Tài liệu Giáo án dạy thêm ngữ văn lớp 9 học kỳ 2

Ket-noi.com kho tài liệu miễn phí Ngày soạn: 02/01/2015 Ngày dạy: Bài 1 BÀN VỀ ĐỌC SÁCH Chu Quang Tiềm I.MỤC TIÊU: - Rèn luyện kỹ năng lập luận qua việc lĩnh hội bài nghị luận sâu sắc, sinh động, giàu tính thuyết phục của tác giả. II. CHUẨN BỊ: 1. Giáo viên: Đọc sgk, sgv, tài liệu tham khảo. 2. Học sinh: Soạn bài. III.TIẾN TRÌNH LÊN LỚP: Hoạt động của GV và HS Nội dung kiến thức Những hiểu biết của em về Chu I/ Tác giả, tác phẩm. Quang Tiềm? 1. Tác giả: (1897 – 1986). - Ông là nhà Mĩ học và lÝ luận văn học nổi tiếng của TrungQuốc. (Ông đã có nhiều bài viết bàn về đọc sách. Bài viết này là kết quả của quá trình tích luỹ kinh nghiệm, dày công suy nghĩ, là những lời tâm huyết của người đi trước truyền cho thế hệ đi sau.) 2. Tác phẩm. - Đây là một bài văn tiêu biểu, giàu sức thuyết phục, một bài văn nghị luận sâu sắc – kiểu văn bản nghị luận. II. Kiến thức cơ bản 1. Tầm quan trọng của việc đọc sách H :Trình bày tầm quan trọng của a. Tầm quan trọng của sách. việc đọc sách? - Sách đã ghi chép, cô đúc và lưu truyền mọi tri thức, mọi thành tựu mà loài người tìm tòi, tích luỹ được. - Sách được xem là những cột mốc trên con đường phát triển của học thuật. - Sách trở thành kho tàng quý báu của di sản *HS thảo luận, nêu ý nghĩa của tinh thần mà loài người thu lượm, suy ngẫm. việc đọc sách. b. ý nghĩa của việc đọc sách. - Đọc sách là con đường tốt nhất đề tích luỹ, nâng cao vốn kiến thức, vươn lên văn hoá học thuật. - Đọc sách là để kế thừa tri thức nhân loại. * Tóm lại, sách có tầm quan trọng vô cùng lớn lao trên con đường phát triển của nhân loại nên cần phải đọc sách. Giáo viên: Trương Thị Tuyết Nhung 1 Ket-noi.com kho tài liệu miễn phí Muốn tích luỹ học vấn, đọc sách có 2. Cách lựa chọn sách khi đọc. hiệu quả, tại sao trước tiên cần biết * Nguy hại: cách chọn lựa sách mà đọc? - Sách ngiÒu khiến người ta không chuyên sâu dễ xa vào lối “ăn tươi nuốt sống” chứ không biết nghiền ngẫm. Nhận xét gì về cách lập luận trong - Sách nhiều khiến người đọc khó lựa chọn, lãng phí thời gian và sức lực với những cuốn đoạn này? Theo tác giả nên chọn sách đẻ đọc sách vô tội => Lập luận = những cách liệt kê và so sánh. nh thế nào? * Cách chọn sách: - Phải chọn cho tinh đọc kĩ những quûªn thực sự có giá trị, có lợi. Tác giả đã đưa ra những dẫn chứng - Đọc kĩ các cuốn sách thuộc lĩnh vực chuyên nào để thuyết phục người đọc? môn, chuyên sâu cảu mình. Cách lập luận? - Cũng phải thường xuyên đọc sách thưởng thức và sách ở lĩnh vực gÉn gũi, kế cận với chuyên môn của mình =>Lập luận = cách đưa chứng và so sánh. (Ví dụ chính trị học thì phải liên quan đến lịch sử, kinh tế, pháp luật, triết học, tâm lÝ, ngoÞa Theo em cách chọn lựa chọn sách giao, quân sự,....không biết rộng thì không thể nh vậy có đúng không? chuyên, không thông thái thì không thể nắm Vậy cách lực chọn sách của tác giả gọn) nh thế nào? (HS bày tỏ). => Chứng tỏ ông là ngßi từng trải , giàu kinh nghiệm, giàu sức sống. Tác giả đã đưa ra lời bàn về 3. Phương pháp đọc sách phương phấp đọc sách nh thế nào? - Đọc không cần nhiều, quan trọng là đọc cho kĩ, vừa đọc vừa suy ngẫm tích luỹ tưởng tượng. - Khẳng định: Không nên đọc tràn lan, theo kiểu hứng thú cá nhân mà cần đọc có kế hoạch và có hệ thống. (Đọc sách còn là chuyện rèn kuyÖn tính cách, chuyện học làm người.) Bài viết có sức thuyết phục 4. Tính thuyết phục và sức hấp dẫn của văn cao.Theo em đi Òu ấy được tạo nên bản. từ những yếu tố nào? - Về bố cục: Chặt chẽ hợp lÝ, cách dẫn dắt nhẹ nhàng, tự nhiên và sinh động. - Về nội dung: vừa thÊu lÝ vừa đạt tình, ác ý kiến nhận xét da ra thật xác đáng, Trình bày bằng phương pháp cụ thể, giọng trò chuuyÖn tâm tình, chân thành để sẻ chia kinh nghiệm một cách nhẹ Giáo viên: Trương Thị Tuyết Nhung 2 Ket-noi.com kho tài liệu miễn phí nhàng thấm thía. - Về cách viết: sử dụng từ ngữ hóm hỉnh, giàu hình ảnh, giàu chất thơ. (VD: Đọc sách là để trả món nợ ®v thành quả nhân loại trong quá khứ, để làm cuộc trường chinh vạn dặm trên con đường học vấn…Đọc nhiều mà không chịu suy nghĩ sâu như cưỡi ngựa qua chợ tuy châu bàu phơi đầy chỉ ttá làm cho mắt hoa ý loan, tay không mà về…) IV LUYỆN TẬP : "Bàn về đọc sách" Phần 1 : Trắc nghiệm : Hãy đọc đoạn văn sau: Học vấn không chỉ là chuyện đọc sách, nhưng đóc sách vẫn là một con đường quan trọng của học vấn. Bởi vì học không chỉ là việc cá nhân, mà là việc của toàn nhân loại. Mỗi loại học vấn đến giai đoạn hôm nay đều là thành quả của nhân loại nhờ biết phÂn công, cố gắng tích luỹ ngày đêm mà có. Các thành quả đó sở dĩ không bị vùi lấp đi, đều là do sách vở ghi chép, lưu truyền lại. (ChuQuang Tiềm 1.Đoạn văn trên chủ yếu sử dung thao tác nghị luận nào ? A. Giải thích B. Chứng minh C. Phân tích D. Tổng hợp 2.Nội dung chính của đoạn văn trÕn là gì ? A. Bàn về sự cần thiết của việc đọc sách B. Bàn về ý nghĩa to lớn của sách vở C. Bàn về những thành tuj khoa học của nhân loại D. Bàn về con đường học vấn 3.Câu văn nào sau đây nếu ý chính của đoạn văn ? A. Học vấn không chỉ là chuyện đọc sách, nhưng đọc sách vẫn là một con đường quan trọng của học vấn. B. Bởi vì học vấn không chỉ là việc cá nhân, mà là việc của toàn nhân loại. C. Các thành quả đó sở dĩ không bị vùi lấp đi, đều là do sách vở ghi chép, lưu truyền lại. D. Mỗi loại học vấn đến giai đoạn hôm nay đều là thành quả của nhân loại nhờ biết phân công, cố gắng tích luỹ ngày đêm mà có. 4.Theo em, học vấn là gì ? A. Những kiến thức về văn học B. Những kiến thức về khoa học – kĩ thuật C. Tài năng bẩm sinh của con người D. Những kiến thức tích luỹ được qua học tập 5.Câu danh ngôn nào sau đây có nội dung gần