Tài liệu Chủ đề truyện kiều

CHỦ ĐỀ: TruyÖn KiÒu cña nguyÔn du (Thời lượng: 5 tiết - Tiết 26, 27, 28, 29, 30) I. Môc tiªu cÇn ®¹t: 1. Kiến thức: HS nắm được: + Cuéc ®êi vµ sù nghiÖp s¸ng t¸c cña NguyÔn Du + Nh©n vËt, sù kiÖn, cèt truyÖn cña TruyÖn KiÒu + ThÓ th¬ lôc b¸t truyÒn thèng cña d©n téc trong mét t¸c phÈm v¨n häc trung ®¹i. + Nh÷ng gi¸ trÞ néi dung, nghÖ thuËt chñ yÕu cña t¸c phÈm TruyÖn KiÒu + Bót ph¸p nghÖ thuËt tîng trng, íc lÖ cña NguyÔn Du trong miªu t¶ nh©n vËt + NghÖ thuËt miªu t¶ thiªn nhiªn cña thi hµo d©n téc NguyÔn Du. + Nçi bÏ bµng, buån tñi, c« ®¬n cña Thóy KiÒu khi bÞ giam láng ë LÇu Ngng BÝch vµ tÊm lßng thñy chung, hiÕu th¶o cña nµng. + Ng«n ng÷ ®éc tho¹i, nghÖ thuËt t¶ c¶nh ngô t×nh ®Æc s¾c cña NguyÔn Du. 2. Kĩ năng: - §äc- hiÓu mét t¸c phÈm truyÖn th¬ trong v¨n häc trung ®¹i - NhËn ra nh÷ng ®Æc ®iÓm næi bËt cuéc ®êi vµ sù nghiÖp s¸ng t¸c cña mét t¸c gi¶ v¨n häc trung ®¹i. - Cã ý thøc liªn hÖ víi v¨n b¶n liªn quan ®Ó t×m hiÓu nh©n vËt. - Ph©n tÝch ®îc mét sè chi tiÕt nghÖ thuËt tiªu biÓu cho bót ph¸p nghÖ thuËt cæ ®iÓn cña ND trong v¨n häc. - Nhận ra và thấy được tác dụng của ngôn ngữ độc thoại, của nghệ thuật tả cảnh ngụ tình. - Phân tích tâm trạng nhân vật qua một đoạn trích trong t¸c phÈm Truyện Kiều - Cảm nhận được sự cảm thông sâu sắc của Nguyễn Du đối với nhân vật trong truyện. 3. Thái độ: Có ý thức chủ động, tự học tích cực, yêu thích môn học. - Năng lực, phẩm chất: + Năng lực chung: Năng lực tự học; năng lực hợp tác; năng lực giao tiếp; năng lực sáng tạo; năng lực thẩm mĩ. + Năng lực chuyên biệt: Trình bày miệng những đánh giá, nhận xét về một các nhân vật và sự kiện trong tác phẩm; vận dụng để viết bài nghị luận văn học; biết mạnh dạn chia sẻ các ý tưởng, suy nghĩ, cảm xúc về các nhân vật và sự việc; cảm nhận vẻ đẹp ngôn ngữ, nhận ra giá trị thẩm mỹ trong văn học, biết rung cảm và hướng thiện. + Các phẩm chất: Bồi dưỡng tình yêu thương con người, lòng nhân ái, bao dung, trách nhiệm với bản thân. + Bæ sung kiÕn thøc ®äc hiÓu mét v¨n b¶n truyÖn th¬ trung ®¹i, ph¸t hiÖn, ph©n tÝch ®îc c¸c chi tiÕt miªu t¶ c¶nh thiªn nhiªn trong ®o¹n trÝch. + C¶m nhËn ®îc t©m hån trÎ trung cña nh©n vËt qua c¸i nh×n c¶nh vËt trong ngµy xu©n. + VËn dông bµi häc ®Ó viÕt v¨n nghị luận văn học. II. Hình thức, phương pháp, kĩ thuật dạy học: - Hình thức: Tổ chức dạy học trên lớp. - Phương pháp: Đọc, phân tích, bình. - Kĩ thuật dạy học: KT "động não", thảo luận nhóm, trình bày 1 phút.. III. ChuÈn bÞ của giáo viên và học sinh: - GV: SGK, SGV, tài liệu đoạn trích "Kim Vân Kiều truyện" của Thanh Tâm Tài Nhân, máy chiếu - HS: SGK, SBT, vở ghi, làm bài tập SGK, soạn bài. IV. TiÕn tr×nh lên lớp: 1. Tổ chức: Lớp Tiết Ngày dạy Sĩ số Ghi chú 26 27 9A 28 29 30 Lớp Tiết Ngày dạy Sĩ số Ghi chú 9B 26 27 28 29 30 Lớp Tiết Ngày dạy Sĩ số Ghi chú 9C 26 27 28 29 30 2. KiÓm tra: Ph©n tÝch h×nh tîng ngêi anh hïng NguyÔn HuÖ 3. C¸c ho¹t ®éng d¹y vµ häc *Hoạt động 1: Hoạt động khởi động: Hoạt động của