Tài liệu Các chuyên đề bồi dưỡng học sinh giỏi toán 7

Luôn truy cập http://NgocHung.name.vn để cập nhật mới tài liệu DÃY CÁC SỐ VIẾT THEO QUY LUẬT Bài 1: Tìm số hạng thứ n của các dãy số sau: a) 3, 8, 15, 24, 35, ... b) 3, 24, 63, 120, 195, ... c) 1, 3, 6, 10, 15, ... d) 2, 5, 10, 17, 26, ... e) 6, 14, 24, 36, 50, ... f) 4, 28, 70, 130, 208, ... g) 2, 5, 9, 14, 20, ... h) 3, 6, 10, 15, 21, ... i) 2, 8, 20, 40, 70, ... Hướng dẫn: a) n(n+2) b) (3n-2)3n c) n( n  1) 2 d) 1+n2 e) n(n+5) f) (3n-2)(3n+1) n( n  3) 2 (n  1)(n  2) h) 2 g) i) n(n  1)( n  2) 3 Bài 2: Tính: a,A = 1+2+3+…+(n-1)+n b,A = 1.2+2.3+3.4+...+99.100 Hướng dẫn: a,A = 1+2+3+…+(n-1)+n A = n (n+1):2 b,3A = 1.2.3+2.3(4-1)+3.4.(5-2)+...+99.100.(101-98) 3A = 1.2.3+2.3.4-1.2.3+3.4.5-2.3.4+...+99.100.101-98.99.100 3A = 99.100.101 A = 333300 Tổng quát: A = 1.2+2.3+3.4+.… + (n - 1) n A = (n-1)n(n+1): 3 Bài 3: Tính: A = 1.3+2.4+3.5+...+99.101 http://NgocHung.name.vn 1 Luôn truy cập http://NgocHung.name.vn để cập nhật mới tài liệu Hướng dẫn: A = 1(2+1)+2(3+1)+3(4+1)+...+99(100+1) A = 1.2+1+2.3+2+3.4+3+...+99.100+99 A = (1.2+2.3+3.4+...+99.100)+(1+2+3+...+99) A = 333300 + 4950 = 338250 Tổng quát: A = 1.3+2.4+3.5+...+(n-1)(n+1) A= (n-1)n(n+1):3 + n(n-1):2 A= (n-1)n(2n+1):6 Bài 4: Tính: A = 1.4+2.5+3.6+...+99.102 Hướng dẫn: A = 1(2+2)+2(3+2)+3(4+2)+...+99(100+2) A = 1.2+1.2+2.3+2.2+3.4+3.2+...+99.100+99.2 A = (1.2+2.3+3.4+...+99.100)+2(1+2+3+...+99) A = 333300 + 9900 A = 343200 Bài 5: Tính: A = 4+12+24+40+...+19404+19800 Hướng dẫn: 1 A = 1.2+2.3+3.4+4.5+...+98.99+99.100 2 A= 666600 Bài 6: Tính: A = 1+3+6+10+...+4851+4950 Hướng dẫn: 2A = 1.2+2.3+3.4+...+99.100 A= 333300:2 A= 166650 Bài 7: Tính: A = 6+16+30+48+...+19600+19998 Hướng dẫn: 2A = 1.3+2.4+3.5+...+99.101 A = 338250:2 A = 169125 Bài 8: Tính: A = 2+5+9+14+...+4949+5049 Hướng dẫn: 2A = 1.4+2.5+3.6+...+99.102 A = 343200:2 A = 171600 Bài 9: Tính: A = 1.2.3+2.3.4+3.4.5+...+98.99.100 http://NgocHung.name.vn 2 Luôn truy cập http://NgocHung.name.vn để cập nhật mới tài liệu Hướng dẫn: 4A = 1.2.3.4+2.3.4(5-1)+3.4.5.(6-2)+...+98.99.100.(101-97) 4A = 1.2.3.4+2.3.4.5-1.2.3.4+3.4.5.6-2.3.4.5+...+98.99.100.101-97.98.99.100 4A = 98.99.100.101 A = 2449755 Tổng quát: A = 1.2.3+2.3.4+3.4.5+...+(n-2)(n-1)n A = (n-2)(n-1)n(n+1):4 Bài 10: Tính: A = 12+22+32+...+992+1002 Hướng dẫn: A = 1+2(1+1)+3(2+1)+...+99(98+1)+100(99+1) A = 1+1.2+2+2.3+3+...+98.99+99+99.100+100 A = (1.2+2.3+3.4+...+99.100)+(1+2+3+...+99+100) A = 333300 + 5050 A = 338050 Tổng quát: A = 12+22+32+...