Gi¸o ¸n d¹y thªm Ng÷ v¨n 6
N¨m häc 2013-2014
Buæi 1.
TruyÒn thuyÕt
A.Môc tiªu
- Cñng cè vµ n©ng cao kh¸i niÖm truyÒn thuyÕt
- Lµm râ c¸c ®Æc ®iÓm cña truyÒn thuyÕt tõ c¸c v¨n b¶n ®· häc:Con Rång ch¸u
Tiªn, Th¸nh Giãng...
- KÓ tãm t¾t ®îc c¸c truyÒn thuyÕt, chØ ra ®îc chñ ®Ò, nh©n vËt, sù viÖc.
B.Tæ chøc d¹y häc
1.HÖ thèng l¹i c¸c truyÒn thuyÕt ®· häc
GV yªu cÇu HS lËp b¶ng hÖ thèng sau:
ThÓ
Kh¸i niÖm
C¸c v¨n b¶n ®· häc
§Æc ®iÓm cña
lo¹i
truyÒn thuyÕt
TRuyÒn Lµ nh÷ng truyÖn d©n -Con Rång ch¸u Tiªn
- YÕu tè tëng tthuyÕt
gian kÓ vÒ c¸c nh©n -B¸nh chng b¸nh giÇy
îng k× ¶o
vËt vµ sù kiÖn cã liªn -Th¸nh Giãng
- Cèt lâi lÞch sö
quan ®Õn lÞch sö thêi -S¬n Tinh Thuû Tinh
- ý nghÜa
qu¸ khø.
-Sù tÝch Hå G¬m
2.Tãm t¾t
GV yªu cÇu HS tãm t¾t l¹i c¸c truyÒn thuyÕt b»ng viÖc liÖt kª ra c¸c sù viÖc
chÝnh.
Mçi nhãm lµm 1 v¨n b¶n
V¨n b¶n: "Con Rång, ch¸u Tiªn"
+ Giíi thiÖu L¹c Long Qu©n Vµ ¢u C¬
+LLQ vµ ¢u C¬ gÆp nhau, kÕt duyªn vî chång.
+¢u C¬ sinh ra c¸i bäc tr¨m trøng në ra tr¨m ngêi con.
+LLQ vµ ¢u C¬ chia tay nhau, 50 con theo cha xuèng biÓn, 50 con theo mÑ lªn
rõng.
+Ngêi con trëng ®îc suy t«n lªn lµm vua lÊy hiÖu lµ Hïng V¬ng, ®Æt tªn níc lµ
V¨n Lang.
+Ngêi ViÖt tù hµo m×nh lµ con ch¸u Rång- Tiªn
V¨n b¶n: " S¬n Tinh Thuû Tinh "
+Vua Hïng kÐn rÓ
+ST TT ®Õn cÇu h«n
+Vua Hïng th¸ch cíi
+ST ®Õn tríc lÊy ®îc MÞ N¬ng
+TT d©ng níc ®¸nh ST nh»m cíp l¹i MÞ N¬ng->thua
+Hµng n¨m TT vÉn d©ng níc ®¸nh ST g©y ra ma giã , lò lôt vµo th¸ng 7, 8.
GV tãm t¾t mÉu mét v¨n b¶n:
"L¹c Long Qu©n lµ con trai thÇn Long N÷, ¢u C¬ lµ con g¸i ThÇn N«ng. Hai ngêi gÆp nhau, kÕt duyªn chång vî. ¢u C¬ sinh ra mét c¸i bäc tr¨m trøng, në tr¨m
con, c¸c con kh«ng cÇn bó mím ®Òu lín nhanh nh thæi. Long Qu©n lµ nßi Rång,
ë l©u trªn c¹n thÊy kh«ng tiÖn bÌn trë vÒ biÓn. ¢u C¬ mét m×nh vß vâ nu«i con,
thÊy buån phiÒn liÒn gäi Long Qu©n lªn. Hai ngêi bµn nhau chia con: 50 theo
cha vÒ biÓn, 50 theo mÑ lªn nói, cai qu¶n bèn ph¬ng, khi nµo khã kh¨n th× gióp
®ì nhau. Ngêi con c¶ theo mÑ,®îc suy t«n lªn lµm vua lÊy hiÖu lµ Hïng V¬ng,
1
Gi¸o ¸n d¹y thªm Ng÷ v¨n 6
N¨m häc 2013-2014
®Æt tªn níc lµ V¨n Lang. §ay chÝnh lµ tæ tiªn cña ngêi ViÖt, khi nh¾c vÒ céi
nguån, ngêi ViÖt ®Òu tù hµo m×nh lµ con Rång ch¸u Tiªn"
BTVN: HS tãm t¾t c¸c v¨n b¶n truyÒn thuyÕt cßn l¹i.
3.Ph©n tÝch c¸c ®Æc ®iÓm cña truyÒn thuyÕt
GV gîi dÉn yªu cÇu HS ph©n tÝch 3 ®Æc ®iÓm cña truyÒn thuyªt trong tõng v¨n
b¶n cô thÓ:
-YÕu tè tëng tîng k× ¶o
-Cèt lâi lÞch sö
-ý nghÜa.
Bµi tËp:
Bµi 1: T×m c¸c yÕu tè lÞch sö cã trong c¸c truyÒn thuyÕt ®· häc?
Con Rång ch¸u Tiªn: Nhµ níc V¨n Lang, thêi ®¹i Hïng V¬ng.Sù kÕt hîp gi÷a
c¸c bé l¹c L¹c ViÖt, ¢u ViÖt vµ nguån gèc cña c¸c c d©n B¸ch ViÖt. Sù thËt lÞch
sö nµy ®· ®îc ¶o hãa qua cuéc gÆp gì gi÷a LLQ vµ ¢C. C¸c chi tiÕt nãi vÒ c«ng
tr¹ng cña LLQ thùc chÊt lµ nãi vÒ qu¸ tr×nh më níc vµ x©y dùng cs cña cha «ng
ta.
B¸nh chng, b¸nh giÇy: Lµ lo¹i b¸nh kh«ng thÓ thiÕu trong c¸c ngµy lÔ tÕt. Lµ s¶n
phÈm cña nÒn v¨n minh n«ng nghiÖp lóa níc.
Th¸nh Giãng: C¸c di tÝch cßn l¹i ®Õn ngµy nay.
Bµi 2: T×m c¸c yÕu tè tëng tîng k× ¶o cã trong c¸c truyÒn thuyÕt ®· häc?
Con Rång ch¸u Tiªn: Nguån gèc, dung m¹o, chiÕn c«ng hiÓn h¸ch cña LLQ,
cuéc sinh në k× l¹.
B¸nh chng, b¸nh giÇy: ThÇn b¸o méng.
Th¸nh Giãng:sinh ra, cÊt tiÕng nãi ®Çu tiªn, lín nhanh nh thæi, vãc d¸ng ®Ñp ®Ï
kh¸c thêng,khi ®¸nh giÆc, khi bay vÒ trêi.
Bµi 3: Th«ng ®iÖp mµ nh©n d©n ®· göi g¾m trong c¸c truyÒn thuyÕt?(HSG)
4. T¹o lËp ®o¹n v¨n
Trong c¸c truyÒn thuyÕt trªn em thÝch chi tiÕt nµo nhÊt, h·y viÕt mét ®o¹n v¨n
ng¾n kÓ vÒ chi tiÕt ®ã. LÝ gi¶i xem v× sao em thÝch chi tiÕt ®ã?
V× sao Lang Liªu l¹i ®îc chän nèi ng«i?
- LL lµ ch¨m chØ, thËt thµ. Ho¹t ®éng cña chµng vµ s¶n phÈm chµng vµ s¶n phÈm
chµng d©ng lªn vua ®Òu g¾n víi ý thøc träng n«ng. Trong khi c¸c Lang thi nhau
t×m kiÕm c¸c thø ngon vËt l¹ d©ng vua th× LL chØ cã khoai lóa.. Nhng ®iÓm kh¸c
biÖt lµ ë chç, ®ã lµ s¶n phÈm do chÝnh må h«i,c«ng søc mµ chµng lµm ra. Nã
kh«ng " tÇm thêng'' mµ tr¸i l¹i rÊt cao quý.
- Nh vËy b¸nh chng b¸nh giÇy võa lµ tinh hoa cña ®Êt trêi, võa lµ kÕt qu¶ do bµn
tay khÐo lÐo cña con ngêi t¹o ra. Trong chiÕc b¸nh gi¶n dÞ Êy, héi tô nhiÒu ®øc
tÝnh cao quý cña con ngêi: Sù t«n kÝnh trêi ®Êt, tæ tiªn, sù th«ng minh hiÕu
th¶o...
- ChiÕc b¸nh ko chØ lµ thùc phÈm th«ng thêng mµ cßn hµm chøa ý nghÜa s©u xa:
tîng ®Êt(b¸nh chng), tîng trêi(b¸nh giÇy), tîng mu«n loµi (cÇm thó cá c©y)
LL héi tô ®ñ 3 yÕu tè: §øc, tµi,chÝ nªn ®îc chän nèi ng«i.
