Tài liệu Kenhsinhvien.net--dang ky bao ho nhan hieu hh tai tt hoa ky

§¨ng ký b¶o hé nh·n hiÖu hµng ho¸ t¹i thÞ trêng Hoa Kú Lêi nãi ®Çu Cha bao giê vÊn ®Ò th¬ng hiÖu l¹i trë thµnh mét chñ ®Ò thêi sù ®îc c¸c doanh nghiÖp, c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ níc, c¸c hiÖp héi th¬ng m¹i quan t©m mét c¸ch ®Æc biÖt nh hiÖn nay. NhiÒu héi th¶o, héi nghÞ ®· ®îc tæ chøc, hµng tr¨m bµi b¸o vµ c¶ nh÷ng trang website thêng xuyªn ®Ò cËp ®Õn c¸c khÝa c¹nh kh¸c nhau cña vÊn ®Ò nµy. Mét trong nh÷ng khÝa c¹nh ®îc ®Ò cËp nhiÒu nhÊt cã lÏ lµ t×nh tr¹ng c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam bÞ mÊt th¬ng hiÖu hay nh·n hiÖu hµng ho¸ ë thÞ trêng níc ngoµi, ®Æc biÖt ë thÞ trêng Hoa Kú. Chóng ta cã thÓ kÓ ra hµng lo¹t c¸c vô tranh chÊp th¬ng hiÖu gÇn ®©y nh cuéc chiÕn Catfish gi÷a c¸c nhµ xuÊt khÈu c¸ Tra, c¸ Basa ViÖt Nam víi HiÖp héi c¸c chñ tr¹i c¸ nheo Mü (CFA) vÒ viÖc sö dông th¬ng hiÖu “Catfish” cho c¸c lo¹i c¸ nãi trªn cña ViÖt Nam nhËp khÈu vµo Mü; cuéc chiÕn cña Trung Nguyªn ®ßi l¹i th¬ng hiÖu tõ chÝnh ®èi t¸c lµ Rice Field Corp do hä ®· ®¨ng ký nh·n hiÖu nµy tríc t¹i Mü; c¸c nh·n hiÖu Vinataba, Vinatea ®Òu ®· bÞ ®¨ng ký së h÷u t¹i nhiÒu níc trong ®ã cã Mü. Nh÷ng sù kiÖn ®ã x¶y ra ngay khi HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt - Mü ®îc ký kÕt vµ b¾t ®Çu ®îc triÓn khai ®· nhÊn m¹nh víi chóng ta r»ng: HiÖp ®Þnh cã thÓ më ra nhiÒu c¬ héi lµm ¨n cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam, song còng lµ khëi ®Çu cña nhiÒu th¸ch thøc míi. Lµm ¨n víi mét ®èi t¸c ®Çy tiÒm n¨ng nhng còng khã lêng nh Mü, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam sÏ ph¶i ®èi mÆt víi kh«ng Ýt khã kh¨n. Bµi häc kinh nghiÖm ®¾t gi¸ ®Çu tiªn mµ mét sè doanh nghiÖp ViÖt Nam gÆp ph¶i khi tiÕp cËn thÞ trêng Mü, ®ã lµ bµi häc vÒ ®¨ng ký b¶o hé nh·n hiÖu hµng ho¸. Thùc tiÔn ®ã khiÕn chóng ta ph¶i ®Æt ra c©u hái: Lµm thÕ nµo ®Ó hç trî c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trong viÖc ®¨ng ký b¶o hé nh·n hiÖu hµng ho¸ t¹i Mü? NhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña vÊn ®Ò trªn, em ®· m¹nh d¹n chän ®Ò tµi: “§¨ng ký b¶o hé nh·n hiÖu hµng ho¸ t¹i thÞ trêng Hoa Kú” lµm ®Ò tµi kho¸ luËn tèt nghiÖp cña m×nh. Ngoµi Lêi nãi ®Çu, KÕt luËn vµ Danh môc tµi liÖu tham kh¶o, kho¸ luËn ®îc bè côc thµnh 3 ch¬ng: Ch¬ng I: Nh·n hiÖu hµng ho¸ vµ ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng ho¸ trong th¬ng m¹i quèc tÕ Ch¬ng II: §¨ng ký b¶o hé nh·n hiÖu hµng ho¸ t¹i thÞ trêng Hoa Kú Chö ThÞ Minh HiÕu - A9/K38/KTNT 1 §¨ng ký b¶o hé nh·n hiÖu hµng ho¸ t¹i thÞ trêng Hoa Kú Ch¬ng III: Gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng ho¸ t¹i thÞ trêng Hoa Kú Em xin bµy tá lßng biÕt ¬n ch©n thµnh tíi Gi¶ng viªn - ThS. Ph¹m ThÞ Mai Khanh, ngêi ®· tËn t×nh gióp ®ì em hoµn thµnh kho¸ luËn nµy. Em còng xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c b¹n ®· gióp ®ì trong viÖc thu thËp tµi liÖu ®Ó hoµn thµnh kho¸ luËn. Do nh÷ng h¹n chÕ vÒ thêi gian nghiªn cøu, vÒ tµi liÖu thu thËp vµ kh¶ n¨ng cña ngêi viÕt, néi dung kho¸ luËn khã tr¸nh khái nh÷ng sai sãt vµ khiÕm khuyÕt. Em rÊt mong nhËn ®îc sù chØ dÉn tËn t×nh cña c¸c thÇy c« gi¸o cïng sù gãp ý cña c¸c b¹n.  Ch¬ng I  Nh·n hiÖu hµng ho¸ vµ ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng ho¸ trong th¬ng m¹i quèc tÕ I. Kh¸i qu¸t chung vÒ nh·n hiÖu hµng ho¸ 1. Kh¸i niÖm nh·n hiÖu hµng ho¸ Trong th¬ng m¹i quèc tÕ hiÖn nay cã rÊt nhiÒu lo¹i s¶n phÈm hµng ho¸ dÞch vô ®îc lu th«ng. Mçi lo¹i s¶n phÈm hµng ho¸ dÞch vô l¹i ®îc nhiÒu h·ng, nhiÒu c«ng ty cña nhiÒu níc kh¸c nhau trªn thÕ giíi s¶n xuÊt ra, vµ mçi lo¹i s¶n phÈm hµng ho¸ dÞch vô nµy l¹i cã nh÷ng chÊt lîng rÊt kh«ng gièng nhau. Tuy vËy, ngêi tiªu dïng trªn thÕ giíi l¹i cã thÓ ph©n biÖt ®îc s¶n phÈm hµng ho¸ vµ dÞch vô cña nh÷ng c«ng ty kh¸c nhau c¨n cø vµo nh·n hiÖu hµng ho¸ cña s¶n phÈm hµng ho¸ dÞch vô ®ã. ThÝ dô, « t« lµ mÆt hµng ®îc nhiÒu c«ng ty Chö ThÞ Minh HiÕu - A9/K38/KTNT 2 §¨ng ký b¶o hé nh·n hiÖu hµng ho¸ t¹i thÞ trêng Hoa Kú cña nhiÒu níc s¶n xuÊt, nhng ngêi tiªu dïng cã thÓ ph©n biÖt ®îc chÊt lîng cña tõng lo¹i « t« mang c¸c th¬ng hiÖu kh¸c nhau vµ x¸c ®Þnh ®îc chñng lo¹i xe nµo lµ phï hîp víi nhu cÇu cña m×nh. Nh·n hiÖu hµng ho¸ chÝnh lµ chØ dÉn ban ®Çu gióp ngêi tiªu dïng ph©n biÖt ®îc s¶n phÈm hµng ho¸ dÞch vô cña nh÷ng nhµ s¶n xuÊt kinh doanh kh¸c nhau vµ ®¸nh gi¸ ®îc phÇn nµo chÊt lîng cña s¶n phÈm hµng ho¸ dÞch vô. VËy nh·n hiÖu hµng ho¸ lµ g×? 1.1 §Þnh nghÜa nh·n hiÖu hµng ho¸ Trong thùc tÕ, mçi quèc gia trªn thÕ giíi ®Òu cã quy ®Þnh kh¸c nhau vÒ nh·n hiÖu hµng ho¸. Tuy vËy, khi th¬ng m¹i quèc tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn, chu kú sèng cña hµng ho¸ dÞch vô bÞ rót ng¾n l¹i dÉn ®Õn viÖc xuÊt hiÖn ngµy cµng nhiÒu nh÷ng hµng ho¸ dÞch vô míi víi nh÷ng chÊt lîng kh¸c nhau th× nh÷ng tranh chÊp, xung ®ét gi÷a c¸c c«ng ty liªn quan ®Õn nh·n hiÖu hµng ho¸ lµ ®iÒu khã tr¸nh khái. §Ó h¹n chÕ nh÷ng tranh chÊp, xung ®ét ®ã cÇn ph¶i cã nh÷ng quy ®Þnh thèng nhÊt vÒ nh·n hiÖu hµng ho¸ trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi. T¹i vßng ®µm ph¸n Uruguay cña GATT (tiÒn th©n cña tæ chøc WTO) ®· th«ng qua HiÖp ®Þnh vÒ b¶o hé quyÒn së h÷u trÝ tuÖ (TRIPS) ®îc ký kÕt vµo ngµy 15/04/1994 vµ b¾t ®Çu cã hiÖu lùc tõ ngµy 01/01/1995 cïng víi sù ra ®êi cña Tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi WTO. Trong HiÖp ®Þnh TRIPS, c¸c quèc gia trªn thÕ giíi ®· tiÕn tíi mét tho¶ thuËn chung nhÊt vÒ nh·n hiÖu hµng ho¸ trong th¬ng m¹i quèc tÕ. Theo HiÖp ®Þnh nµy th× nh·n hiÖu hµng ho¸ ®îc coi lµ ®èi tîng cã kh¶ n¨ng b¶o hé lµ: "bÊt kú mét dÊu hiÖu, hoÆc sù kÕt hîp nµo cña nh÷ng dÊu hiÖu cã kh¶ n¨ng ph©n biÖt hµng ho¸ hoÆc dÞch vô cña mét doanh nghiÖp nµy víi hµng ho¸ hoÆc