GV& HS Nội dung cần đạt GV chiếu 1 số hình ảnh về một số tác giả - Hình ảnh tác giả Nguyễn Du, (kèm theo tên) và một số sự kiện hoặc Nguyễn Dữ, Ngô gia văn phái, Thúy nhân vật (kèm theo tên) trong một số tác Kiều, Bến Hoàng Giang, Quang phẩm văn học trung đại. Trung. Nêu VĐ, đặt câu hỏi HD HS hoạt động nhóm (4 nhóm) Nguyễn Dữ- bến Hoàng Giang Hãy ghép tên tác giả với tên nhân vật. Ngô gia văn phái- Quang Trung Trình bày những hiểu biết của em về tác Nguyễn Du- Thúy Kiều. giả và nhân vật đó. HS thảo luận, TB miệng GV dẫn dắt vào nội dung bài học: Có một nhà thơ mà người Việt Nam không ai không yêu mến kính phục, có một truyện thơ mà 200 năm qua nhiều người đã thuộc lòng. Người ấy, thơ ấy đã trở thành niềm tự hào của dân tộc Việt Nam. Đúng như lời ca ngợi của nhà thơ Tố Hữu: Tiếng thơ ai động đất trời Nghe như non nước vọng lời ngàn thu Nghìn năm sau nhớ Nguyễn Du Tiếng thương như tiếng mẹ ru những ngày Tác giả và tác phẩm ấy đã trở thành niềm tự hào của người dân Việt Nam như thế nào chúng ta cùng tìm hiểu chủ đề hôm nay. * Hoạt động 2: Hoạt động hình thành kiến thức: - HS ®äc phÇn giíi thiÖu t/ gi¶ NguyÔn I. T¸c gi¶ NguyÔn Du: ( 1765-1820) Du? 1. Thêi ®¹i XH ? §o¹n trÝch cho em biÕt nh÷ng vÊn ®Ò Cuèi hÕ kû XVIII ®Çu thÕ kû XIX ®Çy g× vÒ thêi diÓm lÞch sö nµy ? biÕn ®éng: chÕ ®é pk khñng ho¶ng trÇm träng, b·o t¸p khëi nghÜa n«ng d©n næi lªn kh¾p n¬i (T©y S¬n ®¸nh ®æ tËp ®oµn pk Lª -TrÞnh - NguyÔn bÞ lËt ®æ, quÐt s¹ch 20 v¹n qu©n Thanh)  t¸c ®éng tíi t×nh c¶m, nhËn thøc cña NguyÔn Du híng ngßi bót vµo hiÖn thùc . ? Em hiÓu g× vÒ gia ®×nh nhµ th¬ ? 2. Gia ®×nh : ( ®· cã truyÒn ng«n : Gia ®×nh NguyÔn Du lµ gia ®×nh ®¹i “ Bao giê Ngµn Hèng hÕt c©y quý téc, nhiÒu ®êi lµm quan, cã truyÒn S«ng Lam hÕt níc hä nµy hÕt quan” thèng v¨n häc; cha lµ tiÕn sÜ NguyÔn NghiÔm-tÓ tíng cña chóa TrÞnh, anh lµ NguyÔn Kh¶n lµm quan díi triÒu LªTrÞnh, mÑ lµ trÇn thÞ TÇn, ngêi Kinh B¾c 3. Cuéc ®êi ND ? H·y giíi thiÖu vÒ cuéc ®êi ND ? - Tªn ch÷ lµ Tè Nh,hiÖu lµ Thanh Hiªn Lµng Tiªn §iÒn, huyÖn Nghi Xu©n,tØnh Hµ TÜnh - Nhá sèng vinh hoa phó quý  9 tuæi må c«i cha, 12 tuæi må c«i mÑ, sèng cïng anh lµ NguyÔn Kh¶n  T¸c®éng lín ®Õn s¸ng t¸c - B¶n th©n: Häc giái nhng nhiÒu lËn ®Ën,chØ thi ®ç tam trêng, b«n ba nhiÒu n¬i, tiÕp xóc nhiều vïng v¨n ho¸ kh¸c, nhiÒu c¶nh ®êi sè phËn kh¸c¶nh hëng ®Õn s¸ng t¸c. - Nh÷ng n¨m lu l¹c :1786-1796 :sèng phiªu b¹t ®Êt B¾c(TB×nh); 1796-1802 : ë Hµ TÜnh khi kiªu binh næi lo¹n. Khi lµm quan díi triÒu NguyÔn (bÊt ®¾c dÜ) trÇm lÆng Ýt nãi.Thêi gian nµy ? ¤ng lµ ngêi nh thÕ nµo ? ®ược cö ®i sø TQ.  