Gîi ý:
-Tãm t¾t chi tiÕt ®ã.
2
Gi¸o ¸n d¹y thªm Ng÷ v¨n 6
N¨m häc 2013-2014
-KÕt hîp lÝ gi¶i v× sao em thÝch : +VÒ h×nh thøc nghÖ thuËt
+Néi dung
5.T¹o lËp v¨n b¶n
KÓ l¹i mét truyÒn thuyÕt mµ em yªu thÝch b»ng lêi cña em, nhËp vai nh©n vËt
trong t¸c phÈm.
6. Bµi tËp vÒ nhµ:
Bµi 1: ý nghÜa c©u nãi ®Çu tiªn cña Giãng?
Bµi 2: ý nghÜa chi tiÕt Giãng bay vÒ trêi?
Ngµy so¹n :26/09/2013
Buæi 2:
Tõ, cÊu t¹o tõ tiÕng viÖt
A.Môc tiªu
Cñng cè vµ n©ng cao kh¸i niÖm tõ, cÊu t¹o, ph©n lo¹i tõ
HS lµm BT nhËn diÖn vµ n©ng cao kiÕn thøc ®îc «n tËp
B.Tæ chøc d¹y häc
1. Tõ vµ ®¬n vÞ cÊu t¹o
-Tõ lµ ®¬n vÞ ng«n ng÷ nhá nhÊt ,cã nghÜa ®éc lËp,dïng ®Ó ®Æt c©u.
TiÕng lµ ®¬n vÞ t¹o nªn tõ
VÝ dô:Con h¬n cha lµ nhµ cã phóc->7 tiÕng->7 tõ.
? X¸c ®Þnh tõ ,tiÕng trong nh÷ng vÝ dô sau:
a.
BÇu ¬i th¬ng lÊy bÝ cïng
Tuy r»ng kh¸c gièng nhng chung mét giµn.
->14 tiÕng->14 tõ
b.Nh©n d©n ta giµu lßng yªu tæ quèc.
->8 tiÕng-> 6 tõ
2.Ph©n lo¹i tõ tiÕng ViÖt vÒ mÆt cÊu t¹o.
a.Tõ chia thµnh 2 lo¹i:Tõ ®¬n vµ tõ phøc
-Tõ ®¬n lµ tõ chØ cã mét tiÕng
VÝ dô:Uèng níc nhí nguån-> Uèng ,níc ,nhí, nguån->4 tõ ®¬n
¡n qu¶ nhí kÎ trång c©y->6 tõ ®¬n
3
Gi¸o ¸n d¹y thªm Ng÷ v¨n 6
N¨m häc 2013-2014
-Tõ phøc lµ tõ do 2 hoÆc nhiÒu tiÕng t¹o thµnh
VÝ dô:Ho¹ mi hãt rÝu ra rÝu rÝt trong n¾ng míi.
b.Tõ phøc gåm cã tõ ghÐp vµ tõ l¸y
-Tõ ghÐp lµ tõ ®îc t¹o nªn b»ng c¸ch ghÐp c¸c tiÕng cã quan hÖ víi nhau vÒ
nghÜa.
VÝ dô:-Cha mÑ,häc tËp
-Mïa xu©n lµ tÕt trång c©y
Lµm cho ®Êt níc cµng ngµy cµng xu©n
-Tõ l¸y lµ tõ phøc cã quan hÖ l¸y ©m gi÷a c¸c tiÕng
Tõ l¸y cã l¸y tiÕng(l¸y toµn bé),l¸y vÇn,l¸y phô ©m ®Çu(l¸y bé phËn)
VÝ dô:GV gäi HS lªn b¶ng lÊy vÝ dô
CÇn ph©n biÖt tõ l¸y tîng h×nh vµ tõ l¸y tîng thanh
-Khanh kh¸ch,khóc khÝch,ha h¶,Çm Çm,thñ thØ…..->Tîng thanh
-Lom khom,ng«ng nghªnh,lõ ®õ…….->Tîng h×nh
Bµi tËp 1:Cho ®o¹n trÝch"Ta vèn nßi rång………..®õng quªn lêi hÑn"
?X¸c ®Þnh tõ ®¬n,tõ phøc?
?Trong c¸c tõ phøc cã tõ nµo lµ tõ l¸y kh«ng?V× sao?
(Mét sè kiÕn thøc, kü n¨ng vµ BT n©ng cao v6)
Bµi tËp 2:T×m tõ ghÐp ,tõ l¸y trong ®o¹n v¨n sau?Gi¶i thÝch v× sao?
"M· L¬ng vê nh……………líp sãng hung d÷"
(Mét sè kiÕn thøc, kü n¨ng vµ BT n©ng cao v6)
Bµi tËp 3:T×m nhanh c¸c tõ l¸y mµ gi÷a c¸c tiÕng cã thÓ thay ®æi trËt tù
GV chia líp thµnh 2 nhãm thi tim nhanh theo h×nh thøc ch¬i tiÕp søc.
Bµi tËp 4: H·y t×m c¸c tõ l¸y
a.Tîng h×nh
b.Tîng thanh
c.ChØ t©m tr¹ng.
.Bµi tËp 5:ViÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n chñ ®Ò nhµ trêng.
X¸c ®Þnh c¸c tõ ®¬n,tõ ghÐp,tõ l¸y trong ®o¹n v¨n em võa viÕt
4
Gi¸o ¸n d¹y thªm Ng÷ v¨n 6
N¨m häc 2013-2014
Ngµy so¹n :02/10/2013
Buæi 3:
V¨n tù sù
A.Môc tiªu
Cñng cè vµ n©ng cao kh¸i niÖm v¨n tù sù, nh©n vËt, sù viÖc, chñ ®Ò, dµn bµi vµ
c¸ch lµm bµi v¨n tù sù.
NhËn diÖn vµ ph©n tÝch c¸c yÕu tè trªn qua c¸c truyÒn thuyÕt ®· häc.
Lµm BT nhËn diÖn vµ n©ng cao vÒ v¨n tù sù
B.Tæ chøc d¹y häc
I .Giao tiÕp v¨n b¶n vµ ph¬ng thøc biÓu ®¹t
-Giao tiÕp lµ ho¹t ®éng chuyÓn ®æi,tiÕp nhËn t tëng ,t×nh c¶m…gi÷a ngêi víi ngêi cã khi b»ng ph¬ng tiÖn ng«n tõ, cã khi b»ng cö chØ ,ho¹t ®éng.
VÝ dô:
-V¨n b¶n lµ chuçi lêi nãi miÖng hay viÕt cã chñ ®Ò thèng nhÊt,cã liªn kÕt m¹ch
l¹c,vËn dông ph¬ng thøc biÓu ®¹t phï hîp ®Ó thùc hiÖn môc ®Ých giao tiÕp.
?Cã bao nhiªu kiÓu v¨n b¶n vµ ph¬ng thøc biÓu ®¹t?
GV yªu cÇu HS lËp b¶ng hÖ thèng
II.V¨n tù sù
1.Kh¸i niÖm
-V¨n tù sù lµ lo¹i v¨n trong ®ã t¸c gi¶ giíi thiÖu ,thuyÕt minh,miªu t¶ nh©n
vËt,hµnh ®éng vµ t©m t t×nh c¶m cña nh©n vËt,kÓ l¹i diÔn biÕn cña c©u chuyÖn
trong mét kh«ng gian nhÊt ®Þnh,mét thêi gian nhÊt ®Þnh…cèt lµm cho ng êi nghe
ngêi ®äc h×nh dung ®îc diÔn biÕn vµ ý nghÜa cña c©u chuyÖn Êy .
-Cèt chuyÖn,nh©n vËt,chñ ®Ò lµ linh hån cña v¨n tù sù.
Nh©n vËt vµ diÔn biÕn chuçi sù viÖc liªn kÕt thµnh cèt chuyÖn.
V× vËy sù viÖc vµ nh©n vËt lµ yÕu tè quan träng hµng ®Çu trong v¨n tù sù
VÝ dô :-TruyÖn "S¬n Tinh Thuû Tinh"cã 4 nh©n vËt: S¬n Tinh,Thuû Tinh,Vua
Hïng, Mþ N¬ng.
?Tãm t¾t cèt truyÖn?
?ChØ ra chñ ®Ò cña truyÖn?
2.Sù viÖc trong v¨n tù sù
lµ chuçi sù viÖc x¶y ra trong thêi gian, ®Þa ®iÓm cô thÓ, do nh©n vËt cô thÓ thùc
hiÖn, cã nguyªn nh©n, diÔn biÕn, kÕt qu¶…Sù viÖc trong v¨n tù sù ® îc s¾p xÕp
theo mét tr×nh tù, diÔn biÕn hîp lý sao cho thÓ hiÖn ®îc t tëng mµ ngêi kÓ muèn
biÓu ®¹t
VÝ dô : truyÖn "S¬n Tinh Thuû Tinh cã 3 sù viÖc chÝnh
.Vua Hïng thø 18 kÐn rÓ
. S¬n Tinh lÊy ®îc MÞ N¬ng
. Thuû Tinh d©ng níc ®¸nh S¬n Tinh ®Ó dµnh l¹i MÞ N¬ng g©y ra ma giã
lò lôt hµng n¨m
?X¸c ®Þnh c¸c sù viÖc trong truyÖn "Con rång ch¸u tiªn", "Th¸nh Giãng"
3.Nh©n vËt trong v¨n tù sù
lµ kÎ thùc hiÖn c¸c sù viÖc vµ lµ kÎ ®îc thÓ hiÖn trong v¨n b¶n:cã nh©n vËt chÝnh,
nh©n vËt phô.
