Tài liệu Luận văn một số biện pháp chủ yếu nhằm nâng cao chất lượng đấu thầu trong xây lắp ở sở giao thông công chính hà nội

LỜI MỞ ĐẦU 1.TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi : HiÖn nay ë níc ta ®ang diÔn ra qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ chÕ qu¶n lý. C¸c ho¹t ®éng kinh tÕ nãi chung, cña ngµnh x©y dùng nãi riªng ®ang chuyÓn sang ho¹t ®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng. ChÝnh v× vËy c¹nh tranh xuÊt hiÖn lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan- trong bèi c¶nh ®ã, ®Êu thÇu xuÊt hiÖn vµ ph¸t triÓn kh«ng ngõng trong lÜnh vùc x©y dùng c¬ b¶n. §Êu thÇu lµ mét ph¬ng thøc c¹nh tranh lµnh m¹nh, nã ®¶m b¶o cho viÖc ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n ®¹t ®îc hiÖu qu¶ cao vµ do ®ã nã ®ang trë thµnh mét ph¬ng thøc chñ yÕu cña qu¸ tr×nh giao nhËn thÇu hiÖn nay, Tuy nhiªn, ®©y lµ mét ho¹t ®éng cßn míi mÎ ë ViÖt Nam, nªn nh÷ng hiÓu biÕt vµ viÖc ¸p dông chÕ ®é ®Êu th©ï trong thùc tÕ hiÖn nay ®ang ®Æt ra nhiÒu vÊn ®Ò cÇn ph¶i gi¶i quyÕt vÒ c¶ ph¬ng diÖn lý luËn vµ chØ ®¹o thùc tiÔn. Tõ c¸ch ®Æt vÊn ®Ò ®ã, víi t c¸ch lµ ngêi lµm viÖc l©u n¨m trong ngµnh x©y dùng, g¾n bã víi nh÷ng ho¹t ®éng ®Êu thÇu c¸c c«ng tr×nh do Së Giao th«ng c«ng chÝnh ( Së GTCC) Hµ Néi lµm chñ dù ¸n, t«i ®· chän ®Ò tµi “ Mét sè biÖn ph¸p chñ yÕu nh»m n©ng cao chÊt lîng ®Êu thÇu trong x©y l¾p ë Së Giao th«ng c«ng chÝnh Hµ Néi “ lµm luËn ¸n th¹c sü khoa häc kinh tÕ. 2. Môc ®Ých nghiªn cøu cña luËn ¸n: LuËn ¸n nh»m vµo môc tiªu chñ yÕu sau ®©y: Mét lµ : Qua nghiªn cøu luËn ¸n gãp phÇn hoµn thiÖn chÕ ®é ®Êu thÇu c¸c c«ng tr×nh x©y l¾p trªn c¸c khÝa c¹nh nh : - Hoµn thiÖn qui chÕ vµ c¸c ®iÒu kiÖn ®Êu thÇu - Tæ chøc ho¹t ®éng ®Êu thÇu trong x©y l¾p. Hai lµ: §¸nh gi¸ ®óng thùc tr¹ng ho¹t ®éng ®Êu thÇu hiÖn nay ë Së GTCC Hµ Néi Ba lµ : §a ra mét sè biÖn ph¸p gãp phÇn n©ng cao chÊt lîng ®Êu thÇu nh»m qu¶n lý tèt vèn ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n ë Së GTCC Hµ Néi trong thêi gian tíi 3. §èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu : LuËn ¸n ®i s©u nghiªn cøu qu¸ tr×nh ¸p dông qui chÕ ®Êu thÇu vµ ho¹t ®éng tæ chøc ®Êu thÇu trong lÜnh vùc x©y l¾p ë Së GTCC Hµ Néi 4. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu cña luËn ¸n : §Ó ®¹t ®îc môc ®Ých nghiªn cøu ®· ®Æt ra, trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu viÕt luËn ¸n, t¸c gi¶ ®· sö dông c¸c ph¬ng ph¸p nh ph¬ng ph¸p ph©n tÝch cña phÐp duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö, ph¬ng ph¸p so s¸nh, l«gÝc, ph¬ng 1 ph¸p c©n ®èi, ph¬ng ph¸p thèng kª, m« h×nh ho¸, ph¬ng ph¸p liªn hÖ, chi tiÕt ho¸ ... ®Ó tr×nh bµy c¸c vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn. 5. Nh÷ng ®ãng gãp khoa häc cña luËn ¸n : Kh¸i qu¸t ho¸ nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n liªn quan ®Õn ®Êu thÇu, trªn c¬ së ®ã ®Ò xuÊt mét sè ý kiÕn nh»m hoµn thiÖn qui chÕ ®Êu thÇu trong x©y l¾p. Ph©n tÝch thùc tr¹ng ®Êu thÇu trong x©y l¾p ë Së GTCC Hµ Néi, ®a ra nh÷ng ®¸nh gi¸ kh¸ch quan vÒ thùc tr¹ng ®ã. §Ò xuÊt mét sè biÖn ph¸p nh»m n©ng cao chÊt lîng ®Êu thÇu trong x©y l¾p ë Së GTCC Hµ Néi trong thêi gian tíi 6. KÕt cÊu cña luËn ¸n: Ngoµi lêi më ®Çu vµ kÕt luËn, néi dung cña luËn ¸n ®îc thÓ hiÖn qua 3 ch¬ng sau: Ch¬ng I: §Êu thÇu - Mét ph¬ng thøc chñ yÕu nh»m n©ng cao chÊt lîng x©y l¾p . Ch¬ng II: Ph©n tÝch thùc tr¹ng ®Êu thÇu trong x©y l¾p ë Së GTCC Hµ Néi thêi gian qua . Ch¬ng III: Mét sè biÖn ph¸p chñ yÕu nh»m n©ng cao chÊt lîng ®Êu thÇu trong x©y l¾p ë Së GTCC Hµ Néi. 2 Ch¬ng 1 §Êu thÇu - mét ph¬ng thøc chñ yÕu nh»m n©ng cao chÊt lîng x©y l¾p 1.1. Thùc chÊt, vai trß vµ nh÷ng thuËt ng÷ dïng trong ®Êu thÇu x©y l¾p. 1.1.1. Thùc chÊt cña ®Êu thÇu x©y l¾p: §Ó triÓn khai mét dù ¸n ®Çu t ®· ®îc phª duyÖt, thÈm ®Þnh ngêi ta cã thÓ ¸p dông mét trong ba ph¬ng thøc: tù lµm, chØ ®Þnh thÇu hoÆc ®Êu thÇu. Trong ph¬ng thøc tù lµm, chñ ®Çu t sÏ tù m×nh lµm tÊt c¶ c¸c c«ng ®o¹n tõ kh¶o s¸t thiÕt kÕ ®Õn x©p l¾p. Víi ph¬ng thøc chØ ®Þnh thÇu, chñ ®Çu t giao viÖc thùc hiÖn c«ng tr×nh hay h¹ng môc c«ng tr×nh cho mét tæ chøc x©y dùng riªng biÖt. Trêng hîp nµy, c«ng cô rµng buéc gi÷a hai bªn, chñ ®Çu t vµ tæ chøc x©y dùng, chÝnh lµ hîp ®ång x©y dùng. §Êu thÇu trong x©y l¾p lµ ph¬ng thøc mµ chñ ®Çu t sö dông ®Ó tæ chøc sù c¹nh tranh gi÷a c¸c nhµ thÇu x©y dùng nh»m lùa chän mét ®¬n vÞ cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn tèt nhÊt c¸c yªu cÇu cña dù ¸n ®Çu t. C¸c yªu cÇu ®ã thêng lµ yªu cÇu vÒ mÆt kinh tÕ - tµi chÝnh, yªu cÇu vÒ mÆt kü thuËt, yªu cÇu vÒ mÆt tiÕn ®é thi c«ng .. Thùc chÊt cña ®Êu thÇu trong x©y l¾p lµ viÖc øng dông ph¬ng ph¸p xÐt hiÖu qu¶ kinh tÕ trong viÖc lùa chän tæ chøc thi c«ng x©y dùng. Ph¬ng ph¸p nµy ®ßi hái sù so s¸nh gi÷a c¸c tæ chøc x©y dùng trªn cïng mét ph¬ng diÖn (nh kü thuËt hay tµi chÝnh) ®Ó chän lÊy mét nhµ thÇu ®ñ kh¶ n¨ng, sau ®ã l¹i so s¸nh tiÕp. KÕt qu¶ cuèi cïng sÏ t×m ra ®îc mét tæ chøc x©y dùng ®¸p øng tèt nhÊt c¸c yªu cÇu cña chñ ®Çu t. §Êu thÇu x©y l¾p còng lµ mét ho¹t ®éng mua b¸n, nhng nã kh¸c nh÷ng vô mua b¸n th«ng thêng ë chç nã mua b¸n c«ng viÖc, ë ®©y ngêi mua lµ chñ ®Çu t vµ ngêi b¸n lµ c¸c nhµ thÇu. Chñ ®Çu t sÏ chän ngêi b¸n nµo cã gi¸ b¸n thÊp nhÊt víi chÊt lîng c«ng viÖc nh nhau. Thùc chÊt cña ®Êu thÇu x©y l¾p còng cßn lµ viÖc tæ chøc c¹nh tranh trªn hai ph¬ng diÖn: c¹nh tranh gi÷a chñ ®Çu t (bªn A) vµ nhµ thÇu (bªn B), vµ c¹nh tranh gi÷a c¸c nhµ thÇu víi nhau. Theo lý thuyÕt vÒ hµnh vi cña ngêi tiªu dïng th× trong mét vô mua b¸n, bao giê ngêi mua còng cè g¾ng ®Ó mua ®îc hµng víi gi¸ thÊp nhÊt mµ chÊt lîng vÉn ®¶m b¶o; trong khi ®ã ngêi b¸n l¹i cè g¾ng ®Ó b¸n ®îc cïng mÆt hµng ®ã víi gi¸ cao nhÊt, do ®ã nÈy sinh sù c¹nh tranh gi÷a ngêi mua vµ ngêi b¸n. Gi÷a c¸c nhµ thÇu th× hä cè g¾ng c¹nh tranh víi nhau ®Ó b¸n ®îc hµng lµ c«ng viÖc x©y dùng mµ hä sÏ lµm cho chñ ®Çu t. KÕt qu¶ c¹nh tranh nµy lµ cã lîi cho chñ ®Çu t. 1.1.2. Nh÷ng ®iÓm gièng vµ kh¸c nhau gi÷a ®Êu thÇu trong lÜnh vùc x©y l¾p vµ trong c¸c lÜnh vùc kh¸c. 3 1.1.2.1. Nh÷ng ®iÓm gièng nhau gi÷a ®Êu thÇu trong x©y l¾p vµ trong c¸c lÜnh vùc kh¸c: - Th«ng qua h×nh thøc ®Êu thÇu ®Ó lùa chän ®¬n vÞ s¶n xuÊt cã ®ñ n¨ng lùc vÒ kü thuËt, vËt chÊt vµ lao ®éng kü thuËt ®Ó hoµn thµnh mét c«ng tr×nh, mét dù ¸n, mét lo¹i s¶n phÈm ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt. - VÒ mÆt tµi chÝnh cã thÓ lµ bªn mêi thÇu øng mét phÇn tiÒn tríc cho bªn dù thÇu hoÆc bªn dù thÇu t¹m bá tiÒn ra thi c«ng tríc vµ sÏ ®îc thanh to¸n l¹i sau khi c«ng tr×nh ®· hoµn thµnh. 