Tài liệu Chuong 1

HIÏÅN TRAÅNG MÖI TRÛÚÂNG ÀAÂ NÙÉNG GIAI ÀOAÅN 2005 - 2010 VAÂ ÀÕNH HÛÚÁNG ÀÏËN NÙM 2015 LÚÂI NOÁI ÀÊÌU aáo caáo hiïån traång möi trûúâng thaânh phöë Àaâ Nùéng laâ baáo caáo cung cêëp thöng tin vïì hiïån traång vaâ diïîn biïën möi trûúâng cuãa thaânh phöë trong möåt khoaãng thúâi gian xaác àõnh, nguyïn nhên gêy ö nhiïîm vaâ caác taác àöång cuãa chuáng túái sûác khoãe con ngûúâi, kinh tïë - xaä höåi, hïå sinh thaái vaâ möi trûúâng tûå nhiïn, tûâ àoá phên tñch nhu cêìu xêy dûång caác chñnh saách möi trûúâng vaâ àaánh giaá hiïåu quaã cuãa caác chñnh saách àoá trong cöng taác quaãn lyá vaâ baão vïå möi trûúâng cuãa thaânh phöë. Àöìng thúâi, baáo caáo cung cêëp thöng tin laâm cú súã àïí xêy dûång quy hoaåch, kïë hoaåch phaát triïín kinh tïë xaä höåi cuãa thaânh phöë, cuãa caác ngaânh vaâ àõa phûúng theo àõnh hûúáng phaát triïín bïìn vûäng. Nùm 2010 laâ nùm àêìu tiïn xêy dûång "Baáo caáo hiïån traång möi trûúâng thaânh phöë Àaâ Nùéng 5 nùm giai àoaån 2005 - 2010 (sau àêy viïët tùæt laâ Baáo caáo) theo quy àõnh chung cuãa Böå Taâi nguyïn vaâ Möi trûúâng taåi Thöng tû söë 08/2010/TT-BTNMT ngaây 18/3/2010. Àùåc biïåt, Àaâ Nùéng laâ thaânh phöë àang thuác àêíy quaá trònh xêy dûång thaânh phöë möi trûúâng. Vò vêåy, nöåi dung baáo caáo naây cuäng àûúåc thiïët kïë theo hûúáng xêy dûång thaânh phöë möi trûúâng àïí phuâ húåp vúái àõnh hûúáng cuãa thaânh phöë. Baáo caáo naây àûúåc lêåp dûåa trïn 50 taâi liïåu/baáo caáo (haâng nùm, 5 nùm, caác baáo caáo chuyïn àïì, caác àïì taâi, dûå aán) tûâ caác Súã, ban ngaânh, àoaân thïí, quêån, huyïån vaâ chuyïn gia trïn baân thaânh phöë. Cêëu truác bao göìm 12 chûúng. Chûúng 1 giúái thiïåu töíng quan vïì àiïìu kiïån tûå nhiïn thaânh phöë Àaâ Nùéng, trong àoá nhêën maånh àïën vêën àïì biïën àöíi khñ hêåu úã Àaâ Nùéng vaâ taác àöång àïën kinh tïë - xaä höåi trong 5 nùm qua. Chûúng 2 àïì cêåp àïën vêën àïì sûác eáp cuãa phaát triïín kinh tïë - xaä höåi lïn möi trûúâng. Chûúng 3 ÷ 9 têåp trung vaâo àaánh giaá diïîn biïën möi trûúâng úã Àaâ Nùéng àöëi vúái caác loaåi thaânh phêìn möi trûúâng göìm nûúác, khöng khñ, àêët, àöå öìn, àa daång sinh hoåc, chêët thaãi rùæn vaâ diïîn biïën thiïn tai. Chûúng 10 àaánh giaá kïët quaã 2 nùm thûåc hiïån Àïì aán “Xêy dûång Àaâ Nùéng - thaânh phöë möi trûúâng”. Chûúng 11 baáo caáo töíng quan vïì cöng taác quaãn lyá nhaâ nûúác vïì möi trûúâng vaâ caác hoaåt àöång baão vïå möi trûúâng trïn àõa baân thaânh phöë. Chûúng 12 trònh baây àõnh hûúáng chung vïì baão vïå möi trûúâng trong thúâi gian sùæp túái laâm cú súã xêy dûång dûå aán cêìn kïu goåi àêìu tû vïì möi trûúâng liïn quan àïën caác lônh vûåc trong giai àoaån 2011 - 2015. Tham gia biïn soaån coá 11 chuyïn gia, àaåi diïån cuãa 30 cú quan coá liïn quan cuãa caác súã, ban, ngaânh, quêån/huyïån. Baáo caáo àaä àûúåc goáp yá cuãa caác cú quan vaâ chuyïn gia. Baáo caáo àûúåc cêåp nhêåt söë liïåu, thöng tin coá liïn quan àïën hïët thaáng 12 nùm 2009, möåt söë vêën àïì coá tñnh thúâi sûå àûúåc cêåp nhêåt thöng tin àïën nùm 2010. Mùåc duâ àaä raâ soaát kyä caác nöåi dung nhûng chùæc rùçng seä khöng traánh khoãi coá nhûäng thiïëu soát, chuáng töi rêët mong tiïëp tuåc nhêån àûúåc nhûäng thöng tin phaãn höìi cuãa quyá võ. Goáp yá xin gûãi vïì: Súã Taâi nguyïn vaâ Möi trûúâng Àaâ Nùéng, 57 Quang Trung, thaânh phöë Àaâ Nùéng, Àiïån thoaåi: 0511.3867597, Fax: 0511.3863021, Email: [email protected]. B 1 HIÏÅN TRAÅNG MÖI TRÛÚÂNG ÀAÂ NÙÉNG GIAI ÀOAÅN 2005 - 2010 VAÂ ÀÕNH HÛÚÁNG ÀÏËN NÙM 2015 2 CHÛÚNG 1: TÖÍNG QUAN VÏÌ ÀIÏÌU KIÏÅN TÛÅ NHIÏN CHÛÚNG 1 TÖÍNG QUAN VÏÌ ÀIÏÌU KIÏÅN TÛÅ NHIÏN 1.1. VÕ TRÑ ÀÕA LYÁ, ÀÕA HÒNH 1.1.1. Võ trñ àõa lyá Thaânh phöë Àaâ Nùéng thuöåc duyïn haãi miïìn Trung coá toaå àöå àõa lyá 15O55' àïën 16O13' vô àöå Bùæc; 107O49' àïën 108O20' kinh àöå Àöng, phña Àöng giaáp biïín Àöng, phña Nam giaáp tónh Quaãng Nam, phña Têy giaáp tónh Thûâa Thiïn Huïë vaâ tónh Quaãng Nam, phña Bùæc giaáp tónh Thûâa Thiïn Huïë. Àaâ Nùéng caách Thuã àö Haâ Nöåi 764km vïì phña Bùæc vaâ caách thaânh phöë Höì Chñ Minh 964km vïì phña Nam. Àaâ Nùéng coân laâ trung àiïím cuãa 3 di saãn vùn hoaá thïë giúái nöíi tiïëng laâ Cöë àö Huïë, Phöë cöí Höåi An, Thaánh àõa Myä Sún vaâ 1 di saãn thiïn nhiïn thïë giúái laâ Rûâng quöëc gia Phong Nha - Keã Baâng. Vúái võ trñ àõa lyá thuêån lúåi, Àaâ Nùéng laâ trung têm kïët nöëi miïìn Bùæc vaâ miïìn Nam, laâ thaânh phöë àöång lûåc, laâ trung têm chñnh trõ, kinh tïë, vùn hoaá - xaä höåi, khoa hoåc cöng nghïå cuãa miïìn Trung vaâ Têy Nguyïn. ÚÃ khu vûåc Àöng Nam AÁ, Àaâ Nùéng laâ möåt trong caác thaânh phöë coá võ trñ chiïën lûúåc vïì kinh tïë, chñnh trõ vaâ xaä höåi. Khoaãng