Tài liệu Khảo sát kích thước mạch máu phổi ở người trưởng thành bằng x quang cắt lớp vi tính

. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ ĐẠI HỌC Y DƯỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ------------------------------ NGUYỄN THỊ MỸ HẠNH KHẢO SÁT KÍCH THƯỚC MẠCH MÁU PHỔI Ở NGƯỜI TRƯỞNG THÀNH BẰNG X QUANG CẮT LỚP VI TÍNH Chuyên ngành: CHẨN ĐOÁN HÌNH ẢNH Mã số: NT 62 72 05 01 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP BÁC SĨ NỘI TRÚ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. TRẦN MINH HOÀNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH – 2019 . . LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nghiên cứu dưới đây là trung thực và chưa từng công bố trong một công trình khác. Tác giả NGUYỄN THỊ MỸ HẠNH . i. MỤC LỤC Trang LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. i MỤC LỤC ........................................................................................................ ii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT........................................................................ vii BẢNG ĐỐI CHIẾU THUẬT NGỮ ANH – VIỆT .................................... viii DANH MỤC HÌNH ......................................................................................... x DANH MỤC BẢNG ....................................................................................... xi ĐẶT VẤN ĐỀ .................................................................................................. 1 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ........................................................................... 3 Chương 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU ............................................................ 4 1.1. Tổng quan về động mạch phổi ............................................................. 4 1.1.1. Đường đi và và đặc điểm của động mạch phổi .............................. 4 1.1.2. Cấu trúc thành động mạch.............................................................. 7 1.2. Tổng quan về tĩnh mạch phổi ............................................................... 7 1.2.1. Đường đi và đặc điểm của tĩnh mạch phổi .................................... 7 1.2.2. Cấu trúc thành tĩnh mạch phổi ..................................................... 10 1.3. Vai trò của chụp X quang cắt lớp vi tính trong xác định kích thước mạch máu phổi ............................................................................................. 11 1.3.1. Lịch sử phát triển của chụp X quang cắt lớp vi tính .................... 11 1.3.2. Nguyên lý tạo ảnh ........................................................................ 12 1.3.3. Chụp X quang cắt lớp vi tính mạch máu...................................... 13 . . i 1.3.4. Vai trò của X quang cắt lớp vi tính trong xác định kích thước mạch máu phổi .......................................................................................... 16 1.4. Các nghiên cứu về động và tĩnh mạch phổi ....................................... 17 1.4.1. Các nghiên cứu về động mạch phổi ............................................. 17 1.4.2. Các nghiên cứu về tĩnh mạch phổi ............................................... 23 Chương 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............. 27 2.1. Thiết kế nghiên cứu ............................................................................ 27 2.2. Đối tượng nghiên cứu ......................................................................... 27 2.3. Cỡ mẫu................................................................................................ 28 2.4. Phương pháp tiến hành ....................................................................... 