¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ sè lîng tån t¹i tríc vßng Uruguay nay ph¶i tiÕn hµnh "thuÕ
ho¸" (Tariffication) tøc lµ chuyÓn biÖn ph¸p phi thuÕ ®ã thµnh mét møc thuÕ quan
bæ sung cã t¸c dông t¬ng ®¬ng. Møc thuÕ ®¹t ®îc sau khi thuÕ ho¸ sÏ tiÕp tôc ®îc
rµng buéc vµ c¾t gi¶m th«ng qua ®µm ph¸n. Trong t¬ng lai 95% sè hµng ho¸ trong
mËu dÞch quèc tÕ sÏ ®îc ®iÒu tiÕt chñ yÕu b»ng c«ng cô thuÕ quan.
C¾t gi¶m thuÕ
Tõ khi ra ®êi cho ®Õn nay, GATT, mµ nay lµ WTO, ®· bá ra rÊt nhiÒu nç lùc ®Ó
c¾t gi¶m thuÕ quan ®¸nh vµo hµng ho¸ nhËp khÈu. Cã thÓ thÊy trong tÊt c¶ 8 vßng
®µm ph¸n tõ n¨m 1947 ®Õn n¨m 1994, chñ ®Ò chÝnh vÉn lµ c¾t gi¶m vµ rµng buéc
Hoµng Anh TuÊn - Anh 9 - K38C - KTNT
15
Hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ th¬ng m¹i hµng ho¸ cña ViÖt Nam ®¸p øng yªu cÇu gia nhËp WTO
thuÕ quan. Víi c¸c níc ph¸t triÓn th× viÖc thùc hiÖn c¾t gi¶m thuÕ quan kh«ng ph¶i
lµ khã kh¨n. Nhng víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, vèn cã nguån thu ng©n s¸ch h¹n hÑp
vµ søc c¹nh tranh cña s¶n xuÊt trong níc yÕu kÐm th× ®©y qu¶ lµ mét vÊn ®Ò nan
gi¶i. Tuy vËy, c¸c thµnh viªn cña GATT ®· ®¹t ®îc tho¶ thuËn gi¶m thuÕ cho 89.000
h¹ng môc hµng ho¸. Riªng ë vßng ®µm ph¸n Uruguay, c¸c cam kÕt c¾t gi¶m vµ rµng
buéc thuÕ quan ®èi víi hµng nhËp khÈu cña c¸c níc thµnh viªn ®· lªn tíi 22.500
trang v¨n b¶n.
B¶ng 1: Møc thuÕ trung b×nh tríc vµ sau Vßng Uruguay
§¬n vÞ: %
Tªn níc
C¸c níc c«ng nghiÖp
Mü
EU
NhËt
Níc kh¸c
Níc ®ang ph¸t triÓn
Mü la-tinh
Ch©u ¸
Ch©u Mü
Ch©u ¢u
Níc cã nÒn kinh tÕ
chuyÓn ®æi
C¸c níc
c«ng nghiÖp
N¬i ®Õn
C¸c níc ®ang
ph¸t triÓn
C¸c níc cã nÒn
kinh tÕ chuyÓn ®æi
Tríc
Sau
Møc
gi¶m
Tríc
Sau
Møc
gi¶m
Tríc
Sau
Møc
gi¶m
5,5
4,4
5,8
6,2
4,9
6,9
4,4
7,8
8,4
9,5
3,0
1,9
3,5
3,6
2,4
4,8
3,2
5,2
6,7
7,3
45
57
40
42
51
30
27
33
20
23
14,9
13,6
18,4
14,1
12,4
10,0
13,4
9,6
2,5
18,6
10,7
10,2
13,8
9,3
9,0
7,1
10,1
6,7
1,1
14,9
28
25
25
34
35
29
25
30
56
20
10,4
8,3
10,6
14,0
9,6
12,1
5,1
13,7
5,0
16,0
7,7
6,1
7,9
10,9
7,0
8,8
2,9
9,7
2,8
13,9
26
27
25
22
27
27
43
29
44
13
5,9
3,6
39
20,8
15,7
25
0,4
0,3
25
Nguån: World Bank
ViÖc c¾t gi¶m thuÕ quan ®em ®Õn cho c¸c doanh nghiÖp vµ ngêi tiªu dïng c¬
héi ®îc mua hµng hay thiÕt bÞ vËt t ®Çu vµo cïng chÊt lîng víi gi¸ thÊp h¬n. Mét khi
thiÕt bÞ, nguyªn vËt liÖu ®Çu vµo rÎ h¬n th× s¶n phÈm ®Çu ra cña c¸c nhµ s¶n xuÊt
trong níc còng cã søc c¹nh tranh h¬n. §ång thêi, thuÕ nhËp khÈu gi¶m sÏ kÝch thÝch
nhËp khÈu. V× thÕ c¸c doanh nghiÖp trong níc ph¶i c¹nh tranh ngµy cµng trùc diÖn
h¬n víi hµng ngo¹i nhËp. Tuy vËy, cã thÓ rót ra mét ®iÒu lµ c¾t gi¶m thuÕ quan
kh«ng nh÷ng ®em l¹i lîi Ých cho níc xuÊt khÈu mµ cßn khuyÕn khÝch c¸c níc nhËp
khÈu n©ng cao ®îc n¨ng lùc c¹nh tranh cho s¶n phÈm cña m×nh mét khi hä thùc sù
cè g¾ng.
