Tài liệu Giáo án phụ đạo văn 9

GI¸O AN D¹Y THªM N¡M HäC 20133-2014 OÂN TAÄP VAÊN THUYEÁT MINH A - MUÏC TIEÂU CAÀN ÑAÏT: - Giuùp HS naém laïi ñaëc ñieåm chung cuûa vaên Thuyeát minh, yeâu caàu veà theå loaïi, phöông phaùp thuyeát minh. - Bieát xaùc ñònh ñeà vaên Thuyeát minh, phaân bieät noù vôùi caùc theå loaïi khaùc. - Bieát phaân bieät caùc daïng vaên Thuyeát minh: Thuyeát minh veà danh lam thaéng caûnh; Thuyeát minh veà theå loaïi vaên hoïc; Thuyeát minh caùch laøm (Phöông phaùp)….. - Bieát vaän duïng phuø hôïp caùc bieän phaùp ngheä thuaät, mieâu taû khi vieát vaên thuyeát minh. B - CHUAÅN BÒ GV : Giaùo aùn, taøi lieäu veà vaên Thuyeát minh, SGK, SGV HS : SGK Ngöõ vaên 8, 9, oân taäp veà kieåu baøi. C- HOAÏT ÑOÄNG DAÏY - HOÏC Hoaït ñoäng 1 : OÅn ñònh neà neáp, kieåm tra só soá. Hoaït ñoäng 2. KT vieäc chuaån bò taøi lieäu vaø ñoà duøng hoïc taäp cuûa HS. Hoaït ñoäng 3. Baøi môùi : Tieát 1 Hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø Noäi dung caàn ñaït - Yeâu caàu HS döïa vaøo SGK ñeå traû lôøi noäi I. Ñaëc ñieåm chung cuûa vaên Thuyeát minh. dung sau : 1- Theá naøo laø vaên Thuyeát minh ? - Theá naøo laø vaên thuyeát minh ? - Cung caáp tri thöùc veà ñaëc ñieåm, tính chaát, nguyeân nhaân … cuûa hieän töôïng, söï vaät. - Yeâu caàu chung cuûa baøi Thuyeát minh laø gì ? 2- Yeâu caàu : - Nhaän xeùt, boå sung cho hoaøn thieän noäi dung - Tri thöùc ñoái töôïng thuyeát minh khaùch quan, xaùc thöïc, höõu ích. traû lôøi cuûa HS. - Ñöa ra moät soá ñeà vaên, yeâu caàu HS xaùc ñònh - Trình baøy chính xaùc, roõ raøng, chaët cheõ. ñeà vaên Thuyeát minh, giaûi thích söï khaùc nhau 3- Ñeà vaên Thuyeát minh : giöõa ñeà vaên thuyeát minh vôùi caùc ñeà vaên - Neâu caùc ñoái töôïng ñeå ngöôøi laøm baøi trình baøy tri thöùc veà chuùng. khaùc. - Höôùng daãn HS ñi ñeán nhaän xeùt : Ñeà vaên - Ví duï : Giôùi thieäu moät ñoà chôi daân gian; Thuyeát minh khoâng yeâu caàu keå chuyeän, Giôùi thieäu veà teát trung thu. mieâu taû, bieåu caûm maø yeâu caàu giôùi thieäu, thuyeát minh, giaûi thích. - Haõy ra moät vaøi ñeà vaên thuoäc daïng vaên Thuyeát minh ? - Em haõy neâu caùc daïng vaên Thuyeát minh vaø 4- Caùc daïng vaên Thuyeát minh : neâu söï khaùc nhau giöõa caùc daïng ñoù ?. - Thuyeát minh veà moät thöù ñoà duøng. - Thuyeát minh veà moät theå loaïi vaên hoïc. - Thuyeát minh veà moät danh lam thaéng caûnh. - Em haõy keå teân caùc phöông phaùp thuyeát - Thuyeát minh veà moät phöông phaùp (caùch minh thöôøng söû duïng ? - Taïi sao caàn phaûi söû duïng caùc phöông phaùp ñoù ? - Suy nghó, traû lôøi. - Nhaän xeùt- keát luaän - Keå teân caùc bieän phaùp ngheä thuaät thöôøng ñöôïc söû duïng trong vaên thuyeát minh ? - Höôùng daãn HS thaûo luaän nhoùm vaø traû lôøi nhöõng noäi dung sau : - Ñeå söû duïng caùc bieän phaùp ngheä thuaät trong vaên thuyeát minh em phaûi laøm gì ? - Gôïi yù : Söû duïng so saùnh, lieân töôûng baèng caùch naøo? Muoán söû duïng bieän phaùp Nhaân hoaù ta caàn laøm gì ? - Em haõy neâu taùc duïng cuûa vieäc söû duïng caùc bieän phaùp ngheä thuaät troøng vaên thuyeát minh ? Hoaït ñoäng 4. laøm) - …………………………………………………….. 5- Caùc phöông phaùp thuyeát minh : + Neâu ñònh nghóa : Laøm roõ ñoái töôïng thuyeát minh laø gì? + Lieät keâ : Keå ra haøng loaït coâng duïng cuõng nhö taùc haïi cuûa ñoái töôïng. + Neâu ví duï: Nhöõng daãn chöùng coù lieân quan ñeán töôïng. + So saùnh : Giuùp khaúng ñònh hôn möùc ñoä cuûa söï vaät söï vieäc. + Phaân tích : Laøm roõ, cuï theå. II- Söû duïng caùc bieâïn phaùp ngheä thuaät, mieâu taû trong vaên thuyeát minh 1- Caùc bieän phaùp ngheä thuaät thöôøng ñöôïc söû duïng trong vaên thuyeát minh. - Nhaân hoaù. - Lieân töôûng, töôûng töôïng. - So saùnh. - Keå chuyeän. - Söû duïng thô, ca dao. a- Caùch söû duïng : - Loàng vaøo caâu vaên thuyeát minh veà ñaëc ñieåm caáu taïo, so saùnh, lieân töôûng. - Töï cho ñoái töôïng thuyeát minh töï keå veà mình (Nhaân hoaù). - Trong quaù trình thuyeát minh veà coâng duïng cuûa ñoái töôïng thöôøng söû duïng caùc bieän phaùp so saùnh, lieân töôûng. - Xem ñoái töôïng coù lieân quan ñeán caâu thô, ca dao naøo daãn daét, ñöa vaøo trong baøi vaên. - Saùng taùc caâu truyeän. * Chuù yù : Khi söû duïng caùc yeáu toá treân khoâng ñöôïc sa rôøi muïc ñích thuyeát minh. b- Taùc duïng : - Baøi vaên thuyeát minh khoâng khoâ khan maø sinh ñoäng, haáp daãn Höôùng daãn hoaït ñoäng tieáp noái 2 Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 9 n¨m 2012-2013 - Ñoïc caùc baøi vaên thuyeát minh ñaõ hoïc; - Xem laïi theå loaïi vaên thuyeát minh ñaõ hoïc ôû lôùp 8, 9. - Laøm thaønh baøi vieát hoaøn chænh caùc ñeà treân veà nhaø. TIEÁT 2 Hoaït ñoäng 1 : OÅn ñònh neà neáp, kieåm tra só soá. Hoaït ñoäng 2. KT vieäc chuaån bò taøi lieäu vaø ñoà duøng hoïc taäp cuûa HS. Hoaït ñoäng 3. Baøi môùi : - Nhöõng ñieåm löu yù khi söû duïng yeáu II- Söû duïng caùc bieâïn phaùp ngheä thuaät, mieâu taû trong toá mieâu taû trong vaên thuyeát minh? vaên thuyeát minh 2- Yeáu toá mieâu taû trong vaên baûn thuyeát minh. - Thoâng qua caùch duøng töù ngöõ, caùc hình aûnh coù söùc gôïi lôùn cuøng