Tài liệu Bài giảng bài ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kỳ vật lý 9 (5)

TRƯỜNG THCS PHÙ ĐỔNG Tổ : Lý – Hóa - Sinh VẬT LÝ 9 ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KÌ Tiết 48: ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KÌ I. Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì C1. nghiệm Thí Hãy làm thí nghiệm để chứng tỏ rằng không thể hứng được ảnh của vật trên màn với mọi vị trí của vật Đặt vật ở một vị trí bất kì trước thấu kính phân kì . Đặt màn hứng ở sát thấu kính. Từ từ đưa màn ra xa thấu kính và quan sát xem có ảnh trên màn hay không. Thay đổi vị trí của vật và làm tương tự như trên C2. làm thế nào để quan sát được ảnh của vật tạo bởi thấu kính phân kì ? Ảnh đó là ảnh thật hay ảnh ảo? Cùng chiều hay ngược chiều với vật Muốn qua sát ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì , ta đặt vật trên đường truyền của chùm tia ló Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì là ảnh ảo, cùng chiều với vật Tiết 48: ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KÌ I. Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì. - Vật sáng đặt ở mọi vị trí trước thấu kính phân kì luôn cho ảnh ảo, cùng chiều, nhỏ hơn vật. II.Cách dựng ảnh . C4.Trên biết ởvậtbài ABtrước được hãy đặt vuông góc với C3. Dựa vàohình kiến45.2 thứccho đã học nêu cách trục chính của một thấu kính phân kì có tiêu cự f = 12cm. dựng ảnh của một vật AB qua thấu kính phân kì, biết AB Điểm nằm trênchính, trục chính vàtrên cáchtrục quang tâm O một vuông gócAvới trục A nằm chính. khoảng OA = 24 cm ’B’ của - Dựng B’ ảnh củaAđiểm Bvât qua thấu , ảnh nàyđẫlàcho điểm - Hãyảnh dựng AB tạo kính bởi thấu kính đồng qui khi kéo dài chùm tia ló. - Dựa vào hình vẽ, hãy lập luận để chứng tỏ rằng ảnh này - Từluôn B’ hạ đường chínhkính của thấu kính nằm trongvuông khoảnggóc tiêuvới cựtrục của thấu cắt trục chính tại A’, là ảnh của điểm A. - A’B’ là ảnh của vật AB tạo bởi thấu kính phân kì . B   A B’ . F . A’ O F’ K B   A B’ I . F . A’ O F’ Khi tịnh tiến AB vuông góc với trục chính thì tai mọi vị trí, tia BI là không đổi , cho tia ló IK cũng không đổi. Do đó tia BO luôn cắt tia IK kéo dài tại B ’ nằm trong đoạn FI. Chính vì vậy A’B’ luôn ở trong khoảng tiêu cự Tiết 48: ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KÌ I. Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì. - Vật sáng đặt ở mọi vị trí trước thấu kính phân kì luôn cho ảnh ảo, cùng chiều, nhỏ hơn vật. K II.Cách dựng ảnh . B B’   . A F I . A’a III. Độ lớn của ảnh tạo bởi các thấu kính O F’ C5: Đặt vât AB trước một thấu kính có tiêu cự f = 12 cm. Vật AB cách thấu kính một khoản d = 8cm, A nằm trên trục chính. Hãy dựng ảnh A’B’ của AB. Dựa vào hình vẽ để nêu nhận xét về độlớn của ảnh so với vật trong hai trường hợp: - Thấu kính là hội tụ - Thấu kính là phân kì. Ảnh của vật AB tạo bởi thấu kính hội tụ lớn hơn vật B’ B   A’ . F . F’ O A   B Ảnh của vật AB tạo bởi thấu kính phân kì nhỏ hơn vật B’ . F . A A’ O F’ Tiết 48: ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KÌ I. Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì. - Vật sáng đặt ở mọi vị trí trước thấu kính phân kì luôn cho ảnh ảo, cùng chiều, nhỏ hơn vật. II.Cách dựng ảnh . B . A F . A’a O III. Độ lớn của ảnh tạo bởi các thấu kính - Ảnhh của vật AB tạo bởi thấu kính hội tụ lớn hơn vật - Ảnh của vật AB tạo bởi thấu kính phân kì nhỏ hơn vật IV. Vận dụng.   B’ F’ C6 . Từ bài toán trên hãy cho biết ảnh ảo của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ và thấu kính phân kì có đặc điểm gì giống và khác nhau.Từ đó hãy nêu cách nhận biết nhanh chóng một thấu kính là hội tụ hay phân kì B ’   A’ B . F A . F’ O B’   B . . F A A’ O F’ Ảnh ảo ở thấu kính hội tụ và phân kì: -Giống nhau : cùng chiều với vật - Khác nhau: + Đối với thấu kính hội tụ thì ảnh lớn hơn vật ở xa thấu kính hơn vật. + Đối với thấu kính phân kì thì ảnh nhỏ hơn vật và gần thấu kính hơn vật B’ B   A’ . F A Cho biết OF = f = 12 cm OA = d = 8 cm AB = h = 6 mm = 0,6 cm Tính : A’B’= ?; OA’ = ? ABO OIF '  A' B' O AB OA 1  A' B ' OA' s  s Giải Ta có: I A' B ' F ' OI OF ' 2  A' B ' A' F ' . F’ O Mà OI = AB; A’F’ = OF + OA’ Từ (1) và (2)  OA OF '  OA' OF 'OA'  OA.OF’+ OA.OA’= OA’.OF’  OA OF’= OA’( OF’ – OA) OA.OF ' d. f 8.12  OA'     24cm  OF 'OA f  d 12  8 Vậy ảnh cách thấu kính một đoạn d’ = OA’ = 24 cm Từ (1) => A' B'  AB.OA' h.d ' 0,6.24    1,8cm  OA d 8 Vậy chiều cao của ảnh là 1,8 cm B   B’ I . F . A A’ O F’ Ta có OF = f = 12 cm Nên: từ (1); (2) ta có OA = d = 8 cm AB = h = 6 mm = 0,6 cm  OA OF  OA' OF  OA'  OA.OF – OA.OA’ = OA’.OF Ta có :  OIF   AB OA  A' B ' OA' S Giải S Tính : A’B’= ?; OA’ = ? A' B' O  ( 1) A' B ' F OI OF  A' B ' A' F  ( 2) Mà OI = AB ; A’F = OF – OA’ OA’ = OA.OF = OA’(OA + OF) OA.OF d. f 8.12    4,8cm  OA  OF d  f 8  12 Vậy ảnh cách thấu kính phân kì một đoạn d’’= OA’ = 4,8cm Từ (1) => A' B '  OA'.AB d '.h 4,8.0,6    0,36cm OA d 8 Tiết 48: ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KÌ I. Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì. - Vật sáng đặt ở mọi vị trí trước thấu kính phân kì luôn cho ảnh ảo, cùng chiều, nhỏ hơn vật. II.Cách dựng ảnh . B . A F . A’a O III. Độ lớn của ảnh tạo bởi các thấu kính - Ảnhh của vật AB tạo bởi thấu kính hội tụ lớn hơn vật - Ảnh của vật AB tạo bởi thấu kính hội tụ nhỏ hơn vật IV. Vận dụng.   B’ F’ Xin chân thành cảm ơn quí thầy cô cùng tất cả các em