-Nh©n vËt chÝnh ®ãng vai trß chñ yÕu trong viÖc thÓ hiÖn t tëng cña t¸c phÈm
5
Gi¸o ¸n d¹y thªm Ng÷ v¨n 6
N¨m häc 2013-2014
-Nh©n vËt phô chØ gióp nh©n vËt chÝnh thÓ hiÖn
-Nh©n vËt ®îc thÓ hiÖn qua c¸c mÆt: tªn gäi, ngo¹i h×nh, lai lÞch, tÝnh nÕt, hµnh
®éng, t©m tr¹ng
? X¸c ®Þnh c¸c nh©n vËt trong truyÖn "Sù tÝch Hå G¬m"? §©u lµ nh©n vËt chÝnh?
V× sao?
?X¸c ®Þnh c¸c yÕu tè lµm thµnh nh©n vËt S¬n Tinh, Thuû TInh, Vua Hïng, MÞ N¬ng?
4.Chñ ®Ò
lµ vÊn ®Ò chñ yÕu ngêi viÕt muèn ®Æt ra trong v¨n b¶n
?T×m chñ ®Ò cña truyÖn Th¸nh Giãng
S¬n Tinh Thuû Tinh
Sù tÝch Hå G¬m
5.Dµn bµi cña bµi v¨n tù sù
a.Më bµi:
Giíi thiÖu nh©n vËt vµ t×nh huèng x¶y ra c©u chuyÖn . HoÆc cã thÓ tõ 1 sù viÖc
kÕt côc kÓ ngîc lªn.
b.Th©n bµi:
KÓ diÔn biÕn c©u chuyÖn. NÕu c¸c t¸c phÈm cã nhiÒu nh©n vËt th× c¸c t×nh tiÕt
lång vµo nhau, ®an xen nhau theo diÔn biÕn c©u chuyÖn.
c.KÕt bµi:
C©u chuyÖn kÓ ®i vµo kÕt côc.Sù viÖc kÕt thóc, t×nh tr¹ng vµ sè phËn nh©n vËt ®îc nhËn diÖn kh¸ râ.
? LËp dµn bµi cho ®Ò v¨n tù sù sau : "KÓ l¹i mét truyÒn thuyÕt mµ em yªu thÝch"
6.C¸ch lµm bµi v¨n tù sù
T×m hiÓu ®Ò
-LËp ý
-LËp dµn ý
-ViÕt bµi v¨n hoµn chØnh.
-§äc so¸t l¹i , bæ sung
? ThÓ hiÖn 4 bíc Êy qua ®Ò v¨n sau: KÓ l¹i truyÒn thuyÕt Th¸nh Giãng
6
Gi¸o ¸n d¹y thªm Ng÷ v¨n 6
Buæi 4:
N¨m häc 2013-2014
Ngµy so¹n: 10/03/2013
nghÜa cña tõ, tõ nhiÒu nghÜa
vµ hiÖn tîng huyÓn nghÜa cña tõ
A.Môc tiªu
Cñng cè vµ n©ng cao kh¸i niÖm nghÜa cña tõ, tõ nhiÒu nghÜa, hiÖn tîng chuyÓn
nghÜa cña tõ.
Lµm BT nhËn diÖn vµ n©ng cao vÒ nghÜa cña tõ, tõ nhiÒu nghÜa, hiÖn tîng chuyÓn
nghÜa cña tõ.
B.Tæ chøc d¹y häc
I.NghÜa cña tõ
1.Kh¸i niÖm: NghÜa cña tõ lµ néi dung( sù vËt, tÝnh chÊt, ho¹t ®éng, quan hÖ …)
mµ tõ biÓu thÞ
VÝ dô: Tõ "b¸t" cã ®Æc ®iÓm: ®å b»ng sø, sµnh, kim lo¹i, miÖng trßn, dïng ®Ó
®ùng thøc ¨n, thøc uèng-> NghÜa cña tõ
Tõ "¨n" chØ ho¹t ®éng ®a thùc phÈm vµo d¹ dµy
2.C¸ch gi¶i thÝch nghÜa cña tõ
a.Tr×nh bµy kh¸i niÖm mµ tõ biÓu thÞ
VÝ dô: Danh tõ lµ nh÷ng tõ chØ ngêi, loµi vËt, c©y cèi, ®å vËt…
Ch¹y lµ ho¹t ®éng dêi chç b»ng ch©n, hai ch©n kh«ng ®ång thêi nhÊc
khái mÆt ®Êt, tèc ®é cao
b.§a ra nh÷ng tõ ®ång nghÜa, tr¸i nghÜa
VÝ dô: Tæ quèc : lµ ®Êt níc m×nh
BÊp bªnh : lµ kh«ng v÷ng ch¾c
Bµi tËp 1:§iÒn vµo chç trèng c¸c tiÕng thÝch hîp. BiÕt r»ng tiÕng ®Çu cña tõ lµ
“gi¸o”
………………: ngêi d¹y häc ë bËc phæ th«ng
……………….: häc sinh trêng s ph¹m
……………….: bµi so¹n cña gi¸o viªn ®Ó lªn líp gi¶ng
……………….: ®å dïng d¹y häc ®Ó lµm cho häc sinh thÊy mét c¸ch cô thÓ
……………….: viªn chøc ngµnh gi¸o dôc
Bµi tËp 2 : Gi¶i thÝch c¸c tõ sau ®©y theo c¸ch ®· biÕt
7
Gi¸o ¸n d¹y thªm Ng÷ v¨n 6
N¨m häc 2013-2014
giÕng, ao, ®Çm, cho, biÕu, tÆng
Bµi tËp 3 : §Æt 3 c©u víi c¸c tõ: cho, biÕu, tÆng
II.Tõ nhiÒu nghÜa vµ hiÖn tîng chuyÓn nghÜa cña tõ
1.Tõ nhiÒu nghÜa
-Tõ cã thÓ cã 1 nghÜa: häc sinh, rau muèng, c¸ r«, m¸y ¶nh, a xÝt, bå hãng…
-Mét tõ cã thÓ cã nhiÒu nghÜa kh¸c nhau
VÝ dô: tõ " xu©n"1-mïa chuyÓn tiÕp tõ ®«ng sang h¹
2-t¬i ®Ñp
3-tuæi cña mét ngêi
4-trÎ, thuéc vÒ tuæi trÎ
2.HiÖn tîng chuyÓn nghÜa cña tõ
-ChuyÓn nghÜa lµ hiÖn tîng thay ®æi nghÜa cña tõ lµm cho tõ cã nhiÒu nghÜa
-NghÜa ban ®Çu lµm c¬ së ®Ó h×nh thµnh c¸c nghÜa kh¸c gäi lµ nghÜa gèc( xu©n
1 ).C¸c nghÜa ®îc n¶y sinh tõ nghÜa gèc vµ cã quan hÖ víi nghÜa gèc lµ nghÜa
chuyÓn ( xu©n 2, 3,4 )
3.Ph©n biÖt tõ nhiÒu nghÜa víi tõ ®ång ©m
-Tõ ®ång ©m lµ nh÷ng tõ cã vá ng÷ ©m gièng nhau ngÉu nhiªn. Gi÷a c¸c tõ ®ång
©m kh«ng cã mèi liªn hÖ nµo vÒ nghÜa.
-Trong tõ nhiÒu nghÜa, c¸c tõ Ýt nhiÒu cã liªn hÖ víi nghÜa gèc. Gi÷a nghÜa gèc vµ
c¸c nghÜa chuyÓn ®Òu cã Ýt nhÊt mét nÐt nghÜa chung trïng víi mét nÐt nghÜa cña
nghÜa gèc.
Bµi t©p 1 : X¸c ®Þnh vµ gi¶i thÝch nghÜa gèc vµ nghÜa chuyÓn cña tõ "mòi "trong
c¸c c©u sau:
a, Trïng trôc nh con chã thui
ChÝn m¾t chÝn mòi chÝn du«i chÝn ®Çu
b, Mòi thuyÒn ta ®ã mòi Cµ Mau
c, Qu©n ta chia lµm hai mòi tiÕn c«ng
d, T«i ®· tiªm phßng ba mòi.
