Tài liệu Giải pháp tổ chức hệ thống cây xanh tại phường nguyễn trãi, thành phố hà giang

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ XÂY DỰNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC KIẾN TRÚC HÀ NỘI ---------------------------------- ĐINH VIỆT LONG GIẢI PHÁP TỔ CHỨC HỆ THỐNG CÂY XANH TẠI PHƯỜNG NGUYỄN TRÃI, THÀNH PHỐ HÀ GIANG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUY HOẠCH Hà Nội - 2018 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ XÂY DỰNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC KIẾN TRÚC HÀ NỘI ---------------------------------- ĐINH VIỆT LONG KHÓA: 2015 - 2017 GIẢI PHÁP TỔ CHỨC HỆ THỐNG CÂY XANH TẠI PHƯỜNG NGUYỄN TRÃI, THÀNH PHỐ HÀ GIANG Chuyên ngành: Quy hoạch Mã số: 60.58.01.05 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUY HOẠCH NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN XUÂN HINH TS. LÊ XUÂN HÙNG Hà Nội - 2018 LỜI CẢM ƠN Đầu tiên tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành sâu sắc tới TS. Nguyễn Xuân Hinh và TS. Lê Xuân Hùng đã tận tình hướng dẫn, động viên khích lệ và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn. Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất đến với gia đình, các thầy cô giáo và những người bạn đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn. Xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo trong hội đồng khó học trường Đại học Kiến Trúc Hà Nội đã cung cấp những kinh nghiệm quý giá và những tài liệu liên quan đến lĩnh vực của luận văn. Tôi cũng xin bày tỏ lòng biết ơn đến ban giám hiệu nhà trường, ban chủ nhiệm khoa Sau Đại Học đã tạo điều kiện thuận lợi để luận văn được hoàn thành đúng thời hạn. Một lần nữa tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn thạc sĩ này là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của tôi. Các số liệu khoa học, kết quả nghiên cứu của Luận văn là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng. TÁC GIẢ LUẬN VĂN Đinh Việt Long MỤC LỤC Lời cảm ơn Lời cam đoan Mục lục Danh mục các chữ viết tắt Danh mục các bảng, biểu Danh mục các hình, sơ đồ MỞ ĐẦU * Lí do chọn đề tài ............................................................................................ 1 * Mục đích nghiên cứu ..................................................................................... 1 * Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.................................................................. 2 * Phương pháp nghiên cứu ............................................................................... 2 * Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ....................................................... 3 * Cấu trúc luận văn .......................................................................................... 3 * Các khái niệm (thuật ngữ) sử dụng trong luận văn ........................................ 4 NỘI DUNG CHƯƠNG 1: THỰC TRẠNG HỆ THỐNG CÂY XANH TẠI PHƯỜNG NGUYỄN TRÃI, THÀNH PHỐ HÀ GIANG ............................................... 6 1.1. Giới thiệu chung ...................................................................................... 6 1.1.1. Khái quát về thành phố Hà Giang ........................................................... 6 1.1.2. Thực trạng hệ thống cây xanh tại thành phố Hà Giang ........................... 16 a. Cây xanh vườn hoa, công viên ...................................................................... 