+(n-1)2+n2 A = (n-1) n (n+1):3 + n(n +1):2 A = n(n+1)(2n+1):6 Bài 11: Tính: A = 22+42+62+...+982+1002 Hướng dẫn: A = 22(12+22+32+...+492+502) Bài 12: Tính: A = 12+32+52+...+972+992 Hướng dẫn: A = (12+22+32+...+992+1002)-(22+42+62+...+982+1002) A = (12+22+32+...+992+1002)-22(12+22+32+...+492+502) Bài 13: Tính: A = 12-22+32-42+...+992-1002 Hướng dẫn: A = (12+22+32+...+992+1002)-2(22+42+62+...+982+1002) Bài 14: Tính: A = 1.22+2.32+3.42+...+98.992 Hướng dẫn: A = 1.2(3-1)+2.3(4-1)+3.4(5-1)+...+98.99(100-1) A = 1.2.3-1.2+2.3.4-2.3+3.4.5-3.4+...+98.99.100-98.99 A = (1.2.3+2.3.4+3.4.5+...+98.99.100)-(1.2+2.3+3.4+...+98.99) Bài 15: Tính: A = 1.3+3.5+5.7+...+97.99+99.101 http://NgocHung.name.vn 3 Luôn truy cập http://NgocHung.name.vn để cập nhật mới tài liệu Hướng dẫn: A = 1(1+2)+3(3+2)+5(5+2)+...+97(97+2)+99(99+2) A = (12+32+52+...+972+992)+2(1+3+5+...+97+99) Bài 16: Tính: A = 2.4+4.6+6.8+...+98.100+100.102 Hướng dẫn: A = 2(2+2)+4(4+2)+6(6+2)+...+98(98+2)+100(100+2) A = (22+42+62+...+982+1002)+4(1+2+3+...+49+50) Bài 17: Tính: A = 13+23+33+...+993+1003 Hướng dẫn: A = 12(1+0)+22(1+1)+32(2+1)+...+992(98+1)+1002(99+1) A = (1.22+2.32+3.42+...+98.992+99.1002)+(12+22+32+...+992+1002) A = [1.2(3-1)+2.3(4-1)+3.4(5-1)+...+98.99(100-1)] +(12+22+32+...+992+1002) A = 1.2.3-1.2+2.3.4-2.3+3.4.5-3.4+...+98.99.10098.99+(12+22+32+...+992+1002) A = (1.2.3+2.3.4+3.4.5+...+98.99.100)-(1.2+2.3+3.4+...+98.99) (12+22+32+... +992+1002) Bài 18: Tính: A = 23+43+63+...+983+1003 Hướng dẫn: Bài 19: Tính: A = 13+33+53+...+973+993 Hướng dẫn: Bài 20: Tính: A = 13-23+33-43+...+993-1003 Hướng dẫn: http://NgocHung.name.vn 4 Luôn truy cập http://NgocHung.name.vn để cập nhật mới tài liệu Chuyên đề: TỈ LỆ THỨC-TÍNH CHẤT CỦA DÃY TỈ SỐ BẰNG NHAU A. CƠ SỞ LÍ THUYẾT I. TỈ LỆ THỨC 1. Định nghĩa: Tỉ lệ thức là một đẳng thức của hai tỉ số a c  b d (hoặc a : b = c : d). Các số a, b, c, d được gọi là các số hạng của tỉ lệ thức; a và d là các số hạng ngoài hay ngoại tỉ, b và c là các số hạng trong hay trung tỉ. 2. Tính chất: Tính chất 1: Nếu a c  b d thì ad  bc Tính chất 2: Nếu ad  bc và a, b, c, d  0 thì ta có các tỉ lệ thức sau: a c  b d , a b  c d d c  b a , , d b  c a Nhận xét: Từ một trong năm đẳng thức trên ta có thể suy ra các đẳng thức còn lại. II. TÍNH CHẤT CỦA DÃY TỈ SỐ BẰNG NHAU -Tính chất: Từ a c  b d suy ra: a c ac ac    b d bd bd -Tính chất trên còn mở rộng cho dãy tỉ số bằng nhau: a c e   b d f suy ra: a c e abc abc      ... b d f bd  f bd  f (giả thiết các tỉ số trên đều có nghĩa). http://NgocHung.name.vn 5 Luôn truy cập http://NgocHung.name.vn để cập nhật mới tài liệu * Chú ý: Khi có dãy tỉ số a b c   2 3 5 ta nói các số a, b, c tỉ lệ với các số 2, 3, 5. Ta cũng viết a : b : c = 2 : 3 : 5 B. CÁC DẠNG TOÁN VÀ PHƯƠNG PHÁP GIẢI DẠNG I: TÌM GIÁ TRỊ CỦA BIẾN TRONG CÁC TỈ LỆ THỨC. x y  2 3 Ví dụ 1: Tìm hai số x và y biết và x  y  20 Giải: Cách 1: (Đặt ẩn phụ) Đặt x y  k 2 3 , suy ra: Theo giả thiết: Do đó: x  2k , y  3k x  y  20  2k  3k  20  5k  20  k  4 x  2.4  8 y  3.4  12 KL: x  8 , y  12 Cách 2: (sử dụng tính chất của dãy tỉ số bằng nhau): Áp dụng tính chất của dãy tỉ số bằng nhau ta có: x y x  y 20    4 2 3 23 5 Do đó: x 4 x8 2 y  4  y  12 3 KL: x  8 , y  12 Cách 3: (phương pháp thế) Từ giả thiết mà x y 2y  x 2 3 3 x  y  20  2y  y  20  5 y  60  y  12 3 http://NgocHung.name.vn 6 Luôn truy cập http://NgocHung.name.vn để cập nhật mới tài liệu Do đó: KL: x 2.12 8 3 x  8 , y  12 Ví dụ 2: Tìm x, y, z biết: x y  3 4 , y z  3 5 và 2x  3y  z  6 Giải: x y x y    3 4 9 12 (1) y z y z    3 5 12 20 Từ giả thiết: (2) Từ (1) và (2) suy ra: Ta có: Do đó: x y z   9 12 20 (*) x y z 2x 3y z 2x  3 y  z 6        3 9 12 20 18 36 20 18  36  20 2 x  3  x  27 9 y  3  y  36 12 z  3  z  60 20 KL: x  27 , y  36 , z  60 Cách 2: Sau khi làm đến (*) ta đặt x y z   k 9 12 20 ( sau đó giải như cách 1 của VD1). Cách 3: (phương pháp thế: ta tính x, y theo z) Từ giả thiết: y z 3z  y 3 5 5 3z 3. x y 3y 9z  x  5  3 4 4 4 20 mà 2 x  3 y  z  6  2. Suy ra: KL: y 9z 3z z  3.  z  6   60  z  60 20 5 10 3.60  36 , 5 x 9.60  27 20 x  27 , y  36 , z  60 http://NgocHung.name.vn 7 Luôn truy cập http://NgocHung.name.vn để cập nhật mới tài liệu Ví dụ 3: Tìm hai số x, y biết rằng: x y  2 5 và x. y  40 Giải: Cách 1: (đặt ẩn phụ) x y  k 2 5 Đặt , suy ra Theo giả thiết: x  2k , y  5k x. y  40  2k .5k  40  10k 2  40  k 2  4  k  2 + Với k  2 ta có: x  2.2  4 y  5.2  10 + Với k  2 ta có: x  2.(2)  4 y  5.( 2)  10 KL: x  4 , y  10 hoặc x  4 , y  10 Cách 2: ( sử dụng tính chất của dãy tỉ số bằng nhau) Hiển nhiên x  0 Nhân cả hai vế của x y  2 5 với x ta được: x 2 xy 40   8 2 5 5  x 2  16  x  4 + Với x  4 ta có 4 y 4.5  y  10 2 5 2 + Với x  4 ta có KL: x  4 , y  10 4 y  4.5  y  10 2 5 2 hoặc x  4 , y  10 Cách 3: (phương pháp thế) làm tương tự cách 3 của ví dụ 1. BÀI TẬP VẬN DỤNG: Bài 1: Tìm các số x, y, z biết rằng: a) x y z   10 6 21 c) 2x 3y 4z   3 4 5 e) x y  5 3 và và 5 x  y  2 z  28 b) x y  3 4 , x  y  z  49 d) x y  2 3 và và x2  y2  4 http://NgocHung.name.vn f) y z  5 7 và 2 x  3 y  z  124 xy  54 x y z    x yz y  z 1 z  x 1 x  y  2 8 Luôn truy cập http://NgocHung.name.vn để cập nhật mới tài liệu Bài 2: Tìm