Bµi t©p 2: H·y gi¶i thÝch nghÜa c¸c tõ " mÆt" trong c¸c c©u th¬ sau cña NguyÔn
Du. C¸c nghÜa trªn cã nghÜa nµo lµ nghÜa gèc hay kh«ng? (Líp 6E)
-Ngêi quèc s¾c kÎ thiªn tµi
T×nh trong nh ®· mÆt ngoµi cßn e
- S¬ng in mÆt tuyÕt pha th©n
Sen vµng l·ng ®·ng nh gÇn nh xa
- Lµm cho râ mÆt phi thêng
BÊy giê ta sÏ ríc nµng nghi gia
- Buån tr«ng néi cá rÇu rÇu
Ch©n m©y mÆt ®Êt mét mµu xanh xanh.
Bµi tËp 3: T×m 2 tõ nhiÒu nghÜa. §Æt c©u víi mçi nÐt nghÜa mµ em t×m ®îc?
8
Gi¸o ¸n d¹y thªm Ng÷ v¨n 6
N¨m häc 2013-2014
Ngµy so¹n 17/10/2013
Buæi 5 :
TruyÖn cæ tÝch
A.Môc tiªu
Cñng cè vµ n©ng cao kh¸i niÖm cæ tÝch
Lµm râ c¸c ®Æc ®iÓm cña truyÖn cæ tÝch tõ c¸c v¨n b¶n ®· häc
KÓ tãm t¾t ®îc c¸c truyÖn cæ tÝch, chØ ra ®îc chñ ®Ò, nh©n vËt, sù viÖc.
TËp ph©n tÝch mét trong c¸c nh©n vËt mµ em yªu thÝch
II. Tæ chøc d¹y häc
1.HÖ thèng l¹i c¸c truyÖn cæ tÝch ®· häc
GV yªu cÇu HS lËp b¶ng hÖ thèng sau:
ThÓ lo¹i Kh¸i niÖm
C¸c v¨n b¶n ®· häc §¹c ®iÓm cña
truyÒn thuyÕt
Cæ tÝch
Lµ nh÷ng truyÖn d©n - Th¹ch Sanh
-YÕu tè hoang ®gian kÓ vÒ cuéc ®êi cña - Em bÐ th«ng minh êng k× ¶o
mét sè kiÓu nh©n vËt: BÊt - C©y bót thÇn'
- Cuéc ®Êu tranh
h¹nh, dòng sÜ, tµi n¨ng, - ¤ng l·o ®¸nh c¸ gi÷a c¸i thiÖn vµ
th«ng
minh,
ngèc vµ con c¸ vµng…
c¸i ¸c
nghÕch, nh©n vËt lµ ®éng
- íc m¬ cña nh©n
vËt…
d©n
TruyÖn cæ tÝch thêng cã
yÕu tè hoang ®êng, thÓ
hiÖn íc m¬ niÒm tin cña
nh©n d©n vÒ chiÕn th¾ng
cuèi cïng cña c¸i thiÖn
víi c¸i ¸c, c¸i tèt víi c¸i
xÊu, c«ng b»ng víi bÊt
c«ng…
2. Tãm t¾t truyÖn cæ tÝch " Th¹ch Sanh " vµ " C©y bót thÇn"
9
Gi¸o ¸n d¹y thªm Ng÷ v¨n 6
N¨m häc 2013-2014
GV yªu cÇu HS tãm t¾t b»ng viÖc nªu c¸c sù viÖc chÝnh theo tr×nh tù më ®Çu,
diÔn biÕn, kÕt thóc.
3. Bµi tËp
BT 1 : Lµm bµi tËp tr¾c nghiÖm: S¸ch bµi t©p tr¾c nghiÖm Ng÷ v¨n 6
BT 2 : H·y liÖt kª nh÷ng phÈm chÊt, n¨ng lùc, môc ®Ých hµnh ®éng vµ kÕt
côc ®èi lËp nhau gi÷a hai nh©n vËt Th¹ch Sanh vµ LÝ Th«ng vµo b¶ng sau :
Th¹ch Sanh
LÝ Th«ng
PhÈm chÊt
N¨ng lùc
Môc ®Ých hµnh
®éng
KÕt côc
BT 3 : LiÖt kª vµo b¶ng sau nh÷ng yÕu tè b×nh thêng vµ nh÷ng yÕu tè kh¸c thêng
vÒ sù ra ®êi vµ lín lªn cña Th¹ch Sanh
Th¹ch Sanh- con ngêi b×nh thêng
Th¹ch Sanh- con ngêi kh¸c thêng
BT 4: Lµm râ c¸c ®Æc ®iÓm cña truyÖn cæ tÝch qua v¨n b¶n " C©y bót thÇn"
GV gîi ý ®Ó HS lµm: Tõ 3 ®Æc ®iÓm cña truyÖn cæ tÝch soi vµo v¨n b¶n ®Ó lµm râ
tõng ®Æc ®iÓm mét.
BT 5 : ph©n biÖt sù kh¸c nhau gi÷a truyÒn thuyÕt vµ cæ tÝch
BT 6 : §iÒn nh÷ng tõ ng÷ phï hîp vµo tõng chç trèng trong mçi dßng sau ®Ó cã
®îc nh÷ng nhËn xÐt ®óng nhÊt vÒ em bÐ th«ng minh
a.Nh÷ng c¸ch gi¶i ®è cña em bÐ
thËt………………………………….vµ……………………………….
b. Mçi c©u ®è, mçi hoµn c¶nh ®îc em bÐ gi¶i quyÕt b»ng
nh÷ng………………………..vµ cã ph¬ng ph¸p………………………….
c. Em bÐ lu«n biÕt sö dông nh÷ng ®iÒu kiÖn, yªu cÇu……………………tõ phÝa
ngêi ra c©u ®è ®Æt ra cho m×nh ®Ó…………………………………….
d.
H×nh
tîng
em
bÐ
th«ng
minh
lµ
sù
thÓ
hiÖn…………………………………..®èi víi con ngêi nhÊt lµ nh©n d©n lao ®éng
BT 7 : Trong c¸c truyÖn cæ tÝch ®É häc em thÝch sù viÖc nµo nhÊt, h·y kÓ l¹i 2 sù
viÖc liªn tiÕp nhau
Ngµy so¹n 24/10/2011
Buæi 6
ch÷a lçi dïng tõ
A. Môc tiªu cÇn ®¹t
Gióp HS thµnh th¹o trong viÖc nhËn diÖn vµ ch÷a mét sè lçi c¬ b¶n: dïng tõ,
chÝnh t¶, c©u, diÔn ®¹t.
ViÕt ®îc c¸c ®o¹n v¨n kh«ng m¾c lçi
B. Tæ chøc d¹y häc
10
Gi¸o ¸n d¹y thªm Ng÷ v¨n 6
N¨m häc 2013-2014
I. C¸c lçi dïng tõ
1. LÆp tõ lµ hiÖn tîng dïng nhiÒu lÇn mét tõ trong c©u hoÆc trong c¸c c©u liÒn kÒ
nhau trong mét ®o¹n v¨n
- LÆp tõ nhiÒu khi rÊt cÇn thiÕt nh ®Ó nhÊn m¹nh néi dung, diÔn ®¹t chÝnh x¸c ®Ó
nhÊn m¹nh vµ liªn kÕt c©u.
- Lçi lÆp tõ lµm cho c©u v¨n rêm rµ, nÆng nÒ.
- C¸ch ch÷a:
+ Bá nh÷ng tõ ng÷ bÞ lÆp
+ Thay thÕ tõ lÆp b»ng nh÷ng tõ cïng nghÜa.
VÝ dô: Con mÌo nhµ em rÊt ®Ñp nªn em rÊt thÝch con mÌo nhµ em.
Ch÷a l¹i: - Con mÌo nhµ em rÊt ®Ñp nªn em rÊt thÝch
- Con mÌo nhµ em rÊt ®Ñp nªn em rÊt thÝch nã
2. LÉn lén c¸c tõ gÇn ©m lµ do cha n¾m ®îc nghÜa cña tõ, chØ nhí mang m¸ng
nhng kh«ng hiÓu râ nªn dïng chÖch sang mét tõ gÇn ©m quen dïng kh¸c.