caách tûâ Àaâ Nùéng àïën caác trung têm kinh tïë chñnh cuãa khu vûåc nhû Bangkok (Thaái Lan), Kuala Lumpur (Malaysia), Singapore (Singapore), Manila (Philipines) vaâ nhiïìu thaânh phöë khaác tûâ 1.000 ÷ 2.000km. Nïëu múã caác tuyïën bay trûåc tiïëp tûâ Àaâ Nùéng ài àïën möåt trong caác trung têm naây thò chó mêët khoaãng 2 ÷ 3 giúâ (xem hònh bïn). Ngoaâi ra, Àaâ Nùéng àoáng vai troâ quan troång trong khu vûåc tiïíu vuâng söng Mï Köng múã röång, do Àaâ Nùéng laâ cûãa ra phña Biïín Àöng cuãa haânh lang kinh tïë Àöng - Têy nöëi tûâ Mianma, Àöng Bùæc Thaái Lan qua Laâo àïën Viïåt Nam. 1.1.2. Àõa hònh Àaâ Nùéng coá caã àõa hònh àöìng bùçng vaâ àöìi nuái. Vuâng nuái thûúâng coá àöå döëc lúán laâ têåp trung úã phña Têy vaâ Têy Bùæc thaânh phöë. Vuâng àöìng bùçng têåp trung úã phña Àöng vaâ Àöng Nam thaânh phöë, chuã yïëu laâ daång àöìng bùçng heåp nùçm xen keä giûäa caác daäy nuái hoùåc ven biïín, bõ chia cùæt búãi nhiïìu söng suöëi. Hònh 1: Àõa hònh thaânh phöë Àaâ Nùéng Hònh 2: Võ trñ Àaâ Nùéng trong khu vûåc Àöng Nam AÁ Àõa hònh àöìi nuái chiïëm möåt phêìn lúán diïån tñch cuãa thaânh phöë (70%), àöå cao khoaãng tûâ 100 ÷ 1.500m, àöå döëc lúán, laâ núi têåp trung nhiïìu rûâng àêìu nguöìn vaâ coá yá nghôa baão vïå möi trûúâng sinh thaái cuãa thaânh phöë. 3 HIÏÅN TRAÅNG MÖI TRÛÚÂNG ÀAÂ NÙÉNG GIAI ÀOAÅN 2005 - 2010 VAÂ ÀÕNH HÛÚÁNG ÀÏËN NÙM 2015 4 Hònh 3: Baãn àöì rûâng Àaâ Nùéng (DaCRISS) 31.5 30 Nhieät ñoä T (ñoä C) 28.5 27 25.5 24 22.5 21 19.5 18 2005 2006 2007 T TB naêm 2008 2009 T thaáp nhaát thaùng Hònh 4: Biïën trònh nhiïåt àöå 2005 - 2009 taåi Àaâ Nùéng 3500 Löôïng möa (mm) Àöìng bùçng laâ vuâng àêët thêëp úã phña Nam vaâ doåc ven biïín, laâ vuâng têåp trung nhiïìu cú súã nöng nghiïåp, cöng nghiïåp, dõch vuå, quên sûå, àêët úã vaâ caác khu chûác nùng cuãa thaânh phöë. 1.2. ÀIÏÌU KIÏÅN KHÑ HÊÅU Àaâ Nùéng nùçm trong vuâng khñ hêåu nhiïåt àúái gioá muâa àiïín hònh cuãa khu vûåc duyïn haãi Miïìn Trung, laâ núi àan xen giûäa khñ hêåu miïìn Bùæc vaâ khñ hêåu miïìn Nam. Möîi nùm coá 2 muâa roä rïåt: muâa khö keáo daâi tûâ thaáng I - VIII vaâ muâa mûa tûâ thaáng IX - XII, thónh thoaãng coá nhûäng àúåt reát muâa àöng nhûng khöng àêåm vaâ khöng keáo daâi. Söë giúâ nùæng bònh quên trong nùm laâ 2.156,2 giúâ, nhiïìu nhêët laâ vaâo thaáng V vaâ VI, trung bònh tûâ 234 - 277 giúâ/thaáng, ñt nhêët laâ vaâo thaáng XI vaâ XII, trung bònh tûâ 69 - 165 giúâ/thaáng. Caác yïëu töë trïn kïët húåp vúái àùåc àiïím àõa hònh laâm cho Àaâ Nùéng höåi tuå àêìy àuã caác daång thiïn tai àùåc trûng cuãa khu vûåc (baäo, mûa lúán, luä luåt, nùæng noáng, haån haán...). 1.2.1. Nhiïåt àöå khöng khñ Nhiïåt àöå khöng khñ trung bònh nhiïìu nùm (TBNN) khoaãng 25,9OC. Nhiïåt àöå khöng khñ trung bònh 05 nùm giai àoaån 2005 - 2009 xêëp xó cao hún 0,4OC giaá trõ TBNN, cao hún nhiïåt àöå trung bònh giai àoaån 2001 - 2004 laâ 0,2OC (trûâ nùm 2008 thêëp hún giaá trõ TBNN laâ 0,1OC). Nhiïåt àöå cao nhêët tuyïåt àöëi cuãa caã giai àoaån naây laâ 39,5OC, tuy nhiïn vêîn chûa àaåt giaá trõ lõch sûã, thêëp hún giaá trõ lõch sûã laâ 1,0OC (ngaây 15/5/1983). Nhiïåt àöå thêëp nhêët tuyïåt àöëi cuãa caã giai àoaån laâ 13,5OC, cao hún nhiïìu so vúái giaá trõ lõch sûã (9,2OC, thaáng 12 nùm 1999). 1.2.2. Lûúång mûa Lûúång mûa trung bònh 5 nùm giai àoaån 2005 - 2009 laâ 2.542,3mm lúán hún lûúång mûa TBNN laâ 2.247,5mm. Lûúång mûa taåi Àaâ Nùéng coá sûå khaác biïåt khaá roä giûäa muâa mûa vaâ muâa khö. Trong caã giai àoaån, muâa mûa chiïëm khoaãng 3/4 töíng lûúång mûa nùm, caác thaáng coá lûúång mûa lúán laâ X vaâ XI. Ngûúåc laåi muâa khö chó chiïëm khoaãng 25% lûúång mûa nùm. 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 2005 2006 2007 2008 2009 Naêm Löôïng möa naêm Löôïng möa caùc thaùng muøa möa (IX-XII) Löôïng möa caùc thaùng muøa khoâ (I-VIII) Hònh 5: Lûúång mûa giai àoaån 2005 - 2009 taåi Àaâ Nùéng CHÛÚNG 1: TÖÍNG QUAN VÏÌ ÀIÏÌU KIÏÅN TÛÅ NHIÏN Baãng 1- Baäo vaâ ATNÀ hoaåt àöång trïn biïín Àöng Nùm 2005 2006 2007 2008 2009 TBNN Cún baäo 9 10 7 10 11 9,33 ATNÀ 5 6 3 4 3 2,42 Nguöìn: Àaâi KTTV KVTTB, 2010 Mûa lúán taåi Àaâ Nùéng do nhiïìu nguyïn nhên: hoaåt àöång riïng leä hoùåc kïët húåp cuãa baäo, aáp thêëp nhiïåt àúái (ATNÀ), khöng khñ laånh; caác nhiïîu àöång nhiïåt àúái khaác nhû daãi höåi tuå nhiïåt àúái, hoaåt àöång cuãa gioá àúái gioá Àöng... Nhû vêåy, coá thïí thêëy vaâo muâa mûa lûúång mûa lúán vaâ vaâo muâa khö lûúång mûa thêëp. Àêy laâ diïîn biïën thêët thûúâng cuãa thúâi tiïët coá aãnh hûúãng àïën caác hoaåt àöång kinh tïë - xaä höåi, àùåc biïåt laâ hoaåt àöång nöng nghiïåp. 