các số x, y, z biết rằng: a) x y z   10 6 21 c) 2x 3y 4z   3 4 5 e) x y  5 3 và 5 x  y  2 z  28 và b) x y  3 4 , x  y  z  49 d) x y  2 3 và và f) x2  y 2  4 y z  5 7 2 x  3 y  z  124 và xy  54 x y z    x yz y  z 1 z  x 1 x  y  2 Bài 3: Tìm các số x, y, z biết rằng: a) 3x  2 y , 7 y  5z và x  y  z  32 x 1 y  2 z  3   2 3 4 b) và 2 x  3 y  z  50 c) 2 x  3 y  5z e) y  z 1 z  x  2 x y 3 1    x y z x yz và x  y  z  95 d) x y z   2 3 5 và xyz  810 f) 10 x  6 y và 2 x 2  y 2  28 Bài 4: Tìm các số x, y, z biết rằng: a) 3x  2 y , 7 y  5z và x  y  z  32 x 1 y  2 z  3   2 3 4 b) 2 x  3 y  z  50 c) 2 x  3 y  5z e) y  z 1 z  x  2 x y 3 1    x y z x yz và x  y  z  95 d) x y z   2 3 5 và xyz  810 f) 10 x  6 y và 2 x 2  y 2  28 Bài 5: Tìm x, y biết rằng: 1 2y 1 4y 1 6y   18 24 6x Bài 6: Tìm x, y biết rằng: 1 2y 1 4y 1 6y   18 24 6x Bài 7: Cho a  b  c  d  0 và Tìm giá trị của: A a b c d    bcd acd abd abc ab bc cd d a    cd ad ab bc http://NgocHung.name.vn 9 và Luôn truy cập http://NgocHung.name.vn để cập nhật mới tài liệu Giải: a b c d a b c d 1      b  c  d a  c  d a  b  d a  b  c 3(a  b  c  d ) 3 ( Vì a  b  c  d  0 ) =>3a = b+c+d; 3b = a+c+d => 3a-3b= b- a => 3(a- b) = -(a-b) =>4(a-b) = 0 =>a=b Tương tự =>a=b=c=d=>A=4 Bài 8: Tìm các số x; y; z biết rằng: x 7 a) y  3 và 5x – 2y = 87; b) x y  và 2x – y = 34; 19 21 2x  1 3y  2 2x  3y  1   c) 5 7 6x b) x 3 y3 z3   và x2 + y2 + z2 = 14. 8 64 216 Bài 9: Tìm các số a, b, c biết rằng: 2a = 3b; 5b = 7c và 3a + 5c – 7b = 30. Bài 10: Tìm các số x, y, z biết : a) x : y : z = 3 : 4 : 5 và 5z2 – 3x2 – 2y2 = 594; b) x + y = x : y = 3.(x – y) Giai a) Đáp số: x = 9; y = 12; z = 15 hoặc x = - 9; y = - 12; z = - 15. b) Từ đề bài suy ra: 2y(2y – x) = 0, mà y khác 0 nên 2y – x = 0, do đó : x = 2y. Từ đó tìm được : x = 4/3; y = 2/3. Bài 11. Tìm hai số hữu tỉ a và b biết rằng hiệu của a và b bằng thương của a và b và bằng hai lần tổng của a và b ? Giai. Rút ra được: a = - 3b, từ đó suy ra : a = - 2,25; b = 0,75. Bài 12: Cho ba tỉ số bằng nhau: số đó ? a b c , , . bc ca ab Biết a+b+c  0 .Tìm giá trị của mỗi tỉ Bài 13. Số học sinh khối 6,7,8,9 của một trường THCS lần lượt tỉ lệ với 9;10;11;8. Biết rằng số học sinh khối 6 nhiều hơn số học sinh khối 9 là 8 em. Tính số học sinh của trường đó? Bài 14: Chứng minh rằng nếu có các số a, b, c, d thỏa mãn đẳng thức:  ab ab  2cd   c 2  d 2 . ab ab  2   2(ab  1)  0 thì chúng lập thành một tỉ lệ thức. 2 2 Giải: ab  ab  2cd   c d  . ab  ab  2   2(ab  1)   0    => ab(ab-2cd)+c2d2=0 http://NgocHung.name.vn (Vì ab(ab-2)+2(ab+1)=a2b2+1>0 với mọi