28 2.4.1. Thời gian và địa điểm nghiên cứu ................................................ 29 2.4.2. Quy trình chụp X quang cắt lớp vi tính và thu thập dữ liệu ........ 29 2.4.3. Xử lý số liệu ................................................................................. 30 2.4.4. Quy trình nghiên cứu.................................................................... 30 2.5. Phương pháp quản lý và phân tích số liệu .......................................... 31 2.5.1. Thu thập và quản lý số liệu .......................................................... 31 2.5.2. Trình bày ...................................................................................... 31 2.6. Định nghĩa biến số .............................................................................. 32 2.6.1. Liệt kê và định nghĩa các biến số ................................................. 32 2.6.2. Cách xác định biến số................................................................... 33 2.7. Vấn đề y đức ....................................................................................... 37 2.8. Tính ứng dụng của nghiên cứu ........................................................... 37 2.9. Sơ đồ nghiên cứu ................................................................................ 38 . v. Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ........................................................ 39 3.1. Đặc điểm chung của mẫu nghiên cứu................................................. 39 3.1.1. Tuổi .............................................................................................. 39 3.1.2. Giới ............................................................................................... 41 3.2. Kết quả khảo sát các đặc điểm động mạch phổi ................................ 43 3.2.1. Kích thước trung bình của thân động mạch phổi, động mạch chủ, tỷ lệ đường kính thân động mạch phổi và động mạch chủ, động mạch phổi phải và động mạch phổi trái ...................................................................... 43 3.2.1.1. Các kích thước trong dân số chung........................................ 43 3.2.1.2. Sự liên quan giữa đường kính động mạch phổi phải và đường kính động mạch phổi trái ....................................................................... 44 3.2.2. Liên quan các kích thước thân động mạch phổi, động mạch chủ, tỷ lệ đường kính thân động mạch phổi và động mạch chủ, động mạch phổi phải và động mạch phổi trái theo giới ...................................................... 44 3.2.3. Liên quan các kích thước thân động mạch phổi, tỷ lệ đường kính thân động mạch phổi và động mạch chủ, động mạch phổi phải và động mạch phổi trái theo tuổi. ........................................................................... 46 3.2.4. Liên quan các kích thước kích thước thân động mạch phổi, tỷ lệ đường kính thân động mạch phổi và động mạch chủ, động mạch phổi phải và động mạch phổi trái theo cân nặng, chiều cao, BMI, BSA. ................ 48 3.3. Kết quả khảo sát các đặc điểm tĩnh mạch phổi .................................. 51 3.3.1. Kết quả khảo sát đường kính các tĩnh mạch phổi ........................ 51 3.3.1.1. Kích thước trung bình của các tĩnh mạch phổi ...................... 51 . . 3.3.1.2. Sự liên quan của đường kính trước sau và đường kính trên dưới của các lỗ tĩnh mạch phổi .............................................................. 52 3.3.1.3. Sự liên quan của đường kính lỗ tĩnh mạch phổi trên phải và lỗ tĩnh mạch phổi dưới phải ....................................................................... 