1.1.2.2. Nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau gi÷a ®Êu thÇu trong x©y l¾p vµ trong c¸c lÜnh vùc kh¸c. - S¶n phÈm cña s¶n xuÊt x©p l¾p cã ®Æc biÓm lµ mang tÝnh ®¬n chiÕc, c«ng tr×nh ®Æt t¹i mét vÞ trÝ cè ®Þnh, phôc vô cho mét môc ®Ých cô thÓ, mét chñ tr¬ng qu¶n lý sö dông, kh«ng ph¶i lµ hµng hãa th«ng thêng mua b¸n ®îc trªn thÞ trêng, khèi lîng vËt chÊt, tiÒn vèn tiªu hao, sè lao ®éng tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lín gÊp nhiÒu lÇn c¸c lo¹i s¶n phÈm thuéc lÜnh vùc kh¸c, mét c«ng tr×nh cã nhiÒu ngµnh nghÒ vµ tæ chøc cïng tham gia. - Thêi gian hoµn thµnh c«ng tr×nh l¹i dµi, khi ®· thùc hiÖn c¸c bíc nh chuÈn bÞ ®Çu t, chuÈn bÞ x©y dùng ... th× kh«ng thÓ dÔ dµng thay ®æi, ®×nh ho·n. §iÒu ®ã chøng tá x©y dùng c¬ b¶n lµ mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt phøc t¹p, ®a d¹ng cã t¸c dông còng nh hËu qu¶ l©u dµi vÒ sau. Qui m« cña c«ng tr×nh cµng lín th× mèi quan hÖ víi c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc cµng phøc t¹p vµ cã t¸c ®éng rÊt lín ®Õn viÖc ph©n bè l¹i lùc lîng s¶n xuÊt vµ d©n c, t¸c ®éng ®Õn m«i sinh, m«i trêng vµ c¬ së h¹ tÇng kü thuËt kh¸c. V× thÕ viÖc ¸p dông ®Êu thÇu trong x©y dùng c¬ b¶n kh«ng nh÷ng ph¶i ®¹t ®îc tiªu chuÈn mét c«ng tr×nh víi gi¸ thµnh rÎ, chÊt lîng cao mµ cßn ph¶i ®Æt ®Êu thÇu x©y dùng trong mét tæng thÓ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ x· héi vµ ®©y còng lµ ®iÓm kh¸c biÖt lín nhÊt gi÷a ®Êu thÇu trong lÜnh vùc x©y dùng c¬ b¶n so víi c¸c lÜnh vùc kh¸c. 1.1.3. Vai trß cña ®Êu thÇu trong x©y l¾p: §Êu thÇu lµ mét ph¬ng thøc kinh doanh cã hiÖu qu¶ rÊt cao. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng nã cµng tá râ u thÕ cña m×nh. Vai trß cña nã thÓ hiÖn b»ng nh÷ng lîi Ých kh«ng chØ víi chñ ®Çu t mµ c¶ c¸c bªn dù thÇu vµ Nhµ níc. - Víi chñ ®Çu t, ®Êu thÇu gióp cho hä tiÕt kiÖm ®îc vèn ®Çu t, ®¶m b¶o ®îc ®óng tiÕn ®é vµ chÊt lîng c«ng tr×nh. V× trong ®Êu thÇu diÔn ra sù c¹nh tranh gay g¾t gi÷a c¸c nhµ thÇu nªn chñ ®Çu t sÏ chän ®îc nhµ thÇu nµo cã gi¸ thÊp nhÊt, do ®ã ®Êu thÇu ®· gióp chñ ®Çu t tiÕt kiÖm tèi ®a vèn bá ra mµ vÉn ®¶m b¶o ®îc chÊt lîng c«ng tr×nh còng nh tiÕn ®é thi c«ng. Ph¬ng thøc nµy gióp chñ ®Çu t n¾m ®îc quyÒn chñ ®éng hoµn toµn. 4 ChØ khi ®· cã sù chuÈn bÞ ®Çy ®ñ, kü lìng vÒ tÊt c¶ mäi mÆt tríc khi ®Çu t, chñ ®Çu t míi mêi thÇu vµ tiÕn hµnh ®Êu thÇu thi c«ng c«ng tr×nh. §Ó ®¸nh gi¸ ®îc ®óng c¸c hå s¬ dù thÇu ®ßi hái c¸c c¸n bé cña chñ ®Çu t ph¶i cã tr×nh ®é nhÊt ®Þnh. ViÖc qu¶n lý mét dù ¸n ®Çu t víi bªn B lµ mét nhµ thÇu còng ®ßi hái c¸c c¸n bé ®ã ph¶i tù n©ng cao tr×nh ®é cña m×nh vÒ c¸c mÆt ®Ó ®¸p øng yªu cÇu cña thùc tÕ. KÕt qu¶ lµ thóc ®Èy viÖc n©ng cao tr×nh ®é, n¨ng lùc cña ®éi ngò c¸n bé kinh tÕ, kü thuËt cña chñ ®Çu t. - Víi c¸c nhµ thÇu, tríc hÕt c¬ chÕ ®Êu thÇu sÏ ph¸t huy ®îc tÝnh chñ ®éng trong viÖc t×m kiÕm c¸c c¬ héi tham gia dù thÇu. Hä sÏ ph¶i tÝch cùc t×m kiÕm c¸c th«ng tin vÒ c¸c c«ng tr×nh ®ang mêi thÇu trªn c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, g©y dùng c¸c mèi quan hÖ víi c¸c tæ chøc trong vµ ngoµi níc, tù t×m c¸ch t¨ng cêng uy tÝn cña m×nh ®Ó cã thÓ biÕt ®îc c¸c c¬ héi dù thÇu vµ ngoµi ra cßn cã kh¶ n¨ng ®îc chØ ®Þnh thÇu. ViÖc tham dù ®Êu thÇu, tróng thÇu vµ thùc hiÖn dù ¸n ®Çu t theo hîp ®ång lµm cho nhµ thÇu ph¶i tËp trung ®ång vèn cña m×nh vµo mét träng ®iÓm ®Çu t. ViÖc tËp trung vµo dù ¸n ®Çu t còng sÏ gióp cho nhµ thÇu n©ng cao ®îc n¨ng lùc kü thuËt, c«ng nghÖ cña m×nh theo yªu cÇu cña c«ng tr×nh. Ngay tõ qu¸ tr×nh ®Êu thÇu, nÕu tr×nh ®é kü thuËt, c«ng nghÖ cña nhµ thÇu kh«ng cao th× ®· khã cã c¬ héi tróng thÇu, mµ nÕu cã tróng thÇu th× còng do tr×nh ®é thi c«ng, n¨ng lùc dù to¸n nhµ thÇu rÊt dÔ bÞ lç. Thùc tÕ nµy ®ßi hái c¸c nhµ thÇu ph¶i kh«ng ngõng n©ng cao tr×nh ®é vÒ mäi mÆt cña m×nh. ViÖc tham gia ®Êu thÇu vµ qu¶n lý mét dù ¸n rÊt phøc t¹p. C«ng viÖc trong thùc tÕ sÏ gióp cho nhµ thÇu hoµn thiÖn ®îc c¸c mÆt tæ chøc, qu¶n lý cña m×nh, n©ng cao n¨ng lùc ®éi ngò c¸n bé cña c«ng ty. C«ng ty sÏ cã ®iÒu kiÖn hoµn thiÖn c¸c mÆt qu¶n lý vÒ lao ®éng, vËt t, m¸y mãc thiÕt bÞ, qu¶n lý tµi chÝnh ... Víi Nhµ níc, ho¹t ®éng ®Êu thÇu thÓ hiÖn vai trß cña nã trªn hai khÝa c¹nh. Thø nhÊt, nã n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông nguån vèn tËp trung (vèn tõ ng©n s¸ch Nhµ níc). Râ rµng lµ ®Êu thÇu dùa trªn c¬ së c¹nh tranh gi÷a c¸c nhµ thÇu trªn mäi mÆt cña dù ¸n ®Çu t (tµi chÝnh, kü thuËt, lao ®éng ...) nªn nã thóc ®Èy c¸c c«ng ty t×m c¸ch t¨ng cêng hiÖu qu¶, tr×nh ®é vÒ mäi mÆt. Trùc tiÕp h¬n, qua ®Êu thÇu, chñ ®Çu t sÏ chän ®îc nhµ thÇu cung cÊp s¶n phÈm, dÞch vô víi gi¸ rÎ nhÊt mµ chÊt lîng vÉn ®¶m b¶o. Tøc lµ hiÖu qu¶ sö dông nguån vèn tËp trung trong trêng hîp dïng vèn tõ ng©n s¸ch cña Nhµ níc lµ cao nhÊt. Trong n¨m 1997, nhê ¸p dông ph¬ng thøc ®Êu thÇu trong bèn nhãm dù ¸n ®îc phª duyÖt theo §iÒu lÖ qu¶n lý §Çu t vµ x©y dùng (bao gåm nh÷ng dù ¸n do Nhµ níc c©n ®èi vèn ®Çu t, dù ¸n cña c¸c doanh nghiÖp nhµ níc, dù ¸n do Nhµ níc b¶o l·nh vay vèn vµ dù ¸n sö dông c¸c nguån vèn ODA), tæng vèn ®Çu t thùc ph¶i bá ra chØ b»ng 82% tæng vèn ®Çu t dù to¸n ban ®Çu. Cßn víi c¸c dù ¸n liªn doanh vµ hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh víi níc ngoµi, nhê ®Êu thÇu nªn còng tiÕt kiÖm ®îc trªn 5% tæng vèn ®Çu t. 5 Thø hai, ®Êu thÇu gãp phÇn ®æi míi qu¶n lý hµnh chÝnh Nhµ n íc víi ho¹t ®éng ®Çu t vµ x©y dùng. Tríc tiªn, trong x©y dùng còng nh trong c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c, Nhµ níc qu¶n lý toµn bé, Nhµ níc quyÕt ®Þnh viÖc x©y dùng nh÷ng c«ng tr×nh nµo, vèn bao nhiªu, gi¶i ph¸p kü thuËt nh thÕ nµo, thêi gian bao l©u, ai thi c«ng, vËt t thiÕt bÞ lÊy ë ®©u ... B©y giê, víi c¬ chÕ ®Êu thÇu Nhµ níc chØ cßn qu¶n lý s¶n phÈm cuèi cïng, tøc lµ c«ng tr×nh hoµn chØnh víi chÊt lîng ®¶m b¶o. ViÖc thi c«ng nh thÕ nµo, vËt t mua ë ®©u, thêi gian thi c«ng tõng h¹ng môc vµ ®Æc biÖt lµ tæng sè vèn ®Çu t hay