nhất với đoạn văn trên ? A. Sách là ánh trăng soi đường cho văn minh. ( Ru - dơ- ven ) Giáo viên: Trương Thị Tuyết Nhung 3 Ket-noi.com kho tài liệu miễn phí B. Có học rồi mới biết mình chưa đủ. ( LÔ KÝ ) C. Đọc nhiều cũng nh ăn nhiều, hoàn toàn vô bổ nếu không tiêu hoá ( Thác - cơ - rây ) D. Một vài cuốn sách có thể nếm qua, một vài cuốn phải nhai kĩ và tiêu hoá ( Bê - cơn ) Phần 2 : Tự luận Câu 1 : Vấn đề trọng tậm mà tác giả đặt ra trong bài viết là gì ? Để làm nổi bật vấn đề chính, tác giả đã xây dựng bố cục bài viết nhu thế nào ? Câu 2 : Việc đọc sách có tầm quan trọng nh thế nào ? Nêu ý nghĩa to lớn của việc đọc sách. Câu 3 : Tại sao tác giả lại khuyên cần phải lựa chọn sách khi đọc ? Nh vậy có làm hạn chế sự phong phú về kiến thức hay không ? Câu 4 : Em có suy nghĩ gì về phương pháp đọc sách mà tác giả nêu ra ra trong bài viết này ? * Gợi ý : Câu 1 : Vấn đề cơ bản nhất đặt ra trong bài viết này là tầm quan trọng của viện đọc sách và phương pháp đọc sao cho hiệu quả nhất. Để kµm nổi bật vấn đề này , tác giả đã xâu dựng bố cục 3 phần : - Phần 1 (từ đầu đến "nhằm phát hiện thế giới mới") : Tầm quan trọng của việc đọc sách và ý nghĩa của nó. - Phần 2 (tiếp theo đến "tiêu hao lực lượng") : Những khó khăn, nguy hại thường gặp khi đọc sách. - Phần 3 (còn lại) : Bàn về phương pháp đọc sách. Bố cục nh trên là chặt chẽ và hợp lÝ. Câu 2 : Tầm quan trọng của việc đọc sách : Sách lưu giữ tinh hoa văn hoá của nhân loại từ trước đến nay, mỗi quyển sách có giá trị là một cột mốc trên con đường phát triển của loài người. Chính vì thế, đọc sách giúp con người mở rộng tầm hiểu biết. ý nghĩa của việc đọc sách : Đọc sách là con đường quan trọng để nâng cao tầm hiểu biết, là sự chuẩn bị hanhg trang để bước vào tương lai một cách vững chắc. Không thể tiến xa nếu không thể tiến xa nếu không nắm được những thành tựu văn hoá cảu nhân loại, không tiếp thu những thành tựu khoa học mà loài người đã rày công nghiên cứu và đúc rút thành kinh nghiệm từ bao đời nay. Câu 3 : Đọc sách phải chon lọc vì nếu không chọn lọc thì sẽ rơi vào các nguy cơ : - Đọc sách theo kiểu ăn tươi nuốt sống, không tiêu hoá được. - Khi sách nhiều, nếu không chọn lọc thì lãng phí thời gian, hao phí tiền bạc và sức lực. Việc lựa chọn sách để đọc không hạn chế kiến thức vì tác giả đã lưu ý "không biết rộng thì không thể chuyên, không thông thái thì không thể nắm gọn". Bởi vậy, đọc chuyên sâu phải kết hợp với đọc mở rộng. Câu 4 : Phương pháp đọc mà tác giả đã đưa ra là : Giáo viên: Trương Thị Tuyết Nhung 4 Ket-noi.com kho tài liệu miễn phí - Không nên đọc lướt mà phải suy nghĩ. - Không nên đọc tràn lan, gặp gì đọc nÂy theo sở thích, hứng thú cá nhân mà phải đọc có kế hoạch, có hệ thống. - Đọc gắn liền với sự kiên trì nhẫn nại nhằm hiểu biết thông tỏ mọi điều trong sách. Phương pháp đọc do Chu Quang Tiềm nêu lên hết sức hợp lÝ. Nó chứng tỏ kinh nghiệm của một học giả giàu kinh nghiệm, sâu sắc. Ký duyệt, ngày tháng năm 2015 Phó Hiệu trưởng Nguyễn Thị Ngọc ***************************************************** Ngày soạn: 4/01/2015 Ngày dạy: Bài 2: ÔN TẬP KHỞI NGỮ I.MỤC TIÊU: - Nhận biết khởi ngữ, phân biệt khởi ngữ với chủ ngữ của câu. - Nhận biết công dụng của khởi ngữ là nêu đề tài của câu chứa nó. - Biết đặt những câu có khởi ngữ. II. CHUẨN BỊ: 1. Giáo viên: Đọc sgk, sgv, tài liệu tham khả, bảng phụ 2. Học sinh: Đọc sgk. III.TIẾN TRÌNH LÊN LỚP: Hoạt động của GV và HS Nội dung kiến thức H:Thế nào là khởi ngữ ? Cho ví dụ. I/ Đặc điểm và công dụng của khởi ngữ trong câu.(Đề ngữ, khởi ngữ) 1. Khái niệm 2. Ví dụ: a. Còn anh, anh không ghìm nổi xúc động. b. Giàu, tôi cũng giàu rồi. H:Phân biệt sự khác nhau giữa chủ c. Về các thể văn trong lĩnh vực văn nghệ, ngữ và khởi ngữ? chúng ta có thể tin ở tiếng ta, không sợ thiếu giàu và đẹp. - Đứng trước chủ ngữ. - Không có quan hệ chủ – vị với vị ngữ. - Nêu lên đề tài được nói đến trong câu. -> Đó là khởi ngữ. (HS phát biểu). Giáo viên: Trương Thị Tuyết Nhung 5 Ket-noi.com kho tài liệu miễn phí VD 1: Xác định khởi ngữ. - Tôi thì tôi xin chịu. - Thịt này hấp thì ngon. - Miệng ông, ông nói, đình làng, ông ngồi. - Về học thì nó là nhất. VD 2: Câu văn nào sau đây có khởi ngữ. A: Về thông minh thì nó là nhất. B: Nó thông minh nhưng hơi cẩu thả. C: Nó là một học sinh thông minh. D: Người thông minh nhất lớp là nó. - Trước khởi ngữ thường có thêm các quan hƯ từ: về, đối với, còn. - Trong câu thường có các trợ từ “thì”. II.Bài tập. Câu 1 : Tìm khởi ngữ trong các đoạn trích sau : a) Đọc sách, phải chọn cho tinh, đọc cho kĩ. b) Kiến thức phổ thông, không chỉ những công dân thế giới hiện đại tại cần mà cả những nhà học giả chuyên môm còng không thể thiếu nó được. c) Trang phục không có pháp luật nào can thiệp, nhưng có những quy tắc ngầm phải tuân theo,. đó là văn hoá xã hội. Đi đám cưới không thể lôi thôi lếch thếch, mặt nhọ nhem, chân tay lấm bùn. Đi dự đám tang không được mặc áo quần loè loẹt, nói cười oang oang. ( Băng Sơn, Trang phục) Câu 2 : Thêm những từ cần thiết để nhận diện khởi ngữ cho các khởi ngữ đã tìm ở bài tập 1. Câu 3 : Chuyển các câu sau thành các câu có chưa thành phần chủ ngữ. a) Người ta sợ cái uy nghi quyền thế của quan. Người ta sợ cái uy đồng tiền của Nghị Lại. b) Ông giáo ấy không hút thuốc, không uống rượi. c) Tôi cô ở nhà tôi, làm việc của tôi. Câu 4 : Viết một đoạn văn ngắn có sử dụng câu có khởi ngữ.Gạch dưới thành phần khởi nh÷ trong đoạn văn đó. * Gợi ý : Câu 1 : Thành phần khởi ngữ trong các câu đã cho nh sau : a) Đọc sách. b) Kiến thức phổ thông. c) Trang phục, Đi đám cưới, Đi dự đám tang. Câu 2 : Có thể thêm những từ nhận diện khởi ngữ nh sau : a) Về (việc) đọc sách thì phải chọn cho tinh, đọc cho kĩ. b) Đối với kiến thức phổ thông thì không chỉ những công dân thế giới hiện đại tại cần mà cả những nhà học giả chuyên môm còng không thể thiếu nó được. c) Về trang phục thì không có pháp luật nào can thiệp, nhưng có những quy tắc ngầm phải tuân theo,. đó là văn hoá xã hội. Đối với (việc) đi đám cưới Giáo viên: Trương Thị Tuyết Nhung 6 Ket-noi.com kho tài liệu miễn phí thì không thể lôi thôi lếch thếch, mặt nhọ nhem, chân tay lấm bùn. Đối với (việc) đi dự đám tang thì không được mặc áo quần loè loẹt, nói cười oang oang. Câu 3 : Có thể chuyển nh sau : a) Quan, người ta sợ cái uy nghi quyền thế. Nghị Lại, người ta sợ cái uy đồng tiền của. b) Thuốc, ông giáo ấy không hót, rượi, ông giáo ấy không uống. c) Nhà tôi tôi cứ ở, việc tôi, tôi cứ làm. A.Phần trắc nghiệm.