Tài liệu ảnh hưởng của một số loại thức ăn lên sự sinh trưởng và tỉ lệ sống cá chép phụng giai đoạn 7 ngày tuổi

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÂY ĐÔ KHOA SINH HỌC ỨNG DỤNG TIỂU LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC CHUYÊN NGÀNH NUÔI TRỒNG THỦY SẢN MÃ SỐ: 304 ĐỀ TÀI ẢNH HƯỞNG CỦA MỘT SỐ LOẠI THỨC ĂN LÊN SỰ SINH TRƯỞNG VÀ TỈ LỆ SỐNG CÁ CHÉP PHỤNG GIAI ĐOẠN 7 NGÀY TUỔI SINH VIÊN THỰC HIỆN TRẦN VĂN TÈO MSSV:0680307 LỚP: NTTS K1 Cần Thơ, 06/2010 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÂY ĐÔ KHOA SINH HỌC ỨNG DỤNG TIỂU LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC CHUYÊN NGÀNH NUÔI TRỒNG THỦY SẢN MÃ SỐ: 304 ĐỀ TÀI ẢNH HƯỞNG CỦA MỘT SỐ LOẠI THỨC ĂN LÊN SỰ SINH TRƯỞNG VÀ TỈ LỆ SỐNG CÁ CHÉP PHỤNG GIAI ĐOẠN 7 NGÀY TUỔI CÁN BỘ HƯỚNG DẪN SINH VIÊN THỰC HIỆN TRẦN VĂN TÈO TS. BÙI MINH TÂM MSSV: 06803037 KS. NGUYỄN THÀNH TÂM Cần Thơ, 06/2010 LỚP: NTTS K1 LỜI CẢM TẠ Sau 2 tháng thực tập từ tháng 2 năm 2010 đến tháng 4 năm 2010 tại QL91B, khu vực 3, Phường An Khánh, Quận ninh kiều, TP Cần Thơ. Nhằm củng cố những kiến thức đã học kết hợp với những kiến thức và kinh nghiệm thực tế, nay em đã hoàn thành tốt nghiệp của mình. Em xin bài tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với Quý Thầy Cô của Khoa Sinh học ứng dụng Trường Đại Học Tây Đô đã dạy bảo, truyền đạt cho em những kiến thức quý báo trong 04 năm học vừa qua, làm hành trang để em buớc vào cuộc sống mai sau. Xin cảm ơn tất cả các bạn trong trại thực nghiệm QL91B đã tận tình chỉ dẫn, giúp đỡ và đóng góp ý kiến bổ ích để hoàn thành thực tập tốt nghiệp. Cuối cùng em xin chúc với Quý Thầy Cô của Khoa Sinh học ứng dụng Trường Đại Học Tây Đô vui, khỏe, công tác tốt và không ngừng con đường thăng tiến trên con đường sự nghiệp của mình. Với sự hiểu biết còn hạn hẹp và thu thập tài liệu còn hạn chế nên báo cáo tốt nghiệp không tránh khỏi những sai sót. Kính mong được sự đóng góp ý kiến của Quý Thầy Cô và các bạn. Em xin chân thành cảm ơn và ghi nhớ! TRẦN VĂN TÈO MỤC LỤC Trang MỤC LỤC................................................................................................................... i DANH SÁCH BẢNG................................................................................................ iii DANH SÁCH HÌNH................................................................................................. iv PHẦN I....................................................................................................................... 1 MỞ ĐẦU.................................................................................................................... 1 1.1 Giới thiệu..........................................................................................................1 1.2 Mục tiêu nghiên cứu......................................................................................... 2 1.3 Nội dung nghiên cứu.........................................................................................2 PHẦN II..................................................................................................................... 3 LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU.......................................................................................... 3 2.1 Đặc điểm sinh học của Chép phụng.................................................................. 