Tài liệu Đánh giá hiệu quả kiểm soát đường huyết nội viện của phác đồ insulin basal bolus ở bệnh nhân đái tháo đường típ 2 điều trị nội trú tại khoa nội tiết bv đh y dược tp. hcm

. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ ĐẠI HỌC Y DƯỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ----------------- TRẦN THỊ NGỌC MAI ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ KIỂM SOÁT ĐƢỜNG HUYẾT NỘI VIỆN CỦA PHÁC ĐỒ INSULIN BASAL BOLUS Ở BỆNH NHÂN ĐÁI THÁO ĐƢỜNG TÍP 2 ĐIỀU TRỊ NỘI TRÚ TẠI KHOA NỘI TIẾT BV ĐH Y DƢỢC TP. HCM LUẬN VĂN BÁC SĨ NỘI TRÚ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH – 2020 . . BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ ĐẠI HỌC Y DƯỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ----------------- TRẦN THỊ NGỌC MAI ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ KIỂM SOÁT ĐƢỜNG HUYẾT NỘI VIỆN CỦA PHÁC ĐỒ INSULIN BASAL BOLUS Ở BỆNH NHÂN ĐÁI THÁO ĐƢỜNG TÍP 2 ĐIỀU TRỊ NỘI TRÚ TẠI KHOA NỘI TIẾT BV ĐH Y DƢỢC TP. HCM CHUYÊN NGÀNH: NỘI TIẾT MÃ SỐ: NT 62 72 20 15 LUẬN VĂN BÁC SĨ NỘI TRÚ NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. TRẦN QUANG NAM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH – 2020 . . LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác. TP. Hồ Chí Minh, ngày 01 tháng 09 năm 2020 Người thực hiện đề tài Trần Thị Ngọc Mai . . . . MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT.................................................................................... i DANH MỤC ĐỐI CHIẾU ANH VIỆT ................................................................. iii DANH MỤC BẢNG ................................................................................................ iv DANH MỤC BIỂU ĐỒ ........................................................................................... vi DANH MỤC CÔNG THỨC.................................................................................. vii DANH MỤC HÌNH ............................................................................................... viii ĐẶT VẤN ĐỀ ............................................................................................................1 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU .....................................................................................3 CHƢƠNG 2: TỔNG QUAN TÀI LIỆU..................................................................4 2.1. Quản lý đái tháo đường và tăng đường huyết ở bệnh nhân nằm viện .................4 2.1.1. Đại cương .....................................................................................................4 2.1.2. Tỷ lệ lưu hành của đái tháo đường và tăng đường huyết ở bệnh nhân nằm viện ..........................................................................................................................5 2.1.3. Sinh lý bệnh của tăng đường huyết trong thời kỳ bệnh lý ............................6 2.1.4. Hậu quả của tăng đường huyết ở bệnh nhân nằm viện ................................8 2.2. Các rào cản trong kiểm soát đường huyết nội viện ở bệnh nhân đái tháo đường típ 2 ............................................................................................................................10 2.2.1. Chế độ dinh dưỡng......................................................................................10 2.2.2. Thuốc điều trị ..............................................................................................10 2.2.3. Các yếu tố sinh lý học .................................................................................10 2.2.4. Các yếu tố đến từ bác sĩ và hệ thống điều trị .............................................11 2.3. Các khuyến cáo kiểm soát đường huyết nội viện ở bệnh nhân điều trị nội trú không nằm ICU .........................................................................................................11 2.3.1. Các khuyến cáo về mục tiêu kiểm soát đường huyết nội viện ở bệnh nhân điều trị nội trú không nằm ICU ............................................................................11 2.3.2. Các khuyến cáo về theo dõi đường huyết nội viện ở bệnh nhân điều trị nội trú không nằm ICU ...............................................................................................13 2.4. Các phác đồ kiểm soát đường huyết nội viện ....................................................13 . . 