Tài liệu Khu đô thị phức hợp cao cấp ngọc quý hay khối u đô thị những biến động vùng ven khu đô thị royal city

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ GIÁO DỤC QUỐC GIA, ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC VÀ NGHIÊN CỨU BỘ XÂY DỰNG BỘ VĂN HÓA VÀ TRUYỀN THÔNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC KIẾN TRÚC HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KIẾN TRÚC QUỐC GIA TOULOUSE NGUYỄN ĐÌNH NAM KHÓA 2014- 2016 KHU ĐÔ THỊ PHỨC HỢP CAO CẤP- NGỌC QUÝ HAY KHỐI U ĐÔ THỊ ? NHỮNG BIẾN ĐỘNG VÙNG VEN KHU ĐÔ THỊ ROYAL CITY Chuyên ngành: Thiết kế đô thị, di sản và phát triển bền vững Luận văn Thạc sĩ Pháp ngữ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC 1. TS.KTS. TRẦN NHẬT KIÊN 2. KTS. SYLVIE ASSASSIN Hà Nội – Năm 2016 LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan Luận văn thạc sĩ là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của tôi. Các số liệu khoa học, kết quả nghiên cứu của Luận văn là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng, đã được nêu trong luận văn và đưa vào danh mục tài liệu tham khảo. Tôi cam đoan đã được công bố về hậu quả kỉ luật đối với các trường hợp sao chép hoặc gian dối có chủ ý đối với các dữ liệu khoa học đã thu thập và sử dụng trong luận văn. TÁC GIẢ LUẬN VĂN LỜI CẢM ƠN Tôi muốn gửi lời cảm ơn trước hết đến Tiến sĩ Trần Nhật Kiên, người hướng dẫn khoa học và đồng hành suốt quá trình làm luận văn , là người truyền đạt rất nhiều kinh nghiệm về phương pháp nghiên cứu khoa học cùng lòng yêu nghề cho tôi. Cảm ơn Tiến sĩ Trần Minh Tùng về những lời góp ý quý giá trong quá trình hoàn thành luận văn. Mde. Sylvie Assassin- ĐH Kiến trúc quốc gia Toulouse- người đồng hướng dẫn khoa học của tôi, đã giúp tôi rất nhiều các tư liệu hữu ích. Tôi cũng muốn cảm ơn gia đình, các thầy cô trong khoa cao học Pháp Ngữ, Nguyễn Hoài Nam, Nguyễn Thu Phương - những người bạn đã giúp tôi hoàn thành luận văn này. TÁC GIẢ LUẬN VĂN MỤC LỤC GIỚI THIỆU..............................................................................................................1 Lý do chọn đề tài ................................................................................................ 1 Mục tiêu nghiên cứu ........................................................................................... 2 Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................ 3 Phương pháp nghiên cứu ................................................................................... 4 Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................................ 4 NỘI DUNG ................................................................................................................5 Chương 1: Sự ra đời các khu đô thị phức hợp cao cấp trong bối cảnh đô thị hóa của Hà Nội ..................................................................................................................5 1.1.Các loại hình không gian ở tại Hà Nội trước năm 1995 ....................................... 5 1.2.Quy hoạch các khu đô thị mới trong bối cảnh đô thị hóa ................................... 14 1.3.Giấc mơ về một khu đô thị phức hợp cao cấp .................................................... 16 Chương 2: Royal City- Ngọc quý hay khối u đô thị ? ..........................................20 2.1. Khu đô thị phức hợp cao cấp đầu tiên của Hà Nội – Royal City ....................... 