53 3.3.1.4. Sự liên quan của đường kính lỗ tĩnh mạch phổi trên trái và lỗ tĩnh mạch phổi dưới trái......................................................................... 53 3.3.1.5. Sự liên quan của đường kính lỗ tĩnh mạch phổi trên phải và lỗ tĩnh mạch phổi trên trái .......................................................................... 54 3.3.1.6. Sự liên quan của đường kính lỗ tĩnh mạch phổi dưới phải và lỗ tĩnh mạch phổi dưới trái......................................................................... 54 3.3.1.7. Sự liên quan kích thước lỗ tĩnh mạch phổi theo giới ............. 55 3.3.1.8. Mối tương quan kích thước lỗ tĩnh mạch phổi theo tuổi ....... 57 3.3.1.9. Mối tương quan kích thước tĩnh mạch phổi theo chiều cao, cân nặng, BSA và BMI. ......................................................................... 58 3.3.2. Chỉ số đường kính trước sau lỗ tĩnh mạch phổi với đường kính trên dưới lỗ tĩnh mạch phổi ....................................................................... 62 3.3.3. Kết quả khảo sát khoảng cách từ lỗ tĩnh mạch phổi đến chỗ phân nhánh đầu tiên của tĩnh mạch phổi ........................................................... 63 3.3.3.1. Khoảng cách trung bình từ lỗ tĩnh mạch phổi đến chỗ phân nhánh đầu tiên của các tĩnh mạch phổi .................................................. 63 3.3.3.2. Sự liên quan của các khoảng cách từ lỗ tĩnh mạch phổi đến chỗ phân nhánh đầu tiên của các tĩnh mạch phổi .................................. 64 Chương 4: BÀN LUẬN ................................................................................. 65 4.1. Đặc điểm chung của mẫu nghiên cứu................................................. 65 . . i 4.1.1. Cỡ mẫu và tuổi ............................................................................. 65 4.1.2. Giới ............................................................................................... 67 4.2. Đặc điểm hình ảnh X quang cắt lớp vi tính của động mạch phổi ...... 68 4.2.1. Thân động mạch phổi ................................................................... 68 4.2.2. Tỷ lệ đường kính thân động mạch phổi với động mạch chủ lên.. 70 4.2.3. Động mạch phổi phải và động mạch phổi trái ............................. 73 4.3. Đặc điểm hình ảnh X quang cắt lớp vi tính của tĩnh mạch phổi ........ 75 4.3.1. Lỗ tĩnh mạch phổi ........................................................................ 75 4.3.1.1. Kích thước trung bình của các lỗ tĩnh mạch phổi .................. 75 4.3.1.2. Sự liên quan về đường kính giữa các lỗ tĩnh mạch phổi ....... 77 4.3.1.3. Sự liên quan kích thước lỗ tĩnh mạch phổi theo giới và tương quan kích thước lỗ tĩnh mạch phổi theo tuổi, chiều cao, cân nặng, BSA, BMI ................................................................................................ 79 4.3.1.4. Giá trị chỉ số lỗ tĩnh mạch phổi (ostium index) ..................... 82 4.3.2. Khoảng cách đến chỗ phân nhánh đầu tiên của tĩnh mạch phổi .. 84 KẾT LUẬN .................................................................................................... 86 KIẾN NGHỊ ................................................................................................... 88 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 89 PHỤ LỤC ....................................................................................................... 