Rµng buéc thuÕ quan
Khi c¸c níc ®· c«ng bè biÓu thuÕ cña m×nh cïng víi sù c¾t gi¶m thuÕ th× ®ång
thêi còng ph¶i cam kÕt kh«ng t¨ng thuÕ vît qu¸ møc ®· ®a ra. ViÖc cam kÕt kh«ng
t¨ng thuÕ nµy gäi lµ Rµng buéc ThuÕ quan (Tariff Binding) vµ møc thuÕ ®ã gäi lµ
ThuÕ suÊt Rµng buéc (Bound Tariff Rates).
Hoµng Anh TuÊn - Anh 9 - K38C - KTNT
16
Hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ th¬ng m¹i hµng ho¸ cña ViÖt Nam ®¸p øng yªu cÇu gia nhËp WTO
Trªn thùc tÕ, cã thÓ gÆp tíi 3 lo¹i rµng buéc thuÕ quan t¬ng øng víi møc ®é
rµng buéc:
- ThuÕ suÊt rµng buéc cao h¬n thuÕ suÊt thùc tÕ ®ang ¸p dông. Trêng hîp nµy
hay gÆp ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. Møc thuÕ rµng buéc ®îc gäi lµ møc thuÕ trÇn. V×
gi÷a møc thuÕ thùc tÕ vµ møc thuÕ trÇn cã mét kho¶ng c¸ch nªn níc cam kÕt rµng
buéc thuÕ hoµn toµn cã thÓ t¨ng thuÕ suÊt thùc tÕ cña m×nh mµ vÉn kh«ng vi ph¹m
cam kÕt.
- ThuÕ suÊt rµng buéc b»ng thuÕ suÊt thùc tÕ ¸p dông.
- ThuÕ suÊt rµng buéc thÊp h¬n thuÕ suÊt thùc tÕ ¸p dông.
Hai trêng hîp sau thêng gÆp ë c¸c níc ph¸t triÓn. C¸c níc nµy tù tin vÒ kh¶
n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ níc m×nh tríc nh÷ng hµng ho¸ nhËp khÈu chÞu thuÕ
suÊt thÊp. V× thÕ, hä s½n sµng ®a ra thuÕ suÊt rµng buéc b»ng, thËm chÝ thÊp h¬n
thuÕ suÊt thùc tÕ ¸p dông, thÓ hiÖn thiÖn chÝ gi¶m thuÕ vµ sù chuÈn bÞ chu ®¸o, kü
cµng trong lÞch tr×nh gi¶m thuÕ ®Ó ®¹t ®îc thuÕ suÊt rµng buéc trong mét kho¶ng
thêi gian cô thÓ.
§èi víi c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp, c¸c níc thµnh viªn cam kÕt rµng buéc thuÕ
quan ®èi víi 100% c¸c mÆt hµng, HÇu nh tÊt c¶ c¸c h¹n chÕ kh¸c ®Òu ®îc quyÒn
chuyÓn sang thuÕ. Cßn trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp, c¸c níc ph¸t triÓn t¨ng møc cam
kÕt rµng buéc tõ 77% lªn 99% mÆt hµng, c¸c níc ®ang ph¸t triÓn còng t¨ng tõ 21%
lªn 73%, c¸c níc cã nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi t¨ng tõ 73% lªn 98%. C¸c con sè nµy
®¶m b¶o møc ®é tiÕp cËn thÞ trêng an toµn h¬n cho c¸c nhµ ®Çu t vµ kinh doanh
quèc tÕ.