nhöõng bieän phaùp ngheä thuaät ñaëc saéc nhö so saùnh, nhaân hoaù, aån duï, hoaùn duï, öôùc leä … - Mieâu taû chæ döøng laïi ôû vieäc taùi hieän hình aûnh ôû moät chöøng möïc nhaát ñònh…. - Nhöõng caâu vaên coù yù nghóa mieâu ta neân ñöôïc söû duïng - Daøn yù chung cuûa moät baøi vaên ñan xen vôùi nhôõng caâu vaên coù yù nghó lí giaûi, yù nghóa thuyeát minh? minh hoaï. III- Caùch laøm baøi vaên thuyeát minh a, Môû baøi. Giôùi thieäu ñoái töôïng thuyeát minh. b, Thaân baøi. Thuyeát minh veà ñaëc ñieåm, coâng duïng, tính chaát, caáu taïo, …. cuûa ñoái töôïng thuyeát minh. c, Keát baøi. Giaù trò, taùc duïng cuûa chuùng ñoái vôùi ñôøi GV ghi leân baûng caùc ñeà baøi. soáng YC HS löïa choïn ñeà baøi xaây döïng IV- Luyeän taäp. caùc yù cô baûn cho ñeà baøi. + Ñeà 1 : Giôùi thieäu loaøi caây em yeâu thích nhaát. - HS laøm theo nhoùm. + Ñeà 2 : Em haõy giôùi thieäu chieác noùn Vieät Nam - Chuù yù söû duïng caùc bieän phaùp + Ñeà 3 : Giôùi thieäu veà chieác aùo daøi Vieät Namø. ngheä thuaät vaø mieâu taû vaøo trong CHIEÁC AÙO DAØI VIEÄT NAM baøi vieát. Moãi daân toäc treân theá giôùi ñeàu coù moät loaïi y phuïc - Cöû ñaïi dieän leân trình baøy. rieâng, chæ caàn nhìn caùch aên maëc cuûa hoï ta coù theå bieát - Nhaän xeùt, boå sung ñöôïc hoï thuoäc quoác gia naøo. Con ngöôøi vieät nam ta töø xöa nay truyeán thoáng neùt vaên hoùa trang phuïc soáng maõi laø “Chieác aùo daøi”. Vaø noù ñöôïc xem laø chieác aùo cuûa queâ höông. Daân toäc VIEÄT NAM coù nguoàn goác töø raát nhieàu nghìn naêm: Hôn taùm möôi naêm ñoâ hoä cuûa thöïc daân Phaùp, hôn ba möôi naêm chieán ñaáu choáng Mó ngoaïi xaâm … khieán cho bao nhieâu taøi saûn lòch söû, vaên hoùa,. … bò thaát laïc, bò xuyeân taïc … thaät ñaùng tieác . Maø bao giôø 3 Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 9 n¨m 2012-2013 keû xaâm löôïc naøo cuõng muoán huûy dieät ñi taát caû nhöõng gì thuoäc veà daân toäc maø mình xaâm chieám. Theá nhöng hình aûnh chieác aùo daøi vaãn coøn soáng maõi trong neùt vaên hoùa truyeàn thoáng cuûa ngöôøi vieät nam. Chieác aùo daøi tha thöôùt xinh ñeïp hieän nay ñaõ phaûi traûi qua moät quaù trình phaùt trieån ñeán hoaøn thieän khaù laâu daøi. Ngaøy xöa, chieác aùo daøi ñöôïc hình thaønh töø chuùa: Nguyeãn Phuùc Khoaùt. May y phuïc theo phong tuïc nöôùc nhaø. Nhö vaäy, töø ñaàu theá kyû XVIII chieác aùo daøi ñöôïc ra ñôøi, tuy ban ñaàu coøn thoâ sô nhöng raát kín ñaùo. Töø ñoù ñeán nay hình aûnh chieác aùo daøikhoâng ngöøng hoaøn thieän daàn trôû thaønh moät thöù y phuïc daân toäc mang tính thaåm myõ cao. Giôø ñaây, chieác aùo daøi phuï nöõ ñaõ trôû thaønh moät taùc phaåm mó thuaät tuyeät vôøi. Noù khoâng chæ laø nieàm töï haøo cuûa y phuïc daân toäc maø coøn laø trong nhöõng tieáng noùi vaên hoùa treân tröôøng quoác teá. Muoán coù ñöôïc moät chieác aùo daøi ñeïp ñoøi hoûi ngöôøi choïn phaûi coù caùch nhìn : chaát lieäu vaûi phaûi meàm, ruõ. Hoa vaên phaûi theå hieän söï haøi hoøa vôùi löùa tuoåi ngöôøi maëc. Ñeán ngöôøi thôï may vôùi söï kheùo leùo taïo neân chieác aùo daøi vôùi nhöõng ñöôøng vieàn, cong, ñaët bieät laø hai taø aùo phaûi ruõ vaø oâm nhau, nhöõng cuùt aùo phaûi ñöôïc töøng vò trí «n tËp vÒ c¸c ph¬ng ch©m héi tho¹i A. Muïc tieâu : Qua vieäc oân taäp vaø giaûi theâm moät soá baøi taäp giuùp cho hoïc sinh naém chaéc hôn noäi dung ñaõ hoïc: - Noäi dung phöông chaâm veà löôïng vaø phöông chaâm veà chaát . - Reøn kó naêng vaän duïng thaønh thaïo caùc phöông chaâm hoäi thoaïi trong giao tieáp . - Giaùo duïc yù thöùc trong giao tieáp. B. Chuaån bò : - Thaày : soaïn baøi, söu taàm moät soá baøi taäp - Troø : OÂn baøi ñaõ hoïc. C. Tieán trình toå chöùc: I. OÅn ñònh toå chöùc: Nắm sĩ số II. Kieåm tra baøi cuõ : Kieåm tra söï chuaån bò cuûa hoïc sinh. III. Baøi môùi : Hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø Noäi dung kieán thöùc Hoaït ñoäng 1:OÂân laïi lyù thuyeát I.OÂân lyù thuyeát: Giaùo vieân yeâu caàu hs nhaéc laïi noäi 1. Phöông chaâm veà löôïng: 4 Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 9 n¨m 2012-2013 dung ñaõ hoïc. Laáy ví duï minh hoaï. Hoaït ñoäng 2: Gv ñoïc vaø cheùp baøi taäp leân baûng. Hs trao ñoåi, traû lôøi. Caàn chæ ra loãi vaø giaûi thích ( Caùc tröôøng hôïp treân ñeàu noùi thöøa) Gv ñoïc baøi taäp 2(Caâu 21, SNC) Phaân tích ñeå laøm roõ phöông chaâm hoäi thoaïi ñaõ khoâng ñöôïc tuaân thuû? Hs trao ñoåi, thaûo luaän Goïi ñaïi dieän hs traû lôøi. Gv ñoïc baøi taäp 3( caâu 22, SNC) HS suy nghó, phaân tích loãi Gv cho hs thöïc haønh. Goïi 1-2 hs ñoïc. Lôùp nhaän xeùt Hướng dẫn học sinh luyện tập. GV kể lại nội dung câu chuyện vui “ Ai khiến ông nghe” và nêu câu hỏi. Truyện liên quan đến phương châm hội thoại nào? Vì sao? Những câu sau liên quan đến phương Khi giao tieáp, caàn noùi cho coù noäi dung; noäi dung cuûa lôøi noùi phaûi ñaùp öùng yeâu caàu cuûa giao tieáp, khoâng thieáu, khoâng thöøa( phöông chaâm veà löôïng) 2.Phöông chaâm veà chaát : Khi giao tieáp, ñöøng noùi nhöõng ñieàu maø mình khoâng tin laø ñuùng hay khoâng coù baèng chöùng xaùc thöïc(phöông chaâm veà chaát) 3. Phương châm quan