dÞch vô cña nh÷ng doanh nghiÖp kh¸c. Nh÷ng dÊu hiÖu ®ã (cã thÓ lµ nh÷ng ký tù ®Æc biÖt nh tªn ngêi, ch÷ c¸i, ch÷ sè, yÕu tè h×nh vµ sù kÕt hîp mµu s¾c còng nh sù kÕt hîp bÊt kú cña nh÷ng dÊu hiÖu ®ã) cã kh¶ n¨ng ®îc ®¨ng ký lµ nh·n hiÖu hµng ho¸". (TrÝch Kho¶n 1 §iÒu 15 Môc 2 HiÖp ®Þnh TRIPS). Do ®ã, nh·n hiÖu hµng ho¸ lµ bÊt kú mét dÊu hiÖu nµo hoÆc bÊt kú sù kÕt hîp nµo cña nh÷ng dÊu hiÖu cã kh¶ n¨ng ph©n biÖt hµng ho¸ hay dÞch vô cña mét doanh nghiÖp víi hµng ho¸ hay dÞch vô cña mét doanh nghiÖp kh¸c. DÊu hiÖu cã thÓ lµ ch÷ sè, ch÷ c¸i, tªn ngêi, yÕu tè h×nh vµ sù kÕt hîp mµu s¾c. Còng trªn tinh thÇn cña HiÖp ®Þnh TRIPS, t¹i §iÒu 785 Môc I Ch¬ng II PhÇn VI cña Bé luËt D©n sù ViÖt Nam 1995 ®· ghi râ: “Nh·n hiÖu hµng ho¸ lµ nh÷ng dÊu hiÖu dïng ®Ó ph©n biÖt hµng ho¸ dÞch vô cïng lo¹i cña c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh kh¸c nhau. Nh·n hiÖu hµng ho¸ cã thÓ lµ tõ ng÷, h×nh Chö ThÞ Minh HiÕu - A9/K38/KTNT 3 §¨ng ký b¶o hé nh·n hiÖu hµng ho¸ t¹i thÞ trêng Hoa Kú ¶nh hoÆc sù kÕt hîp c¸c yÕu tè ®ã ®îc thÓ hiÖn b»ng mét hoÆc nhiÒu mµu s¾c”. Theo LuËt Lanham Act (Mü) th× nh·n hiÖu hµng ho¸ bao gåm tõ ng÷, tªn, biÓu tîng, h×nh vÏ hoÆc sù kÕt hîp cña c¸c yÕu tè ®ã nh»m ph©n biÖt hµng ho¸ cña mét ngêi cung cÊp víi hµng ho¸ cña nh÷ng ngêi cung cÊp kh¸c. Nh·n hiÖu hµng ho¸ cã thÓ ®îc ¸p dông cho hµng ho¸, dÞch vô vµ nh÷ng nh·n hiÖu x¸c nhËn nguån gèc, chÊt lîng, ®é nguyªn chÊt nÕu chóng tho¶ m·n c¸c yªu cÇu cña mét nh·n hiÖu (certification marks). Nh vËy, luËt cña c¸c níc ®Òu thèng nhÊt r»ng nh·n hiÖu hµng ho¸ bao gåm c¶ tªn nh·n hiÖu (brand name) vµ dÊu hiÖu cña nh·n hiÖu (brand mark) 1. Tªn nh·n hiÖu lµ bé phËn cña nh·n hiÖu mµ ta cã thÓ ®äc ®îc nh: “Dove”, “Tiger”... Cßn dÊu hiÖu cña nh·n hiÖu lµ bé phËn cña nh·n hiÖu mµ ta cã thÓ nhËn biÕt ®îc, nh÷ng kh«ng thÓ ®äc ®îc, vÝ dô nh biÓu tîng, h×nh vÏ, mµu s¾c, hay kiÓu ch÷ ®Æc thï. VÝ dô nh h×nh ¶nh con chim bå c©u lµ biÓu tîng cho s¶n phÈm Dove, con hæ vµng lµ biÓu tîng cho bia Tiger hay h×nh ¶nh ba h×nh thoi chôm vµo nhau lµ biÓu tîng cho « t« cña h·ng Mitsubishi... ViÖc g¾n tªn nh·n hiÖu hiÖn nay ®· phæ biÕn réng r·i ®Õn møc hÇu nh bÊt kú hµng ho¸ nµo còng ®Òu cã nh·n hiÖu. Ngoµi ra, c¸c níc cßn cã xu híng më réng viÖc b¶o hé ®èi víi c¸c yÕu tè cÊu thµnh nh·n hiÖu nh»m n©ng cao tÝnh kh¸c biÖt cña s¶n phÈm ®Õn møc tèi ®a cã thÓ. BÊt kú mét ®Æc trng nµo cña s¶n phÈm t¸c ®éng vµo gi¸c quan cña ngêi tiªu dïng còng cã thÓ ®îc coi lµ mét phÇn cña nh·n hiÖu, miÔn lµ chóng cã tÝnh ph©n biÖt. Do ®ã, ngoµi tªn nh·n hiÖu, dÊu hiÖu nh·n hiÖu th× tiÕng ®éng, mïi vÞ riªng biÖt cña s¶n phÈm còng cã thÓ ®îc ®¨ng ký b¶n quyÒn. Tuy nhiªn, vÊn ®Ò nµy sÏ g©y nhiÒu khã kh¨n cho viÖc lu tr÷, ®èi chiÕu, kiÓm tra khi x¶y ra tranh chÊp. 1.2 Ph©n biÖt nh·n hiÖu hµng ho¸, nh·n hiÖu th¬ng m¹i vµ th¬ng hiÖu Theo HiÖp héi nh·n hiÖu th¬ng m¹i quèc tÕ (International Trademark Association) th×: “Nh·n hiÖu th¬ng m¹i (trademark) bao gåm nh÷ng tõ ng÷, tªn gäi, biÓu tîng hay bÊt kú sù kÕt hîp nµo gi÷a nh÷ng yÕu tè trªn ®îc dïng trong th¬ng m¹i ®Ó x¸c ®Þnh vµ ph©n biÖt hµng ho¸ cña c¸c nhµ s¶n xuÊt hoÆc cña ngêi b¸n víi nhau vµ ®Ó x¸c ®Þnh nguån cña hµng ho¸ ®ã”. Nh vËy, khi hµng ho¸ ®îc lu th«ng trªn thÞ trêng th× nh·n hiÖu hµng ho¸ trë thµnh nh·n hiÖu th¬ng m¹i. NÕu nh·n hiÖu th¬ng m¹i ®îc ®¨ng ký b¶o hé quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp t¹i c¬ quan Nhµ níc cã thÈm quyÒn th× ngêi chñ së 1 Theo: “Marketing c¨n b¶n - Marketing essentials” , Philip Kotler. Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª, 2002. Chö ThÞ Minh HiÕu - A9/K38/KTNT 4 §¨ng ký b¶o hé nh·n hiÖu hµng ho¸ t¹i thÞ trêng Hoa Kú h÷u cã toµn quyÒn sö dông nh·n hiÖu th¬ng m¹i ®ã díi sù b¶o hé cña luËt ph¸p. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ ngêi chñ së h÷u cã thÓ sö dông, chuyÓn nhîng, hoÆc b¸n nh·n hiÖu th¬ng m¹i, hay nãi c¸ch kh¸c th× chñ së h÷u cã thÓ ®Þnh gi¸ ®èi víi nh·n hiÖu th¬ng m¹i cña m×nh. Víi ý nghÜa ®ã, kh¸i niÖm th¬ng hiÖu cña hµng ho¸ ra ®êi vµ ®îc hiÓu lµ nh·n hiÖu hµng ho¸ sau khi ®· ®îc th¬ng m¹i ho¸, ®îc mua b¸n trªn thÞ trêng. Khi ®ã, nh·n hiÖu sÏ ®îc g¾n thªm biÓu tîng ® (registered trademark - nh·n hiÖu th¬ng m¹i ®· ®îc ®¨ng ký). Ngoµi khÝa c¹nh th¬ng m¹i, th¬ng hiÖu cña mét s¶n phÈm cßn bao hµm nhiÒu gi¸ trÞ kh¸c bëi th¬ng hiÖu lµ c¶m nhËn tæng thÓ vÒ chÊt lîng, uy tÝn vµ gi¸ trÞ ®»ng sau mét c¸i tªn, mét c¸i logo cña doanh nghiÖp. Do vËy, th¬ng hiÖu cã thÓ lµ bÊt cø c¸i g× ®îc g¾n liÒn víi s¶n phÈm hoÆc dÞch vô nh»m lµm cho chóng ®îc nhËn diÖn dÔ dµng vµ kh¸c biÖt ho¸ víi c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i. Th«ng thêng, ngêi ta dïng tõ trademark ®Ó gäi chung cho nh·n hiÖu th¬ng m¹i hµng ho¸ (trademark - TM) vµ nh·n hiÖu th¬ng m¹i dÞch vô (servicemark - SM). 2. Mét sè lo¹i nh·n hiÖu hµng ho¸ HiÖn nay cha cã mét v¨n b¶n ph¸p luËt nµo ®a ra mét b¶ng ph©n lo¹i nh·n hiÖu hµng ho¸ mét c¸ch ®Çy ®ñ víi ranh giíi x¸c ®Þnh râ rµng. Tuy nhiªn, cã thÓ kÓ ra ®©y mét sè lo¹i nh·n hiÖu hµng ho¸ ®iÓn h×nh nhÊt: 2.1 Nh·n hiÖu liªn kÕt Theo quy ®Þnh t¹i Kho¶n 8 §iÒu 2 NghÞ ®Þnh 06/2001/N§-CP söa ®æi bæ sung mét sè ®iÒu cña NghÞ ®Þnh 63/1996/N§-CP quy ®Þnh chi tiÕt vÒ së h÷u c«ng nghiÖp th× nh·n hiÖu liªn kÕt ®îc hiÓu lµ “c¸c nh·n hiÖu hµng ho¸ t¬ng tù nhau do cïng mét chñ thÓ ®¨ng ký ®Ó dïng cho c¸c s¶n phÈm, dÞch vô cïng lo¹i, t¬ng tù nhau hay cã liªn quan ®Õn nhau, vµ c¸c nh·n hiÖu hµng ho¸ trïng nhau do cïng mét chñ thÓ ®¨ng ký ®Ó dïng cho c¸c s¶n phÈm, dÞch vô t¬ng tù nhau hoÆc cã liªn quan víi nhau”. 