Lµ ngêi cã kiÕn thøc s©u réng, am hiÓu Vhãa dân tộc vµ v¨n ch¬ng TQ, tõng tr¶i,vèn sèng phong phó,cã tr¸i tim - Sù nghiÖp VH cña ND cã nh÷ng ®iÓm giµu yªu th¬ng. g× ®¸ng chó ý? 4. Sù nghiÖp s¸ng t¸c v¨n ch¬ng (GV giíi thiÖu thªm 1 sè s¸ng t¸c lín - Ch÷ H¸n: 243 bµi víi 3 tËp th¬ cña ND) “Thanh Hiªn Thi tËp” “ Nam trung t¹p ng©m” “ B¨c hµnh t¹p lôc” - Ch÷ n«m: Th¶o luËn nhanh: §o¹n trêng t©n thanh Lµ g×? Hs trình bày 1 phút. “TruyÖn KiÒu” (§o¹n trêng t©n thanh) “V¨n chiªu hån” “Th¸c lêi trai phêng nãn” “V¨n tÕ sèng hai c« g¸i Trêng Lu” II.TruyÖn KiÒu 1. Nguån gèc t¸c phÈm -TruyyÖn KiÒu (§äan trêng t©n thanh) lµ truyÖn th¬ = ch÷ n«m viÕt theo thÓ lôc b¸t dµi 3254 c©u. - Cèt truyÖn mîn tõ tiÓu thuyÕt ch¬ng håi v¨n xu«i ch÷ H¸n : Kim V©n KiÒu truyÖn cña Thanh T©m tµi nh©n (TQ-nhµ Thanh ) - TruyÖn KiÒu kh«ng ph¶i lµ tp dÞch mµ lµ s¸ng t¹o cña ND = thiªn tµi nghÖ thuËt vµ tÊm lßng nh©n ®¹o s©u s¾c, «ng thay m¸u ®æi hån cho Kim V©n KiÒu - HS ®äc phÇn tãm t¾t truyÖn trë thµnh kiÖt t¸c TruyÖn KiÒu . - 3em lªn tãm t¾t 3 phÇn? 2. Tãm t¾t t¸c phÈm : 3 phÇn - 1 em tãm t¾t toµn bé - GÆp gì vµ ®Ýnh íc ( GV cã thÓ ®an xen nh÷ng c©u KiÒu - Gia biÕn vµ lu l¹c phï hîp) - §oµn tô. trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt - Theo em truyÖn KiÒu cã nh÷ng gi¸ trÞ 3.Gi¸ a. Gi¸ trÞ néi dung g× lín? + Gi¸ trÞ hiÖn thùc cao : - Qua phÇn tãm t¾t tác phẩm em h×nh - Bøc tranh vÒ hiÖn thùc XH bÊt c«ng, dung XH ®îc phản ánh trong truyÖn tµn b¹o chµ ®¹p lªn quyÒn sèng cña con KiÒu lµ XH ntn? ngêi qua nh÷ng bé mÆt tµn b¹o cña tÇng - Nh÷ng nh©n vËt: M· Gi¸m Sinh, Ho¹n líp thèng trÞ (Bän quan l¹i, tay ch©n, Th, B¹c Bµ, B¹c H¹nh, Së Khanh...lµ bu«n thÞt b¸n ngêi Së Khanh, Ho¹n Thnh÷ng kÎ ntn? - C¶m nhËn cña em vÒ c/s, th©n phËn cña … t¸n ¸c , bØ æi…) TK còng nh cña ngêi phô n÷ trong XH - Ph¶n ¸nh sè phËn nh÷ng con ngêi bÞ ¸p cò? bøc ®au khæ ®Æc biÖt lµ sè phËn bi kÞch cña ngêi phô n÷ ®øc h¹nh, tµi hoa trong - Theo em gi¸ trÞ nh©n ®¹o cña 1 t¸c XH pk. phÈm thêng ®îc thÓ hiÖn qua nh÷ng néi + Gi¸ trÞ nh©n ®¹o s©u s¾c : dung nµo? - C¶m th¬ng s©u s¾c tríc nh÷ng khæ ®au cña con ngêi. - Lªn ¸n, tè c¸o nh÷ng thÕ lùc tµn b¹o, v« nh©n ®¹o. ? ViÖc kh¾c ho¹ nh©n vËt M· Gi¸m - Tr©n träng, ®Ò cao tµi n¨ng, nh©n phÈm Sinh, Ho¹n Th trong c¸ch miªu t¶ nhµ vµ íc m¬ kh¸t väng ch©n chÝnh cña con th¬ biÓu hiÖn th¸i ®é ntn? ngêi. ( GV: §a 1 sè VD miªu t¶ vÒ M· Gi¸m Sinh, Ho¹n Th) - ND x©y dùng trong t¸c phÈm 1 nh©n vËt anh hïng lµ ai? Môc ®Ých? - C¶nh TK b¸o ©n, b¸o o¸n thÓ hiÖn t tëng g× cña t¸c phÈm? - Gv thuyÕt tr×nh 2 thanh tùu lín vÒ nghÖ b. Gi¸ trÞ nghÖ thuËt: thuËt. KÕt tinh thµnh tùu V¨n häc nghÖ thuËt d©n téc trªn tÊt c¶ c¸c ph¬ng diÖn ng«n GV minh ho¹ c¸ch sö dông ng«n ng÷, t¶ ng÷ vµ thÓ lo¹i. - Ng«n ng÷ : TiÕng ViÖt ®¹t tíi ®Ønh cao c¶nh TN.. - ThuyÕt tr×nh cho HS hiÓu vÒ nguån gèc t/p- kh¼ng ®Þnh sù s¸ng t¹o cña ND (GV kÓ thªm sù s¸ng t¹o ND: thªm, bít) Tù sù - kÓ chuyÖn b»ng th¬; NghÖ thuËt XD nh©n vËt miªu t¶ TN…) (§Æc trng thÓ lo¹i truyÖn th¬) §äc ghi nhí (Sgk). Gv ®äc mÉu, nªu yªu cÇu ®äc: Miªu t¶ 2 nh©n vËt b»ng th¸i ®é ngîi ca (giäng tr©n träng) - Gäi HS ®äc ? VÞ trÝ ®o¹n trÝch? - KiÓm tra viÖc t×m hiÓu chó thÝch ë 1 sè chó thÝch:1,2,5,9,14? - §o¹n trÝch chia lµm mÊy phÇn ? Tr×nh tù miªu t¶ ? - §äc ®o¹n 1 ? VÎ ®Ñp 2 chÞ em TK ®îc giíi thiÖu b»ng h×nh ¶nh nµo? T¸c gi¶ sö dông NT g× khi miªu t¶, giíi thiÖu nh©n vËt? - NhËn xÐt c©u th¬ cuèi ®o¹n ?