20 2.1.1. Sự ra đời của Royal City và những tham vọng của chủ đầu tư ................ 20 2.1.2. Thành phần dân cư ................................................................................... 26 2.1.3. Những điểm sáng khi khu đô thị đưa vào hoạt động ............................... 27 2.2. Royal city- Ngọc quý hay khối u đô thị ? .......................................................... 30 2.2.1. Ốc đảo giữa lòng đô thị ............................................................................ 30 2.2.2. Những thách thức về mặt kiến trúc, cảnh quan ........................................ 32 2.2.3. Sự chia rẽ sâu sắc về văn hóa, lối sống .................................................... 42 Chapitre 3: Tìm hướng đi cho những khu đô thị phức hợp cao cấp trong quy hoạch chung của thành phố ....................................................................................51 3.1.Nguyên tắc giải quyết.......................................................................................... 51 3.1.1. Những lý thuyết về thiết kế không gian chuyển tiếp trong đô thị ......... 51 3.1.2. Bài học kinh nghiệm về xử lý không gian chuyển tiếp trên thế giới. ...... 53 3.2.Những giải pháp nhằm giảm bớt sự chia cắt, mang tính bền vững và có thể áp dụng với các khu đô thị phức hợp cao cấp khác ....................................................... 60 KẾT LUẬN TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT Viết tắt Cụm từ viết tắt KDT Khu đô thị KTT Khu tập thể DANH MỤC BẢNG, BIỂU Số hiệu bảng, biểu Bảng 1 Bảng 2 Bảng 3 Tên bảng, biểu Dân số Hà Nội qua tang mạnh từ năm 1979 đến nay Tỉ lệ di cư giữa thành thị và nông thôn từ năm 1999-2009 Giá cả các căn hộ tại Royal city Trang 12 13 27 DANH MỤC BẢN VẼ, SƠ ĐỒ, ĐỒ THỊ Số hiệu hình Hình 1 Hình 2 Hình 3 Hình 4 Hình 5 Hình 6 Hình 7 Hình 8 Hình 9 Hình 10 Hình 11 Hình 12 Hình 13 Hình 14 Hình 15 Hình 16 Hình 17 Hình 18 Hình 19 Hình 20 Hình 21 Tên hình Vị trí khu đô thị Royal city Quá trình đô thị hóa của Hà Nội từ năm 1923 đến năm 2014 Cấu trúc nhà ống Bản đồ các khu KTT tại Hà Nội KTT từng là loại hình ở được nhà nước hướng đến trước năm 1986 Mối liên hệ giữa quy hoạch và cơ hội tiếp cận việc làm bằng các phương tiện xe máy, ô tô, phương tiện giao thông công cộng Bản đồ định vị các khu đô thị phức hợp cao cấp Mặt bằng tổng thể khu Royal city Sơ đồ tầng cao các tòa nhà trong Royal city Mặt bằng điển hình 1 tầng nhà Cấu trúc theo chiều dọc của RoyalCity Tỉ lệ chiều cao với khu dân cư xung quanh Nghiên cứu hướng chiếu nắng Royal City Khoảng thoáng trong làng trước và sau khi có Royal city Biểu đồ quan hệ xã hội ở làng cũ Biểu đồ quan hệ xã hội trong Royal City Bản đồ hệ thống đường bao quanh khu đô thị Mặt cắt bức tường ngăn cách Trong và ngoài bức tường Trẻ em vui chơi trong những “con đường” nhỏ ở Sonsbeek Pavilion Hệ thống giao thông đa lớp trong Berlin Free University Trang 03 07 09 11 11 14 19 22 23 25 26 32 34 35 36 36 38 39 46 56 58 Hình 22 Hình 23 Hình 24 Hình 25 Hình 26 Hình 27 Ví dụ tham khảo về bố trí giao thông trong các không gian hẹp Ví dụ tham khảo về không gian đệm với các hoạt động thương mại bù đắp lẫn nhau những loại mặt hàng còn thiếu Đề xuất những đoạn mở bức tường Không gian chung cho cả Royal City và khu dân cư cũ Không gian nghỉ ngơi, thư giãn và trò chuyện cho những người cao tuổi Người