94 Phụ lục 1: Phiếu thu thập số liệu Phụ lục 2: Danh sách bệnh nhân Phụ lục 3: Chấp thuận của hội đồng y đức Đại học Y dược Tp.HCM . . i DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT BN Bệnh nhân tĐMP Thân động mạch phổi ĐMPP Động mạch phổi phải ĐMPT Động mạch phổi trái ĐMC Động mạch chủ MP Mặt phẳng LTMP Lỗ tĩnh mạch phổi KCPNĐT Khoảng cách từ lỗ tĩnh mạch phổi đến chỗ phân nhánh đầu tiên ĐK Đường kính TS Trước sau TD Trên dưới TMP Tĩnh mạch phổi XQCLVT X quang cắt lớp vi tính . . ii BẢNG ĐỐI CHIẾU THUẬT NGỮ ANH – VIỆT TIẾNG ANH TIẾNG VIỆT Main pulmonary artery Thân động mạch phổi Accessory pulmonary vein Tĩnh mạch phổi phụ Anatomic (Anatomical) variant Biến thể giải phẫu Axial plane Mặt phẳng cắt ngang Coronal plane Mặt phẳng đứng ngang Sagittal plane Mặt phẳng đứng dọc Right pulmonary artery Động mạch phổi phải Left pulmonary artery Động mạch phổi trái Ascending aorta Động mạch chủ lên Curved planar reformation (CPR) Tái tạo mặt phẳng cong Magnetic resonance imaging (MRI) Hình ảnh cộng hưởng từ Maximum intensity projection (MIP) Hướng cường độ tối đa Mean Trung bình Median Trung vị Min/Max Giá trị nhỏ nhất/Giá trị lớn nhất Multidetector computed tomography Chụp X quang cắt lớp vi tính đa (MDCT) dãy đầu thu Multiplanar reformation (MPR) Tái tạo đa mặt phẳng Oblique plane Mặt phẳng chếch . x. Picture Archiving and Hệ thống lưu trữ và truyền tải hình Communication System (PACS) ảnh Three-dimensional (3D) Tạo hình ba chiều Right superior pulmonary vein Tĩnh mạch phổi trên phải Right inferior pulmonary vein Tĩnh mạch phổi dưới phải Left superior pulmonary vein Tĩnh mạch phổi trên trái Left inferior pulmonary vein Tĩnh mạch phổi dưới trái . . DANH MỤC HÌNH Hình 1.1: Động mạch và tĩnh mạch phổi. ........................................................ 4 Hình 1.2: Hình minh họa giải phẫu động mạch phổi phải và động mạch phổi trái...................................................................................................................... 5 Hình 1.5: Hình minh họa giải phẫu tĩnh mạch của phổi phải và tĩnh mạch phổi trái. ............................................................................................................ 7 Hình 1.6: Hình giải phẫu rốn phổi. .................................................................. 8 Hình 1.7: Hình vẽ của kiểu hình bình thường và các biến thể của tĩnh mạch phổi. ................................................................................................................. 10 Hình 1.8: Hình cắt ngang mẫu bệnh phẩm của tĩnh mạch phổi trên phải minh họa ống cơ tim ................................................................................................. 11 Hình 2.1: Hình đường kính thân động mạch phổi và động mạch chủ lên trên mặt phẳng cắt ngang........................................................................................ 33 Hình 2.2: Hình đường kính động mạch phổi phải và động mạch phổi trái trên mặt phẳng cắt ngang........................................................................................ 34 Hình 2.3: Hình dựng MPR minh họa cách đo đường kính lỗ tĩnh mạch phổi trên phải. ......................................................................................................... 35 Hình 2.4: Hình minh họa cách đo đường kính trước sau và đường kính trên dưới của tĩnh mạch phổi trên phải................................................................... 36 Hình 2.5: Hình minh họa các đo khoảng cách đến chỗ phân nhánh đầu tiên của tĩnh mạch phổi. ......................................................................................... 36 Hình 4.1. Hình mặt phẳng cắt ngang của tĩnh mạch phổi dưới trái ............... 83 . . i DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1: Đường kính thân động mạch phổi. ................................................ 17 Bảng 1.2: Kết quả nghiên cứu đường kính thân động mạch phổi. ................. 