Tài liệu Kenhsinhvien.net--giai phap mo rong xk rau qua vao tt hoa ky

Trêng ®¹i häc ngo¹i th¬ng Khoa kinh tÕ ngo¹i th¬ng Kho¸ luËn tèt nghiÖp §Ò tµi: Gi¶i ph¸p më réng xuÊt khÈu rau qu¶ vµo thÞ trêng Mü Sinh viªn thùc hiÖn: §Æng ThÞ Lan Ph¬ng Líp: Ph¸p 1-K38E. Gi¸o viªn híng dÉn: PGS,TS NguyÔn Trung V·n Hµ néi - 12/ 2003 Môc lôc Lêi më ®Çu................................................................................................................................................. Ch¬ng I Kh¸i qu¸t chung vÒ thÞ trêng rau qu¶ Mü............................................... I. T×nh h×nh tiªu thô.................................................................................................... 1. §Æc ®iÓm cña thÞ trêng rau qu¶ Mü................................................................... 2. NÐt chung vÒ t×nh h×nh tiªu thô rau qu¶ cña thÞ trêng Mü.................................. 2.1. Møc tiªu thô rau.......................................................................................... Kho¸ luËn tèt nghiÖp 2.2. Møc tiªu thô qu¶ cô thÓ............................................................................... 3. T©m lý, thÞ hiÕu, tËp qu¸n tiªu dïng.................................................................. II. S¶n xuÊt vµ cung cÊp trong níc.......................................................................... 1. DiÖn tÝch, n¨ng suÊt vµ c«ng nghÖ canh t¸c..................................................... 2. S¶n lîng rau qu¶ qua c¸c n¨m....................................................................... 2.1. S¶n lîng rau.............................................................................................. 2.2. S¶n lîng qu¶............................................................................................. III. NhËp khÈu........................................................................................................... 1. Mét sè ®iÒu luËt vµ møc thuÕ liªn quan ®Õn nhËp khÈu rau qu¶..................... 1.1. CÊm nhËp khÈu mét sè lo¹i n«ng s¶n....................................................... 1.2. §iÓm kiÓm so¸t tíi h¹n mèi nguy h¹i ®èi víi hµng thùc phÈm (HACCP) ................................................................................................................. 1.3. Quy ®Þnh cña FDA ®èi víi nhËp khÈu tr¸i c©y........................................... 1.3. ThuÕ nhËp khÈu mét sè lo¹i qu¶ cña Mü.................................................. 2. Kim ng¹ch nhËp khÈu cña Mü vÒ rau qu¶....................................................... 3. C¬ cÊu nhËp khÈu........................................................................................... 3.1. NhËp khÈu rau........................................................................................... 3.2. NhËp khÈu qu¶............................................................................................. 3.2.1.Qu¶ nhiÖt ®íi.....................................................................................23 3.2.2. Qu¶ cã mói ë Mü..............................................................................25 3. C¬ cÊu thÞ trêng nhËp khÈu cña Mü................................................................. Ch¬ng II Thùc tr¹ng xuÊt khÈu rau qu¶ cña ViÖt Nam vµo thÞ trêng Mü trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y......................................................................................... I. §¸nh gi¸ chung vÒ t×nh h×nh s¶n xuÊt trong níc.............................................. 1. DiÖn tÝch.......................................................................................................... 1.1. DiÖn tÝch rau ®Ëu....................................................................................... 1.2. DiÖn tÝch c©y ¨n qu¶.................................................................................. 2. S¶n lîng vµ n¨ng suÊt.................................................................................... 3. Thùc tr¹ng chÕ biÕn vµ b¶o qu¶n rau qu¶...................................................... 3.1. HÖ thèng b¶o qu¶n.................................................................................... 3.2. HÖ thèng chÕ biÕn..................................................................................... II. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu cña rau qu¶ ViÖt Nam vµo thÞ trêng Mü........................ 1.Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña rau qu¶ ViÖt Nam.................................................... 1.1.§Æc ®iÓm vµ xu híng biÕn ®éng cña kim ng¹ch xuÊt khÈu rau qu¶ ViÖt Nam vµo thÞ trêng Mü............................................................................... 1.1.1. §Æc ®iÓm vµ xu híng biÕn ®éng chung cña kim ng¹ch xuÊt khÈu rau qu¶ ViÖt Nam..................................................................................37 1.1.2. Xu híng biÕn ®éng cña kim ng¹ch xuÊt khÈu rau qu¶ ViÖt Nam vµo thÞ trêng Mü.....................................................................................39 1.2. Kim ng¹ch xuÊt khÈu theo c¬ cÊu mÆt hµng............................................ §Æng ThÞ Lan Ph¬ng - Ph¸p 1 - K38 Kho¸ luËn tèt nghiÖp 2. C¬ cÊu thÞ trêng xuÊt khÈu.............................................................................. 2.1. Nh÷ng thÞ trêng xuÊt khÈu rau qu¶ cña ViÖt Nam..................................... 2.1.1. ThÞ trêng Liªn x« vµ c¸c níc §«ng ¢u.............................................44 2.1.2. ThÞ trêng Trung Quèc.......................................................................45 2.1.3. C¸c thÞ trêng NhËt B¶n, §µi Loan, Hång K«ng vµ Hµn Quèc..........46 2.1.3.C¸c níc ASEAN................................................................................46 2.1.4. C¸c thÞ trêng kh¸c............................................................................47 2.2. TÇm quan träng cña viÖc më réng thÞ trêng ®èi víi xuÊt khÈu rau qu¶ cña ViÖt Nam............................................................................................ 3. ChÊt lîng vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña xuÊt khÈu rau qu¶ ViÖt Nam vµo Mü ................................................................................................................. 3.1. ChÊt lîng cña rau qu¶ ViÖt nam................................................................ 3.2. Kh¶ n¨ng c¹nh tranh................................................................................. III. §¸nh gi¸ chung vÒ xuÊt khÈu rau qu¶ cña ViÖt Nam vµo thÞ trêng Mü.......... 1. Nh÷ng kÕt qu¶ vµ thµnh c«ng bíc ®Çu........................................................... 2. Nh÷ng tån t¹i vµ th¸ch thøc chñ yÕu............................................................... Ch¬ng 3 Gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ më réng xuÊt khÈu rau qu¶ cña ViÖt Nam vµo thÞ trêng Mü.......................................................................................................... I. §Þnh híng xuÊt khÈu rau qu¶ vµo thÞ trêng Mü................................................. 1. Dù b¸o thÞ trêng rau qu¶ cña Mü trong nh÷ng n¨m tíi.................................... 1.1. VÒ c¬ cÊu nhËp khÈu rau qu¶................................................................... 1.2. Dù b¸o vÒ gi¸............................................................................................ 2. Môc tiªu xuÊt khÈu rau qu¶............................................................................. 3. Nh÷ng ®Þnh híng lín trong xuÊt khÈu............................................................... 3.1. §Þnh híng vÒ chiÕn lîc s¶n phÈm vµ thÞ trêng............................................. 3.1.1. §Þnh híng vÒ thÞ trêng.....................................................................60 3.1.2. §Þnh híng vÒ s¶n phÈm..................................................................61 3.2. Quy ho¹ch vïng s¶n xuÊt rau qu¶ tËp trung............................................. II. Gi¶i ph¸p më réng xuÊt khÈu rau qu¶ vµo thÞ trêng Mü................................... 1. Nh÷ng gi¶i ph¸p vi m«.................................................................................... 1.1 §Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng Marketing vµ nghiªn cøu thÞ trêng..................... 1.2. N©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña xuÊt khÈu rau qu¶............................. 1.3. Gi¶i ph¸p vÒ vèn vµ tµi chÝnh................................................................... 1.4. Chó träng ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé............................................................. 1.5. Gi¶i ph¸p vÒ c«ng nghÖ vµ th«ng tin......................................................... 2. Nh÷ng gi¶i ph¸p vÜ m«.................................................................................... 2.1. ChÝnh s¸ch ®Êt ®ai.................................................................................... 2.2. ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn thÞ trêng xuÊt khÈu rau qu¶.................................... 2.3. ChÝnh s¸ch ®Çu t....................................................................................... §Æng ThÞ Lan Ph¬ng - Ph¸p 1 - K38 Kho¸ luËn tèt nghiÖp 2.4. ChÝnh s¸ch vèn, tÝn dông........................................................................... 2.5. ChÝnh s¸ch b¶o hiÓm kinh doanh xuÊt khÈu rau qu¶................................ 2.6. ChÝnh s¸ch hç trî, khuyÕn khÝch xuÊt khÈu rau qu¶................................ KÕt luËn.......................................................................................................................... Tµi liÖu tham kh¶o:................................................................................................................................ §Æng ThÞ Lan Ph¬ng - Ph¸p 1 - K38 Kho¸ luËn tèt nghiÖp Lêi më ®Çu Sau h¬n 15 n¨m ®æi míi, ®Êt níc ta ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh c«ng rÊt ®¸ng kÓ. Tõ mét níc n«ng nghiÖp ph¶i nhËp khÈu lín l¬ng thùc triÒn miªn, giê ®©y chóng ta ®· trë thµnh mét níc xuÊt khÈu g¹o vµ nhiÒu n«ng s¶n kh¸c cã vÞ thÕ trªn thÕ giíi. Tõ khi NghÞ QuyÕt §¹i Héi §¶ng lÇn thø VIII híng dÉn thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ c©y trång, híng vÒ xuÊt khÈu, ngµnh rau qu¶ ViÖt Nam ®· cã nh÷ng bíc ph¸t triÓn, vµ thÝch øng kÞp tríc nh÷ng biÕn ®éng ®ét ngét cña thÞ trêng níc ngoµi, tríc hÕt lµ thÞ trêng Mü. Qu¸ tr×nh b×nh thêng ho¸ quan hÖ ViÖt Mü, ®Æc biÖt lµ hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i song ph¬ng ®îc ký kÕt vµ cã hiÖu lùc th¸ng 12/2001 lµ ®éng lùc më c¸nh cöa thÞ trêng Mü, mét thÞ trêng hÊp dÉn vµ lín nhÊt thÕ giíi, ®Ó cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam vµo cuéc vµ c¹nh tranh mét c¸ch b×nh ®¼ng víi c¸c níc kh¸c. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®ang ®øng tríc c¬ héi lín ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµ ®a ph¬ng ho¸ thÞ trêng. Trong bèi c¶nh ®ã, em ®· chän ®Ò tµi “Gi¶i ph¸p më réng xuÊt khÈu rau qu¶ cña ViÖt nam vµo thÞ trêng Mü” cho kho¸ luËn tèt nghiÖp cña m×nh. Víi sù híng dÉn tËn t×nh cña thÇy gi¸o NguyÔn Trung V·n cïng víi sù nç lùc cña b¶n th©n, em mong muèn ®îc nghiªn cøu s©u h¬n vÒ c¸c gi¶i ph¸p nh»m më réng xuÊt khÈu rau qu¶ ViÖt Nam. Néi dung ®Ò tµi gåm 3 ch¬ng: Ch¬ng 1: Kh¸i qu¸t thÞ trêng rau qu¶ Mü Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng xuÊt khÈu cña rau qu¶ ViÖt Nam vµo thÞ trêng Mü trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y Ch¬ng 3: §Þnh híng vµ gi¶i ph¸p më réng xuÊt khÈu cña rau qu¶ ViÖt Nam vµo thÞ trêng Mü. Tuy ®· cã nhiÒu cè g¾ng vµ nç lùc, nhng do nh÷ng h¹n chÕ vÒ thêi gian, kinh nghiÖm vµ kh¶ n¨ng cña ngêi viÕt, nªn ®Ò tµi nµy khã tr¸nh khái nh÷ng sai sãt. V× vËy em mong ®îc sù chØ dÉn tËn t×nh cña c¸c thÇy c« trong Trêng vµ ý kiÕn cña ®«ng ®¶o ®éc gi¶. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n! Sinh viªn thùc hiÖn: §Æng ThÞ Lan Ph¬ng §Æng ThÞ Lan Ph¬ng - Ph¸p 1 - K38 1 Kho¸ luËn tèt nghiÖp Ch¬ng I Kh¸i qu¸t chung vÒ thÞ trêng rau qu¶ Mü I. T×nh h×nh tiªu thô 1. §Æc ®iÓm cña thÞ trêng rau qu¶ Mü Hîp chñng quèc Hoa kú lµ mét trong nh÷ng níc cã diÖn tÝch lín nhÊt thÕ giíi (9,4 triÖu km2), d©n sè ®«ng víi thµnh phÇn sè rÊt phøc t¹p. §©y lµ mét quèc gia trÎ víi nhiÒu ngêi nhËp c tõ kh¾p c¸c ch©u lôc trªn thÕ giíi, thùc sù lµ mét thÞ trêng khæng lå vµ rÊt lý tëng ®èi víi nh÷ng níc muèn ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. ThÞ trêng rau qu¶ Hoa Kú lµ mét thÞ trêng víi møc tiªu dïng cao, nhu cÇu rau vµ tr¸i c©y c¸c lo¹i vµ lu«n cã xu híng t¨ng. Do lîng d©n nhËp c ngµy cµng ®«ng vµ mang ®Õn nh÷ng së thÝch thÞ hiÕu tiªu dïng kh¸c nhau, lîng giao dÞch rau qu¶ trªn thÞ trêng ngµy cµng ®a d¹ng víi ®ñ c¸c chñng lo¹i qu¶ vµ rau ®Õn tõ kh¾p c¸c miÒn khÝ hËu cña mäi khu vùc trªn thÕ giíi. Kh«ng chØ lo¹i qu¶ cã mói nh cam, bëi, quýt trªn thÞ trêng Mü mµ nhiÒu chñng lo¹i kh¸c, ®Æc biÖt lµ qu¶ nhiÖt ®íi vµ chuèi còng tham gia kh«ng kÐm phÇn s«i ®éng trªn thÞ trêng rau qu¶ khæng lå nµy. Mü lµ mét trong nh÷ng níc võa xuÊt khÈu võa nhËp khÈu tr¸i c©y vµ rau lín nhÊt thÕ giíi. PhÇn lín rau qu¶ ®îc ph©n phèi qua hÖ thèng kªnh ph©n phèi lµ c¸c siªu thÞ b¸n lÎ vµ c¸c cöa hµng thùc phÈm, cung cÊp hµng ho¸ cho ngêi tiªu dïng cuèi cïng kh¾p níc Mü. Vai trß cña c¸c nhµ trung gian ph©n phèi nh ngêi chuyªn nhËp khÈu, ngêi b¸n bu«n ngµy cµng gi¶m, cßn vai trß cña c¸c nhµ s¶n xuÊt, nh÷ng nhµ b¸n lÎ ngµy cµng t¨ng. Hä ®Æt trùc tiÕp c¸c ®¬n ®Æt hµng tõ nh÷ng nhµ xuÊt khÈu níc ngoµi võa gi¶m ®îc phÝ trung gian, võa ®¶m b¶o chÊt lîng hµng ho¸. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, xu híng s¸t nhËp c¸c tËp ®oµn ph©n phèi thùc phÈm cña Mü diÔn ra m¹nh mÏ. Qu¸ tr×nh nµy dÉn ®Õn mét sè tËp ®oµn lín thao tóng vµ chi phèi thÞ trêng. C¸c doanh nghiÖp níc ngoµi muèn th©m nhËp vµo thÞ trêng Mü trë nªn khã kh¨n h¬n vµ ph¶i th«ng qua c¸c tËp ®oµn trªn. Mét ®Æc trng n÷a rÊt riªng cña thÞ trêng Mü, ®ã lµ mét phÇn lín khèi lîng rau qu¶ tiªu thÞ trªn thÞ trêng lµ nh÷ng rau qu¶ nhËp khÈu. Nhng dï lµ thÞ trêng nhËp khÈu rau qu¶ lín cña thÕ giíi nhng ®©y l¹i lµ thÞ trêng kh¾t khe, kh«ng ph¶i rau qu¶ nµo còng “chen ch©n” ®îc vµo thÞ trêng nµy mµ ®ã ph¶i lµ nh÷ng lo¹i ®¸p øng ®îc c¸c tiªu chuÈn vÖ sinh kiÓm dÞch thùc phÈm phøc t¹p cña Hoa Kú. VÊn ®Ò nh·n hiÖu còng rÊt ®îc chó ý, hÇu hÕt c¸c rau qu¶ tham gia trªn thÞ trêng ®Òu cã nh·n hiÖu cña c¸c c«ng ty hay t nh©n ®Ó ®¶m b¶o chÊt lîng tiªu dïng. HiÖn nay, xu híng cña thÞ trêng Hoa Kú lµ t¨ng cêng c¸c biÖn §Æng ThÞ Lan Ph¬ng - Ph¸p 1 - K38 2 Kho¸ luËn tèt nghiÖp ph¸p b¶o hé vµ t¨ng lîng giao dÞch rau qu¶ t¬i trong tæng lîng giao dÞch c¸c s¶n phÈm rau qu¶. 2. NÐt chung vÒ t×nh h×nh tiªu thô rau qu¶ cña thÞ trêng Mü ThÞ trêng Mü ®îc coi lµ thÞ trêng tiªu dïng lín nhÊt thÕ giíi, x· héi Mü ®îc coi lµ x· héi tiªu thô. Ngêi ta íc tÝnh r»ng hµng n¨m níc Mü tiªu gÊp nhiÒu lÇn c¸c níc kh¸c. Ngµy nay nhËn thøc ®îc vÒ vai trß cña rau vµ qu¶ ®èi víi søc khoÎ ®îc n©ng lªn, nªn rÊt nhiÒu ngêi tiªu dïng Mü t¨ng cÇu ®èi víi mÆt hµng nµy. Nh×n chung møc tiªu thô b×nh qu©n ®Çu ngêi vÒ rau qu¶ cña Mü lu«n cao h¬n so víi møc trung b×nh cña thÕ giíi. Møc tiªu thô b×nh qu©n ®Çu ngêi vÒ rau trªn thÕ giíi lµ 90 kg/n¨m, ViÖt Nam lµ 60kg/n¨m. Trong khi ®ã møc b×nh qu©n cña Mü rÊt cao, lªn tíi 187 kg mét ngêi/n¨m, tøc lµ gÊp ®«i møc b×nh qu©n cña thÕ giíi. Cßn møc tiªu thô tr¸i c©y b×nh qu©n ®Çu ngêi cña Mü còng ®¹t møc gÇn 130kg/n¨m. CÇu lín kÐo theo cung cao, lîng rau qu¶ tham gia trªn thÞ trêng nµy hÕt søc s«i ®éng, ®a d¹ng c¸c chñng lo¹i, trong ®ã mét phÇn lín lµ rau qu¶ ®îc nhËp khÈu tõ c¸c níc kh¸c. Nhng nguån cung trong níc vÉn cha thÓ ®¸p øng nhu cÇu khæng lå ®ã, nªn hµng n¨m Mü ph¶i nhËp khÈu mét khèi lîng ®¸ng kÓ ®Ó ®¸p øng c¸c nhu cÇu tiªu dïng ®a d¹ng cña ngêi d©n. Rau qu¶ t¬i chiÕm tû träng h¬n mét nöa trong c¬ cÊu tiªu dïng s¶n phÈm rau qu¶ nãi chung. C¸c lo¹i qu¶ t¬i phæ biÕn trªn thÞ trêng níc nµy lµ chuèi, t¸o, cam, xoµi, lª, quýt, ®u ®ñ, d©u t©y… N íc qu¶ còng lµ lo¹i s¶n phÈm chÕ biÕn ®îc yªu thÝch vµ tiªu dïng nhiÒu thø hai sau hoa qu¶ t¬i. §Æc biÖt ngêi Mü thÝch sö dông c¸c lo¹i níc Ðp thay cho níc uèng vµ thêng xuyªn trong b÷a ¨n hµng ngµy, chiÕm tû träng h¬n 1/3 c¬ cÊu tiªu dïng hoa qu¶. Ngoµi ra cßn cã c¸c d¹ng chÕ biÕn kh¸c nh: ®ãng hép, ®«ng l¹nh, sÊy kh«… 2.1. Møc tiªu thô rau Møc tiªu dïng b×nh qu©n mçi ngêi n¨m 2001 lµ 200,4 kg rau (kÓ c¶ khoai t©y, nÊm ®Ëu ®ç, khoai