VÝ dô: c©y b¹ch ®µn thµnh c©y b¹ch ®»ng, tinh tuý thµnh tinh tó
- C¸ch ch÷a
+ N¾m ch¾c nghÜa cña tõ. NÕu kh«ng hiÓu ph¶i hái hoÆc tra tõ ®iÓn
+ HiÓu nghÜa cña tõ míi dïng
3. Dïng tõ kh«ng ®óng nghÜa lµ do kh«ng hiÓu nghÜa cña tõ
- C¸ch ch÷a: §èi chiÕu víi tõ ®iÓn ®Ó ch÷a l¹i cho ®óng
VÝ dô: NguyÔn §×nh ChiÓu lang thang tõ tØnh nµy sang tØnh kh¸c
Thay tõ " lang thang" b»ng "®i" hoÆc “ngîc xu«i"
II. Bµi tËp
Bµi tËp 1: Ph¸t hiÖn vµ ch÷a lçi dïng tõ trong nh÷ng c©u sau
a. Cã thÓ nãi em cã thÓ tiÕn bé nÕu líp em cã thÇy c« d¹y giái
b. Nh©n d©n ta ®ang ngµy ®ªm ch¨m lo kiÕn thiÕt x©y dùng níc nhµ
c. TØnh uû ®a 50 con bß vÒ gióp hîp t¸c x· chØ ®¹o s¶n xuÊt vô mïa.
d.Khu nhµ nµy thËt lµ hoang mang
e.¤ng em ®îc §¶ng g¾n danh hiÖu 50 n¨m tuæi §¶ng
Bµi tËp 2: T×m lçi dïng tõ trong nh÷ng c©u díi ®©y vµ ch÷a l¹i cho ®óng
a. Lßng yªu mÕn thiªn nhiªn say ®¾m ®· lµm cho ngêi quªn ®i nçi vÊt v¶ trªn ®êng ®i
b. Trong truyÖn S¬n Tinh Thuû Tinh ngêi xa ®· nh©n c¸ch ho¸ c¸c hiÖn tîng
thiªn nhiªn rÊt sinh ®éng
c. Bè em lµ th¬ng binh, «ng cã dÞ vËt l¹ ë phÇn mÒm
d. Lªn líp 6 em míi thÊy viÖc häc lµ nghiªm träng
e. M¸i tãc «ng em ®· söa so¹n b¹c tr¾ng
g. B·i biÓn quª em mïa nµy ®Ñp ghª ghím
h.¤ng nghe b× bâm c©u chuyÖn cña vî chång luËt s.
Bµi tËp 3: Thay thÕ c¸c tõ ®ång nghÜa víi tõ " Phï ®æng Thiªn V¬ng" trong
®o¹n v¨n sau : (GV treo b¶ng phô)
" Nghe chuyÖn Phï §æng Thiªn V¬ng t«i tëng tîng ®Õn mét trang nam nhi søc
vãc kh¸c thêng nhng t©m hån cßn th« s¬ vµ gi¶n dÞ nh t©m hån tÊt c¶ mäi ngêi
xa. " Phï §æng Thiªn V¬ng gÆp lóc quèc gia l©m nguy ®· x«ng pha ra trËn, ®em
11
Gi¸o ¸n d¹y thªm Ng÷ v¨n 6
N¨m häc 2013-2014
søc khoÎ mµ ®¸nh tan giÆc, nhng bÞ th¬ng nÆng. Tuy thÕ " Phï §æng Thiªn V¬ng
vÉn ¨n mét b÷a c¬m råi nh¶y xuèng hå T©y t¾m, xong míi «m vÕt th¬ng lªn
ngùa ®i t×m mét rõng c©y ©m u, ngåi dùa vµo mét gèc c©y to, giÊu kÝn nçi ®au
®ín mµ chÕt."
Gîi ý: HS cã thÓ chän nh÷ng tõ ( côm tõ) ®ång nghÜa ®Ó thay thÕ nh:
- ngêi trai lµng Phï §æng
- cËu bÐ k× l¹ Êy
- ngêi anh hïng lµng Giãng
- Tr¸ng sÜ Êy
Bµi tËp 4: Ph©n tÝch t¸c dông cña phÐp lÆp tõ trong c¸c vÝ dô sau:
a. Tre §ång Nai, nøa ViÖt B¾c, tre ngót ngµn §iÖn Biªn Phñ, luü tre th©n mËt
lµng t«i…§©u ®©u ta còng cã nøa tre lµm b¹n
b. Ngêi xa cã c©u: " Tróc dÉu ch¸y, ®èt ngay vÉn th¼ng" . Tre lµ th¼ng th¾n bÊt
khuÊt! Ta kh¸ng chiÕn, tre l¹i lµ ®ång chÝ chiÕn ®Êu cña ta. Tre vèn cïng ta lµm
¨n, l¹i v× ta mµ cïng ta ®¸nh giÆc.
Ngµy so¹n :31/10/2011
Buæi 7-8 :
V¨n tù sù (TiÕp)
I. Môc tiªu cÇn ®¹t
LuyÖn kÜ n¨ng viÕt lêi v¨n, ®o¹n v¨n tù sù vËn dông ng«i kÓ, lêi kÓ, thø tù kÓ
TËp dùng ®o¹n, viÕt bµi cô thÓ
II. Tæ chøc «n tËp
1. Lý thuyÕt
a. Lêi v¨n
- Lêi v¨n giíi thiÖu nh©n vËt th× cã thÓ giíi thiÖu hä tªn, lai lÞch, quan hÖ, tÝnh
t×nh, t©m hån…cña nh©n vËt.
VÝ dô : giíi thiÖu nh©n vËt L¹c Long Qu©n: " ThÇn m×nh rång…phÐp l¹…"
Thêng sö dông c¸c côm tõ: " Ngµy xa…", " Thuë Êy…", " VÒ ®êi vua…" khi më
®Çu c¸c truyÖn ®êi xa.
- Lêi v¨n kÓ sù viÖc trong v¨n tù sù th× kÓ c¸c hµnh ®éng, viÖc lµm, kÕt qu¶ vµ sù
®æi thay do c¸c hµnh ®éng Êy ®em l¹i.
VÝ dô: §o¹n v¨n kÓ sù viÖc Th¹ch Sanh giÕt ch»n tinh:
" Nöa ®ªm, Th¹ch Sanh ®ang lim dim m¾t…chÆt ®Çu qu¸i vËt vµ x¸ch bé cung
tªn ®em vÒ"
b. §o¹n v¨n tù sù
Cèt truyÖn ®îc kÓ qua mét chuçi c¸c t×nh tiÕt. Th«ng thêng mçi t×nh tiÕt ®îc kÓ
b»ng mét ®o¹n v¨n. Mçi ®o¹n v¨n thêng cã mét c©u chñ ®Ò nãi lªn ý chÝnh, c¸c
c©u cßn l¹i nh»m bæ sung, minh ho¹ cho c©u chñ ®Ò.
VÝ dô : Dïng c©y buý thÇn, M· L¬ng vÏ cho tÊt c¶ ngêi nghÌo trong lµng. Nhµ
nµo kh«ng cã cµy em vÏ cho cµy. Nhµ nµo kh«ng cã cuèc, em vÏ cho cuèc. Nhµ
nµo kh«ng cã ®Ìn, em vÏ cho ®Ìn. Nhµ nµo kh«ng cã thïng móc níc, em vÏ cho
thïng".
-> C©u in ®Ëm lµ c©u chñ ®Ò, c¸c c©u cßn l¹i kÓ râ nh÷ng viÖc lµm cña M· L¬ng
c. Ng«i kÓ, lêi kÓ
12
Gi¸o ¸n d¹y thªm Ng÷ v¨n 6
N¨m häc 2013-2014
- Ng«i kÓ lµ vÞ trÝ giao tiÕp mµ ngêi kÓ sö dông ®Ó kÓ chuyÖn
- Cã 3 c¸ch sö dông ng«i kÓ
+ Ng«i kÓ thø 3: gäi nh©n vËt b»ng tªn, ngêi kÓ giÊu m×nh-> Linh ho¹t kÓ tù do
nh÷ng g× diÔn ra víi nh©n vËt-> TÝnh kh¸ch quan
+ Ng«i kÓ thø nhÊt: Ngêi kÓ xng t«i, trùc tiÕp kÓ ra nh÷ng g× m×nh nghe, m×nh
thÊy
+ Phèi hîp ng«i kÓ 1 vµ 3 : giäng ®iÖu tù nhiªn, sinh ®éng, chñ thÓ vµ kh¸ch thÓ
tù sù giao hoµ giao c¶m
? T×m c¸c v¨n b¶n ®îc kÓ ë ng«i 1, ng«i 3, kÕt hîp ng«i 1 vµ 3.
- Lêi kÓ trong v¨n tù sù: Mét t¸c phÈm tù sù thêng cã nhiÒu lo¹i ng«n ng÷ xen
nhau, phèi hîp víi nhau: ng«n ng÷ kÓ, ng«n ng÷ t¶, ng«n ng÷ nh©n vËt
+ ng«n ng÷ kÓ thÓ hiÖn diÔn biÕn cèt truyÖn.
+ ng«n ng÷ t¶: t¶ nh©n vtj, t¶ khung c¶nh- lµm nÒn, lµm ph«ng cho c©u chuyÖn
+ ng«n ng÷ nh©n vËt: lêi ®èi tho¹i vµ ®éc tho¹i
d. Thø tù kÓ
- KÓ xu«i( kÓ theo dßng ch¶y thêi gian) sù viÖc x¶y ra tríc kÓ tríc, sù viÖc x¶y ra
sau kÓ sau ®Õn hÕt
VÝ dô: truyÖn cæ d©n gian, truyÖn v¨n xu«i trung ®¹i.
- kÓ ngîc( sö dông håi tëng vµ phÐp ®ång hiÖn trong thø tù kÓ) cã lóc chuyÖn sau
kÓ tríc, chuyÖn tríc kÓ sau, c¸c sù viÖc ®an chÐo nhau. Môc ®Ých lµ ngêi kÓ g©y
bÊt ngê, høng thó t« ®Ëm tÝnh c¸ch nh©n vËt
e. C¸c lo¹i bµi kÓ:
1. KÓ chuyÖn ®êi thêng,
2. KÓ chuyÖn tëng tîng
- KÓ chuyÖn ®êi thêng lµ kÓ l¹i nh÷ng viÖc mµ m×nh ®· thÊy, ®· nghe, ®· biÕt…
KÓ chuyÖn ®êi thêng ph¶i coi träng sù thËt, ngêi viÕt chØ lùa chän, s¾p xÕp… chø
kh«ng ®îc bÞa.
VÝ dô: Em h·y kÓ l¹i mét sè chuyÖn vui trong líp tuÇn qua
- H·y kÓ l¹i nh÷ng kØ niÖm s©u s¾c vÒ t×nh b¹n cña em
- KÓ chuyÖn vÒ «ng bµ cña em
- KÓ chuyÖn tëng tîng: TruyÖn tëng tîng lµ nh÷ng truyÖn do ngêi kÓ s¸ng t¹o ra
b»ng trÝ tëng tîng cña m×nh, kh«ng cã s½n trong s¸ch vë hay trong thùc tÕ, nhng
nã vÉn cã mét ý nghÜa nµo ®ã.
VÝ dô: - H¹t lóa tù kÓ chuyÖn m×nh.
- H·y kÓ vÒ giÊc m¬ cña mét b«ng hoa
- Hµng c©y xanh nãi vÒ m×nh
2.Thùc hµnh luyÖn tËp
BT 1: H·y dïng lêi v¨n tù sù ®Ó viÕt ®o¹n v¨n giíi thiÖu tõng nh©n vËt sau
( tù ®Æt tªn cho nh©n vËt)
a. Mét cËu häc sinh th«ng minh, nhanh nhÑn, thÝch vui ®ïa.
b. Mét cÇu thñ bãng ®¸ thiÕu niªn ®Çy tµi n¨ng.
BT 2 : H·y dïng lêi v¨n tù sù ®Ó viÕt c¸c ®o¹n v¨n kÓ tõng sù viÖc sau
a. Mét häc sinh dòng c¶m nhËn lçi cña m×nh tríc c« gi¸o vµ tríc c¶ líp
b. Hai anh em nhêng nhau mét b¾p ng« luéc
13
Gi¸o ¸n d¹y thªm Ng÷ v¨n 6
N¨m häc 2013-2014
BT 3 : H·y chuyÓn ®o¹n v¨n tù sù dïng ng«i kÓ thø nhÊt sau ®©y thµnh ®o¹n
v¨n tù sù dïng ng«i kÓ thø 3 sao cho hîp lý vµ nªu râ viÖc thay ®æi ng«i kÓ
®em l¹i ®iÒu g× míi cho ®o¹n v¨n:
" Anh XiÕn tãc vÓnh hai c¸i sõng dµi nh hai chiÕc lng cong cong cã khÊc tõng
®èt, châ xuèng m¾ng t«i:
- DÕ MÌn nghÕch ng¸c kia! Mµy to ®Çu thÕ mµ mµy në ®¸nh th»ng bÐ b»ng ngÇn
Êy µ? Kh«ng ®îc quen thãi b¾t n¹t.
T«i ngo¶nh nh×n lªn: Anh XiÕn Tãc lùc lìng vµ uy nghi bäc m×nh trong bé gi¸p
®ång hun rÊt cøng, bé hung tîn d÷ déi l¾m. Nhng t«i cãc sî. Coi bé ch¼ng lµm
g× næi t«i tèt! Bëi t«i biÕt anh ta còng h·i lò trÎ, chØ ®øng trªn c©y kh«ng d¸m
xuèng"
BT 4: H·y chuyÓn ®o¹n v¨n tù sù dïng ng«i kÓ thø ba sau ®©y thµnh ®o¹n
v¨n tù sù dïng ng«i kÓ thø nhÊt sao cho hîp lý vµ nªu râ viÖc thay ®æi ng«i kÓ
®em l¹i ®iÒu g× míi cho ®o¹n v¨n:
' Qu©n cña TriÖu §µ kÐo vµo chiÕm ®ãng Loa Thµnh; cßn Träng Thuû mét m×nh
mét ngùa theo dÊu l«ng ngçng ®i t×m MÞ Ch©u. §Õn gÇn bê biÓn, thÊy x¸c vî
n»m trªn b·i cá, tuy chÕt mµ nhan s¾c kh«ng mê phai, Träng Thuû khãc oµ lªn,
thu nhÆt thi hµi ®em vÒ ch«n trong Loa Thµnh råi ®©m ®Çu xuèng giÕng trong
thµnh mµ chÕt"
BT 5: Cho ®Ò v¨n" KÓ mét kØ niÖm s©u s¾c vÒ t×nh c¶m cña «ng( bµ) giµnhcho
m×nh
Chän ng«i kÓ vµ thø tù kÓ cho c©u chuyÖn? Lý gi¶i v× sao em l¹i chän nh vËy?
Ngµy 14/11/2011
Buæi 9-10:
TruyÖn ngô ng«n, truyÖn cêi
I. Môc tiªu cÇn ®¹t
Gióp HS nhËn diÖn, ph©n lo¹i truyÖn ngô ng«n, truyÖn cêi víi c¸c thÓ lo¹i truyÖn
d©n gian kh¸c
Lµm râ c¸c ®Æc ®iÓm thÓ lo¹i qua c¸c v¨n b¶n cô thÓ
Ph©n tÝch ®îc c¸i ®¸ng cêi
II. Tæ chøc «n tËp
1. TruyÖn ngô ng«n
a. Kh¸i niÖm
-TruyÖn ngô ng«n lµ g×? Nh¾c l¹i c¸c truyÖn ngô ng«n mµ em ®· häc, ®äc?
Lµ lo¹i truyÖn kÓ d©n gian b»ng v¨n xu«i hay v¨n vÇn, mîn c©u chuyÖn vÒ ®å
vËt,loµi vËt, c©y cá… hoÆc chÝnh con ngêi ®Ó nãi bãng giã kÝn ®¸o chuyÖn con
ngêi, nh»m nªu lªn bµi häc lu©n lý
- C¸c v¨n b¶n ®· häc
+ Õch ngåi ®¸y giÕng
+ §eo nh¹c cho mÌo
+ ThÇy bãi xem voi
+ Ch©n tay tai m¾t miÖng
b. V¨n b¶n: " Õch ngåi ®¸y giÕng", " ThÇy bãi xem voi"
? Lµm râ c¸c ®Æc ®iÓm cña truyÖn ngô ng«n qua 2 v¨n b¶n trªn
- NghÜa ®en cña tõng c©u chuyÖn
14
Gi¸o ¸n d¹y thªm Ng÷ v¨n 6
N¨m häc 2013-2014
- Bµi häc rót ra ë tõng truyÖn
- NhËn xÐt vÒ nghÖ thuËt
2. TruyÖn cêi
a. Kh¸i niÖm: TruyÖn cêi lµ lo¹i truyÖn kÓ vÒ nh÷ng c¸i ®¸ng cêi trong cuéc sèng
nh»m t¹o ra tiÕng cêi mua vui hoÆc phª ph¸n nh÷ng thãi h tËt xÊu trong x· héi.
b. Tãm t¾t c¸c truyÖn cêi ®· häc
- Treo biÓn
- Lîn cíi ¸o míi
c Ph©n tÝch truyÖn " Lîn cíi ¸o míi"
gîi ý: ph©n tÝch t×nh huèng truyÖn
ph©n tÝch c¸i ®¸ng cêi, cêi c¸i g×? v× sao cêi?
ph©n tÝch ý nghÜa cña truyÖn
ph©n tÝch nghÖ thuËt g©y cêi
Bµi tham kh¶o
TruyÖn nµy tiÕng cêi bËt ra ë t×nh huèng buån cêi. Hai anh hay khoe gÆp
nhau vµ cïng khoe. Cã cö chØ nùc cêi. Anh nµy th×:" tÊt tëi ch¹y ®Õn hái to".
Anh kia th× :"gi¬ ngay v¹t ¸o b¶o". Mét anh th× khoe "con lîn cíi"… Mét anh l¹i
khoe" c¸i ¸o míi". Anh nµo còng võa h¶ hª võa bùc däc! H¶ hª v× ngêi ®Ó ®îc
dÞp ®Ó khoe! Bùc däc v× ®îi suèt mét ngµy míi cã dÞp ®Ó khoe" c¸i ¸o míi". Bùc
däc v× con lîn cíi ch¹y ®i ®êng nµo t×m cha ra!
TiÕng cêi ë lîn cíi ¸o míi lµ tiÕng cêi ch©m biÕm thãi khoe khoang. Vµ ®ã
còng lµ bµi häc lu©n lý nhÑ nhµng mµ s©u s¾c: hay khoe khoang lµ lè bÞch, ®Ó l¹i
tiÕng cêi cho thiªn h¹!