(c©u th¬ ng¾n gän cã t¸c dông g×?) - NhËn xÐt vÒ c¸ch giíi thiÖu 2 chÞ em cña t¸c gi¶? ? Ph¬ng thøc biÓu ®¹t nµo ®îc sö dông trong ®o¹n th¬ ?HiÖu qu¶ ? Hs tr¶ lêi - §äc ®o¹n 2: 4 c©u tiÕp - Nh÷ng h×nh ¶nh nghÖ thuËt nµo mang tÝnh íc lÖ khi gîi t¶ vÎ ®Ñp cña TV? - Tõ “trang träng” gîi vÎ ®Ñp ntn? - Nh÷ng ®êng nÐt nµo cña Thuý V©n ®îc t¸c gi¶ nh¾c tíi? Hs thảo luận cặp đôi (5p) : - BP nghÖ thuËt nµo ®îc sö dông khi miªu t¶ Thóy V©n? - NhËn xÐt vÒ nh÷ng h×nh ¶nh Èn dô ? DiÔn xu«i ý 2 c©u th¬. V× sao t¶ Thóy V©n tríc. - C¶m nhËn vÒ vÎ ®Ñp cña Thuý V©n? qua nh÷ng yÕu tè nghÖ thuËt ®ã? Ch©n dung Thuý V©n gîi tÝnh c¸ch, sè phËn cña ng«n ng÷ nghÖ thuËt cã chøc n¨ng biÓu ®¹t + biÓu c¶m + thÈm mü (VÎ ®Ñp cña nghÖ thuËt ng«n tõ: Giµu, ®Ñp) - Ng«n ng÷ kÓ chuyÖn : trùc tiÕp (lêi nh©n vËt), gi¸n tiÕp (lêi t¸c gi¶), nöa trùc tiÕp (lêi t¸c gi¶ mang suy nghÜ, giäng ®iÖu nh©n vËt) - Kh¾c ho¹ nh©n vËt: D¸ng vÎ bªn ngoµi, ®êi sèng néi t©m bªn trong, - Miªu t¶ thiªn nhiªn ®a d¹ng: C¶nh ch©n thùc sinh ®éng t¶ c¶nh ngô t×nh. *Ghi nhí: SGK- 80 A. Đoạn trích Chị em Thúy Kiều 1. §äc 2. T×m hiÓu chó thÝch - VÞ trÝ ®o¹n trÝch : phÇn ®Çu t/p (giíi thiÖu gia c¶nh nhµ V¬ng viªn ngo¹i) 3. Bè côc 4 c©u ®Çu : giíi thiÖu kh¸i qu¸t 2 chÞ em 4 c©u tiÕp: T¶ vÎ ®Ñp Thuý V©n 12 c©u tiÕp t¶ vÎ ®Ñp cña Thuý KiÒu 4 c©u cuèi: nhËn xÐt vÒ cuéc sèng 2 chÞ em 4. Giá trị nội dung a. Giíi thiÖu vÎ ®Ñp 2 chÞ em “Tè Nga” c« g¸i ®Ñp “Mai tuyÕt”: ¦íc lÖ  vÎ ®Ñp thanh cao, duyªn d¸ng, trong tr¾ng. “Mêi ph©n...” kh¸i qu¸t vÎ ®Ñp chung vµ vÎ ®Ñp riªng “mçi ngêi mét vΔ  C¸ch giíi thiÖu ng¾n gän nhng næi bËt ®Æc ®iÓm cña 2 chÞ em Tù sù, miªu t¶, biÓu c¶m: võa kÓ viÖc, võa kh¾c häa nh©n vËt, võa béc lé th¸i ®é cña t¸c gi¶. b. VÎ ®Ñp cña Thuý V©n - “trang träng” gîi cao sang, quÝ ph¸i. - C¸c ®êng nÐt: khu«n mÆt, m¸i tãc, lµn da, nô cêi, giäng nãi  so s¸nh (h×nh ¶nh Èn dô) víi cao ®Ñp nhÊt cña tù nhiªn: Tr¨ng, m©y, hoa,tuyÕt, ngäc. ntn? (M©y thua, tuyÕt nhêng). Hs báo cáo kết quả 1 phút Gv cùng Hs chốt kiến thức - §äc ®o¹n 3 - C©u th¬ ®Çu tiªn thÓ hiÖn ý g×? T¹i sao t¸c gi¶ kh«ng miªu t¶ vÎ ®Ñp cña TK tríc mµ l¹i miªu t¶ Thuý V©n? NghÖ thuËt nµo ®· ®îc sö dông? Môc ®Ých? - Khi gîi t¶ vÎ ®Ñp Thóy KiÒu t¸c gi¶ còng sö dông nh÷ng tõ ng÷ mang tÝnh íc lÖ, cã nh÷ng ®iÓm nµo gièng vµ kh¸c khi miªu t¶ Thuý V©n? (T¹i sao: M¾t?) - H×nh ¶nh Èn dô “ lµn thu thuû” gîi vÎ ®Ñp? - VÎ ®Ñp trung thùc, phóc hËu, quý ph¸i - VÎ ®Ñp hµi hoµ ªm ®Òm víi xung quanh cuéc ®êi b×nh lÆng, su«n sÎ. c. VÎ ®Ñp Thuý KiÒu - Kh¸i qu¸t ®Æc ®iÓm nh©n vËt: s¾c s¶o. mÆn mµ. (S¾c s¶o vÒ trÝ tuÖ, mÆn mµ vÒ t©m hån) so s¸nh víi Thuý V©n: nghÖ thuËt ®ßn bÈy næi bËt ch©n dung Kiều. - Thu thuû.. xu©n s¬n” : íc lÖ (gièng) + Kh«ng miªu t¶ tØ mØ  tËp trung gîi t¶ ®«i m¾t (thÓ hiÖn tinh anh cña t©m hån vµ trÝ tuÖ) + H×nh ¶nh lµn níc mïa thu gîi lªn sèng ®éng vÎ ®Ñp ®«i m¾t s¸ng trong, - “NÐt xu©n s¬n” gîi t¶ vÎ ®Ñp? long lanh, linh ho¹t,s©u th¼m cã vÎ xa x¨m. + H×nh ¶nh “nÐt xu©n s¬n” (nÐt nói ?Em hiÓu thÕ nµo vÒ ý nghÜa c©u th¬ : mïa xu©n) gîi ®«i l«ng mµy thanh tó “Hoa ghen thua th¾m, liÔu hên kÐm trªn g¬ng mÆt trÎ trung,trong s¸ng. xanh” - KiÒu ®Ñp vÑn toµn c¶ h×nh thÓ lÉn t©m hån mét c¸ch h¬n ngêi, kh«ng cã vÎ ®Ñp nµo s¸nh kÞp lµm cho c¶ thiªn - T¸c gi¶ t¶ bao nhiªu c©u th¬ cho s¾c nhiªn (chuÈn, ®Ønh cao cña vÎ ®Ñp) cña nµng? còng ph¶i hên, ghen ? Cßn t¶ vÎ ®Ñp g× cña Thóy KiÒu?  