3 2.1.1 Phân loại..................................................................................................... 3 2.1.2 Đặc điểm hình thái...................................................................................... 4 2.1.3 Phân bố....................................................................................................... 4 2.1.4 Sự thích nghi với môi trường sống...............................................................4 2.1.5 Đặc điểm dinh dưỡng.................................................................................. 4 2.1.6 Đặc điểm sinh trưởng.................................................................................. 4 2.1.7 Đặc điểm sinh sản........................................................................................4 2.2 Các loại thức ăn được sử dụng trong quá trình ương nuôi................................. 5 2.2.1 Trùn chỉ.......................................................................................................5 2.2.2 Tép.............................................................................................................. 6 2.2.3 Thức ăn viên................................................................................................6 2.3 Các loài cá thuộc Bộ và Họ cá chép.................................................................. 7 2.4 Chất lượng nước đặc biệt cho cá Chép phụng................................................... 7 2.4.1 Nhiệt độ.......................................................................................................7 2.4.2 pH............................................................................................................... 7 2.4.3 Ammonia, Nitrite và Nitrate........................................................................ 7 i 2.5 Thức ăn.............................................................................................................8 2.6 Sinh sản và ương nuôi.......................................................................................8 2.7 Tình hình sản xuất (nghiên cứu ) cá cảnh ở việt nam.........................................8 2.8 Tình hình nuôi cá Chép phụng ở Cần Thơ.........................................................9 PHẦN III.................................................................................................................. 10 VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU................................................. 10 3.1 Nội dung......................................................................................................... 10 3.2 Vật liệu nghiên cứu......................................................................................... 10 3.3 Phương pháp nghiên cứu.................................................................................10 3.4 Các chỉ tiêu môi trường...................................................................................13 3.5 Các chỉ tiêu tăng trưởng.................................................................................. 