18 Bảng 1.3: Đường kính thân động mạch phổi, động mạch phổi phải và động mạch phổi trái. ................................................................................................. 19 Bảng 1.4: Kết quả đường kính thân động mạch phổi, tỷ lệ giữa đường kính thân động mạch phổi và động mạch chủ lên ở cộng đồng nghiên cứu ........... 20 Bảng 1.5: Đường kính thân động mạch phổi và tỷ lệ đường kính thân động mạch phổi và động mạch chủ ở cộng đồng khỏe mạnh. ................................. 21 Bảng 1.6: Đường kính thân động mạch phổi, động mạch phổi phải và động mạch phổi trái. ................................................................................................. 23 Bảng 1.7: Bảng kích thước các lỗ tĩnh mạch phổi. ........................................ 23 Bảng 1.8: Bảng đường kính lỗ tĩnh mạch phổi. ............................................. 24 Bảng 1.9: Bảng kích thước lỗ tĩnh mạch phổi và khoảng cách đến chỗ phân nhánh đầu tiên của tĩnh mạch phổi.................................................................. 25 Bảng 1.10: Bảng đường kính lỗ tĩnh mạch phổi. ........................................... 25 Bảng 1.11: Khoảng cách đến chỗ phân nhánh đầu tiên của tĩnh mạch phổi. . 26 Bảng 3.1: Tuổi trung bình của mẫu nghiên cứu. ............................................ 40 Bảng 3.2: Phân bố theo nhóm tuổi nghiên cứu. ............................................. 40 Bảng 3.3: Tuổi trung bình của mẫu nghiên cứu theo giới.............................. 42 Bảng 3.4: Bảng kích thước động mạch phổi. ................................................. 43 Bảng 3.5: Bảng kích thước động mạch phổi phải và động mạch phổi trái .... 44 Bảng 3.6: Kích thước thân động mạch phổi, tỷ lệ đường kính thân động mạch phổi với động mạch chủ theo giới. .................................................................. 44 Bảng 3.7: Kích thước của động mạch phổi phải và động mạch phổi trái theo giới................................................................................................................... 45 . . i Bảng 3.8: Kích thước thân động mạch phổi, tỷ lệ đường kính thân động mạch phổi/ động mạch chủ, động mạch phổi phải và động mạch phổi trái theo nhóm tuổi. .................................................................................................................. 46 Bảng 3.9: Tương quan giữa các kích thước động mạch phổi với tuổi. .......... 47 Bảng 3.10: Tương quan giữa các kích thước động mạch phổi với chiều cao.48 Bảng 3.11: Tương quan giữa các kích thước động mạch phổi với cân nặng. 49 Bảng 3.12: Tương quan giữa các kích thước động mạch phổi với BSA. ...... 49 Bảng 3.13: Tương quan giữa các kích thước động mạch phổi với BMI........ 50 Bảng 3.14: Bảng các giá trị của lỗ tĩnh mạch phổi. ....................................... 51 Bảng 3.15: Bảng đường kính các lỗ tĩnh mạch phổi. ..................................... 52 Bảng 3.16: Bảng kích thước lỗ tĩnh mạch phổi trên phải và dưới phải. ........ 53 Bảng 3.17: Bảng kích thước lỗ tĩnh mạch phổi trên trái và dưới trái. ........... 53 Bảng 3.18: Bảng kích thước lỗ tĩnh mạch phổi trên phải và trên trái. ........... 54 Bảng 3.19: Bảng kích thước lỗ tĩnh mạch phổi dưới phải và dưới trái. ......... 54 Bảng 3.20: Kích thước lỗ tĩnh mạch phổi trên phải theo giới. ....................... 55 Bảng 3.21: Kích thước lỗ tĩnh mạch phổi dưới phải theo giới....................... 55 Bảng 3.22: Kích thước lỗ tĩnh mạch phổi trên trái theo giới. ........................ 56 Bảng 3.23: Kích thước lỗ tĩnh mạch phổi dưới trái theo giới. ....................... 56 Bảng 3.24: Bảng tương quan kích thước lỗ tĩnh mạch phổi theo tuổi. .......... 57 Bảng 3.25: Bảng tương quan kích thước lỗ tĩnh mạch phổi với chiều cao. ... 