WTO cã thÓ chÊp nhËn viÖc ph¸ bá cam kÕt rµng buéc thuÕ trong mét sè trêng
hîp ngo¹i lÖ nhng sau ®ã, níc ph¸ bá cam kÕt rµng buéc thuÕ ph¶i ®Òn bï cho phÇn
th¬ng m¹i mµ c¸c b¹n hµng bÞ mÊt ®i.
Kh«ng ph©n biÖt ®èi xö
ThuÕ quan ph¶i ®îc ¸p dông trªn nguyªn t¾c Tèi huÖ quèc (MFN) cho tÊt c¶
c¸c thµnh viªn cña WTO. Mµ chÕ ®é MFN cña WTO, nh ®· ®îc nghiªn cøu ë phÇn
tríc, lµ chÕ ®é MFN ®a ph¬ng, v« ®iÒu kiÖn. V× thÕ, nÕu mét níc, th«ng qua ®µm
ph¸n, gi¶m thuÕ quan cho mét mÆt hµng nhÊt ®Þnh cña mét níc kh¸c th× còng ph¶i
gi¶m thuÕ quan cho mÆt hµng ®ã cña tÊt c¶ c¸c thµnh viªn cña WTO cßn l¹i mét
c¸ch v« ®iÒu kiÖn vµ ngay lËp tøc. §©y lµ mét ®iÒu hÕt søc quý gi¸ v× bÊt kú mét
quèc gia nµo gia nhËp WTO vµo thêi ®iÓm hiÖn nay sÏ ®îc hëng ngay lËp tøc vµ v«
®iÒu kiÖn kÕt qu¶ cña suèt h¬n 50 n¨m víi 8 vßng ®µm ph¸n rßng r· c¾t gi¶m thuÕ
quan ®a ph¬ng mµ kh«ng ph¶i mÊt mét c«ng søc g×. Quèc gia ®ã ®¬ng nhiªn ®îc hëng thuÕ quan MFN vµ c¸c u ®·i liªn quan tíi thñ tôc vÒ thuÕ kh¸c cña tÊt c¶ c¸c
thµnh viªn cña WTO dùa trªn c¬ së kh«ng ph©n biÖt ®èi xö.
1.2.4. Nh÷ng quy ®Þnh vÒ c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan cña WTO
WTO thõa nhËn thuÕ quan lµ c«ng cô b¶o hé hîp ph¸p trong níc. Ngoµi thuÕ
quan ra, c¸c hµng rµo c¶n trë th¬ng m¹i kh¸c ph¶i bÞ lo¹i bá. Tuy nhiªn, c¸c thµnh
Hoµng Anh TuÊn - Anh 9 - K38C - KTNT
17
Hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ th¬ng m¹i hµng ho¸ cña ViÖt Nam ®¸p øng yªu cÇu gia nhËp WTO
viªn cã thÓ sö dông c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ ®Ó h¹n chÕ nhËp khÈu trong nh÷ng trêng
hîp cÇn thiÕt ®Ó ®¶m b¶o an ninh quèc gia, v¨n ho¸ truyÒn thèng, m«i trêng, søc
khoÎ con ngêi... Theo WTO, cã nh÷ng biÖn ph¸p phi thuÕ quan chñ yÕu sau:
1.2.4.1. CÊm xuÊt khÈu, cÊm nhËp khÈu
Nguyªn t¾c tù do ho¸ th¬ng m¹i cña WTO kh«ng cho phÐp c¸c níc sö dông
biÖn ph¸p cÊm xuÊt khÈu hay cÊm nhËp khÈu v× ®iÒu ®ã sÏ ¶nh hëng ®Õn luång lu
chuyÓn hµng ho¸ gi÷a c¸c quèc gia víi nhau, h¹n chÕ sù ph¸t triÓn cña th¬ng m¹i
thÕ giíi. Do ®ã, §iÒu XI GATT 1994 quy ®Þnh: "Kh«ng mét níc thµnh viªn nµo ®îc
sö dông mét biÖn ph¸p cÊm hay h¹n chÕ nµo trõ thuÕ quan, dï mang h×nh thøc h¹n
ng¹ch, giÊy phÐp nhËp khÈu hay xuÊt khÈu hoÆc c¸c biÖn ph¸p kh¸c nh»m vµo viÖc
nhËp khÈu tõ bÊt kú mét níc thµnh viªn kh¸c" (§iÒu XI.1 - GATT 1994).