(3 điểm) Câu 1,Hãy điền tên các thuật ngữ vào trước các khái niệm sau: A,............................................ Khi giao tiếp cần chú ý ngắn gọn,rành mạch, tránh nói mơ hồ. B,..............................................Khi giao tiếp cần nói đúng vào đề tài giao tiếp,tránh nói lạc đề. C, ............................................ Khi giao tiếp cần chú ý đến sự tế nhị, khiêm tốn,tôn trọng người khác. D,............................................. Khi giao tiếp cần nói có nội dung,nội dung của lời nói đúng như yêu cầu giao tiếp, không thừa, không thiếu . E, ........................................... Khi giao tiếp đừng nói những điều mà mình tin là không đúng hay không có bằng chứng xác thực Câu 2,Trau dồi vốn từ để: A, Nắm bắt đầy đủ và chính xác nghĩa của từ và cách dùng từ trong quá trình giao tiếp của mỗi cá nhân . B,Biết thêm những từ mà mình chưa biết, làm tăng vốn từ về số lượng C, Cả Avà B đều đúng. D,A,đúng, B và C sai Câu 3,Xét tình huống sau và trả lời các câu hỏi: Có một chiến sĩ không may bị rơi vào tay địch.Bọn địch bắt anh phải khai thật tiếc những gì mà mình biết về đồng đội ,đơn vị và những bí mật trong cuộc tấn công của quân đội ta lần này . nhưng người chiÕnsÜ đã nói những điều sai sự thật khiến cho kẻ thù đã nguy khốn lại càng nguy khốn. 1,,Theo em,về mặt hình thức, những lời nói của người chiến sĩ đã không tuân thủ phương châm hội thoại nào? A, Phương châm về lượng B, Phương châm về chất. D,Phương châm lịch sự C.Phương châm cách thức. 2, Theo em nguyên nhân nào khiến người chiến sĩ không tuân thủ phương châm hội thoại? A, Do vụng về ,thiếu văn hoá giao tiếp . B .phải ưu tiên cho một phương châm hội thoại hoặc một yêu cầu khác quan trọng hơn . C,Người nói muốn gây một sự chú ý đẻ người nghe hiểu câu nói theo một hàm ý nào đó . Câu 4 Trong các trường hợp sau,trường hợp nào sử dụng đúng, trường hợp nào sử dụng sai.? Giáo viên: Trương Thị Tuyết Nhung 7 Ket-noi.com kho tài liệu miễn phí Nội dung đúng sai a,Tấm lòng chung thủ b,Bộ lòng của quân xâm lược c,lòng dạ của kẻ thù . d,.Tấm lòng độc ác. Câu 5,” Câu :”Rượu lạt uống lắm cũng say Người khôn nói lắm ,dẫu hay cũng nhàm”. Khuyên chúng ta? A.Nói ngắn gọn, rành mạch B.Khi nói năng biết tôn trọng người khác C.Trong giao tiếp ,nói vừa đủ nghe, đừng gây sự nhàm chán đối với người khác. B, Phần tự luận.(7 điểm) Hãy dựng một đoạn hội thoại trong đó người nói không tuân thủ một hoặc hai phương châm hội tho¹Þ (gạch chân và chỉ rõ các lượt lời không được tuân thủ . VD:Phương châm về lượng ) PCVL Phương châm về chất, phương châm cách thức.) PCVC PCCT III.Hướng dẫn về nhà: -Làm bài tập chưa làm ở lớp Ký duyệt, ngày tháng năm 2015 Phó Hiệu trưởng Nguyễn Thị Ngọc Ngày soạn: 21/01/2015 Giáo viên: Trương Thị Tuyết Nhung 8 Ket-noi.com kho tài liệu miễn phí Bài 3: Ngày dạy: ÔN TẬP PHÉP PHÂN TÍCH VÀ TỔNG HỢP QUY NẠP VÀ DIỄN DỊCH I. MỤC TIÊU - Vận dụng các phép lập luận phân tích, tổng hợp trong tập làm văn nghị luận. - Rèn kĩ năng nghị luận. II. CHUẨN BỊ 1. Giáo viên: SGK, SGV. 2. Học sinh: Đọc sgk. III.TIẾN TRÌNH LÊN LỚP: I. Phép phân tích Phân tích là phép lập luận trình bµytõng bộ phận của một vấn đề , nhằm chỉ ra nội dung của sự vật , hiện tượng. Để phân tích nội dung của sự vật hiện tượng , người ta có thể vận dụng các biện pháp nêu giả thiết, so sánh , đối chiếu ... II.Phép tổng hợp Là rót ra cái chung từ những điều đã phân tích , không có phân tích thì không có tổng hợp . Lập luận tổng hợp thường đặt ở cuối đoạn , hay cuối bài , ở phần kết luận của một phần hoặc toàn bộ văn bản . *. Giá trị và ý nghĩa Quá trình phân tích là một quá trình tổng hợp được nâng dần lên ngày một sâu hơn , cao hơn , từ chi tiết, bộ phận được trừu tượng hoá, khái quát hoá. Khi bb¾t đầu phân tích , chủ thể nhận thức đã có quan niêm chung về sự vật , tức là có sự tổng hợp ít nhiều rồi , và sau khi tìm hiểu được một bộ phận của chỉnh thể , chủ thể nhận thức đã tiến hành khái quát hoá , tức là đã tiến hành tổng hợp những tài liệu phân tích đầu tiên . Cứ nh cậy phân tích và tổng hợp xen kẽ nhau, bổ xung cho nhau cho đến khi nhận thức được toàn bộ sự vật nh một chỉnh thể . III. Thực hành phân tích- tổng hợp một vấn đề, một văn bản 1.