18 b. Cây xanh theo tuyến giao thông ................................................................... 18 c. Cây xanh sử dụng hạn chế ............................................................................ 19 d. Cây xanh tự nhiên ........................................................................................ 21 1.2. Thực trạng hệ thống cây xanh tại phường Nguyễn Trãi ....................... 21 1.2.1. Tổng thể hệ thống cây xanh .................................................................... 21 1.2.2. Cây xanh sử dụng công cộng .................................................................. 23 a. Cây xanh vườn hoa, công viên ...................................................................... 23 b. Cây xanh đường phố .................................................................................... 25 1.2.3. Cây xanh sử dụng hạn chế ...................................................................... 27 a. Cây xanh tại cơ quan, trường học ................................................................. 27 b. Cây xanh tại các khu di tích lịch sử, đền chùa .............................................. 27 1.2.4. Cây xanh tự nhiên................................................................................... 28 1.3. Thực trạng sử dụng và quản lý cây xanh tại phường Nguyễn Trãi ...... 30 1.3.1. Sử dụng các loại cây xanh ..................................................................... 30 1.3.2. Thực trạng quản lý cây xanh đô thị ......................................................... 31 1.4. Các vấn đề cần nghiên cứu tổ chức hệ thống cây xanh trên địa bàn phường Nguyễn Trãi, thành phố Hà Giang .................................................. 32 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ KHOA HỌC TỔ CHỨC HỆ THỐNG CÂY XANH ĐÔ THỊ ........................................................................................................... 36 2.1. Cơ sở lý thuyết ......................................................................................... 36 2.1.1. Vai trò và ý nghĩa của cây xanh .............................................................. 36 a. Vai trò .......................................................................................................... 36 b. Ý nghĩa......................................................................................................... 44 2.1.2. Phân loại hệ thống cây xanh trong đô thị ................................................ 45 2.1.3. Lý thuyết về tổ chức (quy hoạch) hệ thống cây xanh .............................. 50 a. Các mô hình phát triển hệ thống không gian xanh đô thị .............................. 50 b. Các dạng cơ bản của tổ chức hệ thống không gian xanh ............................... 52 2.1.4. Các xu hướng quy hoạch cây xanh đô thị ............................................... 55 a. Các nghiên cứu trên thế giới về cây xanh đô thị............................................ 55 b. Các nghiên cứu trong nước về cây xanh đô thị ............................................. 58 2.2. Cơ sở pháp lý ........................................................................................... 60 2.2.1. Các văn bản quy định về quy hoạch và quản lý hệ thống cây xanh ......... 60 2.2.2. Các quy chuẩn, tiêu chuẩn ...................................................................... 