lang), gi¶m 2% so víi n¨m 2000, trong ®ã lîng rau t¬i ®îc tiªu thô kh«ng thay ®æi, vÉn gi÷ ë møc 78kg; nhng cÇu ®èi víi rau hép vµ rau b¶o qu¶n l¹nh l¹i gi¶m, ®¹t 52 kg/ngêi so víi 55,2kg cña n¨m 2000. N¨m 2002, tæng lîng rau ®îc tiªu thô gi¶m nhÑ so víi n¨m tríc, chñ yÕu lµ do rau t¬i gi¶m, cßn rau l¹nh vµ ®ãng hép t¨ng víi sè lîng nhá. Khoai t©y lµ lo¹i rau ®îc tiªu dïng nhiÒu nhÊt ë Mü, khèi lîng tiªu thô hµng n¨m lu«n ë møc cao, gÊp nhiÒu lÇn c¸c lo¹i rau kh¸c. Møc tiªu thô b×nh qu©n lµ 62,3 kg mçi ngêi tõ n¨m 1998 ®Õn nay. DÊu hiÖu gi¶m b¾t ®Çu tõ n¨m 2001, nguyªn nh©n do ¶nh hëng cña gi¸ cao v× nguån cung trªn thÞ trêng gi¶m. §Æng ThÞ Lan Ph¬ng - Ph¸p 1 - K38 3 Kho¸ luËn tèt nghiÖp B¶ng 1: Tiªu thô rau b×nh qu©n ®Çu ngêi ë Mü ( §¬n vÞ: kg) N¨m C¶i xanh C¶i b¾p Cµ rèt CÇn t©y Da chuét Rau diÕp Hµnh Cµ chua Khoai t©y NÊm Rau kh¸c Tæng 1998 3.3 4.5 7.7 3.0 4.8 12.8 8.8 41.5 62.7 1.8 49.2 200.0 1999 3.9 4.0 6.7 3.0 5.0 14.3 9.3 40.4 62.0 1.9 51.1 201.5 2000 3.8 4.7 6.5 2.9 5.1 14.5 9.1 39.8 63.0 1.9 54.0 205.3 2001 3.5 4.7 6.3 3.0 4.6 14.4 8.6 37.6 62.6 1.8 53.3 200.4 2002 3.2 4.4 5.7 3.0 5.2 13.9 9.0 39.6 61.2 1.9 52.2 199.4 Nguån :USDA- 2002/ Vegetables and melon yearbook 2002. Qua b¶ng sè liÖu trªn cho thÊy râ t×nh h×nh tiªu thô rau ë Mü trong nh÷ng n¨m qua vÉn ®îc duy tr× kh¸ æn ®Þnh vµ ë møc cao (trªn 200kg/ngêi/n¨m), trong ®ã cao nhÊt lµ n¨m 2000 víi møc 205,3kg/ngêi. 2.2. Møc tiªu thô qu¶ cô thÓ Møc tiªu thô b×nh qu©n ®Çu ngêi n¨m 2000 ë Mü lµ 139 kg, t¨ng 3% so víi n¨m 1999 vµ c¸c n¨m vÒ tríc, ®¹t møc cao thø hai trong lÞch sö tõ tríc ®Õn nay ( møc cao nhÊt lµ n¨m 1998). Trong ®ã, tiªu thô qu¶ cã mói t¨ng 8%, b»ng 59kg/ngêi, chñ yÕu lµ do cung trong níc t¨ng v× ®©y lµ mét n¨m ®îc mïa cña Mü. Tuy vËy tiªu dïng c¸c lo¹i qu¶ kh¸c l¹i gi¶m 1% so víi n¨m tríc, ë møc 80kg/ngêi. Trong 3% t¨ng so víi n¨m tríc ®ã, chñ yÕu lµ do lîng tiªu dïng qu¶ t¬i t¨ng, ®Æc biÖt lµ qu¶ cã mói t¬i. Cam t¬i, quýt t¬i, bëi lai quýt ®îc tiªu thô nhanh víi khèi lîng lín, nhng chanh vµ bëi l¹i gi¶m nhÑ so víi n¨m tríc. ViÖc tiªu dïng cam t¬i t¨ng, lo¹i qu¶ t¬i chiÕm tû träng 1/2 trong toµn bé tiªu dïng qu¶ cã mói t¬i, t¸c ®éng m¹nh ®Õn møc t¨ng tiªu dïng chñng lo¹i qu¶ nµy nãi chung. Tuy nhiªn møc tiªu thô c¸c lo¹i qu¶ kh¸c ngoµi qu¶ cã mói l¹i gi¶m, chñ yÕu vÉn lµ gi¶m tiªu dïng chuèi t¬i, t¸o t¬i, nho, lª, mËn. Trong khi ®ã c¸c lo¹i qu¶ nhiÖt ®íi kh¸c ®îc nhËp khÈu l¹i t¨ng tiªu dïng, ®¹t møc tiªu dïng kû lôc. Qu¶ ®ãng hép n¨m 2000 ®¹t b×nh qu©n ®Çu ngêi lµ 7kg, chñ yÕu lµ t¨ng lîng cung néi ®Þa, cïng víi xuÊt khÈu gi¶m kÐo theo ®Çu vµo ®Ó s¶n xuÊt qu¶ ®ãng hép t¨ng. Møc t¨ng lîng ®µo ®ãng hép tiªu thô b×nh qu©n mçi ngêi trong n¨m, vµ c¸c lo¹i qu¶ ®ãng hép nh: t¸o, ®µo ngät, §Æng ThÞ Lan Ph¬ng - Ph¸p 1 - K38 4 Kho¸ luËn tèt nghiÖp mËn kh«ng thay ®æi. S¶n phÈm qu¶ ®«ng l¹nh còng t¨ng trong n¨m nµy, b×nh qu©n mçi ngêi lµ 1,5kg. Bªn c¹nh ®ã tiªu thô qu¶ sÊy kh« vµ níc qu¶ l¹i gi¶m, b×nh qu©n mçi ngêi dïng h¬n 1 kg s¶n phÈm qu¶ kh« vµ 4 kg s¶n phÈm níc qu¶. Nguyªn nh©n chñ yÕu lµm tiªu dïng níc qu¶ gi¶m lµ do nguyªn liÖu lµm níc Ðp Ýt, thÊt thu s¶n lîng céng víi nhËp khÈu Ýt. N¨m 2002, ngêi Mü tiªu dïng nhiÒu hoa qu¶ t¬i, sÊy kh«, ®«ng l¹nh vµ níc Ðp nhiÒu h¬n so víi n¨m 2001, trung b×nh mçi ngêi lµ 129 kg, trong ®ã cã 45 kg hoa qu¶ t¬i, 84 kg hoa qu¶ chÕ biÕn díi c¸c d¹ng kh¸c nhau. Tiªu thô c¸c lo¹i qu¶ kh«ng cã mói t¬i vµ chÕ biÕn ®Òu t¨ng so víi n¨m 2001, nhng tiªu thô c¸c qu¶ cã mói l¹i gi¶m. Mïa cam cho møc s¶n lîng thÊp h¬n ë Florida ®· lµm gi¶m ®¸ng kÓ møc cung cÊp c¸c lo¹i cam t¬i cho thÞ trêng trong níc còng nh nguyªn liÖu lµm níc tr¸i c©y. B¶ng 2- Tiªu thô b×nh qu©n ®Çu ngêi mét sè lo¹i rau qu¶ chÝnh ë Mü (§¬n vÞ: kg) N¨m T¸o Nho Chuèi t¬i Cam Bëi §µo Lª Døa Xoµi t¬i 1998 45.9 53.1 27.6 85.8 16.5 10.2 7.0 12.4 1.8 1999 48.4 45.4 28.6 97.5 15.2 8.9 6.7 11.2 1.6 2000 48.3 46.9 31.4 86.9 15.6 9.7 6.9 13.3 2.0 2001 47.0 51.0 29.2 91.5 15.4 10.0 6.2 12.9 2.2 Nguån: USDA-2002/Fruit and Tree Nuts yearbook Qua b¶ng trªn ta thÊy cam, chuèi, t¸o, nho, lµ nh÷ng lo¹i qu¶ ®îc tiªu dïng phæ biÕn ë Mü. Chuèi t¬i vÉn lµ tr¸i c©y ®îc a thÝch nhÊt víi con sè b×nh qu©n ®Çu ngêi trong nh÷ng n¨m qua lµ 13kg, trong ®ã møc cao nhÊt lµ 14,3kg n¨m 1999. HiÖn nay, lîng chuèi tiªu thô cã gi¶m nhÑ, nhng ®©y vÉn lµ lo¹i qu¶ t¬i xÕp thø nhÊt trong s¶n lîng tiªu dïng hµng n¨m ë Mü. TiÕp theo lµ t¸o t¬i víi khèi lîng trung b×nh lµ h¬n 8kg/ngêi. Cam t¬i ®¹t møc tiªu thô lín nhÊt vµo nh÷ng n¨m 50-60 (b×nh qu©n 8,5 kg mçi ngêi, bëi lÏ lîng xuÊt khÈu Ýt, l¹i ®îc mïa liªn tiÕp nªn cung cÊp trong níc dåi dµo; nh÷ng n¨m sau ®ã møc tiªu thô gi¶m dÇn, ®¹t thÊp nhÊt lµ 5,4kg. Tuy vËy gÇn ®©y cã xu híng §Æng ThÞ Lan Ph¬ng - Ph¸p 1 - K38 5 Kho¸ luËn tèt nghiÖp tiªu dïng díi d¹ng t¬i t¨ng trë l¹i do gièng cam ®îc c¶i thiÖn vµ gi¸ l¹i rÎ h¬n. Níc cam lu«n lµ lo¹i níc qu¶ ®îc a thÝch nhÊt ë Mü, dÉn ®Çu trong c¸c lo¹i níc hoa qu¶ cã mÆt trªn thÞ trêng, ngêi tiªu dïng Mü thÝch sö dông níc cam thay cho c¸c lo¹i níc uèng hµng ngµy vµ thay cho cam t¬i. NhËn thøc ®îc vai trß cña cam ®èi víi søc khoÎ, cung cÊp nhiÒu Vitamin C vµ c¸c loai axit tèt, v× vËy tiªu dïng níc cam vÉn gi÷ ®îc møc æn ®Þnh trong suèt hµng chôc n¨m. Xoµi, ®u ®ñ lµ nh÷ng lo¹i qu¶ nhiÖt ®íi chñ yÕu ®îc nhËp khÈu ®Ó ®¶m b¶o cho cÇu trong níc, tuy b×nh qu©n tiªu dïng lo¹i qu¶ nµy cßn cha cao nhng cã xu híng t¨ng tiªu dïng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ s¾p tíi. Xoµi nhËp khÈu chiÕm tû träng 75% trong c¬ cÊu tiªu