Đọc đoạn văn sau và trả lời các câu hỏi ở bên dưới . ..Người mẹ sinh con mang nặng đẻ đau. Người mẹ nuôi con bằng dòng sữa của chính mình, bằng toàn bộ tinh lực của mình. Ngoài nghĩa cả đối với Tổ quốc , đối với cách mạng có tình cảm nào thiêng liêng hơn tình cảm mẹ con ? Có sự hi sinh tận tuỵ nào bằng sự hi sinh tận tuỵ của người mẹ đối với người con ? “ Dạy con từ thía còn thơ” đứa trẻ tiếp thu văn hoá loài người, đầu tiên chính qua người mẹ, từng dây, từng phút, người mẹ truyền cho con những tình cảm, những ý nghĩ của mình, những điều mình từng trải trong cuộc sống. Mỗi lời nói, mỗi nụ cười, mỗi nét mặt buồn hay vui của người mẹ đều in sâu vào tâm hồn đứa trẻ những ấn tượng mà đứa trẻ giữ mãi trong suốt cả cuộc đời. Dạy con biết nói, biết cười, ru con bằng điệu hát đầy ý nghĩa, khuyên bảo con những lẽ phải, điều hay...Chính bằng cách đó, người mẹ đã góp phần và lưu truyền văn hoá dân tộc từ đời này sang đời khác . Không có sự đánh giá nào chính xác hơn, đầy đủ hơn sự đánh giá sau đây của Hồ Chủ Tịch đối với công lao của người mẹ: “ Nhân dân ta rất biết ơn các bà mẹ cả hai miền Nam bắc đã sinh đẻ và nuôi dạy những thế hệ anh hùng của nước ta, Tổ quốc Việt Nam có những người anh hùng là nhờ công sinh thành của những người mẹ anh hùng bất khuất, trung hậu ,đảm đang Chính những người mẹ Việt Giáo viên: Trương Thị Tuyết Nhung 9 Ket-noi.com kho tài liệu miễn phí Nam từ bao thỊ kỉ nay, đã truyền lại cho chúng ta khí phách của Bà Trưng, Bà Triệu, đức tính cần cù lao động, lòng thương nước, thương nhà. Chúng ta có quyền tự hoà chính đáng về nhngx bà mẹ Việt Nam “‘. ( Lê DuÈn- Cách mạng xã hội chủ Nghĩa ở Việt Nam) Hỏi,: Phần trích trên đây có mÂy đoạn văn?. Tác giả vận dụng thao tác Phân tích – tổng hợp nh thế nào? Tác giả đã vận dụng thao tác phân tích- tổng hợp một cách chặt chẽ, tạo lên tính hùng biện , khúc chiết, đầy sức thuyết phục . Đoạn văn nào cũng có phép phân tích- tổng hợp ; càng về sau thì mức độ phân tích càng ở mức độ sâu sắc hơn, rộng lớn hơn , khái quát hơn -Đoạn 1, Phân tích công lao của mẹ đối với con, rồi khẳng định tình mẹ vô cùng thiêng liêng, sự hi sinh tận tuỵ của mẹ rất to lớn - Đoạn 2. Phân tích công lao người mẹ dạy bảo con, từ đó tổng hợp, khái quát thành: “ Đứa trẻ tiếp thu văn hoá loài người, đầu tiên chính là qua người mẹ” và” Người mẹ đã góp phần gìn giữ và lưu truyền văn hoá dân tộc từ đời này sang đời khác” - Đoạn 3. Phân tích công lao to lớn của bà mẹ ở hai miền Nam Bắc đã sinh đẻ và nuôi dạy những thế hệ anh hùng. Tác giả khái quát, tổng hợp: Có những con người anh hùng là nhờ có những người mẹ anh hùng.Phụ nữ Việt Nam anh hùng, chúng ta tự hào về những bà mẹ Việt Nam. 3.Thực hành viết các đoạn văn phân tích- tổng hợp Câu 5 : Đọc các đoạn văn sau và cho biết tác giả đã vận dụng phép phân tích và tổng hợp như thể nào ? a) Từng giọt nước nhỏ thêm vào lòng đất, chảy về một hướng mới thành suối, thành sông, rồi thành biển. Một pho tượng hay một lâu đài cùng phải có cái nền mới đứng vững được. Nhưng người ta thường dễ nhìn thấy pho tương và lâu đài, mà không chú ý đến cái nền. Nh thế là chỉ thấy cái ngọn mà quên mất cái gốc ! Nếu cứ ngồi kể lại những gương người tốt, việc tốt thì kĨ mãi cũng không hết được. Bác chỉ muốn nhắc các chỉ một điều : chí bỏ qua các việc mà các chỉ tưởng là tầm thường. Cháu bé nhặt được của rơi đem nộp chỉ công an; hai cô gái đi đường thấy cái hố nhỏ ở vỉa hè, rí nhau láy đất lấp lại cho đồng bào khái vấp ngã; một người dân đi dưới trời mưa, thấy xe gạo của Nhà nước không có gì che phủ, đã cởi tấm áo ni lông của mình đậy gạo cho Nhà nước; chỉ bộ đội đi công tác gặp người đàn bà giở dạ đẻ á giữa đường, đã đỡ đẻ cho dân, được mẹ tròn con vuông, lại đưa cả mẹ con về tận gia đình; cụ già Việt kiều trở về Tổ quốc với lòng tha thiết cùng đồng bào chia sẻ khó khăn, gánh vác công việc đánh giặc giữ nước và xây dựng chủ nghĩa xã hội... Tất cả những việc là nh vậy đều nói lên tinh thần yêu nước, đạo đức trong sáng, thuần phong mĩ tục của nhân dân ta. Chúng ta đánh giặc và xây dựng xã hội mới bằng những việc làm muôn hình muôn vẻ của hàng chục triệu con người như thế, chứ không phải chỉ bằng thành tích nổi bật của một số cá nhân anh hùng. Giáo viên: Trương Thị Tuyết Nhung 10 Ket-noi.com kho tài liệu miễn phí (Phan Hiền, Hồ Chủ tịch với việc bồi dưỡng nêu gương những người tốt, việc tốt) b) Nhưng nếu Kiều là một người yếu đuối thì Từ Hải là kẻ hùng mạnh, Kiều là một người tủi nhục thì Từ là kẻ vinh quang trong cuộc sống mỗi bước chân Kiều đều vấp phải mọi bất trắc thì trên quãng đường ngang dọc Từ không hề gặp khó khăn. Suốt cuộc đời Kiều sống chịu đựng, Từ sống bất bình, Kiều quen tiếng khóc, Từ quen tiếng cười. Kiều đội trên đầu nào trung nào hiếu thì trên đầu Từ chỉ có một khoảng trống không "nào biết trên đâu có ai" . Nếu Kiều lê bước trên mặt đất liền đầy những éo le trói buộc thì Từ vùng vẫy trên cao phóng túng tự do. Kiều là hiện thân của mặc cảm tự ti, còn Từ là nguyên hình tự tôn. (Theo Vì Hạnh, Bài tập rèn kĩ năng dựng đoạn) Câu 6 : Trình bày phép phân tích và tổng hợp của văn bản “Chuẩn bị hành trang vào thể kỉ mëi” của Vì Khoan (SGK, tr.26). Câu 7 : Viết một đoạn văn phân tích câu tục ngữ “Con hơn cha là nhà có phúc” , để rót ra kết luận về mối quan hệ giữa thỊ hệ sau với thỊ hệ trước. Câu 8 : Dựa vào hệ thống luận điểm trong văn bản “Tiếng nói của văn nghệ” của Nguyễn Đình thi (SGK, tr.12), em hãy viết một tác phẩm văn học để chứng minh cho những luận điểm đó. * Gợi ý : Câu 5 : - Hãy nêu phần phân tích, phần tổng hợp á mỗi văn bản. - Phần phân tích có những ý kiến cụ thể nào, mối quan hệ giữa chóng ra sao ? - Từ sự phân tích, văn bản rót ra ý khái quát nào ? - Vn¨ bản đã dùng những biện pháp nào để trình bày (giả thiết, chứng minh, so sánh đối chiếu, giải thích,...) ? Tác dụng của những biện pháp đó. Ví dụ : đoạn (a) : * Bố cục : - Phân tích : + Giọt nước và biển cả, nền và pho tượng, lâu đài. + Chí bỏ qua những việc tầm thường (với 5 luận cứ). - Tổng hợp : + Đó là yêu nước, là đạo đức trong sáng. +Đánh giặc và xây dựng đất nước cần có số đông đó. * Mối quan hệ: Ví dụ : Từ những hình ảnh giọt nước và biển cả, dẫn đến ý chở coi thường những việc bình thương, là một sự liên tưởng