61 2.2.3. Các quyết định về quy hoạch đô thị ........................................................ 64 2.3. Điều kiện tác động đến việc tổ chức hệ thống cây xanh đô thị tại phường Nguyễn Trãi, thành phố Hà Giang ................................................. 66 2.3.1. Điệu kiện tự nhiên .................................................................................. 66 2.3.2. Điều kiện văn hóa, tập quán.................................................................... 67 2.4. Bài học kinh nghiệm ................................................................................ 68 2.4.1. Kinh nghiệm quốc tế về tổ chức hệ thống cây xanh đô thị ...................... 68 a. Thành phố Singapore .................................................................................... 68 b. Thành phố Milan .......................................................................................... 70 2.4.2. Kinh nghiệm trong nước về tổ chức hệ thống cây xanh đô thị ................ 72 a. Thành phố Huế ............................................................................................. 72 b. Thành phố Đà Nẵng ..................................................................................... 75 2.4.3. Tổng hợp các bài học kinh nghiệm ......................................................... 77 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP TỔ CHỨC HỆ THỐNG CÂY XANH TẠI PHƯỜNG NGUYỄN TRÃI, THÀNH PHỐ HÀ GIANG............................. 79 3.1. Quan điểm, nguyên tắc ............................................................................ 79 3.1.1. Quan điểm .............................................................................................. 79 3.1.2. Nguyên tắc ............................................................................................. 79 3.2. Giải pháp tổ chức hệ thống cây xanh phường Nguyễn Trãi, thành phố Hà Giang.................................................................................................. 82 3.2.1. Giải pháp bổ sung và mở rộng quy mô hệ thống cây xanh đô thị ............ 82 3.2.2. Giải pháp quy hoạch tổng thể hệ thống cây xanh .................................... 83 3.2.3. Giải pháp tổ chức cây xanh vườn hoa, công viên .................................... 87 3.2.4. Giải pháp tổ chức cây xanh theo trục, tuyến giao thông .......................... 94 3.2.5. Giải pháp tổ chức cây xanh hạn chế........................................................ 99 3.2.6. Giải pháp tổ chức cây xanh tự nhiên ....................................................... 100 3.2.7. Giải pháp về lựa chọn và chăm sóc cây xanh .......................................... 103 3.3. Đề xuất giải pháp quản lí thực hiện ........................................................ 107 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 1. Kết luận ................................................................................................ 109 2. Kiến nghị .................................................................................................... 