Tài liệu Giáo án sinh học 9 (đầy đủ và chi tiết)

Giáo án sinh học 9 Lê Giáo viên: Trịnh Thị Mỹ PhÇn I- Di truyÒn vµ biÕn dÞ TiÕt 1: Ch¬ng I- C¸c thÝ nghiÖm cña Men®en Bµi 1: Men®en vµ di truyÒn häc 22/8/2010 A. Môc tiªu. - KiÕn thøc : + Nªu ®îc môc ®Ých , nhiÖm vô vµ ý nghÜa cña di truyÒn häc . + Nªu ®îc ph¬ng ph¸p ph©n tÝch c¸c thÕ hÖ lai cña Menden . + Tr×nh bµy ®îc mét sè thuËt ng÷ , kÝ hiÖu trong di truyÒn häc . - Kü n¨ng : RÌn kü n¨ng quan s¸t , ph©n tÝch ®Ó thu nhËn kiÕn thøc tõ ph¬ng tiÖn trùc quan . - Th¸i ®é: Cã th¸i ®é nghiªm tóc trong giê häc B. ChuÈn bÞ. - Tranh phãng to h×nh 1.2. - Tranh ¶nh hay ch©n dung Men®en. C. ho¹t ®éng d¹y - häc. 1. æn ®Þnh tæ chøc 2.KiÓm tra 3. Bµi häc Ho¹t ®éng 1: Di truyÒn häc Ho¹t ®éng cña GV - GV cho HS ®äc kh¸i niÖm di truyÒn vµ biÕn dÞ môc I SGK. -ThÕ nµo lµ di truyÒn vµ biÕn dÞ ? - GV gi¶i thÝch râ: biÕn dÞ vµ di truyÒn lµ 2 hiÖn tîng tr¸i ngîc nhau nhng tiÕn hµnh song song vµ g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh sinh s¶n. - GV cho HS lµm bµi tËp  SGK môc I. Ho¹t ®éng cña HS - C¸ nh©n HS ®äc SGK. - 1 HS däc to kh¸i niÖm biÕn dÞ vµ di truyÒn. - HS l¾ng nghe vµ tiÕp thu kiÕn thøc. - Liªn hÖ b¶n th©n vµ x¸c ®Þnh xem m×nh gièng vµ kh¸c bã mÑ ë ®iÓm nµo: h×nh d¹ng tai, m¾t, mòi, tãc, mµu da... vµ tr×nh bµy tr- Cho HS tiÕp tôc t×m hiÓu môc I ®Ó tr¶ íc líp. lêi: - Dùa vµo  SGK môc I ®Ó tr¶ lêi. KÕt luËn: - Kh¸i niÖm di truyÒn, biÕn dÞ (SGK). - Di truyÒn häc nghiªn cøu vÒ c¬ së vËt chÊt, c¬ chÕ, tÝnh quy luËt cña hiÖn tîng di truyÒn vµ biÕn dÞ. - Di truyÒn häc cã vai trß quan träng kh«ng chØ vÒ lÝ thuyÕt mµ cßn cã gi¸ trÞ thùc tiÔn cho khoa häc chän gièng, y häc vµ ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ sinh häc hiÖn ®¹i. Ho¹t ®éng 2: Men®en – ngêi ®Æt nÒn mãng cho di truyÒn häc Ho¹t ®éng cña GV - GV cho HS ®äc tiÓu sö Men®en SGK. - Yªu cÇu HS quan s¸t kÜ h×nh 1.2 vµ nªu nhËn xÐt vÒ ®Æc ®iÓm cña tõng cÆp tÝnh tr¹ng ®em lai? - Treo h×nh 1.2 phãng to ®Ó ph©n tÝch. - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK vµ nªu ph¬ng ph¸p nghiªn cøu cña Men®en? - GV: Men®en cã u ®iÓm: chän ®èi tîng Ho¹t ®éng cña HS - 1 HS ®äc to , c¶ líp theo dâi. - HS quan s¸t vµ ph©n tÝch H 1.2, nªu ®îc sù t¬ng ph¶n cña tõng cÆp tÝnh tr¹ng. - §äc kÜ th«ng tin SGK, tr×nh bµy ®îc néi dung c¬ b¶n cña ph¬ng ph¸p ph©n tÝch c¸c thÕ hÖ lai. - 1 vµi HS ph¸t biÓu, bæ sung. Trường THCS Nam Hà- Thành phố Hà Tĩnh Giáo viên: Trịnh Thị Mỹ Lê Gi¸o ¸n sinh 9 thuÇn chñng, cã vßng ®êi ng¾n, lai 1-2 - HS l¾ng nghe GV giíi thiÖu. cÆp tÝnh tr¹ng t¬ng ph¶n, thÝ nghiÖm lÆp ®i lÆp l¹i nhiÒu lÇn, dïng to¸n thèng kª ®Ó xö lý kÕt qu¶. - HS suy nghÜ vµ tr¶ lêi - GV gi¶i thÝch v× sao men®en chän ®Ëu KÕt luËn: Hµ Lan lµm ®èi tîng ®Ó nghiªn cøu. Ho¹t ®éng 3: Mét sè thuËt ng÷ vµ kÝ hiÖu c¬ b¶n cña Di truyÒn häc Ho¹t ®éng cña GV Ho¹t ®éng cña HS - GV híng dÉn HS nghiªn cøu mét sè - HS thu nhËn th«ng tin, ghi nhí kiÕn thuËt ng÷. thøc. - Yªu cÇu HS lÊy thªm VD minh ho¹ cho - HS lÊy VD cô thÓ ®Ó minh ho¹. tõng thuËt ng÷. - HS ghi nhí kiÕn thøc, chuyÓn th«ng tin - Kh¸i niÖm gièng thuÇn chñng: GV giíi vµo vë thiÖu c¸ch lµm cña Men®en ®Ó cã gièng .KÕt luËn: thuÇn chñng vÒ tÝnh tr¹ng nµo ®ã. 1. Mét sè thuËt ng÷: - GV giíi thiÖu mét sè kÝ hiÖu. . - GV nªu c¸ch viÕt c«ng thøc lai: mÑ th- 2. Mét sè kÝ hiÖu êng viÕt bªn tr¸i dÊu x, bè thêng viÕt bªn ph¶i. P: mÑ x bè. 4. Cñng cè- 1 HS ®äc kÕt luËn SGK. - Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái 2, 3,4 SGK trang 7. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - KÎ b¶ng 2 vµo vë bµi tËp. - §äc tríc bµi 2. TiÕt 2: Bµi 2: lai mét cÆp tÝnh tr¹ng 23/8/2010 A. Môc tiªu. 1. KiÕn thøc : + Tr×nh bµy ®îc thÝ nghiÖm lai mét cÆp tÝnh tr¹ng cña Menden . + Ph©n biÖt ®îc kiÓu gen víi kiÓu h×nh , thÓ ®ång hîp víi thÓ di hîp + Ph¸t biÓu ®îc néi dung ®Þnh luËt ph©n li . + Gi¶i thÝch ®îc kÕt qu¶ thÝ nghiÖm cña Menden . 2. Kü n¨ng : RÌn luyÖn kü n¨ng quan s¸t vµ thu nhËn kiÕn thøc tõ c¸c h×nh vÏ . 3. Th¸i ®é: Cã th¸i ®é nghiªm tóc trong giê häc B. ChuÈn bÞ. - Tranh phãng to h×nh 2.1; 2.2; 2.3 SGK. C. ho¹t ®éng d¹y - häc. 1. æn ®Þnh tæ chøc - KiÓm tra sÜ sè. 2. KiÓm tra bµi cò - Tr×nh bµy néi dung c¬ b¶n cña ph¬ng ph¸p ph©n tÝch c¸c thÕ hÖ lai cña Men®en? 3. Bµi häc Ho¹t ®éng 1: ThÝ nghiÖm cña Men®en Ho¹t ®éng cña GV Ho¹t ®éng cña HS - GV híng dÉn HS quan s¸t tranh H 2.1 - HS quan s¸t tranh, theo dâi vµ ghi nhí vµ giíi thiÖu sù tù thô phÊn nh©n t¹o trªn c¸ch tiÕn hµnh. hoa ®Ëu Hµ Lan. - GV giíi thiÖu kÕt qu¶ thÝ nghiÖm ë b¶ng 2 Trường THCS Nam Hà- Thành phố Hà Tĩnh Gi¸o ¸n sinh 9 Giáo viên: Trịnh Thị Mỹ Lê 2 ®ång thêi ph©n tÝch kh¸i niÖm kiÓu - Ghi nhí kh¸i niÖm. h×nh, tÝnh tr¹ng tréi, lÆn. - Yªu cÇu HS: Xem b¶ng 2 vµ ®iÒn tØ lÖ - Ph©n tÝch b¶ng sè liÖu, th¶o luËn nhãm c¸c lo¹i kiÓu h×nh ë F2 vµo « trèng. vµ nªu ®îc: + KiÓu h×nh F1: ®ång tÝnh vÒ tÝnh tr¹ng - NhËn xÐt tØ lÖ kiÓu hin×h ë F1; F2? - GV nhÊn m¹nh vÒ sù thay ®æi gièng lµm tréi. bè vµ lµm mÑ th× kÕt qu¶ phÐp lai vÉn + F2: 3 tréi: 1 lÆn kh«ng thay ®æi. - Yªu cÇu HS lµm bµi tËp ®iÒn tõ SGK - Lùa chän côm tõ ®iÒn vµo chç trèng: trang 9. 1. ®ång tÝnh - Yªu cÇu HS ®äc l¹i néi dung bµi tËp sau 2. 