14 3.6 Phương pháp xử lý số liệu...............................................................................14 PHẦN IV.................................................................................................................. 15 KẾT QUẢ THẢO LUẬN........................................................................................ 15 4.1 Kết quả theo dõi các yếu tố môi trường...........................................................15 4.1.1 Nhiệt độ.....................................................................................................15 4.1.2 pH............................................................................................................. 15 4.2 Kết quả về sự tăng trưởng và tỷ lệ sống trong các nghiệm thức.......................16 4.2.1 Kết quả về sự tăng trưởng.......................................................................... 16 4.2.2 Kết quả và tỷ lệ sống................................................................................. 17 PHẦN V....................................................................................................................18 KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT......................................................................................18 5.1 Kết luận.......................................................................................................... 18 5.2 Đề xuất........................................................................................................... 18 TÀI LIỆU THAM KHẢO....................................................................................... 19 PHỤ LỤC................................................................................................................. 20 ii DANH SÁCH BẢNG Trang Bảng 4.1: Sự biến động nhiệt độ trong các thí nghiệm.................................................15 Bảng 4.2: Sự biến động pH trong thí nghiệm................................................................15 Bảng 4.4: Tỷ lệ sống của Chép phụng qua 3 nghiệm thức............................................16 Bảng 4.3: Tăng trưởng chiều dài trọng lượng của cá....................................................16 iii DANH SÁCH HÌNH Trang Hình 3.1: Thức ăn viên………………………………………………………………………11 Hình 3.2: Thức ăn trùn chỉ…………………………………………………………………...12 Hình 3.3: Thức ăn tép………………………………………………………………………..12 Hình 3.4: Hệ thống bể thí nghiệm……………………………………………………………12 Hình 3.5: Test pH (Việt Nam)..................................................................................................13 Hình 3.6: Test (Sera)…………………………………………………………………....13 NH3 Hình 4.1: Đồ thị biểu diễn tỷ lệ sống của cá Chép Phụng……………………………………17 iv PHẦN I MỞ ĐẦU 1.1 Giới thiệu Thú chơi cá cảnh đã có từ rất lâu đời. Người Trung Quốc từ đời nhà Chu là những người đầu tiên có ý niệm về việc nuôi cá với mục đích đơn thuần làm cảnh, nghĩa là việc nuôi cá cảnh được thực hiện từ khoảng 2.500 năm về trước. Từ những ao, hồ, sông, suối lớn, cá được đưa vào những lọ thủy tinh nhỏ, bình thủy tinh cho đến các bình chứa, hồ chứa và bể kính, càng ngày càng lớn và được trang trí đẹp hơn. Từ Trung Quốc, cá cảnh được truyền sang các nước Đông Nam Á và đến thế kỷ XVII nó được đưa sang Châu Âu, Châu Mỹ. Đầu tiên, nghề nuôi cá cảnh là thú vui của giới thượng lưu quyền quý, dần dần người lao động tìm thấy niềm vui thư giãn tinh thần sau những giờ lao động mệt nhọc. Bắt đầu từ con cá Diết và cá Chép, đây là những loài cá được nuôi lâu đời nhất, người ta đã lợi dụng sự đột biến về hình dạng, đẹp về màu sắc, có giá trị thẫm mỹ cao và được nhiều người ưa chuộng. Việt Nam là một quốc gia có khí hậu nhiệt đới rất thích hợp để phát triển về nghệ thuật và kỹ thuật nuôi cá cảnh. Do Việt Nam còn nghèo, có nhiều khó khăn về nguồn vốn và cơ sở vật chất nên các hình thức nuôi cá cảnh rất hạn hẹp. Hầu hết các loài cá cảnh được nuôi ở nước ta đều là cá nước ngọt dễ dàng hơn và ít tốn kém hơn nuôi cá nước mặn. Nghề nuôi cá cảnh ở nước ta chỉ được hình thành cách nay khoảng nửa thế kỷ. Trước 1950, tại Sài Gòn và các tỉnh lân cận, nghề nuôi cá cảnh tập trung đông đảo nhất ở các chợ Bến Thành, Tân Định, Phú Nhuận, Bà Chiểu. Ngày nay nhiều cửa hàng cá cảnh được bày bán khắp nơi nhất là các con đường lớn. Các gian hàng cá cảnh trình bày rất đơn sơ gồm một cái kệ nhỏ và các hàng lọ thủy tinh, lọ nhỏ đựng cá xiêm, cá phướng. Bên dưới đặt các thau đựng cá tàu, cá Chép Phụng, Chép Nhật Bản, cá Ông Tiên. Bên cạnh đó là các thau đựng thức ăn cho cá ăn như trùn chỉ, lăng quăng, trứng nước. Trước 1950, chưa thấy các bể nuôi cá cảnh mà chỉ thấy sau 1955, thời gian này người Việt Nam bắt đầu vào nghề kinh doanh cá cảnh. Việt Nam nằm ở khu vực Đông Nam Á, là một trong ba vùng nuôi cá cảnh nổi tiếng trên thế giới, sự di nhập của nhiều giống cá nước ngoài đẹp và quý hiếm đã đưa nghề cá cảnh nước ta trở thành nghề đặc trưng mấy chục năm qua. Ngày nay, do người chơi cá cảnh ngày càng gia tăng, dẫn đến nguồn giống giảm đi nghiêm trọng nên việc sản xuất nhân tạo là rất cần thiết. Nước ta nhập khẩu và đã cho sinh sản nhân tạo thành công nhiều loài cá như: cá Tàu, cá Chép Phụng, Chép Nhật Bản, cá Chép phụng (Chép vẩy rồng, Koi bướm, Chép Nhật đuôi bướm, Chép vẩy 1 dài)…nhằm đáp ứng đủ nhu cầu con giống cho người chơi cá cảnh. Qua đó việc tìm hiểu về kỹ thuật nuôi cũng góp phần quan trọng không kém nhằm tìm ra loại thức ăn thích hợp để cá sinh trưởng, phát triển tốt và có màu sắc đẹp. Với khí hậu nhiệt đới quanh năm ấm áp và chủng loại phong phú nên nghề nuôi cá cảnh nước ta sẽ mở ra một triển vọng to lớn. Trước mắt cung cấp cho thị trường trong nước và kế đến là hướng đến xuất khẩu. Trên thị trường cá cảnh rất đa dạng và phong phú về chủng loại và giá cả như họ cá Rồng giá rất cao, cá Dĩa thì vài trăm ngàn, cá La Hán và các loài cá Beo giá cả bất ổn định. Trong đó, cá Chép Phụng giá cả trung bình dễ dàng cho mọi tầng lớp nuôi, nhưng với người nuôi chưa nắm được đặc điểm về chủng loại này nên có một số hộ nuôi không đạt hiệu quả. Do đó, đề tài “Ảnh hưởng của một số loài thức ăn lên sự sinh trưởng và tỉ lệ sống cá Chép Phụng giai đoạn 7 ngày tuổi (Cyprinus carpio Linnaeus, 1758)” được tiến hành. 1.2 Mục tiêu nghiên cứu Tìm ra được loại thức ăn tốt nhất cho sự sinh trưởng và tỉ lệ sống của cá Chép Phụng ở giai đoạn từ 7 ngày tuổi đến một tháng tuổi. 1.3 Nội dung nghiên cứu So sánh ảnh hưởng của 3 loại thức ăn (trùn chỉ, thức ăn công nghiệp và tép) lên sự sinh trưởng và tỉ lệ sống của cá Chép Phụng. 2 PHẦN II LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU 2.1 Đặc điểm sinh học của Chép Phụng 2.1.1 Phân loại Theo Vũ Cẩm Lương (2008), cá Chép Phụng có vị trí phân loại như sau: Ngành: Chordata Lớp: Actinopterygii Bộ: Cypriniformes Họ: Cyprinidae Giống: Cyprinus Loài: Cyprinus carpio Linnaeus, 1758. Tên tiếng Việt: cá Chép Phụng, Koi Bướm, Chép Nhật đuôi Bướm, Chép vây dài, Chép vẩy Rồng. Tên tiếng Anh: Butterfly Koi, Longfin Koi, Dragon carp. Hình 2.1: Hình dạng bên ngoài của cá Chép Phụng 3 2.1.2 Đặc điểm hình thái Cá Chép Phụng dạng hình cá Chép với các đôi râu, miệng dài và các đôi vây dài. Mặc dù không công nhận là dạng cá Chép Phụng chuẩn (đây là sản phẩm lai tạo). Nhưng như cá Chép Phụng cũng đa dạng về màu sắc và kiểu vẩy (Vũ Cẩm Lương, 2008). 