Tài liệu Nghiên cứu giải pháp nâng cao năng lực quản lý cho ban quản lí dự án nông nghiệp và phát triển nông thôn hưng yên

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦY LỢI HOÀNG THỊ NGỌC LAN NGHIÊN CỨU GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC QUẢN LÝ CHO BAN QUẢN LÝ DỰ ÁN NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN HƯNG YÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ HÀ NỘI, NĂM 2018 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦY LỢI HOÀNG THỊ NGỌC LAN NGHIÊN CỨU GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC QUẢN LÝ CHO BAN QUẢN LÝ DỰ ÁN NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN HƯNG YÊN Chuyên ngành: Quản lý xây dựng Mã số: 60.58.03.02 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS Nguyễn Hữu Huế HÀ NỘI, NĂM 2018 LỜI CAM ĐOAN Tác giả cam đoan đề tài luận văn “Nghiên cứu giải pháp nâng cao năng lực quản lý cho Ban Quản lý dự án Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hưng Yên” là sản phẩm nghiên cứu của riêng tác giả, do tác giả tự tìm tòi và xây dựng. Các số liệu và kết quả trong luận văn là hoàn toàn trung thực và chưa được công bố trong các công trình nghiên cứu nào trước đây./. Tác giả luận văn Hoàng Thị Ngọc Lan i LỜI CÁM ƠN Luận văn với đề tài “Nghiên cứu giải pháp nâng cao năng lực quản lý cho Ban Quản lý dự án Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hưng Yên” là kết quả từ quá trình nỗ lực học tập và rèn luyện của tác giả tại Trường Đại học Thủy lợi. Tác giả xin được bày tỏ lòng biết ơn gia đình và người thân đã luôn ở bên động viên, khích lệ và giúp đỡ để tác giả hoàn thành chương trình học tập cao học tại Trường Đại học Thủy lợi. Tác giả cũng chân thành gửi lời cảm ơn đến toàn thể cán bộ, giảng viên Trường Đại học Thủy lợi đã tạo điều kiện thuận lợi và truyền đạt kiến thức cho tác giả trong thời gian học tập tại trường. Đồng thời, tác giả chân thành cảm ơn các đồng nghiệp, bạn bè và lãnh đạo Ban Quản lý dự án Nông nghiệp và PTNT Hưng Yên đã hỗ trợ, giúp đỡ, tạo điều kiện cho tác giả trong quá trình học tập và đặc biệt là thu thập, tìm hiểu tài liệu để thực hiện Luận văn tốt nghiệp. Cuối cùng, tác giả xin trân trọng cảm ơn PGS.TS Nguyễn Hữu Huế đã nhiệt tình hướng dẫn, đóng góp nhiều ý kiến quý báu để giúp cho tác giả hoàn thành Luận văn tốt nghiệp này. ii MỤC LỤC DANH MỤC CÁC HÌNH ẢNH.....................................................................................vi DANH MỤC BẢNG BIỂU .......................................................................................... vii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT VÀ GIẢI THÍCH THUẬT NGỮ ....................... viii MỞ ĐẦU .........................................................................................................................1 1. Tính cấp thiết của Đề tài ..............................................................................................1 2. Mục đích nghiên cứu ...................................................................................................2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...............................................................................2 4. Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu ..................................................................3 5. Kết quả đạt được ..........................................................................................................3 6. Nội dung của luận văn .................................................................................................3 CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ QUẢN LÝ DỰ ÁN CÁC CÔNG TRÌNH XÂY DỰNG ............................................................................................................................4 1.1 Khái quát dự án đầu tư xây dựng công trình .........................................................4 1.1.1 Dự án đầu tư xây dựng công trình ..........................................................................4 1.1.2 Phân loại dự án đầu tư xây dựng công trình ...........................................................5 1.1.3 Đặc điểm của dự án đầu tư xây dựng công trình ....................................................6 1.1.4 Các giai đoạn thực hiện dự án đầu tư xây dựng .....................................................7 1.2 Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình ............................................................8 1.2.1 Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình .............................................................8 1.2.2 Các mục tiêu của quản lý dự án xây dựng ............................................................10 1.2.3 Nội dung quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình ............................................12 1.3 Các nguyên tắc QLDA ĐTXD công trình Nông nghiệp và PTNT .....................16 1.3.1 Phương pháp hành chính ......................................................................................16 1.3.2 Phương pháp kinh tế .............................................................................................17 1.3.3 Phương pháp giáo dục ..........................................................................................17 1.3.4 Phương pháp lãnh đạo hiện đại .............................................................................17 1.3.5 Phương pháp kết hợp ............................................................................................17 1.4 Thực trạng công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình trong thời gian qua ở Việt Nam..............................................................................................................18 Kết luận chương 1 .........................................................................................................19 iii CHƯƠNG 2 CƠ SỞ KHOA HỌC TRONG QUẢN LÝ DỰ ÁN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CÔNG TRÌNH.................................................................................................. 21 2.1 Cơ sở khoa học trong Quản lý dự án Đầu tư xây dựng công trình ..................... 21 2.1.1 Cơ sở pháp lý ........................................................................................................ 21 2.1.2 Cơ sở lý luận khoa học ......................................................................................... 24 2.1.3 Cơ sở thực tiễn ...................................................................................................... 25 2.2 Nội dung công tác QLDA các công trình xây dựng ........................................... 26 2.2.1 Quản lý dự án ĐTXD phù hợp quy hoạch xây dựng............................................ 27 2.2.2 Quản lý thực hiện dự án........................................................................................ 27 2.2.3 Quản lý chi phí dự án............................................................................................ 32 2.2.4 Quản lý hợp đồng trong hoạt động xây dựng ....................................................... 35 2.2.5 Quản lý về lựa chọn nhà thầu ............................................................................... 37 2.2.6 Quản lý rủi ro dự án .............................................................................................. 38 2.3 Các nhân tố ảnh hưởng đến QLDA ĐTXD công trình Nông nghiệp và PTNT . 38 2.3.1 Nguồn nhân lực cho QLDA ĐTXD ..................................................................... 39 2.3.2 Hệ thống văn bản pháp luật liên quan đến QLDA ĐTXD ................................... 40 2.3.3 Sự phối hợp giữa các Ban, ngành và địa phương có liên quan đến QLDA ĐTXD.. 41 2.3.4 Các yếu tố điều kiện tự nhiên, môi trường, kinh tế - xã hội ................................. 42 2.3.5 Các yếu tố ảnh hưởng khác .................................................................................. 43 2.4 Các hình thức QLDA ĐTXD công trình hiện nay .............................................. 43 2.4.1 Ban QLDA ĐTXD chuyên ngành, Ban QLDA ĐTXD khu vực ......................... 