1.2.3. Caác daång thúâi tiïët nguy hiïím - Baäo vaâ ATNÀ hoaåt àöång trïn biïín Àöng trong thúâi gian qua àïìu cao hún TBNN (trûâ nùm 2007 söë baäo ñt hún giaá trõ TBNN laâ 2,33 cún), àùåc biïåt nùm 2009 cao hún TBNN xêëp xó 2 cún baäo. Möîi nùm, trïn biïín Àöng coá tûâ 7 ÷ 11 cún baäo hoaåt àöång vaâ Àaâ Nùéng chõu aãnh hûúãng trûåc tiïëp tûâ 1 ÷ 2 cún baäo hoùåc ATNÀ. Trong 05 nùm gêìn àêy coá 02 cún baäo coá cûúâng àöå lúán aãnh hûúãng trûåc tiïëp àïën Àaâ Nùéng, cuå thïí laâ baäo Xangsane (2006), gioá maånh cêëp 12 giêåt cêëp 13, 14, gêy lûúång mûa 254mm vaâ baäo Ketsana (2009) hònh thaânh trïn biïín Àöng, coá gioá giêåt cêëp 15, taåi Àaâ Nùéng gioá maånh cêëp 9 giêåt cêëp 10 keáo daâi hún 1 ngaây. Baäo Xangsane laâ cún baäo maånh nhêët trong söë caác cún baäo àöí böå vaâo Àaâ Nùéng trong khoaãng 100 nùm qua gêy nhiïìu thiïåt haåi nùång nïì cho nïìn kinh tïë thaânh phöë Àaâ Nùéng. - Tònh hònh nùæng noáng: 5 nùm qua, taåi Àaâ Nùéng coá trung bònh tûâ 8 ÷ 13 àúåt nùæng noáng trïn nùm, riïng nùm 2007 söë àúåt nùæng noáng chó coá 6 àúåt, àêy laâ nùm coá söë àúåt nùæng noáng ñt nhêët trong voâng 10 nùm trúã laåi àêy. Tuy söë àúåt nùæng noáng ñt thay àöíi nhûng giaá trõ trung bònh vêîn chûa àaåt giaá trõ lõch sûã trong chuöîi söë liïåu quan trùæc. Möåt söë àúåt nùæng noáng gêy gùæt: Àúåt ngaây 29/4 àïën 6/5/2005: Àêy laâ àúåt khö noáng xaãy ra nhiïìu ngaây trïn toaân khu vûåc vúái mûác àöå nghiïm troång nhêët trong nùm. Trong àúåt, hêìu hïët caác núi trïn khu vûåc coá nhiïåt àöå cao nhêët tuyïåt àöëi trïn 38OC vaâ àöå êím thêëp nhêët dûúái 45%. Nhiïåt àöå cao nhêët tuyïåt àöëi taåi Àaâ Nùéng 39,5OC xaãy ra vaâo ngaây 5/5/2005. Àúåt ngaây 1/6 àïën 17/6/2006: Àêy laâ àúåt nùæng noáng gay gùæt nhêët vaâ keáo daâi nhêët diïîn ra trïn toaân khu vûåc miïìn Trung (13 - 17 ngaây) trong nùm 2006. Trong àúåt naây, úã hêìu hïët caác núi àïìu coá nhiïåt àöå cao nhêët trïn 37OC vaâ coá àïën 5 - 9 ngaây khö noáng maånh. Taåi Àaâ Nùéng nhiïåt àöå cao nhêët tuyïåt àöëi laâ 38,7OC, ngaây 6/6/2006. Àúåt tûâ ngaây 16 - 20/4/2009: Àêy laâ àúåt khö noáng keáo daâi chó 5 ngaây trong nùm 2009 vaâ nhiïåt àöå cao nhêët tuyïåt àöëi àaåt 38,3OC vaâo ngaây 19/4/2009. - Hoaåt àöång cuãa khöng khñ laånh vaâ khöng khñ laånh tùng cûúâng Khöng khñ laånh xêm nhêåp xuöëng phña Nam tûâ cuöëi thaáng XII - III gêy ra laånh, reát. Möîi nùm coá tûâ 12 - 21 àúåt khöng khñ laånh vaâ khöng khñ laånh tùng cûúâng. Khi khöng khñ laånh traân vïì trong thúâi kyâ àêìu vaâ giûäa thûúâng coá mûa vaâ mûa to, möåt söë trûúâng húåp kïët húåp vúái caác nhiïîu àöång úã phña Nam biïín Àöng gêy nhûäng àúåt mûa rêët to, keáo daâi trong nhiïìu ngaây, gêy ra luä luåt nghiïm troång, aãnh hûúãng àïën saãn xuêët vaâ sûác khoeã cöång àöìng, gêy thiïåt haåi taâi saãn vaâ tñnh maång cuãa ngûúâi dên. Riïng nùm 2008 coá söë àúåt khöng khñ laånh ñt hún TBNN laâ 2,9 àúåt. Ngûúåc laåi, nùm 2006 vaâ 2007 söë àúåt khöng khñ laånh nhiïìu hún so vúái TBNN, trong àoá 2007 nhiïìu hún àïën 6,1 àúåt. 5 HIÏÅN TRAÅNG MÖI TRÛÚÂNG ÀAÂ NÙÉNG GIAI ÀOAÅN 2005 - 2010 VAÂ ÀÕNH HÛÚÁNG ÀÏËN NÙM 2015 1.3. ÀIÏÌU KIÏÅN THUYÃ VÙN Àaâ Nùéng laâ möåt thaânh phöë ven biïín, chõu aãnh hûúãng trûåc tiïëp búãi chïë àöå thuãy vùn söng Cu Àï vaâ söng Haân (haå lûu cuãa söng Vu Gia). Muâa caån bùæt àêìu tûâ thaáng I - VIII, muâa luä tûâ thaáng IX - XII. Trong 5 nùm qua, doâng chaãy trïn caác söng khu vûåc Àaâ Nùéng diïîn biïën rêët phûác taåp. Doâng chaãy muâa kiïåt trung bònh trïn caác söng úã mûác xêëp xó TBNN, nhûng muâa luä cao hún TBNN. Luä lúán àaä xuêët hiïån trïn hêìu hïët caác söng trong khu vûåc, mûåc nûúác àónh luä trïn caác söng àaåt trïn mûác baáo àöång 3 (BÀ3), àùåc biïåt nùm 2007 vaâ 2009 àónh luä lúán nhêët nùm trïn söng Vu Gia taåi AÁi Nghôa (thûúång lûu cuãa söng Haân) xêëp xó vaâ vûúåt mûác luä lõch sûã nùm 1964 (trïn söng Haân taåi Cêím Lïå lïn àïën 3,98m, trïn mûác BÀ3 laâ 2,28m). 1.3.1. Thuãy vùn muâa caån - Mûå c nûúá c trung bònh: Àöë i vúá i àoaå n söng khöng bõ aã n h hûúã n g búã i thuã y triïì u , doâ n g chaã y trong muâ a bõ aã n h hûúã n g chuã yïë u tûâ lûúå n g nûúá c ngêì m àûúå c tñch trûä trong muâ a mûa luä , vò vêå y mûå c nûúá c trung bònh thaá n g muâ a caå n thûúâ n g coá xu thïë giaã m maå n h vaâ o caá c thaá n g àêì u muâ a khö. Theo thöë n g kï, tûâ 2005 - 2009: mûå c nûúá c trung bònh thaá n g taå i AÁ i Nghôa (söng Vu Gia) giaã m dêì n tûâ thaá n g I - IV, sau àoá tùng lïn nhúâ coá luä tiïí u maä n gioá muâ a khö vaâ o thaá n g V vaâ àaå t giaá trõ nhoã nhêë t vaâ o thaá n g VI (2005, 2006), thaá n g IV (2007), thaá n g VII (2008, 2009). So vúá i TBNN, mûå c nûúá c trung bònh muâ a caå n nùm 2005 úã mûá c thêë p hún, caá c nùm khaá c