1.2.4.2. H¹n ng¹ch
H¹n ng¹ch lµ biÖn ph¸p h¹n chÕ sè lîng xuÊt, nhËp khÈu. Cã hai lo¹i h¹n
ng¹ch:
- H¹n ng¹ch xuÊt khÈu (Export quotas): H¹n ng¹ch xuÊt khÈu lµ c¸c h¹n chÕ vÒ
giíi h¹n trÇn do níc xuÊt khÈu ¸p ®Æt cho tæng gi¸ trÞ hoÆc tæng khèi lîng cña mét
sè s¶n phÈm nhÊt ®Þnh. H¹n ng¹ch xuÊt khÈu ®îc ®Æt ra ®Ó b¶o vÖ c¸c nhµ s¶n xuÊt
vµ tiªu dïng trong níc khái sù thiÕu hôt t¹m thêi cña c¸c s¶n phÈm vµ ®Ó c¶i thiÖn
gi¸ cña c¸c s¶n phÈm trªn thÞ trêng thÕ giíi b»ng viÖc thu hÑp nguån cung cÊp
chóng.
- H¹n ng¹ch nhËp khÈu (Import quotas): H¹n ng¹ch nhËp khÈu lµ sù h¹n chÕ
trùc tiÕp vÒ khèi lîng hoÆc gi¸ trÞ nhËp khÈu cña nh÷ng lo¹i hµng ho¸ nhÊt ®Þnh ®îc
phÐp mang tõ níc ngoµi vµo trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh, thêng lµ mét n¨m. ë c¸c
níc ph¸t triÓn, h¹n ng¹ch nhËp khÈu ®îc ¸p dông ®Ó b¶o vÖ n«ng nghiÖp, vÝ dô h¹n
ng¹ch nhËp khÈu pho-m¸t, ®êng ë Mü vµ EU. Cßn c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn quy
®Þnh h¹n ng¹ch nhËp khÈu ®Ó b¶o vÖ s¶n xuÊt néi ®Þa, hç trî s¶n xuÊt hµng thay thÕ
nhËp khÈu mµ phÇn lín lµ c«ng nghÖ chÕ t¹o hay c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ ®Ó c©n
b»ng c¸n c©n thanh to¸n.
ViÖc quy ®Þnh h¹n ng¹ch hoµn toµn kh«ng cã lîi cho tiªu dïng. X· héi ph¶i bá
ra kho¶n chi phÝ cho viÖc b¶o hé s¶n xuÊt néi ®Þa kÐm hiÖu qu¶. H¹n ng¹ch c¶n trë
tù do lu th«ng hµng ho¸ trªn thÞ trêng thÕ giíi. V× vËy, §iÒu XI GATT 1994 quy
®Þnh: "Kh«ng mét níc thµnh viªn nµo ®îc sö dông mét biÖn ph¸p cÊm hay h¹n chÕ
nµo trõ thuÕ quan, dï mang h×nh thøc h¹n ng¹ch, giÊy phÐp nhËp khÈu hay xuÊt
khÈu hoÆc c¸c biÖn ph¸p kh¸c nh»m vµo viÖc nhËp khÈu tõ bÊt kú mét níc thµnh
viªn kh¸c" (§iÒu XI.1 - GATT 1994).