hệ: - Khi giao tiếp, cần nói đúng vào đề tài giao tiếp, tránh nói lạc đề. 4. Phương châm cách thức: - Khi giao tiếp cần nói ngắn gọn, rành mạch, tránh nói mơ hồ. - VD: GV kể câu chuyện về ông chủ và đầy tớ. 5. Phương châm lịch sự: -Khi giao tiếp, cần lịch sự, tế nhị và tôn trọng người khác. - VD: Gọi dạ, bảo vâng. II. Luyeän taäp: Baøi taäp 1: Nhöõng caâu sau ñaõ vi phaïm phöông chaâm hoäi thoaïi naøo ? a. Boá meï mình ñeàu laø giaùo vieân daïy hoïc. b.Chuù aáy chuïp hình cho mình baèng maùy aûnh. c. Ngöïa laø loaøi thuù boán chaân Ñaùp aùn: Phöông chaâm veà löôïng Baøi taäp 2: ->Phöông chaâm veà chaát. Baøi taäp 3: Baøi taäp 4: Vieát moät ñoaïn vaên hoaëc ñoaïn hoäi thoaïi coù söû duïng caùc phöông chaâm hoäi thoaïi ñaõ hoïc. Bài 5 : GV kể truyện vui “ Ai khiến ông nghe” - Truyện liên quan đến phương châm quan hệ. - Vì: Ông khách muốn nói là ông không nghe gì trên phim - Cô cậu thanh niên nghĩ là ông khách muốn nghe 5 Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 9 n¨m 2012-2013 châm hội thoại nào? Vì sao? Hãy chữa lại cho đúng? GV hướng dẫn ,cho HS thảo luận, tìm những tình huống khác. chuyện riêng của họ. Bài 6: - Rồi một ngày, ai cũng như tất cả. - Con đã lớn thì mẹ cũng thế. - Những câu trên liên quan đến phương châm cách thức Vì: Những câu nói ấy mơ hồ, không rõ nghĩa.  Chữa lại: - Rồi cũng có ngày, tôi cũng như mọi người. Dù con đã lớn nhưng mẹ vẫn là mẹ của con. IV.Cuûng coá-Daën doø: *Cuûng coá : -Nhaéc laïi khaùi nieäm phöông chaâm veà löôïng vaø phöông chaâm veà chaát. - Qua baøi hoïc, em ruùt ra ñöôïc baøi hoïc gì trong giao tieáp? 6 Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 9 n¨m 2012-2013 BuæI 2 CHUYỆN NGƯỜI CON GÁI NAM XƯƠNG Ngµy d¹y 13-9-2011 A. Mục tiêu: Giúp học sinh: 1. Kiến thức: - Củng cố những kiến thức cơ bản của văn bản. 2. Kĩ năng: - Rèn luyện cho học sinh kĩ năng phân tích những chi tiết nghệ thuật của truyện, kĩ năng kể chuyện. 3. Thái độ:Biết cảm thông với số phận của người phụ nữ trong xã hội cũ, căm ghét chế độ phong kiến.. B. Chuẩn bị: 1. GV: Hệ thống kiến thức, tìm thêm bài tập. 2. HS: Đọc, củng cố những kiến thức đã học, làm các bài tập ở SGK. C. Tiến trình lên lớp: I. Ổn định tổ chức: Nắm sĩ số. II. Bài cũ: Nêu nhứng giá trị của văn bản Chuyện người con gái Nam Xương III.Bài mới: I. Hoaøn caûnh xaõ hoäi vaø söï ra ñôøi cuûa caùc taùc - Yeâu caàu HS thaûo luaän nhoùm vaø traû lôøi phaåm. nhöõng noäi dung sau : 1. Taùc phaåm “Ngöôøi con gaùi Nam Xöông” - Toùm taét vôû cheøo coå “Quan aâm Thò Kính” ? - Nhöõng chi tieát naøo trong taùc phaåm gaén lieàn a- Taùc giaû : Nguyeãn Döõ. vôùi hoaøn caûnh lòch söû ñoù ? b- Hoaøn caûnh ra ñôøi : - Ra ñôøi vaøo theá kæ thöù XVI – Thôøi kì nhaø Leâ - Trình baøy hoaøn caûnh ra ñôøi cuûa vôû cheøo coå ñi vaøo khuûng hoaûng -> caùc taäp ñoaøn phong naøy, cho bieát tö töôûng chuû yeáu cuûa xaõ hoäi kieán tranh giaønh quyeàn löïc, gaây ra caùc cuoäc phong kieán trong thôøi kì naøy laø gì ? noäi chieán keùo daøi -> Nguyeân nhaân daãn ñeán bi kòch cuûa gia ñình Vuõ Nöông. - Keå laïi noäi dung truyeän “Ngöôøi con gaùi Nam Xöông” ? 2. Taùc phaåm “Truyeän Kieàu” : - Neâu hoaøn caûnh ra ñôøi cuûa taùc phaåm ? - Cöû ñaïi dieän traû lôøi. - HS caùc nhoùm khaùc theo doõi, nhaän xeùt, boå a. Taùc giaû : Nguyeãn Du sung. b- Hoaøn caûnh ra ñôøi : - Nhaän xeùt, boå sung cho hoaøn chænh noäi dung - Ra ñôøi vaøo cuoái theá kyû XVIII ñaàu theá kyû traû lôøi cuûa hoïc sinh. XIX – Laø thôøi kì lòch söû ñaày bieán ñoäng, cheá - Yeâu caàu HS thaûo luaän nhoùm vaø traû lôøi ñoä phong kieán khuûng hoaûng traàm troïng, thoái nhöõng noäi dung sau : naùt, ñaøn aùp vaø boùc loät cuûa caûi cuûa nhaân daân - Taùc phaåm truyeän Kieàu do ai saùng taùc, saùng > Ñôøi soáng nhaân daân voâ cuøng cöïc khoå. taùc trong hoaøn caûnh naøo ? - Haõy toùm taét noäi dung truyeän Kieàu ? => Keát luaän : - Cöû ñaïi dieän traû lôøi. 7 Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 9 n¨m 2012-2013 - HS caùc nhoùm khaùc theo doõi, nhaän xeùt, boå - Cheá ñoä phong kieán Vieät Nam duø ôû thôøi kyø sung. naøo cuõng ñem laïi nhieàu baát haïnh cho nhaân - Nhaän xeùt, boå sung cho hoaøn chænh noäi dung daân ta noùi chung vaø ngöôøi phuï nöõ noùi rieâng. traû lôøi cuûa hoïc sinh. 3. Taùc phaåm “Quan aâm Thò Kính” : a- Hoaøn caûnh lòch söû : - Theo em, cheá ñoä phong kieán caùc thôøi kì coù - Khoa thi ñaàu tieân ôû nöôùc ta, toå chöùc ôû thôøi ñaëc ñieåm chung gì ? Lyù (TK X -> TK XII). Heát tieát 1 chuyeån tieát 2 - Phaät giaùo phaùt trieån : Theå hieän ôû nhöõng taùc phaåm : + Thieän Só hoïc baøi. - Yeâu caàu HS thaûo luaän nhoùm vaø traû lôøi + Thò Kính ñi tu. nhöõng noäi dung sau : + Thò Kính cheát bieán thaønh phaät baø. - Toùm taét vôû cheøo coå “Quan aâm Thò Kính” ? b- Hoaøn caûnh ra ñôøi cuûa taùc phaåm : - Neâu hoaøn caûnh cuûa gia ñình Thò Kính? - Thôøi kyø ñaàu xaõ hoäi phong kieán ñang höng -Trình baøy nhöõng neùt ñeïp cuûa nhaân vaät Thò thònh. Kính ? Laáy daãn chöùng trong taùc phaûm ñeå - Tö töôûng : Troïng nam khinh nöõ, moân ñaêng hoä ñoái. chöùng minh ? - Yeâu caàu