úã mûá c xêë p xó, cao hún. Baãng 2- Mûåc nûúác trung bònh muâa caån taåi AÁi Nghôa söng Vu Gia Nùm 2005 2006 2007 2008 2009 TBNN Thaáng (mm) I 327 398 422 381 432 II 287 358 341 345 351 III 271 313 320 330 322 IV 260 308 290 316 341 V 271 333 342 331 392 VI 249 290 336 304 334 VII 286 293 306 293 302 VIII 296 329 345 307 320 TB 281 328 338 326 349 321 Nguöìn: Àaâi KTTV KVTTB, 2010 Baãng 3- Mûåc nûúác trung bònh muâa caån taåi Cêím Lïå söng Haân Nùm 2005 2006 2007 2008 2009 TBNN Thaáng (mm) I 1 9 16 15 18 II -5 4 -8 2 -4 III -8 -5 0 -9 -3 IV -15 -10 -5 -7 7 V -18 -7 -7 2 7 VI -20 -14 -16 -12 -1 VII -20 -12 -17 -14 -6 VIII -15 3 -5 -9 -3 TB -13 -4 -5 -4 2 -5 Nguöìn: Àaâi KTTV KVTTB, 2010 6 CHÛÚNG 1: TÖÍNG QUAN VÏÌ ÀIÏÌU KIÏÅN TÛÅ NHIÏN Baãng 4- Mûåc nûúác thêëp nhêët taåi Cêím Lïå söng Haân Nùm 2005 2006 2007 2008 2009 TBNN Thaáng (mm) I -67 -54 -29 -55 -64 -57 II -75 -54 -43 -57 -58 -61 III -73 -53 -46 -62 -59 -60 IV -75 -59 -58 -74 -50 -63 V -83 -61 -63 -70 -53 -70 VI -96 -62 -66 -79 -80 -78 VII -82 -62 -67 -84 -71 -70 VIII -83 -55 -62 -77 -64 -72 TB -96 -62 -67 -84 -80 -82 Nguöìn: Àaâi KTTV KVTTB, 2010 Àöëi vúái àoaån söng bõ aãnh hûúãng cuãa thuãy triïìu (söng Haân), nhòn chung mûåc nûúác trung bònh thaáng coá xu hûúáng giaãm dêìn tûâ àêìu kyâ àïën cuöëi kyâ muâa khö. Mûåc nûúác trung bònh thaáng thêëp nhêët xaãy ra chuã yïëu vaâo thaáng VII. Mûåc nûúác trung bònh muâa caån nùm 2005 vaâ 2007 úã mûác xêëp xó vaâ thêëp hún TBNN, nhûng caác nùm coân laåi úã mûác xêëp xó cao hún TBNN. - Mûåc nûúác thêëp nhêët: Àöëi vúái àoaån söng khöng bõ aãnh hûúãng búãi thuãy triïìu nhû taåi AÁi Nghôa, mûåc nûúác thêëp nhêët nùm xuêët hiïån vaâo thaáng VII, àöi khi xuêët hiïån vaâo thaáng VI. So vúái TBNN, nùm 2005 vaâ 2008 coá mûåc nûúác thêëp nhêët nùm úã mûác xêëp xó thêëp hún, caác nùm coân laåi úã mûác xêëp xó cao hún. Riïng àoaån söng bõ aãnh hûúãng cuãa thuãy triïìu, mûåc nûúác thêëp nhêët nùm vûâa thïí hiïån sûå caån kiïåt vïì doâng chaãy, vûâa thïí hiïån aãnh hûúãng cuãa triïìu keám. Mûåc nûúác thêëp nhêët têåp trung vaâo caác thaáng muâa caån. Nhûäng nùm gêìn àêy, mûåc nûúác thêëp nhêët nùm taåi Cêím Lïå têåp trung chuã yïëu vaâo cuöëi thaáng VI, àêìu thaáng VII. So vúái TBNN, nùm 2005 vaâ 2008 coá mûåc nûúác thêëp nhêët nùm úã mûác xêëp xó thêëp hún, caác nùm coân laåi úã mûác xêëp xó cao hún TBNN. 1.3.2. Thuãy vùn muâa luä Muâa luä bùæt àêìu tûâ thaáng IX - XII, nhûng chuã yïëu têåp trung vaâo thaáng X, XI. Vaâo thaáng IX, do bïì mùåt lûu vûåc vêîn coân khö, caác hònh thïë 500 mm 400 300 200 100 0 Thaùng I 2005 2009 II III IV 2006 TBNN V VI VII 2007 VIII Min 2008 Hònh 6: Mûåc nûúác thêëp nhêët taåi AÁi Nghôa söng Vu Gia thúâi tiïët gêy mûa luä thûúâng hoaåt àöång àún leã vaâ duy trò trong khoaãng thúâi gian ngùæn, nïn luä trong thaáng naây thûúâng khöng lúán, thúâi gian duy trò ngùæn vaâ thûúâng laâ luä àún möåt àónh. Thaáng XII, lûúång nûúác trong söng chuã yïëu laâ do nûúác ngêìm cung cêëp, mûa khöng lúán lùæm, tuy nhiïn vêîn coá khaã nùng gêy luä. - Mûåc nûúác trung bònh: Mûåc nûúác cao nhêët trung bònh thaáng têåp trung chuã yïëu vaâo thaáng X hoùåc thaáng XI, nhûng cuäng coá nùm mûåc nûúác trung bònh thaáng cao nhêët rúi vaâo thaáng IX hoùåc thaáng XII. So vúái TBNN, mûåc nûúác trung bònh muâa luä trïn hêìu hïët caác söng úã mûác xêëp xó cao hún, àùåc biïåt nùm 2007 úã mûác cao hún TBNN khaá nhiïìu. 7 HIÏÅN TRAÅNG MÖI TRÛÚÂNG ÀAÂ NÙÉNG GIAI ÀOAÅN 2005 - 2010 VAÂ ÀÕNH HÛÚÁNG ÀÏËN NÙM 2015 - Mûåc nûúác cao nhêët: Mûåc nûúác cao nhêët nùm cuäng chñnh laâ àónh luä cao nhêët nùm, giaá trõ naây thûúâng thïí hiïån mûác àöå luä lúán hay nhoã trong nùm. Trong thúâi gian qua, mûåc nûúác cao nhêët nùm chuã yïëu têåp trung vaâo thaáng X hoùåc thaáng XI, tuy nhiïn nùm 2009 luä lúán nhêët nùm xuêët hiïån vaâo thaáng IX. So vúái mûåc nûúác cao nhêët TBNN, mûåc nûúác cao nhêët nùm 2005 vaâ 2008 taåi Cêím Lïå úã mûác xêëp xó thêëp hún, caác nùm 2006, 2007, 2009 mûåc nûúác cao nhêët nùm úã mûác xêëp xó cao hún. - Tònh hònh vaâ diïîn biïën luä qua caác nùm Nùm 2005, khu vûåc Trung Trung Böå àaä xuêët hiïån 5 àúåt luä, àónh luä nùm àaåt xêëp xó mûác BÀ3. Nguyïn nhên do aãnh hûúãng cuãa ATNÀ, àaä gêy nïn mûa vûâa, coá núi mûa to. Nùm 2007 xuêët hiïån 8 àúåt luä trïn khu vûåc Trung Trung Böå. Luä bùæt àêìu xuêët hiïån àêìu thaáng X vaâ kïët thuác vaâo àêìu thaáng XII. Trïn caác söng thuöåc Àaâ Nùéng àaä xuêët hiïån luä lúán trïn BÀ3 khaá nhiïìu, àùåc biïåt caác söng trïn söng Vu Gia àaä xuêët hiïån luä àùåc biïåt lúán, vúái àónh luä àaåt xêëp xó àónh luä lõch sûã nùm 1964. Cuå thïí àónh luä cao nhêët trïn söng Haân taåi Cêím