44 2.4.2 Ban QLDA ĐTXD một dự án .............................................................................. 46 2.4.3 Thuê tư vấn QLDA ĐTXD ................................................................................... 46 2.4.4 Chủ đầu tư trực tiếp QLDA .................................................................................. 46 2.4.5 QLDA của tổng thầu xây dựng............................................................................. 46 2.5 Quản lý của Chủ đầu tư đối với các chủ thể tham gia thực hiện dự án .............. 47 2.5.1 Các chủ thể tham gia thực hiện dự án ĐTXD ...................................................... 47 2.5.2 Quản lý của chủ đầu tư đối với các chủ thể liên quan .......................................... 51 Kết luận chương 2 ......................................................................................................... 51 CHƯƠNG 3 ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC QLDA CHO BAN QLDA NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT HƯNG YÊN ........................................................ 53 iv 3.1 Giới thiệu về Ban Quản lý dự án Nông nghiệp và PTNT Hưng Yên .................53 3.1.1 Quá trình hình thành Ban Quản lý dự án Nông nghiệp và PTNT Hưng Yên.......53 3.1.2 Cơ cấu tổ chức của Ban Quản lý dự án Nông nghiệp và PTNT Hưng Yên .........53 3.1.3 Chức năng, nhiệm vụ ............................................................................................55 3.2 Thực trạng quản lý dự án ĐTXD của Ban QLDA Nông nghiệp và PTNT Hưng Yên .............................................................................................................................60 3.2.1 Một số dự án tiêu biểu đã triển khai thực hiện trong những năm qua ..................60 3.2.2 Một số dự án thực hiện năm 2018 và những năm tiếp theo..................................62 3.2.3 Các kết quả đạt được trong công tác QLDA ĐTXD thời gian qua tại Ban QLDA Nông nghiệp và PTNT Hưng Yên .................................................................................63 3.2.4 Các vấn đề còn tồn tại và khó khăn tại Ban QLDA Nông nghiệp và PTNT Hưng Yên ...............................................................................................................................64 3.2.5 Nguyên nhân của các tồn tại, khó khăn tại Ban QLDA Nông nghiệp và PTNT Hưng Yên ......................................................................................................................73 3.2.6 Định hướng công tác nâng cao năng lực QLDA ĐTXD cho Ban QLDA Nông nghiệp và PTNT Hưng Yên ...........................................................................................75 3.3 Các giải pháp nhằm nâng cao năng lực QLDA ĐTXD tại Ban QLDA Nông nghiệp và PTNT Hưng Yên ...........................................................................................76 3.3.1 Giải pháp hoàn thiện cơ cấu tổ chức, bộ máy quản lý của Ban QLDA Nông nghiệp và PTNT Hưng Yên ...........................................................................................76 3.3.2 Giải pháp hoàn thiện công tác khảo sát, lập dự án đầu tư và giải phóng mặt bằng ...79 3.3.3 Hoàn thiện công tác đấu thầu................................................................................81 3.3.4 Giải pháp bảo đảm tiến độ thực hiện dự án ..........................................................84 3.3.5 Giải pháp hoàn thiện công tác giám sát chất lượng thi công XDCT ....................85 3.3.6 Giải pháp đổi mới quy trình thanh toán hợp đồng xây dựng ................................86 3.3.7 Giải pháp áp dụng công nghệ thông tin trong QLDA ..........................................88 Kết luận chương 3 .........................................................................................................88 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .......................................................................................90 1. Kết luận......................................................................................................................90 2. Kiến nghị ...................................................................................................................91 TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................................93 v DANH MỤC CÁC HÌNH ẢNH Hình 1.1 Quá trình thực hiện dự án đầu tư xây dựng ...................................................... 