hợp lÝ. Câu 6 : - Hệ thống luận điểm “Chuẩn bị hành trang vào thé kỉ mới” : * Nêu vấn đề : Lớp trẻ Việt Nam cần nhận ra những cái mạnh, cái yểu của con người Việt Nam để rèn những thói quen tốt khi bước vào nỊu kinh tế mới. * Phân tích vấn đề thành ba luận điểm: (1) Chuẩn bị hành trang vào thỊ kỉ mới quan trọng nhất là chuẩn bị bản thân con người. (2) Bối cành cïa thế giới hiện nay và những mục tiêu, nhiệm vụ nÆg nề của đất nước. Giáo viên: Trương Thị Tuyết Nhung 11 Ket-noi.com kho tài liệu miễn phí (3) Những cái mạnh, cái yếu của con người Việt Nam cần được nhận rõ khi bước vào nền kinh tế mới. * Tổng hợp : Cần phát huy những điểm mạnh, khắc phục những điểm yếu, rèn cho mình những thói quen ngay từ những việc nhỏ để đưa đất nước đi vào công nghiệp hoá, hiện đại hoá. - Hãy tiếp tục chia nhỏ từng luận điểm, trình bày mối quan hệ giữa chóng. - Hãy nêu lên các biện pháp tác giả sử dụng khi phân tích từng khía cạnh của mỗi luận điểm. Câu 7 : Có thể dựa vào những lý lẽ sau để phát triển thành đoạn văn : - Con và cha ở đây là mối quan hệ ruột thịt, đồng thời là quan hệ giũa thế hệ sau vá trước trong xã hội. - Con hơn cha là kết quả cao của sự dạy dỗ; sẽ dẫn đến hiệu quả cao của lao động, gia đình phát triển hơn trước. - Thế hệ sau hơn thế hệ trước là phù hợp với quy luật phát triển của xã hội loài người (dẫn chứng). - Nếu ngược lại thì sao ? - Rót ra kết luận. Câu 8 : - Các luận điểm trong văn bản “Tiếng nói của văn nghệ” : + Nội dung của văn nghệ là thực tại khách quan và nhận thức mới mẻ. + Tiếng nói của văn nghệ rất cần thiết đối với con người. + Văn nghệ có sức mạnh lôi cuốn, c¼m hoá kì diệu. - Chọn một tác phẩm, nên là thơ cho gọn. Trình bày ý kiến theo các luận điểm trên (phép phân tích). Từ sự phân tích một tác phẩm cơ thể mà rót ra kết luận về tác dụng của tác phẩm văn học đối với bạn đọc (phép tổng hợp). IV. Quy Nạp và diễn dịch 1. Cách lập luận như thế nào gọi là quy nạp? Quy nạp là phương pháp nhận thức trong đó quá trình suy lÝ đi từ cái riêng đến cái chung, từ những sự vật cá biệt tới nguyên lÝ phổ biến. Nội dung của nó là trên cơ sở quan sát được, người ta phát hiện thấy có sự lặp đi lạp lại đó được ghi lại trong chuỗi phán đoán đơn nhất. Nếu không phát hiện thấy những trường hợp ngược lại thì chuỗi phán đoán đó luôn có hình thức cho kết luận chung: Cái đúng cho trường hợp quan sát được cũng đúng cho trường hợp theo hay cho tất cả các trường hợp tương tự vói chóng. Khi số trường hợp tương tự trùng với số trường hợp quan sát được thì gọi là quy nạp đầy đủ. Còn khi số trường hợp còn lại là hữu hạn nhưng không quan sát hết được hay là vô hạn thì quy nạp được gọi là quy nạp không đầy đủ. Trong thực tiễn cuộc sống cũng như làm văn( Một bài văn cụ thể) thì quy nạp đầy đủ được ứng dụng rất hạn chế, còn quy nạp không đầy đủ lại được sử dụng rất rộng rãi, nhưng cần biết rằng kết luận được rót ra chỉ mang tính tương đối và cũng vì vậy, thao tác quy nạp cần được bổ sung bằng thao tác diễn dịch. Giáo viên: Trương Thị Tuyết Nhung 12 Ket-noi.com kho tài liệu miễn phí Ngày 9 tháng 3 năm nay, Nhật tước khí giới của quân đội Pháp, bọn thực dân Pháp hoặc bỏ chạy, hoặc đầu hàng. Thế là chẳng những chóng không “ bảo hộ” , trái lại trong 5 năm, chóng bán nước ta hai lần cho Nhật. ...Sự thật là từ mùa thu năm 1940, nước ta đa thành thuộc địa của Nhật chứ không phải thuộc địa của Pháp nữa. Khi Nhật hàng đồng minh thì nhân dân cả nícta nổi dậy giành chính quyền lập lên nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà. Sự thật là nhân dân ta đã lấy lại nước Việt Nam từ tay Nhật chứ không phải từ tay Pháp” ( trích “Tuyên ngôn độc lập”-Hồ Chí Minh) Nhận xét:Từ những sự kiện lịch sử như: Từ 1940- 1945, trong 5 n¨mPh¸p bán nước ta hai lần cho Nhật; từ mùa thu năm 1940, Việt Nam đã thành thuộc địa của Nhật; Nhật đầu hàng đồng minh;nhân dân ta đã giành chính quyền lập lên nước Việt Nam dân chủ Cộng hoà- Tác giả đi đến kết luận ( quy nạp): “Sự thật là nhân dân ta đã lấy lại nước Việt Nam từ tay Nhật chứ không phải từ tay Pháp”, đó là một chân lÝ lịch sử hùng hồn mà kẻ thù của dân tộc ta không thể nào chối cãi được. *.Viết các đoạn văn quy nạp *.Đoạn văn quy nạp nói về vai trò và tác dụng của sách giáo khoa. Sách là nơi hội tụ, tích luỹ những tri thức của nhân loại xưa nay, sách chứa đựng biết bao nhiêu cái hay, cái đẹp về thiên nhiên, tạo vật, về cuộc sống của con người trên hành trình vươn tới văn minh, tươi sang. Sách mở ra trước mắt chúng ta những chân trời. Có áng thơ bồi đắp tâm hồn ta bao cảm xúc đẹp về tình yêu và lẽ sống. Có áng văn dẫn chúng ta đi cùng những nhân vật phiêu lưu, ru hồn ta lạc vào bao mộng tëngk× diệu. Sách giáo khoa chẳng khác nào cơm ăn, áo mặc, nước uống, khí trời để thở... đối với học sinh chúng ta. Cuộc đời ssÏ vô vị bao nhiêu nếu thiếu hoa thơm và thiếu sách. Nhưng sách phải hay, phải đẹp, phải tốt thì mới có giá trÞvµ bổ ích. Thật vậy, mọi quyển sách tốt đều là người bạn hiền. *Đoạn văn chủ đề về học tập. Niềm vui sướng của tuổi thơ là được cắp sách đến trường học tập. Bị mù chữ hoặc thất học là một bất hạnh. Biển học rộng bao la; trước mắt tuổi trẻ thời cắp sách là chân trời tươi sáng. Học văn hoá, học ngoại ngữ, học khoa học kĩ thuật, học nghề. Học đạo lÝ làm người để hiểu vì sao “ Tiên học lễ, hậu học văn”. Học ở trường, hcä thầy, học bạn. Học trong sách vở, học trong cuộc đời, “ Đi một ngày đàng, học một sàng khôn” Học đi đôi với hành. Biết học còn phải biết hỏi. Tóm lại chúng ta phải chăm chỉ, sáng tạo học tập, học tập một cách thông minh và có mục tiêu học tập đúng đắn 2. Như thế nào là diễn dịch ? Diễn dịch không chỉ là phương