Lïå lïn àïën 3,98m - trïn mûác BÀ3 laâ 2,28m. Nùm 2008, khu vûåc Trung Trung Böå xuêët hiïån 6 àúåt luä. Luä bùæt àêìu xuêët hiïån vaâo àêìu thaáng X vaâ kïët thuác vaâo àêìu thaáng XI. Trïn hêìu hïët caác söng trong khu vûåc àaä xuêët hiïån luä lúán trïn BÀ2 àïën trïn BÀ3. Cuå thïí àónh luä cao nhêët trïn söng Haân taåi Cêím Lïå lïn àïën 1,15m - trïn mûác BÀ2 laâ 0,05m. Nùm 2009, khu vûåc Trung Trung Böå xuêët hiïån 5 àúåt luä. Muâa luä bùæt àêìu xuêët hiïån vaâo àêìu thaáng IX vaâ kïët thuác vaâo cuöëi thaáng XI. Trïn hêìu hïët caác söng àaä xuêët hiïån luä àaåt trïn mûác baáo àöång BÀ3, àùåc biïåt trïn söng Vu Gia taåi AÁi Nghôa - àónh luä vûúåt trïn mûác luä lõch sûã nùm 1964 laâ 0,21m. Baãng 5- Mûåc nûúác (mm) trung bònh thaáng muâa luä taåi Cêím Lïå vaâ AÁi Nghôa Nùm 2005 2006 2007 2008 2009 TBNN IX 13 14 10 5 45 17 X 33 31 47 30 41 36 Cêím Lïå XI 30 22 82 43 31 42 XII 33 35 19 26 16 26 TB 27 26 40 26 33 30 IX 458 414 373 369 505 424 X 511 484 593 515 517 524 AÁi Nghôa XI 489 404 681 549 503 525 XII 497 461 484 444 405 458 TB 489 441 533 469 483 483 Nguöìn: Àaâi KTTV KVTTB, 2010 1500 mm 500 mm 400 1000 300 200 500 100 0 Thaùng IX 2005 2009 X XI 2006 TBNN XII 2007 Max 2008 Hònh 7: Mûåc nûúác cao nhêët nùm taåi AÁi Nghôa 8 0 Thaùng IX X XI 2005 2006 2009 TBNN XII 2007 Max 2008 Hònh 8: Mûåc nûúác cao nhêët nùm taåi Cêím Lïå CHÛÚNG 1: TÖÍNG QUAN VÏÌ ÀIÏÌU KIÏÅN TÛÅ NHIÏN 1.3.3. Mûåc nûúác triïìu Mûác àöå vaâ phaåm vi aãnh hûúãng triïìu vaâo söng phuå thuöåc vaâo nhiïìu yïëu töë nhû: àöå lúán cuãa thuãy triïìu taåi biïín vuâng ngoaâi cûãa söng, àõa hònh àaáy biïín ven búâ, àöå döëc loâng söng, lûúång nûúác tûâ thûúång nguöìn àöí vïì, gioá, àöå röång loâng söng. AÃnh hûúãng triïìu caâng ài sêu vaâo trong söng, caâng yïëu dêìn vaâ caâng trúã nïn phûác taåp hún. Àöëi vúái àoaån söng bõ aãnh hûúãng cuãa thuãy triïìu, sûå chïnh lïåch mûåc nûúác lúán nhêët vaâ nhoã nhêët trong nùm khöng lúán nhû úã thûúång nguöìn. Mûåc nûúác trong söng luön biïën àöíi tûâng giúâ, trong ngaây laåi coá luác nûúác lïn nûúác xuöëng, trong thaáng coá nhûäng kyâ nûúác lúán nûúác nhoã xen keä nhau vaâ coá quy luêåt. Vaâo muâa caån, nûúác tûâ thûúång nguöìn vïì ñt, sûå dao àöång mûåc nûúác trong söng seä coá daång hònh "sin" vaâ thûúâng khaá öín àõnh, caâng vaâo sêu trong àêët liïìn sûå dao àöång naây caâng giaãm dêìn. Vaâo muâa luä, doâng chaãy trong söng lúán, àónh triïìu vaâ chên triïìu àûúåc nêng cao hún, khi coá luä thò sûå aãnh hûúãng cuãa thuyã triïìu seä giaãm ài, biïn àöå dao àöång mûåc nûúác triïìu giaãm dêìn vaâ mêët hùèn khi luä àaåt àïën möåt àöå lúán naâo àoá. Khi àoá doâng chaãy trïn söng chó hoaân toaân laâ doâng chaãy luä, daång cuãa àûúâng quaá trònh mûåc nûúác khöng coá daång hònh "sin". Trong 5 nùm qua, mûåc nûúác thêëp nhêët taåi Sún Traâ thûúâng xuêët hiïån vaâo thaáng VI, cuäng coá nùm xuêët hiïån vaâo thaáng VII (2006), mûåc nûúác cao nhêët thûúâng xuêët hiïån vaâo thaáng X, àöi khi xuêët hiïån vaâo thaáng IX (2009), XI (2005). Mûåc nûúác trung bònh muâa caån thêëp nhêët laâ nùm 2008 vaâ cao nhêët laâ nùm 2008 vaâ nùm 2006. Mûåc nûúác trung bònh muâa luä nùm 2005, 2007, 2008 xêëp xó bùçng nhau 1.4. HIÏÅN TRAÅNG SÛÃ DUÅNG ÀÊËT Diïån tñch àêët tûå nhiïn nùm 2006 so vúái nùm 2007 coá sûå chïnh lïåch 2.687,86ha do àiïìu chónh ranh giúái àõa chñnh. Nùm 2009, diïån tñch àêët tûå nhiïn laâ 128.342,24ha, trong àoá: àêët nöng nghiïåp chiïëm 59,78%, àêët phi nöng nghiïåp laâ 38,30%, àêët chûa sûã duång laâ 1,92% vaâ àêët coá mùåt nûúác ven biïín laâ 0,32%. 10 cm 5 0 2004 -5 2005 2006 2007 2008 2009 Naêm 2010 -10 -15 -20 -25 -30 Muøa caïn Mùuøa luõ Hònh 9: Mûåc nûúác trung bònh muâa luä taåi Sún Traâ 1.4.1. Nhoám àêët nöng nghiïåp Nhoám àêët nöng nghiïåp bao göìm: àêët saãn xuêët nöng nghiïåp, lêm nghiïåp, nuöi tröìng thuyã saãn hay hoaåt àöång nöng nghiïåp khaác. Trong cú cêëu àêët nöng nghiïåp, diïån tñch àêët lêm nghiïåp laâ chuã yïëu, nhûng àaä giaãm 6.200,93ha sau 5 nùm. Àêët saãn xuêët nöng nghiïåp khöng lúán vaâ diïån tñch àêët tröìng luáa hiïån nay coân 4.906,7ha, giaãm 404,12ha so vúái nùm 2005, chuã yïëu phên böë úã Hoaâ Vang (73,95%). Nguyïn nhên thu heåp àêët tröìng luáa laâ do chuyïín àöíi thaânh àêët thöí cû, múã röång giao thöng, xêy dûång cú súã haå têìng vaâ phaát triïín kinh tïë xaä höåi cuãa thaânh phöë. Bònh quên trong nhûäng nùm qua, àêët nöng nghiïåp giaãm, trong àoá àêët saãn xuêët nöng nghiïåp nùm 2009 giaãm 609,69ha so vúái nùm 2005. Riïng khu vûåc nöåi thaânh àêët nöng nghiïåp giaãm maånh do chuyïín àöíi àêët phuåc vuå taái àõnh cû, xêy dûång cú súã haå têìng, àiïìu naây húåp vúái quy luêåt phaát