Ngµy so¹n 20/11/2011
Buæi 11:
Danh tõ, côm danh tõ
I. Môc tiªu cÇn ®¹t
- Cñng cè vµ n©ng cao kiÕn thøc vÒ danh tõ, côm danh tõ: nhËn diÖn, ph©n lo¹i
vµo s¬ ®å
-Thùc hµnh ®Æt c©u, dùng ®o¹n
II. Tæ chøc «n tËp
1. Danh tõ
a. Kh¸i niÖm: Danh tõ lµ nh÷ng tõ chØ ngêi, vËt, hiÖn tîng, kh¸i niÖm…
GV yªu cÇu HS lÊy vÝ dô b»ng c¸ch cho HS lªn b¶ng thi t×m danh tõ
VÝ dô: Lan, HuÖ, Hång, cá, hoa, xe ®¹p, ma, n¾ng, b·o……
b. Ph©n lo¹i
GV yªu cÇu HS lËp b¶ng hÖ thèng, mçi lo¹i lÊy mét vÝ dô
Danh tõ
Danh tõ chØ sù vËt
DT chung
DT riªng
Danh tõ chØ ®¬n vÞ
DT chØ ®¬n vÞ
15
DT chØ ®¬n vÞ
Gi¸o ¸n d¹y thªm Ng÷ v¨n 6
N¨m häc 2013-2014
qui íc
tù nhiªn
chÝnh x¸c
íc chõng
c. Chøc vô ng÷ ph¸p cña danh tõ
- danh tõ thêng lµm chñ ng÷, khi lµm vÞ ng÷ thêng cã tõ "lµ " ®øng tríc
VÝ dô: C¸i bót mµu ®en -> DT lµm CN
C« Êy lµ sinh viªn -> DT lµm VN
2. Côm danh tõ
a. Kh¸i niÖm: Côm danh tõ lµ tæ hîp tõ do danh tõ lµm trung t©m kÕt hîp víi
mét sè tõ ng÷ phô thuéc ®øng tríc hoÆc ®øng sau danh tõ t¹o thµnh
- Tõ ng÷ phô thuéc ®øng tríc thêng lµ sè tõ hoÆc chØ tõ
- Tõ ng÷ phô thuéc ®øng sau thêng lµ chØ tõ.
b. M« h×nh cÊu t¹o
GV yªu cÇu HS lËp m« h×nh cÊu t¹o, lÊy vÝ dô ®iÒn vµo m« h×nh :
PhÇn phô tríc
PhÇn trung t©m
PhÇn phô sau
t2
t1
T1
T2
s1
s2
TÊt c¶
nh÷ng
con
gµ
m¸i t¬
Êy
c. Ph©n biÖt danh tõ, côm danh tõ
- Tõ cÊu t¹o chÆt chÏ, kh«ng thªm mét tiÕng nµo vµo ®îc
Côm tõ cÊu t¹o láng, xen tiÕng vµo ®îc
- §Æt vµo v¨n c¶nh ®Ó ph©n biÖt
3> Bµi tËp
Bµi 1. Cho ®o¹n trÝch sau
" Ngêi ta kÓ l¹i r»ng…………….dµy ®Æc c¸c h×nh"
( C©y bót thÇn )
- X¸c ®Þnh c¸c danh tõ?
- Ph©n lo¹i c¸c danh tõ võa t×m ®îc?
Bµi 2. Cho c¸c danh tõ : ®å ®¹c, bông d¹, cha mÑ…
§Æt c©u cã c¸c danh tõ trªn ë phÇn chñ ng÷?
§Æt c©u cã c¸c danh tõ trªn ë phÇn vÞ ng÷?
3. Cho ®o¹n trÝch
" Mét h«m, M· L¬ng………………………hoµng cung"
( C©y bót thÇn )
- T×m côm danh tõ?
- §iÒn c¸c côm danh tõ vµo m« h×nh?
Bµi 4.a. §Æt c¸c côm danh tõ cã trung t©m lµ nh÷ng danh tõ sau ®©y
nh©n d©n, mÌo, ®ång bµo, xe, níc, bµn ghÕ.
b. NhËn xÐt c¸c phô ng÷ tríc vµ sau c¸c danh tõ ®· cho?
Bµi 5. §Æt 5 côm danh tõ cã phô ng÷ lµ côm chñ- vÞ ?
Bµi 6. ViÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n chñ ®Ò b¹n bÌ råi x¸c ®Þnh c¸c danh tõ, côm danh
tõ trong ®o¹n v¨n em võa viÕt.
16
Gi¸o ¸n d¹y thªm Ng÷ v¨n 6
N¨m häc 2013-2014
Ngµy so¹n
Buæi 12:
Sè tõ, lîng tõ, chØ tõ
I. Môc tiªu cÇn ®¹t
Cñng cè vµ n©ng cao kh¸i niÖm
NhËn diÖn ph©n tÝch trong nh÷ng ng÷ c¶nh cô thÓ, ph©n biÖt chóng víi nhau
Thùc hµnh ®Æt c©u, dùng ®o¹n
II. Tæ chøc «n tËp
1. Sè tõ
a. Kh¸i niÖm: Sè tõ lµ nh÷ng tõ chØ sè lîng, sè thø tù cô thÓ cña sù vËt mµ ta nãi
®Õn.
VÝ dô:
Mét c©y lµm ch¼ng nªn non
Ba c©y chôm l¹i nªn hßn nói cao
-> Sè lîng
LÇn thø ba thøc dËy
Anh hèt ho¶ng giËt m×nh
-> Sè thø tù
b. VÞ trÝ
- Sè tõ chØ sè lîng ®øng tríc danh tõ
- Sè tõ chØ sè thø tù ®øng sau danh tõ
c. Ph©n biÖt sè tõ víi danh tõ chØ ®¬n vÞ g¾n víi ý nghÜa sè lîng
2. Lîng tõ
a. Kh¸i niÖm: Lîng tõ lµ nh÷ng tõ chØ lîng Ýt hay nhiÒu
VÝ dô:
- Ai ¬i ®õng bá ruéng hoang
Bao nhiªu tÊc ®Êt tÊc vµng bÊy nhiªu
- Nh÷ng lµ rµy íc mai ao
Mêi l¨m n¨m Êy biÕt bao nhiªu t×nh
b. Ph©n lo¹i
- Lîng tõ toµn thÓ lµ nh÷ng tõ chØ toµn thÓ mét sù vËt hoÆc toµn bé mäi sù vËt
®øng ®Çu côm danh tõ. Lîng tõ cã ý nghÜa toµn thÓ ®øng ®Çu côm danh tõ bao
gåm c¸c tõ nh: tÊt c¶, tÊt th¶y, hÕt th¶y, toµn bé, c¶….
- Lîng tõ chØ ý nghÜa tËp hîp hay ph©n phèi lo¹i nµy thêng ®øng ë vÞ trÝ thø 2
trong côm danh tõ sau lîng tõ chØ toµn thÓ gåm ¸c tõ nh: nh÷ng, c¸c, mäi, mçi,
tõng…
Bµi tËp: Bµi 1-> 5 s¸ch " Mét sè kiÕn thøc kÜ n¨ng…"
3. ChØ tõ
a. Kh¸i niÖm: ChØ tõ lµ nh÷ng tõ dïng ®Ó trá vµo sù vËt, hiÖn tîng ®Ó x¸c ®Þnh vÞ
trÝ cña sù vËt hiÖn tîng trong kh«ng gian hoÆc thêi gian
- C¸c chØ tõ thêng gÆp lµ: ®©u, ®Êy, ®ã, nä, nµy, kia…
VÝ dô
- " Nay ta ®a 50 con xuèng biÓn, nµng ®a 50 con lªn nói chia nhau cai qu¶n c¸c
ph¬ng"
S«ng Th¬ng mét d·i n«ng sê
Bªn tr«ng ®Çu nä, bªn chê cuèi kia
17
Gi¸o ¸n d¹y thªm Ng÷ v¨n 6
N¨m häc 2013-2014
b. Chøc vô cña chØ tõ
- Lµm phô ng÷ trong côm danh tõ
Cña ta trêi ®Êt ®ªm ngµy
Nói kia ®åi nä s«ng nµy cña ta
- ChØ tõ lµm chñ ng÷ trong c©u
GhÐ m¾t tr«ng ngang thÊy b¶ng treo
K×a ®Òn th¸i thó ®øng cheo leo
VÝ ®©y ®æi phËn lµm trai ®îc
Th× sù anh hïng h¸ bÊy nhiªu
- ChØ tõ lµm tr¹ng ng÷ trong c©u
Tõ ®ã, nhuÖ khÝ cña nghÜa qu©n ngµy mét t¨ng
c.Vai trß cña chØ tõ trong diÔn ®¹t vµ biÓu c¶m
- §Ó tr¸nh lÆp tõ dïng chØ tõ lµm phÐp thÕ
VÝ dô: D©n ta cã mét lßng nång nµn yªu níc. §ã lµ mét truyÖn thèng quÝ b¸u
cña ta.