2.4.1. Các thuốc hạ đường huyết không phải insulin trong kiểm soát đường huyết nội viện ..................................................................................................................15 2.4.2. Liệu pháp insulin trong kiểm soát đường huyết nội viện............................18 2.5. Hiệu quả của phác đồ Insulin Basal Bolus so với các phác đồ insulin khác trong kiểm soát đường huyết nội viện ở bệnh nhân không nằm ICU.................................19 CHƢƠNG 3: ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...................25 3.1. Thiết kế nghiên cứu ............................................................................................25 3.2. Đối tượng nghiên cứu.........................................................................................25 3.2.1. Dân số mục tiêu ..........................................................................................25 3.2.2. Dân số chọn mẫu ........................................................................................25 3.3. Cỡ mẫu ...............................................................................................................25 3.4. Phương pháp chọn mẫu ......................................................................................26 3.4.1. Cách chọn mẫu ...........................................................................................26 3.4.2. Tiêu chuẩn chọn mẫu ..................................................................................26 3.4.3. Tiêu chuẩn loại trừ .....................................................................................26 3.5. Cách thức thu thập số liệu ..................................................................................26 3.5.1. Phương pháp thu thập số liệu .....................................................................26 3.5.2. Công cụ thu thập số liệu .............................................................................27 3.6. Lưu đồ nghiên cứu .............................................................................................29 3.7. Định nghĩa biến số .............................................................................................30 3.7.1. Các yếu tố khảo sát ảnh hưởng kiểm soát đường huyết nội viện bằng phác đồ Insulin Basal Bolus ..........................................................................................30 3.7.2. Hiệu quả kiểm soát đường huyết nội viện bằng phác đồ Insulin Basal Bolus .....................................................................................................................41 3.7.3. Xác định tỷ lệ bệnh nhân đái tháo đường típ 2 đạt mục tiêu kiểm soát đường huyết nội viện bằng phác đồ Insulin Basal Bolus .....................................44 3.8. Xử lý số liệu .......................................................................................................45 3.9. Y đức trong nghiên cứu ......................................................................................47 CHƢƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU..............................................................48 4.1. Đặc điểm dân số nghiên cứu ..............................................................................48 4.1.1. Đặc điểm nhân trắc.....................................................................................48 4.1.2. Bệnh đái tháo đường và các bệnh đồng mắc ..............................................49 4.1.3. Đặc điểm lâm sàng .....................................................................................52 . . 