Tài liệu Bài giảng bài ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kỳ vật lý 9 (12)

Phòng GD&ĐT Vĩnh Linh Trường THCS TT Bến Quan TIẾT 49: ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KỲ     Nguồn sáng f f Giáo viên: Trần Quang Tuyến 1 KIỂM TRA BÀI CŨ Hình bên vẽ một TKPK, quang tâm O, trục chính , hai tiêu điểm F và F', các tia tới (1), (2). Hãy vẽ tia ló của các tia tới này. (1) S (2) 0 F’ F Trả lời +Tia ló của tia tới (1) kéo dài đi qua tiêu điểm F. + Tia ló của tia tới (2) qua quang tâm truyền thẳng không đổi hướng. 2 TIẾT 49: ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KỲ 3 ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KỲ I.Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kỳ C1 Làm TN chứng tỏ rằng không hứng được ảnh của vật trên màn với mọi vị trí. Bố trí TN như hình dưới Nguồn sáng 1. Vật ở xa thấu kính d> 2f f f Không hứng được ảnh trên màn. 4 ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KỲ I Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kỳ C1 Làm TN chứng tỏ rằng không hứng được ảnh của vật trên màn với mọi vị trí Bố trí TN như hình dưới Nguồn sáng 2. Vật ở gần thấu kính 2f>d>f f f Không hứng được ảnh trên màn. 5 ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KỲ I Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kỳ C1 Làm TN chứng tỏ rằng không hứng được ảnh của vật trên màn với mọi vị trí Bố trí TN như hình dưới Nguồn sáng 3. Vật ở gần thấu kính d< f f f Không hứng được ảnh trên màn. 6 TIẾT 47: ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KỲ I Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kỳ Nhắc lại C1: Làm TN chứng tỏ rằng không hứng được ảnh của vật trên màn với mọi vị trí. Trả lời: Qua 3 TN trên chứng tỏ rằng không hứng được ảnh của vật trên màn với mọi vị trí. 7 ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KỲ I Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kỳ C2 Làm thế nào để quan sát được ảnh của vật tạo bởi TKPK? Đó là ảnh thật hay ảnh ảo? Cùng chiều hay ngược chiều với vật. f f Nguồn sáng Vật ở xa thấu kính d> 2f 8 ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KỲ I Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kỳ C2 Làm thế nào để quan sát được ảnh của vật tạo bởi TKPK? Đó là ảnh thật hay ảnh ảo? Cùng chiều hay ngược chiều với vật. Nguồn sáng f f Vật ở gần thấu kính d> f 9 ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KỲ I Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kỳ C2 Làm thế nào để quan sát được ảnh của vật tạo bởi TKPK? Đó là ảnh thật hay ảnh ảo? Cùng chiều hay ngược chiều với vật. Nguồn sáng f Vật ở gần thấu kính d< f f Vậy ảnh của vật tạo bỞi thấu kính phân kỳ là ảnh ảo, cùng 10 chiều với vật. ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KỲ II .CÁCH DỰNG ẢNH. C3 Hãy nêu ra cách dựng ảnh của vật AB qua TKPK, biết AB vuông góc với trục chính, A nằm trên trục chính. Trả lời C3: + Dựng ảnh B’ của điểm B qua TK, ảnh này là điểm đồng quy khi kéo dài chùm tia ló. Từ B’ hạ vuông góc với trục chính, cắt trục chính tại A’. A’ là ảnh của điểm A. B B’ A F A’ F’ A’B’ là ảnh của AB tạo bởi TKPK 11 ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KỲ II CÁCH DỰNG ẢNH. Cho biết