2.2 Nh·n hiÖu tËp thÓ NghÞ ®Þnh 63/1996/N§-CP ®· quy ®Þnh nh sau: “Nh·n hiÖu tËp thÓ lµ nh·n hiÖu hµng ho¸ ®îc tËp thÓ c¸c c¸ nh©n, ph¸p nh©n hoÆc c¸c chñ thÓ kh¸c cïng sö dông, trong ®ã mçi thµnh viªn sö dông mét c¸ch ®éc lËp theo quy chÕ do tËp thÓ ®ã quy ®Þnh.” HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt - Mü còng nªu lªn r»ng nh·n hiÖu tËp thÓ lµ Chö ThÞ Minh HiÕu - A9/K38/KTNT 5 §¨ng ký b¶o hé nh·n hiÖu hµng ho¸ t¹i thÞ trêng Hoa Kú nh·n hiÖu dïng chung cho c¸c thµnh viªn cña mét tæ chøc, mét nhãm, vÝ dô nh Saigon Times Group hay Coop Mart,... 2.3 Nh·n hiÖu næi tiÕng “Nh·n hiÖu næi tiÕng lµ nh·n hiÖu hµng ho¸ ®îc sö dông liªn tôc cho nh÷ng s¶n phÈm, dÞch vô cã uy tÝn lµm cho nh·n hiÖu ®ã ®îc biÕt ®Õn réng r·i”. (Kho¶n 10 §iÒu 2 NghÞ ®Þnh 06/2001/N§-CP). §Þnh nghÜa nªu trªn kh«ng quy ®Þnh râ rµng c¨n cø x¸c ®Þnh “biÕt ®Õn réng r·i”. LuËt ph¸p quèc tÕ vµ LuËt cña c¸c níc trªn thÕ giíi còng kh«ng cã c¸c tiªu chuÈn mang tÝnh “c«ng thøc” ®Ó x¸c ®Þnh nh·n hiÖu næi tiÕng. Trªn thùc tÕ, ®Ó x¸c ®Þnh mét nh·n hiÖu cã næi tiÕng hay kh«ng, ph¶i xem xÐt tõng trêng hîp cô thÓ dùa trªn nhiÒu c¨n cø kh¸c nhau nh thêi ®iÓm nh·n hiÖu ®îc ®¨ng ký, gi¸ trÞ th¬ng m¹i cña nh·n hiÖu, thÞ phÇn cña nh·n hiÖu,... Kho¶n 6 §iÒu 6 trong HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt- Mü còng ®· ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò nµy nh sau: “§Ó x¸c ®Þnh mét nh·n hiÖu hµng ho¸ cã ph¶i lµ næi tiÕng hay kh«ng ph¶i xem xÐt ®Õn sù hiÓu biÕt vÒ nh·n hiÖu hµng ho¸ ®ã trong bé phËn c«ng chóng cã liªn quan, gåm c¶ sù hiÓu biÕt ®¹t ®îc trong l·nh thæ cña Bªn liªn quan do kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng khuÕch tr¬ng nh·n hiÖu hµng ho¸ nµy. Kh«ng Bªn nµo ®îc yªu cÇu r»ng sù næi tiÕng cña nh·n hiÖu hµng ho¸ ph¶i vît ra ngoµi bé phËn c«ng chóng thêng tiÕp xóc víi hµng ho¸ hoÆc dÞch vô liªn quan hoÆc yªu cÇu r»ng nh·n hiÖu hµng ho¸ ®ã ph¶i ®îc ®¨ng ký”. Tuy vËy, kh¸i niÖm “bé phËn c«ng chóng cã liªn quan” l¹i cha ®îc nªu râ trong HiÖp ®Þnh nµy. 2.4 Nh·n hiÖu chøng nhËn HiÖn nay, do sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®· xuÊt hiÖn mét lo¹i nh·n hiÖu míi lµ nh·n hiÖu chøng nhËn. Kh¸i niÖm nh·n hiÖu chøng nhËn ®· ®îc c«ng nhËn lµ nh·n hiÖu do ngêi chñ së h÷u cho phÐp ngêi kh¸c dïng, ch¼ng h¹n nh nh·n hiÖu “Hµng ViÖt Nam chÊt lîng cao”. 3. §iÒu kiÖn ®èi víi c¸c dÊu hiÖu dïng lµm nh·n hiÖu hµng ho¸ Nh·n hiÖu cña mét hµng ho¸, dÞch vô lµ tªn gäi tîng trng cña hµng hãa dÞch vô ®ã. C¸ch thiÕt kÕ nh·n hiÖu cho mét lo¹i hµng ho¸ dÞch vô rÊt phong phó. Kh«ng thÓ kÓ hÕt ®îc c¸c lo¹i h×nh cña c¸c lo¹i nh·n hiÖu, song ®iÒu ®ã kh«ng cã nghÜa lµ cÊu t¹o cña nh·n hiÖu cã thÓ tïy tiÖn. 3.1 C¸c dÊu hiÖu dïng lµm nh·n hiÖu hµng ho¸ ®îc b¶o hé Chö ThÞ Minh HiÕu - A9/K38/KTNT 6 §¨ng ký b¶o hé nh·n hiÖu hµng ho¸ t¹i thÞ trêng Hoa Kú Phï hîp víi tËp qu¸n th¬ng m¹i quèc tÕ, trong Kho¶n 1 §iÒu 6 NghÞ ®Þnh 63/1996/N§-CP ®· quy ®Þnh râ c¸c dÊu hiÖu ®îc c«ng nhËn dïng lµm nh·n hiÖu hµng ho¸ nÕu ®¸p øng ®îc ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn sau ®©y: a) ®îc t¹o thµnh tõ mét hoÆc mét sè yÕu tè ®éc ®¸o, dÔ nhËn biÕt hoÆc tõ nhiÒu yÕu tè kÕt hîp thµnh mét tæng thÓ ®éc ®¸o, dÔ nhËn biÕt; b) kh«ng trïng hoÆc kh«ng t¬ng tù tíi møc g©y nhÇm lÉn víi nh·n hiÖu hµng ho¸ cña ngêi kh¸c ®ang ®îc b¶o hé t¹i ViÖt Nam (kÓ c¶ c¸c nh·n hiÖu hµng ho¸ ®ang ®îc b¶o hé theo c¸c §iÒu íc quèc tÕ mµ ViÖt Nam tham gia); c) kh«ng trïng hoÆc kh«ng t¬ng tù tíi møc g©y nhÇm lÉn víi nh·n hiÖu hµng ho¸ nªu trong ®¬n yªu cÇu cÊp V¨n b»ng b¶o hé nh·n hiÖu hµng ho¸ ®· nép cho C¬ quan cã thÈm quyÒn víi ngµy u tiªn sím h¬n (kÓ c¶ c¸c ®¬n vÒ nh·n hiÖu hµng ho¸ ®îc nép theo c¸c §iÒu íc quèc tÕ mµ ViÖt Nam tham gia); d) kh«ng trïng hoÆc kh«ng t¬ng tù tíi møc g©y nhÇm lÉn víi nh·n hiÖu hµng ho¸ cña ngêi kh¸c ®· hÕt hiÖu lùc hoÆc bÞ ®×nh chØ hiÖu lùc b¶o hé nhng thêi gian tÝnh tõ khi hÕt hiÖu lùc hoÆc bÞ ®×nh chØ hiÖu lùc cha qu¸ 5 n¨m, trõ trêng hîp hiÖu lùc bÞ ®×nh chØ v× nh·n hiÖu hµng ho¸ kh«ng ®îc sö dông theo quy ®Þnh t¹i ®iÓm c) e) kh«ng trïng hoÆc kh«ng t¬ng tù tíi møc g©y nhÇm lÉn víi nh·n hiÖu hµng ho¸ cña ngêi kh¸c ®îc coi lµ næi tiÕng (theo ®iÒu 6 bis C«ng íc Pari) hoÆc víi nh·n hiÖu hµng ho¸ cña ngêi kh¸c ®· ®îc sö dông vµ ®· ®îc thõa nhËn mét c¸ch réng r·i; f) kh«ng trïng hoÆc kh«ng t¬ng tù tíi møc g©y nhÇm lÉn víi tªn th¬ng m¹i ®îc b¶o hé víi tªn gäi xuÊt xø hµng ho¸ ®îc b¶o hé; g) kh«ng trïng víi kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp ®îc b¶o hé hoÆc ®· ®îc nép ®¬n yªu cÇu cÊp V¨n b»ng b¶o hé víi ngµy u tiªn sím h¬n; h) kh«ng trïng víi mét h×nh tîng, nh©n vËt ®· thuéc quyÒn t¸c gi¶ cña ngêi kh¸c trõ trêng hîp ®îc ngêi ®ã cho phÐp. 3.2 C¸c dÊu hiÖu dïng lµm nh·n hiÖu hµng ho¸ kh«ng ®îc b¶o hé Kho¶n 2 §iÒu 6 NghÞ ®Þnh 63/1996/N§-CP ®· quy ®Þnh nh÷ng dÊu hiÖu sau kh«ng ®îc b¶o hé víi danh nghÜa lµ nh·n hiÖu hµng ho¸: a) dÊu hiÖu kh«ng cã kh¶ n¨ng ph©n biÖt, nh c¸c h×nh vµ h×nh h×nh häc ®¬n gi¶n, c¸c ch÷ sè, ch÷ c¸i, c¸c ch÷ kh«ng cã kh¶ n¨ng ph¸t ©m nh mét tõ ng÷, ch÷ níc ngoµi thuéc ng«n ng÷ kh«ng th«ng dông trõ trêng hîp c¸c dÊu hiÖu nµy ®· ®îc sö dông vµ ®· ®îc thõa nhËn mét c¸ch réng r·i; Chö ThÞ Minh HiÕu - A9/K38/KTNT 7 §¨ng ký b¶o hé nh·n hiÖu hµng ho¸ t¹i thÞ trêng Hoa Kú b) dÊu hiÖu, biÓu tîng quy íc, h×nh vÏ hoÆc tªn gäi th«ng thêng cña hµng ho¸ thuéc bÊt kú ng«n ng÷ nµo ®· ®îc sö dông réng r·i, thêng xuyªn, nhiÒu ngêi biÕt ®Õn; c) dÊu hiÖu chØ thêi gian, ®Þa ®iÓm, ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt, chñng lo¹i, sè lîng, chÊt lîng, tÝnh chÊt, thµnh phÇn, c«ng dông, gi¸ trÞ mang tÝnh m« t¶ hµng ho¸, dÞch vô vµ xuÊt xø cña hµng ho¸, dÞch vô; d) dÊu hiÖu lµm hiÓu sai lÖch, g©y nhÇm lÉn hoÆc cã tÝnh chÊt lõa ®¶o ngêi tiªu dïng vÒ xuÊt xø, tÝnh n¨ng, c«ng dông, chÊt lîng, gi¸ trÞ cña hµng ho¸ hoÆc dÞch vô; e) dÊu hiÖu gièng hoÆc t¬ng tù víi dÊu chÊt lîng, dÊu kiÓm tra, dÊu b¶o hµnh ... cña ViÖt Nam, níc ngoµi còng nh cña c¸c