Tài liệu Thiết kế trạm xử lý nước thải Khu Chế Xuất và Công nghiệp Linh Trung III, công suất 10 000 m3/d

Thieát keá traïm xöû lyù nöôùc thaûi Khu Cheá Xuaát vaø Coâng nghieäp Linh Trung III, coâng suaát 10 000 m3/d Phaàn môû ñaàu PHAÀN MÔÛ ÑAÀU 1. ÑAËT VAÁN ÑEÀ Coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù laø chuû tröông cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc. Tuy nhieân, hoaït ñoäng coâng nghieäp ñaõ thaûi ra nhieàu chaát thaûi vöôït quaù khaû naêng töï laøm saïch cuûa moâi tröôøng gaây oâ nhieãm nghieâm troïng, daãn ñeán maát caân baèng sinh thaùi. Vieäc caùc nhaø maùy naèm rôøi raïc, chen laãn vôùi caùc khu daân cö ñaõ khoâng phuø hôïp. Noù aûnh höôûng ñeán saûn xuaát, myõ quan, söùc khoeû coäng ñoàng, gaây oâ nhieãm moâi tröôøng nghieâm troïng vaø gaây khoù khaên cho coâng taùc quaûn lyù. Caùc khu coâng nghieäp ra ñôøi nhaèm cung caáp cô sôû haï taàng, dòch vuï cho caùc nhaø maùy saûn xuaát. Khu coâng nghieäp coù chöùc naêng taäp trung caùc nhaø maùy saûn xuaát ôû moät soá loaïi hình nhaát ñònh nhaèm caùch li hoaït ñoäng saûn xuaát vôùi khu daân cö taïo thuaän lôïi cho vieäc kieåm soaùt moâi tröôøng cuõng nhö coâng taùc quaûn lyù. Khu coâng nghieäp laø nôi taäp trung nhieàu loaïi hình saûn xuaát, phaùt sinh nhieàu chaát thaûi neân coâng taùc xöû lyù chaát thaûi laø khoâng theå boû qua. Moät trong nhöõng loaïi chaát thaûi ñoù laø nöôùc thaûi. YÙ thöùc toát traùch nhieäm baûo veä moâi tröôøng, goùp phaàn phaùt trieån beàn vöõng, Khu Cheá xuaát vaø Coâng nghieäp Linh Trung III ñaõ daønh ra quyõ ñaát vaø voán ñaàu tö ñeå xaây döïng traïm xöû lyù nöôùc thaûi taäp trung. Vaän duïng nhöõng kieán thöùc ñaõ hoïc vaø nhöõng hieåu bieát thöïc teá sau ñôït thöïc taäp taïi Khu Cheá xuaát Linh Trung I, ñeà taøi “Thieát keá heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi Khu Cheá xuaát vaø Coâng nghieäp Linh Trung III coâng suaát 10 000m3/ngaøy” ñaõ ra ñôøi. 2. MUÏC TIEÂU CUÛA LUAÄN VAÊN Thieát keá traïm xöû lyù nöôùc thaûi coâng suaát 10 000m3/ngaøy ñaït tieâu chuaån TCVN 6980-2001 (coät Q > 200m3/s vaø F3) vaø TCVN 5945-1995-coät A. 1 Thieát keá traïm xöû lyù nöôùc thaûi Khu Cheá Xuaát vaø Coâng nghieäp Linh Trung III, coâng suaát 10 000 m3/d Phaàn môû ñaàu 3. NOÄI DUNG CUÛA LUAÄN VAÊN  Thu thaäp soá lieäu, taøi lieäu veà döï aùn xaây döïng cô sôû haï taàng Khu Cheá xuaát vaø Coâng nghieäp Linh Trung III, caùc coâng ngheä xöû lyù nöôùc thaûi cuûa caùc khu coâng nghieäp laân caän.  Löïa choïn coâng ngheä treân cô sôû phuø hôïp vôùi thaønh phaàn, tính chaát nöôùc thaûi, ñieàu kieän maët baèng, tieâu chuaån xaû thaûi, khaû naêng ñaàu tö,...  Tính toaùn thieát keá caùc coâng trình xöû lyù nöôùc thaûi.  Tính toaùn kinh teá 4. PHÖÔNG PHAÙP THÖÏC HIEÄN  Thu thaäp soá lieäu, taøi lieäu lieân quan  Toång hôïp soá lieäu  Quan saùt tröïc tieáp  Phaân tích khaû thi  Tính toaùn 2 Thieát keá traïm xöû lyù nöôùc thaûi Khu Cheá Xuaát vaø Coâng nghieäp Linh Trung III, coâng suaát 10 000 m3/d Chöông 1: Sô löôïc veà Khu Cheá Xuaát Linh Trung III CHÖÔNG 1: SÔ LÖÔÏC VEÀ KHU CHEÁ XUAÁT LINH TRUNG III 1.1. VÒ TRÍ DÖÏ AÙN Khu cheá xuaát Linh Trung III thuoäc Coâng ty Lieân doanh Khai thaùc Kinh doanh Khu cheá xuaát Saøi Goøn- Linh Trung (SEPZONE Linh Trung). Khu cheá xuaát toaï laïc taïi xaõ An Tònh, huyeän Traûng Baøng, tænh Taây Ninh:  Naèm ôû ñieåm cöïc Nam cuûa tænh Taây Ninh  Tieáp giaùp vôùi Khu coâng nghieäp Traûng Baøng  Caùch Khu coâng nghieäp Taây Baéc Cuû Chi khoaûng 10km  Caùch thò traán Goø Daàu khoaûng 12km  Caùch cöûa khaåu Moäc Baøi khoaûng 22km  Caùch trung taâm thaønh phoá Hoà Chí Minh khoaûng 40km theo ñöôøng quoác loä 22. 