triïín àö thõ vaâ phuâ húåp vúái cú cêëu kinh tïë cuãa thaânh phöë. Ngoaâi ra, möåt söë ñt àêët nöng nghiïåp giaãm do àêët nöng nghiïåp bõ xoái moân, saåt lúã, thay àöíi chêët lûúång khöng sûã duång àûúåc. Nhòn chung, àêët nöng nghiïåp úã Àaâ Nùéng àaä àûúåc sûã duång cho nhu cêìu phaát triïín àö thõ vaâ diïån tñch àêët nöng nghiïåp àaä àûúåc chuyïín muåc àñch trïn 800ha têåp trung chuã yïëu úã 6 quêån nöåi thaânh vaâ àaåt 80% quy hoaåch sûã duång àêët thúâi kyâ 1997 - 2010. Trong tûúng lai, àêët nöng nghiïåp seä coân tiïëp tuåc giaãm àïí phaát triïín àö thõ vaâ ngaânh nöng nghiïåp seä phaãi thay àöíi cú cêëu nöng 9 HIÏÅN TRAÅNG MÖI TRÛÚÂNG ÀAÂ NÙÉNG GIAI ÀOAÅN 2005 - 2010 VAÂ ÀÕNH HÛÚÁNG ÀÏËN NÙM 2015 Baãng 6- Diïån tñch caác nhoám àêët úã thaânh phöë Àaâ Nùéng TT Loaåi àêët ÀVT 2005 2006 2007 2008 2009 Töíng diïån tñch tûå nhiïn ha 125.654,4 125.654,4 128.342,2 128.342,2 128.342,2 1 Nhoám àêët nöng, lêm nghiïåp % 55,89 55,89 56,61 59,78 59,78 2 Nhoám àêët phi nöng nghiïåp % 38,57 38,57 34,44 38,30 38,30 3 Nhoám àêët chûa sûã duång % 5,54 5,54 8,95 1,92 1,92 Nguöìn: Súã TN & MT, 2009 nghiïåp cho phuâ húåp vúái àiïìu kiïån lao àöång vaâ phaát triïín nöng thön múái. 1.4.2. Nhoám àêët phi nöng nghiïåp Àêët phi nöng nghiïåp cuãa thaânh phöë (kïí caã huyïån àaão Hoaâng Sa) laâ 49.154,99ha, chiïëm 38,30% töíng diïån tñch àêët tûå nhiïn. Töíng diïån tñch àêët úã cuãa Àaâ Nùéng laâ 5.856,98ha, chiïëm gêìn 4,5% töíng diïån tñch àêët tûå nhiïn. Theo tñnh toaán, bònh quên àêët úã àö thõ laâ 32,8m2/ngûúâi, bònh quên àêët úã nöng thön laâ 74,7m2/ngûúâi, vaâ toaân thaânh phöë laâ 72,7m2/ ngûúâi. So vúái àõnh mûác àêët úã àö thõ loaåi I tyã lïå naây àaä vûúåt yïu cêìu (25 - 28m2/ngûúâi). Àêët chuyïn duâng úã Àaâ Nùéng chiïëm 30,61% töíng diïån tñch àêët tûå nhiïn, phên böë àïìu khùæp trong thaânh phöë, chuã yïëu laâ caác quêån nöåi thaânh. Àêy laâ loaåi àêët sûã duång coá hiïåu quaã nhêët trong nhûäng nùm qua, mang laåi nhiïìu lúåi ñch vïì kinh tïë xaä höåi cho thaânh phöë. Trong caác loaåi àêët trong chuyïn duâng, àêët quöëc phoâng an ninh, àêët söng suöëi mùåt nûúác chuyïn duâng giaãm àaáng kïí, buâ vaâo àoá diïån tñch àêët sûã duång cho muåc àñch cöng cöång cuãa thaânh phöë gia tùng. Baãng 7- Nhoám àêët phi nöng nghiïåp úã Àaâ Nùéng Loaåi àêët ÀÂVT 2005 Nhû vêåy, àêët phi nöng nghiïåp gia tùng chuã yïëu laâ do chuyïín àöíi nhoám àêët nöng nghiïåp vaâ möåt phêìn laâ àêët lêm nghiïåp, àêët chûa sûã duång. 1.4.3. Diïån tñch àêët chûa sûã duång Àïën nay, trïn àõa baân thaânh phöë diïån tñch àêët chûa sûã duång coân 1.993,47ha, giaãm gêìn 28% so vúái nùm 2005, nguyïn nhên laâ do khai thaác chuyïín sang àêët tröìng cêy lêm nghiïåp vaâ àêët saãn xuêët, kinh doanh phi nöng nghiïåp. Àaánh giaá chung, quaá trònh cöng nghiïåp hoaá - hiïån àaåi hoaá úã thaânh phöë Àaâ Nùéng diïîn ra khaá maånh meä. Cöng taác quy hoaåch, chónh trang àö thõ, àêìu tû xêy dûång cú súã haå têìng, thu huát ngaây caâng nhiïìu caác dûå aán àêìu tû. Do vêåy, nhu cêìu sûã duång àêët phuåc vuå cho caác ngaânh cöng nghiïåp, du lõch - dõch vuå cuäng tùng cao laâm thay àöíi cú cêëu sûã duång àêët trïn àõa baân toaân thaânh phöë. Àêët chûa sûã duång chiïëm 5,54% töíng diïån tñch àêët tûå nhiïn, trong àoá àêët bùçng chûa sûã duång vêîn coân nhiïìu (2.107,24 ha) cêìn àûúåc khai thaác böí sung vaâo quyä àêët nöng nghiïåp vaâ xêy dûång cú súã haå têìng cuãa thaânh phöë. 2006 2007 48.007,39 48.203,77 48.346,74 2008 2009 Àêët phi nöng nghiïåp Ha 49.154,98 49.154,99 Àêët úã % 11,48 11,54 11,61 11,91 11,91 Àêët chuyïn duâng % 79,80 79,79 79,80 79,83 79,83 Àêët tön giaáo, tñn ngûúäng % 0,23 0,22 0,23 0,23 0,23 Àêët nghôa trang, nghôa àõa % 1,63 1,63 1,62 1,51 1,51 Àêët söng, suöëi vaâ mùåt nûúác chuyïn duâng % 6,86 6,82 6,74 6,52 6,52 Nguöìn : Súã TN & MT, 2010 10 CHÛÚNG 1: TÖÍNG QUAN VÏÌ ÀIÏÌU KIÏÅN TÛÅ NHIÏN 1.5. BIÏËN ÀÖÍI KHÑ HÊÅU 1.5.1. Biïën àöíi khñ hêåu úã Àaâ Nùéng trong thúâi gian qua ÚÃ thaânh phöë Àaâ Nùéng, 3 yïëu töë chñnh liïn quan àïën biïën àöíi khñ hêåu (BÀKH) bao göìm: thay àöíi nhiïåt àöå, thay àöíi phên böë lûúång mûa vaâ sûå gia tùng mûåc nûúác biïín. Trong 3 yïëu töë trïn, sûå thay àöíi phên böë lûúång mûa aãnh hûúãng maånh nhêët àïën tònh hònh khñ hêåu, laâm gia tùng caác loaåi hònh thiïn tai vaâ thúâi tiïët nguy hiïím, tiïëp àïën laâ aãnh hûúãng cuãa tùng mûåc nûúác biïín vaâ cuöëi cuâng laâ sûå tùng nhiïåt àöå. Caác yïëu töë BÀKH coá liïn quan chùåt cheä vúái nhau, tùng nhiïåt àöå laâm thay àöíi lûúång mûa, laâm gia tùng mûåc nûúác biïín; vaâ ngûúåc laåi thay àöíi lûúång mûa laâm thay àöíi nhiïåt àöå vaâ mûåc nûúác biïín. Mùåc duâ sûå tùng mûåc