HS thaûo luaän nhoùm vaø traû lôøi II. Cuoäc ñôøi vaø soá phaän cuûa caùc nhaân vaät trong "Quan AÂm Thò Kính", "Chuyeän ngöôøi nhöõng noäi dung sau : - Noãi oan maø Thò Kính phaûi chòu ñöïng trong con gaùi Nam Xöông", vaø"Truyeän Kieàu" 1. Nhaân vaät Thò Kính taùc phaåm laø gì ? - Em haõy neâu nguyeân nhaân daãn ñeán noãi oan a- Hoaøn caûnh gia ñình : cuûa Thò Kính ? - Cha : Maêng OÂâng – Moät gia ñình ngheøo. + Nguyeân nhaân giaùn tieáp ? b- Baûn thaân : + Nguyeân nhaân tröïc tieáp ? - Laø ngöôøi con gaùi gioûi giang, göông maãu, soáng vì moïi ngöôøi. - Yeâu thöông, chaêm soùc choàng chu ñaùo. - Laø ngöôøi thuyø mò, nhaãn nhuïc. - Em haõy neâu chuû ñeà cuûa ñoaïn trích “ Noãi oan => Xöùng ñaùng ñöôïc soáng haïnh phuùc. haïi choàng” ? c- Nguyeân nhaân gaây ra baát haïnh cho Thò Kính. - Bò vu oan gieát choàng. - Moân ñaêng, hoä ñoái. - Em hieåu theá naøo veà thaønh ngöõ “Oan Thò - Quy cuû haø khaéc cuûa cheá ñoä phong kieán. Kính” - Cheá ñoä phuï quyeàn, ña theâ. ô- Yeâu caàu HS toùm taét soá phaän cuûa Vuõ nöông * Nguyeân nhaân tröïc tieáp : trong truyeän “Ngöôøi con gaùi Nam Xöông” . - Söï nhu nhöôïc, hoà ñoà cuûa ngöôøi choàng - 1-> 2 HS toùm taét. Thieän siõ. - Yeâu caàu HS thaûo luaän nhoùm vaø traû lôøi 8 Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 9 n¨m 2012-2013 nhöõng noäi dung sau : - Chuû ñeà cuûa ñoaïn trích : “Noãi oan haïi - Trình baøy nhöõng veû ñeïp cuûa Vuõ Nöông ? Veû choàng”: ñeïp naøo ñaùng quí nhaát ? Trích ñoaïn “Noãi oan haïi choàng” theå hieän ñöôïc nhöõng phaåm chaát toát ñeïp cuøng noãi oan - Yeâu caàu HS thaûo luaän nhoùm vaø traû lôøi caâu bi thaûm, beá taéc cuûangöôøi phuï nöõ vaø söï ñoái hoûi sau : laäp giai caáp thoâng qua xung ñoät gia ñình, hoân - Em haõy chæ ra nguyeân nhaân daãn ñeán noãi oan nhaân trong xaõ hoäi phong kieán. cuûa Vuõ Nöông , laáy daãn chöùng phaân tích laøm - Thaønh ngöõ “Oan Thò Kính” chæ nhöõng oan roõ noãi oan ñoù ? öùc quaù möùc chòu ñöïng, khoâng theå giaõi baøy. + Nguyeân nhaân tröïc tieáp ? 2. Nhaân vaät Vuõ Nöông. a- Veû ñeïp cuûa Vuõ Nöông : - Thuyø mò, neát na. - Tö dung toát ñeïp. - Chung thuyû vôùi choàng. - Hieáu thaûo vôùi meï choàng. - Ñaûm ñang. - Theo em caùi cheát cuûa Vuõ Nöông toá caùo xaõ = > Laø ngöôøi phuï nöõ ñeïp ngöôøi, ñeïp neát. hoäi phong kieán ñieàu gì ? b- Nguyeân nhaân daãn ñeán noãi oan cuûa Vuõ Nöông : + Nguyeân nhaân giaùn tieáp ? - Phaân tích laøm roõ haønh ñoäng cuûa Vuõ Nöông vôùi chi tieát : Khoâng trôû veà nhaân gian vôùi choàng. - Taùc giaû Nguyeãn Döõ ñaõ göûi gaém ñieàu gì qua * Nguyeân nhaân tröïc tieáp : taùc phaåm naøy ? - Tính ña nghi hay ghen cuûa Tröông Sinh. - Söï hoà ñoà, caû tin cuûa choàng. * Nguyeân nhaân giaùn tieáp : - Do chieán tranh phong kieán -> Choàng xa vôï ñi chieán chinh - > Bi kòch. - Do nhöõng huû tuïc cuûa cheá ñoä phong kieán : + Troïng nam khinh nöõ. + Coi troïng keû giaøu. - Trình baøy yù nghóa truyeàn kì trong trong taùc + Cheá ñoä nam quyeàn. phaåm ? Taïi sao taùc giaû laïi ñöa vaøo chi tieát + Phaùp luaät khoâng baûo veä phuï nöõ. ñoù ? c- Keát luaän : - Nhaän xeùt, boå sung cho hoaøn thieän caâu traû lôøi - Caùi cheát cuûa Vuõ Nöông laø lôøi toá caùo cheá ñoä cuûa HS. phong kieán xem troïng quyeàn uy keû giaøu vaø Yeâu caàu HS ñoïc laïi ñoaïn trích : Chò em Thuyù ngöôøi ñaøn oâng trong gia ñình, ñoàng thôøi baøy Kieàu. toû nieàm caûm thöông cuûa taùc giaû ñoái vôùi soá - 1 -> 2 HS ñoïc. - Trình baøy hoaøn caûnh cuûa gia ñình Thuyù phaän oan nghieät cuûa ngöôøi phuï nöõ. Kieàu, Cho bieát Thuyù Kieàu xuaát thaân töø gia - Caùi cheát cuûa Vuõ nöông – Ngöôøi phuï nöõ ñöùc haïnh, ñaùng lyù ñöôïc beânh vöïc baûo veä, che ñình nhö theá naøo ? 9 Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 9 n¨m 2012-2013 - Yeâu caàu HS thaûo luaän nhoùm vaø traû lôøi noäi dung sau : - Nhaân vaät Thuùy Kieàu coù nhöõng veû ñeïp gì ? + Veû ñeïp beân ngoaøi ? + Veû ñeïp beân trong ? chôû, nhöng laïi bò ñoái xöû baát coâng, voâlyù. -Yeáu toá truyeàn kì cuûa truyeän tröôùc heát laø hoaøn chænh theâm neùt ñeïp cuûa Vuõ Nöông. Nhöng ñieàu quan troïng hôn laø yeáu toá truyeàn kì ñoù ñaõ taïo neân moät keát thuùc coù haäu. Noùi leân tính nhaân ñaïo cuûa taùc phaåm. 3. Nhaân vaät Thuyù Kieàu - Cöû ñaïi dieän traû lôøi. - HS caùc nhoùm khaùc theo doõi, nhaän xeùt, boå sung. a- Hoaøn caûnh gia ñình : - Nhaän xeùt, boå sung cho hoaøn chænh noäi dung - Gia ñình nho gia. traû lôøi cuûa hoïc sinh. - Ñieàu kieän soáng : Thöôøng thöôøng baäc trung. - Ba anh chò em; hoïc haønh töû teá. - Trình baøy nguyeân nhaân daãn ñeán noãi baát haïnh cuûa Thuyù Kieàu ? - Yeâu caàu HS laáy ví duï ñeå minh chöùng: + XH phong kieán thoái naùt. + Söùc maïnh cuûa theá löïc ñoàng tieàn. + Baûn chaát löu manh, maát nhaân tính cuûa boïn quan laïi v.v…. - Nhaän xeùt, boå sung cho hoaøn thieän noäi dung traû lôøi cuûa hoïc sinh. - Neâu caûm nhaän cuûa em veà nhaân vaät Thuyù Kieàu, ñieàu gì ñaùng ca ngôïi nhaát ôû nhaân vaät naøy ? - Neâu nhaän xeùt chung veà xaõ hoäi phong kieán cuoái theá kæ XVIII ñaøu theá kæ XIX? Heát tieát 2 chuyeån