1.2. MUÏC ÑÍCH  Xaây döïng cô sôû haï taàng kyõ thuaät cuûa moät khu cheá xuaát vaø coâng nghieäp taäp trung coù dieän tích 203.8 ha vôùi ñaày ñuû phaân khu chöùc naêng vaø toå chöùc caùc heä thoáng kyõ thuaät haï taàng nhö giao thoâng, caáp nöôùc, caáp ñieän vaø caùc haïng muïc phuï trôï.  Thu huùt caùc nhaø ñaàu tö trong vaø ngoaøi nöôùc thueâ ñaát xaây döïng nhaø maùy vaø xí nghieäp.  Taïo ra nhöõng saûn phaåm coù chaát löôïng cao, ñaùp öùng nhu caàu trong nöôùc vaø xuaát khaåu, ñoàng thôøi ñaûm baûo ñieàu kieän caûnh quan moâi tröôøng. 3 Thieát keá traïm xöû lyù nöôùc thaûi Khu Cheá Xuaát vaø Coâng nghieäp Linh Trung III, coâng suaát 10 000 m3/d Chöông 1: Sô löôïc veà Khu Cheá Xuaát Linh Trung III 1.3. CAÙC NGAØNH SAÛN XUAÁT Caùc ngaønh saûn xuaát döï kieán trieån khai trong khu cheá xuaát vaø coâng nghieäp Linh Trung III bao goàm:  Ñieän, ñieän töû vaø thieát bò thoâng tin  Cô khí vaø cheá taïo maùy moùc  Laép raùp phöông tieän vaän chuyeån  Saûn xuaát döôïc lieäu, döôïc phaåm vaø duïng cuï y teá  Myõ phaåm vaø höông lieäu  Cao su vaø nhöïa  Saûn xuaát duïng cuï theå duïc theå thao vaø ñoà chôi treû em  Saûn xuaát giaøy vaø phuï kieän ngaønh giaøy  Giaáy vaø bao bì giaáy  Cheá bieán goã vaø trang trí noäi thaát  Deät, may maëc, theâu, ñan  Coâng nghieäp da, loâng ñoäng vaät vaø giaû da  Cheá bieán noâng saûn, thöïc phaåm, ñoà uoáng  Saûn xuaát kính, goám söù, ghaïch ñaù, vaø vaät lieäu xaây döïng  Saûn xuaát nöõ trang, ñoà trang söùc, haøng thuû coâng myõ ngheä  Saûn xuaát caùc vaät duïng vaên phoøng phaåm  Coâng ngheä thoâng tin vaø kyõ thuaät cao, coâng ngheä sinh hoïc  Ngaân haøng, dòch vuï, thöông maïi ñaøo taïo phuïc vuï saûn xuaát vaø ñôøi soáng coâng nhaân. 4 Thieát keá traïm xöû lyù nöôùc thaûi Khu Cheá Xuaát vaø Coâng nghieäp Linh Trung III, coâng suaát 10 000 m3/d Chöông 1: Sô löôïc veà Khu Cheá Xuaát Linh Trung III 1.4. MAËT BAÈNG TOÅNG THEÅ Khu cheá xuaát vaø coâng nghieäp Linh Trung gaàn nhö coù daïng hình vuoâng (nôû haäu) , kích thöôùc khoaûng 1 400m x 1 500m, dieän tích 203.5 ha (keå caû dieän tích maët hoà Baøu Ñaéng). Khu ñaát seõ ñöôïc phaân chia baèng heä thoáng caùc ñöôøng ngang, ñöôøng doïc vuoâng goùc vôùi nhau thaønh caùc khu ñaát coù daïng hình chöõ nhaät ñeå thuaän tieän cho vieäc xaây döïng nhaø maùy. 1.4.1. Phaân khu chöùc naêng Caùc khu chöùc naêng cuûa khu cheá xuaát vaø coâng nghieäp Linh Trung III goàm:  Khu nhaø maùy coâng nghieäp  Khu nhaø maùy cheá xuaát  Khu ñieàu haønh Nhaø ñieàu haønh Cao oác vaên phoøng cho thueâ Haûi quan  Khu dòch vuï Trung taâm thöông maïi, nhaø haøng Trung taâm kho vaän, kho ngoaïi quan vaø giao nhaän, vaän chuyeån Böu ñieän, vieãn thoâng, coâng ngheä thoâng tin Ngaân haøng Traïm y teá Tröôøng hoïc, tröôøng daïy ngheà, tröôøng cao ñaúng vaø caùc trung taâm ñaøo taïo khaùc Trung taâm theå thao vaø vaên hoaù 5 Thieát keá traïm xöû lyù nöôùc thaûi Khu Cheá Xuaát vaø Coâng nghieäp Linh Trung III, coâng suaát 10 000 m3/d Chöông 1: Sô löôïc veà Khu Cheá Xuaát Linh Trung III  Khu coâng trình ñaàu moái kyõ thuaät haï taàng Traïm ñieän Nhaø maùy caáp nöôùc Nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi Trung taâm phaân loaïi vaø xöû lyù raùc  Khu nhaø ôû cho chuyeân gia vaø coâng nhaân  Khu caây xanh vaø coâng vieân Baûng 1.1. Söû duïng ñaát cuûa caùc khu chöùc naêng TT Khu chöùc naêng Dieän tích (ha) Dieän