4.1.4. Đặc điểm cận lâm sàng...............................................................................52 4.1.5. Đặc điểm liên quan chế độ điều trị trong bệnh viện ..................................54 4.2. Hiệu quả kiểm soát đường huyết nội viện bằng phác đồ Insulin Basal Bolus ...60 4.2.1. Kết quả đường huyết theo dõi trên dân số nghiên cứu ...............................60 4.2.2. Tỷ lệ đạt mục tiêu KSĐHNV của phác đồ Insulin Basal Bolus ở bệnh nhân đái tháo đường típ 2 điều trị nội trú tại khoa Nội tiết BV ĐH Y Dược TP. HCM 64 4.2.3. Đánh giá hiệu quả KSĐHNV của phác đồ Insulin Basal Bolus có hiệu chỉnh......................................................................................................................66 4.3. Các yếu tố liên quan hiệu quả kiểm soát đường huyết nội viện bằng phác đồ Insulin Basal Bolus ...................................................................................................70 4.3.1. Phân tích đơn biến đặc điểm nhân trắc và lâm sàng .................................70 4.3.2. Phân tích đơn biến đặc điểm bệnh đái tháo đường và các bệnh đồng mắc ...............................................................................................................................71 4.3.3. Phân tích đơn biến đặc điểm cận lâm sàng ................................................73 4.3.4. Phân tích đơn biến đặc điểm liên quan chế độ điều trị trong bệnh viện ....75 4.3.5. Phân tích đa biến các yếu tố liên quan hiệu quả kiểm soát đường huyết nội viện bằng phác đồ Insulin Basal Bolus.................................................................79 CHƢƠNG 5: BÀN LUẬN ......................................................................................85 5.1. Đặc điểm dân số nghiên cứu ..............................................................................85 5.1.1. Đặc điểm nhân trắc.....................................................................................85 5.1.2. Bệnh đái tháo đường và các bệnh đồng mắc ..............................................86 5.1.3. Đặc điểm lâm sàng .....................................................................................90 5.1.4. Đặc điểm cận lâm sàng...............................................................................91 5.1.5. Đặc điểm liên quan chế độ điều trị trong bệnh viện ..................................94 5.2. Hiệu quả kiểm soát đường huyết nội viện bằng phác đồ Insulin Basal Bolus .100 5.2.1. Kết quả đường huyết theo dõi trên dân số nghiên cứu .............................100 5.2.2. Tỷ lệ đạt mục tiêu KSĐHNV của phác đồ Insulin Basal Bolus ở bệnh nhân đái tháo đường típ 2 điều trị nội trú tại khoa Nội tiết BV ĐH Y Dược TP. HCM .............................................................................................................................104 5.3. Các yếu tố liên quan hiệu quả kiểm soát đường huyết nội viện bằng phác đồ Insulin Basal Bolus .................................................................................................106 5.3.1. Phân tích đơn biến các đặc điểm giữa nhóm KSĐHNV Đạt và Không đạt mục tiêu ...............................................................................................................106 . . 