tieát 3 - Yeâu caàu HS thaûo luaän nhoùm vaø traû lôøi nhöõng noäi dung sau : - Neâu nhöõng ñieåm gioáng vaø khaùc nhau veà soá phaän cuoäc ñôøi cuûa 3 nhaân vaät : Thò Kính, Vuõ Nöông, Thuyù Kieàu ? + Gioáng nhau ? b- Nhaân vaät Thuyù Kieàu : - Laø ngöôøi con gaùi coù veû ñeïp : + Saéc saûo, maën maø. + Nghieâng nöôùc, nghieâng thaønh, thieân nhieân phaûi hôøn ghen. - Coù taøi : Caàm, kì, thi, hoaï => Ña taøi. - Laø ngöôøi con hieáu thaûo. - Laø ngöôøi chò maãu möïc. - Laø ngöôøi tình chung thuyû. - Yeâu cuoäc soáng, khaùt voïng töï do. => Xöùng ñaùng ñöôïc soáng haïnh phuùc. c- Nguyeân nhaân gaây ra 15 naêm löu laïc cuûa Thuyù Kieàu : - Xaõ hoäi phong kieán coù nhieàu theá löïc taøn baïo, baát coâng voâ lyù - Theá löïc ñoàng tieàn “Tieàn löng ñaõ saün, vieäc gì chaúng xong” -> Ñoàng tieàn bieán ngöôøi phuï nöõ taøi saéc veïn toaøn thaønh moùn haøng, keû taùng taän löông taâm thaønh keû maõn nguyeän töï ñaéc. - Theá löïc löu manh, theá löïc quan laïi chaø ñaïp leân quyeàn soáng cuûa con ngöôøi. => Giaù trò con ngöôøi bò haï thaáp, bò chaø ñaïp. III. So saùnh soá phaän, cuoäc ñôøi ngöôøi phuï nöõ trong "Quan aâm Thò Kính", "Chuyeän ngöôøi con gaùi Nam Xöông", "Truyeän Kieàu" 1- Gioáng nhau : - Ñeàu laø nhöõng ngöôøi phuï nöõ sinh ñeïp, neát 10 Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 9 n¨m 2012-2013 + Khaùc nhau ? - Haõy trình baøy nhöõng caûm nhaän cuûa em veà soá phaän ngöôøi phuï nöõ trong xaõ hoäi cuõ ? - Thaûoluaän, cöû daïi dieän traû lôøi. - HS caùc nhoùm khaùc theo doõi, nhaän xeùt, boå sung. - Nhaän xeùt, boå sung cho hoaøn thieän noäi dung tra ûlôøi cuûa hoïc sinh. - Em haõy phaân tích töøng nhaân vaät ñeå thaáy ñöôïc cuoäc ñôøi, soá phaän cuûa ngöôøi phuï nöõ trong xaõ hoäi phong kieán ñeàu bi chi phoái bôûi luaät leä xaõ hoäi ? - Yeâu caàu HS trình baøy vaø phaân tích töøng nhaân vaät. - HS theo doõi, nhaän xeùt, boå sung ñeå ruùt ra nhöõng ñieåm gioáng vaø khaùc nhau cuûa caùc nhaân vaät. - Nhaän xeùt, choát noäi dung gioáng vaø khaùc nhau giöõa caùc nhaân vaät vaø keát luaän. na, chung thuyû. - Ñeàu coù hoaøn caûnh cuoäc ñôøi cay ñaéng, eùo le. - Ñeàu laø nhöõng naïn nhaân cuûa xaõ hoäi phong kieán bò vuøi daäp, chaø ñaïp. - Khoâng coù quyeàn baûo veä caùc nhaân, chaáp nhaän cuoäc soáng ñaõ ñònh saün. 2- Khaùc nhau : - Thò Kính : Sinh ra trong giai ñoaïn xaõ hoäi phong kieán ñang höng thònh. + Chòu n hieàu oan traùi. - Vuõ Nöông vaø Thuyù Kieàu : Sinh ra trong thôøi kyø cheá ñoä phong kieán ñang treân ñaø thoái naùt. * Nguyeân nhaân daãn ñeán soá phaän bi thaûm cuûa 3 nhaân vaät : - Thò Kính : Do quy ñònh haø khaéc ; moân ñaêng hoä ñoái; cheá ñoä ña theâ. - Vuõ Nöông : Nguyeân nhaân chính laø chieán tranh, xem troïng quyeàn uy cuûa ngöôøi ñaøn oâng. - Thuyù Kieàu : Theá löïc vaïn naêng cuûa ñoàng tieàn. 3- Keát luaän : - Xaõ hoäi phong kieán duø baát kì ôû thôøi kyø naøo cuõng ñem laïi cho ngöôøi phuï nöõ nhieàu baát haïnh, laáy ñi quyeàn soáng, quyeàn laøm ngöôøi ôû hoï. 11 Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 9 n¨m 2012-2013 HĐ1: Cho hs ôn lại những giá trị về nội dung và nghệ thuật. Gọi 2-3 hs nhắc lại. Gv chốt lại kiến thức cơ bản. . Hoạt động 2: Tìm hiểu vai trò của yếu tố kì ảo ? Thảo luận nhóm về vai trò của yếu tố kì ảo Hoạt động 3 Hướng dẫn luyện tập Gọi 2hs kể lại truyện. Vai trò của yếu tố kì ảo - Làm hoàn chỉnh thêm vẻ đẹp của nhân vật Vũ Nương. Dù ở một thế giới khác nhưng vẫn nặng tình với cuộc đời, vẫn quan tâm đến chồng con, phần mộ tổ tiên, thương nhớ quê nhà. Khao khát được phục hồi nhân phẩm. - Tạo nên kết thúc có hậu cho tác phẩm, thể hiện ước mơ ngàn đời của nhân dânvề lẽ công bằng: người tốt dù trãi qua bao oan khuất, cuối cùng đều được đềp trả xứng đáng, cái thiện bao giờ cũng chiến thắng. - Chi tiết Vũ Nương không trở lại trần gian thể hiện thái độ phủ định với xã hội đương thời bất công, cái xã hội mà ở đó người phụ nữ không thể có được hạnh phúc. III. Luyeän taäp: 1.Keå laïi caâu chuyeän theo caùch cuûa em 2.Gợi ý: a.-Đọc lại truyện, dẫn ra những chi tiết gọi tả nỗi bất công, oan ức mà Vũ Nương phải chịu đựng: - Cuộc hôn nhân không bình đẳng. - Tính cách gia trưởng; sự hồ đồ, độc đoán của người chồng. Sự vũ phu, thô bạo của Trương Sinh đã đẩy Vũ Nương đến cái chết oan nghiệt. b.- đánh giá ý nghĩa tư tưởng của tác phẩm trong bối cảnh xã hội đương thời. - đề cao phẩm hạnh của người phụ nữ. -Cảm thương với số phận oan trái của họ. - Lên án sự bất công đối với người phụ nữ trong xã hội phong kiến. Gv nêu câu hỏi 1(SBT, tr 18) Hs thảo luận nhóm. Gv mời đại diện các nhóm trình bày. Lớp nhận xét, bổ sung BuæI 3 LUYỆN TẬP TẬP CÁCH DẪN TRỰC TIẾP VÀ CÁCH DẪN GIÁN TIẾP Ngµy d¹y : A. Mục tiêu: 1. Kiến thức: - Củng cố những kiến thức cơ bản về cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếp. 2. Kĩ năng: - Rèn luyện cho học sinh kĩ năng sử dụng cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếp trong giao tiÕp.. 12 Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 9 n¨m 2012-2013 3. Thái độ: - Có thái độ hứng thú, say mê ,sôi nổi học tập. Có ý thức sử dụng những kiến thức đã học vào trong cuộc sống. B.Chuẩn bị: 1. GV: Nghiên cứu tài liệu ,tìm ví dụ. - Hệ thống những kiến thức cơ bản, chọn bài tập phù hợp. 2. HS: Đọc, củng cố những kiến thức đã học, làm các bài tập ở SGK. Ôn tập lại phần lí thuyết. C. Tiến trình lên lớp: I. Ổn định tổ chức: Nắm sĩ số. II. Bài cũ: Kiểm tra vở của học sinh. III. Bài mới: Hoạt động của thầy và trò HĐ1: Hướng dẫn củng cố lí thuyết. Hs so sánh sự khác nhau giữa lời dẫn trực tiếp với lời dẫn gián tiếp. Nội dung kiến thức I.Lí thuyết: 1. Cách dẫn trực tiếp: - Nhắc lại nguyên văn lời nói hay ý nghĩ của người hay nhân vật. - Lời dẫn trực tiếp được đặt trong dấu ngoặc kép. GV nhận xét, bổ sung.  