dân 2 bên có thể dễ dàng qua lại trao đổi, mua bán 59 60 62 63 64 65 1 GIỚI THIỆU Lý do chọn đề tài Khu đô thị phức hợp cao cấp là 1 dạng khu đô thị được xây dựng khá nhiều thời gian gần đây ở Hà Nội. Chúng là các khu đô thị hạng sang, nhắm đến tầng lớp dân cư từ trung lưu trở lên với 1 tổ hợp căn hộ liền kề, chung cư, biệt thự, trung tâm thương mại và dịch vụ có thể đáp ứng nhu cầu cho tất cả cư dân trong đó. Các khu đô thị này có đầy đủ tiện ích và hầu như người dân không cần phải ra ngoài để tìm, có mật độ cây xanh, mặt nước và các tùy chọn tiêu chuẩn sống cao, có chất lượng dịch vụ tốt. Chúng thường được xây dựng trên nền các khu vực khu dân cư cũ trong khu vực nội thành, theo hướng kín cổng cao tường để phân chia rõ rệt về ranh giới khu ở, hoàn toàn tách biệt với xung quanh và gần như không chia sẻ các tiện ích, dịch vụ, không gian công cộng với khu vực dân cư cũ. Các khu đã xây dựng như Royal city, Times city, Mulberry Lane, Madarine Garden, Vinhomes Riverside,…và còn những khu đang trong quá trình xây dựng như The Manor Central Park hay sẽ xây trong tương lai gần như Vinhomes Central Point,…Nó mang lại cho bộ mặt đô thị của Hà Nội những thay đổi rõ nét bao gồm cả tiêu cực và tích cực. Nó giúp người dân có thêm lựa chọn về một chỗ ở tiện nghi, cao cấp và an ninh tốt hơn nhưng lại tạo ra sự phân hóa sâu sắc về kinh tế, văn hóa và cả hình thức kiến trúc với khu dân cư cũ. Các khu đô thị này như những ốc đảo giữa lòng đô thị, tách biệt hẳn với thế giới xung quanh. Chúng tăng gánh nặng về hạ tầng kĩ thuật, giao thông nhưng lại không chia sẻ nhiều các tiện ích, không gian vui chơi với khu dân cư hiện hữu. Nếu không có những định hướng và giải pháp phù hợp trong tương lai, Hà Nội sẽ dễ dàng trở thành 1 tập hợp những khu đô thị riêng rẽ, thiếu sự liên kết và có thể phá vỡ định hướng quy hoạch chung của thành phố. Sự tương phản quá mạnh về kinh tế, văn hóa cũng có thể gây ra những mâu thuẫn trong xã hội, tiềm ẩn những nguy cơ gây bất ổn trong cấu trúc đô thị, những tệ nạn mới sẽ ra đời. Đã đến lúc cần có những nghiên cứu, đánh giá kĩ lưỡng cả về mặt tích cực và hạn chế của những khu đô thị dạng này. 2 Mục tiêu nghiên cứu Tìm hiểu những điểm tích cực và tiêu cực của 1 khu đô thị phức hợp cao cấp đối với thành phố và chi tiết hơn là với người dân cả ở trong khu đô thị và người dân sống xung quanh. Nghiên cứu sự tác động của nó với cấu trúc đô thị nói chung và với từng khu dân cư hiện hữu xung quanh nó nói riêng. Những tác động về mặt kinh tế, sự thay đổi cấu trúc làng, sự chia rẽ sâu sắc về văn hóa, hình thái kiến trúc, cảnh quan và môi trường. Sự tương phản giữa cái cũ và cái mới. Tìm hiểu người dân đã thích nghi với nó như thế nào, họ có nhu cầu và nguyện vọng ra sao để từng bước đưa ra các đánh giá nhằm đưa ra định hướng phù hợp để liên kết nó với những thực thể cũ theo hướng bền vững. 3 Phạm vi nghiên cứu Dự án "Tổ hợp khách sạn, văn phòng, trung tâm thương mại, giáo dục và căn hộ - Royal City" tại 74 Nguyễn Trãi, quận Thanh Xuân, Hà Nội . Phạm vi nghiên cứu sẽ bao gồm khu Royal city và khu dân cư xung quanh thuộc các làng Giáp Nhất, Cự Lộc, Thượng Đình Hình 1: Vị trí KĐT Royal City1 1 Làm dựa trên bản đồ Google Maps 2016 4 Phương pháp nghiên cứu Luận cứ lý thuyết - Nguyên lý quy hoạch, xây dựng và phát triển đô thị - Những phân tích, đánh giá về sự phát triển của các khu đô thị mới ở Việt Nam