dïng, so víi møc 3,4% thêi kú nh÷ng n¨m 80. Tèc ®é t¨ng tiªu dïng cña ®u ®ñ nhËp khÈu ë Mü lµ 10%/n¨m. 3. T©m lý, thÞ hiÕu, tËp qu¸n tiªu dïng Quan ®iÓm tiªu dïng cña ngêi Mü: NÕu ngêi §øc coi thêng hµnh vi tiªu dïng hoang phÝ, ngêi NhËt xem th¸i ®é tiÕt kiÖm lµ hµnh vi quý téc th× ngêi Mü ngîc l¹i: v¨n ho¸ ngêi Mü t«n sïng tiªu dïng ®Õn møc cho r»ng: gi¸ trÞ cña mét c¸ nh©n trong x· héi kh«ng x¸c ®Þnh b»ng viÖc c¸ nh©n Êy ®· lµm g× vµ tiÕt kiÖm ®îc bao nhiªu mµ lµ x¸c ®Þnh bëi tiªu chuÈn c¸ nh©n Êy tiªu dïng nh thÕ nµo. V× vËy ngêi ta vÉn thêng nãi ®ã lµ thÕ giíi cña tiªu dïng. ChÞu ¶nh hëng cña c¸c yÕu tè x· héi, v¨n ho¸, lèi sèng, møc sèng, thÞ hiÕu tiªu dïng nãi chung cña ngêi Mü rÊt ®a d¹ng. Ngay c¶ khi b¸n hµng cho mçi bang, mçi vïng cña Mü, ngêi ta cã thÓ ph¶i sö dông nh÷ng chiÕn lîc Marketing kh¸c nhau. Yªu cÇu cña ngêi tiªu dïng ®èi víi phÈm cÊp hµng ho¸ còng cã nhiÒu lo¹i: tõ phÈm cÊp thÊp, phÈm cÊp trung b×nh ®Õn phÈm cÊp cao. §Æc biÖt ngêi Mü kh¸c ngêi Ch©u ¢u ë ®iÓm kh«ng qu¸ cÇu kú, mµ chuéng nh÷ng hµng ho¸ ®¬n gi¶n vµ tiÖn dông, nh÷ng s¶n phÈm míi l¹, ®éc ®¸o, kÝch thÝch sù tß mß. Riªng ®èi víi thùc phÈm, t©m lý tiªu dïng cña ngêi Mü rÊt thËn träng, hä s½n sµng tr¶ gi¸ cao cho nh÷ng s¶n phÈm ®¹t yªu cÇu an toµn thùc phÈm, ®Æc biÖt ®èi víi s¶n phÈm thuéc lo¹i cao cÊp. Rau vµ qu¶ lµ nh÷ng mÆt hµng rÊt nh¹y c¶m víi ngêi tiªu dïng, v× vËy nh÷ng yªu cÇu vÒ vÖ sinh kiÓm dÞch thùc phÈm cña níc nµy rÊt kh¾t khe. C¸c s¶n phÈm rau qu¶ ®îc coi lµ ®ñ tiªu chuÈn an toµn thùc phÈm sÏ ph¶i héi tô nh÷ng tiªu chuÈn c¬ b¶n sau ®©y: Tríc hÕt, ®ã ph¶i lµ rau qu¶ s¹ch, tøc lµ kh«ng cßn tån d c¸c chÊt ®éc h¹i cã nguån gèc tõ thuèc trõ s©u, thuèc diÖt c«n trïng, thuèc b¶o qu¶n s¶n phÈm. HoÆc khi cã mét sè ho¸ chÊt ®éc ®îc sö dông th× ph¶i tu©n thñ nghiªm ngÆt vÒ thêi gian, liÒu lîng, c¸ch thøc sö dông sao cho lîng tån d chÊt ®éc h¹i trong s¶n phÈm kh«ng qu¸ giíi h¹n cho phÐp. S¶n phÈm rau s¹ch cßn lµ s¶n §Æng ThÞ Lan Ph¬ng - Ph¸p 1 - K38 6 Kho¸ luËn tèt nghiÖp phÈm kh«ng tån t¹i qu¸ møc cho phÐp vÒ c¸c lo¹i vi khuÈn g©y bÖnh cho con ngêi. Thø hai, s¶n phÈm rau qu¶ ph¶i ®îc bao gãi, vµ bao b× ®ã ph¶i tho¶ m·n ®îc c¸c yªu cÇu c¬ b¶n lµ: b¶o qu¶n s¶n phÈm bªn trong, ®Ñp vÒ h×nh thøc; tiÖn lîi cho ngêi sö dông; trªn bao b× ph¶i ghi râ c¸c néi dung, ®Þa chØ s¶n xuÊt, thêi gian s¶n xuÊt, thêi h¹n sö dông, ®Æc ®iÓm s¶n phÈm, c¸ch sö dông… Thø ba, lµ rau qu¶ b¸n trªn thÞ trêng ph¶i ®îc c¬ quan kiÓm dÞch cã uy tÝn vÒ tiªu chuÈn an toµn thùc phÈm. Møc sèng cµng t¨ng lªn do kinh tÕ ph¸t triÓn vµ thu nhËp cao, xu híng tiªu dïng còng Ýt nhiÒu thay ®æi. Ngµy nay, ngêi tiªu dïng cã xu híng gia t¨ng tiªu thô c¸c s¶n phÈm rau qu¶ t¬i h¬n rau qu¶ ®· qua chÕ biÕn díi d¹ng ®ãng hép, sÊy kh«, muèi. Thùc chÊt, c¸c lo¹i qu¶ vµ rau giµu gi¸ trÞ dinh dìng h¬n khi ®îc sö dông ë d¹ng t¬i víi ®iÒu kiÖn vÖ sinh an toµn. Trõ c©y døa vµ mét sè c©y ®Æc biÖt kh¸c nh l¹c liªn (vèn dÜ trång ®Ó chÕ biÕn), hÇu hÕt c¸c lo¹i qu¶ vµ rau ph¶i ¨n t¬i míi ®óng gi¸ trÞ cña nã. V× vËy, thÞ trêng c¸c lo¹i rau qu¶ chÕ biÕn ®ang ë trong giai ®o¹n b·o hoµ ë c¸c níc ph¸t triÓn, vµ rau qu¶ t¬i cã ®¬n gi¸ cao h¬n trªn thÞ trêng quèc tÕ thËm chÝ cßn cao h¬n c¶ nh÷ng s¶n phÈm rau qu¶ ®· qua chÕ biÕn. Theo tµi liÖu cña FAO, c¸c nhµ nghiªn cøu rót ra xu híng tiªu dïng nãi chung ë c¸c níc ph¸t triÓn vµ ë Mü nãi riªng lµ: - Ngêi tiªu dïng muèn sö dông qu¶ "s¹ch", s¶n xuÊt theo c«ng nghÖ míi chØ dïng ph©n h÷u c¬, gi¶m thiÓu tèi ®a dïng ph©n ho¸ häc vµ thuèc trõ s©u. - Qu¶ ph¶i s¹ch sÏ, t¬i ngon, ®îc tr×nh bµy ®Ñp, ®îc bao gãi cÈn thËn, cã ghi ®Æc ®iÓm, hµm lîng dinh dìng, cã híng dÉn c¸ch dïng. - Qu¶ cã mµu s¾c, h×nh thøc ®Ñp, hÊp dÉn, ngêi mua, dÔ tiªu dïng vµ cßn dïng ®Ó trang trÝ. - Ngêi tiªu dïng ngµy cµng a thÝch níc qu¶ Ðp nguyªn chÊt kh«ng pha ®êng, kh«ng cã chÊt phô gia, thÝch c¸c ®å uèng pha chÕ trªn c¬ së níc qu¶ nguyªn chÊt t¹o h¬ng vÞ hÊp dÉn. Xu híng tiªu thô tõ nay ®Õn n¨m 2010: - T¨ng nhu cÇu ®èi víi c¸c s¶n phÈm tiÖn dông - T¨ng c¬ héi chän lùa c¸c s¶n phÈm ®a d¹ng - T¨ng nhu cÇu ®èi víi c¸c s¶n phÈm nhËp ngo¹i - T¨ng nhu cÇu ®èi víi c¸c s¶n phÈm h÷u c¬ §Æng ThÞ Lan Ph¬ng - Ph¸p 1 - K38 7 Kho¸ luËn tèt nghiÖp - T¨ng nhu cÇu ®èi víi c¸c s¶n phÈm chÕ biÕn s½n - T¨ng nhu cÇu ®èi víi c¸c nh·n m¸c t nh©n cña c¸c tËp ®oµn b¸n lÎ - T¨ng xu híng ph©n cùc thÞ trêng - T¨ng yªu cÇu ®èi víi nh·n m¸c s¶n phÈm II. S¶n xuÊt vµ cung cÊp trong níc 1. DiÖn tÝch, n¨ng suÊt vµ c«ng nghÖ canh t¸c Hîp chñng quèc Hoa kú lµ mét trong nh÷ng níc cã diÖn tÝch lín nhÊt thÕ giíi (9,4triÖu km2), phÝa B¾c vµ Nam gi¸p 2 níc Canada vµ Mªhic«, phÝa §«ng vµ T©y gi¸p Th¸i B×nh D¬ng vµ §¹i T©y D¬ng. Víi l·nh thæ réng lín (bÒ ngang 4000 km, dµi 2500 km), Hoa Kú cã tÊt c¶ c¸c lo¹i ®Þa h×nh, khÝ hËu, ®ång b»ng réng lín ë phÝa §«ng vµ ë d¶i ven biÓn phÝa t©y, nói cao ë phÝa t©y. KhÝ hËu «n ®íi vµ cËn nhiÖt phÝa Nam, hµn ®íi phÝa B¾c. KhÝ hËu, ®Þa h×nh ®a d¹ng cho phÐp Mü ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp trªn quy m« lín. Víi diÖn tÝch canh t¸c lµ 12 triÖu ha, n«ng nghiÖp Mü ®îc chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt theo vïng ë møc ®é cao. C¸c vµnh ®ai c©y trång vËt nu«i ®îc h×nh thµnh ë mét sè vïng trong níc: “Vµnh ®ai ng«” h×nh thµnh trong ®Þa phËn c¸c bang ¤hai«, Indiana, Ilinoi, “Vµnh ®ai lóa mú” lín nhÊt lµ vïng l·nh thæ ngò hå, giíi h¹n bëi c¸c vïng Mitxitxipi vµ Mitxuri, c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ chñ yÕu ®îc trång ë c¸c bang California vµ Florida, cïng mét sè bang