3 tréi: 1 lÆn khi ®· ®iÒn. - 1, 2 HS ®äc. KÕt luËn: a. ThÝ nghiÖm: b. C¸c kh¸i niÖm: - KiÓu h×nh lµ tæ hîp c¸c tÝnh tr¹ng cña c¬ thÓ. - TÝnh tr¹ng tréi lµ tÝnh tr¹ng biÓu hiÖn ë F1. - TÝnh tr¹ng lÆn lµ tÝnh tr¹ng ®Õn F2 míi ®îc biÓu hiÖn. c. KÕt qu¶ thÝ nghiÖm – KÕt luËn: Khi lai hai c¬ thÓ b« smÑ kh¸c nhau vÒ 1 cÆp tÝnh tr¹ng thuÇn chñng t¬ng ph¶n th× F1 ®ång tÝnh vÒ tÝnh tr¹ng cña bè hoÆc mÑ, F 2 cã sù ph©n li theo tØ lÖ trung b×nh 3 tréi: 1 lÆn. Ho¹t ®éng 2: Men®en gi¶i thÝch kÕt qu¶ thÝ nghiÖm Ho¹t ®éng cña GV Ho¹t ®éng cña HS - GV gi¶i thÝch quan niÖm ®¬ng thêi vµ - HS ghi nhí kiÕn thøc, quan s¸t H 2.3 quan niÖm cña Men®en ®ång thêi sö + Nh©n tè di truyÒn A quy ®Þnh tÝnh tr¹ng dông H 2.3 ®Ó gi¶i thÝch. tréi (hoa ®á). + Nh©n tè di truyÒn a quy ®Þnh tÝnh tr¹ng lặn (hoa tr¾ng). + Trong tÕ bµo sinh dìng, nh©n tè di truyÒn tån t¹i thµnh tõng cÆp: C©y hoa ®á thuÇn chñng cÆp nh©n tè di truyÒn lµ AA, c©y hoa tr¾ng thuÇn chñng cÆp nh©n tè di truyÒn lµ aa. - Trong qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tö: + C©y hoa ®á thuÇn chñng cho 1 lo¹i giao tö: A + C©y hoa tr¾ng thuÇn chñng cho 1 lo¹i giao tö lµ a. - Do ®©u tÊt c¶ c¸c c©y F1 ®Òu cho hoa - ë F1 nh©n tè di truyÒn A ¸t a nªn tÝnh ®á? tr¹ng A ®îc biÓu hiÖn. - Yªu cÇu HS: - Quan s¸t H 2.3 th¶o luËn nhãm x¸c ®Þnh - H·y quan s¸t H 2.3 vµ cho biÕt: tØ lÖ ®îc: c¸c lo¹i giao tö ë F1 vµ tØ lÖ c¸c lo¹i hîp GF1: 1A: 1a tö F2? + TØ lÖ hîp tö F2 - T¹i sao F2 l¹i cã tØ lÖ 3 hoa ®á: 1 hoa 1AA: 2Aa: 1aa tr¾ng? + V× hîp tö Aa biÓu hiÖn kiÓu h×nh gièng - GV nªu râ: khi F1 h×nh thµnh giao tö, 3 Trường THCS Nam Hà- Thành phố Hà Tĩnh Giáo viên: Trịnh Thị Mỹ Lê Gi¸o ¸n sinh 9 mçi nh©n tè di truyÒn trong cÆp nh©n tè di truyÒn ph©n li vÒ 1 giao tö vµ gi÷ nguyªn b¶n chÊt cña P mµ kh«ng hoµ lÉn vµo nhau nªn F2 t¹o ra: 1AA:2Aa: 1aa trong ®ã AA vµ Aa cho kiÓu h×nh hoa ®á, cßn aa cho kiÓu h×nh hoa tr¾ng. - H·y ph¸t biÓu néi dung quy luËt ph©n li trong qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tö? AA. - Néi dung quy luËt ph©n li: trong qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tö, mçi nh©n tè di truyÒn ph©n li vÒ mét giao tö vµ gi÷ nguyªn b¶n chÊt nh ë c¬ thÓ thuÇn chñng cña P. KÕt luËn: 4. Cñng cè - Tr×nh bµy thÝ nghiÖm lai mét cÆp tÝnh tr¹ng vµ gi¶i thÝch kÕt qu¶ thÝ nghiÖm cña Men®en? - Ph©n biÖt tÝnh tr¹ng tréi, tÝnh tr¹ng lÆn vµ cho VD minh ho¹. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK - Lµm bµi tËp 4 (GV híng dÉn c¸ch quy íc gen vµ viÕt s¬ ®å lai) V× F1 toµn lµ c¸ kiÕm m¾t ®en nªn tÝnh tr¹ng mµu m¾t ®en lµ tréi so víi tÝnh tr¹ng m¾t ®á. Quy íc gen A quy ®Þnh m¾t ®en Quy íc gen a quy ®Þnh m¾t ®á C¸ m¾t ®en thuÇn chñng cã kiÓu gen AA C¸ m¾t ®á thuÇn chñng cã kiÓu gen aa S¬ ®å lai: P: C¸ m¾t ®en x C¸ m¾t ®á AA aa GP: A a F1: Aa (m¾t ®en) x Aa (m¾t ®en) GF1: 1A: 1a 1A: 1a F2: 1AA: 2Aa: 1aa (3 c¸ m¾t ®en: 1 c¸ m¾t ®á). TiÕt 3: Bµi 3: lai mét cÆp tÝnh tr¹ng (tiÕp) 28/8/2010 A. Môc tiªu. 1. KiÕn thøc : + HiÓu vµ tr×nh bµy ®îc néi dung , môc ®Ých vµ øng dông cña phÐp lai ph©n tÝch . + Nªu ®îc ý nghÜa cña ®Þnh luËt ph©n li trong thùc tiÔn s¶n xuÊt . + Ph©n biÖt ®îc tréi hoµn toµn víi tréi kh«ng hoµn toµn . 2. Kü n¨ng : RÌn kü n¨ng quan s¸t , ph©n tÝch ®Ó thu nhËn kiÕn thøc tõ h×nh vÏ . 3. Th¸i ®é: Nghiªm tóc trong giê häc B. ChuÈn bÞ. - Tranh phãng to h×nh 3 SGK. - B¶ng phô ghi bµi tËp tr¾c nghiÖm. C. ho¹t ®éng d¹y - häc. 1. æn ®Þnh tæ chøc - KiÓm tra sÜ sè. 2. KiÓm tra bµi cò 4 Trường THCS Nam Hà- Thành phố Hà Tĩnh Giáo viên: Trịnh Thị Mỹ Lê Gi¸o ¸n sinh 9 - Ph¸t biÓu néi dung quy luËt ph©n li? Men®en gi¶i thÝch kÕt qu¶ thÝ nghiÖm trªn ®Ëu Hµ Lan nh thÕ nµo? (s¬ ®å) - Gi¶i bµi tËp 4 SGK. 3. Bµi häc Ho¹t ®éng 1: Lai ph©n tÝch Ho¹t ®éng cña GV Ho¹t ®éng cña HS - Nªu tØ lÖ c¸c lo¹i hîp tö ë F2 trong thÝ - 1 HS nªu: hîp tö F2 cã tØ lÖ: nghiÖm cña Men®en? 1AA: 2Aa: 1aa - Tõ kÕt qu¶ trªn GV ph©n tÝch c¸c kh¸i - HS ghi nhí kh¸i niÖm. niÖm: kiÓu gen, thÓ ®ång hîp, thÓ dÞ hîp. - H·y x¸c ®Þnh kÕt qu¶ cña nh÷ng phÐp lai sau: - C¸c nhãm th¶o luËn , viÕt s¬ ®å lai, nªu P: Hoa ®á x Hoa tr¾ng kÕt qu¶ cña tõng trêng hîp. AA aa - §¹i diÖn 2 nhãm lªn b¶ng viÕt s¬ ®å lai. P: Hoa ®á x Hoa tr¾ng - C¸c nhãm kh¸c hoµn thiÖn ®¸p ¸n. Aa aa - KÕt qu¶ lai nh thÕ nµo th× ta cã thÓ kÕt - HS dùa vµo s¬ ®å lai ®Ó tr¶ lêi. luËn ®Ëu hoa ®á P thuÇn chñng hay kh«ng thuÇn chñng? - §iÒn tõ thÝch hîp vµo « trèng (SGK – 1- Tréi; 2- KiÓu gen; 3- LÆn; 4- §ång hîp trang 11) tréi; 5- DÞ hîp - Kh¸i niÖm lai ph©n tÝch? - 1 HS ®äc l¹i kh¸i niÖm lai ph©n tÝch. - GV nªu; môc ®Ých cña phÐp lai ph©n KÕt luËn: tÝch nh»m x¸c ®Þnh kiÓu gen cña c¸ thÓ 1. Mét sè kh¸i niÖm: mang tÝnh tr¹ng tréi. - KiÓu gen: - §ång hîp: - DÞ hîp: 2. Lai ph©n tÝch: - Lµ phÐp lai gi÷a c¸ thÓ mang tÝnh tr¹ng tréi cÇn x¸c ®Þnh kiÓu gen víi c¸ thÓ mang tÝnh tr¹ng lÆn. Ho¹t ®éng 2: ý nghÜa cña t¬ng quan tréi lÆn Ho¹t ®éng cña GV Ho¹t ®éng cña HS - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu thån tin - HS thu nhËn vµ xö lý th«ng tin. SGK, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái: - Th¶o luËn nhãm, thèng nhÊt ®¸p ¸n. - Nªu t¬ng quan tréi lÆn trong tù nhiªn? - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm - X¸c ®Þnh tÝnh tr¹ng tréi, tÝnh tr¹ng lÆn kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. nh»m môc ®Ých g×? Dùa vµo ®©u? - ViÖc x¸c ®Þnh ®é thuÇn chñng cña gièng - HS x¸c ®Þnh ®îc cÇn sö dông phÐp lai cã ý nghÜa g× trong s¶n xuÊt? ph©n tÝch vµ nªu néi dung ph¬ng ph¸p - Muèn x¸c ®Þnh ®é thuÇn chñng cña hoÆc ë c©y trång th× cho tù thô phÊn. gièng cÇn thùc hiÖn phÐp lai nµo? KÕt luËn: - T¬ng quan tréi, lÆn lµ hiÖn tîng phæ biÕn ë giíi sinh vËt. - TÝnh tr¹ng tréi thêng lµ tÝnh tr¹ng tèt v× vËy trong chän gièng ph¸t hiÖn tÝnh tr¹ng tréi ®Ó tËp hîp c¸c gen tréi quý vµo 1 kiÓu gen, t¹o gièng cã ý nghÜa kinh tÕ. 5 Trường THCS Nam Hà- Thành phố Hà Tĩnh Giáo viên: Trịnh Thị Mỹ Lê Gi¸o ¸n sinh 9 - Trong chän gièng, ®Ó tr¸nh sù ph©n li tÝnh tr¹ng, xuÊt hiÖn tÝnh tr¹ng xÊu ph¶i kiÓm tra ®é thuÇn chñng cña gièng. Ho¹t ®éng 3: Tréi kh«ng hoµn toµn Ho¹t ®éng cña GV Ho¹t ®éng cña HS - GV yªu cÇu HS quan s¸t H 3, nghiªn - HS tù thu nhËn th«ng tin, kÕt hîp víi cøu th«ng tin SGK hoµn thµnh b¶ng quan s¸t h×nh, trao ®æi nhãm vµ hoµn GV ®· ph¸t. thµnh b¶ng. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. §Æc ®iÓm Tréi kh«ng hoµn toµn ThÝ nghiÖm cña Men®en KiÓu h×nh ë F1 - TÝnh tr¹ng trung gian - TÝnh tr¹ng tréi KiÓu h×nh ë F2 1 tréi: 2 trung gian: 1 lÆn 3 tréi: 1 lÆn - GV yªu cÇu HS lµm bµi tËp ®iÒn tõ - HS ®iÒn ®îc côm tõ : SGK. 1- TÝnh tr¹ng trung gian 2- 1: 2: 1 - Cho 1 HS ®äc kÕt qu¶, nhËn xÐt: - ? ThÕ nµo lµ tréi kh«ng hoµn toµn? KÕt luËn: - Tréi kh«ng hoµn toµn lµ hiÖn tîng di truyÒn trong ®ã kiÓu h×nh c¬ thÓ lai F 1 biÓu hiÖn tÝnh tr¹ng trung gian gi÷a c¬ thÓ bè vµ mÑ, cßn F2 cã tØ lÖ kiÓu h×nh lµ 1: 2: 1. 4. Cñng cè Khoanh trßn vµo ch÷ c¸i c¸c ý tr¶ lêi ®óng: 1. Khi cho c©y cµ chua qu¶ ®á thuÇn chñng lai ph©n tÝch. KÕt qu¶ sÏ lµ: a. Toµn qu¶ vµng c. 1 qu¶ ®á: 1 qu¶ vµng b. Toµn qu¶ ®á d. 3 qu¶ ®á: 1 qu¶ vµng 2. ë ®Ëu Hµ Lan, gen A quy ®Þnh th©n cao, gen a quy ®Þnh th©n thÊp. Cho lai c©y th©n cao víi c©y th©n thÊp F1 thu ®îc 51% c©y th©n cao, 49% c©y th©n thÊp. KiÓu gen cña phÐp lai trªn lµ: a. P: AA x aa c. P: Aa x Aa b. P: Aa x AA d. P: aa x aa 3. Trêng hîp tréi kh«ng hoµn toµn, phÐp lai nµo cho tØ lÖ 1:1 a. Aa x Aa c. Aa x aa b. Aa x AA d. aa x aa 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - Lµm bµi tËp 3, 4 vµo vë. - KÎ s½n b¶ng 4 vµo vë bµi tËp. TiÕt 4: Bµi 4: lai hai cÆp tÝnh tr¹ng 6/9/2010 A. Môc tiªu. 1. KiÕn thøc : + M« t¶ ®îc thÝ nghiÖm lai hai cÆp tÝnh tr¹ng cña Menden . + BiÕt ph©n tÝch kÕt qu¶ thÝ nghiÖm lai hai cÆp tÝnh tr¹ng cña Menden . + HiÓu vµ ph¸t biÓu ®îc néi dung cña quy luËt ph©n li ®éc lËp cña Menden . 6 Trường THCS Nam Hà- Thành phố Hà Tĩnh Gi¸o ¸n sinh 9 Giáo viên: Trịnh Thị Mỹ Lê + Gi¶i thÝch ®îc kh¸i niÖm biÕn dÞ tæ hîp . 2.Kü n¨ng : RÌn luyÖn kü n¨ng quan s¸t , ph©n tÝch ®Ó thu nhËn kiÕn thøc tõ h×nh vÏ. 3. Th¸i ®é: RÌn th¸i ®é kh¸m ph¸ hãa häc. B. ChuÈn bÞ. - Tranh phãng to h×nh 4 SGK. - B¶ng phô ghi néi dung b¶ng 4. C. ho¹t ®éng d¹y - häc. 1. æn ®Þnh tæ chøc - KiÓm tra sÜ sè. 2. KiÓm tra bµi cò - Muèn x¸c ®Þnh ®îc kiÓu gen cña c¸ thÓ mang tÝnh tr¹ng tréi cÇn lµm g×? - T¬ng quan tréi lÆn cã ý nghÜa g× trong thùc tiÔn s¶n xuÊt ? - KiÓm tra bµi tËp 3, 4 SGK. 3. Bµi häc Ho¹t ®éng 1: ThÝ nghiÖm cña Men®en Ho¹t ®éng cña GV Ho¹t ®éng cña HS - Yªu cÇu HS quan s¸t h×nh 4 SGk, - HS quan s¸t tranh nªu ®îc thÝ nghÖm. nghiªn cøu th«ng tin vµ tr×nh bµy thÝ nghiÖm cña Men®en. - Ho¹t ®éng nhãm ®Ó hoµn thµnh b¶ng. - Tõ kÕt qu¶, GV yªu cÇu HS hoµn thµnh b¶ng 4 Trang 15. (Khi lµm cét 3 GV cã thÓ gîi ý cho HS coi 32 lµ 1 phÇn ®Ó tÝnh tØ lÖ c¸c phÇn cßn l¹i). - §¹i diÖn nhãm lªn b¶ng ®iÒn. - GV treo b¶ng phô gäi HS lªn ®iÒn, GV chèt l¹i kiÕn thøc. KiÓu h×nh F2 Sè h¹t TØ lÖ kiÓu h×nh F2 TØ lÖ tõng cÆp tÝnh tr¹ng ë F2 Vµng, tr¬n 315 9 Vµng 315+101 416 3 = = = Vµng, nh¨n 101 3 Xanh 108+32 140 1 Xanh, tr¬n 108 3 Tr¬n = 315+108 423 3 = = Xanh, nh¨n 32 1 Nh¨n 101+32 133 1 - GV ph©n tÝch cho HS thÊy râ tØ lÖ cña - HS ghi nhí kiÕn thøc tõng cÆp tÝnh tr¹ng cã mèi t¬ng quan 9 vµng, tr¬n: 3 vµng, nh¨n: 3 xanh, víi tØ lÖ kiÓu h×nh ë F2 cô thÓ nh SGK. tr¬n: 1 xanh, nh¨n - GV cho HS lµm bµi tËp ®iÒn tõ vµo = (3 vµng: 1 xanh)(3 tr¬n: 1 nh¨n) chç trèng Trang 15 SGK. - HS vËn dông kiÕn thøc ë môc 1 ®iÒn - Yªu cÇu HS ®äc kÕt qu¶ bµi tËp, rót ra ®ùoc côm tõ “tÝch tØ lÖ”. kÕt luËn. - 1 HS ®äc l¹i néi dung SGK. - C¨n cø vµo ®©u Men®en cho r»ng - HS nªu ®îc: c¨n cø vµo tØ lÖ kiÓu h×nh c¸c tÝnh tr¹ng mµu s¾c vµ h×nh d¹ng ë F2 b»ng tÝch tØ lÖ cña c¸c tÝnh tr¹ng h¹t ®Ëu di truyÒn ®éc lËp? hîp thµnh nã. KÕt luËn: 1. ThÝ nghiÖm: - Lai bè mÑ kh¸c nhau vÒ hai cÆp tÝnh tr¹ng thuÇn chñng t¬ng ph¶n. P: Vµng, tr¬n x Xanh, nh¨n F1: Vµng, tr¬n Cho F1 tù thô phÊn F2: cho 4 lo¹i kiÓu h×nh. 7 Trường THCS Nam Hà- Thành phố Hà Tĩnh Giáo viên: Trịnh Thị Mỹ Lê Gi¸o ¸n sinh 9 TØ lÖ ph©n li kiÓu h×nh ë F2: 9 vµng, tr¬n 3 vµng, nh¨n 3 xanh, tr¬n 1 xanh, nh¨n. => TØ lÖ kiÓu h×nh ë F2 b»ng tÝch tØ lÖ cña c¸c tÝnh tr¹ng hîp thµnh nã => c¸c cÆp tÝnh tr¹ng di truyÒn ®éc lËp víi nhau. 2. KÕt luËn SGK. Ho¹t ®éng 2: BiÕn dÞ tæ hîp Ho¹t ®éng cña GV Ho¹t ®éng cña HS - Yªu cÇu HS nhí l¹i kÕt qu¶ thÝ nghiÖm - HS nªu ®îc; 2 kiÓu h×nh kh¸c bè mÑ lµ ë F2 vµ tr¶ lêi c©u hái: vµng, nh¨n vµ xanh, tr¬n. (chiÕm 6/16). - F2 cã nh÷ng kiÓu h×nh nµo kh¸c víi bè mÑ? - GV ®a ra kh¸i niÖm biÕn dÞ tæ hîp. KÕt luËn: - BiÕn dÞ tæ hîp lµ sù tæ hîp l¹i c¸c tÝnh tr¹ng cña bè mÑ. - ChÝnh sù ph©n li ®éc lËp cña c¸c cÆp tÝnh tr¹ng ®· ®a ®Õn sù tæ hîp l¹i c¸c tÝnh tr¹ng cña P lµm xuÊt hiÖn kiÓu h×nh kh¸c P. 4. Cñng cè - Ph¸t biÓu néi dung quy luËt ph©n li? - BiÕn dÞ tæ hîp lµ g×? Nã xuÊt hiÖn ë h×nh thøc sinh s¶n nµo? 