tích caây xanh (ha) 1 Khu nhaø maùy coâng nghieäp vaø cheá xuaát 131.90 19.79 2 Khu ñieàu haønh vaø dòch vuï 14.79 3.70 3 Khu kyù tuùc xaù 10.00 3.00 4 Khu caùc coâng trình kyõ thuaät ñieän, nöôùc, 4.00 1.00 xöû lyù nöôùc thaûi 5 Khu coâng vieân, caây xanh taäp trung 8.56 8.56 6 Hoà nöôùc 3.00 0 7 Ñöôøng giao thoâng 31.55 14.20 203.80 50.25 Toång coäng Nguoàn: SEPZONE Linh Trung, 05/2003 6 Thieát keá traïm xöû lyù nöôùc thaûi Khu Cheá Xuaát vaø Coâng nghieäp Linh Trung III, coâng suaát 10 000 m3/d Chöông 1: Sô löôïc veà Khu Cheá Xuaát Linh Trung III Baûng 1.2. Muïc ñích söû duïng ñaát TT Muïc ñích söû duïng Dieän tích (ha) 1 Ñaát nhaø maùy coâng nghieäp vaø cheá xuaát 2 Tyû leä (%) 112.11 55.0 Ñaát ñieàu haønh vaø dòch vuï 11.09 5.4 3 Ñaátkyù tuùc xaù 7.00 3.4 4 Ñaát caùc coâng trình kyõ thuaät ñieän, nöôùc, 3.00 1.5 xöû lyù nöôùc thaûi 5 Ñaát coâng vieân, caây xanh taäp trung 50.25 24.7 6 Hoà nöôùc 3.00 1.5 7 Ñöôøng giao thoâng 17.35 8.5 Toång coäng 203.80 100.0 Nguoàn: SEPZONE Linh Trung, 05/2003 1.4.2. Heä thoáng haï taàng kyõ thuaät SEPZONE Linh Trung ñaõ coù yù thöùc baûo veä moâi tröôøng ñoái vôùi döï aùn KCX &CN Linh Trung III, cuï theå seõ:  Taùch rieâng ñöôøng oáng thu gom nöôùc möa vaø nöôùc thaûi  Xaây döïng traïm xöû lyù nöôùc thaûi taäp trung  Xaây döïng trung taâm phaân loaïi vaø xöû lyù raùc taäp trung  Xaây döïng khu nhaø ôû cho chuyeân gia vaø coâng nhaân 7 Thieát keá traïm xöû lyù nöôùc thaûi Khu Cheá Xuaát vaø Coâng nghieäp Linh Trung III, coâng suaát 10 000 m3/d Chöông 1: Sô löôïc veà Khu Cheá Xuaát Linh Trung III 1.5. VAÁN ÑEÀ NÖÔÙC THAÛI 1.5.1. Ñaëc ñieåm nöôùc thaûi Nöôùc thaûi sinh hoaït vaø coâng nghieäp cuûa caùc nhaø maùy, caùc cuïm daân cö vaø khu dòch vuï seõ ñöôïc xöû lyù cuïc boä trong phaïm vi nhaø maùy ñaït möùc tieâu chuaån quy ñònh tröôùc khi xaû vaøo heä thoáng thu gom nöôùc thaûi cuûa khu. Heä thoáng naøy ñöa nöôùc thaûi veà nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi taäp trung ñeå xöû lyù ñaït tieâu chuaån Vieät Nam tröôùc khi thaûi ra nguoàn tieáp nhaän. Löôïng nöôùc thaûi cuûa khu ñöôïc tính toaùn nhö sau:  Ñònh möùc nöôùc thaûi coâng nghieäp trung bình: 42 m3/ha/d  Dieän tích xaây döïng caùc nhaø maùy trong khu: 131.9ha  Ñònh möùc nöôùc nöôùc thaûi sinh hoaït coâng nhaân: 21 l/ngöôøi/d  Löôïng coâng nhaân döï kieán: 70 000 ngöôøi  Ñònh möùc nöôùc thaûi dòch vuï coâng coäng: 35m3/ha/d  Dieän tích khu dòch vuï vaø coâng coäng: 17 ha  Heä soá khoâng ñieàu hoaø: 1.3 Toång löôïng nöôùc thaûi döï kieán: 10 000m3/d 8 Thieát keá traïm xöû lyù nöôùc thaûi Khu Cheá Xuaát vaø Coâng nghieäp Linh Trung III, coâng suaát 10 000 m3/d Chöông 1: Sô löôïc veà Khu Cheá Xuaát Linh Trung III Baûng 1.3. Tieâu chuaån ñeà xuaát cho caùc nhaø maùy trong KCX&CN Linh Trung III khi söû duïng dòch vuï xöû lyù nöôùc thaûi taäp trung Thoâng soá Ñôn vò Tieâu chuaån thaûi cuûa KCX&CN pH 6-9 Nhieät ñoä o C 40 SS mg/l 400 BOD mg/l 400 COD mg/l 600 Toång N mg/l 60 Toång P mg/l 6 As mg/l 0.08 Cd mg/l 0.01 Pb mg/l 0.5 Fe mg/l 4.0 CN- mg/l 0.05 Cr(VI) mg/l 0.1 Cr(III) mg/l 1.0 Cu mg/l 1.0 Daàu môõ mg/l 5.0 mg/l 10.0 Sulfua mg/l 0.5 Clo dö mg/l 2.0 Phenol mg/l 0.05 Coliform MNP/100m 10 000 khoaùng Daàu môõ ñoäng thöïc vaät 9 Thieát keá traïm xöû lyù nöôùc thaûi Khu Cheá Xuaát vaø Coâng nghieäp Linh Trung III, coâng suaát 10 000 m3/d Chöông 1: Sô löôïc veà Khu Cheá Xuaát Linh Trung III 1.5.2. Aûnh höôûng cuûa nöôùc thaûi ñeán nguoàn tieáp nhaän Nguoàn tieáp nhaän nöôùc thaûi laø soâng Vaøm Coû