pháp trong đó quá trình suy lý đi từ cái chung đến cái riêng, mà còn là phương pháp rút ra các chân lý mà từ các chân lý đã biết nhờ các quy luật và các quy tắc của lô gích học. Quy nạp được bổ sung bằng diễn dịch cũng nh diễn dịch được bổ trợ bằng quy nạp. Quy nạp và diễn dịch gắn bó chặt chẽ với nhau nh phân tích và tổng hợp. Chóng liên hệ với nhau, bổ sung lẫn nhau.Trong một luận đề cụ thể, một bài văn Giáo viên: Trương Thị Tuyết Nhung 13 Ket-noi.com kho tài liệu miễn phí cụ thể , nhất là kiểu bài văn chứng minh, phân tích văn học, chúng ta phải biến thao tác quy nạp- diễn dịch thành kĩ năng thành thục, biến hoá. Ví dụ “Về chính trị, chóng tuyệt đối không cho nhân dân ta một chút tự do dân chủ nào. Chóng thi hành những luật pháp dã man. Chóng lập ba chế độ khác nhañ ở Trung, Nam, Bắc để ngăn cản việc thống nhất nước nhà của ta, để ngăn cản dân tộc ta. Chúng lập ra nhà tù nhiều hơn trường học. Chúng thẳng tay chém giết những người yêu nước thương nòi của ta. Chúng tắm những cuộc khởi nghĩa của ta trong những biển máu. Chúng ràng buộc dư luận, thi hành chính sách ngu dân. Chúng dùng thuốc phiện, rượu cồn để làm cho nòi giống chúng ta suy nhược” ( Trích “ Tuyên ngôn độc lập”) Nhận xét:Hồ Chí Minh đã sử dụng thao tác diễn dịch để căm giận lên án 5 tội ác vô cùng dã man về mặt chính trị của thực dân Pháp đối với nhân dân ta trong suốt 80 năm ròng. Câu văn ngắn, diễn đạt trùng điệp, đanh thép, hùng biện. 2.Viết đoạn văn diễn dịch. *Em rất kính yêu và biết ơn mẹ. Có lẽ vì em là con út trong gia đình nên được mẹ dành cho nhiều tình yêu thương nhất. Mẹ tần tảo lo toan việc nhà từ bữa cơm, bát canh đến tấm áo cho chồng, con. Mùa hè cho đến mùa đông, mẹ luôn thức khuya dậy sớm, nét mặt đôn hậu, cử chỉ mẹ dịu dàng. Mẹ hi sinh, mẹ chăm chút việc học hành cho đàn em thơ. Mẹ luôn nhắc nhở mÂy chị em phải chăm chỉ, học hành, nay mai thi vào đại học, học nghề, có công ăn việc làm chắc chắn. Mỗi lần được điểm 10 về khoe mẹ, mẹ rất vui. Mẹ vui sướng, hãnh diện khi thấy đàn con ngày một khôn lớn. Tóc mẹ ngày một bạc thêm các con chưa đỡ đần mẹ được bao nhiêu. Em chỉ cầu mong mẹ được vui, được khoẻ mãi mãi. *Hồ Chí Minh là hình ảnh sống về đạo đức cách mạng. ở Hồ Chí Minh thể hiện toàn vẹn đức tính chí công vô tư, cần, kiệm, liêm, chính, nhân, nghĩa, chí, dòng, với nội dung mới, mà Người đã đề ra cho toàn Đảng, toàn dân. Nét đặc biệt của Hồ Chí Minh là khiêm tốn, giản dị, sự khiêm tốn. giản dị chân thành và hồn nhiªncña người bao giờ cũng là chính mình, và chỉ cần là chính mình. Địa vị càng cao, uy tín càng lớn, Hồ Chí Minh càng khiêm tốn và giản dị. Trước tất cả và hơn hết mọi người trong mỗi ngày, mỗi việc. Hồ Chí Minh đã làm đúng điều mà người nhắc nhở mọi người cán bộ cách mạng; là chân thành ,tận tuỵ và làm đầy tí của nhân dân. ở cương vị đứng đầu Đảng và Nhà nước, được tín nhªm rất cao, Hồ Chí Minh vẫn sống như một người Đảng viªnvµ một người lao động bình thường, tôn trọng quần chúng và phục tùng tập thể , lắng nghe ý kiến của những người hcä trò và mọi người sống quanh mình, khi chuẩn bị một chủ trương quan trängcòng như khi viết một bài báo.Cuộc sống và làm việc hàng ngày của Bác thể hiện thật đẹp đẽ và sâu sắc ý thức tổ chức và ý thức tập thể, từ việc nhỏ đến việc lớn. Và trong mọi việc, Bác đòi hỏi phải có ý thức sâu rộng của cả tập thể, từ đó mới có thể động viên được sức m¹nhv« tận của khối đại đoàn kết toàn dân và đây là nhân tố quyết định. Một điều đáng tự hào của Đảng cộng sản và dân tộc Việt Nam là ở đát nước mà người lãnh tụ được cả dân tộc yêu mến và tin tưởng đến lạ lùng, lại không bao giờ nảy ra sùng bái cá nhân với những tệ nạn của nó. Đó là phẩm chất Hồ Chí Minh và bản lĩnh của dân tộc Việt Nam. Con người Hồ Chí Minh trước sau như Giáo viên: Trương Thị Tuyết Nhung 14 Ket-noi.com kho tài liệu miễn phí một, vượt qua thử thách của vinh quang, của quyền lực, của tuổi tác, của thời gian làm sáng lên sự cao cả của người. ( Phạm Văn Đồng) Bài 4: Ngày soạn: 28/01/2015 Ngày dạy: TIẾNG NÓI CỦA VĂN NGHỆ Nguyễn Đình Thi I.MỤC TIÊU: - Hiểu được nội dung của văn nghệ và sức mạnh kì diệu của nó đối với đời sống con người. - Hiểu thêm cách viết bài nghị luận qua tác phẩm nghị luận ngắn gọn, chặt chẽ và giàu hình ảnh của Nguyễn Đình Thi. - Rèn kĩ năng lập luận phân tích, tổng hợp. II. CHUẨN BỊ: 1.Giáo viên: Đọc sgk, sgv, tài liệu tham khảo, ảnh chân dung tác giả. 2. Học sinh: Đọc sgk. III.TIẾN TRÌNH LÊN LỚP: Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt I. Tác giả, tác phẩm. 1. Tác giả. ? Nêu những hiểu biết của em về tác - Nguyễn Đình Thi ( 1924 – 2003). giả? - Quê: Hà Nội. - Ông đã hoạt động văn nghệ ở nhiều lĩnh vực: Thơ, văn, nhạc, kịch, lÝ luận phê bình.... - Từng giữ những trọng trách cao trong Hội ? Nêu các tác phẩm chính? văn nghệ Cứu quốc. - Các tác phẩm chính: ( SGK). ? Nêu xuất xứ của văn bản? 2. Tác phẩm: - Tiểu luận: “ Tiếng nói....” viết năm 1948, in trong cuốn: “ MÂy vấn đề văn học”. II. Kiến thức cơ bản :.1. Nội dung phản ánh, thể hiện của văn ? Nêu hệ thống luận điểm của văn nghệ. bản? - Văn nghệ lấy chất liệu từ đời sống thực tại nhưng không sao chép nguyên bản giản đơn mà gửi gắm vào đó một cái nhìn, một lời nhắn ? Văn nghệ phản ánh, thể hiện nội nhủ. dung gì? - Văn nghệ không là những lời thuyết giảng khô khan mà chứa đựng những vui buồn, hờn giận, yêu ghét => mang đến cho người đọc những rung động, ngỡ ngàng. - Nội dung của văn nghệ còn là rung cảm và nhận thức của từng người tiếp nhận. Nó được Giáo viên: Trương Thị Tuyết Nhung 15 Ket-noi.com kho tài liệu miễn phí mở rộng, phát huy qua nhiều thế hệ bạn đọc. ? Tại sao con người cần tiếng