a,b) 10 Luôn truy cập http://NgocHung.name.vn để cập nhật mới tài liệu =>a2b2-2abcd+ c2d2=0 =>(ab-cd)2=0 =>ab=cd =>đpcm DẠNG II: CHỨNG MINH TỈ LỆ THỨC Để chứng minh tỉ lệ thức: A C  B D ta thường dùng một số phương pháp sau: Phương pháp 1: Chứng tỏ rằng A. D = B.C Phương pháp 2: Chứng tỏ rằng hai tỉ số A B và C D có cùng giá trị. Phương pháp 3: Sử dụng tính chất của tỉ lệ thức. Một số kiến thức cần chú ý: +) a na  b nb (n  0) n a c a  c  +)        b d b d  n Sau đây là một số ví dụ minh họa: ( giả thiết các tỉ số đều có nghĩa) Ví dụ 1: Cho tỉ lệ thức a c  b d .Chứng minh rằng: ab cd  ab cd Giải: Cách 1: (PP1) ( a  b)(c  d )  ac  ad  bc  bd (1) ( a  b)(c  d )  ac  ad  bc  bd Ta có: (2) Từ giả thiết: a c   ad  bc b d Từ (1), (2), (3) suy ra: (3) ( a  b )(c  d )  ( a  b)(c  d )  ab cd  ab cd (đpcm) Cách 2: (PP2) Đặt a c  k b d Ta có: , suy ra a  bk , c  dk ab kb  b b(k  1) k 1    ab kb  b b(k  1) k 1 http://NgocHung.name.vn (1) 11 Luôn truy cập http://NgocHung.name.vn để cập nhật mới tài liệu cd kd  d d ( k  1) k 1    cd kd  d d ( k  1) k 1 Từ (1) và (2) suy ra: ab cd  ab cd (2) (đpcm) Cách 3: (PP3) Từ giả thiết: a c a b    b d c d Áp dụng tính chất của dãy tỉ số bằng nhau ta có: a b ab ab    c d cd cd  ab cd  ab cd (đpcm) Hỏi: Đảo lại có đúng không ? Ví dụ 2: Cho tỉ lệ thức a c  b d . Chứng minh rằng: ab a 2  b 2  cd c 2  d 2 Giải: Cách 1: Từ giả thiết:  (1)   Ta có: a c   ad  bc b d  (2) ab c 2  d 2  abc 2  abd 2  acbc  adbd (3) cd a 2  b 2  a 2 cd  b 2 cd  acad  bc.bd Từ (1), (2), (3) suy ra:    ab c 2  d 2  cd a 2  b 2 2 2  ab  a2  b 2 cd Cách 2: Đặt a c  k b d , suy ra http://NgocHung.name.vn (đpcm) c d a  bk  , c  dk 12 Luôn truy cập http://NgocHung.name.vn để cập nhật mới tài liệu Ta có: ab bk .b kb 2 b 2    cd dk .d kd 2 d 2 (1) a 2  b 2 (bk ) 2  b 2 b2k 2  b2 b 2  k 2  1 b 2     c 2  d 2 (dk ) 2  d 2 d 2 k 2  d 2 d 2  k 2  1 d 2 Từ (1) và (2) suy ra: ab a 2  b 2  cd c 2  d 2 a c b d a b c d Cách 3: Từ giả thiết:     (đpcm) ab a 2 b 2 a 2  b 2    cb c 2 d 2 c 2  d 2 2 2  ab  a2  b 2 (đpcm) c d cd (2) BÀI TẬP VẬN DỤNG: Bài 1: Cho tỉ lệ thức: a c  b d . Chứng minh rằng ta có các tỉ lệ thức sau: (với giả thiết các tỉ số đều có nghĩa). 