gi¸ cña c«ng tr×nh lµ tïy thuéc vµo tõng nhµ thÇu kh¸c nhau. Tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc vÒ x©y dùng giê ®©y chñ yÕu chuyÓn sang viÖc nghiªn cøu ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch qui chuÈn vÒ x©y dùng ®Ó ®iÒu tiÕt lÜnh vùc nµy. 1.1.4. Mét sè thuËt ng÷ dïng trong ®Êu thÇu: Tríc khi t×m hiÓu c¸c phÇn tiÕp theo cña ®Êu thÇu x©y l¾p, ta cÇn thèng nhÊt c¸ch hiÓu mét sè thuËt ng÷ thêng dïng. Nh÷ng thuËt ng÷ nµy ®îc gi¶i thÝch theo Qui chÕ ®Êu thÇu (ban hµnh kÌm theo NghÞ ®Þnh sè 43/CP ngµy 16/7/1996 cña ChÝnh phñ) vµ §iÒu lÖ qu¶n lý ®Çu t vµ x©y dùng (ban hµnh kÌm theo NghÞ ®Þnh sè 42/CP ngµy 16/7/1996 cña ChÝnh phñ) theo ®ã th×: - "§Êu thÇu" lµ qu¸ tr×nh lùa chän mµ nhµ thÇu ®¸p øng ®îc c¸c yªu cÇu cña bªn mêi thÇu trªn c¬ së c¹nh tranh gi÷a c¸c nhµ thÇu. - "XÐt thÇu" lµ qu¸ tr×nh ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ c¸c hå s¬ dù thÇu ®Ó xÐt chän bªn tróng thÇu. - "Bªn mêi thÇu" lµ chñ ®Çu t hoÆc ®¹i diÖn hîp ph¸p cña chñ ®Çu t cã dù ¸n cÇn ®Êu thÇu. - "Ngêi cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh ®Çu t" lµ: + Héi ®ång qu¶n trÞ hoÆc Ban qu¶n trÞ nÕu vèn ®Çu t thuéc së h÷u cña c«ng ty hoÆc hîp t¸c x·. + Mét sè tæ chøc hoÆc mét c¬ quan Nhµ níc cã thÈm quyÒn hoÆc ®îc uû quyÒn theo LuËt ®Þnh, nÕu vèn ®Çu t lµ vèn Nhµ níc. - "Nhµ thÇu" lµ tæ chøc kinh tÕ cã ®ñ ®iÒu kiÖn vµ cã t c¸ch ph¸p nh©n ®Ó tham gia ®Êu thÇu, nhµ thÇu cã thÓ lµ c¸ nh©n trong trêng hîp ®Êu thÇu tuyÓn chän t vÊn. - "Gãi thÇu" lµ mét phÇn c«ng viÖc cña dù ¸n ®Çu t ®îc ph©n chia theo tÝnh chÊt hoÆc tr×nh tù thùc hiÖn dù ¸n, cã qui m« hîp lý vµ b¶o ®¶m tÝnh ®ång bé cña dù ¸n ®Ó tæ chøc lùa chän nhµ thÇu. Gãi thÇu còng cã thÓ lµ toµn bé dù ¸n. - "T vÊn ®Çu t vµ x©y dùng" lµ ho¹t ®éng ®¸p øng c¸c yªu cÇu vÒ kiÕn thøc kinh nghiÖm chuyªn m«n cho bªn mêi thÇu trong viÖc xem xÐt quyÕt ®Þnh kiÓm tra qu¸ tr×nh chuÈn bÞ ®Çu t vµ thùc hiÖn ®Çu t. - "X©y l¾p" lµ nh÷ng c«ng viÖc cã liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh x©y dùng vµ 6 l¾p ®Æt thiÕt bÞ c¸c c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ... - "VËt t thiÕt bÞ" bao gåm thiÕt bÞ toµn bé hoÆc thiÕt bÞ lÎ, thµnh phÈm, b¸n thµnh phÈm, nguyªn liÖu vµ vËt liÖu. - "S¬ tuyÓn" lµ bíc chän c¸c nhµ thÇu cã ®ñ t c¸ch vµ n¨ng lùc ®Ó tham dù ®Êu thÇu. - "Nép thÇu" lµ thêi h¹n nhËn hå s¬ dù thÇu ®îc qui ®Þnh trong hå s¬ mêi thÇu. - "Më thÇu" lµ thêi ®iÓm tæ chøc më c¸c hå s¬ dù thÇu ®îc qui ®Þnh trong hå s¬ mêi thÇu. - "Danh s¸ch ng¾n" lµ danh s¸ch thu hÑp c¸c nhµ thÇu ®îc lùa chän qua c¸c bíc ®¸nh gi¸ hå s¬ dù thÇu. - "Dù ¸n ®Çu t" lµ mét tËp hîp nh÷ng ®Ò xuÊt vÒ viÖc bá vèn ®Ó t¹o míi, më réng hoÆc c¶i t¹o nh÷ng ®èi tîng nhÊt ®Þnh nh»m ®¹t ®îc sù t¨ng trëng vÒ sè lîng, c¶i tiÕn hoÆc n©ng cao chÊt lîng cña s¶n phÈm hay dÞch vô nµo ®ã trong mét kho¶ng thêi gian x¸c ®Þnh. - "C«ng tr×nh x©y dùng" lµ s¶n phÈm cña c«ng nghÖ x©y l¾p g¾n liÒn víi ®Êt (bao gåm c¶ mÆt níc, mÆt biÓn vµ thÒm lôc ®Þa) ®îc t¹o thµnh b»ng vËt liÖu x©y dùng, thiÕt bÞ vµo lao ®éng. C«ng tr×nh x©y dùng bao gåm mét h¹ng môc hoÆc nhiÒu h¹ng môc c«ng tr×nh n»m trong d©y chuyÒn c«ng nghÖ ®ång bé, hoµn chØnh (cã tÝnh ®Õn viÖc hîp t¸c s¶n xuÊt) ®Ó lµm ra s¶n phÈm cuèi cïng nªu trong dù ¸n. - "Chñ ®Çu t" lµ c¸ nh©n hoÆc tæ chøc cã t c¸ch ph¸p nh©n ®îc giao tr¸ch nhiÖm trùc tiÕp qu¶n lý, sö dông vèn ®Çu t theo qui ®Þnh cña Ph¸p luËt. + §èi víi c¸c dù ¸n ®Çu t sö dông vèn Nhµ níc hoÆc dù ¸n cã cæ phÇn chi phèi hay cæ phÇn ®Æc biÖt cña Nhµ níc th× chñ ®Çu t lµ doanh nghiÖp Nhµ níc (tæng c«ng ty, c«ng ty), c¬ quan Nhµ níc, tæ chøc chÝnh trÞ, tæ chøc chÝnh trÞ - x· héi hoÆc tæ chøc qu¶n lý dù ¸n ®îc ngêi cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh ®Çu t giao tr¸ch nhiÖm trùc tiÕp qu¶n lý sö dông vèn ®©u t. + §èi víi c¸c dù ¸n ®Çu t cña c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ phÇn hoÆc hîp t¸c x·, chñ ®Çu t lµ c«ng ty hoÆc hîp t¸c x·. + §èi víi c¸c dù ¸n ®Çu t cña t nh©n, chñ ®Çu t lµ ngêi së h÷u vèn. + §èi víi c¸c dù ¸n ®Çu t trùc tiÕp cña níc ngoµi, chñ ®Çu t lµ c¸c bªn hîp doanh (®èi víi h×nh thøc hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh); lµ Héi ®ång qu¶n trÞ (®èi víi xÝ nghiÖp liªn doanh); lµ tæ chøc c¸ nh©n ngêi níc ngoµi bá toµn bé vèn ®Çu t (®èi víi xÝ nghiÖp 100% vèn níc ngoµi vµ dù ¸n BOT). - "Tæng møc ®Çu t" lµ tæng møc chi phÝ cÇn thiÕt cho viÖc ®Çu t x©y dùng c«ng tr×nh thuéc dù ¸n ®îc tÝnh to¸n cô thÓ ë giai ®o¹n thiÕt kÕ kü thuËt. Tæng dù to¸n c«ng tr×nh bao gåm nh÷ng kho¶n chi phÝ cã liªn quan ®Õn kh¶o 7 s¸t, thiÕt kÕ, x©y l¾p, mua s¾m thiÕt bÞ, chi phÝ sö dông ®Êt ®ai, ®Òn bï vµ gi¶i phãng mÆt b»ng, chi phÝ kh¸c vµ chi phÝ dù phßng. - "Vèn ®Çu t ®îc quyÕt to¸n" lµ toµn bé chi phÝ hîp ph¸p ®· thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh ®Çu t dù ¸n vµo khai th¸c sö dông. Chi phÝ hîp ph¸p lµ chi phÝ theo ®óng hîp ®ång ®· ký kÕt b¶o ®¶m ®óng chÕ ®é kÕ to¸n cña Nhµ níc vµ ®îc kiÓm to¸n khi cã yªu cÇu cña ngêi cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh ®Çu t. Trong cuèn "§iÒu kiÖn hîp ®ång ®èi víi c«ng tr×nh x©y dùng" do HiÖp héi Quèc tÕ c¸c kü s t vÊn (FIDIC) so¹n th¶o cßn gi¶i thÝch thªm mét sè thuËt ng÷ kh¸c nh: - "Nhµ thÇu phô" lµ ngêi ®îc gäi trong hîp ®ång lµ ngêi thÇu phô cho mét bé phËn c«ng tr×nh hoÆc ngêi mµ mét bé phËn c«ng tr×nh ®îc giao cho thÇu phô víi sù ®ång ý cña kü s vµ nh÷ng ngêi thõa kÕ hîp ph¸p cña ngêi ®ã chø kh«ng ph¶i ngêi ®îc uû quyÒn cña ngêi ®ã. - "Hå s¬ ®Êu thÇu" lµ b¶n chµo gi¸ mµ nhµ thÇu ®Ò nghÞ víi chñ c«ng tr×nh ®Ó thi c«ng vµ hoµn thiÖn c«ng tr×nh vµ söa ch÷a nh÷ng sai sãt theo ®óng nh÷ng qui ®Þnh cña hîp ®ång, nh giÊy chÊp nhËn tróng thÇu ®· chÊp nhËn. - "GiÊy chÊp nhËn tróng thÇu" lµ sù chÊp nhËn chÝnh thøc hå s¬ ®Êu thÇu cña chñ c«ng tr×nh. 1.2. H×nh thøc lùa chän nhµ thÇu, ph¬ng thøc ¸p dông vµ c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n cña chÕ ®é ®Êu thÇu. 1.2.1. H×nh thøc lùa chän nhµ thÇu vµ ph¬ng thøc ¸p dông. Tuú theo c¸ch nh×n nhËn mµ ta cã c¸c h×nh thøc ®Êu thÇu kh¸c nhau. NÕu xem xÐt theo néi dung c¸c c«ng viÖc cÇn thùc hiÖn ®Êu thÇu th× ta cã hai lo¹i lµ ®Êu thÇu dù ¸n (®Êu thÇu trän gãi) vµ ®Êu thÇu theo gãi. Víi h×nh thøc ®Êu thÇu