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK - KÎ s½n b¶ng 5 vµo vë bµi tËp. - §äc tríc bµi 5. TiÕt 5 Bµi 5: lai hai cÆp tÝnh tr¹ng (tiÕp) 7/9/2010 A. Môc tiªu. - KiÕn thøc : + Gi¶i thÝch ®îc kÕt qu¶ thÝ nghiÖm lai hai cÆp tÝnh tr¹ng theo quan niÖm cña Menden . + Tr×nh bµy ®îc quy luËt ph©n li ®éc lËp . + Ph©n tÝch ®îc ý nghÜa cña quy luËt ph©n li ®éc lËp ®èi víi chän gièng vµ tiÕn ho¸ . - Kü n¨ng : Ph¸t triÓn kü n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh . - Th¸i ®é: RÌn th¸i ®é kh¸m ph¸ hãa häc. B. ChuÈn bÞ. - Tranh phãng to h×nh 5 SGK. - B¶ng phô ghi néi dung b¶ng 5. C. ho¹t ®éng d¹y - häc. 1. æn ®Þnh tæ chøc : - KiÓm tra sÜ sè. 2. KiÓm tra bµi cò - C¨n cø vµo ®©u Men®en l¹i cho r»ng c¸c tÝnh tr¹ng mµu s¾c vµ h×nh d¹ng h¹t ®Ëu trong thÝ nghiÖm cña m×nh di truyÒn ®éc lËp víi nhau? ( C¨n cø vµo tØ lÖ kiÓu h×nh F2 b¶ng tÝch tØ lÖ c¸c tÝnh tr¹ng hîp thµnh nã). - CÆp tÝnh tr¹ng thø nhÊt cã tØ lÖ ph©n li 3:1, cÆp tÝnh tr¹ng thø 2 cã tØ lÖ ph©n li lµ 1:1, sù di truyÒn cña 2 cÆp tÝnh tr¹ng nµy sÏ cho tØ lÖ ph©n li kiÓu h×nh nh thÕ nµo? (3:1)(1:1) = 3: 3: 1: 1 - BiÕn dÞ tæ hîp lµ g×? nã xuÊt hiÖn trong h×nh thøc sinh s¶n nµo? V× sao? 3. Bµi häc Ho¹t ®éng 1: III- Men®en gi¶i thÝch kÕt qu¶ thÝ nghiÖm 8 Trường THCS Nam Hà- Thành phố Hà Tĩnh Gi¸o ¸n sinh 9 Giáo viên: Trịnh Thị Mỹ Lê Ho¹t ®éng cña GV Ho¹t ®éng cña HS - Yªu cÇu HS nh¾c l¹i tØ lÖ ph©n li kiÓu - HS nªu ®îc tØ lÖ: h×nh ë F2? Vµng 3 = Xanh 1 - Tõ kÕt qu¶ trªn cho ta kÕt luËn g×? Tr¬n = 3 Nh¨n 1 - HS rót ra kÕt luËn. - Yªu cÇu HS quy íc gen. - 1 HS tr¶ lêi. - Nh¾c l¹i tØ lÖ kiÓu h×nh ë F2? - HS nªu ®îc: 9 vµng, tr¬n; 3 vµng, nh¨n; 3 xanh, tr¬n; 1 xanh, nh¨n. - Sè tæ hîp giao tö (hîp tö) ë F2? - TØ lÖ kiÓu h×nh ë F2 t¬ng øng víi 16 hîp tö. - Sè lo¹i giao tö ®ùc vµ c¸i? - cã 4 lo¹i giao tö ®ùc vµ 4 lo¹i giao tö c¸i, - GV kÕt luËn : c¬ thÓ F1 ph¶i dÞ hîp tö mçi lo¹i cã tØ lÖ 1/4. vÒ 2 cÆp gen AaBb c¸c gen t¬ng øng A vµ a, B vµ b ph©n li ®éc lËp vµ tæ hîp tù do ®Ó cho 4 lo¹i giao tö: AB, Ab, aB, ab. - Yªu cÇu HS theo dâi h×nh 5 vµ gi¶i thÝch t¹i sao ë F2 l¹i cã 16 tæ hîp giao tö (hîp tö)? - GV híng dÉn c¸ch x¸c ®Þnh kiÓu h×nh - HS ho¹t ®éng nhãm vµ hoµn thµnh b¶ng 5. vµ kiÓu gen ë F2, yªu cÇu HS hoµn thµnh b¶ng 5 trang 18. H¹t vµng, tr¬n H¹t vµng, H¹t xanh, tr¬n H¹t xanh, nh¨n nh¨n TØ lÖ cña mçi 1AABB 1AAbb 1aaBB 1aabb kiÓu gen ë F2 4AaBb 2Aabb 2aaBb 2AABb 2AaBB (9 A-B-) (3 A-bb) (3aaB-) 1aabb TØ lÖ cña mçi 9 3 3 1 kiÓu h×nh ë F2 - Tõ ph©n tÝch trªn rót ra kÕt luËn. - Men®en ®· gi¶i thÝch sù ph©n li ®éc lËp cña c¸c cÆp tÝnh tr¹ng b»ng quy luËt ph©n li ®éc lËp. - Ph¸t biÓu néi dung cña quy luËt ph©n - Néi dung cña quy luËt ph©n li ®éc li ®éc lËp trong qu¸ tr×nh ph¸t sinh lËp: c¸c cÆp nh©n tè di truyÒn ph©n li giao tö? ®éc lËp trong qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tö. - T¹i sao ë nh÷ng loµi sinh s¶n h÷u - HS rót ra kÕt luËn. tÝnh, biÕn dÞ l¹i phong phó? - Gv ®a ra c«ng thøc tæ hîp cña Men®en. Gäi n lµ sè cÆp gen dÞ hîp (PL§L) th×: + Sè lo¹i giao tö lµ: 2n - HS l¾ng nghe vµ tiÕp thu kiÕn thøc, n + Sè hîp tö lµ: 4 chuyÓn kiÕn thøc vµo vë. 9 KiÓu h×nh TØ lÖ Trường THCS Nam Hà- Thành phố Hà Tĩnh Giáo viên: Trịnh Thị Mỹ Lê Gi¸o ¸n sinh 9 + Sè lo¹i kiÓu gen: 3n + Sè lo¹i kiÓu h×nh: 2n + TØ lÖ ph©n li kiÓu gen lµ: (1+2+1)n + TØ lÖ ph©n li kiÓu h×nh lµ: (3+1)n §èi víi kiÓu h×nh n lµ sè cÆp tÝnh tr¹ng t¬ng ph¶n tu©n theo di truyÒn tréi hoµn toµn. Ho¹t ®éng 2: IV: ý nghÜa cña quy luËt ph©n li ®éc lËp Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ho¹t ®éng cña häc sinh - Nªu ý nghÜa cña quy luËt ph©n li ®éc HS: Theo sgk tr¶ lêi c©u hái. lËp? KÕt luËn: - Tõ kÕt qu¶ thÝ nghiÖm: sù ph©n li cña tõng cÆp tÝnh tr¹ng ®Òu lµ 3:1 Men®en cho r»ng mçi cÆp tÝnh tr¹ng do mét cÆp nh©n tè di truyÒn quy ®Þnh, tÝnh tr¹ng h¹t vµng lµ tréi so víi h¹t xanh, h¹t tr¬n lµ tréi so víi h¹t nh¨n. - Quy íc gen: A quy ®Þnh h¹t vµng B quy ®Þnh h¹t tr¬n a quy ®Þnh h¹t xanh b quy ®Þnh h¹t nh¨n - TØ lÖ kiÓu h×nh ë F 2 t¬ng øng víi 16 tæ hîp giao tö (hîp tö) => mçi c¬ thÓ ®ùc hoÆc c¸i cho 4 lo¹i giao tö nªn c¬ thÓ F1 ph¶i dÞ hîp vÒ 2 cÆp gen (AaBb), c¸c gen A vµ a, B vµ b ph©n li ®éc lËp vµ tæ hîp tù do cho 4 lo¹i giao tö lµ: AB, Ab, aB, ab. - S¬ ®å lai: H×nh 5 SGK. - ë sinh vËt bËc cao, kiÓu gen cã rÊt nhiÒu gen, c¸c gen thêng ë thÓ dÞ hîp. Sù ph©n li ®éc lËp vµ tæ hîp tù do cña chóng t¹o ra v« sè lo¹i tæ hîp vÒ kiÓu gen vµ kiÓu h×nh ë ®êi con ch¸u nªn sinh vËt rÊt ®a d¹ng vµ phong phó. - Quy luËt ph©n li ®éc lËp gi¶i thÝch nguyªn nh©n xuÊt hiÖn biÕn dÞ tæ hîp (®ã lµ sù ph©n li ®éc lËp vµ tæ hîp tù do cña c¸c cÆp gen) lµm sinh vËt ®a d¹ng vµ phong phó ë loµi giao phèi. - BiÕn dÞ tæ hîp lµ nguån nguyªn liÖu quan träng cña chän gièng vµ tiÕn ho¸. 4. Cñng cè - KÕt qu¶ phÐp lai cã tØ lÖ kiÓu h×nh 3: 3:1:1, c¸c cÆp gen nµy di truyÒn ®éc lËp. H·y x¸c ®Þnh kiÓu gen cña phÐp lai trªn? (tØ lÖ kiÓu h×nh 3:3:1:1 = (3:1)(1:1) => cÆp gen thø 1 lµ Aa x Aa => cÆp gen thø 2 lµ Bb x bb KiÓu gen cña phÐp lai trªn lµ: AaBb x AaBb) 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ : - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK - Lµm bµi tËp 4 SGk trang 19. C©u 3: ë loµi sinh sn¶ h÷u tÝnh giao phèi cã sù phan li ®éc lËp vµ tæ hîp tù do cña c¸c gen trong qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tö vµ thô tinh, sinh s¶n v« tÝnh kh«ng cã quy luËt nµy. C©u 4: §¸p ¸n d v× bè tãc th¼ng, m¾t xanh cã kiÓu gen aabb sinh ra con ®Òu m¾t ®en, tãc xo¨n trong ®ã sÏ mang giao tö ab cña bè, vËy giao tö cña mÑ sÏ mang AB => kiÓu gen cña mÑ ph¶i lµ AABB. - HS lµm thÝ ngiÖm tríc ë nhµ: + Gieo 1 ®ång xu + Gieo 2 ®ång xu. Mçi lo¹i 25 lÇn, thèng kª kÕt qu¶ vµo b¶ng 6.1 vµ 6.2. TiÕt 6 Bµi 6: Thùc hµnh 12/9/2010 TÝnh x¸c xuÊt xuÊt hiÖn c¸c mÆt cña ®ång kim lo¹i 10 Trường THCS Nam Hà- Thành phố Hà Tĩnh Giáo viên: Trịnh Thị Mỹ Lê Gi¸o ¸n sinh 9 A. Môc tiªu. - KiÕn thøc : + BiÕt c¸ch x¸c ®Þnh x¸c suÊt cña mét vµ hai sù kiÖn ®ång thêi x¶y ra th«ng qua viÖc gieo c¸c ®ång kim lo¹i . + BiÕt vËn dông x¸c suÊt ®Ó hiÓu ®îc tØ lÖ c¸c lo¹i giao tö vµ tØ lÖ c¸c kiÓu gen trong lai mét cÆp tÝnh tr¹ng . - Kü n¨ng : RÌn luyÖn kü n¨ng thùc hµnh vµ ph©n tÝch khi gieo c¸c ®ång kim lo¹i vµ theo dâi , tÝnh to¸n kÕt qu¶ . - Th¸i ®é: Cã th¸i ®é nghiªm tóc trong giê häc B. ChuÈn bÞ. - HS: Mçi nhãm cã s½n hai ®ång kim lo¹i (2 – 4 HS). KÎ s½n b¶ng 6.1 vµ 6.2 vµo vë. - GV: B¶ng phô ghi thèng kª kÕt qu¶ cña c¸c nhãm. C. ho¹t ®éng d¹y - häc. 1. æn ®Þnh tæ chøc - KiÓm tra sÜ sè. 2. KiÓm tra bµi cò - Men®en ®· gi¶i thÝch kÕt qu¶ thÝ nghiÖm lai hai cÆp tÝnh tr¹ng cña m×nh nh thÕ nµo? - BiÕn dÞ tæ hîp cã ý nghÜa g× ®èi víi chän gièng vµ tiÕn ho¸? T¹i sao ë c¸c loµi sinh s¶n giao phèi biÕn dÞ phong phó h¬n nhiÒu so víi loµi sinh s¶n v« tÝnh? - Gi¶i bµi tËp 4 SGK trang 19. 