Luận cứ thực tế - Những tác động về giao thông, hình thái kiến trúc, môi trường sống - Sự chia cắt về không gian Phương pháp nghiên cứu Để tiếp cận đề tài, luận văn sử dụng một số phương pháp dưới đây : - Phương pháp thu thập thông tin: Các nghiên cứu đã thực hiện tại khu Royal city và khu vực xung quanh. Các quy định, quyết định của chính quyền trong lĩnh vực quy hoạch và xây dựng đô thị. - Phương pháp thực tiễn: Khảo sát, đánh giá hiện trạng - Phương pháp điều tra: Điều tra, phỏng vấn người dân tại địa điểm nghiên cứu. Câu hỏi nghiên cứu - Trong quá trình đô thị hóa của thành phố, những khu đô thị cao cấp như Royal City tác động đến khu dân cư cũ như thế nào ? THÔNG BÁO Để xem được phần chính văn của tài liệu này, vui lòng liên hệ với Trung Tâm Thông tin Thư viện – Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội. Địa chỉ: T.13 – Nhà H – Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội Đ/c: Km 10 – Nguyễn Trãi – Thanh Xuân Hà Nội. Email: [email protected] TRUNG TÂM THÔNG TIN THƯ VIỆN 65 KẾT LUẬN Việt Nam đã trải qua 1 cuộc bùng nổ về kinh tế trong 30 sau Đổi Mới (19862016). Cùng với sự xuất hiện những Royal City, Keangnam hay Times City đã nói lên 1 giai đoạn mới của sự phát triển kinh tế ở Việt Nam. Các khu đô thị phức hợp cao cấp là các dự án lớn, đưa các tiêu chuẩn mới cho chất lượng sống của người dân Hà Nội ( sự tiện nghi, sang trọng ). Nó cũng là 1 dấu hiệu cho tiêu chuẩn sống của người dân ở những khu đô thị này. Thuật ngữ “ sống trong Royal City” trở thành 1 cái mác sang trọng của cư dân sống trong nó. Với kết quả đạt được, các khu đô thị phức hợp cao cấp không chỉ mang lại lợi ích cho những người dân mua nhà ở đó, nó còn đóng góp cho sự phát triển chung của thành phố. Những khu đô thị như Royal City cũng giải quyết 1 phần vấn đề mà các đô thị ở Việt Nam đang thiếu đó là các không gian công cộng, không gian xanh, các khu vui chơi cho trẻ em,…Bên cạnh đó cũng là những mặt cần nhìn nhận lại. Sau 3 năm đi vào hoạt động ( 2013-2016), tác động của Royal City đến các khu dân cư xung quanh có thể dễ dàng nhìn thấy. Với quy mô và chiều cao của mình, Royal City hoàn toàn lấn án không gian xung quanh, tác động xấu về mặt cảnh quan, môi trường. Về mặt văn hóa- xã hội, nó tác động không nhỏ đến thói quen của người dân với các hoạt động truyền thống. Giới trẻ giờ đây hứng thú với rạp chiếu phim, các quán café sang trọng hay nhà hàng và không còn mấy quan tâm đến những lễ hội truyền thống, các văn hóa mang bản sắc địa phương. Câu hỏi được đặt ra là :”Liệu các khu dân cư cũ, các làng nội đô có giữ được bản sắc riêng, truyền thống của mình khi bên cạnh mọc lên những khu đô thị mới như vậy ?” Việt Nam đang trong giai đoạn “dân số vàng” với thành phần dân số người trẻ là đông đảo nhất. Đây là những người có nhiều sức lao động, và liên tục gia nhập vào tầng lớp trung lưu. Điều này sẽ dẫn đến trong vòng 20 năm nữa, những khu đô thị phức hợp cao cấp như Royal City sẽ còn được xây dựng nhiều. Nếu thành phố không có những điều chỉnh về mặt quy hoạch sao cho phù hợp ngay từ đầu, những vấn đề đã gặp phải với Royal City sẽ còn lặp lại ở nhiều nơi khác, mà tác động của nó có thể vĩnh viễn thay đổi xã hội hay bộ mặt đô thị của Việt Nam. 66 TÀI LIỆU THAM KHẢO Các từ viết tắt : NXB : Nhà Xuất Bản (maison d’édition) XB: Xuất Bản (Editions) Tp HCM : Thành Phố Hồ Chí Minh (Ho Chi Minh-Ville) B.E.F.E.O.: Bulletin de l’Ecole Française d’Extrême-Orient KHXH : khoa học xã hội (Académie Vietnamienne des Sciences Sociales) I – Di sản I-a. Khái niệm về di sản ở Pháp và Phương Tây Sách và các bài viết : AUDRERIE Dominique, Questions sur le Patrimoine, Éditions confluences, Bordeaux, mars 2003. MEGAN Donaldson, The ‘BREAK’ space- le Mémoire UIT 2014 ANA Luz, Places In-Between:The Transit(ional) Locations of Nomadic Narratives, 2004 I-b. Conception du patrimoine au Vietnam et en Asie Oriental Các công trình khoa học : PHAM Van Dong, Van hoa va doi moi [Culture et rénovation], NXB Chinh tri quoc gia, Hanoi, 1995. NGUYEN Hoai Nam, luận văn thạc sĩ Đại học ENSA Paris LaVillete Các văn bản Tiếng Việt : Ministère de la Construction du Viet nam, Quy chuan xay dung Viet Nam [Règles de construction du Vietnam], NXB Xay Dung [Editions de la Constructions], Hanoi 1997. 67 Các tài liệu khác : II – Đô thị hóa tại Việt Nam và Hà Nội : Tạp chí và bài báo : PIERRE Clément et NATHALIE Lancret, Hà nội chu kỳ của những đổi thay, NXB Khoa học và kỹ thuật 2005 NGUYEN Duc Thiem, « Xu huong bien doi cac lang ngoai thanh trong qua trinh do thi hoa » [Tendance à la transformation des villages périphériques à l’urbanisation], in : Kien truc Viet Nam (Hanoi), N°, 2002. TRAN Trong Hanh, « Mot so van de cua su do thi hoa tai Viet Nam » [Quelques problèmes de l’urbanisation au Vietnam], in : Kien truc Viet Nam (Hanoi), N°6, 2003. NGUYEN Duc Manh Tuong, « Khai niem phat trien ben vung » [Conception du développement durable], in : Xay dung (Hanoi), N°9, 2004. Luận án, luận văn và các công trình nghiên cứu khoa học : CERISE Emmanuel. Hanoi : ville et habitats, mémoire de TPFE à l’école d’architecture de Nancy sous la direction de Marie-José Canonica, 1999, 220p. CHABERT Olivier, Les campagnes périurbaines de Hà Nôi : espaces et société dans la transition, Thèse de doctorat à l’université de Bordeaux III, discipline : géographie, sous la direction de Georges Rossi, 2004, 522p. DECOSTER François et KLOUCHE Djamel (dir.), Hanoi, dynamiques urbaines, fragments de mutation, rapport de mission, Paris, 1995, 333p. PHAM Bich Van, Nghien cuu phat trien khu dan cu ven do Ha Noi trong qua trinh do thi hoa [Etudes du développement des zones d’habitation à la périphérie de Hanoi], Mémoire de master, 1998. III – Làng : Các vùng nông thôn, các làng đô thị, các làng nghề 68 NGO Kim Chung et NGUYEN Duc Nghinh, Propriété privée et propriété collective dans l’ancien Viêtnam, collection Recherches Asiatiques, L’Harmattan, Paris, 1987, 227p. TRAN Nhat Kien, These NGUYEN Ngoc Quynh, Khai thac cac yeu to khong gian canh quan kien truc truyen thong van dung trong quy hoach chinh trang lang o thanh pho Ha Noi duoi anh huong cua do thi hoa [Exploitation des éléments paysagers et architecturaux appliquée dans l’aménagement et l’embellissement des villages à Hanoi sous l’influence de l’urbanisation], 2004. PHAM Tuan Anh, Giai phap bao ton va khai thac gia tri canh quan kien truc truyen thong lang nghe ngoai thanh Ha Noi duoi tac dong cua do thi hoa (recherche sur Ninh Hiep) [Solution de conservation et d’exploitation des valeurs paysagères et architecturales traditionnelles des villages de métiers de la périphérie de Hanoi sous l’influence de l’urbanisation (recherche sur Ninh Hiep)], Mémoire de master, 2006. 69 PHỤ LỤC Mẫu phiếu và kết quả khảo sát 70 71