5.3.2. Phân tích đa biến các yếu tố liên quan hiệu quả kiểm soát đường huyết nội viện bằng phác đồ Insulin Basal Bolus...............................................................118 5.4. Điểm mạnh và hạn chế của nghiên cứu ...........................................................119 5.4.1. Điểm mạnh ................................................................................................119 5.4.2. Hạn chế .....................................................................................................120 KẾT LUẬN ............................................................................................................121 KIẾN NGHỊ ...........................................................................................................123 TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................124 PHỤ LỤC ...............................................................................................................135 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC . . i DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TIẾNG VIỆT TÊN VIẾT TẮT TÊN ĐẦY ĐỦ BN Bệnh nhân ĐH Đường huyết ĐHMM Đường huyết mao mạch ĐTĐ Đái tháo đường GĐ Giai đoạn KSĐHNV Kiểm soát đường huyết nội viện TP. HCM Thành phố Hồ Chí Minh TIẾNG ANH TÊN VIẾT TẮT TÊN ĐẦY ĐỦ AACE American Association of Endocrinologists ADA America Diabetes Assocition ATP Adenosine triphosphate BBI Insulin Basal Bolus BMI Body Mass Index BPI Insulin Basal Plus CII Continuous insulin infusion DC Diabetes Canada DPP-4i Dipeptidyl peptidase-4 inhibitor ES Edocrine Society GLP-1 Glucagon like peptid-1 ICU Intensive Care Unit IL Interleukin n/a Not available . Clinical . ii NF-kB Nuclear factor kappa-light-chain-enhancer of activated B NPO Nil per os N.S Not Significant OADs Oral antidiabetic drugs POC Point of care ROC Receiver Operating Characteristic ROS Reactive Oxygen Species SCI Subcutaneous insulin SGLT-2i Sodium-glucose Cotransporter-2 inhibitor SSI Insulin Sliding Scale TNF-α Tumor Necrosis Factor alpha TZD Thiazolidinedione VIF Variance Inflation Factor . . iii DANH MỤC ĐỐI CHIẾU ANH VIỆT TÊN TIẾNG ANH American Association TÊN TIẾNG VIỆT of Clinical Hiệp hội các nhà nội tiết lâm sàng Hoa Endocrinologists Kỳ American Diabetes Association Hội đái tháo đường Hoa Kỳ Body Mass Index Chỉ số khối cơ thể Diabetes Canada Hội đái tháo đường Canada Edocrine Society Hội Nội tiết Intensive Care Unit Đơn vị chăm sóc đặc biệt Not available Không có dữ liệu Not Significant Không có ý nghĩa thống kê Oral antidiabetic drugs Thuốc hạ đường huyết uống . . iv DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1: Các khuyến cáo kiểm soát đường huyết nội viện ở bệnh nhân điều trị nội trú không nằm ICU....................................................................................................13 Bảng 1.2: Hiệu quả của phác đồ Insulin Basal Bolus so với các phác đồ Insulin khác ...................................................................................................................................20 Bảng 2.1: Các loại glucocorticoid .............................................................................40 Bảng 3.1: Các đặc điểm nhân trắc .............................................................................48 Bảng 3.2: Đặc điểm về bệnh đái tháo đường và các bệnh đồng mắc .......................49 Bảng 3.3: Đặc điểm sử dụng thuốc ...........................................................................50 Bảng 3.4: Đặc điểm sử dụng insulin trước nhập viện ...............................................51 Bảng 3.5: Đặc điểm lâm sàng dân số nghiên cứu .....................................................52 Bảng 3.6: Đặc điểm cận lâm sàng dân số nghiên cứu...............................................53 Bảng 3.7: Các bệnh lý chính nhập viện ....................................................................54 Bảng 3.8: Phân nhóm các bệnh lý chính nhập viện ..................................................54 Bảng 3.9: Chế độ điều trị insulin basal bolus theo ngày: ..........................................55 