2.1.3 Phân bố Cá Chép Phụng phân bố rộng khắp các nước trên Thế Giới. Cá Chép Phụng sống ở nước ngọt và cũng sống ở nước lợ có nồng độ muối thấp, cá Chép Phụng chỉ điều chỉnh ở áp suất thẩm thấu trong thời gian ngắn khi di chuyển đến vùng nuớc lợ cao hơn 13%. Cá Chép Phụng có khả năng thích nghi cao. Chúng có thể sống bình thường ở nhiều loại hình thủy vực khác nhau: ruộng lúa, mương, vườn, sông, hồ… 2.1.4 Sự thích nghi với môi trường sống Cá Chép Phụng thuộc loài rộng nhiệt, chúng sống ở các lớp nước bên dưới các lớp nước đóng băng vào mùa đông ở Châu Âu, nhiệt độ cao vào mùa hè ở vùng nhiệt đới. Tuy nhiên, nhiệt độ thích hợp cho cá từ 20 - 28 oC, ở vùng nhiệt độ dưới 12 oC cá chậm lớn, ít ăn và dưới 5 oC cá ngừng bắt mồi. Độ pH thích hợp cho cá là từ 7 - 8, nhưng cá có thể sống được ở pH từ 6 – 8,5. Cá có thể sống được ở ao nước tĩnh có hàm lượng oxy thấp hay ở sông nơi có dòng nước chảy thường xuyên. NH3 < 1 ppm, độ trong 30 - 40 cm, cá Chép phụng phân bố cả 3 tầng nước ( Dương Nhựt Long, 2003). 2.1.5 Đặc điểm dinh dưỡng Cá Chép Phụng thuộc loại cá sống ở tầng đáy, thức ăn là các động vật đáy, mùn bã hữu cơ, ấu trùng, côn trùng, thủy sinh vật, và các loại mần non thực vật. Ngoài ra, trên thị trường còn có nhiều loại thức ăn viên dành cho cá Chép Phụng. Cá Chép Phụng thích di chuyển thành đàn, cá thích hợp với không gian rộng, nước chảy nhẹ hoặc yên tĩnh, đáy ao có mùn bã thực vật. (Vũ Cẩm Lương, 2008). 2.1.6 Đặc điểm sinh trưởng Cá có tốc độ sinh trưởng nhanh, sau 1 - 2 tháng ương cá đạt 3 - 4 cm, sau 6 - 8 tháng cá đạt 20 - 30 cm.(http://online.tdu.edu.vn) 2.1.7 Đặc điểm sinh sản Tuổi thành thục: cá Chép Phụng nuôi ở nước ta thành thục sinh dục sau 1 năm (nếu thức ăn đầy đủ cá thành thục sau 8 - 10 tháng ). Cá đẻ tự nhiên trong môi trường sống nếu có đủ các điều kiện sau: + Có cá đực và cá cái thành thục 4 + Có cây cỏ thủy sinh hay giá thể làm tổ Mỗi cá thể có thể đẻ nhiều lần trong năm, mùa sinh sản của cá Chép Phụng ở ĐBSCL tập trung vào các tháng đầu năm và giữa mùa mưa với nhiệt độ từ 25 - 29 oC. Tuy nhiên, cá Chép Phụng có thể sinh sản được quanh năm nếu có sự điều khiển của con người. Trứng cá Chép Phụng sau khi đẻ ra được cá đực thụ tinh và dính chặt vào giá thể trong nước. (Dương Nhựt Long, 2003). Cách phân biệt đực và cái ở cá Chép Phụng. + Cá cái lỗ sinh dục lồi . + Cá đực lỗ sinh dục lõm, vuốt nhẹ có sẹ trắng . 2.2 Các loại thức ăn được sử dụng trong quá trình ương nuôi Thức ăn là vật chất chứa đựng chất dinh dưỡng mà động vật có thể ăn, tiêu hóa và hấp thu được các chất dinh dưỡng đó để duy trì sự sống, xây dựng cấu trúc cơ thể (Trần Thị Thanh Hiền, 2004). Vì vậy nên phối hợp nhiều loại thức ăn để hỗ trợ và bổ sung cho nhau nhằm đáp ứng được nhu cầu dinh dưỡng cho đối tượng nuôi. Thức ăn được chia thành các nhóm sau: - Thức ăn giàu chất đạm (Protid). - Thức ăn giàu chất béo (Lipid). - Thức ăn giàu tinh bột (Glucid). - Thức ăn cung cấp chất khoáng và vitamin. Do đó, để đảm bảo nhu cầu dinh dưỡng cho đối tượng nuôi được phát triển tốt thì ta phải biết được hàm lượng, cũng như thành phần dinh dưỡng tồn tại trong thức ăn mà ta cho đối tượng nuôi ăn. 2.2.1 Trùn chỉ Ngành: Annalidae Lớp: Oligochaeta Bộ: Tubificidae Loài: Tubifex Trùn chỉ là động vật đáy thuộc nhóm giun ít tơ (Oligochaeta), sống ở nơi có dòng chảy, nhiều chất hữu cơ dơ bẩn. Thân có hình ống, màu