3. Bµi häc Ho¹t ®éng 1: TiÕn hµnh gieo ®ång kim lo¹i Ho¹t ®éng cña GV Ho¹t ®éng cña HS - GV lu ý HS: Híng dÉn quy tr×nh : - HS ghi nhí quy tr×nh thùc hµnh a. Gieo mét ®ång kim lo¹i Lu ý : §ång kim lo¹i cã 2 mÆt (sÊp vµ ngöa), mçi mÆt tîng trng cho 1 lo¹i giao tö, ch¼ng h¹n mÆt sÊp chØ lo¹i giao tö A, mÆt ngöa chØ lo¹i giao tö a, tiÕn hµnh: - LÊy 1 ®ång kim lo¹i, cÇm ®øng c¹nh vµ th¶ r¬i tù do tõ ®é cao x¸c ®Þnh. - Thèng kª kÕt qu¶ mçi lÇn r¬i vµo - Mçi nhãm gieo 25 lÇn, thèng kª mçi b¶ng 6.1 lÇn r¬i vµo b¶ng 6.1. b. Gieo 2 ®ång kim lo¹i GV lu ý HS: 2 ®ång kim lo¹i tîng trng cho 2 gen trong 1 kiÓu gen: 2 mÆt sÊp tîng trng cho kiÓu gen AA, 2 mÆt ngöa tîng trng cho kiÓu gen aa, 1 sÊp 1 ngöa tîng trng cho kiÓu gen Aa. - TiÕn hµnh + LÊy 2 ®ång kim lo¹i, cÇm ®øng c¹nh - Mçi nhãm gieo 25 lÇn, cã thÓ x¶y ra vµ th¶ r¬i tù do tõ ®é cao x¸c ®Þnh. 3 trêng hîp: 2 ®ång sÊp (SS), 1 ®ång + Thèng kª kÕt qu¶ vµo b¶ng 6.2 sÊp 1 ®ång ngöa (SN), 2 ®ång ngöa (NN). Thèng kª kÕt qu¶ vµo b¶ng 6.2 Ho¹t ®éng 2: Thèng kª kÕt qu¶ cña c¸c nhãm Ho¹t ®éng cña GV Ho¹t ®éng cña HS - GV yªu cÇu c¸c nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶ ®· tæng hîp tõ b¶ng 6.1 vµ 6.2, ghi 11 Trường THCS Nam Hà- Thành phố Hà Tĩnh Giáo viên: Trịnh Thị Mỹ Lê Gi¸o ¸n sinh 9 vµo b¶ng tæng hîp theo mÉu sau: TiÕn hµnh Gieo 1 ®ång kim lo¹i S N Nhãm 1 2 3 .... Sè lîng Céng TØ lÖ % - Tõ kÕt qu¶ b¶ng trªn GV yªu cÇu HS liªn hÖ: + KÕt qu¶ cña b¶ng 6.1 víi tØ lÖ c¸c lo¹i giao tö sinh ra tõ con lai F1 Aa. + KÕt qu¶ b¶ng 6.2 víi tØ lÖ kiÓu gen ë F2 trong lai 1 cÆp tÝnh tr¹ng. - GV cÇn lu ý HS: sè lîng thèng kª cµng lín cµng ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c. Gieo 2 ®ång kim lo¹i SS SN NN - HS c¨n cø vµo kÕt qu¶ thèng kª nªu ®îc: + C¬ thÓ lai F1 Aa cho 2 lo¹i giao tö A vµ a víi tØ lÖ ngang nhau. + KÕt qu¶ gieo 2 ®ång kim lo¹i cã tØ lÖ: 1 SS: 2 SN: 1 NN. TØ lÖ kiÓu gen lµ: 1 AA: 2 Aa: 1aa. 4. NhËn xÐt - ®¸nh gi¸ - GV nhËn xÐt tinh thÇn, th¸i ®é lµm viÖc cña c¸c nhãm. - C¸c nhãm viÕt b¸o c¸o thu ho¹ch theo mÉu b¶ng 6.1; 6.2. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Lµm c¸c bµi tËp trang 22, 23 SGK. TiÕt 7 Bµi 7: Bµi tËp ch¬ng I 14/9/2010 A. Môc tiªu. - KiÕn thøc : + Cñng cè , kh¾c s©u vµ më réng nhËn thøc vÒ c¸c quy luËt di truyÒn. + BiÕt vËn dông lÝ thuyÕt vµo gi¶i bµi tËp . - Kü n¨ng : RÌn luyÖn kü n¨ng gi¶i bµi tËp tr¾c nghiÖm kh¸ch quan . - Th¸i ®é: Cã th¸i ®é nghiªm tóc trong giê häc II. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng 1. æn ®Þnh tæ chøc - KiÓm tra sÜ sè líp. 2.KiÓm tra 3.Bµi häc Ho¹t ®éng 1: Híng dÉn c¸ch gi¶i bµi tËp 1. Bµi tËp vÒ lai mét cÆp tÝnh tr¹ng Ho¹t ®éng cña GV vµ HS Néi dung - GV ®a ra d¹ng bµi tËp, yªu cÇu HS D¹ng 1: BiÕt kiÓu h×nh cña P nªn x¸c nªu c¸ch gi¶i vµ rót ra kÕt luËn: ®Þnh kiÓu gen, kiÓu h×nh ë F1, F2 - GV ®a VD1: Cho ®Ëu th©n cao lai víi C¸ch gi¶i: ®Ëu th©n thÊp, F1 thu ®îc toµn ®Ëu th©n - CÇn x¸c ®Þnh xem P cã thuÇn chñng cao. Cho F1 tù thô phÊn x¸c ®Þnh kiÓu hay kh«ng vÒ tÝnh tr¹ng tréi. gen vµ kiÓu h×nh ë F1 vµ F2. - Quy íc gen ®Ó x¸c ®Þnh kiÓu gen cña 12 Trường THCS Nam Hà- Thành phố Hà Tĩnh Giáo viên: Trịnh Thị Mỹ Lê Gi¸o ¸n sinh 9 + HS tù gi¶i theo híng dÉn. - GV lu ý HS: VD2: Bµi tËp 1 trang 22. P: L«ng ng¾n thuÇn chñng x L«ng dµi F1: Toµn l«ng ng¾n. V× F1 ®ång tÝnh mang tÝnh tr¹ng tréi nªn ®¸p ¸n a. - GV ®a ra 2 d¹ng, HS ®a c¸ch gi¶i. GV kÕt luËn. VD3: Bµi tËp 2 (trang 22): Tõ kÕt qu¶ F1: 75% ®á thÉm: 25% xanh lôc  F1: 3 ®á thÉm: 1 xanh lôc. Theo quy luËt ph©n li  P: Aa x Aa  §¸p ¸n d. VD4: Bµi tËp 3 (trang 22) F1: 25,1% hoa ®á: 49,9% hoa hång: 25% hoa tr¾ng  F1: 1 hoa ®á: 2 hoa hång: 1 hoa tr¾ng.  TØ lÖ kiÓu h×nh tréi kh«ng hoµn toµn. §¸p ¸n b, d. VD5: Bµi tËp 4 (trang 23): 2 c¸ch gi¶i: C¸ch 1: §êi con cã sù ph©n tÝnh chøng tá bè mÑ mét bªn thuÇn chñng, mét bªn kh«ng thuÇn chñng, kiÓu gen: Aa x Aa  §¸p ¸n: b, c. C¸ch 2: Ngêi con m¾t xanh cã kiÓu gen aa mang 1 giao tö a cña bè, 1 giao tö a cña mÑ. Con m¾t ®en (A-)  bè hoÆc mÑ cho 1 giao tö A  KiÓu gen vµ kiÓu h×nh cña P: Aa (M¾t ®en) x Aa (M¾t ®en) Aa (M¾t ®en) x aa (M¾t xanh)  §¸p ¸nb, c. P. - LËp s¬ ®å lai: P, GP, F1, GF1, F2. - ViÕt kÕt qu¶ lai, ghi râ tØ lÖ kiÓu gen, kiÓu h×nh. * Cã thÓ x¸c ®Þnh nhanh kiÓu h×nh cña F1, F2 trong c¸c trêng hîp sau: a. P thuÇn chñng vµ kh¸c nhau bëi 1 cÆp tÝnh tr¹ng t¬ng ph¶n, 1 bªn tréi hoµn toµn th× ch¾c ch¾n F1 ®ång tÝnh vÒ tÝnh tr¹ng tréi, F2 ph©n li theo tØ lÖ 3 tréi: 1 lÆn. b. P thuÇn chñng kh¸c nhau vÒ mét cÆp tÝnh tr¹ng t¬ng ph¶n, cã kiÖn tîng tréi kh«ng hoµn toµn th× ch¾c ch¾n F 1 mang tÝnh tr¹ng trung gian vµ F2 ph©n li theo tØ lÖ 1: 2: 1 c. NÕu ë P mét bªn bè mÑ cã kiÓu gen dÞ hîp, bªn cßn l¹i cã kiÓu gen ®ång hîp lÆn th× F1 cã tØ lÖ 1:1. D¹ng 2: BiÕt kÕt qu¶ F1, x¸c ®Þnh kiÓu gen, kiÓu h×nh cña P. C¸ch gi¶i: C¨n cø vµo kÕt qu¶ kiÓu h×nh ë ®êi