kh¸c. §¶o Hawai cã khÝ hËu thæ nh÷ng, thÝch hîp víi c©y mÝa, døa. Rau ®îc trång nhiÒu nhÊt ë bang Florida vµ Michig©n, vµ d¶i d¸c ë kh¾p c¸c bang kh¸c. C¸c n«ng tr¹i ngµy cµng ®ãng vai trß quan träng trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp Mü, phÇn lín s¶n lîng rau qu¶ lµ do c¸c n«ng tr¹i lín ë níc Mü cung cÊp. Sù ra ®êi cña c¸c tæ hîp n«ng - c«ng nghiÖp gãp phÇn thóc ®Èy sù t¨ng trëng cña n«ng nghiÖp Mü, n¨ng suÊt n«ng nghiÖp nãi chung vµ rau qu¶ nãi riªng cã xu híng t¨ng theo thêi gian. N¨ng suÊt lµ yÕu tè quan träng ®ãng gãp vµo sù ph¸t triÓn cña n«ng nghiÖp Mü trong nh÷ng thËp kû qua. Mü ®Òu cã nh÷ng thÕ m¹nh vÒ n¨ng suÊt nh: ®é mµu mì cña ®Êt, chÊt lîng cña c¬ së h¹ tÇng, m¸y mãc, thuû lîi vµ lao ®éng. C«ng nghÖ canh t¸c ®îc c¬ giíi ho¸ cao, kü thuËt tiªn tiÕn, sö dông ph©n bãn lín, thuû lîi tèt, l¹i cã nh÷ng chÝnh s¸ch tµi trî hiÖu qu¶ cña nhµ níc, nÒn n«ng nghiÖp Mü thùc sù v÷ng m¹nh vµ ph¸t triÓn. 2. S¶n lîng rau qu¶ qua c¸c n¨m C«ng nghÖ canh t¸c hiÖn ®¹i kÕt hîp víi nh÷ng chÝnh s¸ch n«ng nghiÖp phï hîp cña chÝnh phñ ®· t¸c ®éng m¹nh ®Õn n¨ng suÊt c©y trång ë Mü kÐo theo s¶n lîng rau qu¶ lín hµng n¨m. §Æng ThÞ Lan Ph¬ng - Ph¸p 1 - K38 8 Kho¸ luËn tèt nghiÖp B¶ng 3: S¶n lîng rau vµ qu¶ cña Hoa Kú trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y (§¬n vÞ: 1000 tÊn) N¨m S¶n lîng rau Rau t¬i Rau chÕ biÕn S¶n lîng qu¶ Qu¶ cã mói C¸c lo¹i qu¶ kh¸c Tæng s¶n lîng 1998 36640 21001 15640 34315 17770 16545 70,955 1999 41681 22484 19197 30964 13633 17331 72645 2000 40992 23848 17144 36123 17276 18847 77115 2001 38606 23494 15112 32950 16216 16734 71556 2002 39948 22743 17205 33409 16194 17215 73357 Nguån: ERS.USDA-2003/ Vegetable and Melon Outlook Lµ mét trong nh÷ng níc s¶n xuÊt rau vµ qu¶ lín cña thÕ giíi, s¶n lîng rau qu¶ cña Mü trung b×nh ®¹t trªn 70 triÖu tÊn mçi n¨m (trong ®ã kh«ng kÓ khoai t©y, ®Ëu ®ç, da, khoai lang, nÊm). N¨m 2000 lµ n¨m ®îc mïa nhÊt cña Mü, tæng s¶n lîng rau qu¶ gÇn lªn tíi 80 triÖu tÊn, t¨ng nhiÒu so víi nh÷ng n¨m tríc, do ®iÒu kiÖn thêi tiÕt thuËn lîi. Nhng nh÷ng n¨m gÇn ®©y, s¶n lîng rau qu¶ l¹i cã xu híng gi¶m, møc ®é gi¶m ®¸ng kÓ, trung b×nh gi¶m 5 triÖu tÊn mçi n¨m. 2.1. S¶n lîng rau N¨m 2001, tæng s¶n lîng rau gi¶m 7%, chñ yÕu do diÖn tÝch gieo trång gi¶m, thêi tiÕt mïa xu©n qu¸ Èm ít ë California, l¹i h¹n h¸n ë c¸c bang miÒn §«ng vµ T©y. ChØ mét sè lo¹i rau vÉn t¨ng nh: §Ëu Hµ Lan, khoai lang, rau Bina, cßn nhiÒu lo¹i kh¸c nh: BÝ, tái, h¹t tiªu, rau bina bÞ gi¶m diÖn tÝch kÐo theo s¶n lîng thÊp, ¶nh hëng ®Õn toµn bé lîng rau t¬i ®îc tiªu thô trªn thÞ trêng. C¸c lo¹i rau chÕ biÕn díi d¹ng ®ãng hép gi¶m 14% so víi n¨m 2000, nhng rau b¶o qu¶n l¹nh l¹i t¨ng 4%. H¹n h¸n ë Michig©n vµ Newyork lµm s¶n lîng ®Ëu kh« gi¶m m¹nh tíi 26%. N¨m 2002, s¶n lîng rau t¨ng 5% so víi n¨m 2001, ®©y lµ møc cao thø 3 sau kû lôc n¨m 2000 vµ ®Ønh cao cña n¨m 1999. S¶n lîng ®Ëu ®ç t¨ng 53%, khoai t©y t¨ng 6% (trong ®ã khoai t©y chÕ biÕn t¨ng 26%). Mïa vô rau diÕp ®¹t s¶n lîng thÊp h¬n so víi n¨m tríc 4%, c¶i xanh còng gi¶m 9% s¶n lîng. §©y còng lµ n¨m thø hai liªn tiÕp s¶n lîng rau t¬i gi¶m, do n¨ng suÊt cña c¶ hai vô §«ng vµ Xu©n ®Òu thÊp. Rau ®ãng hép t¨ng mét lîng b»ng 1/5 so víi tæng s¶n lîng cña n¨m 2001, dÉn ®Çu lµ t¨ng §Æng ThÞ Lan Ph¬ng - Ph¸p 1 - K38 9 Kho¸ luËn tèt nghiÖp s¶n lîng khoai t©y. Thêi tiÕt thuËn lîi ë Michig©n céng víi diÖn tÝch trång cao h¬n ®· ®a s¶n lîng ®Ëu nhÈy vät sau vô mÊt mïa do h¹n h¸n cña n¨m tríc. 2.2. S¶n lîng qu¶ Sau mét n¨m thÊt thu v× thêi tiÕt xÊu, gi¸ l¹nh kÐo dµi lµm n¨ng suÊt cña hÇu hÕt c¸c lo¹i qu¶ ®Òu gi¶m, n¨m 2000 lµ n¨m ®îc mïa hoa qu¶ nhÊt tõ tríc ®Õn nay cña Mü, víi møc s¶n lîng vît 36 ngh×n tÊn, t¨ng 15% so víi n¨m tríc. §©y còng lµ n¨m c©y cã mói cho ra s¶n lîng lín thø 2 trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y (sau n¨m 1998) nhng cã møc t¨ng s¶n lîng lín nhÊt: 27%. Mét phÇn ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo møc t¨ng nµy lµ cña s¶n lîng cam ®· trë l¹i møc b×nh thêng sau mét n¨m gi¶m kû lôc. Nho chiÕm 41% trong tæng s¶n lîng c¸c lo¹i qu¶ kh¸c, møc t¨ng lµ 23%, lµ lo¹i tr¸i c©y quan träng gãp phÇn t¨ng chÝnh cña c¸c lo¹i tr¸i c©y kh«ng cã mói. Ngoµi ra cßn ®îc mïa c¸c lo¹i qu¶ kh¸c nh: ®µo, m¬, mËn, ®u ®ñ, d©u t©y, b¬, chuèi vµ døa ë Hawai. S¶n lîng qu¶ cã xu híng gi¶m kÐo dµi tõ sau n¨m 2000 ®Õn nay, mïa vô s¶n xuÊt qu¶ n¨m 2001 gi¶m 8% so víi n¨m tríc, trong ®ã, qu¶ cã mói gi¶m 6% c¸c lo¹i qu¶ kh¸c gi¶m 11%. Nguyªn nh©n chñ yÕu dÉn ®Õn viÖc gi¶m nµy lµ do diÖn tÝch trång vµ n¨ng suÊt thÊp h¬n n¨m 2000. Thªm vµo ®ã lµ nh©n tè thêi tiÕt kh«ng ®îc thuËn lîi: h¹n h¸n ë Florida, ma díi møc trung b×nh vµ giã to, ma ®¸ ë Wasington, hai bang s¶n xuÊt tr¸i c©y lín nhÊt níc Mü. Riªng chØ cã s¶n lîng qu¶ chµ lµ, «liu, chanh, xu©n ®µo, lª vµ døa ë Hawai lµ cao h¬n n¨m tríc. N¨m 2001 còng lµ n¨m mµ mét sè lo¹i qu¶ chÝnh yÕu nh : nho, t¸o, cam ®Òu gi¶m, kÐo theo viÖc gi¶m mïa mµng cña c¶ níc. Khèi lîng t¸o gi¶m 10% so víi n¨m 2000 vµ nho gi¶m 15%. Hai vïng trång nhiÒu nho nhÊt c¶ níc lµ California vµ NewYork ®Òu mÊt mïa, víi møc gi¶m lín nhÊt lµ 67% ë Michig©n. Nho trång ®Ó lµm rîu vÉn t¨ng ®Òu trong nh÷ng n¨m qua vµ nho chÕ biÕn ®Ó lµm níc Ðp ®Òu gi¶m. Trong viÖc gi¶m s¶n lîng nãi chung cña c¸c lo¹i qu¶ cã mói th× cam gi¶m Ýt nhÊt, s¶n lîng cã gi¶m ë bang Florida, California vµ Arizona, nhng t¨ng ë Texas do thêi tiÕt thuËn lîi. N¨m 2002, lµ n¨m ®îc mïa cña nh÷ng c©y kh«ng cã mói vµ h¹t dÎ, kÐo theo s¶n lîng c©y ¨n tr¸i nãi chung ®¹t kho¶ng 