Bảng 3.10: Tỷ lệ liều insulin basal và liều insulin bolus theo ngày..........................57 Bảng 3.11: Chế độ điều trị insulin basal bolus trong toàn bộ thời gian nghiên cứu .58 Bảng 3.12: Các điều trị khác trong bệnh viện ...........................................................59 Bảng 3.13: Đường huyết theo dõi trong toàn bộ thời gian nghiên cứu.....................60 Bảng 3.14: ĐHMM theo dõi trong toàn bộ thời gian nghiên cứu .............................61 Bảng 3.15: Đường huyết mao mạch theo dõi theo ngày (N = 103) ..........................62 Bảng 3.16: Kết quả KSĐHNV của phác đồ Insulin Basal Bolus .............................64 Bảng 3.17: Kết cục hạ đường huyết trên dân số nghiên cứu ....................................65 Bảng 3.18: Hiệu quả KSĐHNV trước và sau can thiệp phác đồ Insulin Basal Bolus có hiệu chỉnh .............................................................................................................66 Bảng 3.19: Sự khác biệt về kết quả ĐHMM theo dõi trong toàn bộ thời gian nghiên cứu giữa nhóm Đạt và Không đạt mục tiêu KSĐHNV .............................................67 Bảng 3.20: Sự khác biệt về kết quả ĐHMM giữa nhóm Đạt và Không đạt mục tiêu KSĐHNV ..................................................................................................................68 Bảng 3.21: Sự khác biệt về đặc điểm nhân trắc và lâm sàng giữa nhóm Đạt và Không đạt mục tiêu KSĐHNV .................................................................................70 . . v Bảng 3.22: Sự khác biệt về đặc điểm bệnh đái tháo đường và các bệnh đồng mắc giữa nhóm Đạt và Không đạt mục tiêu KSĐHNV ....................................................71 Bảng 3.23: Sự khác biệt về đặc điểm sử dụng thuốc giữa nhóm Đạt và Không đạt mục tiêu KSĐHNV ...................................................................................................72 Bảng 3.24: Sự khác biệt về đặc điểm cận lâm sàng giữa nhóm Đạt và Không đạt mục tiêu KSĐHNV ...................................................................................................73 Bảng 3.25: Sự khác biệt về đặc điểm bệnh lý chính nhập viện giữa nhóm Đạt và Không đạt mục tiêu KSĐHNV .................................................................................75 Bảng 3.26: Sự khác biệt về chế độ điều trị insulin basal bolus trong toàn bộ thời gian nghiên cứu giữa nhóm Đạt và Không đạt mục tiêu KSĐHNV .........................76 Bảng 3.27: Sự khác biệt về các điều trị khác trong bệnh viện giữa nhóm Đạt và Không đạt mục tiêu KSĐHNV .................................................................................78 Bảng 3.28: Mô hình hồi quy đa biến A phân tích các yếu tố liên quan Không đạt mục tiêu KSĐHNV bằng phác đồ Insulin Basal Bolus ............................................79 Bảng 3.29: Hệ số phóng đại phương sai ...................................................................80 Bảng 3.30: Mô hình hồi quy đa biến C .....................................................................81 Bảng 3.31: Mô hình hồi quy đa biến D .....................................................................82 Bảng 3.32: Mô hình hồi quy đa biến F dự báo kết cục Không đạt mục tiêu KSĐHNV ..................................................................................................................83 Bảng 3.33: Hệ số phóng đại phương sai mô hình hồi quy đa biến F ........................83 Bảng 4.1: Đặc điểm chế độ điều trị ĐTĐ trước nhập viện .......................................89 Bảng 4.2: Chế độ điều trị Insulin Basal Bolus ..........................................................95 Bảng 4.3: Kết quả ĐHMM theo dõi qua các nghiên cứu ........................................100 Bảng 4.4: ĐHMM trung bình trong toàn bộ thời gian nghiên cứu .........................103 . . vi DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 3.1: Liều insulin trong chế độ điều trị insulin basal bolus theo ngày ..........56 Biểu đồ 3.2: Tỷ lệ thành phần insulin trong chế độ điều trị insulin basal bolus .......58 Biểu đồ 3.3: ĐHMM trung bình theo ngày ...............................................................63 Biểu đồ 3.4: Tỷ lệ mẫu ĐH đạt mục tiêu theo ngày..................................................63 Biểu đồ 3.5: Kết quả KSĐHNV của phác đồ Insulin Basal Bolus .............................65 Biểu đồ 3.6: Sự khác biệt về kết quả ĐHMM trung bình theo ngày giữa 2 nhóm ...69 Biểu đồ 3.7: Sự khác biệt về chế độ điều trị insulin basal bolus trong toàn bộ thời gian nghiên cứu giữa 2 nhóm ....................................................................................77 Biểu đồ 3.8: Đường cong ROC của mô hình hồi quy đa biến F ...............................84 Biểu đồ 3.9: Tỷ số số chênh hiệu chỉnh các yếu tố liên quan ...................................84 . . vii DANH MỤC CÔNG THỨC Công thức 2.1: Công thức tính cỡ mẫu nghiên cứu ..................................................25 . . viii DANH MỤC HÌNH Hình 1.1: Cơ chế bệnh sinh của tăng đường huyết trong thời kỳ bệnh lý ..................6 . . 1 ĐẶT VẤN ĐỀ Đái tháo đường là một rối loạn chuyển hóa phổ biến, ảnh hưởng đến hơn 463 triệu người trên toàn cầu [63]. Tỷ lệ phần trăm dân số mắc đái tháo đường được chẩn đoán sẽ tăng lên với một nghiên cứu dự đoán rằng cứ một trong ba người trưởng thành ở Hoa Kỳ sẽ có một người mắc đái tháo đường vào năm 2050 [22]. Bệnh nhân mắc đái tháo đường có nguy cơ nhập viện cao gấp 3 lần so với những người không mắc bệnh và ước tính có hơn 20% số người trưởng thành xuất viện mắc đái tháo đường, với 30% trong số đó phải nhập viện 2 lần trở lên trong một năm [38], [68], [120]. Tăng đường huyết là một biểu hiện phổ biến của tình trạng bệnh lý nặng hoặc phẫu thuật do những thay đổi cấp tính về chuyển hóa và các hormone nội tiết liên quan đến phản ứng với stress và chấn thương [83]. Cơ chế bệnh sinh của tăng đường huyết trong thời kỳ bệnh lý được ghi nhận chủ yếu do tình trạng stress và bệnh lý không những làm giảm tác dụng của insulin mà còn gia tăng nồng độ các hormon đối kháng gồm glucagon, cortisol, catecholamine và hormon tăng trưởng; điều này thúc đẩy quá trình ly giải lipid và protein, đồng thời giảm hiệu quả sử dụng glucose tại các mô ngoại biên [130]. Tăng đường huyết chiếm tỷ lệ 22% đến 46% bệnh nhân nhập viện không nằm ICU [118], [120]. Tăng đường huyết nội viện ở bệnh nhân có hoặc không có chẩn đoán đái tháo đường liên quan đến tăng nguy cơ biến chứng và tử vong, kéo dài thời gian nằm viện, tăng tỷ lệ nhập đơn vị chăm sóc đặc biệt (ICU) và nhu cầu về chăm sóc chuyển tiếp hoặc chăm sóc tại nhà sau khi xuất viện [120]. Các hướng dẫn lâm sàng đều khuyến cáo điều trị insulin là nền tảng của liệu pháp kiểm soát đường huyết ở bệnh nhân tăng đường huyết và đái tháo đường trong bệnh viện [32], [85], [118]. Điều trị bằng phác đồ Insulin Basal Bolus tiêm dưới da với insulin tác dụng dài hoặc trung bình một hoặc hai lần mỗi ngày kết hợp với insulin tác dụng ngắn hoặc nhanh trước bữa ăn là chiến lược ưu tiên kiểm soát đường huyết ở bệnh nhân điều trị trong bệnh viện không nằm ICU [72], [118]; có hiệu quả kiểm soát đường huyết cao hơn [122], [123], [124]; tỷ lệ hạ đường huyết . . 