B¸o hiÖu sù b¹c mÖnh, lµnh Ýt, d÷ ? Nh÷ng tµi cña KiÒu? Môc ®Ých miªu t¶ nhiÒu. +“Mét hai…thµnh” ®iÓn cè (thµnh tµi cña TK? ?Tµi nµo ®îc t¶ s©u, kü? ng÷)giai nh©n (th¸i ®é cña t¸c gi¶?) - vÎ ®Ñp s¾c s¶o, trÎ trung, sèng ®éng. ?Ch©n dung cña KiÒu dù c¶m sè phËn ntn? Dùa vµo c©u th¬ nµo? (“ghen, hên; B¹c mÖnh”) ? Em nhËn xÐt g× vÒ vÎ ®Ñp cña Thóy KiÒu? Hs thảo luận cặp đôi 5p ? Em cã suy nghÜ g× trong c¸ch t¶ V©n vµ KiÒu cña t¸c gi¶ ? Trình bày 1p GV cùng Hs chốt kiến thức Th¶o luËn nhanh: - Tµi: §a tµi  ®¹t ®Õn møc lÝ tëng (theo quan niÖm pk) + CÇm, kú, thi, ho¹  ®Òu giái  ca ngîi c¸i t©m ®Æc biÖt cña Thuý KiÒu. + §Æc biÖt tµi ®µn: lµ së trêng, n¨ng khiÕu (NghÒ riªng): Vît lªn trªn mäi ngêi (¨n ®øt) + Cung “B¹c mÖnh” KiÒu s¸ng t¸c  ghi l¹i tiÕng lßng 1 tr¸i tim ®a sÇu ®a c¶m.  Dù b¸o sè phËn Ðo le, ®au khæ. => KiÒu ®Ñp toµn diÖn c¶ nhan s¾c, tµi n¨ng, t©m hån (s¾c, tµi, t×nh) -T¸c gi¶ dµnh 4 c©u th¬ t¶ V©n, dµnh 12 c©u th¬ t¶ KiÒu.VÎ ®Ñp cña V©n : ngo¹i h×nh.VÎ ®Ñp KiÒu: nhan s¾c, tµi C¶m høng nh©n ®¹o trong ®o¹n trÝch ? (C¶m høng nh©n ®¹o cña t¸c phÈm TruyÖn KiÒu: ®Ò cao gi¸ trÞ con ngêi; nh©n phÈm, tµi n¨ng, kh¸t väng, ý thøc vÒ th©n phËn c¸ nh©n …) NT íc lÖ cæ ®iÓn mang ®Æc ®iÓm g×? Th¸i ®é t¸c gi¶ khi miªu t¶ 2 nh©n vËt? - GV nªu c¸ch ®äc, ®äc mÉu 4 dßng ®Çu. - Gäi HS ®äc tiÕp? Gi¶i thÝch c¸c tõ khã ? Vị trí cña ®o¹n trÝch? ? §o¹n trÝch chia lµm mÊy ®o¹n? Néi dung? - HS ®äc 4 c©u ®Çu. ? C¸ch nãi vÒ thêi gian cña NguyÔn Du b»ng 2 c©u th¬ ®Çu tiªn? ? ChØ ra c¸c h×nh ¶nh thiªn nhiªn lµ tÝn hiÖu ngµy xu©n? ? Nh÷ng h×nh ¶nh Êy gîi Ên tîng g× vÒ mïa xu©n? (So s¸nh “cá non nh khãi bÕn xu©n t¬i”-NguyÔn Tr·i ; “Sãng cá xanh t¬i gîn tíi trêi”-Hµn M¹c Tö ) ? Tõ “§iÓm” ®éng tõ trong c©u th¬ cã t¸c ®éng ntn ®Õn bøc tranh xu©n ? - §äc tiÕp 8 c©u tiÕp theo. ? Nh÷ng ho¹t ®éng lÔ héi ®îc nh¾c tíi trong ®o¹n th¬? ? LÔ t¶o mé? Héi ®¹p thanh? Hs thảo luận cặp đôi 5p ? C¸c tõ lo¹i danh tõ, ®éng tõ, tÝnh tõ gîi kh«ng khÝ vµ ho¹t ®éng cña lÔ héi ntn ? n¨ng, t©m hån. d. C¶m høng nh©n ®¹o cña NguyÔn Du - Tr©n träng, ®Ò cao vÎ ®Ñp cña con ngêi ( NghÖ thuËt lÝ tëng hãa phï hîp víi c¶m høng ngìng mé, ngîi ca con ngêi) 5. Giá trị nghệ thuật - NghÖ thuËt: lÊy vÎ ®Ñp thiªn nhiªn gîi t¶ vÎ ®Ñp con ngêi - NguyÔn Du Tr©n träng ngîi ca vÎ ®Ñp con ngêi; göi g¾m quan niÖm “TµimÖnh” B. Đoạn trích Cảnh ngày xuân 1. §äc NhÑ nhµng, chó ý ng¾t nhÞp phï hîp. 2.T×m hiÓu chó thÝch - Tõ khã : SGK /85-86 . 