Tuy vËy, WTO còng vÉn cho phÐp ®îc sö dông h¹n ng¹ch trong mét sè trêng
hîp ngo¹i lÖ: ®¶m b¶o an ninh l¬ng thùc (§iÒu XI.2.a); ¸p dông c¸c tiªu chuÈn hay
quy chÕ vÒ ph©n lo¹i, xÕp h¹ng, tiÕp thÞ c¸c s¶n phÈm trªn thÞ trêng quèc tÕ (§iÒu
XI.2.b); triÓn khai c¸c biÖn ph¸p cña chÝnh phñ ®îc ¸p dông ®èi víi n«ng s¶n (§iÒu
XI.2.c); b¶o vÖ t×nh h×nh tµi chÝnh ®èi ngo¹i vµ c¸n c©n thanh to¸n (§iÒu XII); vµ
Hoµng Anh TuÊn - Anh 9 - K38C - KTNT
18
Hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ th¬ng m¹i hµng ho¸ cña ViÖt Nam ®¸p øng yªu cÇu gia nhËp WTO
c¸c ngo¹i lÖ chung: ®Ó b¶o vÖ ®¹o ®øc x· héi; ®Ó b¶o vÖ cuéc sèng cña con ng êi,
®éng vËt, thùc vËt; ®Ó b¶o ®¶m sù t«n träng ph¸p luËt vµ c¸c quy t¾c kh«ng bÊt cËp
víi c¸c quy ®Þnh cña GATT; ®Ó b¶o vÖ di s¶n quèc gia cã gi¸ trÞ nghÖ thuËt, lÞch sö
hay kh¶o cæ... (§iÒu XX) hay ®Ó b¶o vÖ c¸c quyÒn lîi thiÕt yÕu tíi an ninh, duy tr×
hoµ b×nh vµ an ninh quèc tÕ (§iÒu XXI).
C¸c níc thµnh viªn WTO sau khi ®· viÖn dÉn ®Õn c¸c ngo¹i lÖ nãi trªn, cßn
ph¶i cam kÕt tr¸nh g©y tæn h¹i cho quyÒn lîi kinh tÕ cña bÊt kú níc thµnh viªn nµo.
Trong trêng hîp c¸c h¹n ng¹ch ®îc ¸p dông víi hµng nhËp khÈu cã tÝnh chÊt kÐo dµi
vµ cã thÓ dÉn tíi sù mÊt th¨ng b»ng chung lµm gi¶m khèi lîng th¬ng m¹i quèc tÕ th×
vÊn ®Ò sÏ ®îc ®a ra th¶o luËn bëi tÊt c¶ c¸c thµnh viªn WTO.
Khi ¸p dông h¹n ng¹ch, c¸c níc cßn ph¶i tu©n theo nguyªn t¾c kh«ng ph©n
biÖt ®èi xö. Tøc lµ viÖc h¹n chÕ hµng xuÊt, nhËp khÈu ph¶i ®îc ¸p dông cho nh÷ng
mÆt hµng t¬ng tù xuÊt khÈu ®i hoÆc nhËp khÈu tõ tÊt c¶ c¸c níc thµnh viªn WTO
(§iÒu XIII.1).
§iÒu XIII.2 cßn quy ®Þnh khi ¸p dông h¹n ng¹ch nhËp khÈu víi mét s¶n phÈm,
c¸c níc sÏ cè g¾ng ®¹t ®Õn sù ph©n bæ s¶n phÈm ®ã gÇn s¸t nhÊt víi thùc tr¹ng th¬ng m¹i khi kh«ng cã h¹n ng¹ch, theo c¸c quy ®Þnh sau:
- Khi cã thÓ tiÕn hµnh ®îc, ph¶i x¸c ®Þnh vµ c«ng bè tæng h¹n ng¹ch cho phÐp
nhËp khÈu còng nh c«ng bè mäi thay ®æi liªn quan.
- Khi kh«ng thÓ x¸c ®Þnh ®îc tæng h¹n ng¹ch, c¸c h¹n chÕ vÒ sè lîng cã thÓ ®îc ¸p dông b»ng giÊy phÐp nhËp khÈu kh«ng h¹n ng¹ch ®Ó thay thÕ.
- Khi h¹n ng¹ch ®îc ph©n bæ gi÷a c¸c níc xuÊt khÈu, níc ¸p dông h¹n ng¹ch
cã thÓ tho¶ thuËn víi c¸c níc cã quyÒn lîi ®¸ng kÓ trong viÖc c¸c s¶n phÈm ®ã vÒ
møc ph©n bæ.