Ñoâng. Soâng naøy ñöôïc duøng cho muïc ñích caáp nöôùc sinh hoaït. Nöôùc thaûi sinh hoaït vaø coâng nghieäp khoâng ñöôïc xöû lyù vaø nöôùc möa xaû vaøo nguoàn nöôùc laøm cho nguoàn nöôùc bò nhieãm baån. Thaønh phaàn, tính chaát nöôùc thaûi, nhaát laø caùc chaát baån thuoäc nguoàn goác höõu cô gaây aûnh höôûng raát lôùn ñeán sinh thaùi hoà chöùa. Neáu ñöa vaøo nguoàn quaù nhieàu chaát baån, thì do quaù trình oxy hoaù sinh hoïc dieãn ra nhanh maø oxy trong nöôùc nguoàn bò caïn kieät daãn ñeán chaát höõu cô chöùa carbon bò phaân huyû kò khí taïo thaønh CH4, CO2, caùc chaát chöùa löu huyønh phaân huyû kò khí taïo thaønh H2S coù muøi hoâi thoái vaø raát ñoäc haïi ñoái vôùi vi sinh. Neáu ñöa vaøo hoà quaù nhieàu chaát dinh döôõng C, P, N seõ daãn ñeán söï phaùt trieån buøng noå khoâng kieåm soaùt ñöôïc cuûa rong taûo, thöïc vaät troâi noåi gaây neân hieän töôïng phì döôõng. Chính söï tích ñoïng buøn laéng vaø caùc chaát höõu cô trong hoà laø nguyeân nhaân gaây ra quaù trình naøy. Nöôùc thaûi sinh hoaït vaø saûn xuaát chaûy vaøo nguoàn tieáp nhaän laøm taêng chaát dinh döôõng, kích thích söï phaùt trieån cuûa taûo vaø giaûm chaát löôïng cuûa nöôùc. Taûo dö thöøa cheát keát thaønh khoái troâi noåi treân maët nöôùc , khi phaân huyû phaùt sinh muøi vaø laøm giaûm noàng ñoä oxy hoaø tan, aûnh höôûng ñeán caùc loaïi ñoäng vaät soáng döôùi nöôùc. Caùc taùc nhaân gaây vaø truyeàn beänh goàm vi khuaån, virus vaø phieâu sinh vaät khi xaû vaøo nöôùc maët laøm cho nguoàn nöôùc khoâng phuø hôïp cho aên uoáng, bôi loäi hay nuoâi caù. Vi sinh gaây beänh tích tuï nhieàu treân moâ gaây ñoäc cho caùc loaøi nhuyeãn theå. Nöôùc thaûi coù chöùa muoái vôùi noàng ñoä cao gaây aûnh höôûng tôùi ngöôøi, ñoäng thöïc vaät vaø muøa maøng. Löôïng muoái thaûi ra coù noàng ñoä quaù cao seõ gaây ñoäc cho ñaát. Caùc hôïp chaát kim loaïi ñoäc vaø caùc chaát höõu cô ñoäc neáu ñöôïc thaûi ra quaù nhieàu laøm cho doøng soâng bò cheát trong moät thôøi gian daøi. Chuùng ñöôïc tích tuï qua chuoãi thöïc 10 Thieát keá traïm xöû lyù nöôùc thaûi Khu Cheá Xuaát vaø Coâng nghieäp Linh Trung III, coâng suaát 10 000 m3/d Chöông 1: Sô löôïc veà Khu Cheá Xuaát Linh Trung III phaåm, gaây nguy hieåm cho con ngöôøi. Ngay caû vôùi moät löôïng nhoû cuõng coù theå laøm aûnh höôûng ñeán heä sinh thaùi töï nhieân vaø söùc khoeû con ngöôøi. Nhieät thaûi ra laøm gia taêng nhieät ñoä nguoàn nöôùc gaây moät soá aûnh höôûng tieâu cöïc. Nhieät ñoä cao laøm moät soá loaøi caù phaûi di truù vaø laøm taêng toác ñoä suït giaûm oxy. Daáu hieäu cho thaáy nguoàn nöôùc maët bò nhieãm baån:  Xuaát hieän chaát noåi treân beà maët vaø buøn laéng ôû ñaùy  Thay ñoåi tính chaát vaät lyù (maøu saéc vaø muøi vò,…)  Thay ñoåi thaønh phaàn hoùa hoïc (phaûn öùng, soá löôïng chaát höõu cô, chaát khoaùng vaø chaát ñoäc haïi,…)  Löôïng oxy hoaø tan giaûm xuoáng  Thay ñoåi hình daïng vaø soá löôïng vi truøng gaây vaø truyeàn beänh … Vì nhöõng taùc ñoäng tieâu cöïc cuûa nöôùc thaûi ñoái vôùi nguoàn tieáp nhaän vaø ñoái vôùi sinh vaät, gaây aûnh höôûng ñeán söùc khoeû con ngöôøi neáu söû duïng nguoàn nöôùc naøy cho sinh hoaït, caàn phaûi coù bieän phaùp xöû lyù nöôùc thaûi tröôùc khi xaû thaûi. 