nûúác biïín khöng aãnh hûúãng trûåc tiïëp àïën 2 yïëu töë coân laåi, nhûng yïëu töë naây coá taác àöång khöng nhoã àïën cûúâng àöå vaâ phaåm vi aãnh hûúãng cuãa thiïn tai. Sûå tùng nhiïåt àöå laâm tùng mûác àöå vaâ thúâi gian haån haán, cûúâng àöå baäo vaâ mûác àöå cuäng nhû phaåm vi cuãa xêm nhêåp mùån. Tûúng tûå, sûå thay àöíi lûúång mûa cuäng laâm gia tùng haån haán, cûúâng àöå caác cún luä vaâ mûác àöå ngêåp luåt, mûác àöå xoái lúã búâ söng búâ biïín vaâ quaá trònh xêm nhêåp mùån. Sûå gia tùng mûåc nûúác biïín cuäng seä laâm aãnh hûúãng trêìm troång àïën quaá trònh xêm nhêåp mùån, mûác àöå ngêåp luåt vaâ xoái lúã búâ biïín. a) Tùng nhiïåt àöå Tùng nhiïåt àöå laâ möåt biïíu hiïån roä neát cuãa BÀKH. Chuöîi söë liïåu nhiïåt àöå trung bònh nùm cuãa Àaâ Nùéng giai àoaån 1976 - 2009 àaä phaãn aãnh àuáng diïîn biïën tùng nhiïåt àöå trïn àõa baân thaânh phöë. Trong giai àoaån naây, nhiïåt àöå thûúâng úã mûác 25 ÷ 26OC. Trong 35 nùm, coá 10 nùm nhiïåt àöå vûúåt mûác 26OC, tuy nhiïn chó trong 13 nùm gêìn àêy, tûâ 1997 - 2009 àaä coá 7 nùm nhiïåt àöå vûúåt quaá ngûúäng naây. Nhiïåt àöå trung bònh giai àoaån 2002 - 2009 cao hún nhiïåt àöå trung bònh giai àoaån 1976 - 1980 àïën 0,5OC vaâ coá dêëu hiïåu tiïëp tuåc tùng. b) Thay àöíi lûúång mûa Nhû phên tñch úã phêìn trïn, lûúång mûa tûâ thaáng IX - XII chiïëm trïn 75% lûúång mûa caã nùm vaâ 80% caác trêån luä luåt xaãy ra trong thúâi gian naây. Theo söë liïåu thöëng kï, lûúång mûa trung bònh nùm cuãa 5 nùm qua àaä lúán hún nhiïìu so vúái lûúång mûa trung bònh nùm cuãa caã giai àoaån coá quan trùæc taåi Àaâ Nùéng tûâ nùm 1976 - 2009 laâ 2.542,3mm so vúái 2.247,5mm. Xu hûúáng vïì têìn suêët xuêët hiïån caác nùm mûa lúán àûúåc thïí hiïån roä sûå khaác biïåt (hònh dûúái àêy). Giai àoaån 19 nùm àêìu (1976 - 1994) chó coá 3 nùm coá lûúång mûa trung bònh nùm àaåt trïn 2.500mm, nhûng giai àoaån 15 nùm sau (1995 - 2009) àaä coá túái 6 nùm àaåt trïn 2.500mm, trong àoá nùm coá lûúång mûa lúán nhêët laâ nùm 1999 vúái töíng lûúång mûa nùm laâ 3.895mm, tiïëp theo laâ nùm 2009 vúái 3.018mm. 4500.0 4000.0 3500.0 R (mm) 3000.0 2500.0 2000.0 1500.0 1000.0 Möa naêm 2 00 8 2 00 6 2 00 4 2 00 2 2 00 0 1 99 8 1 99 6 Naêm 1 99 4 1 99 2 199 0 1 98 8 1 986 1 98 4 1 98 2 1 98 0 1 97 8 0.0 1 97 6 500.0 Möa th9-12 Hònh 10: So saánh lûúång mûa nùm vaâ lûúång mûa caác thaáng muâa luä taåi Àaâ Nùéng giai àoaån 1976 - 2008 11 HIÏÅN TRAÅNG MÖI TRÛÚÂNG ÀAÂ NÙÉNG GIAI ÀOAÅN 2005 - 2010 VAÂ ÀÕNH HÛÚÁNG ÀÏËN NÙM 2015 Thaáng 11/1999 coá 5 ngaây mûa rêët to (coá ngaây àaåt 593mm, àêy laâ lûúång mûa ngaây kyã luåc taåi Àaâ Nùéng) àaä gêy ra cún luä xêëp xó luä lõch sûã taåi thaânh phöë Àaâ Nùéng vaâ gêìn àêy vaâo thaáng 11/2007 coá 9 ngaây mûa rêët to àaä gêy ra trêån luä àùåc biïåt lúán (chó keám àónh luä àùåc biïåt lúán nùm 1999 laâ 0,3m). Riïng nùm 2009, lûúång mûa trung bònh nùm laâ 3.018mm, mûa thaáng IX - XII laâ 20.191mm. c) Gia tùng mûåc nûúác biïín Hiïån nay, chûa coá söë liïåu vïì gia tùng mûåc nûúác biïín taåi thaânh phöë Àaâ Nùéng. Tuy nhiïn theo Chûúng trònh muåc tiïu quöëc gia thñch ûáng vúái biïën BÀKH cuãa Böå Taâi nguyïn vaâ Möi trûúâng, trung bònh haâng nùm mûåc nûúác biïín úã Viïåt Nam tùng khoaãng 3mm trong 16 nùm (1993 - 2008) vaâ riïng thaânh phöë Àaâ Nùéng (ào àaåc bùçng vïå tinh taåi traåm Sún Traâ) mûåc nûúác biïín àaä tùng xêëp xó 1,3mm. 1.5.2. Kõch baãn BÀKH úã thaânh phöë Àaâ Nùéng trong thúâi gian àïën Theo Kõch baãn BÀKH, nûúác biïín dêng cho Viïåt Nam cuãa Böå Taâi nguyïn vaâ Möi trûúâng ban haânh thaáng 6 nùm 2009, caác kõch baãn àûúåc lûåa choån àïí tñnh toaán xêy dûång kõch baãn BÀKH cho Viïåt Nam bao göìm 03 nhoám sau: cao nhêët cuãa nhoám kõch baãn phaát thaãi cao A1FI, trung bònh cuãa nhoám kõch baãn cao (A2) trung bònh cuãa nhoám kõch baãn vûâa (B2) cho caác möëc thúâi gian 2020, 2030, 2040, vaâ 2050 àïí xaác àõnh sûå thay àöíi nhiïåt àöå vaâ lûúång mûa. Àïí tñnh toaán xêy dûång kõch baãn BÀKH vaâ nûúác biïín dêng cho thaânh phöë Àaâ Nùéng, Trung têm Khñ tûúång Thuãy vùn vaâ möi trûúâng (IMHEN - thuöåc Böå Taâi nguyïn vaâ Möi trûúâng) cuäng àaä sûã duång 03 nhoám kõch baãn nïu trïn. Theo àaánh giaá cuãa IMHEN, khñ hêåu thaânh phöë Àaâ Nùéng coá nhûäng biïën àöíi nhû sau: Nhiïåt àöå muâa khö tùng nhanh hún so vúái nhiïåt àöå muâa mûa nhiïìu trong têët caã caác kõch baãn tûâ trung bònh (B2) àïën cao (A2) vaâ cao nhêët (A1FI). Tñnh àïën giûäa thïë kyã 21, nhiïåt àöå trung bònh nùm úã Àaâ Nùéng coá thïí tùng hún so vúái trung bònh thúâi kyâ 1980 - 1999 tûâ 1,2 - 1,6OC 12 theo caác kõch baãn tûâ trung bònh àïën cao. Biïën àöíi cuãa nhiïåt àöå theo muâa dao àöång trong