con. a. NÕu F1 ®ång tÝnh mµ mét bªn bè hay mÑ mang tÝnh tr¹ng tréi, mét bªn mang tÝnh tr¹ng lÆn th× P thuÇn chñng, cã kiÓu gen ®ång hîp: AA x aa b. F1 cã hiÖn tîng ph©n li: F: (3:1)  P: Aa x Aa F: (1:1)  P: Aa x aa (tréi hoµn toµn) Aa x AA( tréi kh«ng hoµn toµn) F: (1:2:1)  P: Aa x Aa ( tréi kh«ng hoµn toµn). c. NÕu F1 kh«ng cho biÕt tØ lÖ ph©n li th× dùa vµo kiÓu h×nh lÆn F 1 ®Ó suy ra kiÓu gen cña P. 13 Trường THCS Nam Hà- Thành phố Hà Tĩnh Giáo viên: Trịnh Thị Mỹ Lê Gi¸o ¸n sinh 9 Ho¹t ®éng 2: Bµi tËp vÒ lai hai cÆp tÝnh tr¹ng Ho¹t ®éng cña GV VD6: ë lóa th©n thÊp tréi hoµn toµn so víi th©n cao. H¹t chÝn sím tréi hoµn toµn so víi h¹t chÝn muén. Cho c©y lóa thuÇn chñng th©n thÊp, h¹t chÝn muén giao ph©n víi c©y thuÇn chñng th©n cao, h¹t chÝn sím thu ®îc F1. TiÕp tôc cho F1 giao phÊn víi nhau. X¸c ®ÞnhkiÓu gen, kiÓu h×nh cña con ë F1 vµ F2. BiÕt c¸c tÝnh tr¹ng di truyÒn ®éc lËp nhau (HS tù gi¶i). VD7: Gen A- quy ®Þnh hoa kÐp Gen aa quy ®Þnh hoa ®¬n Gen BB quy ®Þnh hoa ®á Gen Bb quy ®Þnh hoa hång Gen bb quy ®Þnh hoa tr¾ng P thuÇn chñng hoa kÐp tr¾ng x ®¬n ®á th× tØ lÖ kiÓu h×nh ë F2 nh thÕ nµo? Gi¶i: Theo bµi ra tØ lÖ kiÓu h×nh ë F2: (3 kÐp: 1 ®¬n)(1 ®á: 2 hång: 1 tr¾ng) = 3 kÐp ®á: 6 kÐp hång: 3 kÐp tr¾ng: 1 ®¬n ®á: 2 ®¬n hång: 1 ®¬n tr¾ng. VD8: Bµi tËp 5 (trang 23) F2: 901 c©y qu¶ ®á, trßn: 299 qu¶ ®á, bÇu dôc: 301 qu¶ vµng trßn: 103 qu¶ vµng, bÇu dôc  TØ lÖ kiÓu h×nh ë F2 lµ: 9 ®á, trßn: 3 ®á bÇu dôc: 3 vµng, trßn: 1 vµng, bÇu dôc = (3 ®á: 1 vµng)(3 trßn: 1 bÇu dôc)  P thuÇn chñng vÒ 2 cÆp gen  KiÓu gen P: AAbb (®á,bÇu dôc) x aaBB (vµng, trßn) §¸p ¸n d. Ho¹t ®éng cña HS D¹ng 1: BiÕt P  x¸c ®Þnh kÕt qu¶ lai F1 vµ F2. * C¸ch gi¶i: - quy íc gen  x¸c ®Þnh kiÓu gen P. - LËp s¬ ®å lai - ViÕt kÕt qu¶ lai: tØ lÖ kiÓu gen, kiÓu h×nh. * Cã thÓ x¸c ®Þnh nhanh: NÕu bµi cho c¸c cÆp gen quy ®Þnh cÆp tÝnh tr¹ng di truyÒn ®éc lËp  c¨n cø vµo tØ lÖ tõng cÆp tÝnh tr¹ng ®Ó tÝnh tØ lÖ kiÓu h×nh: (3:1)(3:1) = 9: 3: 3:1 (3:1)(1:1) = 3: 3:1:1 (3:1)(1:2:1) = 6: 3:3:2:1:1 (1 cÆp tréi hoµn toµn, 1 cÆp tréi kh«ng hoµn toµn) D¹ng 2: BiÕt sè lîng hay tØ lÖ kiÓu h×nh ë F. X¸c ®Þnh kiÓu gen cña P C¸ch gi¶i: C¨n cø vµo tØ lÖ kiÓu h×nh ë ®êi con  x¸c ®Þnh kiÓu gen P hoÆc xÐt sù ph©n li cña tõng cÆp tÝnh tr¹ng, tæ hîp l¹i ta ®îc kiÓu gen cña P. F2: 9:3:3:1 = (3:1)(3:1)  F1 dÞ hîp vÒ 2 cÆp gen  P thuÇn chñng 2 cÆp gen. F1:3:3:1:1=(3:1)(1:1) P: AaBbxAabb F1:1:1:1:1=(1:1)(1:1) P: AaBbxaabb hoÆc P: Aabb x aaBb 4. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Lµm c¸c bµi tËp VD1, 6,7. - Hoµn thiÖn c¸c bµi tËp trong SGK trang 22, 23. - §äc tríc bµi 8. Ch¬ng II- NhiÔm s¾c thÓ TiÕt 8: Bµi 8: NhiÔm s¾c thÓ 18/9/2010 14 Trường THCS Nam Hà- Thành phố Hà Tĩnh Giáo viên: Trịnh Thị Mỹ Lê Gi¸o ¸n sinh 9 A. Môc tiªu. - KiÕn thøc : + Nªu ®îc tÝnh ®Æc trng cña bé NST ë mçi loµi . + M« t¶ ®îc cÊu tróc hiÓn vi ®iÓn h×nh cña NST ë k× gi÷a cña nguyªn ph©n . + HiÓu ®îc chøc n¨ng cña NST ®èi víi sù di truyÒn c¸c tÝnh tr¹ng . - Kü n¨ng : RÌn luyÖn kü n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch ®Ó thu nhËn kiÕn thøc tõ h×nh vÏ . - Th¸i ®é: Cã th¸i ®é nghiªm tóc trong giê häc B. ChuÈn bÞ. - Tranh phãng to h×nh 8.1 ®Õn 8.5 SGK. C. ho¹t ®éng d¹y - häc. 1. æn ®Þnh tæ chøc: - KiÓm tra sÜ sè. 2. KiÓm tra bµi cò KiÓm tra 15 phót Chän c©u tr¶ lêi ®óng: C©u 1. Khi cho c©y cµ chua qu¶ ®á thuÇn chñng lai ph©n tÝch th× thu ®îc A. Toµn qu¶ ®á B. Toµn qu¶ vµng C. TØ lÖ 1 qu¶ ®á : 1 qu¶ vµng D. TØ lÖ 3 qu¶ ®á : 1 qu¶ vµng C©u 2. Thùc chÊt cña sù di truyÒn ®éc lËp c¸c tÝnh tr¹ng lµ nhÊt thiÕt F2 ph¶i cã A. TØ lÖ ph©n li cña mçi tÝnh tr¹ng lµ 3 B. TØ lÖ cña mçi kiÓu h×nh b»ng tÝch c¸c tØ tréi : 1 lÆn lÖ cña c¸c tÝnh tr¹ng hîp thµnh nã C. 4 kiÓu h×nh kh¸c nhau D. C¸c biÕn dÞ tæ hîp C©u 3. ë ngêi, gen A quy ®Þnh tãc xo¨n, gen a quy ®Þnh tãc th¼ng, gen B quy ®Þnh m¾t ®en, gen b quy ®Þnh m¾t xanh. C¸c gen nµy ph©n li ®éc lËp víi nhau. Bè cã tãc th¼ng, m¾t xanh. H·y chän ngêi mÑ cã kiÓu gen phï hîp trong c¸c trêng hîp sau ®Ó con sinh ra ®Òu cã m¾t ®en, tãc xo¨n? A. AaBB B. AABB C.AaBb D. AABb C©u 4. ë chã, l«ng ng¾n tréi hoµn toµn so víi l«ng dµi. P: L«ng ng¾n thuÇn chñng x L«ng dài, kÕt qu¶ ë F1 nh thÕ nµo trong c¸c trêng hîp sau ®©y? A. Toµn l«ng ng¾n B. Toµn l«ng dµi C. 1 l«ng ng¾n : 1 l«ng dµi D. 3 l«ng ng¾n : 1 l«ng dµi C©u 5. ë cµ chua, gen A quy ®Þnh th©n ®á thÉm, gen a quy ®Þnh th©n xanh lôc. Theo dâi sù di truyÒn mµu s¾c cña th©n c©y cµ chua, ngêi ta thu ®îc kÕt qu¶ sau: P : Th©n ®á thÉm x th©n ®á thÉm -> F1: 75% th©n ®á thÉm : 25% th©n xanh lôc. H·y chän kiÓu gen cña P phï hîp víi phÐp lai trªn trong c¸c c«ng thøc lai sau ®©y: A. AA x AA B. AA x Aa C. AA x aa D. Aa x Aa C©u 6. Mµu s¾c hoa mâm chã do 1 gen quy ®Þnh. Theo dâi sù di truyÒn mµu s¾c hoa mâm chã, ngêi ta thu ®îc nh÷ng kÕt qu¶ sau: P : Hoa hång x Hoa hång -> F1 : 25,1% hoa ®á : 49,9% hoa hång : 25% hoa tr¾ng. §iÒu gi¶i thÝch nµo sau ®©y lµ ®óng cho phÐp lai trªn? A. Hoa ®á tr«i hoµn toµn so víi hoa tr¾ng B. Hoa ®á tréi kh«ng hoµn toµn so víi hoa tr¾ng C. Hoa tr¾ng tréi hoµn toµn so víi hoa ®á D. Hoa hång lµ tÝnh tr¹ng trung gian gi÷a hoa ®á vµ hoa tr¾ng C©u 7. ë ngêi, gen A quy ®Þnh m¾t ®en tréi hoµn toµn so víi gen a quy ®Þnh m¾t xanh. MÑ vµ bè ph¶i cã kiÓu gen vµ kiÓu h×nh nµo trong c¸c trêng hîp sau ®Ó con sinh ra cã ngêi m¾t ®en, cã ngêi m¾t xanh? A. MÑ m¾t ®en (AA) x Bè m¾t xanh(aa) B. MÑ m¾t ®en(Aa) x Bè m¾t ®en(Aa) C. MÑ m¾t xanh (aa) x Bè m¾t ®en(Aa) D. MÑ m¾t ®en(Aa) x Bè m¾t ®en(AA) C©u 8. ë cµ chua, gen A quy ®Þnh qu¶ ®á, a quy ®Þnh qu¶ vµng ; B quy ®Þnh qu¶ trßn, b quy ®Þnh qu¶ bÇu dôc. Khi cho lai hai gièng cµ chua qu¶ ®á, d¹ng bÇu dôc vµ qu¶ vµng, d¹ng trßn víi nhau ®îc F1 ®Òu cho cµ chua qu¶ ®á, d¹ng trßn. F1 giao phÊn víi nhau ®îc F2 cã 901 c©y qu¶ ®á, trßn : 299 c©y qu¶ ®á, bÇu dôc : 301 c©y qu¶ vµng, trßn : 103 c©y qu¶ vµng, bÇu dôc. 15 Trường THCS Nam Hà- Thành phố Hà Tĩnh Giáo viên: Trịnh Thị Mỹ Lê Gi¸o ¸n sinh 9 H·y chän kiÓu gen cña P phï hîp víi phÐp lai trªn trong c¸c trêng hîp sau: A. AABB x aabb B. Aabb x aaBb C. AaBB x AABb D. Aabb x aaBB 9. Ở ngêi, m¾t n©u lµ tréi (A) so víi m¾t xanh (a). Bè mÑ ®Òu m¾t n©u con cã ngêi m¾t n©u, cã ngêi m¾t xanh. KiÓu gen cña bè mÑ ph¶i nh thÕ nµo? a. AA x Aa b. Aa x Aa c. Aa x aa d. AA x aa 10. PhÐp lai nµo díi ®©y sÏ cho kiÓu gen vµ kiÓu h×nh Ýt nhÊt? a. AABB x AaBb b. AAbb x Aabb c. AABB x AABb d. Aabb x aabb 3. Bµi míi VB: ? Bè mÑ, «ng bµ, tæ tiªn ®· truyÒn cho con ch¸u vËt chÊt g× ®Ó con ch¸u gièng víi bè mÑ, «ng bµ, tæ tiªn? (NST, gen, ADN). Chóng ta cïng t×m hiÓu ch¬ng II – NhiÔm s¾c thÓ vµ cô thÓ bµi h«m nay, bµi 8. Ho¹t ®éng 1: TÝnh ®Æc trng cña bé nhiÔm s¾c thÓ Ho¹t ®éng cña GV - GV ®a ra kh¸i niÖm vÒ NST. - Yªu cÇu HS ®äc  môc I, quan s¸t H 8.1 ®Ó tr¶ lêi c©u hái: - NST tån t¹i nh thÕ nµo trong tÕ bµo sinh dìng vµ trong giao tö? - ThÕ nµo lµ cÆp NST t¬ng ®ång? - Ph©n biÖt bé NST lìng béi, ®¬n béi? - GV nhÊn m¹nh: trong cÆp NST t¬ng ®ång, 1 cã nguån gèc tõ bè, 1 cã nguån gèc tõ mÑ. - Yªu cÇu HS quan s¸t H 8.2 bé NST cña ruåi giÊm, ®äc th«ng tin cuèi môc I vµ tr¶ lêi c©u hái: - M« t¶ bé NST cña ruåi giÊm vÒ sè lîng vµ h×nh d¹ng ë con ®ùc vµ con c¸i? - GV rót ra kÕt luËn. - GV ph©n tÝch thªm: cÆp NST giíi tÝnh cã thÓ t¬ng ®ång (XX) hay kh«ng t¬ng ®ång tuú thuéc vµo lo¹i, giíi tÝnh. Cã loµi NST giíi tÝnh chØ cã 1 chiÕc (bä xÝt, ch©u chÊu, rÖp...) NST ë k× gi÷a co ng¾n cùc ®¹i, cã h×nh d¹ng ®Æc trng cã thÓ lµ h×nh que, h×nh h¹t, h×nh ch÷ V. - Cho HS quan s¸t H 8.3 - Yªu cÇu HS ®äc b¶ng 8 ®Ó tr¶ lêi c©u hái: - NhËn xÐt vÒ sè lîng NST trong bé lìng béi ë c¸c loµi? - Sè lîng NST cã ph¶n ¸nh tr×nh ®é tiÕn ho¸ cña loµi kh«ng? V× sao? Ho¹t ®éng cña HS - HS nghiªn cøu phÇn ®Çu môc I, quan s¸t h×nh vÏ nªu: + Trong tÕ bµo sinh dìng NST tån t¹i tõng cÆp t¬ng ®ång. + Trong giao tö NST chØ cã mét NST cña mçi cÆp t¬ng ®ång. + 2 NST gièng nhau vÒ h×nh d¹ng, kÝch thíc. + Bé NST chøa cÆp NST t¬ng ®ång  Sè NST lµ sè ch½n kÝ hiÖu 2n (bé lìng béi). + Bé NST chØ chøa 1 NST cña mçi cÆp t¬ng ®ång  Sè NST gi¶m ®i mét nöa n kÝ hiÖu lµ n (bé ®¬n béi). - HS trao ®æi nhãm nªu ®îc: cã 4 cÆp NST gåm: + 1 ®«i h×nh h¹t + 2 ®«i h×nh ch÷ V + 1 ®«i kh¸c nhau ë con ®ùc vµ con c¸i. - HS trao ®«i nhãm, nªu ®îc: + Sè lîng NST ë c¸c loµi kh¸c nhau. + Sè lîng NST kh«ng ph¶n ¸nh tr×nh ®é tiÕn ho¸ cña loµi. => rót ra kÕt luËn. 16 Trường THCS Nam Hà- Thành phố Hà Tĩnh Giáo viên: Trịnh Thị Mỹ Lê Gi¸o ¸n sinh 9 - H·y nªu ®Æc ®iÓm ®Æc trng cña bé NST ë mçi loµi sinh vËt? KÕt luËn: - Trong tÕ bµo sinh dìng, NST tån t¹i thµnh tõng cÆp t¬ng ®ång. Bé NST lµ bé lìng béi kÝ hiÖu lµ 2n. - Trong tÕ bµo sinh dôc (giao tö) chØ chøa 1 NST trong mçi cÆp t¬ng ®ång  Sè NST gi¶m ®i mét nöa, bé NST lµ bé ®¬n béi kÝ hiÖu lµ n. - ë nh÷ng loµi ®¬n tÝnh cã sù kh¸c nhau gi÷a con ®ùc vµ con c¸i ë 1 cÆp NST giíi tÝnh kÝ hiÖu lµ XX, XY. - Mçi loµi sinh vËt cã bé NST ®Æc trng vÒ sè lîng vµ h×nh d¹ng. Ho¹t ®éng 2: CÊu tróc cña nhiÔm s¾c thÓ Ho¹t ®éng cña GV - M« t¶ h×nh d¹ng, kÝch thíc cña NST ë k× gi÷a? - Yªu cÇu HS quan s¸t H 8.5 cho biÕt: c¸c sè 1 vµ 2 chØ nh÷ng thµnh phÇn cÊu tróc nµo cña NST? - M« t¶ cÊu tróc NST ë k× gi÷a cña qu¸ tr×nh ph©n bµo? - GV giíi thiÖu H 8.4 Ho¹t ®éng cña HS - HS quan s¸t vµ m« t¶. - HS ®iÒn chó thÝch 1- 2 cr«matit 2- T©m ®éng - L¾ng nghe GV giíi thiÖu. KÕt luËn: - CÊu tróc ®iÓn h×nh cña NST ®îc biÓu hiÖn râ nhÊt ë k× gi÷a. + H×nh d¹ng: h×nh h¹t, h×nh que, h×nh ch÷ V. + Dµi: 0,5 – 50 micromet, ®êng kÝnh 0,2 – 2 micromet. + CÊu tróc: ë k× gi÷a NST gåm 2 cromatit g¾n víi nhau ë t©m ®éng. + Mçi cromatit gåm 1 ph©n tö ADN vµ pr«tªin lo¹i hist«n. Ho¹t ®éng 3: Chøc n¨ng cña nhiÔm s¾c thÓ Ho¹t ®éng cña GV Ho¹t ®éng cña HS - Yªu cÇu HS ®äc th«ng tin môc III SGK, - HS ®äc th«ng tin môc III SGK, trao ®æi trao ®æi nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái: nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái. ? NST cã ®Æc ®iÓm g× liªn quan ®Õn di - Rót ra kÕt luËn. truyÒn? KÕt luËn: - NST lµ cÊu tróc mang gen, trªn ®ã mçi gen ë mét vÞ trÝ x¸c ®Þnh. Nh÷ng biÕn ®æi vÒ cÊu tróc, sè lîng NST ®Òu dÉn tíi biÕn ®æi tÝnh tr¹ng di truyÒn. - NST cã b¶n chÊt lµ ADN, sù tù nh©n ®«i cña ADN dÉn tíi sù tù nh©n ®«i cña NST nªn tÝnh tr¹ng di truyÒn ®îc sao chÐp qua c¸c thÕ hÖ tÕ bµo vµ c¬ thÓ. 4. Cñng cè - Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái 1, 2,3 SGK. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK - KÎ s½n b¶ng 9.1 vµ 9.2 vµo vë bµi tËp. - §äc tríc bµi 10 – Nguyªn ph©n. 17 Trường THCS Nam Hà- Thành phố Hà Tĩnh Giáo viên: Trịnh Thị Mỹ Lê Gi¸o ¸n sinh 9 TiÕt 9: Bµi 9: Nguyªn ph©n 20/9/2010 A. Môc tiªu. - Häc sinh n¾m ®îc sù biÕn ®æi h×nh th¸i NST (chñ yÕu lµ sù ®ãng vµ duçi xo¾n) trong chu k× tÕ bµo. - Tr×nh bµy ®îc nh÷ng biÕn ®æi c¬ b¶n cña NST qua c¸c k× cña nguyªn ph©n. - Ph©n tÝch ®îc ý nghÜa cña nguyªn ph©n ®èi víi sù sinh s¶n vµ sinh trëng cña c¬ thÓ. - TiÕp tôc ph¸t triÓn kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. B. ChuÈn bÞ. - Tranh phãng to h×nh 9.1; 9.2; 9.3 SGK. - B¶ng 9.2 ghi vµo b¶ng phô. C. ho¹t ®éng d¹y - häc. 1. æn ®Þnh tæ chøc - KiÓm tra sÜ sè. 2. KiÓm tra bµi cò - Nªu tÝnh ®Æc trng cña bé NST cña mçi loµi sinh vËt. Ph©n biÖt bé NST lìng béi vµ bé NST ®¬n béi? - Nªu vai trß cña NST ®èi víi sù di truyÒn c¸c tÝnh tr¹ng? 