Lêi dÉn trùc tiÕp cßn cã h×nh thøc díi d¹ng lêi ®èi tho¹i. 2. Lời dẫn gián tiếp: - Thuật lại lời nói hay ý nghĩ của người hoặc nhân vật, có điều chỉnh cho thích hợp. -Lời dẫn gián tiếp không được đặt trong ngoặc kép. HĐ 2: Hướng dẫn luyện tập. II. Luyện tập: Yêu cầu viết đoạn v ăn nghị luận phải Bài tập 1: sử dụng cách dẫn trực tiếp v à cách dẫn Trong quá trình lao động sản xuất, ông cha ta đã rút ra gián tiếp. nhiều bài học quý giá về cuộc sống để răn dạy con cháu đời HS trình bày, GV nhận xét.Cho đề ra: “ sau, trong đó có câu: “ Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng”. Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng”. Bài tập 2( BT2 SGK trang 54) Em hãy viết đoạn v ăn a, Trong báo cáo chính trị tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần có sử dụng lời dẫn trực tiếp nói về câu thứ hai của Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minhđã phát biểu rằng: tục ng ữ. “ chúng ta phải ghi nhớ công ơn …..dân tộc anh hùng” HS viết, trình bày, GV nhận x ét. Trích dẫn trực tiếp - Tương tự như vậy viết theo cách trích dẫn gián tiếp b, * Lời dẫn trực tiếp: Trong bài viết “ Chủ tịch Hồ Chí Minh, tinh hoa và khí phách của dân tộc, lương tâm của thời đại”, tác giả Phạm Văn Đồng đã nói về sự giản dị của Bác : “Giản dị trong đời sống,... nhớ được, làm được”. * Cách dẫn gián tiếp: - Trong bài viết Chủ tịch Hồ Chí Minh, tinh hoa và khí phách của dân tộc, lương tâm của thời đại, tác giả Phạm Văn đồng cho rằng Bác giản dị trong đời sống, trong tác phong làm việc, trong quan hệ với mọi người,...hiểu được, làm được. c, Xem lại sách Ngữ văn 7. Gợi ý: đưa ra hệ thống nguyên 13 Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 9 n¨m 2012-2013 âm , phụ âm, thanh điệu và khả năng giao tiếp của tiến Việt rồi trích dẫn ý kiến đó vao theo hai cách G: Lưu ý : Khi chuyển từ lời dẫn trực tiếp sang gián tiếp thì cần chú ý Thay đổi từ ngữ xưng hô cho phù hợp Lược bỏ tình thái từ. Thay đổi từ định vị thời gian Lược bỏ dấu hiệu của lời dẫn trực tiếp Thay đổi ngôi kể cho phù hợp I. luyÖn tËp Bài 1: Chuyển lời dẫn trực tiếp sau thành lời dẫn gián tiếp hoặc ngược lại: a. Bực mình , ông chủ nhà gọi thầy đồ lên trách : “Sao thầy lại có thể nhầm đến thế!” a. Một hôm. cô tôi gọi tôi đến bên cười và bảo: Hồng! Mày có muốn vào Thanh Hoá chơi với mẹ mày không? b. Lão tìm lời lẽ giảng giải cho con trai hiểu. Lão khuyên nó hãy dẵn lòng bỏ đám này để dùigiắng lại ít lâu, xem có đám nào khá mà nhẹ tiền hơn thì sẽ liệu.; chẳng lấy đứa này thì lấy đứa khác; làng này đã chết hết con gái đâu mà sợ… c. Mọi người bảo nhau : “ Chắc nó muốn sưởi cho ấm !” ,nhưng chẳng ai biết những cái kì diệu em đã trông they , nhất là cảnh huy hoàng lúc hai bà cháu bay lên để đón lấy những niềm vui đầu năm. Bài tập: 2 chuyển các câu sau sang lời dẫn gián tiếp a. Hoạ sĩ nghĩ thầm: “khách tới bất ngờ, chắc cu cậu chưa kịp quét tước dọn dẹp, chưa kịp gấp chăn chẳng hạn” b. cụ giáo đã từng nghiêm khắc dặn trò: “lễ là tựlongf mình, các anh trọng thầy thì các anh hãy làm theo lời thầy dặn” c. Bố tôi nói: “bố luôn luôn mong các con giỏi” d. Bac lái xe cũng rút từ trong túi cửa ra một gói gói giấy và nói : “còn đây là sách của anh” E. Bác Hồ từng nói: “dâ n ta phải biết sử ta Cho tường gốc tích nước nhà Việt Nam” Bài 3: Cho câu thơ sau: Ông đồ vẫn ngồi đó Qua đường không ai hay Lá vàng rơi trên giấy Ngoài trời mưa bụi bay. 14 Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 9 n¨m 2012-2013 ?Hãy viết một đoạn văn ngắn có sử dụng câu trên làm lời dẫn trực tiếp? GV gợi ý: Giới thiệu xuất xứ và nội dung đoạn thơ «n tËp vÒ sù ph¸t triÓn cña tõ vùng A. Môc tiªu: 1. KiÕn thøc: - Cñng cè nh÷ng hiÓu biÕt vÒ c¸c biÖn ph¸p tu tõ tiÕng ViÖt. Ph©n biÖt mét sè phÐp tu tõ so s¸nh - Èn dô - ho¸n dô - nh©n ho¸. 2. Kü n¨ng: - RÌn luyÖn kÜ n¨ng lµm bµi tËp B. ChuÈn bÞ cña GV vµ HS: - GV: So¹n bµi vµ ®äc tµi liÖu tham kh¶o. - HS: §äc vµ chuÈn bÞ bµi ë nhµ; tham kh¶o tµi liÖu cã liªn quan ®Õn bµi häc. C. tæ chøc ho¹t ®éng d¹y häc * æn ®Þnh líp, kiÓm tra bµi cò. Bµi cò: Lµm bµi tËp GV giao vÒ nhµ.  