tæ chøc quèc tÕ; g) dÊu hiÖu, tªn gäi (bao gåm c¶ ¶nh, tªn, biÖt hiÖu, bót danh), h×nh vÏ, biÓu tîng gièng hoÆc t¬ng tù tíi møc g©y nhÇm lÉn víi h×nh quèc kú, quèc huy, l·nh tô, anh hïng d©n téc, danh nh©n, ®Þa danh, c¸c tæ chøc cña ViÖt Nam còng nh cña níc ngoµi nÕu kh«ng ®îc c¸c c¬ quan, ngêi cã thÈm quyÒn t¬ng øng cho phÐp. 4. Chøc n¨ng, vai trß cña nh·n hiÖu hµng ho¸ 4.1 §èi víi ngêi tiªu dïng NhËn thøc vÊn ®Ò T×m kiÕm th«ng tin §¸nh gi¸ c¸c lùa chän QuyÕt ®Þnh mua Hµnh vi sau khi mua H×nh 1: Chu tr×nh ra quyÕt ®Þnh mua s¾m cña kh¸ch hµng Môc tiªu cña viÖc x©y dùng nh·n hiÖu lµ nh»m t¹o dùng lßng tin vµ sù chung thñy cña kh¸ch hµng ®èi víi c¸c s¶n phÈm cña c«ng ty. VËy nh·n hiÖu hµng ho¸ cã vai trß nh thÕ nµo ®èi víi ngêi tiªu dïng? Víi ngêi tiªu dïng, nh·n hiÖu hµng ho¸ x¸c ®Þnh nguån gèc cña s¶n phÈm hoÆc nhµ s¶n xuÊt cña mét s¶n phÈm vµ gióp kh¸ch hµng x¸c ®Þnh nhµ s¶n xuÊt cô thÓ hoÆc nhµ ph©n phèi nµo ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm 2. Nh·n hiÖu hµng ho¸ cã ý nghÜa ®Æc biÖt ®èi víi kh¸ch hµng. Nhê nh÷ng kinh nghiÖm ®èi víi mét s¶n phÈm vµ ch¬ng tr×nh tiÕp thÞ cña s¶n phÈm ®ã qua nhiÒu n¨m, kh¸ch hµng biÕt ®Õn c¸c nh·n hiÖu. Hä t×m ra ®îc nh·n hiÖu nµo tho¶ m·n ®îc Theo: “T¹o dùng vµ qu¶n trÞ th¬ng hiÖu. Danh tiÕng -Lîi nhuËn” - ViÖn nghiªn cøu vµ ®µo t¹o vÒ qu¶n lý, Nhµ xuÊt b¶n Lao ®éng x· héi, 2003 2 Chö ThÞ Minh HiÕu - A9/K38/KTNT 8 §¨ng ký b¶o hé nh·n hiÖu hµng ho¸ t¹i thÞ trêng Hoa Kú nhu cÇu cña m×nh cßn nh·n hiÖu nµo th× kh«ng. KÕt qu¶ lµ, c¸c nh·n hiÖu lµ mét c«ng cô nhanh chãng hoÆc lµ c¸ch ®¬n gi¶n ho¸ ®èi víi quyÕt ®Þnh mua s¶n phÈm cña kh¸ch hµng (xem H×nh 1). §©y chÝnh lµ ®iÒu quan träng nhÊt mµ mét th¬ng hiÖu còng nh c«ng ty ®îc g¾n víi th¬ng hiÖu ®ã cÇn v¬n tíi. NÕu kh¸ch hµng nhËn ra mét nh·n hiÖu vµ cã mét vµi kiÕn thøc vÒ nh·n hiÖu ®ã, hä kh«ng ph¶i suy nghÜ nhiÒu hoÆc t×m kiÕm, xö lý nhiÒu th«ng tin ®Ó ®a ra quyÕt ®Þnh vÒ tiªu dïng s¶n phÈm. Nh vËy, tõ khÝa c¹nh kinh tÕ, th¬ng hiÖu cho phÐp kh¸ch hµng gi¶m bít chi phÝ t×m kiÕm s¶n phÈm. Dùa vµo nh÷ng g× hä ®· biÕt vÒ nh·n hiÖu - chÊt lîng, ®Æc tÝnh cña s¶n phÈm... - kh¸ch hµng h×nh thµnh nh÷ng gi¶ ®Þnh vµ kú väng cã c¬ së vÒ nh÷ng g× mµ hä cßn cha biÕt vÒ nh·n hiÖu. Mèi quan hÖ gi÷a th¬ng hiÖu vµ kh¸ch hµng cã thÓ ®îc xem nh mét kiÓu cam kÕt hay giao kÌo. Kh¸ch hµng ®Æt niÒm tin vµ sù trung thµnh cña m×nh vµo th¬ng hiÖu vµ ngÇm hiÓu r»ng b»ng c¸ch nµo ®ã, th¬ng hiÖu sÏ ®¸p l¹i vµ mang l¹i lîi Ých cho hä th«ng qua tÝnh n¨ng hîp lý cña s¶n phÈm, gi¸ c¶ phï hîp, c¸c ch¬ng tr×nh tiÕp thÞ, khuyÕn m¹i vµ c¸c hç trî kh¸c. NÕu kh¸ch hµng nhËn thÊy nh÷ng u ®iÓm vµ lîi Ých tõ viÖc mua th¬ng hiÖu còng nh hä c¶m thÊy tho¶ m·n khi tiªu thô s¶n phÈm th× kh¸ch hµng cã thÓ tiÕp tôc mua s¶n phÈm th¬ng hiÖu ®ã. Thùc chÊt, c¸c lîi Ých nµy ®îc kh¸ch hµng c¶m nhËn mét c¸ch rÊt ®a d¹ng vµ phong phó. C¸c th¬ng hiÖu cã thÓ xem nh mét biÓu tîng mµ kh¸ch hµng tù kh¼ng ®Þnh gi¸ trÞ b¶n th©n. Mét sè th¬ng hiÖu g¾n liÒn víi mét con ngêi hoÆc mét mÉu ngêi nµo ®ã ®Ó ph¶n ¸nh nh÷ng gi¸ trÞ kh¸c nhau hoÆc nh÷ng nÐt kh¸c nhau. Do vËy tiªu thô s¶n phÈm ®îc g¾n víi nh÷ng th¬ng hiÖu nµy lµ mét c¸ch ®Ó kh¸ch hµng cã thÓ giao tiÕp víi nh÷ng ngêi kh¸c, thËm chÝ víi chÝnh b¶n th©n hä - tuýp ngêi mµ hä ®ang hoÆc muèn trë thµnh. Ch¼ng h¹n, c¸c kh¸ch hµng trÎ tuæi trë nªn sµnh ®iÖu, hîp mèt h¬n trong c¸c s¶n phÈm cña Nike, víi mét sè ngêi kh¸c l¹i mong muèn h×nh ¶nh mét th¬ng nh©n n¨ng ®éng vµ thµnh ®¹t víi chiÕc xe Mercedes ®êi míi,... Th¬ng hiÖu cßn gi÷ mét vai trß ®Æc biÖt quan träng trong viÖc b¸o hiÖu nh÷ng ®Æc ®iÓm vµ thuéc tÝnh cña s¶n phÈm tíi ngêi tiªu dïng. C¸c nhµ nghiªn cøu ®· ph©n lo¹i c¸c s¶n phÈm vµ c¸c thuéc tÝnh hoÆc c¸c lîi Ých kÕt hîp cña chóng thµnh ba lo¹i chÝnh: hµng ho¸ t×m kiÕm, hµng ho¸ kinh nghiÖm vµ hµng ho¸ tin tëng. Chö ThÞ Minh HiÕu - A9/K38/KTNT 9 §¨ng ký b¶o hé nh·n hiÖu hµng ho¸ t¹i thÞ trêng Hoa Kú Víi hµng ho¸ t×m kiÕm, c¸c thuéc tÝnh cña s¶n phÈm cã thÓ ®îc ®¸nh gi¸ qua sù kiÓm tra b»ng m¾t (VÝ dô: sù cøng c¸p, kÝch cì, mµu s¾c, kiÓu d¸ng, träng lîng, vµ thµnh phÇn cÊu t¹o cña mét s¶n phÈm...) Víi hµng ho¸ kinh nghiÖm, c¸c thuéc tÝnh cña s¶n phÈm kh«ng thÓ dÔ dµng ®¸nh gi¸ b»ng viÖc kiÓm tra, mµ viÖc thö s¶n phÈm thËt vµ kinh nghiÖm lµ cÇn thiÕt (VÝ dô: ®é bÒn, chÊt lîng dÞch vô, ®é an toµn, dÔ dµng xö lý hoÆc sö dông...) Víi hµng ho¸ tin tëng, c¸c thuéc tÝnh cña s¶n phÈm rÊt khã cã thÓ biÕt ®îc (VÝ dô: chi tr¶ b¶o hiÓm...) Do viÖc ®¸nh gi¸, gi¶i thÝch c¸c thuéc tÝnh vµ lîi Ých cña s¶n phÈm lµ hµng ho¸ kinh nghiÖm vµ hµng ho¸ tin tëng rÊt khã nªn c¸c th¬ng hiÖu cã thÓ lµ dÊu hiÖu ®Æc biÖt quan träng vÒ chÊt lîng vµ c¸c ®Æc ®iÓm kh¸c ®Ó ngêi tiªu dïng nhËn biÕt râ rµng h¬n. Th¬ng hiÖu cã thÓ lµm gi¶m c¸c lo¹i rñi ro khi quyÕt ®Þnh mua vµ tiªu dïng mét s¶n phÈm nh:  Rñi ro chøc n¨ng: S¶n phÈm kh«ng ®îc nh mong muèn.  Rñi ro vËt chÊt: S¶n phÈm ®e däa søc kháe hoÆc thÓ lùc cña ngêi sö dông hoÆc nh÷ng ngêi kh¸c.  Rñi ro tµi chÝnh: S¶n phÈm kh«ng t¬ng xøng víi gi¸ ®· tr¶.  Rñi ro x· héi: S¶n phÈm kh«ng phï hîp víi v¨n hãa, tÝn ngìng, hoÆc chuÈn mùc ®¹o ®øc x· héi.  Rñi ro t©m lý: S¶n phÈm ¶nh hëng ®Õn søc kháe tinh thÇn cña ngêi sö dông.  