trän gãi chñ ®Çu t cho ®Êu thÇu toµn bé dù ¸n mét lÇn lu«n vµ nhµ thÇu nµo th¾ng cuéc sÏ lµ ngêi thùc hiÖn toµn bé dù ¸n tõ kh©u kh¶o s¸t, thiÕt kÕ cho ®Õn thi c«ng x©y l¾p. Cßn víi h×nh thøc ®Êu thÇu theo gãi th× dù ¸n ®îc chia ra thµnh c¸c gãi thÇu kh¸c nhau, mçi lÇn sÏ ®em ra ®Êu thÇu mét gãi thÇu. Môc ®Ých cña h×nh thøc nµy lµ ®Ó chñ ®Çu t cã thÓ tËn dông ®îc hÕt c¸c thÕ m¹nh vÒ chuyªn m«n kü thuËt, kinh nghiÖm cña tõng nhµ thÇu trªn tõng lÜnh vùc. NÕu c¨n cø trªn ph¹m vi tham gia ®Êu thÇu cña c¸c nhµ thÇu th× ta cã thÓ chia ra ba h×nh thøc lùa chän nhµ thÇu sau ®©y: - §Êu thÇu réng r·i: ®©y lµ h×nh thøc kh«ng h¹n chÕ sè lîng nhµ thÇu tham gia. Bªn mêi thÇu ph¶i th«ng b¸o c«ng khai trªn c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng vµ ghi râ c¸c ®iÒu kiÖn, thêi gian dù thÇu. §èi víi nh÷ng gãi thÇu lín, phøc t¹p vÒ c«ng nghÖ vµ kü thuËt, bªn mêi thÇu ph¶i tiÕn hµnh s¬ tuyÓn ®Ó lùa chän nhµ thÇu cã ®ñ t c¸ch vµ n¨ng lùc tham dù ®Êu thÇu. - §Êu thÇu h¹n chÕ: lµ h×nh thøc ®Êu thÇu mµ bªn mêi thÇu chØ mêi 8 mét sè nhµ thÇu cã kh¶ n¨ng ®¸p øng c¸c yªu cÇu cña hå s¬ mêi thÇu. §©y thêng lµ c¸c c«ng tr×nh cã qui m« lín, c«ng nghÖ - kü thuËt phøc t¹p nªn kh«ng ph¶i nhµ thÇu nµo còng ®ñ kh¶ n¨ng ®¸p øng ®îc c¸c yªu cÇu ®Ò ra. §Ó tiÕt kiÖm thêi gian vµ chi phÝ, bªn mêi thÇu sÏ xem xÐt vµ läc ra mét sè nhµ thÇu cã kh¶ n¨ng ®Ó mêi thÇu. - ChØ ®Þnh thÇu: ®©y lµ h×nh thøc ®Æc biÖt, ®îc ¸p dông theo qui ®Þnh cña §iÒu lÖ qu¶n lý ®Çu t vµ x©y dùng ®èi víi c¸c gãi thÇu sö dông vèn Nhµ níc ®îc phÐp chØ ®Þnh thÇu. Bªn mêi thÇu chØ th¬ng th¶o hîp ®ång víi mét nhµ thÇu do ngêi cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh ®Çu t chØ ®Þnh, nÕu kh«ng ®¹t ®îc yªu cÇu míi th¬ng th¶o víi nhµ thÇu kh¸c. VÒ ph¬ng thøc ¸p dông c¸c h×nh thøc lùa chän nhµ thÇu ta cã c¸c ph¬ng thøc sau ®©y (theo qui chÕ ®Çu t). - §Êu thÇu mét tói hå s¬ (mét phong b×): khi dù thÇu theo ph¬ng thøc nµy, nhµ thÇu cÇn nép nh÷ng ®Ò xuÊt vÒ kü thuËt, tµi chÝnh, gi¸ bá thÇu vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸c trong mét tói hå s¬ chung. - §Êu thÇu hai tói hå s¬ (hai phong b×): khi dù thÇu theo ph¬ng thøc nµy, nhµ thÇu cÇn nép nh÷ng ®Ò xuÊt vÒ kü thuËt vµ ®Ò xuÊt vÒ tµi chÝnh trong tõng tói hå s¬ riªng vµo cïng mét thêi ®iÓm. Tói hå s¬ ®Ò xuÊt vÒ kü thuËt sÏ ®îc xem xÐt tríc ®Ó ®¸nh gi¸ xÕp h¹ng. Nhµ thÇu ®îc xÕp h¹ng thø nhÊt vÒ kü thuËt sÏ ®îc xem xÐt tiÕp tói hå s¬ vÒ tµi chÝnh. Trêng hîp nhµ thÇu kh«ng ®¸p øng ®îc c¸c yªu cÇu vÒ tµi chÝnh vµ c¸c ®iÒu kiÖn cña hîp ®ång, bªn mêi thÇu ph¶i xin ý kiÕn cña ngêi cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh ®Çu t, nÕu ®îc chÊp thuËn míi ®îc mêi nhµ thÇu tiÕp theo ®Ó xem xÐt. - §Êu thÇu hai giai ®o¹n: ph¬ng thøc nµy ¸p dông cho nh÷ng dù ¸n lín, phøc t¹p vÒ c«ng nghÖ vµ kü thuËt hoÆc dù ¸n thuéc d¹ng ch×a khãa trao tay. Trong qu¸ tr×nh xem xÐt, chñ ®Çu t cã ®iÒu kiÖn hoµn thiÖn yªu cÇu vÒ mÆt c«ng nghÖ, kü thuËt vµ c¸c ®iÒu kiÖn tµi chÝnh cña hå s¬ mêi thÇu. + Giai ®o¹n thø nhÊt: c¸c nhµ thÇu nép ®Ò xuÊt vÒ kü thuËt vµ ph¬ng ¸n tµi chÝnh s¬ bé (cha cã gi¸) ®Ó bªn mêi thÇu xem xÐt vµ th¶o luËn cô thÓ víi tõng nhµ thÇu nh»m thèng nhÊt vÒ yªu cÇu vµ tiªu chuÈn kü thuËt ®Ó nhµ thÇu chÝnh thøc chuÈn bÞ vµ nép ®Ò xuÊt kü thuËt cña m×nh. + Giai ®o¹n thø hai: bªn mêi thÇu mêi c¸c nhµ thÇu tham gia trong giai ®o¹n thø nhÊt nép ®Ò xuÊt kü thuËt ®· ®îc bæ sung hoµn chØnh trªn cïng mét mÆt b»ng kü thuËt vµ ®Ò xuÊt ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn vÒ tµi chÝnh, tiÕn ®é thùc hiÖn, ®iÒu kiÖn hîp ®ång, gi¸ bá thÇu ®Ó ®¸nh gi¸ vµ xÕp h¹ng. - Chµo hµng c¹nh tranh: ph¬ng thøc nµy chØ ¸p dông cho nh÷ng gãi thÇu mua s¾m vËt t thiÕt bÞ cã qui m« nhá vµ ®¬n gi¶n. Mçi gãi thÇu ph¶i cã Ýt nhÊt ba b¶n chµo gi¸ cña ba nhµ thÇu kh¸c nhau trªn c¬ së yªu cÇu cña bªn mêi thÇu. Nhµ thÇu ®¸p øng yªu cÇu vµ cã gi¸ bá thÇu ®îc ®¸nh gi¸ thÊp nhÊt sÏ ®îc xem xÐt trao hîp ®ång. 9 - Mua s¾m trùc tiÕp: ph¬ng thøc nµy ®îc ¸p dông trong trêng hîp ngêi cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh ®Çu t cho phÐp ®èi víi c¸c lo¹i vËt t thiÕt bÞ cã nhu cÇu gÊp, ®Ó hoµn thµnh dù ¸n mµ tríc ®ã c¸c lo¹i vËt t thiÕt bÞ nµy ®· ®îc tiÕn hµnh ®Êu thÇu vµ ®îc ngêi cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh ®Çu t cho phÐp thùc hiÖn. - Giao thÇu trùc tiÕp: lµ ph¬ng thøc chän ngay mét nhµ thÇu cã ®é tin cËy cao ®Ó xem xÐt th¬ng th¶o hîp ®ång. Ph¬ng thøc nµy chØ ®îc ¸p dông ®èi víi nh÷ng gãi thÇu cã qui m« nhá díi 500 triÖu ®ång vµ c¸c gãi thÇu ®îc Thñ tíng ChÝnh phñ cho phÐp chØ ®Þnh thÇu. Trêng hîp nhµ thÇu ®îc chØ ®Þnh kh«ng ®¸p øng ®îc víi yªu cÇu cña bªn mêi thÇu th× chñ ®Çu t ®îc quyÒn kiÕn nghÞ víi ngêi cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh ®Çu t xem xÐt thay ®æi nhµ thÇu kh¸c ®Ó th¬ng th¶o hîp ®ång. - Tù lµm: ph¬ng thøc nµy chØ ®îc ¸p dông víi c¸c c«ng tr×nh theo qui ®Þnh cña §iÒu lÖ qu¶n lý ®Çu t vµ x©y dùng cho phÐp. 1.2.2. C¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n cña chÕ ®é ®Êu thÇu: Còng nh bÊt cø mét ph¬ng thøc kinh doanh nµo kh¸c, h×nh thøc kinh doanh theo chÕ ®é ®Êu thÇu còng ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh cÇn ph¶i ®îc tu©n thñ ®Ó ®¹t ®îc hiÖu qu¶ cao. Nh÷ng nguyªn t¾c nµy chi phèi c¶ chñ ®Çu t (bªn mêi thÇu) lÉn c¸c bªn tham dù ®Êu thÇu. - Nguyªn t¾c c«ng b»ng: nguyªn t¾c nµy thÓ hiÖn quyÒn b×nh ®¼ng nh nhau cña c¸c nhµ thÇu tham gia ®Êu thÇu. Bªn mêi thÇu ph¶i ®èi xö mét c¸ch c«ng b»ng víi mäi nhµ thÇu. C¸c nhµ thÇu ph¶i ®îc b×nh ®¼ng vÒ c¸c th«ng tin cung cÊp tõ phÝa chñ ®Çu t, ®îc tr×nh bµy mét c¸ch kh¸ch quan c¸c ý kiÕn cña m×nh trong qu¸ tr×nh chuÈn bÞ hå s¬ còng nh trong buæi mêi thÇu. - Nguyªn t¾c bÝ mËt: Nguyªn t¾c nµy ®ßi hái chñ ®Çu t ph¶i gi÷ bÝ mËt møc gi¸ dù kiÕn cña m×nh cho c«ng tr×nh ®Êu thÇu, còng nh gi÷ bÝ mËt c¸c ý kiÕn trao ®æi cña c¸c nhµ thÇu víi chñ ®Çu t trong qu¸ tr×nh chuÈn bÞ hå s¬ dù thÇu. Môc ®Ých cña nguyªn t¾c nµy nh»m tr¸nh nh÷ng thiÖt h¹i cho chñ ®Çu t trong trêng hîp gi¸ dù thÇu thÊp h¬n gi¸ dù kiÕn hay g©y ra sù thiÖt h¹i cho mét bªn dù thÇu nµo ®ã do bÞ lé th«ng tin cho mét bªn kh¸c. - Nguyªn t¾c c«ng khai: nguyªn t¾c nµy yªu cÇu trõ nh÷ng c«ng tr×nh ®Æc biÖt thuéc bÝ mËt quèc gia, nh÷ng