11 Thieát keá traïm xöû lyù nöôùc thaûi Khu Cheá Xuaát vaø Coâng nghieäp Linh Trung III, coâng suaát 10 000 m3/d Chöông 2 : Toång quan phöôg phaùp xöû lyù CHÖÔNG 2: TOÅNG QUAN XÖÛ LYÙ NÖÔÙC THAÛI 2.1. CAÙC PHÖÔNG PHAÙP VAØ COÂNG TRÌNH XÖÛ LYÙ NÖÔÙC THAÛI Ngöôøi ta phaân bieät 4 phöông phaùp xöû lyù nöôùc thaûi theo quy trình xöû lyù:  Xöû lyù cô hoïc  Xöû lyù hoaù hoïc  Xöû lyù hoaù lyù  Xöû lyù sinh hoïc 2.1.1. Phöông phaùp xöû lyù cô hoïc Phöông phaùp xöû lyù cô hoïc ñöôïc söû duïng ñeå taùch caùc chaát khoâng hoaø tan vaø moät phaàn caùc chaát ôû daïng keo ra khoûi nöôùc thaûi. Nhöõng coâng trình xöû lyù cô hoïc bao goàm:  Song chaén raùc, löôùi loïc duøng ñeå chaén giöõ caùc caën baån coù kích thöôùc lôùn hoaëc ôû daïng sôïi nhö giaáy, rau coû, raùc,…ñöôïc goïi chung laø raùc. Raùc thöôøng ñöôïc chuyeån tôùi maùy nghieàn raùc, sau khi ñöôïc nghieàn nhoû, cho ñoå trôû laïi tröôùc song chaén hoaëc chuyeån tôùi beå phaân huyû caën.  Beå laéng caùt taùch ra khoûi nöôùc thaûi caùc chaát baån voâ cô coù troïng löôïng rieâng lôùn (nhö xæ, than, caùt,…). Chuùng khoâng coù lôïi ñoái vôùi quaù trình laøm trong, xöû lyù sinh hoaù nöôùc thaûi vaø xöû lyù caën baõ cuõng nhö khoâng coù lôïi ñoái vôùi caùc coâng trình thieát bò treân traïm xöû lyù. Caùt töø beå laéng caùt ñöôïc ñöa ñi phôi khoâ vaø sau ñoù thöôøng ñöôïc söû duïng laïi cho muïc ñích xaây döïng. Theo nguyeân taéc chuyeån ñoäng cuûa nöôùc ôû trong beå laéng caùt, ngöôøi ta phaân bieät: Beå laéng caùt ngang Beå laéng caùt ñöùng 12 Thieát keá traïm xöû lyù nöôùc thaûi Khu Cheá Xuaát vaø Coâng nghieäp Linh Trung III, coâng suaát 10 000 m3/d Chöông 2 : Toång quan phöôg phaùp xöû lyù Beå laéng caùt tieáp tuyeán Beå laéng caùt suïc khí  Beå laéng taùch caùc chaát lô löûng coù troïng löôïng rieâng khaùc vôùi troïng löôïng rieâng cuûa nöôùc thaûi. Chaát lô löûng naëng seõ töø töø laéng xuoáng ñaùy, caùc chaát lô löûng nheï seõ noåi leân beà maët. Caën laéng vaø boït noåi nhôø caùc thieát bò cô hoïc thu gom vaø vaän chuyeån leân coâng trình xöû lyù caën. Theo cheá ñoä laøm vieäc: Beå laéng hoaït ñoäng giaùn ñoaïn Beå laéng hoaït ñoäng lieân tuïc Theo chieàu nöôùc chaûy trong beå: Beå laéng ngang Beå laéng ñöùng Beå laéng radian  Beå vôùt daàu môõ thöôøng aùp duïng khi xöû lyù nöôùc thaûi coù chöùa daàu môõ (nöôùc thaûi coâng nghieäp). Ñoái vôùi nöôùc thaûi sinh hoaït khi haøm löôïng daàu môõ khoâng cao thì vieäc vôùt daàu môõ thöôøng thöïc hieän ngay ôû beå laéng nhôø thieát bò gaït chaát noåi.  Beå ñieàu hoaø löu löôïng vaø chaát löôïng Beå ñieàu hoaø ñaûm baûo cho caùc coâng trình xöû lyù laøm vieäc oån ñònh vaø ñaït ñöôïc giaù trò kinh teá khi löu löôïng vaø chaát löôïng nöôùc thaûi töø coáng thu gom chaûy veà traïm xöû lyù thöôøng xuyeân dao ñoäng. Beå ñieàu hoaø löu löôïng-chaát löôïng: loaïi beå naøy phaûi coù ñuû dung tích ñeå ñieàu hoaø löu löôïng, chaát löôïng vaø beân trong phaûi coù heä thoáng thieát bò khuaáy ñeå ñaûm baûo söï xaùo troän ñeàu trong toaøn boä theå tích. 13 Thieát keá traïm xöû lyù nöôùc thaûi Khu Cheá Xuaát vaø Coâng nghieäp Linh Trung III, coâng suaát 10 000 m3/d Chöông 2 : Toång quan phöôg phaùp xöû lyù Beå ñieàu hoaø löu löôïng: ñoøi hoûi ñuû dung tích ñieàu hoaø löu löôïng, beân trong khoâng caàn thieát bò khuaáy troän .  Beå loïc nhaèm taùch caùc chaát ôû traïng thaùi lô löûng kích thöôùc nhoû baèng caùch cho nöôùc thaûi ñi qua lôùp vaät lieäu loïc, coâng trình naøy söû duïng chuû yeáu cho moät soá loaïi nöôùc thaûi coâng nghieäp. Thöôøng thì xöû lyù cô hoïc chæ laø giai ñoaïn xöû lyù sô boä tröôùc khi cho qua xöû lyù sinh hoïc. 2.1.2. Phöông phaùp xöû lyù hoaù hoïc Thöïc chaát cuûa phöông phaùp xöû lyù hoaù hoïc laø ñöa vaøo nöôùc thaûi chaát phaûn öùng naøo ñoù ñeå gaây taùc ñoäng vôùi caùc taïp chaát baån, bieán ñoåi hoaù hoïc vaø taïo caën