nói của văn nghệ? ? Nội dung đó được thể hiện qua câu văn nào? ? Nếu không có văn nghệ thì cuộc sống của con người sẽ như thế nào? ? Sức mạnh riêng của văn nghệ bắt nguồn từ đâu? ? Con đường mà nó đến với người đọc, người nghe là con đường nào? ? Vậy văn nghệ có những khả năng kì diệu gì? ? Nêu những nét đặc sắc về nghệ thuật? .2. Sự cần thiết của văn nghệ đối với con người. - Văn nghệ giúp chúng ta được sống đầy đủ hơn, phong phú hơn với cuộc đời và chính mình: “ Mỗi tác phẩm lớn như rọi vào....... óc ta nghĩ”. - Tiếng nói của văn nghệ là sợi dây buộc chặt con người với cuộc đời bên ngoài, với sự sống, với vui buồn gần gũi. - Văn nghệ góp phần làm tươi mát sinh hoạt khắc khổ hằng ngày, giúp con người vui lên, biết rung động và ước mơ. ( nếu không có văn nghệ đời sống con người sẽ khô khan, tẻ nhạt, buồn chán, vô vị). .3. Con đường văn nghệ đến với con người và khả năng kì diệu của nó. - Bắt nguồn từ nội dung của nó. -Qua con đường tình cảm. - Đem lại niềm khao khát sống, khao khát tự do của con người ( Vì tiếng nói của văn nghệ là tiếng nói của tình cảm, tiếng nói của tâm hồn). Đến với tác phẩm văn nghệ, chúng ta được sống, được yêu, được ghét, vui buồn, chờ đợi của nhân vật. - Văn nghệ giúp con người tự nhận thức mình, tự xây dựng mình. ( Văn nghệ giúp con người tự nhận thức mình, tự xây dựng mình). .4. Những nét đặc sắc của nghệ thuật. - Về bố cục: Chặt chẽ, lÝ lẽ và lập luận sáng tỏ, cách dẫn dắt tự nhiên, tài hoa. - Về cách viết: Giàu hình ảnh, sinh động, sử dụng nhiều dẫn chứng ( thơ, văn và trong đời sống thực tế) tạo sức thuyết phục và hấp dẫn. - Về giọng văn: Toát lên lòng chân thành, sự nhiệt tâm, niềm say mê đặc biệt. Luyện đề :Tiếng nói của văn nghệ" Câu hỏi và bài tập Câu 1 : Tiểu luận “tiếng nói của nghệ” nêu lên và phân tích những nội dung quan trọng? Cảm nhận của em về nhan đề của bài viết? Câu 2 : Trong phần nội dung của văn nghệ, tác giả đã trình bày và phân tích những nội dung nào? Giáo viên: Trương Thị Tuyết Nhung 16 Ket-noi.com kho tài liệu miễn phí Câu 3 : Vì sao con người cần đến tiếng nói của văn nghệ? Câu 4 : Văn nghệ đã đi vào tâm hồn con người bằng con đường nào và sức mạnh kỳ diệu của nó? Câu 5 : Em học tập được gì qua cách viết văn nghị luận của Nguyễn Đình Thi *Gợi ý : Câu 1 : Bài tiểu luận nêu lên và phân tích hai nội dung quan trọng : nội dung của văn nghệ và sức tác động kì diệu của văn nghệ đối với con người. Nhan đề của bài viết cho thấy mầu sắc khái quát của lý luận vừa giàu tính biểu cảm. Đây cũng là cách viết thường thấy của Nguyễn Đình Thi : sắc sảo về lý lẽ, tinh tế trong phân tích, tài hoa trong cách thức diễn đạt. Câu 2 : Nội dung của văn nghệ : - Văn nghệ phản ánh thực tại nhưng người nghệ sĩ không sao chép cái đã có mà muốn nói một điều gì mới mẻ . - Tác phẩm văn nghệ là một thông điệp nghệ thuật chứa trong đó tâm tư tình cảm và khát vọng của nhà văn, truyền đến cho người đọc “cách sống của tâm hồn”. - Văn nghệ không những giúp ta hiểu được thế giới xung quanh mà hiểu cả chính bản thân mình, làm cho đời sống tâm hồn con người thêm phong phú. Rõ ràng là tiếng nói của tình cảm văn nghệ hoàn toàn khác với khoa học. Văn nghệ cũng như các bộ phận khoa học đều hướng tới khám phá chân lý đời sống, nhưng các bộ phận khoa học chur yếu khái quát các hiện tượng đời sống thông các phạm trù, các số liệu,... còn văn nghệ lại tập trung khám phá chiều sâu bí ẩn của tâm hồn, các quan hệ tình cảm phong phú của con người. Câu 3 : Con người cần đến tiếng nói của văn nghệ vì : - Văn nghệ giúp cho đời sống tâm hồn phong phú, giúp chúng ta nhận thấy xung quanh và nhận thấy chính bản thân mình. - Khi con người bị cách ngăn với cuộc sống, văn nghệ là sợi dây nối họ với thế giới bên ngoài. - Văn nghệ giúp con người biết vượt qua mọi khó khăn, thử thách để giữ cho “đời cứ tươi”. Câu 4 : Con đường của văn nghệ đến với mọi người là con đường của tình cảm.Văn nghệ là tiếng nói từ trái tim đến với trái tim, nó “đốt lửa trong lòn chúng ta”. Nó có khả năng giúp con người tự “nhân đôi” mình trên con đường hoàn thiện nhân cách. Câu 5 : H/s tự trả lời câu hỏi này theo cảm nhận riêng của mình. Nhưng cần chú ý - Kết hợp hài hoà giữa lý trí và tình cảm, giữa khả năng khát quát và khả năng phân tích tinh tế. - Tăng cường tính lÝ luận nhưng đó phải là thứ lÝ luận không được khô khan, xa rời thùe tiễn. - Lựa chọn giọng điệu và cách thức diễn đạt sao cho phù hợp. Ký duyệt, ngày tháng năm 2015 Phó Hiệu trưởng Giáo viên: Trương Thị Tuyết Nhung 17 Ket-noi.com kho tài liệu miễn phí Nguyễn Thị Ngọc Ngày soạn: 15/1/2015 Ngày dạy: BUỔI 5 luyÖn tËp nghÞ luËn vÒ mét sù viÖc hiÖn tîng ®êi sèng vµ nghÞ luËn t tëng ®¹o lÝ. I. MỤC TIÊU 1. KiÕn thøc: Gióp häc sinh n¾m ®îc kiÕn thøc vÒ v¨n b¶n nghÞ luËn sù viÖc hiÖn tîng vµ nghÞ luËn t tëng ®¹o lÝ. HiÓu râ ®îc yªu cÇu tõng phÇn cña dµn ý mçi kiÓu bµi. 2. Kü n¨ng: RÌn cho häc sinh cã kü n¨ng t¹o lËp v¨n b¶n nghÞ luËn. 3. Th¸i ®é: Gi¸o dôc häc sinh cã ý thøc chuÈn bÞ bµi ë nhµ, ý thøc thùc hµnh viÕt bµi. II. CHUẨN BỊ 1.Giaó viên: ôn tập kiến thức theo SGK 2.Học sinh: đọc SGK III. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP 1. æn ®Þnh tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò: 3. Bµi míi: GV HD HS «n tËp lÝ thuyÕt 1. Kh¸i niÖm: Lµ bµn vÒ mét sù viÖc hiÖn tîng cã ý nghÜa ®èi víi x· héi, ®¸ng khen, ®¸ng chª hay cã vÊn ®Ò ®¸ng suy nghÜ. 2. §Ò bµi v¨n nghÞ luËn vÒ mét sù viÖc hiÖn tîng ®êi sèng. * VÝ dô d¹ng ®Ò bµi: - HiÖn nay hiÖn t¬ng vøt r¸c bõa b·i ë c¶ n«ng th«n vµ thµnh thÞ trë thµnh hiÖn tîng ®¸ng b¸o ®éng. Em cã suy nghÜ g× vÒ vÊn ®Ò nµy. - HiÖn tîng tham nhòng, mª tÝn dÞ ®oan, bÖnh thµnh tÝch, tai n¹n giao th«ng, chÊt ®éc mµu da cam, H5N1, nh÷ng tÊm g¬ng trong häc tËp , xem thªm ®Ò trong SGK 3. C¸ch lµm bµi nghÞ luËn vÒ mét sù viÖc hiÖn tîng. a. T×m hiÓu ®Ò, t×m ý. + X¸c ®Þnh kiÓu lo¹i ®Ò + HiÖn tîng, sù viÖc g× ®îc nªu trong ®Ò bµi. + §Ò yªu cÇu g×. b. LËp dµn bµi: + Më bµi: Giíi thiÖu sù viÖc hiÖn tîng cã vÊn ®Ò. + Th©n bµi: Liªn hÖ thùc tÕ, ph©n tÝch c¸c mÆt, ®¸nh gi¸ nhËn ®Þnh. + KÕt luËn kh¼ng ®Þnh, phñ ®Þnh, lêi khuyªn. * Thùc hµnh §Ò bµi1: HiÖn nay hiÖn tù¬ng vøt r¸c bõa b·i ë c¶ n«ng th«n vµ thµnh thÞ trë thµnh hiÖn tîng ®¸ng b¸o ®éng. Em cã suy nghÜ g× vÒ vÊn ®Ò nµy. R¸c th¶i - Mèi ®e do¹ cña toµn nh©n lo¹i Giáo viên: Trương Thị Tuyết Nhung 18 Ket-noi.com kho tài liệu miễn phí * Gîi ý dµn ý: I. Më bµi: Giíi thiÖu sù viÖc hiÖn tîng cã vÊn ®Ò. II. Th©n bµi: 1. Nh÷ng biÓu hiÖn: - Vøt r¸c bõa b·i lµ hiÖn tîng kh¸ phæ bÕn ë níc ta. ë bÊt kú ®©u nh¬: BÕn xe, c«ng viªn vØa hÌ bê hå, di tÝch lÞch sö, bµi biÓn... ta còng cã thÓ ®îc chøng kiÕn nh÷ng c¶nh tîng rÊt kh«ng ®Ñp m¾t nµy. - C«ng viªn, bê hå... lµ n¬i c«ng céng mµ con ngêi cã thÓ th d·n, hÝt thë kh«ng khÝ trong lµnh, d¹o ch¬i, ng¾m c¶nh... vøt r¸c bõa bµi kh«ng nh÷ng lµm cho c¶nh quan xung quanh kh«ng ®Ñp mµ cßn lµm cho con ngêi kh«ng cßn c¶m gi¸c tho¶i m¸i khi ®Õn ®©y. - ë nh÷ng khu d©n c ®«ng ®óc, r¸c kh«ng nh÷ng vøt lung tung mµ cßn chÊt thµnh ®èng, bèc mïi h«i thèi, cã khi ®èng r¸c to lÊn chiÕm c¶ lßng lÒ ®êng, c¶n trë giao th«ng. - C¸c khu chî tõ n«ng th«n ®Õn thµnh thÞ, sau buæi häp chî lµ mét bµi chiÕn trêng víi ®Çy ®ñ c¸c chñng lo¹i r¸c vµ mïi h«i thèi. 2. Nguyªn nh©n: - Do ý thøc con ngêi, ®ã lµ th¸i ®é v« tr¸ch nhiÖm, lèi sèng Ých kû. Hä chØ biÕt lµm s¹ch cho m×nh mµ kh«ng nghÜ ®Õn m«i trêng xung quanh. - Hä cha ý thøc ®îc t¸c h¹i cña r¸c th¶i ®èi víi søc khëe cña con ngêi. - C¸c cÊp chÝnh quyÒn cha cã ®îc gi¶i ph¸p hîp lÝ ®èi víi vÊn ®Ò r¸c th¶i nh: Cha x©y ®ùng ®îc nh÷ng n¬i chøa r¸c tËp trung, cha trang bÞ ®Çy ®ñ c¸c thïng r¸c n¬i c«ng céng, cha x©y dùng c¸c nhµ m¸y xö lÝ r¸c th¶i... 3. HËu qu¶: - R¸c th¶i bõa b·i sÏ g©y ¤ nhiÔm m«i trêng, kh«ng khÝ mÊt trong lµnh, thay vµo ®ã lµ sù h«i thèi ngét ng¹t ®Õn khã chÞu. §©y la nguyªn nh©n g©y ra c¸c bÖnh vÒ ®êng h« hÊp. - R¸c díi s«ng ngßi ao hå sÏ lµm « nhiÔm nguån níc cña chÝnh con ngêi. Nguån níc « nhiÔm sinh ra c¸c bÖnh vÒ ®êng tiªu ho¸, da liÔu, lµm chÕt c¸c lo¹i sinh vËt cã lîi nh: T«m, cua , c¸... - R¸c th¶i n¬i c«ng céng sÏ lµm mÊt ®i vÎ ®Ñp tù nhiªn mµ con ngêi ®· cè g¾ng t¹o ra. Gi¸ trÞ cña cña ngêi ViÖt Nam sÏ bÞ h¹ thÊp trong con m¾t cña ngêi níc ngoµi. - Trong khu d©n c c¸c lo¹i r¸c khã ph©n huû nh tói ni l«ng vøt bõa b·i sÏ g©y ra hiÖn tîng t¾c ngÏn nguån níc th¶i... 4. BiÖn ph¸p xö lÝ: - Gi¸o dôc, tyuªn truyÒn cho mäi ngêi biÕt ®îc t¸c h¹i do r¸c th¶i g©y ra. - Mçi ngêi ph¶i cã ý thøc tr¸ch nhiÖm víi m«i trêng. - C¸c c¬ quan chøc n¨ng ph¶i cã kÕ ho¹ch ph©n lo¹i r¸c th¶i vµ xö lÝ r¸c th¶i mét c¸ch hîp lÝ. X©y dùng c¸c hè r¸c xa n¬i d©n cư... III. KÕt bµi: KÕt luËn, kh¼ng ®Þnh ®a ra lêi khuyªn. 4. Cñng cè: Kh¸i qu¸t néi dung «n tËp. 5. Híng dÉn vÒ nhµ: Giáo viên: Trương Thị Tuyết Nhung 19 Ket-noi.com kho tài liệu miễn phí - N¾m v÷ng néi dung «n tËp. - ViÕt bµi hoµn chØnh - T×m hiÓu thªm c¸c ®Ò bµi kh¸c. Ngày soạn: 21/1/2015 Ngày dạy: BUỔI 6 luyÖn tËp nghÞ luËn vÒ mét sù viÖc hiÖn tîng ®êi sèng vµ nghÞ luËn t tëng ®¹o lÝ I. MỤC TIÊU 1. KiÕn thøc: Gióp häc sinh n¾m ®îc kiÕn thøc vÒ v¨n b¶n nghÞ luËn sù viÖc hiÖn tîng vµ nghÞ luËn t tëng ®¹o lÝ. HiÓu râ ®îc yªu cÇu tõng phÇn cña dµn ý mçi kiÓu bµi. 2. Kü n¨ng: RÌn cho häc sinh cã kü n¨ng t¹o lËp v¨n b¶n nghÞ luËn. 3. Th¸i ®é: Gi¸o dôc häc sinh cã ý thøc chuÈn bÞ bµi ë nhµ, ý thøc thùc hµnh viÕt bµi. II. CHUẨN BỊ 1.Giaó viên: ôn tập kiến thức theo SGK 2.Học sinh: đọc SGK III. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP 1. æn ®Þnh tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò: 3. Bµi míi: GVHDHS lµm bµi tËp. §Ò bµi 2 Níc ta cã nhiÒu tÊm g¬ng vượt lªn sè phËn häc tËp thµnh c«ng (nh anh NguyÔn Ngäc Ký bÞ háng tay, dïng ch©n viÕt ch÷, anh Hoa Xu©n Tø bÞ côt tay, dïng vai viÕt ch÷, anh §ç Träng Kh¬i bÞ b¹i liÖt ®· tù häc thµnh nhµ th¬; anh TrÇn V¨n Thíc bÞ tai n¹n lao ®éng, ®· tù häc (häc giái…) lÊy nhan ®Ò "Nh÷ng ng êi kh«ng chÞu thua sè phËn" em h·y viÕt bµi v¨n nªu suy nghÜ cña m×nh vÒ nh÷ng con ngêi Êy. * Gîi ý dµn ý: 1. Më bµi: Giíi thiÖu nh©n vËt chÝnh cña bµi viÕt: Ngêi Êy lµ ai? Cã ®Æc biÖt g× vÒ nghÞ lùc vît khã? anh NguyÔn Ngäc Ký quª ë H¶i HËu... 2. Th©n bµi: - Nªu nh÷ng suy nghÜ cña em vÒ nh÷ng con ngêi kh«ng chÞu thua sè phËn ®· ®îc kh¸i qu¸t ë më bµi. + Anh NguyÔn Ngäc Ký quª ë H¶i HËu sinh ra bÞ liÖt c¶ hai tay anh r¸t thÝch häc mét h«m mÑ dÉn ®Õn trêng nhng thÇy c« gi¸o kh«ng nhËn vÒ nhµ anh nh×n thÊy ®µn gµ bíi thãc b»ng ch©n anh n¶y sinh ra ý nghÜ m×nh cã thÓ viÕt b»ng ch©n ®îc thÕ lµ anh tËp viÕt b»ng ch©n ch÷ r¸t ®Ñp lªn ®îc c« gi¸o nhËn vµo trêng tõ ®ã anh g¾n liÒn víi manh chiÕu ngåi díi líp hÕt cÊp mét anh ®îc b¸c hå tÆng huy hiÖu anh häc hÕt cÊp hai hÕt cÊp ba vµ ®îc chuyÓn th¼ng vµo ®¹i häc tæng hîp khoa v¨n anh häc xong vÒ d¹y häc ë quª nhµ trë thµnh mét gi¸o viªn d¹y giái + Nªu nh÷ng sù viÖc thÓ hiÖn phÈm chÊt vµ nghÞ lùc phi thêng vît lªn trªn hoµn c¶nh khã kh¨n cña con ngêi ®ã. - Nªu suy nghÜ cña em vÒ nh÷ng phÈm chÊt vµ nghÞ lùc cña con ngêi ®îc giíi thiÖu. + Hä chÝnh lµ nh÷ng tÊm g¬ng s¸ng ®Ó chóng ta nh÷ng ngêi häc sinh rÊt cÇn häc hái. + ¤i chao! nh÷ng ngêi ®ã míi dòng c¶m vµ kiªn cêng v× môc ®Ých cña m×nh mµ gi¸m vît qua nh÷ng sè phËn mµ «ng trêi ®· ®Æt ra cho hä thËt ®¸ng kÝnh Giáo viên: Trương Thị Tuyết Nhung 20