7 Hình 1.2 Chu trình quản lý dự án .................................................................................. 10 Hình 1.3 Tam giác mục tiêu .......................................................................................... 11 Hình 1.4 Tứ giác mục tiêu ............................................................................................. 11 Hình 1.5 Ngũ giác mục tiêu .......................................................................................... 12 Hình 1.6 Các lĩnh vực của quản lý dự án ...................................................................... 16 Hình 2.1 Sơ đồ cấu trúc khoa học quản lý .................................................................... 25 Hình 2.2 Sơ đồ biểu diễn dự án đầu tư xây dựng .......................................................... 25 Hình 2.3 Một số nguyên nhân gây rủi ro trong dự án đầu tư xây dựng ........................ 38 Hình 2.4 Mối quan hệ giữa các chủ thể tham gia dự án đầu tư xây dựng..................... 47 Hình 3.1 Sơ đồ hiện tại cơ cấu, tổ chức bộ máy Ban QLDA ........................................ 53 Hình 3.2 Sơ đồ đề xuất Cơ cấu tổ chức, bộ máy của Ban QLDA................................. 77 vi DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 3.1 Tổng hợp một số Dự án tiêu biểu thực hiện từ 2008 đến nay........................61 Bảng 3.2 Một số dự án thực hiện năm 2018 và những năm tiếp theo ...........................62 Bảng 3.3 Các dự án chậm bàn giao đưa vào sử dụng ....................................................66 Bảng 3.4 Tồn tại gây kéo dài thời gian dự án................................................................67 Bảng 3.5 Chênh lệch kinh phí GPMB trong quá trình thực hiện dự án (triệu đồng) ....69 Bảng 3.6 Tổng hợp các dự án thực hiện ........................................................................72 Bảng 3.7 Hiệu quả hoạt động qua các năm ...................................................................72 Bảng 3.8 Các vấn đề tồn tại trong các dự án. ................................................................73 vii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT VÀ GIẢI THÍCH THUẬT NGỮ ATLĐ An toàn lao động CT Công trình CNTT Công nghệ thông tin ĐTXD Đầu tư xây dựng GPMB Giải phóng mặt bằng HSDT Hồ sơ dự thầu HSMT Hồ sơ mời thầu NN Nông nghiệp NSNN Ngân sách Nhà nước ODA Hỗ trợ phát triển chính thức PTNT Phát triển nông thôn QLDA Quản lý dự án TMĐT Tổng mức đầu tư TKCT Thiết kế công trình UBND Ủy ban nhân dân WB Ngân hàng Thế giới viii MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của Đề tài Trong giai đoạn hiện nay, cùng với xu hướng hội nhập khu vực hoá, toàn cầu hoá trong mọi lĩnh vực kinh tế và cả lĩnh vực đầu tư xây dựng, công tác quản lý ĐTXD ngày càng trở nên phức tạp, đòi hỏi phải có sự phối hợp của nhiều cấp, nhiều ngành, nhiều đối tác và nhiều lĩnh vực liên quan. Do đó, công tác QLDA ĐTXD đòi hỏi phải có sự phát triển sâu rộng hơn và mang tính chuyên nghiệp hơn. Các dự án ĐTXD ở nước ta không ngừng tăng lên về số lượng và quy mô, do đó góp phần thúc đẩy quá trình phát triển tổng thể của nền kinh tế quốc dân. Những năm gần đây, hoạt động ĐTXD có những bước phát triển vượt bậc đáng ghi nhận, hệ thống văn bản pháp luật trong lĩnh vực ĐTXD đã dần được điều chỉnh, bổ sung từng bước cho hoàn chỉnh và đồng bộ. Quá trình ĐTXD công trình với tốc độ phát triển nhanh, công nghệ thi công xây dựng công trình có nhiều đột phá. Tuy nhiên, năng lực quản lý dự án ĐTXD của các Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng còn hạn chế, chưa thích ứng kịp với phát triển của công nghệ thi công tiên tiến. Do đó, công tác quản lý các dự án ĐTXD gặp nhiều hạn chế, làm ảnh hưởng đến chất lượng công trình xây