33,4 triÖu tÊn, t¨ng 2% so víi n¨m 2001. Trong khi ®ã s¶n lîng qu¶ cã mói l¹i gi¶m, nhÊt lµ bëi vµ chanh. §©y lµ n¨m mïa c©y cã mói thÊp nhÊt tõ tríc ®Õn nay cña Mü kh«ng kÓ n¨m 1999 do thêi tiÕt gi¸ l¹nh tµn ph¸ mïa mµng. California vµ Arizon lµ 2 bang dÉn ®Çu c¶ níc vÒ s¶n lîng chanh. TÝnh riªng n¨m 2002, diÖn tÝch gi¶m vµ n¨ng suÊt thÊp ë 2 bang nµy dÉn ®Õn gi¶m s¶n lîng qu¶ cã mói trong c¶ níc. Ngoµi ra cßn cã c¸c bang nh Florida, Texas, Arizona, n¬i cung cÊp phÇn lín b§Æng ThÞ Lan Ph¬ng - Ph¸p 1 - K38 10 Kho¸ luËn tèt nghiÖp ëi cho toµn níc Mü còng gi¶m s¶n lîng c©y bëi, viÖc gi¶m n¨ng suÊt trªn mçi ha tõ n¨m 1997-1998 còng t¸c ®éng kh«ng nhá ®Õn gi¶m s¶n lîng trong n¨m 2000. C¸c lo¹i qu¶ kh¸c t¨ng 3%, chñ yÕu lµ do t¸c ®éng cña khèi lîng nho t¨ng 12%. §©y lµ vô nho ®îc mïa thø hai trong suèt nhiÒu n¨m qua, s¶n lîng nho chiÕm 43% trong tæng s¶n lîng qu¶ kh«ng cã mói, trong khi ®ã n¨m 2001 míi chiÕm kho¶ng 20%. Mét sè lo¹i qu¶ kh¸c nh: ®µo, mËn, m¬, qu¶ v¶, d©u t©y, chµ lµ còng ®Òu t¨ng. Mét ®Æc ®iÓm quan träng lµ c©y h¹ch cña Mü chiÕm diÖn tÝch kh«ng lín, chØ chiÕm tû träng 4% trong tæng s¶n lîng qu¶ nãi chung nhng lµ lo¹i c©y cã møc t¨ng s¶n lîng nhanh nhÊt, h¬n bÊt cø tr¸i c©y nµo trong nh÷ng n¨m qua, n¨m 2001t¨ng 20%, n¨m 2002 t¨ng 11%. §Æng ThÞ Lan Ph¬ng - Ph¸p 1 - K38 11 Kho¸ luËn tèt nghiÖp B¶ng 4: T×nh h×nh s¶n lîng mét sè lo¹i qu¶ chÝnh ë Mü trong nh÷ng n¨m qua ( §¬n vÞ: tÊn) T¸o Lª Nho Quýt N¨m 2000 4.805.136 878.036 6.980.704 316.438 2001 428.076,6 909.816 5.965.106 280.572 2002 3.884.424 788.598 6.686.512 313.714 2003 4.207.218 847.618 6.408.210 293.284 Nguån: USDA-2003/Fruit and Tree Nuts yearbook Sau 3 n¨m gi¶m liªn tôc, mïa t¸o Mü n¨m 2003 dù ®o¸n ®¹t 4,2 triÖu tÊn, t¨ng 8% so víi n¨m ngo¸i, nhng vÉn cßn ë møc nhá h¬n so víi vô mïa n¨m 1988. Sù bøt ph¸ nµy trong s¶n xuÊt chñ yÕu lµ do ®îc mïa ë c¸c bang miÒn §«ng vµ Trung ®Êt Mü. Thêi tiÕt thuËn lîi, c¸c bang ë miÒn §«ng dù tÝnh ®¹t gÇn 1,044 triÖu tÊn, t¨ng 27% so víi s¶n lîng vô n¨m ngo¸i, c¸c bang miÒn Trung ®¹t 0,6 triÖu tÊn, t¨ng 64%. Michig©n lµ bang cã s¶n lîng t¸o lín nhÊt miÒn trung níc Mü, íc tÝnh sÏ ®¹t 440.380 tÊn, gÇn gÊp ®«i vô mïa thiÖt h¹i do gi¸ l¹nh n¨m tríc. Víi s¶n lîng lµ 2,587triÖu tÊn, c¸c bang miÒn t©y gi¶m s¶n lîng 5%, do n¨ng suÊt gi¶m ë bang cã s¶n lîng t¸o hµng n¨m lín nhÊt níc Mü, Washington. Nho lµ mét trong nh÷ng lo¹i c©y ¨n qu¶ quan träng ë Mü, s¶n lîng nho lu«n chiÕm 1/3 s¶n lîng cña c¸c lo¹i c©y kh«ng cã mói ë Mü. Nho chñ yÕu ®îc trång ë California vµ Washington. N¨m 2003, nho cho s¶n lîng lµ 6,4 triÖu tÊn, gi¶m 4% so víi n¨m 2002, nhng t¨ng 7% so víi n¨m 2001. Nho ë bang California chiÕm tû träng 89% c¶ níc (3,7triÖu tÊn). Níc Mü lµ níc s¶n xuÊt cam ®øng thø hai thÕ giíi sau Braxin, s¶n lîng cña hai níc gép l¹i b»ng 1/2 tæng s¶n lîng toµn cÇu. Cam lµ lo¹i qu¶ cã gi¸ trÞ s¶n xuÊt ®øng thø 2 sau nho, ®¹t 1,7 tû ®«la n¨m 2000, chiÕm 16% gi¸ trÞ s¶n xuÊt qu¶ toµn quèc. S¶n xuÊt cam t¨ng nhanh trong nh÷ng thËp kû qua, trung b×nh t¨ng ë møc 49%. Kho¶ng 80% s¶n lîng cam ®îc ®em ®i chÕ biÕn, chñ yÕu díi d¹ng níc cam, cßn l¹i lµ tiªu thô t¬i. Bang cã s¶n lîng cam ®øng ®Çu vµ còng lµ bang chÕ biÕn cam lín nhÊt níc Mü lµ Florida. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, Mü lµ níc xuÊt khÈu cam ®øng thø nh× thÕ giíi, sau Braxin, trong khi ®ã chñ yÕu xuÊt sang c¸c níc Ch©u ¢u. Quýt lµ lo¹i qu¶ cã mói quan träng cña Mü, ®Æc biÖt nhu cÇu tiªu dïng quýt t¨ng trong nh÷ng n¨m qua, s¶n lîng quýt vÉn gi÷ ë møc trung b×nh trªn §Æng ThÞ Lan Ph¬ng - Ph¸p 1 - K38 12 Kho¸ luËn tèt nghiÖp 250.000 tÊn/n¨m. Tèc ®é t¨ng s¶n lîng tõ n¨m 1980 ®Õn nay lµ 6%/n¨m. C¸c bang trång nhiÒu quýt nhÊt chñ yÕu lµ Florida, California vµ Arizona. Xoµi, ®u ®ñ, b¬, døa lµ c¸c lo¹i tr¸i c©y chñ yÕu trång ë nh÷ng níc cã khÝ hËu nhiÖt ®íi, v× vËy nh÷ng c©y nµy ®îc s¶n xuÊt h¹n chÕ ë Mü. Xoµi chØ cã ë miÒn Nam bang Florida (diÖn tÝch < 700ha), ®u ®ñ, b¬, døa chñ yÕu trång ë Hawai. S¶n lîng b¬ cña Mü kh«ng lín, chØ ë møc trung b×nh 187 ngµn tÊn mçi n¨m, víi s¶n lîng cao nhÊt lµ n¨m 2000 (217 ngµn tÊn), t¨ng 36% so víi n¨m 1998. Tuy vËy s¶n lîng b¬ nh÷ng n¨m sau ®ã kh«ng t¨ng, vÉn gi÷ ë møc trung b×nh hµng n¨m. III. NhËp khÈu 1. Mét sè ®iÒu luËt vµ møc thuÕ liªn quan ®Õn nhËp khÈu rau qu¶ 1.1. CÊm nhËp khÈu mét sè lo¹i n«ng s¶n §iÒu kho¶n 8e cña luËt ®iÒu chØnh n«ng nghiÖp Mü quy ®Þnh cÊm nhËp khÈu mét sè mÆt hµng n«ng s¶n nÕu chóng kh«ng ®¸p øng ®îc yªu cÇu vÒ: cÊp lo¹i, kÝch cì chÊt lîng vµ ®é chÝn gåm: “cµ chua, nho kh«, «liu, qu¶ chanh ®¾ng ( Chanh níc cã vÞ ®¾ng), bëi, h¹t tiªu cßn xanh, cµ chua ¸i NhÜ Lan, da chuét, cam, hµnh, qu¶ ãc chã, chµ lµ, nho (dïng cho b÷a ¨n), tr¸i cµ, mËn, t¸o, tr¸i kiwi, ®µo”. Tiªu chuÈn nµy x©y dùng trªn c¬ së tiªu chuÈn nh÷ng s¶n phÈm mµ Mü s¶n xuÊt ®îc vµ cã nhu cÇu trong níc. 1.2. §iÓm kiÓm so¸t tíi h¹n mèi nguy h¹i ®èi víi hµng thùc phÈm (HACCP) §©y lµ hÖ thèng kiÓm so¸t chÊt lîng s¶n phÈm dùa trªn nguyªn t¾c ph©n tÝch vµ x¸c ®Þnh c¸c nguy c¬ vµ ®iÓm kiÓm so¸t tíi h¹n, nh»m ®¶m b¶o an toµn vÖ sinh vµ ng¨n chÆn tõ xa tÊt c¶ c¸c mèi nguy tiÒm Èn vÒ sinh häc, ho¸ häc vµ lý häc trong tÊt c¶ c¸c c«ng ®o¹n s¶n xuÊt/chÕ biÕn thùc phÈm nãi chung. HACCP ®îc ban hµnh th¸ng 12/1995 vµ tõ th¸ng 12/1997 ®îc C¬ quan qu¶n lý thùc phÈm vµ thuèc cña Mü (Food and Drugs Administration) ®a vµo ¸p dông b¾t buéc ®èi víi thuû s¶n cña Mü vµ thuû s¶n nhËp khÈu tõ níc ngoµi. HACCP hiÖn ®îc ®a vµo bé LuËt vÒ Thùc PhÈm (Food Code) cña Mü, do FDA gi¸m s¸t viÖc thi hµnh