- T¹o c¶m xóc thÈm mÜ ®Æc s¾c
ThuyÒn ai ®Ëu bÕn s«ng tr¨ng ®ã
Cã chë tr¨ng vÒ kÞp tèi nay
Bµi tËp
1. T×m c¸c chØ tõ trong truyÖn " Sù tÝch Hå G¬m"
2. T×m c¸c chØ tõ trong truyÖn" Th¹ch Sanh" vµ thay b»ng c¸c tõ ng÷ thÝch hîp
Ngµy so¹n :
Buæi 13
§éng tõ, côm ®éng tõ
I. Môc tiªu cÇn ®¹t
NhËn diÖn vµ ph©n biÖt ®éng tõ, côm ®éng tõ
NhËn diÖn trong ng÷ c¶nh, ph©n tÝch vµo s¬ ®å
§Æt c©u, dùng ®o¹n v¨n cã sö dông c¸c kiÕn thøc trªn
II. Tæ chøc «n tËp
1. Lý thuyÕt : §éng tõ, côm ®éng tõ.
a. §éng tõ lµ g×: Lµ nh÷ng tõ chØ hµnh ®éng, tr¹ng th¸i cña sù vËt.
VÝ dô: Hìi c« t¸t níc bªn ®µng
Sao c« móc ¸nh tr¨ng vµng ®æ ®i.
b. KÕt hîp víi ®·,sÏ,®ang,s¾p,còng,vÉn,h·y,®õng,chí…vÒ phÝa tríc ®éng tõ t¹o
thµnh côm ®éng tõ.
c. Chøc vô cña ®éng tõ.
- Chñ yÕu lµm vÞ ng÷.
VÝ dô: Trªn ®ång c¹n díi ®ång s©u
Chång cµy vî cÊy con tr©u ®i bõa.
-Khi lµm chñ ng÷ ®éng tõ mÊt kh¶ n¨ng kÕt hîp víi c¸c tõ trªn.
VÝ dô: Lao ®éng lµ vÎ vang.
d. Côm ®éng tõ lµ lo¹i tæ hîp tõ do mét ®éng tõ lµm trung t©m kÕt hîp víi mét
sè tõ ng÷ phô thuéc nã t¹o thµnh.
VÝ dô: T«i më cöa, b¹n lau b¶ng. Chóng ta cïng lµm.
®. CÊu t¹o côm ®éng tõ :
18
Gi¸o ¸n d¹y thªm Ng÷ v¨n 6
PhÇn phô tríc
PhÇn trung t©m
N¨m häc 2013-2014
PhÇn phô sau
2. Bµi tËp :
BT1- 6 s¸ch " Mét sè kiÕn thøc kü n¨ng vµ bµi tËp n©ng cao Ng÷ v¨n 6" Trang
50-51 , 56-58
Bµi tËp 2: X¸c ®Þnh côm ®éng tõ trong c¸c côm tõ sau:
-V« cïng ng¹c nhiªn
- HÕt søc s÷ng sèt
- Kh«i ng« tuÊn tó v« cïng
-Tng bõng nhÊt kinh kú
- KhiÕp sî v« cïng
Bµi tËp 3: ViÕt mét ®o¹n v¨n miªu t¶ lä hoa trªn bµn c« gi¸o trong ®ã cã sö dông
®éng tõ , côm ®éng tõ, tÝnh tõ , côm tÝnh tõ.
Ngµy
Buæi 14
TÝnh tõ, côm tÝnh tõ
I. Môc tiªu cÇn ®¹t
NhËn diÖn vµ ph©n biÖt tÝnh tõ, côm tÝnh tõ
NhËn diÖn trong ng÷ c¶nh, ph©n tÝch vµo s¬ ®å
§Æt c©u, dùng ®o¹n v¨n cã sö dông c¸c kiÕn thøc trªn
II. Tæ chøc «n tËp
1. Lý thuyÕt : TÝnh tõ, côm tÝnh tõ.
a. TÝnh tõ lµ nh÷ng tõ chØ ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt cña sù vËt.
VÝ dô: TiÕng viÖt cña chóng ta rÊt giµu ®Ñp.
b. TÝnh tõ kÕt hîp víi mét sè tõ ng÷ phô thuéc t¹o thµnh côm tÝnh tõ.
VÝ dô: Hai vî chång ë víi nhau rÊt h¹nh phóc.
c. CÊu t¹o cña côm tÝnh tõ .
PhÇn phô tríc
PhÇn trung t©m
PhÇn phô sau
2. Bµi tËp :
Bµi tËp1:T×m tÝnh tõ trong ®o¹n th¬ sau:
Chó bÐ lo¾t cho¾t
C¸i x¾c xinh xinh
C¸i ch©n tho¨n tho¾t
C¸i ®Çu nghªnh nghªnh
Ca l« ®éi lÖch
Måm huýt s¸o vang
Nh con chim chÝch
Nh¶y trªn ®êng lµng.
Bµi tËp2: §Æt 5 c©u cã tÝnh tõ.
Bµi tËp3: T×m c¸c côm tÝnh tõ trong c¸c c©u sau:
Bµi tËp4: X¸c ®Þnh c¸c côm tÝnh tõ trong c¸c côm tõ sau:
-V« cïng ng¹c nhiªn
-HÕt søc s÷ng sèt
19
Gi¸o ¸n d¹y thªm Ng÷ v¨n 6
N¨m häc 2013-2014
-Kh«i ng« tuÊn tó v« cïng
-Tng bõng nhÊt kinh kú
- KhiÕp sî v« cïng
Buæi 15
¤n tËp vÒ v¨n b¶n
I. Môc tiªu
- N¨m v÷ng kh¸i niÖm v¨n b¶n
- §Æc ®iÓm cña v¨n b¶n
- Ph¬ng ph¸p t¹o lËp v¨n b¶n
- KÜ n¨ng liªn kÕt, dùng ®o¹n, t¹o lËp v¨n b¶n
II. Tæ chøc «n tËp
1. Lý thuyÕt
a. Kh¸i niÖm v¨n b¶n
- V¨n b¶n lµ c¸c t¸c phÈm v¨n häc vµ v¨n kiÖn ghi b»ng giÊy tê. Cã v¨n b¶n h¼n
hoi.
VÝ dô: Bµi ca dao" C«ng cha nh nói Th¸i S¬n", bµi th¬" B¸nh tr«i níc"
- TÝnh chÊt cña v¨n b¶n: Lµ mét thÓ thèng nhÊt, Trän vÑn vÒ néi dung ý nghÜa,
hoµn chØnh vÒ h×nh thøc
VÝ dô: Bµi ca dao" C«ng cha….
®¹o con"
Hai c©u ®Çu ngîi ca c«ng cha nghÜa mÑ to lín qua sù so s¸nh…
HAi c©u cuèi nãi vÒ ®¹o lµm con ph¶i" Mét lßng thê mÑ kÝnh cha", s¨n sãc
phông dìng cha mÑ- > ®ã lµ néi dung ý nghÜa võa thèng nhÊt võa trän vÑn
VÒ h×nh thøc l¹i hoµn chØnh: viÕt theo thÓ th¬ lôc b¸t, vÇn ch©n: s¬n- nguån, vÇn
lng: ra- cha- lµ..lèi vÝ von, so s¸nh cô thÓ, h×nh tîng
- Chñ ®Ò lµ vÊn ®Ò chñ yÕu ®îc nªu trong v¨n b¶n
VÝ dô: V¨n b¶n " Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª" nãi lªn sù ®au buån, mÊt
m¸t cña nh÷ng ®øa con th¬ khi cha mÑ bá nhau, t×nh th¬ng anh em trong bi kÞch
gia ®×nh.
b. Liªn kÕt v¨n b¶n
- Liªn kÕt vÒ néi dung ý nghÜa
- Liªn kÕt vÒ h×nh thøc
- T¸c dông cña liªn kÕt: t¹o sù chÆt chÏ, liÒn m¹ch, t¹o tÝnh thèng nhÊt hoµn
chØnh, trän vÑn. Kh«ng liªn kÕt th× v¨n b¶n sÏ rêi r¹c, xéc xÖch
c. Bè côc vµ m¹ch l¹c trong v¨n b¶n
- Bè côc v¨n b¶n lµ sù s¾p xÕp c¸c ý theo mét tr×nh tù hîp lý trong v¨n b¶n
- TÝnh chÊt cña bè côc
+ c©n ®èi, c©n xøng
+ liÒn m¹ch, chÆt chÏ
+ hoµn chØnh, thèng nhÊt, hîp lý
- C¸c phÇn cña bè côc: thêng cã 3 phÇn: më bµi, th©n bµi, kÕt bµi
Më bµi: Nªu kh¸i qu¸t( c©u chuyÖn, c¶nh vËt, vÊn ®Ò)
Th©n bµi: Chi tiÕt, cô thÓ( c¸c t×nh tiÕt diÔn biÕn, t¶ cô thÓ c¶nh vËt, ph©n tÝch,
gi¶i thÝch, chøng minh, b×nh luËn…)
KÕt bµi: Nªu c¶m xóc, c¶m nghÜ, ®¸nh gi¸
20
- Xem thêm -