109 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Tên đầy đủ CXĐT Cây xanh đô thị CQĐT Cảnh quan đô thị CX-MN Cây xanh – Mặt nước TKĐT Thiết kế đô thị TKCQ Thiết kế cảnh quan QLĐT Quản lý đô thị PTBV Phát triển bền vững ĐTX Đô thị xanh TTX Tăng trưởng xanh Nxb Nhà xuất bản THPT Trung học phổ thông THCS Trung học cơ sở UBND Ủy ban nhân dân BXD Bộ Xây dựng KDC Khu dân cư CAU Cây dạng cau dừa GOT Gỗ trung bình GOL Gỗ lớn GON Gỗ nhỏ BUI Cây bụi DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU Số hiệu bảng, biểu Tên bảng, biểu Trang Bảng 1.1. Khí hậu thành phố Hà Giang năm 2015 9 Bảng 1.2. Các không gian xanh tại thành phố Hà Giang 16 Bảng 1.3. Các dạng sống của cây xanh thành phố Hà Giang 17 Bảng 1.4. Các không gian xanh tại phường Nguyễn Trãi 22 Bảng 2.1. Tổng hợp tiêu chuẩn diện tích đất cây xanh sử dụng công cộng 63 Bảng 2.2. Tổng hợp tiêu chuẩn diện tích đất cây xanh sử dụng công cộng 64 Bảng 3.1. Các loài cây đề xuất trồng tại thành phố Hà Giang 104 DANH MỤC CÁC HÌNH, SƠ ĐỒ Số hiệu hình Tên hình Trang Hình 1.1. Bản đồ tỉnh Hà Giang 6 Hình 1.2. Bản đồ thành phố Hà Giang 7 Hình 1.3. Sự thay đổi nhiệt độ trong năm 8 Hình 1.4. Sự thay đổi lượng mưa trong năm 10 Hình 1.5. Sự thay đổi độ ẩm trong năm 10 Hình 1.6. Bản đồ phường Nguyễn Trãi, thành phố Hà Giang 15 Hình 1.7. Công viên cây xanh thành phố Hà Giang 18 Hình 1.8. Hàng cây xanh trên tuyến đường 3/2 19 Hình 1.9. Cây xanh ở sân trường THPT Lê Hồng Phong 20 Hình 1.10. Cây xanh vườn nhà, biệt thự 20 Hình 1.11. Cây xanh tự nhiên tại thành phố Hà Giang 21 Hình 1.12. Bản đồ phân bố đất cây xanh phường Nguyễn Trãi 23 Hình 1.13. Công viên cây xanh 24 Hình 1.14. Kỳ đài và quảng trường 26-3 24 Hình 1.15. Cây Long não và Đa trồng dưới lòng đường ở đường Nguyễn Trãi 26 Hình 1.16. Hàng Cau vua và hàng cây lát trên tuyến đường Trần Hưng Đạo 26 Hình 1.17. Cây xanh được trồng tại cơ quan 27 Hình 1.18. Cây xanh được trồng tại đền, chùa 28 Hình 1.19. Hình ảnh núi Cấm 29 Hình 1.20. Cây xanh tự nhiên dọc hai bên bờ sông 29 Hình 1.21. Lá bàng rụng gây mất vệ sinh môi trường 30 Hình 1.22. Cây bị cắt tỉa không phù hợp 31 Hình 2.1. Cây xanh cải thiện môi trường 38 Hình 2.2. Cây xanh hấp thu CO2 và thải ra O2 38 Hình 2.3. Cây xanh lọc bụi và chất độc 39 Hình 2.4. Cây xanh bảo vệ đất và điều hòa khí hậu 40 Hình 2.5. Cây xanh cản trở khí thải và tốc độ gió bão 41 Hình 2.6. Cây xanh có lợi ích về kinh tế 43 Hình 2.7. Sơ đồ hệ thống cây xanh đô thị 47 Hình 2.8. Phân loại cây xanh đô thị 48 Hình 2.9. Sơ đồ lý thuyết hệ thống không gian xanh của thành phố từ thế kỷ XVII đến cuối thế kỷ XIX (nguồn:[9]). 50 Hình 2.10. Sơ đồ hệ thống cây xanh của các thành phố từ cuối thế kỷ XIX đến này (nguồn: [9]). 51 Hình 2.11. Phân loại hình thức tổ chức hệ thống không gian xanh trong đô thị theo yếu tố tự nhiên sẵn có (nguồn: [9]). 53 Hình 2.12. Mật độ cây xanh cao tại thành phố Singapore 68 Hình 2.13. Cây xanh trên đường cao tốc tại Singapore 69 Hình 2.14. Công viên Parco Sempione ở thành phố Milan, Italy 71 Hình 2.15. Một công viên rừng ở thành phố Milan, Italy 72 Hình 2.16. Cây xanh đa dạng tại Huế 73 Hình 2.17. Cây xanh trên 1 tuyến đường tại thành phố Đà Nẵng 76 Hình 3.1. Minh họa thành phố Hà Giang 84 Hình 3.2. Sơ đồ phân tích tác động của không gian xanh đến các khu chức năng trong phường Nguyễn Trãi, thành phố Hà Giang 84 Hình 3.3. Giải pháp tổng thể tổ chức hệ thống cây xanh tại phường Nguyễn Trãi, thành phố Hà Giang 86 Hình 3.4. Sơ đồ vị trí khu vườn hoa, công viên phường Nguyễn Trãi 87 Hình 3.5. Minh họa không gian xanh vườn hoa tĩnh 88 Hình 3.6. Minh họa ghế ngồi trong vườn hoa 89 Hình 3.7. Đề xuất hình thức các mẫu đèn trang trí sân vườn 90 Hình 3.8. Đề xuất hình thức thùng rác công cộng 91 Hình 3.9. Đề xuất hình thức nhà vệ sinh công cộng 91 Hình 3.10. Đề xuất