3. Vị trí: Sau ®o¹n “ChÞ em Thuý KiÒu” 4. Bè côc: 3 phÇn - 4 c©u ®Çu: khung c¶nh ngµy xu©n . - 8 c©u tiÕp: c¶nh lÔ héi trong tiÕt thanh minh. - 6 c©u cuèi: c¶nh chÞ em KiÒu du xu©n trë vÒ. 5. Giá trị nội dung a. Bøc tranh thiªn nhiªn mïa xu©n - Hai c©u ®Çu: muèn nãi tíi thêi gian nhanh nh thoi ®a, thÊm tho¾t ®· sang th¸ng 3, c¸nh chim Ðn bay liÖng rén rµng gi÷a bÇu trêi xu©n trong s¸ng -> võa gîi thêi gian, võa gîi kh«ng gian + Chim Ðn ®a tin + ThiÒu quang :¸nh s¸ng + Cá non xanh -> ch©n trêi + Cµnh lª tr¾ng... -> ®Æc t¶ -> gîi mµu s¾c hµi hßa (xanh non, tr¾ng) -> gîi vÎ ®Ñp riªng cña mïa xu©n: míi mÎ, tinh kh«i, giµu søc sèng, kho¸ng ®¹t, trong trÎo, nhÑ nhµng thanh khiÕt. -> “§iÓm” -> bøc tranh sinh ®éng, cã hån chø kh«ng tÜnh lÆng . -> NT miªu t¶ (thi trung h÷u häa) b. C¶nh lÔ héi trong tiÕt thanh minh: - LÔ t¶o mé: Dän dÑp, söa sang phÇn mé cña ngêi th©n, th¾p h¬ng... - Héi ®¹p thanh: ch¬i xu©n ë chèn ®ång quª. - C¸c tõ ghÐp: + GÇn xa, n« nøc (TT) -> t©m tr¹ng n¸o nøc + YÕn anh, tµi tö, giai nh©n (DT): (Qua cuéc du xu©n, t¸c gi¶ kh¾c ho¹ 1 truyÒn thèng v¨n ho¸ lÔ héi xa) Hs trình bày 1p Gv cùng Hs chốt kiến thức Th¶o luËn nhanh : ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ h×nh ¶nh : ‘‘GÇn xa n« nøc yÕn anh ’’? ? §äc 6 c©u cuèi. ? C¶nh vËt, kh«ng khÝ mïa xu©n trong 6 c©u cuèi cã g× kh¸c so víi 4 c©u ®Çu ? - C¸c tõ l¸y cã ý nghÜa biÓu ®¹t nh thÕ nµo? (Linh c¶m ®iÒu s¾p x¶y ra: GÆp mé ®¹m Tiªn, gÆp Kim Träng) ? NghÖ thuËt næi bËt cña ®o¹n trÝch? GV giíi thiÖu ®o¹n trÝch. §äc mÉu Híng dÉn ®äc, gäi HS ®äc tiÕp KiÓm tra viÖc hiÓu 1 sè chó thÝch? (Hs ®äc mét sè tõ khã trong phÇn chó thÝch) §o¹n trÝch n»m ë phÇn nµo? Bè côc ®o¹n trÝch? ND tõng phÇn? - Gv treo bức tranh minh họa cảnh Kiều ở Lầu Ngưng Bích - §äc 6 c©u ®Çu? Kho¸ xu©n? (sù gi¶ dèi; thùc chÊt giam láng) Khung c¶nh thiªn nhiªn ®îc nh×n qua con m¾t cña ai? ®îc gäi ra b»ng nh÷ng h×nh ¶nh nµo? Nh÷ng h×nh ¶nh gîi c¶nh thiªn nhiªn? con ngêi nh thÕ nµo? (H/a “non xa, tr¨ng gÇn, c¸t vµng, bôi hång” cã thÓ lµ c¶nh thùc, cã thÓ lµ H/a íc lÖ gîi sù mªnh m«ng rîn gîp kh«ng gian -> diÔn t¶ t©m tr¹ng c« ®¬n cña TK). gîi sù ®«ng vui n¸o nhiÖt + S¾m söa, dËp d×u (§T): kh«ng khÝ rén rµng, tng bõng n¸o nhiÖt. => Kh«ng khÝ lÔ héi: vui vÎ, tÊp nËp, nhén nhÞp. - GÇn xa n« nøc yÕn anh -> c¸ch nãi Èn dô gîi h/a tõng ®oµn ngêi nhén nhÞp tng bõng ch¬i xu©n nh chim Ðn, chim oanh, nhÊt lµ nh÷ng nam thanh, n÷ tó. c. C¶nh chÞ em KiÒu du xu©n trë vÒ: - Bãng ng¶ vÒ t©y: Thêi gian, kh«ng gian thay ®æi? (yªn lÆng dÇn, kh«ng cßn nhén nhÞp tng bõng) - Tµ tµ, thanh thanh, nao nao, th¬ thÈn -> Kho¶ng c¸ch thiªn nhiªn: -> T©m tr¹ng ngêi b©ng khu©ng, xao xuyÕn vÒ mét ngµy vui xu©n ®· hÕt, linh c¶m ®iÒu g× s¾p x¶y ra. 6. Giá trị nghệ thuật T¶ c¶nh thiªn nhiªn ®Æc s¾c b»ng bót ph¸p t¶, gîi. Sö dông tõ ghÐp, tõ l¸y giµu chÊt t¹o h×nh C. Đoạn trích Kiều ở lầu Ngưng Bích 1. §äc 2.T×m hiÓu chó thÝch - VÞ trÝ ®o¹n trÝch: Sau ®o¹n M· Gi¸m Sinh lõa KiÒu, bÞ nhèt ë lÇu xanh. 3. Bè côc: 3 phÇn 4. Giá trị nội dung a. Hoµn c¶nh c« ®¬n téi nghiÖp cña KiÒu: - C¶nh: B¸t ng¸t, c¸t vµng, bôi bay, d·y nói mê xa -> kh«ng gian réng lín, hoang v¾ng, c¶nh vËt tr¬ träi -> lÇu Ngng BÝch ch¬ v¬ -> con ngêi cµng lÎ loi. - Thêi gian: “M©y sím ®Ìn khuya” -> sù - H/a “M©y sím ®Ìn khuya” gîi tÝnh tuÇn hoµn khÐp kÝn -> KiÒu bÞ giam chÊt g× cña TG? H/a ®ã gãp phÇn diÔn t¶ h·m, c« ®¬n (ngµy ®ªm thui thñi quª ngt©m tr¹ng cña KiÒu nh thÕ nµo? êi 1 th©n) => Nµng KiÒu r¬i vµo c¶nh c« ®¬n, c« ? 