AB vuông góc với trục chính của TKPK có tiêu cự f = 12cm. Điểm A nằm trên trục chính và cách quang tâm 0 một khoảng 0A= 24cm. B + Hãy dựng ảnh A’B’ của vật AB tạo bởi TK đã cho. A C4 K I B’ 0 F A’ F’ + Dựa vào hình vẽ, hãy lập luận để chứng tỏ rằng ảnh + Khi tịnh tiến AB luôn vuông góc với trục này luôn nằm trong khoảng chính thì tại mọi vị trí, tia BI là không đổi. tiêu cự của thấu kính. Do đó BO luôn cắt IK kéo dài tại B’nằm trong đoạn FI. Chính vì vậy A’B’ luôn ở 12 Trả lời C4: + Cách dựng như C3 trong khoảng tiêu cự. ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KỲ II CÁCH DỰNG ẢNH. CHUYỂN ĐỘNG MINH HOẠ K B B’ I 0 A A’ F F’ + Khi tịnh tiến AB luôn vuông góc với trục chính thì tại mọi vị trí, tia BI là không đổi. Do đó BO luôn cắt IK kéo dài tại B’nằm trong đoạn FI. Chính vì vậy A’B’ luôn ở 13 trong khoảng tiêu cự. ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KỲ II . CÁCH DỰNG ẢNH. III . ĐỘ LỚN CỦA ẢNH TẠO BỞI CÁC THẤU KÍNH PHÂN KỲ C5: Đặt vật AB trước thấu kính có tiêu cự f=12cm. Vật AB cách thấu kính một khoảng d=8cm, A nằm trên trục chính. Hãy dựng ảnh A’B’ của AB. Dựa vào hình vẽ để nêu nhận xét về độ lớn của ảnh so với vật trong hai trường hợp: + Thấu kính là hội tụ. + Thấu kính là phân kỳ. Dựng ảnhTKHT B’ B I ẢNH A’B’> VẬT AB F A’ A B K B’ F I 0 A F’ 0 F’ A’ Vật AB>ảnh A’B’ 14 Dựng ảnh TKPK ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KỲ C7.1 AB = h = 6cm OA = d = 8cm OF=OF’= f = 12cm A’B’ = h’=? cm B’ B A’ AB OA 6 8    A' B' OA' A' B' OA' OIF ' aA ' B ' F ' OI OF ' Mà OI=AB=6 F ' A' Nên F A 0 K Từ (1) và (2) ta được: OAB aOA ' B ' A' B' F’ h Giải  I IV VẬN DỤNG 8 12   OA’ = 24 (1) OA' OA'12 Thay OA’ =24 vào (1) 6 12 (2) Ta tính được A’B’ =h’ = 18 cm  15 A' B' OA'12 ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KỲ IV VẬN DỤNG C7.2 AB = h = 6cm OA = d = 8cm OF=OF’= f = 12cm A’B’ = h’=? cm K B B’ F I 0 A F’ A’ Giải OAB aOA ' B ' Từ (1) và (2) ta được: AB OA 6 8 12    (1) 8   OA’ = 4,8 A' B' OA' A' B' OA' OA' 12  OA'  A’B’F  OIF Mà OI=AB=6 OF OI  A' B' FA' Nên Thay OA’ =4,8 vào (1) 6 12 (2) Ta tính được A’B’ =h’ = 3,6 cm  16 A' B' 12  OA' ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ III. VẬN DỤNG: C8. Trả lời câu hỏi nêu ra ở phần mở bài? Bạn Đông bị cận thị nặng. Nếu Đông bỏ kính ra, ta nhìn thấy mắt bạn to hơn khi nhìn mắt bạn đang đeo kính, vì kính của bạn là TKPK. Khi ta nhìn mắt bận qua TKPK, ta đã nhìn thấy ảnh ảo của mắt, nhỏ hơn mắt khi không đeo kính. 17 DẶN DÒ • Học kỹ bài và đọc phần có thể em chưa biết. • Làm bài tập 44 – 45. SBT trang 52-53 18 Dành cho thầy (cô) • HD sử dụng Slide 15: • • • • • B1. Kích chuột bình thường lần 1 xuất hiện III ĐỘ LỚN ... B2. Kích chuột bình thường lần 2 xuất hiện C5 B3. Chuyển sang kích chuột Dựng ảnhTKHT ẢNH A’B’> VẬT AB Kích đến khi xuất hiện B4 Kích chuột Dựng ảnh TKPK đến kết thúc. Vật AB>ảnh A’B’ Đây là điểm mạnh của “Trigger”( lặp đi lặp lại nhiều lần mà vẫn “thoáng” hình), củng cố được cách dựng trong bài này. 19 + Cám ơn sự quan tâm (tải về) và những ý kiến đóng góp đối với bài giảng của thầy (cô). + Thầy (cô) có ý kiến gì đóng góp có thể liên hệ Email: [email protected] Chúc các thầy (cô) mạnh khoẻ-trí tuệ-phát triển 20