1) 3) ab cd  ab cd 5) 2a  5b 2c  5d  3a  4b 3c  4d 7) 2 2 2 ab a b 2)    c  d  c2  d 2  3a  5b 3c  5d  3a  5b 3c  5d a c  ab cd Bài 2: Cho tỉ lệ thức: ab  a  b   4) cd  c  d  2 2 6) 8) a c  b d 2005a  2006b 2005c  2006d  2006c  2007d 2006a  2007b 7a 2  5ac 7b 2  5bd  7a 2  5ac 7b 2  5bd . Chứng minh rằng ta có các tỉ lệ thức sau: (với giả thiết các tỉ số đều có nghĩa). http://NgocHung.name.vn 13 Luôn truy cập http://NgocHung.name.vn để cập nhật mới tài liệu a) 2 2 2 ab a b b)    2 2 cd  c d 3a  5b 3c  5d  3a  5b 3c  5d ab  a  b   d) cd  c  d  2 2 c) e) 2a  5b 2c  5d  3a  4b 3c  4d f) h) 7a 2  5ac 7b 2  5bd  7a 2  5ac 7b 2  5bd ab cd  ab cd i) 2008a  2009b 2008c  2009 d  2009c  2010d 2009a  2010b g) a c  ab cd 7a 2  3ab 7c 2  3cd  11a 2  8b 2 11c 2  8d 2 3 Bài 3: Cho a b c   b c d a  abc . Chứng minh rằng:    bcd  d Bài 4: Cho a b c   b c d a  abc . Chứng minh rằng:    bcd  d Bài 5: Cho a b c   2003 2004 2005 Chứng minh rằng: 3 4( a  b)(b  c )  (c  a ) 2 a a a a 1 2 3 2008 Bài 6: Cho dãy tỉ số bằng nhau: a  a  a  ...  a 2 3 4 2009 a a 2009 a CMR: Ta có đẳng thức: a 2008  a  a 2  a 3  ...  a 2008   1   a 2  a 3  a 4  ...  a 2009  a a1 8 9 1 2 Bài 7: Cho a  a  ...............  a  a 2 3 9 1 Chứng minh rằng: và a1  a 2  ...  a 9  0 a1  a 2  ...  a9 http://NgocHung.name.vn 14 Luôn truy cập http://NgocHung.name.vn để cập nhật mới tài liệu Bài 8: Cho a b c   2003 2004 2005 Chứng minh rằng: 4( a  b)(b  c )  (c  a ) 2 a b  b d Bài 9: Chứng minh rằng nếu : a a a a2  b2 a  b2  d 2 d thì a 8 9 1 2 Bài 10: Cho a  a  ...............  a  a 2 3 9 1 Chứng minh rằng: ab ca  ab ca Bài 12: Chứng minh rằng nếu : Cho ab cd  a b c d Bài 14. Cho tỉ lệ thức : . a b  b d . Đảo lại có đúng không? a2  b2 a  b2  d 2 d thì CMR: a 2  b2 ab  2 2 c d cd a 2  b 2 ab 2ab Giải. Ta có : 2 =  c  d 2 cd 2cd  a1  a 2  ...  a 9  0 a1  a 2  ...  a9 Bài 11: CMR: Nếu a 2  bc thì Bài 13: và a c  b d . Chứng minh rằng: a c  b d . a 2  2ab  b 2  a  b  ab  a  b  a  b  a.b ;  2     c  2cd  d 2  c  d  2 cd  c  d  c  d  c.d 2 c a  b  b c  d  ca  cb bc  bd ca  bd a c      1  ca  cb  ac  ad  cb  ad   a c  d  d  a  b  ac  ad da  db ca  bd b d Bài 15: Chứng minh rằng nếu: Bài 16: CMR: Nếu a 2  bc thì Bài 17: CMR nếu u2 v3  u 2 v3 ab ca  a b ca thì u v  2 3 . Đảo lại có đúng không? a ( y  z )  b( z  x )  c ( x  y ) trong đó a, b,c khác nhau và khác 0 thì : http://NgocHung.name.vn yz zx x y   a (b  c ) b (c  a ) c ( a  b) 15 Luôn truy cập http://NgocHung.name.vn để cập nhật mới tài liệu Bài 18: Cho Bài 19: Cho ab cd  a b c d a c  b d Chứng minh rằng: . CMR: a c  b d . Các số x, y, z, t thỏa mãn: xa  yb  0 và zc  td  0 xa  yb xc  yd  za  tb zc  td Bài 20: Chứng minh rằng nếu: u2 v3  u 2 v3 thì Bài 21: Cho a, b, c, d là 4 số khác 0 thỏa mãn: u v  2 3 b 2  ac ; c 2  bd và b 3  c 3  d 3  0 Chứng minh rằng: a3  b3  c3 a  b3  c3  d 3 d Bài 22: CMR nếu a ( y  z )  b( z  x )  c ( x  y ) .Trong đó a, b,c