c«ng tr×nh cßn l¹i ®Òu ph¶i ®¶m b¶o c«ng khai c¸c th«ng tin cÇn thiÕt trong khi gäi thÇu vµ trong giai ®o¹n më thÇu. Môc ®Ých cña nã còng lµ nh»m thùc hiÖn nguyªn t¾c c«ng b»ng vµ thu hót ®îc nhiÒu h¬n c¸c nhµ thÇu tham gia ®Êu thÇu, n©ng cao chÊt lîng cña cuéc ®Êu thÇu. - Nguyªn t¾c cã n¨ng lùc: nã ®ßi hái chñ ®Çu t còng nh c¸c bªn dù thÇu ph¶i cã n¨ng lùc thùc tÕ vÒ kinh tÕ, kü thuËt ®Ó thùc hiÖn nh÷ng ®iÒu ®· cam kÕt khi ®Êu thÇu. Nguyªn t¾c nµy ®îc ®Æt ra ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng thiÖt h¹i do viÖc chñ ®Çu t hay bªn nhµ thÇu kh«ng ®ñ nguån lùc ®Ó thùc hiÖn c¸c cam kÕt cña m×nh, 10 lµm vì tÝnh hiÖu qu¶ cña c¬ chÕ ®Êu thÇu, g©y tèn kÐm cho Nhµ níc. - Nguyªn t¾c b¶o ®¶m c¬ së ph¸p lý: c¸c bªn tham gia ®Êu thÇu ph¶i tu©n thñ nghiªm chØnh c¸c qui ®Þnh cña Nhµ níc vÒ néi dung vµ tr×nh tù ®Êu thÇu. NÕu kh«ng ®¶m b¶o yªu cÇu nµy, c¬ quan ®Çu t vµ c¬ quan qu¶n lý ®Çu t sÏ cã quyÒn kiÕn nghÞ huû bá dù thÇu. 1.3. C¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn ®Êu thÇu x©y l¾p. 1.3.1. C¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ: Chóng ta ®Òu biÕt ®Êu thÇu lµ mét h×nh thøc c¹nh tranh c«ng khai trªn thÞ trêng x©y dùng, nÕu kh«ng cã c¬ chÕ thÞ trêng th× ch¾c h¼n ngµnh x©y dùng còng kh«ng cÇn h×nh thøc ®Êu thÇu. H¬n n÷a trong qu¸ tr×nh ®æi míi th× thÊt b¹i vµ vÊp v¸p lµ ®iÒu khã tr¸nh, thËm chÝ ®«i khi ph¶i tr¶ gi¸ rÊt ®¾t ®Ó häc ®îc mét bµi "vì lßng" cña kinh tÕ thÞ trêng. Muèn tiÕn nhanh lªn phÝa tríc theo ®Þnh híng ®· ®Þnh th× cÇn ph¶i x¸c ®Þnh ®óng vai trß vµ vÞ trÝ cña m×nh. Nh×n l¹i qu¸ khø víi th¸i ®é phª ph¸n mét c¸ch kh¸ch quan, ®Ó tõ ®ã ®a ra ph¬ng híng vµ gi¶i ph¸p nh»m t¨ng hiÖu qu¶ cña viÖc ¸p dông chÕ ®é ®Êu thÇu. C¬ chÕ míi ph¸t huy quyÒn chñ ®éng s¸ng t¹o cña c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ c¬ së trªn hÇu hÕt mäi ph¬ng diÖn: tµi chÝnh, vËt t thiÕt bÞ, lao ®éng ... TÊt c¶ ®Òu t¹o cho doanh nghiÖp cã quyÒn tù chñ trong s¶n xuÊt kinh doanh. CÊp trªn kh«ng can thiÖp qu¸ s©u vµo néi bé cña tõng doanh nghiÖp mµ chØ ®Þnh híng vµ qu¶n lý chung ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. ChÝnh v× vËy cïng víi sù ph¸t triÓn chung, c¸c doanh nghiÖp trong x©y dùng còng tõng bíc chuyÓn ®æi, tuy r»ng chËm trÔ so víi c¸c ngµnh kh¸c nhng ®· phÇn nµo kh¼ng ®Þnh ®îc vÞ trÝ cña m×nh trong bíc chuyÓn ®æi chung. Nh÷ng n¨m tíi ®©y, theo chiÕn lîc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi dµi h¹n cña ®Êt níc, lÜnh vùc kÕt cÊu h¹ tÇng s¶n xuÊt ph¶i cã nh÷ng thay ®æi c¨n b¶n, ®Ó t¹o tiÒn ®Ò cÇn thiÕt cho toµn bé nÒn kinh tÕ "cÊt c¸nh" theo qui luËt chung cña sù ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt. §iÒu nµy cã nghÜa trong thêi gian tíi, viÖc tiÕp tôc ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ cÇn t¨ng c êng ®Çu t c¬ b¶n, c¸c ®Çu mèi giao lu víi níc ngoµi cÇn ®îc chó träng ®Æc biÖt. ChÝnh v× vËy chÕ ®é ®Êu thÇu cµng ph¶i ®îc quan t©m vµ thùc hiÖn nghiªm tóc. VÊn ®Ò ph©n c«ng, ph©n cÊp vÉn lµ ®iÒu ph¶i tiÕp tôc gi¶i quyÕt, phÇn ®«ng c¸c doanh nghiÖp x©p l¾p cha vît ra khái t×nh tr¹ng khã kh¨n khi chuyÓn sang h¹ch to¸n kinh doanh, ®Æc biÖt lµ khi bíc vµo chÕ ®é ®Êu thÇu. Trong bèi c¶nh chung ®ã, viÖc x¸c ®Þnh ph¬ng híng s¶n xuÊt kinh doanh hîp lý, ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý doanh nghiÖp Nhµ níc vÉn lµ nhiÖm vô mµ hÇu hÕt c¸c nhµ qu¶n lý ph¶i tr¨n trë vµ t×m gi¶i ph¸p. MÆt kh¸c ngµnh x©y l¾p còng ph¶i t¹o cho m×nh mét c¬ chÕ qu¶n lý v÷ng m¹nh, ®Ó ®¶m ®¬ng ®îc nhiÖm vô tríc m¾t vµ trong t¬ng lai, c¬ chÕ ®ã ®ßi hái ph¶i thóc ®Èy viÖc thùc hiÖn chÕ ®é ®Êu thÇu cã hiÖu qu¶ vµ 11 kh¼ng ®Þnh ®îc ®Êu thÇu lµ c«ng cô, ph¬ng tiÖn ®Ó hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý cña ngµnh. 1.3.2. ThÞ trêng vµ c¹nh tranh trªn thÞ trêng: X©y l¾p lµ mét ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt ®Æc biÖt cña x· héi, chiÕm vÞ trÝ quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Thùc chÊt cña ho¹t ®éng x©y l¾p ®ã lµ qu¸ tr×nh ®Çu t, qu¸ tr×nh sö dông vèn vµ lao ®éng ®Ó t¹o ra s¶n phÈm lµ nh÷ng c«ng tr×nh cho thÞ trêng víi lîi nhuËn tèi u trong khu«n khæ luËt ph¸p cho phÐp. Ho¹t ®éng x©y l¾p ®îc duy tr× ph¸t triÓn kh«ng chØ vÒ qui m« mµ c¶ vÒ c¬ cÊu tr×nh ®é. Do ®ã khi thùc hiÖn chÕ ®é ®Êu thÇu ®Ó x©y dùng c¸c c«ng tr×nh th× Ýt nhiÒu lµm khuynh ®¶o thÞ trêng nãi chung vµ thÞ trêng x©y l¾p nãi riªng. B¶n chÊt cña nã lµ thÞ trêng phøc t¹p, th× nay ¸p dông chÕ ®é ®Êu thÇu nã l¹i cµng phøc t¹p h¬n, ®iÒu ®ã t¸c ®éng nhiÒu mÆt ®Õn ®Êu thÇu x©y l¾p. ®Çu t. - ThÞ trêng lµ c¬ së quan träng ®Ó h×nh thµnh c¬ cÊu x©y l¾p vµ c¬ cÊu - Lµ ®iÓm khëi ®Çu vµ còng lµ ®iÓm kÕt thóc cña c«ng t¸c x©y l¾p tøc lµ nã t¸c ®éng tõ ®Çu vµo ®Õn ®Çu ra cña qu¸ tr×nh thi c«ng. - ThÞ trêng lµ n¬i ®Ò ra c¸c nhu cÇu cho ®Êu thÇu vµ lµ môc tiªu phôc vô cho viÖc thùc hiÖn tæ chøc ®Êu thÇu. - ThÞ trêng còng lµ n¬i kiÓm nghiÖm tÝnh phï hîp cña viÖc thùc hiÖn chÕ ®é ®Êu thÇu, nã sÏ tù ®µo th¶i nh÷ng mÆt kh«ng hîp lý, yÕu kÐm vµ kÝch thÝch ®æi míi n©ng cao hiÖu qu¶ cña nh÷ng mÆt tÝch cùc trong ®Êu thÇu. - Do vËy thÞ trêng lµ ®éng lùc, lµ m«i trêng, lµ ®iÒu kiÖn kh¼ng ®Þnh cho viÖc thùc hiÖn chÕ ®é ®Êu thÇu. - ThÞ trêng kh«ng ph¶i hoµn toµn t¸c ®éng trùc tiÕp vµ tù ph¸t tíi x©y dùng c¬ b¶n mµ lµ th«ng qua sù ®iÒu tiÕt cña chÝnh s¸ch vÜ m«. V× vËy, Nhµ níc ph¶i cã chÝnh s¸ch hîp lý th× míi t¸c ®éng tèt tíi c¶ thÞ trêng vµ viÖc thùc hiÖn ®Êu thÇu. §Æc biÖt hiÖn nay nhu cÇu trªn thÞ trêng x©y l¾p rÊt lín, ®ßi hái s¶n phÈm x©y l¾p ®îc t¹o ra cã nh÷ng tiªu chuÈn nhÊt ®Þnh do vËy ®Êu thÇu lµ h×nh thøc ®îc thÞ trêng chÊp nhËn víi ®iÒu kiÖn cao nhÊt. §iÓm quan träng nhÊt cña thÞ trêng lµ tÝnh kh«ng æn ®Þnh, nhÊt lµ thÞ trêng x©y dùng c¬ b¶n. C¸c yÕu tè cung - cÇu, gi¸ c¶ lªn xuèng thÊt thêng theo thêi vô. Nh÷ng yÕu tè nµy chiÕm tû lÖ rÊt lín trong viÖc ®Çu t vµ viÖc x¸c ®Þnh gi¸ dù thÇu, do ®ã cã thÓ kÕt luËn r»ng thÞ trêng lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh ®Õn viÖc cã hay kh«ng nh»m thùc hiÖn chÕ ®é ®Êu thÇu trong x©y l¾p. Cã thÞ trêng tøc lµ cã c¹nh tranh. C¹nh tranh lµ hiÖn tîng tù nhiªn cña kinh tÕ thÞ trêng, c¹nh tranh lµ ®éng lùc kÝch thÝch sù ph¸t triÓn cña thÞ trêng, nhê cã c¹nh tranh th× ®Êu thÇu míi