Tæ chøc d¹y häc bµi míi Ho¹t ®éng cña GV - HS GV yªu cÇu nh¾c l¹i lÝ thuyÕt vÒ sù ph¸t triÓn tõ vùng CH: cã mÊy c¸ch ph¸t triÓn tõ vùng? HS nªu râ c¸c c¸ch ®ã vµ lÊy vÝ dô Bài 1: Xác định nghĩa gốc và nghĩa chuyển trong những từ ngữ được dùng ở những trường hợp sau đây: Bài 2: đọc các câu sau: - GV cho HS nªu kh¸i niÖm c¸c phÐp tu tõ tõ vùng vµ lÊy ®îc c¸c VD. - HS lµm theo yªu cÇu cña GV. Néi dung cÇn ®¹t I. LÝ thuyÕt - Cã hai c¸ch ph¸t triÓn tõ vùng - 1. ph¸t triÓn vÒ nghÜa + NghÜa gèc + NghÜa chuyÓn (chuyÓn theo c¸ch Èn dô vµ chuyÓn theo c¸ch ho¸n dô) - 2.Ph¸t triÓn vÒ sè lîng + T¹o tõ ng÷ míi + Mîn tõ ng÷ tiÕng níc ngoµi II. Bµi tËp Mềm: Mềm như bún : nghĩa gốc Bàn tay mềm như lụa Mềm lòng Nước mềm nghĩa chuyển Giá mềm Áo Mặc áo, áo đẫm mồ hôi: nghĩa gốc áo gối : nghĩa chuyển áo bánh: nghĩa chuyển Bài 2: đọc các câu sau: a.Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh , giữ đồng lúa chín. Tre hi sinh để bảo vệ con người - Anh phải suy nghĩ cho thật chín mới nói cho mọi người a. Tài năng của cô ấy đã đến độ chín b. Khi phát biểu trước mọi người, đôi má của bạn 15 Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 9 n¨m 2012-2013 ? Từ chín nào tròng các câu trên là nghĩa gốc? Từ nào là nghĩa chuyển? Chuỷên nghĩa theo phương thức nào? ấy chín như quả bồ quân. ? So sánh từ chín trong các câu trên với từ chín trong ví dụ sau: Vay chín thì trả cả mười Phòng khi túng nhỡ có người cho vay. ? Từ chín trong câu ca dao có thể xem là hiện tượng chuyển Bài tập : nghĩa của từ hay không? Vì sao? Trong các từ gạch chân Bài tập : sau đây, từ nào là ngĩa gốc, từ nào là nghãi chuyển, cho người quốc sắc , kẻ thiên tài biết chuyển nghãi theo tình trong như đã mặt ngoài còn e phương thức nào? b. sương in mặt, tuyết pha sương sen vàng lãng đãng như gần như xa c. làm cho rõ mặt phi thường d. Phong Lai mặt đỏ phừng phừng e. Anh ấy bị thương ở đầu f. Họ hơn chúng tôi cái đầu g. Đầu cầu cỏ mọc xanh rì h. Cháy nhà ra mặt chuột i. Tết này hàng bán chạy j. Anh ấy chạy ăn từng bữa k. Tôi chạy như bay l. Kiến bò miệng chén chưa lâu Mưu sâu cũng trả nghĩa sâu cho vừa Miệng cười như thể hoa ngâu Cái khăn đội đầu như thể hoa sen M. nghìn năm bia miệng vẫn còn trơ trơ Câu 3: từ tay trong câu sau có phải là nghĩa gèc khong? Vì sao? Bàn tay ta làm nên tất cả Có sức người sỏi đã cũng thành cơm Ho¹t ®éng 2: LuyÖn tËp Bµi tËp 1: Ph©n biÖt Èn dô, ho¸n dô tõ vùng häc vµ Èn dô, ho¸n dô tu tõ häc? Gîi ý: 1.( 1®iÓm) Tr¶ lêi ®îc : - Èn dô, ho¸n dô tõ vùng häc lµ phÐp chuyÓn nghÜa t¹o nªn nghÜa míi thùc sù cña tõ, c¸c nghÜa nµy ®îc ghi trong tõ ®iÓn. - Èn dô, ho¸n dô tu tõ häc lµ c¸c Èn dô, ho¸n dô t¹o ra ý nghÜa l©m thêi (nghÜa ng÷ c¶nh) kh«ng t¹o ra ý nghÜa míi cho tõ. §©y lµ c¸ch diÔn ®¹t b»ng h×nh ¶nh, h×nh tîng mang tÝnh biÓu c¶m cho c©u nãi; Kh«ng ph¶i lµ ph¬ng thøc chuyÓn nghÜa t¹o nªn sù ph¸t triÓn nghÜa cña tõ ng÷. Bµi tËp 4: H·y chØ ra biÖn ph¸p tu tõ tõ vùng trong hai c©u th¬ sau: Ngµy ngµy mÆt trê ®i qua trªn l¨ng ThÊy mét mÆt trêi trog l¨ng rÊt ®á. 16 Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 9 n¨m 2012-2013 Gîi ý: PhÐp tu tõ Èn dô: Mîn h×nh ¶nh mÆt trêi ®Ó chØ B¸c Hå. 17 Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 9 n¨m 2012-2013 Hoµng lª nhÊt thèng chÝ – Håi 14 (Ng« Gia V¨n Ph¸i) A. Môc tiªu: Gióp häc sinh: - C¶m nhËn ®îc vÎ ®Ñp hµo hïng cña ngêi anh hïng d©n téc NguyÔn HuÖ trong chiÕn c«ng ®¹i ph¸ qu©n Thanh, sù th¶m b¹i cña bän x©m lîc vµ sè phËn cña lò vua quan ph¶n d©n h¹i níc. - HiÓu s¬ bé vÒ thÓ lo¹i vµ ®¸nh gi¸ gi¸ trÞ nghÖ thuËt cña lèi v¨n trÇn thuËt kÕt hîp miªu t¶ ch©n thùc sinh ®éng. B. ChuÈn bÞ cña GV vµ HS: - GV: So¹n bµi vµ ®äc tµi liÖu tham kh¶o; - HS: §äc vµ chuÈn bÞ bµi ë nhµ; tham kh¶o tµi liÖu cã liªn quan ®Õn bµi häc. C. Tæ chøc ho¹t ®éng d¹y häc I. OÅn ñònh toå chöùc: Nắm sĩ số II. Kieåm tra baøi cuõ : Kieåm tra söï chuaån bò cuûa hoïc sinh. III. Baøi môùi : ?Qua ®o¹n trÝch nµy em c¶m nhËn h×nh ¶nh ngêi anh hïng d©n téc Quang Trung – NguyÔn HuÖ nh thÕ nµo? - GV cho HS ph¸t biÓu tù do 2 – 3 em vÒ hiÖn tîng ngêi anh hïng NguyÔn HuÖ. Gi¸o viªn hÖ thèng l¹i. GV gîi ý cho HS: + ChØ ra nh÷ng viÖc lín mµ «ng lµm trong vßng 1 th¸ng (24/11 – 30 th¸ng ch¹p)? + Em ®¸nh gi¸ nh thÕ nµo vÒ viÖc NguyÔn HuÖ ra lêi phñ dô qu©n lÝnh ë NghÖ An? + Em h·y t×m chi tiÕt, dÉn chøng thÓ hiÖn ë ®o¹n trÝch ®Ó chøng tá «ng cã tµi dông binh nh thÇn? 1. H×nh ¶nh ngêi anh hïng d©n téc Quang Trung NguyÔn HuÖ * Con ngêi hµnh ®éng m¹nh mÏ, quyÕt ®o¸n, x«ng x¸o, nhanh gän, qu¶ quyÕt: + Nghe tin giÆc chiÕm Th¨ng Long- «ng kh«ng hÒ nao nóng, ‘’§Þnh th©n chinh cÇm qu©n ®i ngay’’. + Trong 1 th¸ng, «ng ®· lµm ®îc nhiÒu viÖc lín: tÕ c¸o Trêi ®Êt, lªn ng«i hoµng ®Õ...tuyÓn mé qu©n lÝnh duyÖt binh ë Ngh.An, ®Þnh kÕ ho¹ch hµnh qu©n, ®¸nh giÆc, ®èi phã víi nhµ Thanh sau chiÕn th¾ng. * TrÝ tuÖ s¸ng suèt, nh¹y bÐn: + Ph©n tÝch t×nh h×nh, t¬ng quan gi÷a gi÷a ta vµ ®Þch mét c¸ch chÝnh x¸c. Dô lÝnh ë NghÖ An; kh¼ng ®Þnh chñ quyÒn d©n téc, lªn ¸n ho¹t ®éng x©m l¨ng phi nghÜa cña giÆc....gîi truyÒn thèng chèng ngo¹i x©m cña d©n téc. Lêi dô nh bµi hÞch ng¾n gän vµ s©u xa, cã t¸c ®éng kÝch thÝch lßng yªu níc, truyÒn thèng quËt cêng cña d©n téc + XÐt ®o¸n dïng ngêi (phª b×nh vµ khen ngîi tíng Së, L©n) + Khiªm tèn biÕt t×m ngêi tµi giái ®Ó bµn mu lîc...... + Dù ®o¸n chÝnh x¸c, ý chÝ quyÕt th¾ng vµ tÇm nh×n xa tr«ng réng: §Þnh ho¹ch