dựng; gây lãng phí trong ĐTXD…Trước tình hình đó, đòi hỏi các Ban QLDA cần phải nâng cao năng lực chuyên môn, từng bước chuyên nghiệp hoá trong công tác thực hiện QLDA ĐTXD. Ban Quản lý dự án Nông nghiệp và PTNT Hưng Yên là đơn vị sự nghiệp có thu, trực thuộc Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh Hưng Yên, thực hiện chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của chủ đầu tư và trực tiếp tổ chức quản lý các dự án ĐTXD nông nghiệp và phát triển nông thôn được giao trên địa bàn tỉnh Hưng Yên; thực hiện tư vấn QLDA, giám sát thi công xây dựng và lắp đặt thiết bị các công trình nông nghiệp và phát triển nông thôn. Trong những năm qua, Ban QLDA Nông nghiệp và PTNT Hưng Yên đã tiến hành quản lý thực hiện một số các dự án trong lĩnh vực phát triển nông thôn đặc biệt là các 1 công trình thuỷ lợi, nhằm phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, góp phần cải thiện, nâng cao năng suất cây trồng, phòng chống thiên tai cho hạ du công trình, nên đời sống của người dân ngày càng được ổn định và nâng cao. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện công tác quản lý các dự án, Ban QLDA Nông nghiệp và PTNT Hưng Yên còn có những tồn tại, hạn chế cần khắc phục như tiến độ thi công một số gói thầu chậm; công tác giải ngân, thanh quyết toán công trình chưa kịp thời; quản lý chi phí chưa thực sự tốt; chất lượng công trình chưa cao; công tác lựa chọn nhà thầu chưa đáp ứng yêu cầu; trình độ chuyên môn của một số bộ phận, cán bộ chưa đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn hiện nay. Với những yêu cầu cấp thiết trên, học viên chọn đề tài: “Nghiên cứu giải pháp nâng cao năng lực quản lý cho Ban Quản lý dự án Nông nghiệp và PTNT Hưng Yên” làm đề tài nghiên cứu. 2. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu và đánh giá thực trạng công tác quản lý các dự án ĐTXD các công trình nông nghiệp và PTNT trên địa bàn tỉnh Hưng Yên của Ban QLDA Nông nghiệp và PTNT Hưng Yên. Từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao năng lực QLDA cho Ban QLDA Nông nghiệp và PTNT Hưng Yên. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1 Đối tượng nghiên cứu Luận văn tập trung nghiên cứu công tác quản lý dự án tại Ban quản lý dự án Nông nghiệp và PTNT tỉnh Hưng Yên, những nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý dự án và các giải pháp nâng cao năng lực quản lý dự án tại đơn vị. 3.2 Phạm vi nghiên cứu Phạm vi nghiên cứu của luận văn được tập trung vào công tác quản lý dự án các công trình xây dựng lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn tại Ban quản lý dự án Nông nghiệp và PTNT Hưng Yên. 2 4. Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu 4.1. Cách tiếp cận • Tiếp cận lý thuyết các vấn đề liên quan đến QLXD; • Tiếp cận các thể chế, pháp quy trong xây dựng; • Tiếp cận các thông tin dự án, từ tổng thể đến chi tiết; • Tiếp cận các dự án công trình thực tế và các ấn phẩm phân tích, nghiên cứu đã phát hành để giải đáp các mục tiêu đề ra của đề tài. 4.2. Các phương pháp nghiên cứu • Phương pháp thu thập, phân tích tài liệu trên cơ sở các quy định hiện hành, các nghiên cứu khoa học đã thực hiện và các dự án công trình thực tế; • Phương pháp kế thừa những kết quả đã tổng kết, nghiên cứu; • Phương pháp tổng hợp, so sánh, phân tích, thống kê; • Phương pháp tham khảo ý kiến chuyên gia 5. Kết quả đạt được Đánh giá được thực trạng công tác quản lý các dự án ĐTXD các công trình nông nghiệp và PTNT trên địa bàn tỉnh Hưng Yên của Ban QLDA Nông nghiệp và PTNT Hưng Yên; Đề xuất được các giải pháp nâng cao năng lực QLDA các công trình Nông nghiệp và PTNT cho Ban QLDA Nông nghiệp và PTNT Hưng Yên. 6. Nội dung của luận văn Luận văn bao gồm: Phần mở đầu, 3 chương chính và kết luận, kiến nghị, như sau: • Mở đầu • Chương 1. Tổng quan về QLDA các công trình xây dựng • Chương 2. Cơ sở lý luận trong QLDA ĐTXD công trình Nông nghiệp và PTNT • Chương 3. Đề xuất giải pháp nâng cao năng lực cho quản lý dự án cho Ban QLDA Nông nghiệp và PTNT Hưng Yên • Kết luận và kiến nghị. 3 CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ QUẢN LÝ DỰ ÁN CÁC CÔNG TRÌNH XÂY DỰNG 1.1 Khái quát dự án đầu tư xây dựng công trình 1.1.1 Dự án đầu tư xây dựng công trình Có rất nhiều khái niệm, định nghĩa khác nhau về Dự án đầu tư XDCT, tuy nhiên bản chất về dự án đầu tư XDCT được khái niệm theo một số tài liệu dưới đây: Dự án ĐTXD là tập hợp các đề xuất có liên quan đến việc sử dụng vốn để tiến hành hoạt động xây dựng để xây dựng mới, sửa chữa, cải tạo CTXD nhằm phát triển, duy trì, nâng cao chất lượng công trình hoặc sản phẩm, dịch vụ trong thời hạn chi phí xác định. Ở giai đoạn chuẩn bị dự án, dự án được thể hiện thông qua Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi ĐTXD, Báo cáo nghiên cứu khả thi ĐTXD hoặc Báo cáo kinh tế - kỹ thuật đầu tư xây dựng dự án. [1] Dự án đầu tư là tập hợp đề xuất bỏ vốn trung hạn hoặc dài hạn để tiến hành các hoạt động đầu tư kinh doanh trên địa bàn cụ thể, trong khoảng thời gian xác định. [2] Dự án đầu tư phát triển bao gồm chương trình, dự án ĐTXD mới; dự án cải tạo, nâng cấp, mở rộng các dự án đã ĐTXD; dự án mua sắm tài sản, kể cả thiết bị, máy móc không cần lắp đặt; dự án sửa chữa, nâng cấp tài sản, thiết bị; dự án, đề án quy hoạch; dự án, đề tài nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ, ứng dụng công nghệ, hỗ trợ kỹ thuật, điều tra cơ bản; các chương trình, dự án, đề án đầu tư phát triển khác . [3] Dự án đầu tư XDCT là tập hợp các đề xuất có liên quan đến việc bỏ vốn để xây dựng mới, mở rộng hoặc cải tạo những CTXD nhằm mục đích phát triển, duy trì, nâng cao chất lượng công trình hoặc sản phẩm, dịch vụ trong một thời gian nhất định. [4] Như vậy, Dự án ĐTXD có nhiều cách hiểu khác nhau, nhưng được thực hiện bởi con người và tài nguyên; theo kế hoạch trong khoảng thời gian và nguồn lực giới hạn và được kiểm soát để đạt được kết quả duy nhất, được xác định rõ và làm thỏa mãn nhu cầu của khách hàng. Dự án đầu tư XDCT là tập hợp các đề xuất có liên quan đến việc 4 bỏ vốn để xây dựng mới, mở rộng hoặc cải tạo những CTXD nhằm mục đích phát triển, duy trì, nâng cao chất lượng công trình hoặc sản phẩm, dịch vụ trong một thời gian nhất định. 1.1.2 Phân loại dự án đầu tư xây dựng công trình Phân loại dự án đầu tư xây dựng công trình có ý nghĩa rất quan trọng trong công tác QLDA về: thẩm quyền, trình tự và thời gian thẩm định phê duyệt dự án; về nội dung dự án, chi phí và năng lực hoạt động của các tổ chức và năng lực hành nghề cá nhân. Dự án ĐTXD công trình được phân loại như sau: 1.1.1.1Phân loại dự án đầu tư XDCT theo quy mô đầu tư: Tùy theo tính chất của dự án và quy mô đầu tư, dự án đầu tư trong nước được phân loại thành: dự án quan trọng quốc gia, dự án nhóm A, dự án nhóm B và dự án nhóm C. Tiêu chí chủ yếu để phân nhóm dự án là tổng mức đầu tư. Bên cạnh đó, còn căn cứ vào tầm quan trọng của lĩnh vực đầu tư. 1.1.2.1 Phân loại dự án đầu tư XDCT theo tính chất công trình: Dự án đầu tư xây dựng công trình được phân thành 5 nhóm: [5] Dự án đầu tư XDCT dân dụng • Dự án đầu tư XDCT công nghiệp • Dự án đầu tư XDCT hạ tầng kỹ thuật • Dự án đầu tư XDCT giao thông • Dự án đầu tư XDCT NN và PTNT. 1.1.2.2 Phân loại dự án đầu tư XDCT theo nguồn vốn đầu tư: Vốn đầu tư XDCT có được từ nhiều nguồn khác nhau. Do đó, có nhiều cách phân loại chi tiết khác nhau theo nguồn vốn đầu tư như: Phân loại theo nguồn vốn trong nước và nước ngoài, phân loại theo nguồn vốn Nhà nước và nguồn vốn Ngoài nhà nước, phân loại theo nguồn vốn đơn nhất và nguồn vốn hỗn hợp. Tuy nhiên, trong thực tế quản lý, phân loại dự án đầu tư XDCT theo cách thức quản lý vốn được sử dụng phổ biến hơn. Theo cách phân loại này, dự án đầu tư XDCT được phân thành các loại sau: Dự án đầu tư xây dựng sử dụng vốn Nhà nước: Là những dự án được sử dụng từ 30% 5 vốn Nhà nước trở lên trong tổng vốn đầu tư của dự án. Dự án đầu tư xây dựng sử dụng vốn trong nước khác: Là những dự án sử dụng vốn trong nước khác mà trong tổng vốn đầu tư của dự án không có sử dụng vốn Nhà nước hoặc sử dụng vốn Nhà nước với tỷ lệ ít hơn 30%. Dự án đầu tư xây dựng sử dụng vốn đầu tư trực tiếp của nước ngoài: Là những dự án đầu tư mà nguồn vốn là của các tổ chức, cá nhân nước ngoài đầu tư vào Việt Nam. 1.1.2.3 Phân loại dự án đầu tư XDCT theo hình thức đầu tư: Theo cách phân loại này, dự án đầu tư XDCT được phân thành: dự án đầu tư XDCT, dự án đầu tư sửa chữa, cải tạo hoặc dự án đầu tư mở rộng, nâng cấp công trình. 