khác nhau và yz zx x y   a (b  c ) b (c  a ) c ( a  b) khác 0 thì : Bài 23: Cho P  ax 2  bx  c a1 x 2  b1 x  c1 . Chứng minh rằng nếu a b c   a1 b1 c1 thì giá trị của P không phụ thuộc vào x. Bài 24: Cho biết : Bài 25: Cho a c  b d Chứng minh rằng: a b' b c'   1; '   1 a' b b c . CMR: abc + a’b’c’ = 0. . Các số x, y, z, t thỏa mãn: và zc  td  0 xa  yb xc  yd  za  tb zc  td Bài 26: Cho a, b, c, d là 4 số khác 0 thỏa mãn: Chứng minh rằng: xa  yb  0 b 2  ac a3  b3  c3 a  b3  c3  d 3 d http://NgocHung.name.vn 16 ; c 2  bd và b 3  c 3  d 3  0 Luôn truy cập http://NgocHung.name.vn để cập nhật mới tài liệu Bài 27: Cho ax 2  bx  c P a1 x 2  b1 x  c1 . Chứng minh rằng nếu a b c   a1 b1 c1 thì giá trị của P không phụ thuộc vào x. Bài 28: Cho tỉ lệ thức: 2a  13b 2c  13d  3a  7b 3c  7d Bài 29: Cho dãy tỉ số : bz  cy cx  az ay  bx   a b c ; a c  b d . x y z   a b c . Chứng minh rằng: ; CMR: Thanh Mỹ,ngày 10 tháng 12 năm2010 Chuyên đề: GIÁ TRỊ TUYỆT ĐỐI A> MỤC TIÊU Thông qua việc giải toán sẽ phát triển được tư duy độc lập, sáng tạo của học sinh, rèn ý chí vượt qua mọi khó khăn. B> THỜI LƯỢNG Tổng số :(6 tiết) 1) Kiến thức cần nhớ:(1 tiết) 2)Các dạng bài tập và phương pháp giải(5 tiết) 1. Lý thuyết *Định nghĩa: Khoảng cách từ điểm a đến điểm 0 trên trục số là giá trị tuyệt đối của một số a( a là số thực) * Giá trị tuyệt đối của số không âm là chính nó, giá trị tuyệt đối của số âm là số đối của nó. TQ: Nếu a  0  a  a Nếu a  0  a  a http://NgocHung.name.vn 17 Luôn truy cập http://NgocHung.name.vn để cập nhật mới tài liệu Nếu x-a  0=> = x-a Nếu x-a  0=> = a-x *Tính chất Giá trị tuyệt đối của mọi số đều không âm TQ: a  0 với mọi a  R Cụ thể: =0 <=> a=0 ≠ 0 <=> a ≠ 0 * Hai số bằng nhau hoặc đối nhau thì có giá trị tuyệt đối bằng nhau, và ngược lại hai số có giá trị tuyệt đối bằng nhau thì chúng là hai số bằng nhau hoặc đối nhau. a  b TQ: a  b    a  b * Mọi số đều lớn hơn hoặc bằng đối của giá trị tuyệt đối của nó và đồng thời nhỏ hơn hoặc bằng giá trị tuyệt đối của nó. TQ:  a  a  a và  a  a  a  0; a  a  a  0 * Trong hai số âm số nào nhỏ hơn thì có giá trị tuyệt đối lớn hơn TQ: Nếu a  b  0  a  b * Trong hai số dương số nào nhỏ hơn thì có giá trị tuyệt đối nhỏ hơn TQ: Nếu 0  a  b  a  b * Giá trị tuyệt đối của một tích bằng tích các giá trị tuyệt đối. TQ: a.b  a . b * Giá trị tuyệt đối của một thương bằng thương hai giá trị tuyệt đối. TQ: a a  b b * Bình phương của giá trị tuyệt đối của một số bằng bình phương số đó. TQ: a  a 2 2 * Tổng hai giá trị tuyệt đối của hai số luôn lớn hơn hoặc bằng giá trị tuyệt đối của