2 thấp hơn [14] và giảm biến chứng trong khi nằm viện [123] so với các liệu pháp insulin khác đã được chứng minh qua nhiều thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên có đối chứng. Nhiều công trình nghiên cứu trên thế giới đã được thực hiện để tiến hành đánh giá hiệu quả của phác đồ insulin basal bolus trên bệnh nhân đái tháo đường típ 2 nhập viện không nằm ICU ghi nhân tỷ lệ bệnh nhân đạt mục tiêu kiểm soát đường huyết nội viện (KSĐHNV) với phác đồ insulin basal bolus từ 47,7% đến 66% tùy theo thiết kế nghiên cứu lựa chọn mục tiêu đường huyết và định nghĩa biến số kết cục đạt KSĐHNV [95], [124], đồng thời tỷ lệ số mẫu đường huyết đạt mục tiêu khi theo dõi đường huyết mao mạch trong bệnh viện được báo cáo dao động từ 56% đến 73% [14], [80], [103], [113]. Tuy nhiên, trên dân số châu Á nói chung những dữ liệu tương tự còn chưa được công bố nhiều và ở Việt Nam nói riêng, hiện chưa có nghiên cứu đánh giá hiệu quả kiểm soát đường huyết nội viện của phác đồ Insulin Basal Bolus ở bệnh nhân đái tháo đường típ 2 điều trị nội trú không nằm ICU, đây là lý do chúng tôi tiến hành nghiên cứu này. Các kết quả của nghiên cứu này sẽ giúp cung cấp tỉ lệ kiểm soát đường huyết nội viên đạt mục tiêu bằng phác đồ Insulin Basal Bolus, từ đó sẽ nâng cao chú ý theo dõi đường huyết, điều chỉnh các yếu tố ảnh hưởng kiểm soát đường huyết nội viện và cải thiện chế độ điều trị nhằm giảm thiểu thêm các kết cuộc xấu xảy ra do tăng đường huyết nội viện. . . 3 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU Mục tiêu tổng quát Đánh giá hiệu quả kiểm soát đường huyết nội viện của phác đồ Insulin Basal Bolus ở bệnh nhân ĐTĐ típ 2 điều trị nội trú tại khoa Nội tiết bệnh viện ĐH Y Dược TP. HCM Mục tiêu chuyên biệt 1. Đánh giá hiệu quả kiểm soát đường huyết nội viện bằng phác đồ Insulin Basal Bolus qua các mô hình. 2. Xác định tỷ lệ bệnh nhân ĐTĐ típ 2 đạt mục tiêu kiểm soát đường huyết nội viện bằng phác đồ Insulin Basal Bolus. 3. Phân tích các yếu tố liên quan đến kiểm soát đường huyết nội viện ở bệnh nhân ĐTĐ típ 2 được điều trị bằng phác đồ Insulin Basal Bolus. . . 4 CHƢƠNG 2: TỔNG QUAN TÀI LIỆU 2.1. Quản lý đái tháo đường và tăng đường huyết ở bệnh nhân nằm viện 2.1.1. Đại cƣơng Đái tháo đường là một rối loạn chuyển hóa phổ biến, ảnh hưởng đến hơn 463 triệu người trên toàn cầu [63] và chi phí cho việc chăm sóc bệnh nhân đái tháo đường được ước tính khoảng 1,31 triệu đô la Mỹ [20]. Theo Liên đoàn Đái tháo đường Quốc tế, cứ 10 người trưởng thành thì có 1 người mắc đái tháo đường vào năm 2040 [63]. Tại Hoa Kỳ, dữ liệu từ Thống kê bệnh đái tháo đường Quốc gia năm 2012 đã báo cáo có tổng cộng 29,1 triệu người tương đương 9,3% dân số mắc đái tháo đường [27]. Tỷ lệ phần trăm dân số mắc đái tháo đường được chẩn đoán sẽ tăng lên với dự đoán rằng cứ một trong ba người trưởng thành ở Hoa Kỳ sẽ có một người mắc đái tháo đường vào năm 2050 [22]. Bệnh nhân mắc đái tháo đường có nguy cơ nhập viện cao gấp 3 lần so với những người không mắc bệnh và ước tính hơn 20% số người trưởng thành xuất viện có chẩn đoán đái tháo đường, với 30% trong số đó phải nhập viện 2 lần trở lên trong một năm [38], [68], [120]. Vào năm 2012 tại Hoa Kỳ, có hơn 7,7 triệu lượt bệnh nhân nằm viện do đái tháo đường (bệnh đái tháo đường là chẩn đoán chính khi nhập viện hoặc là chẩn đoán đồng thời với bệnh lý khác) và tại Anh, tỷ lệ bệnh đái tháo đường ở bệnh nhân điều trị nội trú tại bệnh viện tăng từ 15% năm 2010 lên 17% năm 2016 [37]. Ngoài ra, bệnh nhân nhập viện với chẩn đoán đái tháo đường có thời gian nằm viện lâu hơn so với những bệnh nhân không mắc đái tháo đường với cùng một bệnh lý được chẩn đoán [106]. Bệnh đái tháo đường vẫn là nguyên nhân gây tử vong đứng hàng thứ 7 ở Hoa Kỳ vào năm 2014 [97]. Chăm sóc bệnh nhân đái tháo đường đặt ra gánh nặng đáng kể cho nền kinh tế, phần lớn chi phí y tế dành cho việc chăm sóc bệnh nhân đái tháo đường điều trị nội trú tại bệnh viện, chiếm 43% tổng chi phí y tế [5]. Tăng đường huyết được định nghĩa là đường huyết lớn hơn 140 mg/dL (7,8 mmol/L) [85], [118] chiếm tỷ lệ 22% đến 46% bệnh nhân nhập viện không nằm ICU [118], [120]. Dữ liệu quan sát và thử nghiệm lâm sàng cho thấy tăng đường huyết nội viện ở bệnh nhân có hoặc không có chẩn đoán đái tháo đường liên quan .