hình thức gạch lát công viên 92 Hình 3.11. Minh họa tác phẩm nghệ thuật trang trí 93 Hình 3.12. Minh họa các hoạt động trong công viên 94 Hình 3.13. Sơ đồ tổ chức tuyến giao thông xanh đường phố 95 Hình 3.14. Minh họa một số loại cây trồng theo tuyến 96 Hình 3.15. Sơ đồ liên kết các trục cảnh quan 97 Hình 3.16. Minh họa hố trồng cây 98 Hình 3.17. Sơ đồ các khu vực cây xanh hạn chế 99 Hình 3.18. Sơ đồ các khu vực cây xanh tự nhiên 100 Hình 3.19. Minh họa lớp cây xanh trồng ven sông 101 Hình 3.20. Minh họa tổ chức kè phòng lũ, cây xanh thảm cỏ khai thác yếu tố phản chiếu của mặt nước 102 Hình 3.21. Hoa lê dọc 2 bên đường 103 Hình 3.22. Đánh giá mức độ nguy hiểm của cây 106 1 MỞ ĐẦU * Lý do chọn đề tài Thành phố Hà Giang được thành lập vào tháng 9 năm 2010. Đây là trung tâm kinh tế chính trị của tỉnh Hà Giang. Ngay sau khi được nâng cấp lên thành phố và công nhận là đô thị loại III, Đảng bộ và chính quyền thành phố đã bắt tay vào những công việc chỉnh trang, quy hoạch đô thị nhằm tạo ra một không gian đô thị đồng bộ, văn minh trên cơ sở khắc phục được những hạn chế phát triển tự phát do lịch sử để lại để xứng tầm với vai trò trung tâm của tỉnh. Thành phố đã quy hoạch xây dựng các vườn hoa, công viên, khuôn viên và trồng bổ sung thêm nhiều loài cây xanh trên các tuyến phố để tạo điểm nhấn trong không gian văn hoá của đô thị... xây dựng thương hiệu là Thành phố du lịch "Sáng, xanh, sạch, đẹp". Tuy nhiên, vấn đề quy hoạch trồng cây xanh trong nội thành thành phố còn khá phức tạp, hệ thống cây xanh có sự suy giảm cả về số lượng và chất lượng, có những loài cây sinh trưởng tốt nhưng chưa hài hòa với các công trình kiến trúc. Ngoài ra tình trạng lấn chiếm vỉa hè, hành lang, đất công vẫn xảy ra gây ảnh hưởng đến sự sinh trưởng và phát triển của hệ thống cây xanh. Xuất phát từ thực tế đó, góp phần giải quyết vấn đề, đề xuất ý kiến cho việc sửa chữa, cải tạo cây xanh tạo mỹ quan cho đường phố tôi đã thực hiện đề tài "Giải pháp tổ chức hệ thống cây xanh tại phường Nguyễn Trãi, thành phố Hà Giang”. * Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu đề xuất một số Giải pháp tổ chức hệ thống cây xanh tại phường Nguyễn Trãi, thành phố Hà Giang. 2 * Đối tượng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Tổ chức hệ thống cây xanh công cộng trong đô thị. - Phạm vi nghiên cứu: Phường Nguyễn Trãi, thành phố Hà Giang. - Thời gian nghiên cứu: Đến năm 2025. * Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp điều tra khảo sát thực địa, xử lý thông tin; + Quan sát, ghi chép, chụp ảnh, thống kê các loài đã trồng dọc hai bên đường, trong công viên cây xanh thuộc khu vực nội thành, thành phố Hà Giang. + Sử dụng phương pháp điều tra có sự tham gia của người dân để thu thập số liệu về hiện trạng, nguồn gốc thời gian trồng cây xanh bóng mát. + Tham khảo các số liệu nghiên cứu đã được công bố trước đây. - Phương pháp phân tích tổng hợp, so sánh, tiếp cận hệ thống; + Tổng hợp, phân tích các tài liệu trong và ngoài nước về lĩnh vực nghiên cứu thuộc đề tài. Thu thập các tài liệu về điều kiện tự nhiên, dân sinh kinh tế, các bản đồ chuyên dùng về khu vực nghiên cứu. + Đề tài vận dụng phương pháp kế thừa những tư liệu, số liệu của các cơ quan và các cá nhân có liên quan như: Chi cục thống kê, phòng Tài nguyên và Môi trường, công ty cổ phần môi trường Hà Giang..., kết hợp với những nghiên cứu mới để hoàn thiện đề tài. - Phương pháp chuyên gia. - Phương