3. Bµi míi VB: Mçi loµi sinh vËt cã mét bé NST ®Æc trng vÒ sè lîng vµ h×nh d¹ng x¸c ®Þnh. Tuy nhiªn h×nh th¸i cña NST l¹i biÕn ®æi qua c¸c k× cña chu k× tÕ bµo, bµi h«m nay c¸c em sÏ ®îc t×m hiÓu sù biÕn ®æi cña NST diÔn ra nh thÕ nµo? Ho¹t ®éng 1: BiÕn ®æi h×nh th¸i NST trong chu k× tÕ bµo Ho¹t ®éng cña GV - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin, quan s¸t H 9.1 SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: - Chu k× tÕ bµo gåm nh÷ng giai ®o¹n nµo? Giai ®o¹n nµo chiÕm nhiÒu thêi gian nhÊt? - GV lu ý HS vÒ thêi gian vµ sù tù nh©n ®«i NST ë k× trung gian, cho HS quan s¸t H 9.2 - Yªu cÇu HS quan s¸t H 9.2, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi: - Nªu sù biÕn ®æi h×nh th¸i NST? Ho¹t ®éng cña HS - HS nghiªn cøu th«ng tin, quan s¸t H 9.1 SGK vµ tr¶ lêi. - HS nªu ®îc 2 giai ®o¹n vµ rót ra kÕt luËn. - C¸c nhãm quan s¸t kÜ H 9.2, th¶o luËn thèng nhÊt c©u tr¶ lêi: + NST cã sù biÕn ®æi h×nh th¸i : d¹ng ®ãng xo¾n vµ d¹ng duçi xo¾n. 18 Trường THCS Nam Hà- Thành phố Hà Tĩnh Gi¸o ¸n sinh 9 Giáo viên: Trịnh Thị Mỹ Lê - HS ghi nhí møc ®é ®ãng, duçi xo¾n - Hoµn thµnh b¶ng 9.1. - GV chèt kiÕn thøc vµo b¶ng 9.1. vµo b¶ng 9.1 KÕt luËn: Chu k× tÕ bµo gåm: + K× trung gian: chiÕm nhiÒu thêi gian nhÊt trong chu k× tÕ bµo (90%) lµ giai ®o¹n sinh trëng cña tÕ bµo. + Nguyªn ph©n gåm 4 k× (k× ®Çu, k× gi÷a, k× sau, k× cuèi). - Møc ®é ®ãng, duçi xo¾n cña NST qua c¸c k×: B¶ng 9.1 B¶ng 9.1- Møc ®é ®ãng, duçi xo¾n cña NST qua c¸c k× cña tÕ bµo H×nh th¸i NST K× trung gian K× ®Çu K× gi÷a K× sau K× cuèi - Møc ®é duçi xo¾n NhiÒu nhÊt Ýt NhiÒu - Møc ®é ®ãng xo¾n Ýt Cùc ®¹i Ho¹t ®éng 2: Nh÷ng biÕn ®æi c¬ b¶n cña NST trong qu¸ tr×nh nguyªn ph©n Ho¹t ®éng cña GV - GV yªu cÇu HS quan s¸t H 9.2 vµ 9.3 ®Ó tr¶ lêi c©u hái: - M« t¶ h×nh th¸i NST ë k× trung gian? - Cuèi k× trung gian NST cã ®Æc ®iÓm g×? - Yªu cÇu HS m« t¶ diÔn biÕn cña NST ë c¸c k× trung gian, k× ®Çu, k× gi÷a, k× sau, k× cuèi trªn tranh vÏ. - Cho HS hoµn thµnh b¶ng 9.2. Ho¹t ®éng cña HS - HS quan s¸t h×nh vÏ vµ nªu ®îc. - HS rót ra kÕt luËn. - HS trao ®æi nhãm thèng nhÊt trong nhãm vµ ghi l¹i nh÷ng diÔn biÕn c¬ b¶n cña NST ë c¸c k× nguyªn ph©n. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm - GV nãi qua vÒ sù xuÊt hiÖn cña mµng kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. nh©n, thoi ph©n bµo vµ sù biÕn mÊt cña chóng trong ph©n bµo. - HS l¾ng nghe GV gi¶ng vµ ghi nhí kiÕn - ë k× sau cã sù ph©n chia tÕ bµo chÊt vµ thøc. c¸c bµo quan. - K× cuèi cã sù h×nh thµnh mµng nh©n kh¸c nhau gi÷a ®éng vËt vµ thùc vËt. - Nªu kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh ph©n bµo? - HS tr¶ lêi: KÕt qu¶ tõ 1 tÕ bµo mÑ ban ®Çu cho 2 tÕ bµo con cã bé NST gièng hÖt mÑ. KÕt luËn: - K× trung gian NST th¸o xo¾n cùc ®¹i thµnh sîi m¶nh, mçi NST tù nh©n ®«i thµnh 1 NST kÐp. - Nh÷ng biÕn ®æi c¬ b¶n cña NST ë c¸c k× cña nguyªn ph©n. C¸c k× Nh÷ng biÕn ®æi c¬ b¶n cña NST K× ®Çu - NST b¾t ®Çu ®ãng xo¾n vµ co ng¾n nªn cã h×nh th¸i râ rÖt. - C¸c NST ®Ýnh vµo c¸c sîi t¬ cña thoi ph©n bµo ë t©m ®éng. K× gi÷a - C¸c NST kÐp ®ãng xo¾n cùc ®¹i. - C¸c NST kÐp xÕp thµnh hµng ë mÆt ph¼ng xÝch ®¹o cña thoi ph©n bµo. K× sau - Tõng NST kÐp chÎ däc ë t©m ®éng thµnh 2 NST ®¬n ph©n li vÒ 2 cùc cña tÕ bµo. K× cuèi - C¸c NST ®¬n d·n xo¾n dµi ra, ë d¹ng sîi m¶nh dÇn thµnh nhiÔm s¾c. 19 Trường THCS Nam Hà- Thành phố Hà Tĩnh Giáo viên: Trịnh Thị Mỹ Lê Gi¸o ¸n sinh 9 - KÕt qu¶: tõ mét tÕ bµo mÑ ban ®Çu t¹o ra 2 tÕ bµo con cã bé NST gièng nh tÕ bµo mÑ. Ho¹t ®éng 3: ý nghÜa cña nguyªn ph©n Ho¹t ®éng cña GV Ho¹t ®éng cña HS - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin môc - HS th¶o luËn nhãm, nªu kÕt qu¶, nhËn III, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái: xÐt vµ kÕt luËn. - Nguyªn ph©n cã vai trß nh thÕ nµo ®èi víi qu¸ tr×nh sinh trëng, sinh s¶n vµ di truyÒn cña sinh vËt? - C¬ chÕ nµo trong nguyªn ph©n gióp + Sù tù nh©n ®«i NST ë k× trung gian, ®¶m b¶o bé NST trong tÕ bµo con gièng ph©n li ®ång ®Òu NST vÒ 2 cùc cña tÕ bµo tÕ bµo mÑ? ë k× sau. - GV nªu ý nghÜa thùc tiÔn cña nguyªn KÕt luËn: ph©n nh gi©m, chiÕt, ghÐp cµnh, nu«i cÊy m«. 4. Cñng cè - Yªu cÇu HS lµm c©u 2, 4 trang 30 SGK. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - VÏ c¸c h×nh ë b¶ng 9.2 vµo vë. - Lµm bµi t©ph 4 SGK, tr¶ lêi c©u hái 1, 3. - Dµnh cho HS giái: Hoµn thµnh bµi tËp b¶ng: TÝnh sè NST, sè cr«matit vµ sè t©m ®éng trong mçi tÕ bµo trong tõng k× cña nguyªn ph©n. K× Trung Cuèi §Çu Gi÷a Sau TB cha t¸ch TB ®· t¸ch CÊu tróc gian Sè NST 2n 2n 2n 4n 4n 2n Tr¹ng th¸i NST KÐp KÐp KÐp §¬n §¬n §¬n Sè cr«matit 4n 4n 4n 0 0 0 Sè t©m ®éng 2n 2n 2n 4n 4n 2n TiÕt 10; Bµi 10: Gi¶m ph©n 25/9/10 A. Môc tiªu. - Häc sinh tr×nh bµy ®îc nh÷ng diÔn biÕn c¬ b¶n cña NST qua c¸c k× cña gi¶m ph©n I vµ gi¶m ph©n II. Nªu ý nghÜa cña gi¶m ph©n. - Nªu ®îc nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau cña tõng k× ë gi¶m ph©n I vµ II. - Ph©n tÝch ®îc nh÷ng sù kiÖn quan träng cã liªn quan tíi c¸c cÆp NST t¬ng ®ång. - RÌn kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh ®ång thêi ph¸t triÓn t duy, lÝ luËn (ph©n tÝch, so s¸nh). B. ChuÈn bÞ. - Tranh phãng to h×nh 10 SGK. - B¶ng phô ghi néi dung b¶ng 10. C. ho¹t ®éng d¹y - häc. 1. æn ®Þnh tæ chøc - KiÓm tra sÜ sè. 2. KiÓm tra bµi cò 20 Trường THCS Nam Hà- Thành phố Hà Tĩnh