laéng hoaëc taïo chaát hoaø tan nhöng khoâng ñoäc haïi, khoâng gaây oâ nhieãm moâi tröôøng. Theo giai ñoaïn vaø theo möùc ñoä xöû lyù, phöông phaùp hoaù hoïc seõ coù taùc ñoäng taêng cöôøng quaù trình xöû lyù cô hoïc hoaëc sinh hoïc. Nhöõng phaûn öùng dieãn ra coù theå laø phaûn öùng oxi hoaù – khöû, caùc phaûn öùng taïo chaát keát tuûa hoaëc caùc phaûn öùng phaân huyû chaát ñoäc haïi. Phöông phaùp xöû lyù hoaù hoïc thöôøng ñöôïc aùp duïng ñeå xöû lyù nöôùc thaûi coâng nghieäp. Tuyø thuoäc vaøo ñieàu kieän ñòa phöông vaø ñieàu kieän veä sinh cho pheùp, phöông phaùp xöû lyù hoaù hoïc coù theå hoaøn taát ôû giai ñoaïn cuoái cuøng hoaëc chæ laø giai ñoaïn sô boä ban ñaàu cuûa vieäc xöû lyù nöôùc thaûi.  Phöông phaùp trung hoaø duøng ñeå ñöa moâi tröôøng nöôùc thaûi coù chöùa caùc axit voâ cô hoaïc kieàm veà traïng thaùi trung tính pH=6.58.5. Phöông phaùp naøy ñeå xöû lyù nöôùc thaûi sô boä tröôùc khi xöû lyù sinh hoïc. Trung hoaø nöôùc thaûi coù theå thöïc hieä baèng nhieàu caùch: Trung hoaø baèng troän nöôùc thaûi chöùa axit vaø nöôùc thaûi chöùa kieàm Trung hoaø baèng caùch cho theâm hoaù chaát vaøo nöôùc thaûi Trung hoaø nöôùc thaûi chöùa axit baèng caùch loïc qua lôùp vaät lieäu loïc trung hoaø 14 Thieát keá traïm xöû lyù nöôùc thaûi Khu Cheá Xuaát vaø Coâng nghieäp Linh Trung III, coâng suaát 10 000 m3/d Chöông 2 : Toång quan phöôg phaùp xöû lyù Trung hoaø nöôùc thaûi chöùa kieàm baèng caùch duøng khí thaûi, khoùi töø loø ñoát  Phöông phaùp oxy hoaù-khöû Ñeå xöû lyù nhöõng loaïi nöôùc thaûi chöùa caùc chaát voâ cô ñoäc haïi hoaëc chaát khoù phaân huyû sinh hoïc, ngöôøi ta duøng phöông phaùp hoaù hoïc hoaëc hoaù lyù, thoâng duïng nhaát laø phöông phaùp oxy hoaù khöû. Trong quaù trình oxy hoaù, caùc chaát ñoäc haïi trong nöôùc thaûi ñöôïc chuyeån thaønh caùc chaát ít ñoäc haïi hôn vaø ñöôïc chuyeån ra khoûi nöôùc. Coù theå söû duïng nhieàu chaát oxy hoaù (clo daïng khí vaø loûng, dioxit clo, clorat canxi, hypoclorit canxi vaø natri, kali permanganat, bicromat kali, hydroperoxit, oxy khoâng khí, ozon, pyroluzit (MnO2), trong ñoù phoå bieán hôn caû laø caùc phöông phaùp: Oxy hoaù baèng Chlor Oxy hoaù baèng hydro peroxit Oxy hoaù baèng oxy trong khoâng khí Oxy hoaù baèng pyroluzit Ozon hoaù  Phöông phaùp ñieän hoaù hoïc cuõng thuoäc loaïi phöông phaùp hoaù hoïc. Thöïc chaát laø phaù huyû caùc taïp chaát ñoäc haïi coù trong nöôùc thaûi baèng caùch oxy hoaù ñieän hoaù treân cöïc anod hoaëc duøng ñeå phuïc hoài caùc chaát quyù ( ñoàng, chì, saét,…). Thoâng thöôøng, hai nhieäm vuï phaân huyû chaát ñoäc haïi vaø thu hoài chaát quyù ñöôïc giaûi quyeát ñoàng thôøi. Coù 2 öùng duïng chính: Ñoâng tuï baèng ñieän Tuyeån noåi baèng ñieän 15 Thieát keá traïm xöû lyù nöôùc thaûi Khu Cheá Xuaát vaø Coâng nghieäp Linh Trung III, coâng suaát 10 000 m3/d Chöông 2 : Toång quan phöôg phaùp xöû lyù 2.1.3. Phöông phaùp xöû lyù hoaù lyù Nhöõng phöông phaùp xöû lyù hoaù lyù ñeàu döïa treân cô sôû öùng duïng caùc quaù trình: haáp phuï, tuyeån noåi, trao ñoåi ion, taùch baèng maøng, chöng bay hôi, trích ly, coâ ñaëc, khöû hoaït tính phoùng xaï, khöû khí, khöû muøi, khöû muoái,…  Phöông phaùp keo tuï (ñoäng tuï keo) duøng ñeå laøm trong vaø khöû maøu nöôùc thaûi baèng caùch duøng caùc chaát keo tuï ( pheøn) vaø caùc chaát trôï keo tuï ñeå lieân keát caùc chaát raén ôû daïng lô löûng vaø keo coù trong nöôùc thaûi thaønh nhöõng boâng coù kích thöôùc lôùn hôn.  