chän lùa ®îc nhµ thÇu ®¹t yªu cÇu cao nhÊt. Nhng chóng ta ph¶i kÓ ®Õn mÆt tr¸i cña nã lµ trong kinh tÕ thÞ tr êng, ®ã lµ lîi nhuËn võa lµ môc tiªu võa lµ ®ßn bÈy cho mäi ho¹t ®éng kinh doanh. Do vËy, c¸i khã cña mäi cuéc ®Êu thÇu lµ ph¶i chän lùa ®îc nhµ thÇu nµo ®a ra 12 ph¬ng ¸n hîp lý trªn mäi ph¬ng diÖn. Bëi v× c¹nh tranh trªn thÞ trêng lu«n lµ vÊn ®Ò thêi sù, ®îc gi¶i quyÕt trong tõng thêi kú víi c¸c biÖn ph¸p cÊp b¸ch, khi mµ viÖc lùa chän c¸c gi¶i ph¸p ®a ra kh«ng cã hiÖu lùc th× thÞ trêng sÏ mÊt æn ®Þnh mét c¸ch râ rÖt. Tuy nhiªn nh©n tè thÞ trêng vµ c¹nh tranh trªn thÞ trêng, ®Æc biÖt trong thÞ trêng x©y l¾p, cßn ph¶i nghiªn cøu vµ ®iÒu chØnh nhiÒu. Song b»ng c¸ch gi¶i quyÕt cña m×nh trong thùc tÕ, th«ng qua chÕ ®é ®Êu thÇu, sÏ t×m ®îc gi¶i ph¸p tèt nhÊt ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho nã ph¸t triÓn h¬n. 1.3.3. Vèn ®Çu t cho x©y dùng c¬ b¶n: Trong c¬ chÕ cò, tµi chÝnh quèc gia vµ tµi chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp quèc doanh kh«ng t¸ch biÖt nhau. Ng©n s¸ch Nhµ níc bï ®¾p c¸c kho¶n lç cña doanh nghiÖp quèc doanh vµ thu phÇn lîi nhuËn cña chóng. Do ®ã hÇu hÕt c¸c c«ng tr×nh x©y dùng ®Òu do Nhµ níc nu«i, lç Nhµ níc bï, c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ c¬ së chØ biÕt lµm, thiÕu th× kªu, hÕt viÖc th× nghØ hëng l¬ng, vµ còng tõ ®©y n¶y sinh ra nhiÒu biÓu hiÖn tiªu cùc, xuÊt hiÖn h×nh thøc "lç thËt, l·i gi¶".. C¬ chÕ tù chñ vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm ®· kh¬i dËy mäi tiÒm n¨ng, t¹o ®µ cho sù n¨ng ®éng v¬n lªn vµ thùc sù ®i vµo h¹ch to¸n kinh doanh ®èi víi c¸c doanh nghiÖp. Ng©n s¸ch Nhµ níc ®· gi¶m ®¸ng kÓ c¸c kho¶n bï lç, ®ång thêi t¨ng cêng c¸c kho¶n chi tr¶ nî níc ngoµi vµ dù tr÷ quèc gia, v× vËy vèn ®Çu t cho x©y dùng c¬ b¶n cßn bÞ h¹n chÕ bëi nhiÒu mÆt. ViÖc sö dông vèn ®Çu t hiÖn nay ®· ¶nh hëng kh«ng Ýt ®Õn viÖc thùc hiÖn chÕ ®é ®Êu thÇu. Mét khi doanh nghiÖp ®· tù ®i vµo h¹ch to¸n kinh doanh th× trong ®Êu thÇu vèn ®Çu t cµng ph¶i ®îc quan t©m tÝch cùc. Bëi nÕu kh«ng x¸c ®Þnh ®îc vèn ®Çu t cho c«ng tr×nh lÊy tõ nguån nµo th× kh«ng thÓ tiÕn hµnh ®Êu thÇu ®îc. Nh©n tè nµy ®ßi hái: - PhÝa Nhµ níc (chñ ®Çu t) ph¶i x¸c ®Þnh ®îc nguån vèn ®Çu t: + Vay níc ngoµi &viÖn trî níc ngoµi. + LÊy tõ ng©n s¸ch Nhµ níc. + Vèn huy ®éng (huy ®éng cña t nh©n). + Vèn vay ng©n hµng. + Vèn tù cã (liªn doanh, liªn kÕt). - PhÝa doanh nghiÖp (nhµ thÇu): ph¶i ®¸nh gi¸ ®óng n¨ng lùc tµi chÝnh cña m×nh, ph¶i tù kh¼ng ®Þnh m×nh, tøc lµ tù ®i vµo h¹ch to¸n kinh doanh, ph¶i tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ c¸c chi phÝ, ph¶i ®¶m b¶o ®îc thu - chi c©n ®èi, lµm ®îc nh vËy t¹o ra ®îc c¬ së v÷ng ch¾c ®Ó tham dù ®Êu thÇu. VËy vèn ®Çu t võa lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt, võa lµ ph¬ng tiÖn thùc hiÖn vµ lµ môc tiªu hµng ®Çu cña bÊt cø mét cuéc ®Êu thÇu nµo. 1.3.4. Nh©n tè khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ: Trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ hiÖn nay, chóng ta kh«ng thÓ m·i m·i dïng lao ®éng thñ c«ng hay m¸y mãc cò kü mµ ph¶i tiÕn theo sù ph¸t triÓn cña 13 khoa häc thêi ®¹i, h¬n n÷a ngµnh x©y dùng c¬ b¶n giê ®©y cßn ®ßi hái khoa häc kü thuËt ë møc ngang tÇm víi thÕ giíi ®Ó phôc vô trong c«ng tr×nh cã qui m« lín vµ c«ng nghÖ phøc t¹p. Do ®ã khoa häc kü thuËt c«ng nghÖ lµ mét chØ tiªu c¬ b¶n trong qu¸ tr×nh xÐt thÇu. ViÖc sö dông khoa häc kü thuËt vµo x©y l¾p sÏ cho phÐp gi¶m ®îc ®¸ng kÓ khèi lîng lao ®éng thñ c«ng, n©ng cao ®îc n¨ng suÊt vµ chÊt lîng c«ng tr×nh, ®Æc biÖt lµ gi¶m chi phÝ trong x©y l¾p. Nh vËy nh©n tè khoa häc kü thuËt t¹o kh¶ n¨ng c¹nh tranh cho nhµ thÇu mét c¸ch ®¾c lùc, nh»m dÉn nhµ thÇu ®Õn gÇn víi kh¶ n¨ng th¾ng thÇu lín nhÊt. 1.3.5. Nh©n tè th«ng tin: Th«ng tin cÇn thiÕt cho mäi ho¹t ®éng x· héi. Trong ®Êu thÇu th× lîng th«ng tin ph¶i xö lý rÊt nhiÒu. Th«ng tin gióp nhµ thÇu hiÓu râ vÒ c«ng tr×nh mµ m×nh ®ang tranh giµnh hîp ®ång, th«ng tin t¹o ®iÒu kiÖn cho nhµ thÇu biÕt ®îc nh÷ng ®èi thñ ®ang c¹nh tranh víi m×nh ... vµ ®iÒu ®¸ng quan t©m h¬n c¶ lµ cã th«ng tin, th× viÖc lËp hå s¬ dù thÇu míi t¹o ®îc c¬ së tróng thÇu. §èi víi chñ ®Çu t, th«ng tin lµ c¬ së phôc vô cho viÖc xÐt chän nhµ thÇu cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn hîp ®ång. HiÖn nay, phÇn lín c¸c c«ng tr×nh trªn h¹n ng¹ch ®Òu cã ®Çu t tõ níc ngoµi vµ h×nh thøc b¾t buéc lµ ph¶i ®Êu thÇu quèc tÕ, do ®ã lîng th«ng tin quèc tÕ ph¶i ®¶m b¶o kÞp thêi, nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho phÝa ViÖt Nam thuËn lîi trong c«ng t¸c ngo¹i giao vµ ®µm ph¸n. 1.3.6. C¸c nh©n tè kh¸c: Ngoµi nh÷ng nh©n tè c¬ b¶n trªn th× nh©n tè tr×nh ®é qu¶n lý, tr×nh ®é c¸n bé c«ng nh©n viªn ... ¶nh hëng rÊt lín ®Õn viÖc thùc hiÖn chÕ ®é ®Êu thÇu. Sèng trong c¬ chÕ thÞ trêng mµ kh«ng cã qu¶n lý th× ho¹t ®éng kinh doanh khã cã thÓ mang l¹i hiÖu qu¶, h¬n n÷a tr×nh ®é qu¶n lý vµ tr×nh ®é chuyªn m«n cña c¸n bé vµ c«ng nh©n viªn lµ ®iÒu kiÖn ®Ó xÐt thÇu. Trªn ®©y lµ c¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn chÕ ®é ®Êu thÇu, mçi nh©n tè cã ¶nh hëng ë nh÷ng møc ®é kh¸c nhau, nhng nh©n tè nµo còng ®Òu cã tÝnh hai mÆt: ¶nh hëng tiªu cùc vµ ¶nh hëng tÝch cùc. Do ®ã khi thùc hiÖn chÕ ®é ®Êu thÇu cÇn ph¶i chó träng ph©n tÝch vµ quan t©m ®Õn tÊt c¶ mäi nh©n tè, v× c¸c nh©n tè nµy cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau, hç trî cho nhau, nh©n tè nµy lµm c¬ së cho nh©n tè kia ph¸t triÓn, vµ môc ®Ých lµ thóc ®Èy viÖc thùc hiÖn chÕ ®é ®Êu thÇu ë ViÖt Nam cã hiÖu qu¶. 