khoaãng tûâ 0,9 - 1,3OC theo kõch baãn phaát thaãi trung bònh B2, tûâ 1,0 àïën 1,4OC theo kõch baãn phaát thaãi cao A2 vaâ tûâ 1,2 - 1,8OC theo kõch baãn phaát thaãi cao nhêët A1FI. Thaáng coá nhiïåt àöå tùng nhiïìu nhêët thûúâng laâ caác thaáng XII, I, II vúái mûác tùng tûâ 1,3 - 1,8OC theo caác kõch baãn tûâ trung bònh àïën cao vaâ caác thaáng coá nhiïåt àöå tùng thêëp nhêët laâ caác thaáng VI, VII, VIII vúái mûác tùng khoaãng 0,9 - 1,2OC. Lûúång mûa muâa khö giaãm trong khi àoá lûúång mûa muâa mûa tùng úã têët caã caác kõch baãn tûâ trung bònh (B2) àïën cao (A2) vaâ cao nhêët (A1FI); lûúång mûa muâa khö giaãm khoaãng 3%, lûúång mûa muâa mûa tùng maånh khoaãng 6,9%, theo kõch baãn A1FI, so vúái trung bònh thúâi kyâ 1980 - 1999. Tñnh àïën giûäa thïë kyã 21, lûúång mûa nùm tùng tûâ 2,8 - 3,8% theo caác kõch baãn tûâ trung bònh àïën cao. Lûúång mûa giaãm nhiïìu nhêët xaãy ra trong muâa khö tûâ thaáng III - V vúái mûác giaãm khoaãng 2,8 àïën 3,9% vaâ tùng nhiïìu nhêët trong muâa mûa tûâ thaáng IX - XI vúái mûác tùng tûâ 5,5 7,6% theo caác kõch baãn phaát thaãi tûâ trung bònh àïën cao. Tuy nhiïn, tñnh trung bònh thò lûúång mûa nùm tùng úã têët caã caác kõch baãn. Mûác tùng trong muâa mûa nhiïìu vaâ mûác giaãm trong muâa ñt mûa laâ lúán dêìn cho àïën giûäa thïë kyã. ÚÃ têët caã caác kõch baãn, taåi Àaâ Nùéng, thaáng X laâ thaáng coá lûúång mûa cao nhêët, àaåt giaá trõ cao nhêët (713,9mm) vaâo nùm 2050 ûáng vúái kõch baãn phaát thaãi cao nhêët A1FI. Thaáng coá lûúång mûa ñt nhêët laâ thaáng II, khoaãng 22,4mm - theo kõch baãn A1FI. Gia tùng mûåc nûúác biïín tùng úã têët caã caác kõch baãn tûâ trung bònh (B2) àïën cao (A2) vaâ cao nhêët (A1FI). Thaânh phöë Àaâ Nùéng coá cao trònh cao hún so vúái mûåc nûúác biïín trung bònh, tuy vêåy mûác àöå ngêåp luåt úã thaânh phöë theo kõch baãn A1FI cuäng vêîn àaåt giaá trõ khaá lúán. Diïån tñch ngêåp luåt do nûúác biïín dêng lêìn lûúåt theo thúâi gian 2020, 2030, 2040, vaâ 2050 laâ 2,4; 2,5; 2,8; vaâ 3,2km2 (chiïëm 0,3 - 0,6% töíng diïån tñch thaânh phöë). Vuâng bõ aãnh hûúãng ngêåp do nûúác CHÛÚNG 1: TÖÍNG QUAN VÏÌ ÀIÏÌU KIÏÅN TÛÅ NHIÏN Baãng 8- Kõch baãn phaát thaãi cao (A1FI, A2) vaâ thêëp (B2) khi nûúác nûúác biïín dêng Nùm Kõch baãn 2020 A1FI 11,6 2,4 A2 11,8 2,4 B2 11,7 2,4 A1FI 17,3 2,5 A2 17,2 2,5 B2 17,1 2,5 A1FI 22,4 2,8 A2 23,5 2,8 B2 23,2 2,8 A1FI 33,4 3,2 A2 30,8 3,1 B2 30,1 3,0 2030 2040 2050 Mûåc nûúác dêng (cm) Diïån tñch bõ ngêåp luåt do nûúác biïín dêng (km2) Nguöìn: Trung têm KTTV vaâ möi trûúâng, 2009 biïín dêng chuã yïëu laâ vuâng àöìng bùçng ven söng Vônh Àiïån, Cöí Coâ, Cêím Lïå vaâ Cu Àï. 1.5.3. Taác àöång cuãa BÀKH BÀKH taác àöång àïën têët caã caác mùåt cuãa àúâi söëng chñnh trõ, kinh tïë vaâ xaä höåi. BÀKH biïíu hiïån qua sûå thay àöíi cûúâng àöå vaâ têìn suêët cuãa thiïn tai (haån haán, luä luåt, ngêåp luåt, baäo, xoái lúã, xêm nhêåp mùån...). Taác àöång cuãa BÀKH coá thïí mö taã qua sú àöì sau: Caác thaânh phêìn möi trûúâng bõ aãnh hûúãng búãi BÀKH, bao göìm: taâi nguyïn nûúác, taâi nguyïn àêët, àa daång sinh hoåc, nùng lûúång. Sûå gia tùng cûúâng àöå vaâ têìn suêët cuãa thiïn tai seä aãnh hûúãng nùång nïì àïën hoaåt àöång saãn xuêët nöng nghiïåp, lêm nghiïåp, ngû nghiïåp, cöng nghiïåp, dõch vuå, du lõch vaâ sûác khoãe cöång àöìng. Cuå thïí taác àöång cuãa thiïn tai àïën caác mùåt cuãa àúâi söëng kinh tïë, chñnh trõ vaâ xaä höåi taåi thaânh phöë Àaâ Nùéng trong thúâi gian qua seä àûúåc phên tñch vaâ àaánh giaá cuå thïí trong Chûúng IX. Moâ i tröôø ng Söù c khoeû coä ng ñoà ng Du lõ ch Noâ ng nghieä p Bieá n ñoåi khí haä u Laâ m nghieä p Coâ ng nghieä p Ngö nghieä p Hònh 11: Taác àöång cuãa biïën àöíi khñ hêåu 13 HIÏÅN TRAÅNG MÖI TRÛÚÂNG ÀAÂ NÙÉNG GIAI ÀOAÅN 2005 - 2010 VAÂ ÀÕNH HÛÚÁNG ÀÏËN NÙM 2015 1.6. ÀAÁNH GIAÁ CHUNG Trong 5 nùm qua, tònh hònh khñ hêåu úã thaânh phöë Àaâ Nùéng coá thïí àaánh giaá chung nhû sau: - Diïîn biïën cuãa thúâi tiïët thêët thûúâng, söë cún baäo coá cûúâng àöå maånh ngaây caâng tùng, nhûäng àúåt reát, reát haåi keáo daâi nhû àêìu nùm 2008 (38 ngaây) daâi kyã luåc trong chuöîi söë liïåu quan trùæc nhiïìu nùm, laâm aãnh hûúãng àïën cuöåc söëng ngûúâi dên. 14 - Nhiïåt àöå trung bònh nùm cao hún so vúái giaá trõ TBNN, töíng lûúång mûa nùm cao hún TBNN, lûúång mûa muâa khö thiïëu huåt. Tònh hònh nùæng noáng, khö haån vaâ luä luåt diïîn ra ngaây caâng khoá lûúâng. - BÀKH àaä àûúåc nhêån diïån khaá roä neát úã Àaâ Nùéng thöng qua caác biïíu hiïån nhû laâ: thay àöíi lûúång mûa, nhiïåt àöå tùng vaâ nûúác biïín dêng. Biïën àöíi khñ hêåu aãnh hûúãng àïën moåi lônh vûåc chñnh trõ, kinh tïë, xaä höåi vaâ caác thaânh phêìn möi trûúâng.