1.1.3 Đặc điểm của dự án đầu tư xây dựng công trình Dự án xây dựng là tập hợp các hồ sơ và bản vẽ thiết kế. Trong đó bao gồm: các tài liệu pháp lý; quy hoạch tổng thể; kiến trúc; kết cấu; công nghệ tổ chức thi công … được giải quyết. Các dự án đầu tư xây dựng có một số đặc điểm như sau: Dự án có tính duy nhất: Mỗi dự án đều có đặc trưng riêng biệt, lại được thực hiện trong những điều kiện khác nhau cả về: địa điểm, không gian, thời gian và môi trường luôn thay đổi. Dự án có tính thay đổi: Dự án xây dựng không tồn tại một cách ổn định cứng, hàng loạt phần tử của nó đều có thể thay đổi trong quá trình thực hiện do nhiều nguyên nhân tác động, chẳng hạn là các tác nhân từ bên trong như nguồn nhân lực, tài chính hay các hoạt động sản xuất… và bên ngoài như môi trường chính trị, kinh tế, công nghệ, kỹ thuật … và thậm chí là cả điều kiện về kinh tế xã hội. Dự án có liên quan đến nhiều nguồn lực khác nhau: Triển khai dự án là một quá trình thực hiện một chuỗi các đề xuất để thực hiện các mục đích cụ thể nhất định. Chính vì vậy, để thực hiện được nó, chúng ta phải huy động nhiều nguồn lực khác nhau. Việc kết hợp hài hoà các nguồn lực đó trong quá trình triển khai là một trong những nhân tố góp phần nâng cao hiệu quả của dự án. Dự án có hạn chế về thời gian và quy mô: Mỗi dự án đều có điểm khởi đầu và kết thúc 6 rõ ràng và thường có một số kỳ hạn có liên quan. Có thể ngày hoàn thành được ấn định một cách tuỳ ý, nhưng nó cũng trở thành điểm trọng tâm của dự án, điểm trọng tâm đó có thể là một trong những mục tiêu của người đầu tư. Mỗi dự án đều được khống chế bởi một khoảng thời gian nhất định. Trên cơ sở đó, trong quá trình triển khai thực hiện, nó là cơ sở để phân bổ các nguồn lực sao cho hợp lý và có hiệu quả nhất. Sự thành công của QLDA thường được đánh giá bằng khả năng có đạt được đúng thời điểm kết thúc đã được định trước hay không? Quy mô của mỗi dự án là khác nhau và được thể hiện một cách rõ ràng trong mỗi dự án vì điều đó quyết định đến việc phân loại dự án và xác định chi phí của dự án. 1.1.4 Các giai đoạn thực hiện dự án đầu tư xây dựng Dự án đầu tư xây dựng và quá trình đầu tư xây dựng của bất kỳ dự án nào cũng bao gồm 3 giai đoạn: Chuẩn bị đầu tư; Thực hiện đầu tư; Kết thúc xây dựng và đưa công trình vào khai thác sử dụng. Quá trình thực hiện dự án đầu tư có thể mô tả bằng sơ đồ sau: Lập Báo cáo Lập Dự án đầu tư. đầu tư. Thiết kế Đấu thầu Thi công Nghiệm thu Đối với DA quan trọng quốc gia Lập báo cáo Thiết kế kỹ thuật. Chuẩn bị đầu tư Thực hiện đầu tư Kết thúc dự án đầu tư Hình 1.1 Quá trình thực hiện dự án đầu tư xây dựng 1.1.4.1 Giai đoạn chuẩn bị đầu tư Theo Luật Xây dựng số 50 quy định: khi ĐTXD thì CĐT phải lập báo cáo nghiên cứu khả thi ĐTXD hoặc báo cáo kinh tế - kỹ thuật ĐTXD. Đối với dự án quan trọng cấp quốc gia và dự án nhóm A, trước khi lập báo cáo nghiên cứu khả thi ĐTXD, CĐT phải lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi ĐTXD. [1] 7 Đối với các dự án đầu tư công: Theo Luật Đầu tư công số 49 quy định: Các dự án chỉ được lập, thẩm định và phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi hoặc báo cáo kinh tế - kỹ thuật ĐTXD khi cấp có thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư; đối với dự án quan trọng quốc gia và dự án nhóm A cần phải lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi làm cơ sở để cấp có thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư. [6] 1.1.4.2 Giai đoạn thực hiện đầu tư Trong giai đoạn này, cần thực hiện các thủ tục nhận giao đất hoặc thuê đất (nếu có); khảo sát xây dựng; lập, thẩm định, phê duyệt thiết kế, tổng dự toán; làm thủ tục cấp giấy phép xây dựng (đối với công trình theo quy định phải có giấy phép xây dựng); chuẩn bị mặt bằng xây dựng, rà phá bom mìn, giải phóng mặt bằng, tái định cư (nếu có); tổ chức