vµ më réng ra ¸p dông cho nhiÒu mÆt hµng thùc phÈm kh¸c, tríc m¾t lµ cho chÕ biÕn níc qu¶. HACCP ®îc x©y dùng trªn c¬ së c¸c quy ®Þnh vÒ an toµn, vÖ sinh ¸p dông trªn thÕ giíi: Thùc tiÔn s¶n xuÊt hµng hãa (Goods Manufacturing Practice (GMP)) vµ Thñ tôc qu¶n lý tiªu chuÈn vÖ sinh thùc phÈm (Sanitation Standard Operating Procedure (SSOP)), v.v. Muèn §Æng ThÞ Lan Ph¬ng - Ph¸p 1 - K38 13 Kho¸ luËn tèt nghiÖp x©y dùng hÖ thèng HACCP c¬ së s¶n xuÊt ph¶i cã ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt gåm nhµ xëng, kho, d©y chuyÒn thiÕt bÞ s¶n xuÊt, m«i trêng s¶n xuÊt, vµ con ngêi theo c¸c quy chuÈn cña GMP, SSOP trong ®ã ®Æc biÖt chó träng gi¸m s¸t an toµn vÖ sinh qua kiÓm tra c¸c hå s¬ vËn hµnh, kiÓm tra viÖc söa ch÷a/®iÒu chØnh khi c¸c giíi h¹n bÞ vi ph¹m, gi¸m s¸t chÆt chÏ vÖ sinh s¶n xuÊt vµ vÖ sinh c¸ nh©n cña c«ng nh©n trong tÊt c¶ c¸c kh©u s¶n xuÊt, chÕ biÕn. C¬ chÕ kiÓm so¸t "tõ xa" cña HACCP tËp trung trªn 7 nguyªn t¾c c¬ b¶n: - Ph©n tÝch mèi nguy vµ c¸c biÖn ph¸p phßng ngõa - X¸c ®Þnh ®iÓm kiÓm so¸t tíi h¹n (critical control points) - X©y dùng danh môc c¸c c«ng ®o¹n chÕ biÕn cã thÓ x¶y ra c¸c mèi nguy ®¸ng kÓ vµ m« t¶ c¸c biÖn ph¸p phßng ngõa - ThiÕt lËp c¸c ®iÓm tíi h¹n vµ giíi h¹n tíi h¹n liªn quan ®Õn mçi ®IÓm kiÓm so¸t tíi h¹n - Gi¸m s¸t c¸c ®iÓm kiÓm so¸t tíi h¹n, thiÕt lËp c¸c thñ tôc sö dông kÕt qu¶ gi¸m s¸t ®Ó hiÖu chØnh vµ duy tr× qu¸ tr×nh kiÓm so¸t. - Thùc hiÖn söa ch÷a/®iÒu chØnh cÇn thiÕt khi thÊy giíi h¹n tíi h¹n bÞ vi ph¹m - Lu tr÷ hå s¬ ®Ó chøng thùc viÖc thùc hiÖn HACCP vµ c¸c thñ tôc thÈm tra qu¸ tr×nh thùc hiÖn HACCP. 1.3. Quy ®Þnh cña FDA ®èi víi nhËp khÈu tr¸i c©y (Bao gåm tr¸i c©y, h¹t c¸c loai, t¬i, kh«, l¹nh, hÊp, luéc, ®«ng l¹nh hoÆc xö lý b¶o qu¶n t¹m). S¶n phÈm cã thÓ cßn nguyªn d¹ng, c¾t hoÆc sö lý thÕ nµo ®ã, nhng cha qua chÕ biÕn. Theo quy ®Þnh nµy, viÖc nhËp khÈu ph¶i: - Phï hîp víi c¸c quy ®Þnh vÒ chÊt lîng cña FDA - Phï hîp quy ®Þnh cña FDA vÒ c¸c thñ tôc vµ th«ng b¸o hµng ®Õn - Phï hîp víi c¸c quy ®Þnh vÒ kiÓm dÞch cña USDA, cã thÓ ph¶i xin giÊy phÐp - Phï hîp víi c¸c quy ®Þnh vÒ ®¬n hµng nhËp khÈu cña USDA, vÒ cÊp ®é (grade), kÝch cì, chÊt lîng, nÕu ®ßi hái. - Phï hîp c¸c quy ®Þnh vÒ m«i trêng cña C¬ quan B¶o VÖ M«i trêng Hoa Kú (EPA), vÒ nång ®é thuèc trõ s©u cßn lu l¹i trong s¶n phÈm nhËp khÈu. §Æng ThÞ Lan Ph¬ng - Ph¸p 1 - K38 14 Kho¸ luËn tèt nghiÖp B¶ng 5: Nh÷ng v¨n b¶n ph¸p luËt ®iÒu tiÕt chÕ ®é nhËp khÈu hµng ho¸ thuéc quy ®Þnh nµy Sè v¨n b¶n Lo¹i biÖn ph¸p ¸p dông C¸c c¬ quan nhµ níc ®iÒu hµnh 19 CFR 12 Quy chÕ vÒ thuèc trõ s©u CFSAN, AMS, APHIS, EPA, USCS PPQ, 19 CFR 12.1 et seq.; Tiªu chuÈn kü thuËt, m·, CFSAN, AMS, nh·n, APHIS, EPA, USCS PPQ, CFSAN, AMS, APHIS, EPA, USCS PPQ, AAA-Quotas nhËp khÈu CFSAN, AMS, n«ng s¶n APHIS, EPA, USCS PPQ, TiTiªu chuÈn kü thuËt, m·, CFSAN, AMS, 21 CFR 1.83 et seq. nh·n, APHIS, EPA, USCS PPQ, 21 USC 301 et seq. CÊm nhËp khÈu hµng gi¶ CFSAN, AMS, APHIS, EPA, USCS PPQ, 42 USC 151 et seq. VÖ sinh dÞch tÔ CFSAN, AMS, APHIS, EPA, USCS PPQ, 7 USC 150aa et seq. CÊm nhËp khÈu CFSAN, AMS, APHIS, EPA, USCS PPQ, AAA-Quotas nhËp khÈu CFSAN, AMS, n«ng s¶n APHIS, EPA, USCS PPQ, 19 CFR 12.10 et seq. Thñ tôc khai b¸o H¶i quan 19 CFR Part 132 7 USC 601 et seq. Nguån: Harmonized Tariff Schedule of United States 2001 Mét sè lo¹i qu¶ t¬i nhËp khÈu: qu¶ b¬, xoµi, chanh, cam, nho, nho kh«… ph¶i ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu vÒ nhËp khÈu cña Mü vÒ, chñng lo¹i, kÝch cì, chÊt lîng vµ ®é chÝn (7U.S.C.608(e)). C¸c hµng nµy ph¶i qua gi¸m ®Þnh vµ chøng chØ gi¸m ®Þnh ph¶i do C¬ quan gi¸m ®Þnh vµ an toµn thùc phÈm (Food Safety & inspection Service) thuéc Bé N«ng NghiÖp cÊp cã ghi phï hîp víi c¸c ®iÒu kiÖn nhËp khÈu. §Æng ThÞ Lan Ph¬ng - Ph¸p 1 - K38 15 Kho¸ luËn tèt nghiÖp C¸c ®iÒu kiÖn h¹n chÕ kh¸c cã thÓ ®îc C¬ Quan Gi¸m §Þnh Thùc VËt vµ §éng vËt (Animal and plant Health inspection Service- APHiS) thuéc Bé N«ng NghiÖp ¸p ®Æt theo §iÒu luËt vÒ KiÓm dÞch C©y “Plant Quarantine Act”, vµ C¬ quan FDA (Division of import Operations and Policy –HFC-170) theo ®iÒu luËt liªn bang “Food, Drug and Cosmetic Act”. 1.3. ThuÕ nhËp khÈu mét sè lo¹i qu¶ cña Mü B¶ng 6: ThuÕ suÊt nhËp khÈu cña Mü vÒ mét sè lo¹i qu¶ M· sè MÆt hµng 0804.30.20 Døa 00 00 ThuÕ MFN - Hµng rêi 0,51 c/kg - §· ®ãng 1,1 c/kg O,64c/kg 2,11 c/kg 11,2 c/kg 33,1 c/kg 0804.40.00 gãi Qu¶ b¬ 0804.50.40 Xoµi 0807.20.00 ThuÕ MFN 40 - T¬i 6,6 c/kg 33,1 c/kg 00 - Kh« 1,5 c/kg 33,1 c/kg 5,4% 35% 00 §u ®ñ kh«ng Nguån: Harmonized Tariff Schedule of United States 2001 2. Kim ng¹ch nhËp khÈu cña Mü vÒ rau qu¶ XuÊt ph¸t tõ sù kh¸c nhau gi÷a c¬ cÊu s¶n xuÊt vµ tiªu dïng, còng nh sù kh¸c biÖt vÒ lîi thÕ so s¸nh t¬ng ®èi, cho nªn Hoa Kú tuy xuÊt khÈu rau qu¶ lín trªn thÕ giíi nhng hµng n¨m vÉn nhËp khÈu mét lîng rau qu¶ ®¸ng kÓ. §ã lµ nh÷ng s¶n phÈm do trong níc cha s¶n xuÊt ®îc, hoÆc cha ®¸p øng ®ñ, cÇn nhËp khÈu bæ sung, nhng còng cã nh÷ng s¶n phÈm nhËp khÈu do nhu cÇu tr¸i vô cña ngêi tiªu dïng. Nh×n chung thÞ trêng rau t¬i trong nh÷ng n¨m qua kh«ng cã nh÷ng biÕn ®éng lín, trong khi ®ã thÞ trêng qu¶ t¬i l¹i diÔn ra s«i ®éng trªn toµn quèc còng nh toµn thÕ giíi víi sè lîng vµ trÞ gi¸ t¨ng trëng nhanh ®Òu, ®Æc biÖt trong 5 n¨m võa qua. MÆt kh¸c trong thËp kû 90, khñng ho¶ng tµi chÝnh toµn cÇu lµm ®ång ®« la t¨ng gi¸ m¹nh so víi c¸c ®ång tiÒn kh¸c ®· kÝch thÝch nhËp khÈu tÊt c¶ c¸c mÆt hµng n«ng s¶n. Trong ®ã c¸c s¶n phÈm vên chiÕm 40% tæng lîng nhËp khÈu, tiÕp theo lµ c¸c s¶n phÈm nhiÖt §Æng ThÞ Lan Ph¬ng - Ph¸p 1 - K38 16