Tuyeån noåi laø phöông phaùp duøng ñeå loaïi boû caùc taïp chaát ra khoûi nöôùc baèng caùch taïo cho chuùng khaû naêng deã noåi leân maët nöôùc khi baùm theo caùc boït khí. Ngöôøi ta phaân bieät caùc phöôg phaùp tuyeån noåi nhö sau: Tuyeån noåi phaân taùn khoâng khí baèng thieát bò cô hoïc Tuyeån noåi phaân tanù khoâng khí baèng maùy bôm neùn khí Tuyeån noåi vôùi taùch khoâng khí töø nöôùc Tuyeån noåi ñieän, tuyeån noåi sinh hoïc vaø hoaù hoïc  Haáp phuï duøng ñeå taùch caùc chaát höõu cô vaø khí hoaø tan khoûi nöôùc thaûi baèng caùch taäp trung nhöõng chaát ñoù treân beà maët vaät raén (chaát haáp phuï) hoaëc baèng caùch töông taùc chaát baån hoaø tan vôùi chaát raén (haáp phuï hoaù hoïc). Ngöôøi ta phaân bieät caùc kieåu haáp phuï: Haáp phuï trong ñieàu kieän tónh Haáp phuï trong ñieàu kieän ñoäng qua lôùp vaät lieäu loïc coá ñònh Haáp phuï trong ñieàu kieän ñoäng qua lôùp vaät lieäu loïc lô löûng 16 Thieát keá traïm xöû lyù nöôùc thaûi Khu Cheá Xuaát vaø Coâng nghieäp Linh Trung III, coâng suaát 10 000 m3/d Chöông 2 : Toång quan phöôg phaùp xöû lyù  Trích ly duøng ñeå taùch caùc chaát baån hoaø tan ra khoûi nöôùc thaûi baèng caùch boå sung moät chaát dung moâi khoâng hoaø tan vaøo nöôùc, nhöng ñoä hoaø tan cuûa chaát baån trong dung moâi cao hôn trong nöôùc. Theo kieåu thieát bò phaân taùn dung moâi, ngöôøi ta chia ra: Trích ly vôùi lôùp voøng tieáp xuùc Thaùp trích ly kieåu voøi phun tia Thaùp trích ly vôùi ñóa rotor quay Thaùp trích ly kieåu rung Thaùp trích ly kieåu laéng troän  Chöng bay hôi laø chöng nöôùc thaûi ñeå caùc chaát hoaø tan trong ñoù cuøng bay hôi leân theo hôi nöôùc. Khi ngöng tuï, hôi nöôùc vaø chaát baån deã bay hôi seõ hình thaønh caùc lôùp rieâng bieät vaø do ñoù, deã daøng taùch caùc chaát baån ra.  Trao ñoåi ion laø nhöõng phöông phaùp thu hoài caùc anion vaø cation baèng caùc chaát trao ñoåi ion (ionit) nhôø vaøo söï trao ñoåi ion cuûa caùc ion treân beà maët chaát raén vôùi ion coù cuøng ñieän tích trong dung dòch khi tieáp xuùc vôùi nhau. Caùc chaát trao ñoåi ion laø caùc chaáùt raén trong thieân nhieân hoaëc vaät lieäu nhöïa nhaân taïo. Chuùng khoâng hoaø tan trong nöôùc vaø trong dung moâi höõu cô, coù khaû naêng trao ñoåi ion.  Taùch baèng maøng laø phöông phaùp taùch caùc chaát tan khoûi caùc haït keo baèng caùch duøng caùc maøng baùn thaám. Ñoù laø caùc maøng xoáp ñaëc bieät khoâng cho caùc haït keo ñi qua. Caùc kyõ thuaät nhö ñieän thaåm tích, thaåm thaáu ngöôïc, sieâu loïc vaø caùc quaù trình töông töï khaùc ngaøy caøng ñoùng vai troø quan troïng trong xöû lyù nöôùc thaûi. 17 Thieát keá traïm xöû lyù nöôùc thaûi Khu Cheá Xuaát vaø Coâng nghieäp Linh Trung III, coâng suaát 10 000 m3/d Chöông 2 : Toång quan phöôg phaùp xöû lyù 2.1.4. Phöông phaùp xöû lyù sinh hoïc Thöïc chaát cuûa phöông phaùp naøy laø döïa vaøo khaû naêng soáng vaø hoaït ñoäng cuûa vi sinh vaät ñeå phaân huyû-oxi hoaù caùc chaát höõu cô ôû daïng keo vaø hoaø tan coù trong nöôùc thaûi. Muïc ñích cuûa quaù trình xöû lyù sinh hoïc:  Chuyeån hoaù nhöõng chaát hoaø tan vaø nhöõng chaát deã phaân huyû sinh hoïc thaønh nhöõng saûn phaåm cuoái cuøng coù theå chaáp nhaän ñöôïc.  Haáp phuï vaø keát tuï caën lô löûng vaø chaát keo khoâng laéng thaønh boâng sinh hoïc hay maøng sinh hoïc.  Chuyeån hoaù, khöû chaát dinh döôõng (nhö Nitô, Photpho).  