58 Bảng 3.26: Bảng tương quan kích thước lỗ tĩnh mạch phổi với cân nặng. .... 59 Bảng 3.27: Bảng tương quan kích thước lỗ tĩnh mạch phổi với BSA. .......... 60 Bảng 3.28: Bảng tương quan kích thước lỗ tĩnh mạch phổi với BMI............ 61 Bảng 3.29: Bảng các chỉ số đường kính trước sau lỗ tĩnh mạch phổi với đường kính trên dưới lỗ tĩnh mạch phổi.......................................................... 62 Bảng 3.30: Kích thước trung bình khoảng cách từ lỗ tĩnh mạch phổi đến chỗ phân nhánh đầu tiên của các tĩnh mạch phổi. ................................................. 63 . . ii Bảng 3.31: Sự liên quan của các khoảng cách từ lỗ tĩnh mạch phổi đến chỗ phân nhánh đầu tiên của các tĩnh mạch phổi. ................................................. 64 . . v DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 4.1: Phân bố tuổi của mẫu nghiên cứu. ............................................. 39 Biểu đồ 4.2: Phân bố nhóm tuổi của mẫu nghiên cứu.................................... 40 Biểu đồ 4.3: Phân bố theo giới của mẫu nghiên cứu. ..................................... 41 Biểu đồ 4.4: Phân bố mẫu nghiên cứu theo nhóm tuổi và giới. ..................... 42 . . ĐẶT VẤN ĐỀ Các bệnh lý tim phổi là một trong những nguyên nhân gây tử vong đứng hàng đầu cho các bệnh nhân ở mọi độ tuổi. Trong đó tỷ lệ nhập viện và tỷ lệ tử vong do nguyên nhân tăng áp động mạch phổi tăng lên trong vài thập niên gần đây [37]. Các nguyên nhân gây tăng áp phổi gồm suy tim sung huyết, bệnh tim bẩm sinh, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, thuyên tắc phổi,… Bệnh lý tăng áp động mạch phổi gây tăng kháng lực mạch máu phổi, dần dần dẫn đến suy tim phải và tử vong [38]. Hiện nay, chụp X quang cắt lớp vi tính ngực được thực hiện một cách rộng rãi trên các bệnh nhân có triệu chứng về hô hấp vì tính đơn giản và dễ tiếp cận của nó, mặc dù phơi nhiễm phóng xạ là vấn đề cần lưu tâm. Trong các đặc điểm hình ảnh trên chụp X quang cắt lớp vi tính ngực thì đường kính động mạch phổi, động mạch chủ có thể đo dễ dàng và nó cung cấp các dấu hiệu của bệnh lý tăng áp phổi. Trong nghiên cứu của tác giả Kuriyama (1984) cho thấy đường kính của thân động mạch phổi lớn hơn 28,6 mm có thể dự đoán bệnh nhân bị tăng áp phổi [31]. Trong nghiên cứu của tác giả Tan (1998) cũng cho thấy đường kính thân động mạch phổi cũng giúp tầm soát tăng áp phổi ở những bệnh nhân bị bệnh lý nhu mô phổi [52]. Trong nghiên cứu của Shen (2014), đường kính động mạch phổi và tỷ lệ đường kính động mạch phổi và đường kính động mạch chủ giúp ích trong chẩn đoán tăng áp động mạch phổi [50]. Nghiên cứu của Wells (2012) cho thấy sự gia tăng tỷ lệ đường kính động mạch phổi và động mạch chủ (> 1) có mối tương quan mạnh với độ nặng của đợt cấp bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính [58]. Cũng trong nghiên cứu gần đây của Nakanishi (2013), gia tăng tỷ lệ đường kính thân động mạch phổi và động mạch chủ lên (> 0,9) cho thấy có liên quan đến tăng nguy cơ tử vong của tất cả các n guyên nhân, dù bệnh nhân có bệnh lý động mạch vành hay không [39]. . . Do đó, đo đường kính thân động mạch phổi, tỷ lệ đường kính thân động mạch phổi và động mạch chủ lên cung cấp cho nhà lâm sàng về nguy cơ bệnh lý tiềm ẩn cũng như thêm thông tin để hỗ trợ chẩn đoán. Tuy nhiên để có được giá trị đường kính thân động mạch phổi cũng như tỷ lệ đường kính thân động mạch phổi và động mạch chủ lên trong bệnh lý tim phổi, việc xác định các giá trị bình thường đó là một việc rất quan trọng. Mặc dù trên thế giới đã có nhiều nghiên cứu về đường kính thân động mạch phổi cũng như tỷ lệ đường kính thân động mạch phổi và động mạch chủ lên nhưng ở Việt Nam lại chưa có