Rñi ro thêi gian: S¶n phÈm kh«ng nh mong muèn dÉn ®Õn mÊt chi phÝ c¬ héi ®Ó t×m s¶n phÈm kh¸c. MÆc dï kh¸ch hµng cã nh÷ng c¸ch kh¸c nhau ®Ó xö lý nh÷ng rñi ro nµy, nhng ch¾c ch¾n cã mét c¸ch mµ hä sÏ chän, ®ã lµ chØ mua nh÷ng th¬ng hiÖu næi tiÕng, nhÊt lµ nh÷ng th¬ng hiÖu mµ hä ®· cã nh÷ng kinh nghiÖm tèt trong qu¸ khø. V× vËy, th¬ng hiÖu cã thÓ lµ mét c«ng cô xö lý rñi ro rÊt quan träng (xem thªm Hép 1). Chö ThÞ Minh HiÕu - A9/K38/KTNT 10 §¨ng ký b¶o hé nh·n hiÖu hµng ho¸ t¹i thÞ trêng Hoa Kú Nh vËy, víi kh¸ch hµng, ý nghÜa ®Æc biÖt cña th¬ng hiÖu lµ cã thÓ lµm thay ®æi nhËn thøc vµ kinh nghiÖm cña hä vÒ c¸c s¶n phÈm. S¶n phÈm gièng hÖt nhau cã thÓ ®îc kh¸ch hµng ®¸nh gi¸ kh¸c nhau tïy thuéc vµo sù kh¸c biÖt vµ uy tÝn cña th¬ng hiÖu hoÆc c¸c thuéc tÝnh cña s¶n phÈm. Víi ngêi tiªu dïng, th¬ng hiÖu lµm cho sinh ho¹t hµng ngµy còng nh cuéc sèng cña hä trë nªn thuËn tiÖn vµ phong phó h¬n. Hép 1: TÇm quan träng cña nh·n hiÖu hµng ho¸ ®èi víi kh¸ch hµng vµ nhµ s¶n xuÊt Kh¸ch hµng X¸c ®Þnh nguån gèc xuÊt xø cña s¶n phÈm Quy tr¸ch nhiÖm cho nhµ s¶n xuÊt s¶n phÈm Gi¶m thiÓu rñi ro trong tiªu dïng TiÕt kiÖm chi phÝ t×m kiÕm Kh¼ng ®Þnh gi¸ trÞ b¶n th©n Yªn t©m vÒ chÊt lîng Nhµ s¶n xuÊt C«ng cô ®Ó nhËn diÖn vµ kh¸c biÖt ho¸ s¶n phÈm Lµ ph¬ng tiÖn b¶o vÖ hîp ph¸p c¸c lîi thÕ vµ ®Æc ®iÓm riªng cã cña s¶n phÈm Kh¼ng ®Þnh ®¼ng cÊp chÊt lîng tríc kh¸ch hµng §a s¶n phÈm ¨n s©u vµo t©m trÝ kh¸ch hµng Lµ nguån gèc cña lîi thÕ c¹nh tranh Lµ nguån gèc cña lîi nhuËn §èi víi c¸c doanh nghiÖp, th¬ng hiÖu ®ãng nh÷ng vai trß quan träng. VÒ c¬ b¶n, th¬ng hiÖu ®¸p øng môc ®Ých nhËn diÖn ®Ó ®¬n gi¶n hãa viÖc xö lý s¶n phÈm hoÆc truy t×m nguån gèc s¶n phÈm cho c«ng ty. VÒ mÆt ho¹t ®éng, th¬ng hiÖu gióp tæ chøc kiÓm kª, tÝnh to¸n vµ thùc hiÖn c¸c ghi chÐp kh¸c. ThChö ThÞ Minh HiÕu - A9/K38/KTNT 11 §¨ng ký b¶o hé nh·n hiÖu hµng ho¸ t¹i thÞ trêng Hoa Kú ¬ng hiÖu ®· ®îc b¶o hé cho phÐp c¸c doanh nghiÖp b¶o vÖ hîp ph¸p nh÷ng ®Æc ®iÓm vµ/hoÆc h×nh thøc ®Æc trng, riªng cã cña s¶n phÈm. §iÒu ®ã ®¶m b¶o cho c¸c doanh nghiÖp cã thÓ ®Çu t mét c¸ch an toµn cho th¬ng hiÖu vµ thu lîi nhuËn tõ mét tµi s¶n ®¸ng gi¸. Ngoµi viÖc mang l¹i cho s¶n phÈm nh÷ng ®Æc ®iÓm vµ thuéc tÝnh riªng cã thÓ ph©n biÖt víi c¸c s¶n phÈm kh¸c, th¬ng hiÖu còng cã thÓ cam kÕt mét tiªu chuÈn hay ®¼ng cÊp chÊt lîng cña s¶n phÈm. Lßng trung thµnh cña kh¸ch hµng ®èi víi th¬ng hiÖu cho phÐp c¸c doanh nghiÖp dù b¸o vµ kiÓm so¸t thÞ trêng. H¬n n÷a, nã t¹o nªn mét rµo c¶n, g©y khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp kh¸c muèn x©m nhËp thÞ trêng. MÆc dï c¸c quy tr×nh s¶n xuÊt vµ thiÕt kÕ s¶n phÈm cã thÓ dÔ dµng bÞ sao chÐp l¹i, nhng nh÷ng Ên tîng ¨n s©u trong ®Çu ngêi tiªu dïng qua nhiÒu n¨m vÒ s¶n phÈm th× kh«ng thÓ dÔ dµng sao chÐp l¹i nh vËy. VÒ khÝa c¹nh nµy, th¬ng hiÖu cã thÓ ®îc coi nh mét c¸ch thøc h÷u hiÖu ®Ó ®¶m b¶o lîi thÕ c¹nh tranh, lµ tµi s¶n v« gi¸ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp. ChÝnh v× thÕ, c¸c c«ng ty vµ c¸c tËp ®oµn lín trªn thÕ giíi ®Òu ®a ra khÈu hiÖu: “The Brand’s the Thing” - “Cã th¬ng hiÖu lµ cã tÊt c¶”. 4.3 §èi víi quèc gia Khi nãi ®Õn Thuþ Sü, ngêi ta nghÜ ngay ®Õn ®ång hå, nãi ®Õn NhËt B¶n ngêi ta nghÜ ngay ®Õn Sony, Honda, Toyota mÆc dï ®ång hå kh«ng ph¶i lµ tÊt c¶ níc Thuþ Sü còng nh Sony, Honda, Toyota kh«ng ph¶i lµ tÊt c¶ níc NhËt. Nh vËy, viÖc x©y dùng th¬ng hiÖu kh«ng chØ thóc ®Èy s¶n phÈm cña doanh nghiÖp mµ cßn gãp phÇn t¹o nªn diÖn m¹o quèc gia. Nh÷ng th¬ng hiÖu m¹nh ®· qu¶ng b¸ h×nh ¶nh vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña níc NhËt, Thuþ Sü,... ®Õn toµn thÕ giíi . Nh÷ng th¬ng hiÖu m¹nh sÏ ®ãng vai trß sø gi¶ ®Ó s¶n phÈm c¸c quèc gia chiÕm lÜnh thÞ trêng thÕ giíi, t¹o nªn nh÷ng bíc ®Öm v÷ng ch¾c gãp phÇn ®a ®Êt níc héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. II. TÇm quan träng cña viÖc ®¨ng ký b¶o hé nh·n hiÖu hµng ho¸ trong th¬ng m¹i quèc tÕ 1. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn hÖ thèng luËt vÒ b¶o hé nh·n hiÖu hµng ho¸ Nh ®· ®Ò cËp ë trªn, th¬ng hiÖu lµ mét tµi s¶n v« h×nh cã gi¸ trÞ cña doanh nghiÖp.ViÖc sö dông ®óng ®¾n chøc n¨ng cña th¬ng hiÖu theo ®óng ph¸p luËt sÏ t¹o nªn sù c¹nh tranh lµnh m¹nh trªn thÞ trêng, ph¸t triÓn s¶n xuÊt Chö ThÞ Minh HiÕu - A9/K38/KTNT 12 §¨ng ký b¶o hé nh·n hiÖu hµng ho¸ t¹i thÞ trêng Hoa Kú vµ n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm. Tuy nhiªn, trong thùc tÕ cuéc sèng, mäi viÖc kh«ng hoµn toµn diÔn ra mét c¸ch lµnh m¹nh nh vËy. §Ó ®¹t ®îc lîi nhuËn nhanh chãng vµ b»ng chi phÝ rÎ nhÊt, ngêi ta ®· lµm gi¶, hoÆc lµm nh¸i theo c¸c th¬ng hiÖu ®îc a chuéng, mÆc dï c¸c lo¹i nµy cã chÊt lîng thÊp h¬n hµng thËt, thËm chÝ hoµn toµn kh«ng cã chøc n¨ng sö dông. §iÒu nµy ®· x¶y ra tõ xa xa, khi b¾t ®Çu xuÊt hiÖn viÖc trao ®æi hµng ho¸ trªn tr¸i ®Êt vµ cïng víi sù ph¸t triÓn cña x· héi, tÖ n¹n ®ã ngµy cµng ph¸t triÓn vÒ quy m« vµ ®é tinh vi. C¸c vô tranh chÊp, kiÖn c¸o vÒ nh·n hiÖu t¹i c¸c tßa ¸n ngµy cµng nhiÒu. Ban ®Çu, vÊn ®Ò mµ c¸c toµ ¸n cÇn ph¶i ph¸n quyÕt lµ quyÒn së h÷u ®èi víi nh·n hiÖu thuéc vÒ ai. Trong c¸c trêng hîp nµy, nguyªn t¾c thêng ®îc ¸p dông lµ: quyÒn së h÷u sÏ thuéc vÒ ngêi ®Çu tiªn sö dông nh·n hiÖu hµng ho¸ ®ã. §Ó x¸c ®Þnh ai lµ ngêi sö dông ®Çu tiªn, c¸c toµ ¸n lËp sæ ghi nh·n hiÖu hµng ho¸. Lóc ®Çu c¸c sæ ®ã chØ dïng ®Ó theo dâi c¸c nh·n hiÖu bÞ tranh chÊp, sau ®ã ghi c¸c nh·n hiÖu kh¸c cha bÞ tranh chÊp ®Ó ®Ò phßng c¸c tranh chÊp sÏ cã trong t¬ng lai. Cuèi cïng ngay c¶ c¸c nh·n hiÖu cha ®îc sö dông nhng chñ nh·n hiÖu cã ý ®Þnh sö dông còng ®îc ghi nhËn vµo sæ. Sæ theo dâi nh·n hiÖu hµng ho¸ dÇn dÇn trë thµnh sæ ®¨ng b¹ nh·n hµng, tõ ®ã h×nh thµnh ph¬ng thøc ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng ho¸ t¹i toµ ¸n (thêng gäi lµ “Nh·n hiÖu tr×nh toµ”). Tuy nhiªn, lóc ®ã viÖc ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng ho¸ nh vËy ®îc thùc hiÖn theo th«ng lÖ chø kh«ng theo quy ®Þnh cña mét v¨n b¶n ph¸p luËt nµo. LuËt nh·n hiÖu hµng ho¸ ®Çu tiªn dîc h×nh thµnh t¹i Ph¸p n¨m 1857. TiÕp theo lµ c¸c níc: Italia (1868), Anh (1875), BØ (1879), Mü (1881), §øc (1894), Nga (1896) ... §Õn nay hÇu hÕt c¸c níc ®Òu ®· cã luËt vÒ nh·n hiÖu hµng ho¸. Tuy nhiªn, c¸c quy ph¹m ph¸p luËt nµy chØ ®iÒu chØnh vÊn ®Ò b¶o hé th¬ng hiÖu trong ph¹m vi l·nh thæ quèc gia. Trong khi ®ã, viÖc tham gia th¬ng m¹i