1.2.4.3. CÊp phÐp nhËp khÈu
C¸c thñ tôc cÊp phÐp nhËp khÈu quèc gia cã thÓ t¸c ®éng kh«ng cã lîi ®Õn qu¸
tr×nh nhËp khÈu, ®Æc biÖt nÕu nh÷ng thñ tôc ®ã kh«ng minh b¹ch hoÆc g©y chËm trÔ
kh«ng cÇn thiÕt trong viÖc cÊp phÐp. HiÖp ®Þnh vÒ thñ tôc cÊp phÐp nhËp khÈu
(Agreement on Import Licensing Procedures - HiÖp ®Þnh ILP) ®Ò ra nh÷ng nguyªn
t¾c vµ quy t¾c cô thÓ ®Ó kh¼ng ®Þnh r»ng qu¸ tr×nh th¬ng m¹i quèc tÕ kh«ng bÞ c¶n
trë do viÖc ¸p dông nh÷ng thñ tôc cÊp phÐp nhËp khÈu kh«ng thÝch hîp vµ nh÷ng thñ
tôc ®ã ph¶i ®îc thùc hiÖn mét c¸ch c«ng b»ng vµ hîp lý.
§Ó bu«n b¸n thuËn lîi, quan ®iÓm c¬ b¶n cña GATT quy ®Þnh lµ nh÷ng ®ßi hái
vÒ thñ tôc vµ lËp chøng tõ xuÊt nhËp khÈu cÇn duy tr× ë møc tèi thiÓu. Tuy nhiªn,
GATT thõa nhËn r»ng thêng víi nh÷ng lý do kh¸c nhau, c¸c níc yªu cÇu c¸c nhµ
nhËp khÈu ph¶i cã giÊy phÐp nhËp khÈu. ChÕ ®é cÊp phÐp nh vËy cã thÓ ®îc ¸p dông
®Ó qu¶n lý vÒ h¹n chÕ ®Þnh lîng, trong nh÷ng trêng hîp cÇn thiÕt nhÊt ®Þnh cho phÐp
c¸c níc thµnh viªn ¸p dông nh÷ng h¹n chÕ Êy. Còng cã thÓ ®îc sö dông chÕ ®é nµy
®Ó gi¸m s¸t thèng kª th¬ng m¹i hoÆc gi¸ c¶ cña mét sè hµng ho¸ nhÊt ®Þnh.
Hoµng Anh TuÊn - Anh 9 - K38C - KTNT
19
Hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ th¬ng m¹i hµng ho¸ cña ViÖt Nam ®¸p øng yªu cÇu gia nhËp WTO
§iÒu 1 HiÖp ®Þnh ILP ®Ò ra nh÷ng quy t¾c cho viÖc ¸p dông vµ thi hµnh c¸c thñ
tôc nhµ níc vÒ cÊp phÐp nhËp khÈu. HiÖp ®Þnh ®Þnh nghÜa “viÖc cÊp phÐp nhËp khÈu”
lµ “c¸c thñ tôc hµnh chÝnh … yªu cÇu xuÊt tr×nh ®¬n xin cÊp … cho c¬ quan qu¶n lý
liªn quan, lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt cho viÖc nhËp khÈu… hµng ho¸”.
HiÖp ®Þnh ILP b¾t buéc c¸c níc thµnh viªn c«ng bè tÊt c¶ quy ®Þnh vÒ thñ tôc
cÊp phÐp nhËp khÈu, ®Ó c¸c nhµ nhËp khÈu, xuÊt khÈu vµ chÝnh phñ cña hä hiÓu biÕt
®Çy ®ñ vÒ: t c¸ch cña nh÷ng c¸ nh©n, c¸c c«ng ty vµ c¸c tæ chøc lµm ®¬n xin cÊp; c¬
quan qu¶n lý hµnh chÝnh chÞu tr¸ch nhiÖm cÊp giÊy phÐp; vµ nh÷ng s¶n phÈm cÇn cã
giÊy phÐp.
HiÖp ®Þnh ph©n ®Þnh giÊy phÐp nhËp khÈu thµnh hai lo¹i: lo¹i giÊy phÐp tù
®éng vµ lo¹i giÊy phÐp kh«ng tù ®éng. Cô thÓ:
CÊp phÐp nhËp khÈu tù ®éng (mÆc nhiªn): Theo chÕ ®é nµy, c¸c c¬ quan hµnh
chÝnh cã thÈm quyÒn cÊp phÐp mét c¸ch tù ®éng mµ kh«ng ®îc tuú ý quyÕt ®Þnh vµ
“giÊy phÐp ®îc cÊp trong tÊt c¶ c¸c trêng hîp”. HiÖp ®Þnh yªu cÇu viÖc chÊp thuËn
hoÆc cÊp phÐp lËp tøc ngay khi chÊp nhËn ®¬n vµ “chØ trong thêi h¹n tèi ®a lµ 10
ngµy lµm viÖc” bÊt luËn trong trêng hîp nµo (§iÒu 2 HiÖp ®Þnh ILP).