nghiên cứu về vấn đề này. Bên cạnh đó, giá trị bình thường có thể khác nhau giữa các quốc gia và lục địa. Vì vậy chúng tôi muốn thực hiện nghiên cứu đo đường kính động mạch phổi trên người bình thường trưởng thành ở người Việt Nam nhằm cung cấp giá trị tham khảo cho những đánh giá bệnh lý mạch máu phổi sau này. Mặt khác, rung nhĩ là một trong những loạn nhịp tim thường gặp nhất và đó cũng là một trong những nguyên nhân loạn nhịp tim đưa bệnh nhân nhập viện thường gặp nhất [20], [43]. Có rất nhiều phương pháp điều trị rung nhĩ bao gồm sử dụng thuốc chống loạn nhịp nhóm IA, IC, III, sốc điện chuyển nhịp, dự phòng huyết khối [12]. Triệt đốt qua catheter bằng năng lượng sóng radio là một trong những phương pháp điều trị rung nhĩ. Hẹp tĩnh mạch phổi sau thủ thuật là một trong những biến chứng quan trọng khi điều trị bằng phương pháp này có thể dẫn đến tắc tĩnh mạch phổi và gây nhồi máu phổi [4], [16], [45], [46], [47]. Bệnh nhân có thể được chụp X quang cắt lớp vi tính sau khi làm thủ thuật để xác định có hẹp tĩnh mạch phổi hay không nếu có nghi ngờ. Do đó việc có được giá trị tham khảo kích thước tĩnh mạch phổi bình thường sẽ giúp trong việc chẩn đoán hẹp tĩnh mạch phổi. Ngoài ra biết được kích thước của các tĩnh mạch phổi còn hỗ trợ trong việc chọn đúng kích thước dụng cụ [14]. Bên cạnh đó, chúng tôi muốn thực hiện nghiên cứu đo tĩnh mạch phổi ở người Việt Nam . . trưởng thành nhằm cung cấp giá trị tham khảo cho việc đánh giá về hẹp tĩnh mạch phổi sau này. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU Khảo sát đường kính thân và các nhánh động mạch phổi. Khảo sát kích thước lỗ tĩnh mạch phổi, hình dạng và khoảng các từ lỗ tĩnh mạch phổi đến chỗ phân nhánh đầu tiên của các tĩnh mạch phổi. Khảo sát mối tương quan của đường kính động mạch và tĩnh mạch phổi với tuổi, giới, chiều cao, cân nặng, BSA, BMI và động mạch chủ. . . Chương 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU 1.1. Tổng quan về động mạch phổi 1.1.1. Đường đi và và đặc điểm của động mạch phổi Thân động mạch phổi bắt đầu từ lỗ động mạch phổi của tâm thất phải chạy lên trên và ra sau tới bờ sau trái của quai động mạch chủ [18]. Thân động mạch phổi chạy một đoạn khoảng 5 cm trước khi chia thành động mạch phổi phải và động mạch phổi trái [25]. Tại phía dưới quai động mạch chủ thì thân động mạch phổi chia thành động mạch phổi phải và động mạch phổi trái ở ngang mức carina (ngang đốt sống ngực 4) [54]. Động mạch phổi phải và động mạch phổi trái mỗi động chia làm hai nhánh, sau đó phân nhánh vào phân thùy phổi và hạ phân thùy phổi. Các nhánh động mạch cho phân thùy và hạ phân thùy phổi đi song song với các nhánh phế quản phân thùy, hạ phân thùy phổi và được đặt tên theo phân thùy phổi tương ứng [27]. Hình 1.1: Động mạch và tĩnh mạch phổi. “Nguồn: https://www.britannica.com/science/pulmonary-circulation”[36] . . Phân thùy phổi và các phần phổi có chức năng, giải phẫu riêng biệt, có nhánh phế quản và động mạch nuôi riêng biệt. Phổi phải có 3 thùy được chia thành 10 phân thùy: thùy trên có phân thùy đỉnh, sau và trước, thùy giữa có phân thùy bên và giữa, thùy dưới có phân thùy đỉnh và 4 phân thùy đáy (đáy giữa, đáy trước, đáy bên và đáy sau). Phổi trái có 8 phân thùy, phân thùy đỉnh và sau thùy trên phổi trái có chung nhánh phế quản, phân thùy giữa và trước thùy dưới phổi trái có chung nhánh phế quản. Như vậy phổi trái có thùy trên gồm phân thùy đỉnh – sau và phân thùy trước, thùy lưỡi có phân thùy lưỡi trên và dưới, thùy dưới có phân thùy đỉnh và các phân thùy đáy (đáy trước – giữa, bên và sau) [49]. Hình 1.2: Hình minh họa giải phẫu động mạch phổi phải và động mạch phổi trái. “Nguồn: Nguyễn Quang Quyền, 2012”[2] .