quèc tÕ lµ mét ®ßi hái tÊt yÕu hiÖn nay ®èi víi c¸c doanh nghiÖp muèn v¬n xa vµ chiÕm lÜnh thÞ trêng. §iÒu ®ã kh«ng chØ g©y khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp mµ cßn cho c¸c quèc gia trong viÖc kiÓm so¸t viÖc b¶o hé nh·n hiÖu hµng ho¸. Tríc thùc tÕ ®ã, c¸c §iÒu íc quèc tÕ vµ §iÒu íc khu vùc lÇn lît ®îc ra ®êi nh: C«ng íc Paris, Tho¶ íc Madrid, Nghi ®Þnh th Madrid, Quy chÕ thiÕt lËp nh·n hiÖu th¬ng m¹i céng ®ång Ch©u ¢u... Mét mÆt, ®ã lµ nh÷ng c¨n cø ph¸p lý c¬ së ®Ó x©y dùng vµ hoµn chØnh luËt b¶o hé nh·n hiÖu hµng ho¸ ë c¸c níc thµnh viªn, nhng quan träng h¬n, ®ã lµ nh÷ng ®ãng gãp ®Ó t¹o dùng mét HÖ thèng ®¨ng ký nh·n hiÖu trong th¬ng m¹i quèc tÕ, tõ ®ã thóc ®Èy tiÕn tr×nh héi nhËp vµ h×nh thµnh nªn mét thÞ trêng toµn cÇu. Chö ThÞ Minh HiÕu - A9/K38/KTNT 13 §¨ng ký b¶o hé nh·n hiÖu hµng ho¸ t¹i thÞ trêng Hoa Kú 2. T¸c dông cña viÖc ®¨ng ký nh·n hiÖu trong th¬ng m¹i quèc tÕ 2.1 §èi víi c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i nãi chung 2.1.1 Chèng l¹i hµnh vi gi¶ m¹o vµ c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh §éng c¬ lµm giµu bÊt hîp ph¸p, kiÕn thøc ph¸p luËt h¹n chÕ céng víi nh÷ng kÏ hë trong khung ph¸p luËt ®· dÉn ®Õn mét thùc tÕ: Hµng gi¶ hÇu nh ®· len lái vµo tËn c¸c ngãc ng¸ch cña x· héi hay nãi c¸ch kh¸c lµ kh«ng cã lÜnh vùc nµo, ngµnh hµng nµo mµ kh«ng cã ®å gi¶. Ngay khi mét hµng ho¸ cã uy tÝn nhÊt ®Þnh trªn thÞ trêng th× lËp tøc xuÊt hiÖn mét lo¹t c¸c th¬ng hiÖu t¬ng tù, na n¸ nh»m g©y nhÇm lÉn cho ngêi tiªu dïng. Kh«ng chØ vËy, nhiÒu khi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh cßn sao chÐp toµn bé th¬ng hiÖu, c¶ nh·n s¶n phÈm cña doanh nghiÖp ®Ó g¾n lªn hµng ho¸ cña hä. Kh«ng chØ nh÷ng hµng ho¸ tiªu dïng th«ng thêng bÞ lµm gi¶, cßn nhiÒu thø gi¶ kh¸c mµ hËu qu¶ g©y ra cho ngêi tiªu dïng khã lêng hÕt ®îc nh dîc phÈm, thùc phÈm, vËt liÖu x©y dùng,... C¸c lo¹i hµng gi¶ ®ã xuÊt hiÖn trong mäi lÜnh vùc cña ho¹t ®éng th¬ng m¹i, tõ s¶n xuÊt, tiªu thô hµng ho¸ vµ dÞch vô trong níc ®Õn hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu. HiÖn nay, n¹n lµm hµng gi¶ ®ang chiÕm tû lÖ lín, tíi 5- 7% gi¸ trÞ th¬ng m¹i toµn cÇu, hµng n¨m g©y thiÖt h¹i vÒ mÆt kinh tÕ kho¶ng 2-3 tû Euro 3. T¹i ViÖt Nam, theo thèng kª cña Côc qu¶n lý thÞ trêng, cø mét mÆt hµng míi ra ®êi sÏ cã 10 mÆt hµng cïng lo¹i trªn thÞ trêng xuÊt hiÖn víi mÉu m· gièng hÖt hoÆc t¬ng tù nh thÕ víi chÊt lîng kÐm h¬n vµ ®¬ng nhiªn gi¸ c¶ còng thÊp h¬n gi¸ cña hµng chÝnh hiÖu. Kh«ng chØ cã c¸c s¶n phÈm hµng ho¸ bÞ lµm gi¶ mµ ngay c¶ s¶n phÈm dÞch vô còng bÞ lµm gi¶. Theo «ng Hå Huy, Chñ tÞch Héi ®ång qu¶n trÞ C«ng ty Mai Linh cho biÕt “sù xuÊt hiÖn cña h·ng gi¶ taxi Mai Linh" ®· khiÕn h·ng bÞ thiÖt h¹i tíi 2,7 tû ®ång trong mét n¨m. Kh«ng riªng taxi Mai Linh mµ nhiÒu h·ng taxi cã uy tÝn kh¸c còng bÞ treo biÓn gi¶ nh Festival, Vina, Saigon Tourist,... N¹n hµng gi¶ ngµy cµng trë thµnh nçi ¸m ¶nh cña c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n ch©n chÝnh, lµ mét trong nh÷ng th¸ch thøc lín trªn con ®êng kh¼ng ®Þnh uy tÝn vµ chÊt lîng s¶n phÈm cña doanh nghiÖp. Tríc t×nh h×nh ®ã, viÖc ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng ho¸ chÝnh lµ c«ng cô hiÖu qu¶ ®Ó chèng l¹i hµnh vi gi¶ m¹o vµ c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh. Mét nh·n hiÖu hµng ho¸ ®· ®îc ph¸p luËt c«ng nhËn b¶o hé sÏ cho phÐp doanh nghiÖp c¨n cø vµo c¸c c«ng cô ph¸p lý cã liªn quan ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cña m×nh, ng¨n chÆn cã hiÖu qu¶ hµnh vi vi ph¹m nh·n hiÖu hµng ho¸ ®· ®îc b¶o hé. V× 33 Theo: “Héi th¶o vÒ thùc thi quyÒn Së h÷u trÝ tuÖ” t¹i Hµ Néi vµ TP. Hå ChÝ Minh: 27/05/2002-31/05/2002. Chö ThÞ Minh HiÕu - A9/K38/KTNT 14 §¨ng ký b¶o hé nh·n hiÖu hµng ho¸ t¹i thÞ trêng Hoa Kú vËy, ®Ó tr¸nh r¬i vµo t×nh tr¹ng “ mÊt bß míi lo lµm chuång”, hay viÖc ®æ tiÒn b¹c, thêi gian cho c¸c vô kiÖn tông, c¸c doanh nghiÖp h·y biÕn viÖc ®¨ng ký b¶o hé nh·n hiÖu th¬ng m¹i thµnh viÖc lµm ®Çu tiªn mçi khi cã ý ®Þnh g©y dùng mét nh·n hiÖu hay mét mÆt hµng nµo ®ã bëi b¶o hé th¬ng hiÖu lµ b¶o vÖ chÝnh m×nh. 2.1.2 T¹o kh¶ n¨ng ®éc quyÒn khai th¸c th¬ng hiÖu Nguyªn t¾c b¶o hé nh·n hiÖu hµng ho¸ lµ cho phÐp chñ së h÷u ®îc ®éc quyÒn sö dông nh·n hiÖu hµng ho¸ ®· ®îc b¶o hé nh»m môc ®Ých kinh doanh. Do ®ã, mét khi chñ së h÷u ®¨ng ký vµ ®îc b¶o hé nh·n hiÖu th× hä sÏ cã quyÒn g¾n nh·n hiÖu ®ã lªn hµng ho¸, bao b×, giÊy tê giao dÞch trong ho¹t ®éng kinh doanh vµ qu¶ng c¸o nh·n hiÖu cña m×nh th«ng qua c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng nh ®µi, b¸o, truyÒn h×nh, biÓn qu¶ng c¸o... §éc quyÒn khai th¸c nh·n hiÖu t¹o cho doanh nghiÖp kh¶ n¨ng lËp chiÕn lîc ph©n phèi vµ kiÓm so¸t thÞ trêng cho s¶n phÈm cña m×nh mét c¸ch hîp lý. TÊt c¶ nh÷ng ho¹t ®éng nµy sÏ ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh kinh doanh cña doanh nghiÖp diÔn ra mét c¸ch tr«i ch¶y, lµnh m¹nh vµ ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt. MÆt kh¸c, viÖc b¶o hé quyÒn së h÷u nh·n hiÖu hµng ho¸ víi néi dung ®¶m b¶o tÝnh ®éc quyÒn sö dông nh·n hiÖu sÏ t¹o cho doanh nghiÖp t©m lý an toµn. §ång thêi, nã còng khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp kh«ng ngõng hoµn thiÖn s¶n phÈm, nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn nh÷ng s¶n phÈm míi ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng cao cña x· héi. 2.1.3 Thóc ®Èy hîp t¸c, liªn doanh liªn kÕt vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ Nhê gi¸ trÞ cã ®îc tõ tiÒm n¨ng khai th¸c th¬ng m¹i cña th¬ng hiÖu trªn thÞ trêng mµ quyÒn së h÷u nh·n hiÖu hµng ho¸ ®îc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ vµ trë thµnh tµi s¶n gãp vèn khi liªn doanh, liªn kÕt s¶n xuÊt, ph©n phèi s¶n phÈm. Mét sè nh·n hiÖu cña doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· ®îc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ tíi vµi triÖu USD vµ dïng ®Ó gãp vèn liªn doanh nh nh·n hiÖu Viso cho s¶n phÈm bét giÆt, P/S cho kem ®¸nh r¨ng,... Kh«ng chØ ®îc ®Þnh gi¸ cao trong liªn doanh, liªn kÕt, quyÒn së h÷u nh·n hiÖu hµng ho¸ cßn g¾n liÒn víi viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ. ë ViÖt Nam, rÊt nhiÒu trêng hîp ngêi níc ngoµi ®¨ng ký b¶o hé nh·n hiÖu hµng ho¸ nh»m môc ®Ých chµo b¸n quyÒn sö dông nh·n hiÖu hµng ho¸ mµ hä ®îc b¶o hé cho c¸c tæ chøc s¶n xuÊt, kinh doanh cña ViÖt Nam (mua b¸n Lix¨ng). HiÖn nay, viÖc s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm theo Lix¨ng ®· b¾t ®Çu h×nh thµnh vµ ®ang trë thµnh mét biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®Ó thóc ®Èy s¶n xuÊt, ®æi míi c«ng nghÖ, ®¸p øng nhu cÇu thÞ trêng néi ®Þa vµ xuÊt khÈu ë c¸c níc, nhÊt lµ ë NhËt B¶n, Hµn Chö ThÞ Minh HiÕu - A9/K38/KTNT 15 §¨ng ký b¶o hé nh·n hiÖu hµng ho¸ t¹i thÞ trêng Hoa Kú Quèc, §µi Loan vµ Th¸i Lan. N¨m 1997, sè hîp ®ång lix¨ng ®· ®îc ®¨ng ký lµ 221, trong ®ã cã 26 hîp ®ång ®îc ký gi÷a c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam, 23 hîp ®ång ®îc ký kÕt gi÷a c¸c doanh nghiÖp níc ngoµi vµ 172 hîp ®ång gi÷a doanh nghiÖp ViÖt Nam víi níc ngoµi4. §iÒu ®ã chøng tá ho¹t ®éng së h÷u c«ng nghiÖp ®· cã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ tõ níc ngoµi vµo ViÖt Nam vµ gi÷a c¸c c¬ së trong níc víi nhau. Ngoµi ra, trong th¬ng m¹i quèc tÕ, viÖc ®¨ng ký b¶o hé nh·n hiÖu hµng ho¸ cßn cã thªm c¸c t¸c dông sau: 2.1.4 Th©m nhËp thÞ trêng níc ngoµi dÔ dµng NÒn kinh tÕ toµn cÇu ®ang tiÕn ®Õn mét s©n ch¬i chung víi luËt lÖ hµi hoµ vµ thèng nhÊt. C¸c hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan trong ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, ho¹t ®éng th¬ng m¹i quèc tÕ ngµy cµng trë nªn th«ng tho¸ng. Tuy nhiªn, ®Ó b¶o hé nÒn s¶n xuÊt néi ®Þa, c¸c níc ®Òu dùng lªn c¸c tiªu chuÈn khÐo lÐo nh»m h¹n chÕ sù x©m nhËp cña hµng ho¸ níc ngoµi. XuÊt ph¸t tõ thùc tÕ ®ã céng víi ý nghÜa quan träng cña b¶o hé th¬ng hiÖu mµ quyÒn së h÷u nh·n hiÖu hµng ho¸ trë thµnh mét trong nh÷ng rµo c¶n ®Ó th«ng quan hµng ho¸. C¸c GiÊy chøng nhËn th¬ng hiÖu chØ cã gi¸ trÞ trong ph¹m vi mét l·nh thæ nhÊt ®Þnh, th«ng thêng lµ l·nh thæ quèc gia. Khi xuÊt, nhËp hµng ho¸ vµo mét l·nh thæ quèc gia kh¸c, nÕu c¸c doanh nghiÖp kh«ng quan t©m ®Õn viÖc më réng ph¹m vi b¶o hé cña v¨n b»ng hoÆc ®¨ng ký b¶o hé th¬ng hiÖu cña m×nh trªn l·nh thæ quèc gia ®ã, viÖc lu th«ng hµng ho¸ cã thÓ bÞ ng¨n cÊm hoÆc chØ su«n sÎ sau khi doanh nghiÖp ®· tèn nhiÒu c«ng søc vµ chi phÝ. Khi ®ã, c¬ héi kinh doanh vµ c¸c kho¶n lîi nhuËn cã thÓ ®· tuét khái tay doanh nghiÖp. 2.1.5 §øng v÷ng tríc rµo c¶n c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh t¹i thÞ trêng níc ngoµi Trong bÊt kú mét m«i trêng kinh doanh nµo, hµng ho¸ cña doanh nghiÖp ®Òu ph¶i c¹nh tranh víi v« vµn hµng ho¸ cïng lo¹i do c¸c doanh nghiÖp trong níc s¶n xuÊt còng nh ®îc nhËp khÈu tõ nhiÒu níc kh¸c nhau. Song mçi m«i trêng c¹nh tranh cã ®Æc ®iÓm riªng chÞu sù ®iÒu chØnh cña mét hµnh lang ph¸p lý riªng. Quy t¾c “®µo th¶i” sÏ dÔ dµng lo¹i bá doanh nghiÖp nµo l¬ lµ víi nh÷ng quy t¾c riªng ®ã. Bëi vËy, thÝch øng vµ ®èi phã thµnh c«ng víi ho¹t ®éng c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh trªn thÞ trêng ngoµi níc lµ mét th¸ch thøc 4 Theo Côc Së h÷u c«ng nghiÖp ViÖt Nam, nay lµ Côc Së h÷u trÝ tuÖ ViÖt Nam Chö ThÞ Minh HiÕu - A9/K38/KTNT 16 §¨ng ký b¶o hé nh·n hiÖu hµng ho¸ t¹i thÞ trêng Hoa Kú víi doanh nghiÖp ngay c¶ khi doanh nghiÖp ®· t¹o dùng ®îc mét th¬ng hiÖu uy tÝn víi nh÷ng s¶n phÈm cã n¨ng lùc c¹nh tranh cao. Ph¸p luËt b¶o hé nh·n hiÖu hµng ho¸ cña c¸c níc cã thÓ kh¸c nhau nhng ®Òu ®¶m b¶o quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cña chñ së h÷u hîp ph¸p nh·n hiÖu hµng ho¸, ®ã lµ quyÒn yªu cÇu b¶o vÖ quyÒn lîi khi bÞ ngêi kh¸c x©m ph¹m, quyÒn sö dông nh·n hiÖu vµ quyÒn chuyÓn giao quyÒn së h÷u nh·n hiÖu hµng ho¸. Do ®ã, b¶o hé th¬ng hiÖu trong th¬ng m¹i quèc tÕ mµ cô thÓ lµ b¶o hé th¬ng hiÖu trªn c¸c thÞ trêng doanh nghiÖp ho¹t ®éng hoÆc cã ý ®Þnh kinh doanh lµ mét l¸ ch¾n v÷ng ch¾c b¶o vÖ doanh nghiÖp tríc nh÷ng ®ßn tÊn c«ng khã lêng cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh. 2.1.6 Gãp phÇn ®Èy nhanh qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ HiÖn nay, hÇu hÕt c¸c níc trªn thÕ giíi ®· tham gia c¸c §iÒu íc quèc tÕ vÒ b¶o hé nh·n hiÖu hµng ho¸. Thay v× ph¶i ®¨ng ký b¶o hé th¬ng hiÖu t¹i mçi níc mµ doanh nghiÖp cã ý ®Þnh kinh doanh, doanh nghiÖp cña c¸c níc thµnh viªn chØ cÇn ®¨ng ký t¹i mét ®Þa ®iÓm quy ®Þnh vµ GiÊy chøng nhËn b¶o hé th¬ng hiÖu sÏ cã gi¸ trÞ trong ph¹m vi l·nh thæ mµ §iÒu íc quèc tÕ ®ã cã hiÖu lùc. Ngoµi ra, c¸c §iÒu íc cßn cho phÐp ®îc b¶o hé nh·n hiÖu hµng ho¸ ngay c¶ ë nh÷ng níc mµ doanh nghiÖp cha s½n sµng kinh doanh. Khi Êy, b¶o hé th¬ng hiÖu trong th¬ng m¹i quèc tÕ chÝnh lµ mét trong nh÷ng yÕu tè gîi më nhu cÇu më réng vµ ph¸t triÓn kinh doanh trong ph¹m vi c¸c quèc gia. Ngoµi ra, viÖc b¶o hé th¬ng hiÖu trong th¬ng m¹i quèc tÕ th«ng qua c¸c §iÒu íc quèc tÕ cßn ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh lu th«ng hµng ho¸ gi÷a c¸c quèc gia ®îc th«ng suèt, kh¾c phôc t©m lý e ng¹i vµ t¹o dùng sù tù tin cho c¸c doanh nghiÖp khi th©m nhËp thÞ trêng níc ngoµi. 