lựa chọn nhà thầu, ký kết hợp đồng xây dựng và mua sắm thiết bị (nếu có); thi công xây dựng công trình và mua sắm thiết bị (nếu có); giám sát thi công xây dựng; tạm ứng, thanh toán khối lượng hoàn thành; vận hành, chạy thử; nghiệm thu CTXD hoàn thành và thực hiện các công việc cần thiết khác. 1.1.4.3 Giai đoạn kết thúc xây dựng và đưa công trình vào khai thác sử dụng Giai đoạn này gồm các công việc như: bàn giao đưa công trình vào khai thác sử dụng; quyết toán hợp đồng xây dựng; bảo hành công trình và quyết toán dự án đầu tư xây dựng hoàn thành. Theo phân tích trên đây, các giai đoạn thực hiện dự án đầu tư có mối liên hệ mật thiết với nhau. Mỗi giai đoạn có tầm quan trọng riêng nên không đánh giá quá cao hay xem nhẹ bất kỳ một giai đoạn nào. Kết quả của giai đoạn này là tiền đề của giai đoạn sau. Trong quá trình quản lý đầu tư xây dựng CĐT luôn đóng vai trò quan trọng và quyết định đến việc nâng cao hiệu quả đầu tư và xây dựng. 1.2 Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình 1.2.1 Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình Quản lý dự án gồm 3 nội dung chủ yếu là lập kế hoạch; điều phối thực hiện mà chủ yếu là quản lý tiến độ thời gian, chi phí thực hiện và giám sát các công việc dự án nhằm đạt được các mục tiêu đã định. 8 Lập kế hoạch: Đây là việc xây dựng mục tiêu và xác định những công việc cần được hoàn thành, nguồn lực cần thiết đề thực hiện dự án và quá trình phát triển kế hoạch hành động theo một trình tự logic mà có thể biểu diễn dưới dạng sơ đồ hệ thống. Điều phối thực hiện dự án: Đây là quá trình phân phối các nguồn lực bao gồm tiền vốn, lao động, máy móc thiết bị và đặc biệt là điều phối và quản lý tiến độ thời gian. Nội dung này chi tiết hóa thời gian thực hiện cho từng công việc và toàn bộ dự án. Giám sát: Là quá trình theo dõi kiểm tra tiến trình dự án, phân tích tình hình hoàn thành, giải quyết những vấn đề liên quan và thực hiện báo cáo hiện trạng. Các nội dung của quản lý dự án hình thành một chu trình năng động từ lập kế hoạch đến điều phối thực hiện và giám sát, sau đó được cung cấp thông tin phản hồi cho việc tái lập kế hoạch dự án. Mục tiêu cơ bản của công tác quản lý dự án thể hiện ở chỗ các công việc phải được hoàn thành theo yêu cầu, đảm bảo chất lượng, trong phạm vi chi phí được duyệt, đúng thời gian và giữ cho phạm vi dự án không thay đổi. Ba yếu tố: thời gian, chi phí và chất lượng (kết quả hoàn thành) là những mục tiêu cơ bản và giữa chúng lại có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Mặc dù mối quan hệ giữa ba mục tiêu có thể khác nhau giữa các dự án, giữa các thời kỳ của dự án. Nhưng nói chung để đạt kết quả tốt với với mục tiêu này thường phải “hy sinh” một hoặc hai mục tiêu kia. Do vậy, trong quá trình quản lý dự án các nhà quản lý hy vọng đạt được sự kết hợp tốt nhất giữa các mục tiêu của dự án. Các giai đoạn của quá trình quản lý dự án hình thành một chu trình năng động từ việc lập kế hoạch đến điều phối thực hiện và giám sát, sau đó phản hồi cho việc tái lập kế hoạch dự án như trình bày tại Hình 1.2 9 - - Lập kế hoạch Thiết lập mục tiêu Dự tính nguồn lực Xây dựng kế hoạch Điều phối thực hiện - Bố trí tiến độ thời gian - Phân phối nguồn lực - Phối hợp các hoạt động - Khuyến khích động viên Giám sát Đo lường kết quả So sánh với báo cáo Báo cáo Giải quyết các vấn đề Hình 1.2 Chu trình quản lý dự án 1.2.2 Các mục tiêu của quản lý dự án xây dựng Các mục tiêu cơ bản của QLDA đầu tư xây dựng là: hoàn thành công trình đảm bảo chất lượng kỹ thuật trong phạm vi ngân sách được duyệt và thời hạn cho phép. Các chủ thể cơ bản của một dự án xây dựng là: Chủ đầu tư, Nhà thầu xây dựng công trình, Nhà tư vấn và Nhà nước. Cùng với sự phát triển của kinh tế - xã hội, sự chú ý đến vai trò của các chủ thể tham gia vào một dự án xây dựng tăng lên và các mục tiêu đối với một dự án xây dựng cũng tăng lên. Ta có thể mô tả sự phát triển này bằng các đa giác mục tiêu và chủ thể tham gia như sau: - Tam giác mục tiêu trong quản lý dự án là chất lượng công việc, thời gian (tiến độ) và giá thành (chi phí), nêu như Hình 1.3: 10