6 c©u ®Çu diÔn t¶ hoµn c¶nh KiÒu ë lÇu ®éc hoµn toµn NB ntn? 2. Nçi lßng th¬ng nhí ngêi th©n, ngêi yªu: - §äc 8 c©u tiÕp? a. KiÒu nhí Kim Träng: - Lêi ®o¹n th¬ cña ai? NT ®éc tho¹i cã ý nghÜa g×? - KiÒu nhí tíi ai? Nhí ai tríc, ai sau? cã hîp lý kh«ng? V× sao? (phï hîp t©m lý, tinh tÕ: H/a tr¨ng -> nhí ngêi yªu) - Nhí buæi thÒ nguyÒn ®Ýnh íc - KiÒu nhí Kim Träng nh thÕ nµo? - Tëng tîng Kim Träng ®ang nhí vÒ m×nh v« väng - “TÊm son... phai” - Em hiÓu “tÊm son.. phai” nh thÕ nµo? -> TÊm lßng son cña KiÒu bÞ vïi dËp hoen è biÕt bao giê gét röa ®îc => Nhí Kim Träng víi nçi ®au ®ín xãt xa, kh¼ng ®Þnh lßng chung thuû son s¾t b. Nhí cha mÑ: Nçi nhí cha mÑ cã g× kh¸c víi c¸ch thÓ - Th¬ng vµ xãt cha mÑ hiÖn nçi nhí ngêi yªu? (Tëng – xãt) + Sím chiÒu tùa cöa tr«ng con + Tuæi giµ søc yÕu kh«ng ngêi ch¨m sãc - Thµnh ng÷, ®iÓn cè: “Qu¹t nång Êp l¹nh”, “S©n lai, gèc tö” - Nh÷ng thµnh ng÷? §iÓn cè? -> T©m tr¹ng nhí th¬ng, tÊm lßng hiÕu th¶o cña KiÒu Trong c¶nh ngé ë lÇu NB, KiÒu lµ ngêi => KiÒu lµ ngêi t×nh thuû chung, ngêi ®¸ng th¬ng nhÊt nhng nµng quªn c¶nh con hiÕu th¶o -> cã lßng vÞ tha ngé b¶n th©n ®Ó nhí th¬ng, xãt xa ®Õn cha mÑ, ngêi yªu -> KiÒu lµ ngêi ? Hs thảo luận nhanh: Tại sao TK nhớ KT trước mà không phải nhớ cha mẹ trước? 3. T©m tr¹ng buån lo, tuyÖt väng: Hs thảo luận và trình bày ý hiểu của - T¶ c¶nh ngô t×nh: Buån lo - Mçi cÆp c©u -> mét nçi nhí, nçi buån mình 1p + “ThuyÒn... thÊp tho¸ng... xa xa” -> Gv: phù hợp với tâm lí con người th©n phËn b¬ v¬ n¬i ®Êt kh¸ch - §äc ®o¹n cuèi? C¶nh lµ thùc hay h? + “C¸nh hoa tr«i... biÕt lµ vÒ ®au” -> sè Th¶o luËn nhanh: - Mçi c¶nh vËt ®Òu cã nÐt riªng nhng l¹i phËn ch×m næi long ®ong v« ®Þnh cã nÐt chung ®Ó diÔn t¶ t©m tr¹ng KiÒu. + Kh¸c “Ch©n m©y mÆt ®Êt” -> xanh xanh, dÇu dÇu, tª t¸i, hÐo óa, mÞt mê -> Em h·y ph©n tÝch vµ chøng minh ®iÒu nçi ®au tª t¸i ®ã? (T×nh trong c¶nh Êy, c¶nh trong t×nh nµy) (S¾c cá “dÇu dÇu” Êy nµng ®· 1 lÇn nh×n + TiÕng giã, tiÕng sãng kªu quanh “ghÕ thÊy ngµy nµo trªn mé §¹m Tiªn: “SÌ ngåi” -> ©m thanh d÷ déi -> biÓu tîng sÌ... dÇu dÇu...” (Nh×n xa -> gÇn võa tai ho¹ khñng khiÕp s¾p gi¸ng xuèng -> buån tr«ng võa l»ng nghe...) KiÒu lo ©u sî h·i TiÕng sãng vç kh¸c sãng kªu? - L¸y: + C¶nh xa - gÇn; mµu s¾c: ®Ëm – nh¹t; ©m thanh: tÜnh - ®éng -> Nçi lo ©u kinh sî KiÒu ngµy 1 t¨ng - NX c¸ch dïng ®iÖp ng÷, tõ l¸y, C©u - §iÖp: “Buån tr«ng” -> ®iÖp khóc cña hái tu tõ trong ®o¹n cuèi? C¸ch dïng t©m tr¹ng nghÖ thuËt ®ã cã t¸c dông nh thÕ nµo - C©u hái tu tõ kh«ng tr¶ lêi -> sù bÕ t¾c, trong viÖc diÔn t¶ t©m tr¹ng nh©n vËt? tuyÖt väng => T©m tr¹ng KiÒu buån c« ®¬n, xãt xa, lo ©u, sî h·i -> bÕ t¾c, tuyÖt väng 5. Giá trị nghệ thuật Nghệ thuật tả cảnh ngụ tình Câu hỏi tu từ - Em c¶m nhËn nh thÕ nµo vÒ nghÖ thuËt Điệp cấu trúc cú pháp ®o¹n trÝch? Thảo luận nhanh : - Th¸i ®é, t×nh c¶m cña NguyÔn Du víi nh©n vËt nh thÕ nµo? * Hoạt động 3 : Hoạt động luyện tập : Gv yêu cầu hoạt động cá nhân các 1. Trong những câu thơ sau, câu nào sử dụng bài tập 1,2,3 thành ngữ? A. Ngại ngùng dợn gió e sương Ngừng hoa thẹn bóng trông gương mặt dày. B. Nỗi mình thêm tức nỗi nhà, Thềm hoa một bước lệ hoa mấy hàng. C. Bên trời góc bể bơ vơ Tấm son gột rửa bao giờ cho phai. D. Kiến bò miệng chén chưa lâu, Mưu sâu cũng trả nghĩa sâu cho vừa. 2. Cụm từ “khóa xuân” trong câu “Trước lầu Ngưng Bích khóa xuân” được hiểu là gì? A. Tuổi xuân đã tàn phai. B. Mùa xuân đã hết. C. Bỏ phí tuổi xuân. D. Khóa kín tuổi xuân. 3. Câu thơ Tấm son gột rửa bao giờ cho phai được hiểu như thế nào? A. Những thứ son phấn Kiều dùng để trang điểm không dễ gột rửa đi được. Bài tập 4 : Hs thảo luận cặp đôi 3p Hs trình bày 1p Gv đánh giá và chốt kiến thức B. Tấm lòng son là tấm lòng nhớ thương người yêu không bao giờ nguôi quên. C. Tấm lòng son trong trắng của Kiều bị dập vùi hoen ố, biết bao giờ gột rửa được? D. Tấm lòng son sắt của Kiều với gia đình, quê hương không bao giờ phai nhạt. 4. Chỉ ra các biện pháp nghệ thuật sử dụng trong 4 câu thơ đầu của đoạn trích “Cảnh ngày xuân”? Phân tích tác dụng của các biện pháp nghệ thuật đó? Bp ước lệ cổ điển, ẩn dụ, bút pháp chấm phá,sự phối sắc tài tình, hình ảnh giàu sức gợi, sử dụng sáng tạo (bút pháp thi trung hữu họa), đảo ngữ, cách sử dụng vần bằng ở câu lục. Vẽ nên một bức họa tuyệt mĩ về cảnh ngày xuân, người đọc được chiêm ngưỡng bức tranh thuần khiết, lung linh, vẻ đẹp mới mẻ, tinh khôi tràn đầy sức sống, vẻ đẹp kì diệu của riêng mùa xuân. * Hoạt động 4 : Hoạt động vận dụng 1. Viết bài tập số 4 thành đoạn văn 10-15 câu phân tích tác dụng của biên pháp nghệ thuật trong đoạn trích Cảnh ngày xuân 2. Phân tích nghệ thuật tả cảnh ngụ tình trong 8 câu thơ cuối trong đoạn trích “Kiều ở lầu Ngưng Bích”? (Dành cho hs khá, giỏi) * Hoạt động 5 : Hoạt động tìm tòi, mở rộng : Tìm những câu thơ sử dụng biện pháp ước lệ tượng trưng và cấu trúc sóng đôi trong Truyện kiều, phân tích tác dụng của chúng. Tìm những câu thơ tả cảnh trong Truyện Kiều. Hs sẽ tìm hiểu ở nhà và nộp bài cho gv sau 1 tuần. 4. Củng cố, hướng dẫn về nhà: * Củng cố: - Gv hệ thống lại kiến thức đã học ở chủ đề. - Gv giải quyết những thắc mắc của Hs trong quá trình thực hiện chủ đề. * Hướng dẫn về nhà: - Hs học bài và làm bài tập phần luyện tập trong chủ đề (các bài tập Sgk). - Chuẩn bị “Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga” Rút kinh nghiệm chủ đề: ........................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ....................................................................................................................................