2.2 §èi víi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ViÖt Nam nãi riªng 2.2.1 Kh¾c phôc kh¶ n¨ng tµi chÝnh h¹n hÑp Trong thêi gian gÇn ®©y, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hÕt søc bµng hoµng tríc hiÖn tîng mét sè th¬ng hiÖu hµng ho¸ næi tiÕng cña m×nh bÞ chÝnh c¸c ®èi t¸c níc ngoµi chiÕm ®o¹t b»ng c¸ch ®¨ng ký tríc nh·n hiÖu ®ã víi c¬ quan b¶o hé së h÷u c«ng nghiÖp ë níc ngoµi. ViÖc mÊt nh·n hiÖu g©y tæn h¹i trùc tiÕp tíi t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam, buéc hä ph¶i tõ bá thÞ truêng ®ã hoÆc ph¶i mÊt c«ng g©y dùng l¹i mét nh·n hiÖu kh¸c ®Ó th©m nhËp thÞ trêng. Cßn nÕu muèn giµnh l¹i nh·n hiÖu cña m×nh, ch¾c ch¾n c¸c doanh nghiÖp sÏ ph¶i theo ®uæi c¸c vô kiÖn tông tèn kÐm. §Ó lÊy l¹i th¬ng hiÖu cña m×nh t¹i Mü, Vifon ph¶i mÊt h¬n 1 n¨m vµ chi phÝ gÇn Chö ThÞ Minh HiÕu - A9/K38/KTNT 17 §¨ng ký b¶o hé nh·n hiÖu hµng ho¸ t¹i thÞ trêng Hoa Kú 10.000 USD; Vinamilk còng ®· mÊt kho¶ng 20.000 USD míi ®ßi l¹i ®îc nh·n hiÖu cña chÝnh m×nh,... So víi lÖ phÝ ®¨ng ký trung b×nh 200USD cho mét th¬ng hiÖu hµng ho¸ (xÐt mÆt b»ng chung trªn thÕ giíi) th× ®ã lµ nh÷ng kho¶n tiÒn kh«ng nhá ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. 2.2.2 Kh¾c phôc hiÓu biÕt h¹n chÕ vÒ thÞ trêng ®èi t¸c T©m lý lµm ¨n nhá hÑp, lµm riªng lÎ, ngµy nµo biÕt ngµy ®ã céng víi kh¶ n¨ng tµi chÝnh h¹n chÕ khiÕn cho hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam rÊt chËm trong viÖc tiÕp cËn th«ng tin vµ tr× ho·n c«ng viÖc kh¶o s¸t, th¨m dß thÞ trêng ®èi t¸c. Trong khi ®ã, Nhµ níc ta còng nh b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp ®Òu hy väng tiÕp cËn víi c¸c thÞ trêng xuÊt khÈu m¹nh nh Mü, NhËt, Nga, EU,... ChiÕn ®Êu ®îc trªn nh÷ng thÞ trêng réng lín ®ã chØ víi lîng th«ng tin rÊt h¹n chÕ lµ mét th¸ch thøc lín víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. Mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p cho vÊn ®Ò nµy chÝnh lµ ®¨ng ký b¶o hé th¬ng hiÖu - c«ng cô h÷u hiÖu ®¶m b¶o mét m«i trêng lµnh m¹nh cho c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp trªn mäi thÞ trêng. 2.2.3 T¹o chç ®øng vµ n©ng cao vÞ thÕ cña hµng ViÖt Nam Hµng ViÖt Nam hiÖn xuÊt khÈu chñ yÕu ph¶i qua níc thø ba, díi th¬ng hiÖu cña níc trung gian. ThÕ giíi chñ yÕu biÕt ®Õn ViÖt Nam nh lµ mét níc xuÊt khÈu n«ng s¶n nhng thÕ giíi kh«ng thÓ nhËn biÕt ®©u lµ s¶n phÈm s¶n xuÊt t¹i ViÖt Nam. §©y lµ mét trong nh÷ng lý do quan träng gi¶i thÝch t¹i sao s¶n phÈm ViÖt Nam dï lµ ®Æc s¶n nhng vÉn khã xuÊt khÈu, gi¸ c¶ bÊp bªnh, thu nhËp cña n«ng d©n cã xu híng gi¶m. Khi c¸c doanh nghiÖp quan t©m ph¸t triÓn th¬ng hiÖu cña riªng m×nh vµ ®¨ng ký b¶o hé th¬ng hiÖu ®ã, hä ®· gãp phÇn t¹o dùng bé mÆt cho quèc gia. III. Thùc tr¹ng nhËn thøc cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam vÒ viÖc ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng ho¸ 1. Thùc tr¹ng viÖc ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng ho¸ trong níc Nh×n chung, viÖc b¶o hé b¶n quyÒn nh·n hiÖu s¶n phÈm trªn thÞ trêng ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua ®· thu ®îc mét sè thµnh c«ng nhÊt ®Þnh. HÖ thèng luËt vÒ b¶n quyÒn nh·n hiÖu s¶n phÈm ®îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn mét c¸ch hoµn thiÖn h¬n ®· dÇn dÇn ®¸p øng ®îc nh÷ng ®ßi hái cña qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Bªn c¹nh ®ã, ho¹t ®éng ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng ho¸ trªn thÞ trêng còng diÔn ra hÕt søc s«i ®éng. NhËn thøc cña c¸c doanh nghiÖp vÒ ý Chö ThÞ Minh HiÕu - A9/K38/KTNT 18 §¨ng ký b¶o hé nh·n hiÖu hµng ho¸ t¹i thÞ trêng Hoa Kú nghÜa to lín cña nh·n hiÖu ngµy cµng râ rµng vµ cô thÓ h¬n. C¸c doanh nghiÖp ®· dÇn dÇn kh¾c häa ®îc h×nh ¶nh cña m×nh nhê chÊt lîng, uy tÝn cña s¶n phÈm. §iÒu ®ã ®îc thÓ hiÖn rÊt râ ë thùc tÕ ngµy cµng nhiÒu c¸c ®¬n xin ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng ho¸ cña c¸c doanh nghiÖp göi tíi Côc së h÷u c«ng nghiÖp (nay lµ Côc së h÷u trÝ tuÖ). NÕu trong suèt thêi kú 1982-1988, sè ®¬n ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng ho¸ chØ cã 461 ®¬n th× con sè khiªm tèn nµy ®· t¨ng lªn mét H×nh 2: Sè ®¬n ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng ho¸ 1982-2002 PRIVATENămSố đơn nhãn hiệu hàng hoá nộp trực tiếpCủa người Việt NamCủa người nước ngoàiTổng số198219884617731234198925523248719908905921482199117476132360199 21595302246171993227038666136199414192712413119952217341656 331996232331185441199716453165481019981614202836421999238017 864166200034832399588220013095325063452002654122778818Tổng số312283224463472 Nguån: Côc Së h÷u trÝ tuÖ ViÖt Nam Chö ThÞ Minh HiÕu - A9/K38/KTNT 19 §¨ng ký b¶o hé nh·n hiÖu hµng ho¸ t¹i thÞ trêng Hoa Kú MÆc dï vËy, ph¶i thõa nhËn mét thùc tÕ lµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cßn kh¸ dÌ dÆt trong viÖc ®Çu t x©y dùng h×nh ¶nh vµ nh·n hiÖu s¶n phÈm. §iÒu nµy b¾t nguån tõ nhiÒu nguyªn nh©n mµ tríc hÕt lµ do doanh nghiÖp, ®Æc H×nh 3: Sè nh·n hiÖu hµng ho¸ ®· ®îc ®¨ng ký 1982-2001 PRIVATENămSè nh· n hiÖu hµng ho¸ ®· ®¨ng kýCủa người Việt NamCủa người nước ngoàiTổng số1982-1989380117015501990423 265688199115253881913199214871821330819931359213735321 9941744234240861995162729654592199613832548393119979801 506248619981095201631111999129924993798200014231453287 62001208515543639Tổng số168462266439510 Nguån: Côc Së h÷u trÝ tuÖ ViÖt Nam Theo kÕt qu¶ cuéc kh¶o s¸t tiÕn hµnh víi gÇn 500 doanh nghiÖp trong kÕ ho¹ch thùc hiÖn dù ¸n “Hç trî doanh nghiÖp vÒ n¨ng lùc x©y dùng-qu¶ng b¸ th¬ng hiÖu” do Së Th¬ng m¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh vµ B¸o Sµi Gßn tiÕp thÞ tiÕn hµnh (th¸ng 8-11/2002) th× hiÖn nay, møc chi trung b×nh cho nh·n hiÖu th¬ng m¹i cña doanh nghiÖp nhµ níc chØ lµ 2,6% doanh sè vµ doanh nghiÖp t nh©n lµ 5,4% doanh sè5. Tuy c¸c doanh nghiÖp ®Òu tá ra quan t©m tíi vÊn ®Ò nµy song hÇu hÕt hä coi träng viÖc ph¸t triÓn s¶n phÈm vµ tiªu thô hµng h¬n Theo: “Th¬ng hiÖu ViÖt” (Dù ¸n “Hç trî doanh nghiÖp vÒ n¨ng lùc x©y dùng - qu¶ng b¸ th¬ng hiÖu”). Nhµ xuÊt b¶n trÎ vµ C©u l¹c bé doanh nghiÖp Hµng ViÖt Nam chÊt lîng cao, 12/2002 5 Chö ThÞ Minh HiÕu - A9/K38/KTNT 20