pháp dự báo. 3 * Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài - Ý nghĩa khoa học: Là tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu về quy hoạch hệ thống cây xanh đô thị. - Ý nghĩa thực tiễn: + Kết quả của đề tài phục vụ trực tiếp vào việc phát triển hệ thống cây xanh đô thị tại phường Nguyễn Trãi, thành phố Hà Giang và các nơi có đặc điểm tương tự. + Cụ thể hóa Quy hoạch chung xây dựng thành phố Hà Giang đã được phê duyệt. Đề xuất giải pháp xây dựng hệ thống cây xanh đáp ứng yêu cầu về cảnh quan, bản sắc, môi trường. + Bổ sung vào thực tiễn Công tác quản lý đầu tư xây dựng của Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Hà Giang. + Cung cấp các dẫn liệu khoa học để cải tạo, phát triển cây xanh đô thị nhằm bảo vệ môi trường, tạo cảnh quan đô thị cho thành phố Hà Giang. * Cấu trúc luận văn Gồm các phần Mở đầu, Kết luận và Kiến nghị. Phần nội dung gồm 3 chương: - Chương 1: Thực trạng hệ thống cây xanh tại phường Nguyễn Trãi, thành phố Hà Giang. - Chương 2: Cơ sở khoa học tổ chức hệ thống cây xanh đô thị - Chương 3: Giải pháp tổ chức hệ thống cây xanh tại phường Nguyễn Trãi, thành phố Hà Giang. * Các khái niệm (thuật ngữ) sử dụng trong luận văn - Không gian đô thị: Là không gian bao gồm các vật thể kiến trúc đô 4 thị, cây xanh, mặt nước trong đô thị có ảnh hưởng trực tiếp đến cảnh quan đô thị (Theo Luật Quy hoạch đô thị số 30/2009/QH12). - Cảnh quan đô thị: Là không gian cụ thể có nhiều hướng quan sát ở trong đô thị như không gian trước tổ hợp kiến trúc, quảng trường, đường phố, hè, đường đi bộ, công viên, thảm thực vật, vườn cây, vườn hoa, đồi, núi, gò đất, đảo, cù lao, triền đất tự nhiên, dải đất ven bờ biển, mặt hồ, mặt sông, kênh, rạch trong đô thị và không gian sử dụng chung thuộc đô thị (Theo Luật Quy hoạch đô thị số 30/2009/QH12). - Quản lý cây xanh đô thị: bao gồm Quy hoạch, trồng, chăm sóc, ươm cây, bảo vệ và chặt hạ, dịch chuyển cây xanh đô thị. (Theo Nghị định 64/2010/NĐ- CP) - Cây xanh đô thị: là cây xanh sử dụng công cộng, cây xanh sử dụng hạn chế và cây xanh chuyên dụng trong đô thị (Theo Nghị định 64/2010/NĐCP của Thủ tướng Chính phủ). + Cây xanh sử dụng công cộng đô thị là các loại cây xanh được trồng trên đường phố (gồm cây bóng mát, cây trang trí, dây leo, cây mọc tự nhiên, thảm cỏ trồng trên hè phố, dải phân cách, đảo giao thông); cây xanh trong công viên, vườn hoa; cây xanh và thảm cỏ tại quảng trường và các khu vực công cộng khác trong đô thị. + Cây xanh sử dụng hạn chế trong đô thị là cây xanh được trồng trong khuôn viên các trụ sở, trường học, bệnh viện, nghĩa trang, các công trình tín ngưỡng, biệt thự, nhà ở và các công trình công cộng khác do các tổ chức, cá nhân quản lý và sử dụng. + Cây xanh chuyên dụng trong đô thị là các loại cây trong vườn ươm hoặc phục vụ nghiên cứu. 5 - Hệ thống cây xanh: là tập hợp gồm nhiều các loại hình cây xanh có các mối quan hệ ràng buộc lẫn nhau để trở thành một chỉnh thể. - Tổ chức hệ thống cây xanh: là sự sắp xếp, liên kết, bố trí và đề xuất các hình thái, hệ thống cây xanh phù hợp với đặc điểm của địa phương. THÔNG BÁO Để xem được phần chính văn của tài liệu này, vui lòng liên hệ với Trung Tâm Thông tin Thư viện – Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội. Địa chỉ: T.13 – Nhà H – Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội Đ/c: Km 10 – Nguyễn Trãi – Thanh Xuân Hà Nội. Email: [email protected] TRUNG TÂM THÔNG TIN THƯ VIỆN