Trong moät soá tröôøng hôïp, khöû nhöõng hôïp chaát vaø nhöõng thaønh phaàn höõu cô daïng veát. Thoâng thöôøng, giai ñoaïn xöû lyù sinh hoïc tieán haønh sau giai ñoaïn xöû lyù cô hoïc. Beå laéng ñaët sau giai ñoaïn xöû lyù cô hoïc goïi laø beå laéng ñôït I. Beå laéng duøng taùch maøng sinh hoïc hoaëc taùch bunø hoaït tính goïi laø beå laéng ñôït II. Trong tröôøng hôïp xöû lyù nöôùc thaûi baèng buøn hoaït tính thöôøng ñöa moät phaàn buøn hoaït tính quay trôû laïi (buøn tuaàn hoaøn) ñeå taïo ñieàu kieän cho quaù trình sinh hoaù hieäu quaû. Phaàn buøn coøn laïi goïi laø buøn dö, thöôøng ñöa tôùi beå neùn buøn ñeå laøm giaûm theå tích tröôùc khi ñöa tôùi caùc coâng trình xöû lyù caën baèng phöông phaùp sinh hoïc. Quaù trình xöû lyù sinh hoïc trong ñieàu kieän nhaân taïo khoâng loaïi tröø trieät ñeå caùc loaïi vi khuaån, nhaát laø vi truøng gaây beänh vaø truyeàn beänh. Vì vaäy, sau giai ñoaïn xöû lyù sinh hoïc trong ñieàu kieän nhaân taïo caàn thöïc hieän khöû truøng nöôùc thaûi tröôùc khi xaû vaøo moâi tröôøng. 2.1.4.1. Quaù trình hieáu khí 18 Thieát keá traïm xöû lyù nöôùc thaûi Khu Cheá Xuaát vaø Coâng nghieäp Linh Trung III, coâng suaát 10 000 m3/d Chöông 2 : Toång quan phöôg phaùp xöû lyù Quaù trình xöû lyù sinh hoïc xaûy ra trong söï hieän dieän cuûa oxy.  Quaù trình buøn hoaït tính xaùo troän hoaøn toaøn (Complete Mix Activated Sludge :Aerotank, Möông oxy hoaù, Oxyten, gieáng truïc saâu,…)  Quaù trình phaûn öùng sinh hoïc töøng meõ (SBR-Sequencing Batch Reactor)  Quaù trình buøn hoaït tính theo giai ñoaïn ( Staged Activated Sludge )  Quaù trình maøng  Hoà hieáu khí sinh tröôûng lô löûng (Suspended Growth Aerated Lagoons)  Loïc sinh hoïc (biophin coù vaät lieäu loïc ngaäp trong nöôùc vaø biophin coù vaät lieäu loïc khoâng ngaäp trong nöôùc)  Caùnh ñoàng töôùi, baõi loïc 2.1.4.2. Quaù trình kò khí Quaù trình xöû lyù sinh hoïc trong ñieàu kieän khoâng coù oxy.  Quaù trình xaùo troän hoaøn toaøn  Quaù trình tieáp xuùc kò khí  Beå phaûn öùng kò khí töøng meõ  Quaù trình lôùp buøn doøng chaûy ngöôïc ( UASB-Upflow Anaerobic Sludge Blanket)  Quaù trình kò khí baùm dính xuoâi doøng  Quaù trình kò khí baùm dính giaù theå lô löûng  Quaù trình kò khí vaùch ngaên  Quaù trình sinh tröôûng baùm dính giaù theå coá ñònh doøng chaûy ngöôïc (loïc kò khí). 19 Thieát keá traïm xöû lyù nöôùc thaûi Khu Cheá Xuaát vaø Coâng nghieäp Linh Trung III, coâng suaát 10 000 m3/d Chöông 2 : Toång quan phöôg phaùp xöû lyù Ngoaøi ra, coøn coù caùc quaù trình sinh hoïc khaùc:  Quaù trình thieáu khí: laø quaù trình chuyeån hoaù Nitô Nitrat thaønh khí Nitô trong ñieàu kieän khoâng coù maët cuûa oxy. Quaù trình naøy cuõng ñöôïc goïi laø khöû Nitrat.  Quaù trình tuyø tieän : quaù trình xöû lyù sinh hoïc maø nhöõng sinh vaät coù theå hoaït ñoäng trong ñieàu kieän coù hoaëc khoâng coù oxy.  Quaù trình keát hôïp hieáu khí/ thieáu khí/ kò khí: quaù trình vôùi nhöõng söï keát hôïp khaùc nhau cuûa caùc quaù trình hieáu khí, thieáu khí vaø kò khí ñeå thöïc hieän muïc tieâu xöû lyù rieâng. 2.1.5. Khöû truøng nöôùc thaûi Muïc ñích cuûa quaù trình khöû truøng laø nhaèm ñaûm baûo nöôùc thaûi tröôùc khi xaû vaøo nguoàn tieáp nhaän khoâng coøn vi truøng, vi ruùt gaây vaø truyeàn beänh, khöû maøu, khöû muøi, giaøm nhu caàu oxy sinh hoaù cuûa nguoàn tieáp nhaän.  Khöû truøng baèng Chlor  Khöû truøng baèng Chlorua voâi  Khöû truøng baèng ozon  Khöû truøng baèng caùc bieän phaùp vaät lyù 2.1.6. Xöû lyù buøn caën Traïm xöû lyù nöôùc thaûi thöôøng coù moät khoái löôïng caën laéng töông ñoái lôùn:  Raùc ñöôïc giöõ laïi ôû song chaén raùc  Caùt, buøn naëng, moät ít caùc hôïp chaát höõu cô dính baùm vaøo buøn caùt ñöôïc giöõ laïi ôû beå laéng caùt.  Daàu môõ, boït noåi thu gom töø beå chöùa, beå laéng, beå ñieàu hoaø,… 20