1.4. Néi dung c¬ b¶n cña tæ chøc ®Êu thÇu vµ dù thÇu. 1.4.1. §iÒu kiÖn mêi thÇu, dù thÇu vµ qui tr×nh tæ chøc ®Êu thÇu: §iÒu kiÖn mêi thÇu vµ dù thÇu ®èi víi bªn mêi thÇu vµ c¸c nhµ thÇu ®îc qui ®Þnh cô thÓ trong qui chÕ ®Êu thÇu, yªu cÇu vÒ c¸c vÊn ®Ò ®ã ®îc cô thÓ hãa nh sau: 1.4.1.1. §iÒu kiÖn mêi thÇu: 14 §iÒu kiÖn mêi thÇu ®ßi hái bªn mêi thÇu ph¶i chuÈn bÞ ®Çy ®ñ c¸c hå s¬ sau ®©y: - Thø nhÊt lµ v¨n b¶n quyÕt ®Þnh ®Çu t hoÆc giÊy phÐp ®Çu t cña cÊp cã thÈm quyÒn. Theo nh qui ®Þnh trong §iÒu lÖ qu¶n lý ®Çu t vµ x©y dùng ban hµnh kÌm theo NghÞ ®Þnh 42/CP cña ChÝnh phñ ngµy 16/7/1996 th× c¸c dù ¸n ®Çu t sö dông vèn Nhµ níc ph¶i cã quyÕt ®Þnh ®Çu t cña ngêi cã thÈm quyÒn tríc khi thùc hiÖn ®Çu t. Néi dung cña quyÕt ®Þnh ®Çu t bao gåm: a/ X¸c ®Þnh chñ ®Çu t vµ h×nh thøc qu¶n lý dù ¸n. b/ X¸c ®Þnh ®Þa ®iÓm, diÖn tÝch ®Êt sö dông. c/ C«ng suÊt thiÕt kÕ. d/ Tæng møc ®Çu t vµ nguån vèn sö dông. e/ Ph¬ng thøc thùc hiÖn dù ¸n. f/ Thêi gian x©y dùng vµ c¸c mèc tiÕn ®é chÝnh. Víi c¸c dù ¸n ®Çu t kh«ng sö dông vèn Nhµ níc th× chñ ®Çu t ®îc cÊp giÊy phÐp ®Çu t. Néi dung cña giÊy phÐp ®Çu t do Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t qui ®Þnh: - Thø hai lµ bªn mêi thÇu ph¶i cã kÕ ho¹ch ®Êu thÇu ®îc phª duyÖt. Néi dung cña kÕ ho¹ch ®Êu thÇu dù ¸n gåm: a/ Ph©n chia dù ¸n thµnh c¸c gãi thÇu. b/ ¦íc tÝnh gi¸ cña tõng gãi thÇu. c/ H×nh thøc lùa chän nhµ thÇu vµ ph¬ng thøc ¸p dông. d/ Thêi gian tæ chøc ®Êu thÇu cho tõng gãi thÇu. e/ Ph¬ng thøc thùc hiÖn hîp ®ång. f/ Thêi gian thùc hiÖn hîp ®ång. - Thø ba lµ ph¶i cã hå s¬ mêi thÇu (trêng hîp s¬ tuyÓn ph¶i cã hå s¬ s¬ tuyÓn). Bé hå s¬ mêi thÇu gåm: a/ Th mêi thÇu (nÕu cã s¬ tuyÓn), hoÆc th«ng b¸o mêi thÇu (nÕu kh«ng cã s¬ tuyÓn). b/ MÉu ®¬n dù thÇu. c/ ChØ dÉn ®èi víi nhµ thÇu. d/ Hå s¬ thiÕt kÕ kü thuËt kÌm theo b¶n tiªn lîng vµ chØ dÉn kü thuËt. e/ TiÕn ®é thi c«ng. f/ §iÒu kiÖn chung vµ ®iÒu kiÖn cô thÓ cña hîp ®ång. g/ B¶o l·nh dù thÇu. h/ MÉu tháa thuËn hîp ®ång. 15 i/ B¶o l·nh thùc hiÖn hîp ®ång. 1.4.1.2. §iÒu kiÖn dù thÇu: §iÒu kiÖn dù thÇu ®èi víi nhµ thÇu tham gia dù thÇu lµ: Bªn dù thÇu ph¶i cã giÊy phÐp kinh doanh hoÆc ®¨ng ký hµnh nghÒ. §iÒu kiÖn nµy nh»m ®¶m b¶o r»ng nhµ thÇu lµ mét tæ chøc kinh doanh hîp ph¸p. Cã ®ñ n¨ng lùc vÒ kü thuËt vµ tµi chÝnh ®¸p øng yªu cÇu ®· ®îc nªu trong hå s¬ mêi thÇu. §iÒu kiÖn nµy lµ tÊt nhiªn v× môc tiªu cña ®Êu thÇu lµ lùa chän ®îc nhµ thÇu ®¸p øng tèt c¸c yªu cÇu cña chñ ®Çu t. NÕu nh nhµ thÇu kh«ng cã ®ñ kh¶ n¨ng vÒ kü thuËt vµ tµi chÝnh th× viÖc tham gia dù thÇu còng chØ g©y tèn kÐm thªm mµ th«i. Nhµ thÇu ph¶i cã hå s¬ dù thÇu hîp lÖ vµ chØ ®îc tham gia mét ®¬n dù thÇu trong mét gãi thÇu, dï lµ ®¬n ph¬ng hay liªn doanh dù thÇu. Mét b¶n hå s¬ dù thÇu x©y l¾p bao gåm: a/ §¬n dù thÇu. b/ B¶n sao ®¨ng ký kinh doanh vµ chøng chØ nghÒ nghiÖp. c/ Tµi liÖu giíi thiÖu n¨ng lùc nhµ nhÇu. d/ BiÖn ph¸p thi c«ng tæng thÓ vµ biÖn ph¸p thi c«ng chi tiÕt c¸c h¹ng môc c«ng t×nh. e/ Tæ chøc thi c«ng vµ tiÕn ®é thùc hiÖn hîp ®ång. f/ B¶n dù to¸n gi¸ dù thÇu. g/ B¶n l·nh dù thÇu. 1.4.1.3. Qui tr×nh tæ chøc ®Êu thÇu vµ dù thÇu: a/ Qui tr×nh tæ chøc ®Êu thÇu vµ dù thÇu trong níc. ViÖc tæ chøc ®Êu thÇu vµ dù thÇu trong níc ®îc thùc hiÖn theo qui tr×nh sau: (1) Chñ ®Çu t ph¶i hoµn tÊt c¸c c«ng viÖc: - Hoµn tÊt c¸c thñ tôc chuÈn bÞ ®Çu t (hå s¬ thiÕt kÕ vµ dù to¸n ®îc duyÖt, gi¶i phãng mÆt b»ng, xin giÊy phÐp sö dông ®Êt vµ giÊy phÐp x©y dùng, b¶o ®¶m vÒ vèn vµ tÝnh gi¸ xÐt thÇu). - ChuÈn bÞ hå s¬ mêi thÇu (th«ng b¸o ®Êu thÇu, híng dÉn ®Êu thÇu, ®iÒu kiÖn cô thÓ cña hîp ®ång, yªu cÇu kü thuËt cña c«ng tr×nh, mÉu ®¬n dù thÇu, mÉu b¶o l·nh dù thÇu ...). (2) §¨ng ký tæ chøc ®Êu thÇu: Chñ ®Çu t ®¨ng ký tæ chøc ®Êu thÇu víi c¬ quan chñ qu¶n ®Çu t vµ c¬ quan Nhµ níc qu¶n lý vÒ x©y dùng c¬ b¶n. (3) Th«ng b¸o mêi thÇu: Néi dung vµ ph¬ng thøc th«ng b¸o tuú thuéc vµo lùa chän cña chñ ®Çu t, ¸p dông ph¬ng thøc ®Êu thÇu h¹n chÕ hay ®Êu thÇu 16 réng r·i. (4)KiÓm tra ®iÒu kiÖn: Chñ ®Çu t kiÓm tra s¬ bé c¸c ®¬n vÞ dù thÇu, chñ yÕu lµ vÒ mÆt ph¸p lý, kh¶ n¨ng kinh tÕ, kü thuËt cña c¸c ®¬n vÞ dù thÇu. (5) GÆp gì s¬ bé: Chñ ®Çu t tæ chøc tiÕp xóc s¬ bé víi c¸c ®¬n vÞ dù thÇu. (6) Thu nhËn hå s¬ dù thÇu: bªn mêi thÇu thu nhËn nh÷ng hå s¬ dù thÇu cña c¸c nhµ thÇu göi ®óng thêi h¹n. (7) Më thÇu: ë bíc nµy cÇn x¸c ®Þnh râ thêi gian, ®Þa ®iÓm, thµnh phÇn tham dù Héi ®ång xÐt thÇu, nh÷ng néi dung c«ng viÖc chñ yÕu cÇn ph¶i tiÕn hµnh khi më thÇu. (8) XÐt chän ®¬n vÞ tróng thÇu: qua ph©n tÝch, ®¸nh gi¸, sö dông ph¬ng ph¸p cho ®iÓm hoÆc lÊy ý kiÕn ®a sè ®Ó quyÕt ®Þnh chän nhµ thÇu. (9) Th«ng b¸o tróng thÇu cho nhµ thÇu vµ trªn c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng. (10) Ký kÕt hîp ®ång víi nhµ thÇu tróng thÇu. (11) Tæ chøc thùc hiÖn hîp ®ång thÇu kho¸n. b/ ThÓ thøc vµ tr×nh tù ®Êu thÇu theo th«ng lÖ quèc tÕ: - ThÓ thøc dù s¬ tuyÓn cho ngêi øng thÇu. (1) Mêi c¸c nhµ thÇu dù s¬ tuyÓn. (2) Ph¸t vµ nép c¸c tµi liÖu dù s¬ tuyÓn. (3) Ph©n tÝch c¸c sè liÖu dù s¬ tuyÓn, lùa chän vµ th«ng b¸o danh s¸ch c¸c øng thÇu. - ThÓ thøc ®Ó nhËn ®¬n thÇu: (4) So¹n th¶o tµi liÖu ®Êu thÇu. (5) Ph¸t tµi liÖu ®Êu thÇu. (6) C¸c øng thÇu ®i th¨m c«ng trêng. (7) Söa ®æi bæ sung tµi liÖu ®Êu thÇu. (8) Th¾c m¾c cña c¸c øng thÇu, c¸ch xö lý. (9) Nép vµ nhËn ®¬n thÇu. - ThÓ thøc më vµ ®¸nh gi¸ c¸c ®¬n thÇu: (10) Më ®¬n thÇu. (11) §¸nh gi¸ ®¬n thÇu. (12) Ký hîp ®ång giao thÇu. 1.4.2. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ dù thÇu vµ qui tr×nh xÐt ®¬n dù thÇu. 17 1.4.2.1. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ dù thÇu: Mét vÊn ®Ò rÊt c¬ b¶n vµ quan träng trong ®Êu thÇu lµ viÖc tÝnh gi¸ dù thÇu (víi nhµ thÇu) vµ tÝnh gi¸ mêi thÇu (víi bªn mêi thÇu), ta gäi chung ®ã lµ gi¸ dù thÇu. ViÖc tÝnh to¸n chÝnh x¸c gi¸ dù thÇu sÏ quyÕt ®Þnh tíi viÖc thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña cuéc ®Êu thÇu (xem phô lôc 1). 1.4.2.2. Qui tr×nh xÐt ®¬n dù thÇu: Sau khi ®· chuÈn bÞ xong hå s¬ dù thÇu, c¸c bªn muèn tham gia ®Êu thÇu sÏ nép hå s¬ dù thÇu cho bªn mêi thÇu ®óng thêi h¹n. Tuú thuéc vµo qui m« vµ sù phøc t¹p cña gãi thÇu mµ thêi h¹n nép thÇu sÏ kh¸c nhau, nhng th«ng thêng kh«ng qu¸ 90 ngµy kÓ tõ khi bªn mêi thÇu ph¸t hµnh hå s¬ mêi thÇu. Hå s¬ dù thÇu nÕu nép ®óng h¹n sÏ ®îc bªn mêi thÇu tiÕp nhËn vµ qu¶n lý theo chÕ ®é qu¶n lý hå s¬ mËt. §Õn ngµy giê qui ®Þnh, bªn mêi thÇu sÏ tæ chøc më thÇu t¹i ®Þa ®iÓm cô thÓ ghi trong hå s¬ mêi thÇu. Bªn mêi thÇu sÏ nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ chi tiÕt vµ so s¸nh xÕp h¹ng c¸c nhµ thÇu trªn c¬ së hå s¬ mêi thÇu vµ tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ ®· ®îc ngêi cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh ®Çu t th«ng qua tríc khi më thÇu. ViÖc ®¸nh gi¸ sÏ ®îc thùc hiÖn qua ba bíc chñ yÕu sau: a/ §¸nh gi¸ s¬ bé hå s¬ dù thÇu: Bªn mêi thÇu sÏ tiÕn hµnh kiÓm tra giÊy phÐp kinh doanh hoÆc chøng chØ hµnh nghÒ cña c¸c ®¬n vÞ ®· nép ®¬n dù thÇu, sau ®ã kiÓm tra n¨ng lùc