hai số, dấu bằng xảy ra khi và chỉ khi hai số cùng dấu. TQ: a  b  a  b và a  b  a  b  a.b  0 2. Các dạng toán : I. Tìm giá trị của x thoả mãn đẳng thức có chứa dấu giá trị tuyệt đối: 1. Dạng 1: A(x)  k ( Trong đó A(x) là biểu thức chứa x, k là một số cho trước ) * Cách giải: - Nếu k < 0 thì không có giá trị nào của x thoả mãn đẳng thức( Vì giá trị tuyệt đối của mọi số đều không âm ) - Nếu k = 0 thì ta có A( x)  0  A( x)  0  A( x)  k - Nếu k > 0 thì ta có: A( x)  k    A( x)  k http://NgocHung.name.vn 18 Luôn truy cập http://NgocHung.name.vn để cập nhật mới tài liệu Bài 1.1: Tìm x, biết: a) b) 2x  5  4 1 5 1   2x  3 4 4 c) 1 1 1  x  2 5 3 d) 3 7  2x  1  4 8 Giải a) = 4 x=  4 a) 2 x  5  4 2x-5 =  4 * 2x-5 = 4 2x = 9 x = 4,5 * 2x-5 = - 4 2x =5-4 2x =1 x =0,5 Tóm lại: x = 4,5; x =0,5 1 5 1 b) 3  4  2 x  4 = Bài 1.2: Tìm x, biết: a) 2 2x  3  1 2 b) 4   3,75    2,15 15 c) x c) 7,5  3 5  2 x  4,5 x Bài 1.3: Tìm x, biết: a) 2 3x  1  1  5 x b) x 1  3 2 2 1   3,5 5 2 d) 1 1 2 3 5 Bài 1.4: Tìm x, biết: 1 3 3 1 5   5% b) 2  x  2 4 4 4 4 3 1 5 5 4,5  x  4 2 3 6 a) x c) 3 4 3 7  x  2 5 4 4 d) Bài 1.5: Tìm x, biết: 9 1 : x 2 4 3 21 x 2 3:  6 5 4 3 a) 6,5  2. Dạng 2: A(x) * Cách giải: b) 11 3 1 7  : 4x   4 2 5 2  B(x) http://NgocHung.name.vn c) 15 3 1  2,5 : x 3 4 4 2 ( Trong đó A(x) và B(x) là hai biểu thức chứa x ) 19 d) Luôn truy cập http://NgocHung.name.vn để cập nhật mới tài liệu a  b  A( x)  B( x) Vận dụng tính chất: a  b   ta có: A( x)  B( x)    a  b  A( x)   B( x) Bài 2.1: Tìm x, biết: a) 5 x  4  x  2 b) 2 x  3  3x  2  0 c) 2  3x  4 x  3 d) 7 x  1  5x  6  0 a) 5 x  4  x  2 * 5x-4=x+2 5x- x =2+4 4x=6 x= 1,5 * 5x-4=-x-2 5x + x =- 2+ 4 6x= 2 x= Vậy x= 1,5; x= Bài 2.2: Tìm x, biết: 3 1 x  4x  1 2 2 7 5 1 x  x5  0 8 6 2 a) b) 5 7 5 3 x  x  0 c) 4 2 8 5 7 2 4 1 x  x 5 3 3 4 d) 3. Dạng 3: A(x)  B(x) ( Trong đó A(x) và B(x) là hai biểu thức chứa x ) * Cách 1: Ta thấy nếu B(x) < 0 thì không có giá trị nào của x thoả mãn vì giá trị tuyệt đối của mọi số đều không âm. Do vậy ta giải như sau: A( x )  B ( x ) (1) Điều kiện: B(x)  0 (*)  A( x)  B( x) (1) Trở thành A( x)  B( x)   ( Đối chiếu giá tri x tìm được với điều kiện (  A( x)   B( x) *) * Cách 2: Chia khoảng xét điều kiện bỏ dấu giá trị tuyệt đối: Nếu a  0  a  a Nếu a  0  a  a Ta giải như sau: A( x )  B ( x ) (1)  Nếu A(x)  0 thì (1) trở thành: A(x) = B(x) ( Đối chiếu giá trị x tìm được với điều kiện )  Nếu A (x ) < 0 thì (1) trở thành: - A(x) = B(x) ( Đối chiếu giá trị x tìm được với điều kiện ) VD1: Giải : a0) Tìm x  Q biết =2x http://NgocHung.name.vn 20