CÊp phÐp nhËp khÈu kh«ng tù ®éng (cã ®iÒu kiÖn): ChÕ ®é cÊp phÐp cã ®iÒu
kiÖn ®îc sö dông cho môc ®Ých chñ yÕu cña chÝnh phñ lµ h¹n chÕ nhËp khÈu. ChÝnh
phñ cã thÓ thùc hiÖn ®iÒu nµy b»ng c¸ch th«ng b¸o h¹n ng¹ch hoÆc giíi h¹n ®Þnh lîng ¸p dông ®èi víi hµng ho¸ h¹n chÕ. HiÖp ®Þnh ®ßi hái giÊy phÐp nhËp khÈu ph¶i
®îc cÊp trong vßng 30 ngµy kÓ tõ lóc nhËn ®¬n, thñ tôc n¬i cÊp phÐp quy ®Þnh r»ng
giÊy phÐp ®îc cÊp trªn c¬ së “®Õn tríc gi¶i quyÕt tríc”. Trêng hîp trong vßng 60
ngµy tÝnh tõ ngµy ngõng nhËn ®¬n xin cÊp phÐp th× giÊy phÐp ®îc cÊp trªn c¬ së “®îc xem xÐt ®ång thêi” (§iÒu 3 HiÖp ®Þnh ILP).
1.2.4.4. C¸c biÖn ph¸p kiÓm dÞch ®éng thùc vËt
ThuËt ng÷ “Quy ®Þnh kiÓm dÞch ®éng vËt” chØ c¸c quy ®Þnh cã môc tiªu c¬ b¶n
nh»m ®¶m b¶o an toµn thùc phÈm, ng¨n chÆn c¸c bÖnh tËt l©y truyÒn qua ®éng vËt
kh«ng cho phÐp nhËp khÈu vµo mét quèc gia. Cßn “Quy ®Þnh kiÓm dÞch thùc vËt” lµ
c¸c quy ®Þnh nh»m ng¨n chÆn nh÷ng c¨n bÖnh l©y truyÒn qua thùc vËt.
Theo Phô lôc A cña HiÖp ®Þnh vÒ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p kiÓm dÞnh ®éng thùc
vËt (Agreement on the Application of Sanitary and Phytosanitary Measures - HiÖp
®Þnh SPS), c¸c biÖn ph¸p kiÓm dÞch ®éng thùc vËt ®îc c¸c níc ¸p dông ®Ó b¶o vÖ: (i)
cuéc sèng cña con ngêi hoÆc vËt nu«i khái rñi ro do l¬ng thùc g©y ra do viÖc sö
dông chÊt phô gia, chÊt g©y « nhiÔm, ®éc tè hoÆc c¸c tæ chøc g©y bÖnh (vµ do ®ã
®¶m b¶o ®îc an toµn thùc phÈm); (ii) søc khoÎ con ngêi khái c¸c bÖnh l©y nhiÔm tõ
vËt nu«i hoÆc c©y trång; (iii) vËt nu«i vµ c©y trång khái c¸c lo¹i s©u vµ dÞch bÖnh.
Quy ®Þnh vÒ viÖc sö dông c¸c biÖn ph¸p kiÓm dÞch ®îc nªu trong HiÖp ®Þnh
SPS yªu cÇu c¸c quèc gia thµnh viªn ph¶i:
(i) Híng dÉn x©y dùng c¸c biÖn ph¸p SPS c¨n cø vµo c¸c tiªu chuÈn chØ dÉn vµ
khuyÕn nghÞ quèc tÕ ®îc c¸c tæ chøc sau x©y dùng: Uû ban dinh dìng Codex; V¨n
Hoµng Anh TuÊn - Anh 9 - K38C - KTNT
20
- Xem thêm -
.DOC 
95 
198 
61 