kÕ ho¹ch ngo¹i giao sau chiÕn tranh ®Ó b¶o vÖ hoµ b×nh l©u dµi * Tµi dông binh nh thÇn: Cuéc hµnh qu©n thÇn tèc, thÕ giíi ph¶i kh©m phôc. + 24 th¸ng ch¹p: T¹i Phó Xu©n (HuÕ) nhËn tin b¸o, häp bµn viÖc qu©n. + 25: LËp ®µn tÕ trêi ®Êt, lªn ng«i hoµng ®Õ, h¹ lÖnh xuÊt qu©n. + 29: §Õn NghÖ An, gÆp NguyÔn ThiÕp, tuyÓn qu©n, duyÖt binh, ra lêi dô + 30: Ngµy ®i 150 km hµnh qu©n ra Tam §iÖp gÆp tíng Së, L©n, ¨n tÕt tríc. §ªm tiÕn qu©n ra Th¨ng Long. + Võa hµng qu©n, võa ®¸nh giÆc, n÷a ®ªm ngµy 3 TÕt ®¸nh qu©n ®Þch ë ®ån Hµ Håi 18 Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 9 n¨m 2012-2013 + H·y ®äc ®o¹n v¨n thÓ hiÖn ý chÝ quyÕt th¾ng, tinh thÇn dòng c¶m trong chiÕn trËn cña NguyÔn HuÖ? + Ph©n tÝch vua Quang Trung trong trËn ®¸nh Ngäc Håi? ?Em cã nhËn xÐt g× vÒ nghÖ thuËt x©y dùng truyÖn ë ®o¹n nµy? ?Qua ®ã em c¶m nhËn ®îc g× vÒ h×nh ¶nh ngêi anh hïng d©n téc trong lÞch sö chèng giÆc ngo¹i x©m ®îc thÓ hiÖn ë tiÓu thuyÕt lÞch sö? . + Ngµy 5 TÕt ®Õn Th¨ng Long, vît kÕ ho¹ch 2 ngµy. * ý chÝ quyÕt th¾ng, tinh thÇn dòng c¶m trong chiÕn trËn: §o¹n v¨n kh¾c ho¹ thµnh c«ng h×nh ¶nh ngêi anh hïng Quang Trung - NguyÔn HuÖ lÉm liÖt trong chiÕn trËn: + Võa lµ tæng chØ huy c¶ chiÕn dÞch võa trùc tiÕp cÇm qu©n trong tõng trËn ®¸nh. + Díi sù chØ huy cña Quang Trung, qu©n lÝnh hµnh qu©n trªn 1 chÆng ®êng dµi tõ Nam ra B¾c mµ chiÕn ®Êu v« cïng dòng c¶m, m·nh liÖt, b»ng khÝ thÕ chiÕn th¾ng. + H×nh ¶nh Quang Trung trong trËn ®¸nh Ngäc Håi thËt m·nh liÖt: Trong c¶nh “khãi to¶ mï trêi, trong gang tÊc kh«ng thÊy g×” lµ h×nh ¶nh”vua Quang Trung cìi voi ®i ®èc thóc”. - NghÖ thuËt: §o¹n v¨n ghi l¹i nh÷ng sù kiÖn, lÞch sö diÔn ra gÊp g¸p, khÈn tr¬ng miªu t¶ cô thÓ tõng hµnh ®éng, lêi nãi cña nh©n vËt chÝnh, tõng trËn ®¸nh. * H×nh ¶nh ngêi anh hïng ®îc kh¾c häa râ nÐt v¬Ý tÝnh c¸ch qu¶ c¶m, m¹nh mÏ, trÝ tuÖ, s¸ng suèt, nh¹y bÐn, tµi dông binh nh thÇn, lµ ngêi tæ chøc vµ lµ linh hån cña chiÕn c«ng vÜ ®¹i -> ®©y lµ ®Æc ®iÓm cña tiÕn tr×nh lÞch sö. - C¸c t¸c gi¶ viÕt tiÓu thuyÕt lÞch sö lµ lu«n ®Ò cao quan ®iÓm ph¶n ¸nh hiÖn thùc: T«n träng sù thùc lÝ tëng, ý thøc d©n téc. MÆc dï c¸c t¸c gi¶ Ng« Gia V¨n Ph¸i lµ nh÷ng cùu thÇn, chÞu ¬n s©u nghÜa nÆng cña nhµ Lª, nhng hä kh«ng thÓ bá qua sù thËt. Vua Lª hÌn yÕu ®· câng r¾n c¾n gµ nhµ vµ chiÕn c«ng lÉy lõng cña vua Quang Trung lµ niÒm tù hµo lín lao cña c¶ d©n téc. ?Theo em nguån c¶m høng nµo ®· chi phèi ngßi bót t¸c gi¶ khi t¹o dùng h×nh ¶nh ngêi anh hïng d©n téc nµy? ( Gi¸o viªn nªn nãi thªm) D. Củng cố, dặn dò: -Nắm vững các luËn ®iÓm vÒ Quang Trung – NguyÔn HuÖ. - Vận dụng ®Ó phân tích nh©n vËt văn học. Ngµy 12/10/2010 KÝ gi¸o ¸n ®Çu tuÇn TiÕt 7 Tæ trëng: Lª Thanh ========================================= Ngµy so¹n: 13/ 10/2010 LuyÖn tËp vÒ Sù ph¸t triÓn cña tõ vùng A. Môc tiªu: Gióp häc sinh: - Tõ vùng cña mét ng«n ng÷ kh«ng ngõng ph¸t triÓn. - Sù ph¸t triÓn cña tõ vùng thÓ hiÖn tríc hÕt ë h×nh thøc mét tõ ng÷ ph¸t triÓn thµnh nhiÒu nghÜa trªn c¬ së mét nghÜa gèc B. ChuÈn bÞ cña GV vµ HS: - GV: So¹n bµi vµ ®äc tµi liÖu tham kh¶o; - HS: §äc vµ chuÈn bÞ bµi ë nhµ; tham kh¶o tµi liÖu cã liªn quan ®Õn bµi häc. C. Tæ chøc ho¹t ®éng d¹y häc I. OÅn ñònh toå chöùc: Nắm sĩ số II. Kieåm tra baøi cuõ : Kieåm tra söï chuaån bò cuûa hoïc sinh. 19 Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 9 n¨m 2012-2013 III. Baøi môùi : I. ¤n tËp vÒ lÝ thuyÕt Ho¹t ®éng nhãm : ? C¸c con ®êng * C¸c con ®êng ph¸t triÓn tõ vùng Ph¸t triÓn vÒ nghÜa : ph¸t triÓn tõ vùng ? LÊy vÝ dô NghÜa cña tõ ph¸t triÓn: tõ nghÜa gèc ph¸t triÓn thµnh minh ho¹ ? nghÜa chuyÓn. Cã hai ph¬ng thøc ph¸t triÓn nghÜa cña tõ vùng lµ Èn dô vµ ho¸n dô. Ph¸t triÓn vÒ sè lîng : T¹o tõ ng÷ míi theo hai mÉu: MÉu : x + y � ®iÖn tho¹i + di ®éng = ®iÖn tho¹i di ®éng ; c¬m + bôi = c¬m bôi MÉu : x + tÆc � H¶i tÆc x +trêng � chiÕn trêng, ng trêng Mîn tõ ng÷ níc ngoµi: II. Bµi tËp Bµi 1:- Ch©n 1: NghÜa gèc. - Ch©n 2: chuyÓn ho¸n dô. Lµm l¹i c¸c bµi tËp ë sgk - Ch©n 3: chuyÓn Èn dô. - Ch©n 4: chuyÓn Èn dô. Bµi 2: Trµ trong c¸c tªn gäi  nghÜa chuyÓn. Bµi 3: §ång hå ®iÖn ... nh÷ng khÝ cô ®Ó ®o cã bÒ mÆt gièng ®ång hå. Bµi 4: VÝ dô: - S«ng nói níc Nam vua Nam ë. ¤ng vua dÇu löa lµ ngêi ë Ir¾c. Bµi 5: Tõ “MÆt trêi” trong l¨ng Èn dô tu tõ  cã nghÜa l©m thêi. 1. Bµi tËp 1 (T74) a. x+tËp: häc tËp, kiÕn tËp, su tËp, luyÖn tËp. b. x+tËp: häc tËp, kiÕn tËp, su tËp, luyÖn tËp. 2. Bµi tËp 2 (T 74) - CÇu truyÒn h×nh: h×nh thøc truyÒn h×nh t¹i chç cuéc giao lu, ®èi tho¹i trùc tiÕp víi nhau qua hÖ thèng (camera) gi÷a c¸c ®Þa ®iÓm c¸ch xa nhau. - C¬m bôi: c¬m gi¸ rÎ, thêng b¸n trong hµng qu¸n nhá. - C«ng viªn níc: C«ng viªn trong ®ã chñ yÕu lµ nh÷ng trß ch¬i díi níc nh: trît níc, b¬i thuyÒn, t¾m biÓn nh©n t¹o. - §êng cao tèc: ®êng x©y dùng theo tiªu chuÈn chÊt lîng cao dµnh cho c¸c lo¹i xe c¬ giíi ch¹y víi tèc ®é cao (kho¶ng 100km/h) D. Củng cố, dặn dò: Ngµy 12/10/2010, KÝ gi¸o ¸n ®Çu tuÇn N¾m c¸c c¸ch ph¸t triÓn cña tõ vùng Lµm l¹i c¸c bµi tËp sgk Tæ trëng: Lª Thanh TiÕt 8 Ngµy so¹n: 24/ 10/2010 20 Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 9 n¨m 2012-2013