vÒ kü thuËt vµ tµi chÝnh, kinh nghiÖm cña nhµ thÇu theo yªu cÇu cña hä, kiÓm tra sè lîng hå s¬ dù thÇu mµ c¸c c«ng ty ®· nép, tÝnh ph¸p lý cña ch÷ ký x¸c nhËn trong hå s¬ dù thÇu, b¶o l·nh dù thÇu ... cña c¸c c«ng ty. TÊt c¶ nh÷ng bíc kiÓm tra trªn sÏ chøng tá tÝnh hîp lÖ cña hå s¬ dù thÇu cña c¸c ®¬n vÞ dù thÇu. Sau khi ®· kiÓm tra tÝnh hîp lÖ cña hå s¬ dù thÇu, bªn mêi thÇu sÏ xem xÐt sù ®¸p øng c¬ b¶n tõ hå s¬ dù thÇu cña c¸c c«ng ty. ë bíc nµy hå s¬ dù thÇu cña c¸c ®¬n vÞ cÇn phï hîp víi nh÷ng yªu cÇu, ®iÒu kiÖn vµ ®Æc ®iÓm kü thuËt cña hå s¬ mêi thÇu, kh«ng cã nh÷ng sai lÖch hoÆc h¹n chÕ vÒ tµi liÖu lµm ¶nh hëng tíi qui m«, chÊt lîng hoÆc viÖc thùc hiÖn c«ng tr×nh, h¹n chÕ quyÒn h¹n cña bªn mêi thÇu hoÆc nghÜa vô cña bªn dù thÇu. NÕu bªn mêi thÇu cßn cã ®iÓm nµo cha râ vÒ hå s¬ dù thÇu cña c¸c c«ng ty, hä cã thÓ yªu cÇu nh÷ng c«ng ty ®ã lµm râ vµ göi gi¶i thÝch b»ng v¨n b¶n cho hä. Khi ®· hoµn tÊt c¸c thñ tôc trªn, c¸c ®¬n thÇu cha bÞ lo¹i th× sÏ ®îc bªn mêi thÇu xem xÐt chi tiÕt. b/ §¸nh gi¸ chi tiÕt hå s¬ dù thÇu: ViÖc tríc tiªn trong bíc nµy lµ bªn mêi thÇu sÏ xem xÐt kü vµ söa ch÷a c¸c lçi sè häc trong c¸c hå s¬ dù thÇu, nÕu cã. NÕu hå s¬ dù thÇu kh«ng cã nh÷ng sai lÖch c¬ b¶n (qu¸ 10% tæng gi¸ dù thÇu) so víi c¸c yªu cÇu cña hå s¬ 18 mêi thÇu, bªn mêi thÇu sÏ tiÕn hµnh ®iÒu chØnh, bæ sung gi¸ dù thÇu ®Ó so s¸nh c¸c hå s¬ dù thÇu trªn cïng mét mÆt b»ng. Sau khi ®· söa ch÷a, ®iÒu chØnh nh÷ng sai sãt trªn, c¸c hå s¬ dù thÇu sÏ ®îc ®¸nh gi¸ theo c¸c tiªu chuÈn xÐt thÇu ®· ®îc phª duyÖt ®Ó so s¸nh víi nhau. C¸c tiªu chuÈn chñ yÕu lµ: (1) Tiªu chuÈn kü thuËt, chÊt lîng: ®îc ®¸nh gi¸ trªn c¸c néi dung chñ yÕu sau: Møc ®é ®¸p øng cña hå s¬ dù thÇu cña so víi c¸c yªu cÇu vÒ kü thuËt, chÊt lîng vËt t, thiÕt bÞ nªu trong hå s¬ thiÕt kÕ vµ chØ dÉn kü thuËt. - S¬ ®å tæ chøc hiÖn trêng. - Bè trÝ nh©n lùc t¹i hiÖn trêng, kÌm theo danh s¸ch c¸c c¸n bé chñ chèt, tr×nh ®é, th©m nhiªn c«ng t¸c, nhiÖm vô dù kiÕn ®îc giao, kinh nghiÖm cã liªn quan. - TÝnh hîp lý, kh¶ thi cña c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt, biÖn ph¸p tæ chøc thi c«ng. - C¸c biÖn ph¸p b¶o ®¶m ®iÒu kiÖn vÖ sinh m«i trêng vµ c¸c ®iÒu kiÖn an toµn kh¸c nh phßng ch¸u, næ, an toµn lao ®éng ... - Sù phï hîp cña thiÕt bÞ thi c«ng vÒ sè lîng, chñng lo¹i, c«ng suÊt sö dông vµ tiÕn ®é huy ®éng cho c«ng tr×nh ... (2) §¸nh gi¸ vÒ tiªu chuÈn kinh nghiÖm: chñ yÕu c¨n cø vµo "hå s¬ kinh nghiÖm nhµ thÇu" do c¸c c«ng ty göi kÌm trong hå s¬ dù thÇu. (3) §¸nh gi¸ vÒ tiªu chuÈn tiÕn ®é thi c«ng: bªn mêi thÇu sÏ xem xÐt møc ®é ®¶m b¶o tæng tiÕn ®é thi c«ng qui ®Þnh trong hå s¬ mêi thÇu, còng nh sù hîp lý vÒ tiÕn ®é hoµn thµnh gi÷a c¸c h¹ng môc, phÇn viÖc cña c«ng tr×nh cã liªn quan. (4) §¸nh gi¸ tiªu chuÈn tµi chÝnh - gi¸ c¶: - VÒ tiªu chuÈn tµi chÝnh, bªn mêi thÇu sÏ xem xÐt kh¶ n¨ng tµi chÝnh trong ba n¨m gÇn ®©y cña c¸c nhµ thÇu vÒ tæng tµi s¶n cã, tµi s¶n lu ®éng, tæng nî ph¶i tr¶, nî ph¶i tr¶ trong kú, nguån vèn chñ së h÷u, nguån vèn kinh doanh. Xem xÐt kh¶ n¨ng tÝn dông cña ®¬n vÞ dù thÇu vµ ®Þa chØ c¸c ng©n hµng cung cÊp tÝn dông cho hä. Danh môc vµ tæng gi¸ trÞ c¸c hîp ®ång ®ang thi c«ng, gi¸ trÞ c«ng tr×nh thi c«ng dë dang, ngµy hoµn thµnh vµ c¸c phÇn viÖc cßn l¹i cña hîp ®ång. - Tiªu chuÈn gi¸ c¶: gi¸ dù thÇu ph¶i kh«ng ®îc vît gi¸ xÐt thÇu ®· ®îc quyÕt ®Þnh. Gi¸ dù thÇu cña nhµ thÇu cã phï hîp hay kh«ng ®îc xÐt trªn hai néi dung: + Phï hîp vÒ c¬ cÊu gi¸ x©y l¾p c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh hoÆc phÇn viÖc ®îc duyÖt cña gãi thÇu. + Phï hîp vÒ mét sè ®¬n gi¸ cña nh÷ng khèi lîng x©y l¾p chñ yÕu cña gãi thÇu nh»m ®¶m b¶o chÊt loùng c«ng viÖc vµ sù hîp lý cña ®¬n gi¸ so víi 19 mÆt b»ng chung. c/ §¸nh gi¸ tæng hîp c¸c tiªu chuÈn vµ xÕp h¹ng nhµ thÇu: Tuú tõng c«ng tr×nh cô thÓ mµ viÖc ®¸nh gi¸ tæng hîp c¸c tiªu chuÈn sÏ ®îc ¸p dông theo ph¬ng ph¸p gi¸ qui ®æi trªn cïng mÆt b»ng hoÆc theo hÖ thèng thang ®iÓm ®· ®îc phª duyÖt. NÕu theo ph¬ng ph¸p cho ®iÓm th× bªn mêi thÇu cÇn x©y dùng mét thang ®iÓm theo hÖ thèng 100 hoÆc 1000 ®iÓm ®Ó ®¸nh gÝa chi tiÕt tõng tiªu chuÈn. Tuy nhiªn ba chØ tiªu chÝnh lµ kü thuËt, tµi chÝnh gi¸ c¶ vµ kinh nghiÖm nhµ thÇu ph¶i cã tû lÖ tõ 65% tæng sè ®iÓm trë lªn. Sau khi bªn mêi thÇu ®· ®¸nh gi¸ tæng hîp c¸c tiªu chuÈn theo ph¬ng ph¸p qui ®æi hoÆc theo hÖ thèng thang ®iÓm nªu trªn, c¸c hå s¬ dù thÇu sÏ ®îc xÕp h¹ng thø tù so s¸nh víi nhau vµ tr×nh cho ngêi cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh ®Çu t xem xÐt phª duyÖt xem ®¬n vÞ nµo tróng thÇu. Ch¬ng 2 Ph©n tÝch thùc tr¹ng ®Êu thÇu x©y l¾p ë Së Giao th«ng c«ng chÝnh Hµ Néi thêi gian qua 2.1. qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn chÕ ®é ®Êu thÇu ë ViÖt Nam. ChÕ ®é ®Êu thÇu ra ®êi trªn c¬ së cña chÕ ®é b¸n ®Êu gi¸. Nã ®îc nghiªn cøu vµ ¸p dông ë nhiÒu níc trªn thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ nh÷ng níc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. Vµo cuèi nh÷ng n¨m 30 vµ ®Çu n¨m 40 cïng víi sù ph¸t triÓn cña thÞ trêng kinh tÕ t b¶n trªn nhiÒu lÜnh vùc, ®ßi hái chÕ ®é b¸n ®Êu gi¸ còng ph¶i ®îc ¸p dông réng r·i. Nhng b¸n ®Êu gi¸ cha cã ®ñ c¬ së ®Ó thùc hiÖn trong lÜnh vùc cã ®Æc thï riªng nh: chuyÓn giao c«ng nghÖ, x©y dùng c¬ b¶n, mua s¾m trang thiÕt bÞ ... do vËy mµ ®Êu thÇu ®· ra ®êi. §Êu thÇu ra ®êi vµ ®îc ¸p dông lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan. ë ViÖt Nam tõ 1988 trë vÒ tríc, qu¸ tr×nh ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n ®îc thùc hiÖn theo §iÒu lÖ X©y dùng c¬ b¶n ban hµnh theo NghÞ ®Þnh sè 232/CP ngµy 06/6/1981 c¸c doanh nghiÖp x©p l¾p theo ph¬ng thøc tù lµm vµ giao nhËn thÇu x©y dùng. Hai ph¬ng thøc trªn cã mét sè u khuyÕt ®iÓm nhÊt ®Þnh nh: - §èi víi ph¬ng thøc tù lµm: t¹o ®iÒu kiÖn cho chñ ®Çu t thi c«ng theo ®óng ý ®å cña m×nh, ®¶m b¶o c¶ vÒ thêi gian vµ chÊt lîng c«ng tr×nh. Nhng ph¬ng thøc tù lµm mang tÝnh chÊt tù cung, tù cÊp, mét phÇn nµo ®ã ®Ó bá qua c¸c thiÕu sãt trong thñ tôc x©y dùng c¬ b¶n, v× vËy h×nh thøc nµy kh«ng t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó lËp nªn c¸c tæ chøc chuyªn nghiÖp, dÉn ®Õn n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ x©y l¾p kh«ng cao. H¬n n÷a ho¹t ®éng x©y l¾p kh«ng ph¶i lµ ho¹t 20