đỏ, dài 1,5 - 3 cm, đường kính 0,1 - 0,3 mm. Trùn chỉ sống thành từng “nùi” tại những nơi ao tù nước đọng, có khi còn gặp chúng sống ở đáy sông, tìm ăn những chất hữu cơ thối rữa trong lớp bùn đất. 5 Thành phần dinh dưỡng của trùn chỉ được phân tích theo phần trăm khối lượng tươi là đạm 8,62%, béo 2%, vật chất khô 13,46%, năng lượng 0,5 - 0,7 Kcal. Nếu tính theo phần trăm trọng lượng khô thì có giá trị dinh dưỡng rất cao (protein 56,67%, glucid 10%, lipid 5%, tro 9,17%). Vì trùn chỉ sống ở môi trường đáy bùn dơ bẩn nên trước khi cho cá ăn ta cần phải làm sạch bằng cách xử lý trong dung dịch muối loãng (9 ppt). Tuy nhiên, cách làm này sẽ không hiệu quả nếu số lượng trùn quá lớn. Hơn nữa, do chúng tụ thành đám nên khó tách ra khỏi chất bẩn. Trùn chỉ có thể được làm sạch bằng cách giữ trong điều kiện nước chảy nhẹ liên tục. Khi cho cá ăn tùy thuộc vào đặc tính của cá, có thể cho xuống đáy bể hoặc tát đều trên mặt nước. Thức ăn là trùn chỉ nếu dư sẽ không làm dơ môi trường nuôi, chúng sẽ tập trung thành đám trên nền đáy và tiếp tục làm thức ăn cho cá. Trùn chỉ vẫn còn sống ngay cả khi nhiệt độ nước còn 21,5 oC nên chúng là thức ăn lý tưởng cho cá vào mùa đông. Có thể giữ trong điều kiện nước chảy nhẹ liên tục hoặc cho vào một vật chứa bằng phẳng để bảo quản sống trùn chỉ, cho một ít nước vào cho ngang với bề dày của trùn, để nơi mát, ngày thay nước 2 lần. 2.2.2 Tép Giá trị dinh dưỡng của tôm, tép khá cao. Trong các loài giáp xác, tôm đồng và tép gạo là 2 loại giáp xác rẽ tiền và có sản lượng cao ở ĐBSCL. Protid của tôm là loại protid quí, có đầy đủ các axit amin cần thiết cho cơ thể như: 8,5g lysin; 3,4g methionin; 1g tryptophan; 4,5g phenylalanin; 4,1g threonin; 5,1g valin; 8,5g leucin; 5,3g isoleucin; 9,4g arginin; 2,2g histidin (Nuyễn Thanh Hùng, 2008). 2.2.3 Thức ăn viên Thức ăn công nghiệp thường chứa đầy đủ các chất dinh dưỡng thiết yếu như: đạm, lipid, đường, vitamin và khoáng chất đáp ứng nhu cầu sinh trưởng tối ưu cho cá nuôi. Hầu hết các loại thức ăn chế biến hiện nay nông dân sử dụng đều thuộc loại thức ăn này. Hàm lượng protein thường chiếm 18 - 50%, chất béo 10 - 25%, đường 15 - 20%, tro nhỏ hơn 8,5%, độ ẩm nhỏ hơn 10 - 11% ngoài ra còn bổ sung thêm vitamin và khoáng chất. Cá nuôi trong điều kiện thâm canh mật độ cao đòi hỏi thức ăn có chất lượng tốt, đầy đủ dinh dưỡng nhằm đảm bảo sinh trưởng nhanh và khỏe mạnh. Thức ăn bổ sung cung cấp một phần dinh dưỡng cho cá, bù đắp sự thiếu hụt từ nguồn thức ăn tự nhiên (thực vật phù du, động vật phù du, động vật đáy, ấu trùng côn trùng, mùn bã hữu cơ…). Thức ăn bổ sung thông thường không chứa đầy đủ các chất dinh dưỡng theo nhu cầu của cá mà chỉ cung cấp những chất dinh dưỡng mà từ nguồn thức ăn tự nhiên cá nuôi thiếu hụt, thông thường là protein, chất béo và đường. 6 2.3 Các loài cá thuộc Bộ và Họ cá chép Cá Chép Koi cũng như cá Chép phụng và có tên khoa học là Cyprinus Carpio. Cá Chép phụng màu có nguồn gốc từ cá Chép phụng hoang dại. Ở Nhật Bản, cá Chép phụng hoang dại gọi là “Koi” và được dùng cho tất cả cá Chép Phụng hoang dại và cá Chép phụng màu. Hiện nay Nhật Bản có một từ đặc biệt để gọi cá hoang dại là “Magoi”. Chép màu và con lai Magoi gọi là Koi. Những con Chép Koi này được lai tạo để tạo nên những dạng màu sắc khác nhau gọi là “Nishi Kigoi”. Nhiều người Nhật Bản dùng từ Koi để chỉ cá Chép Phụng hoang dại. Tuy nhiên, từ Koi có nghĩa thứ hai. Koi được thế giới công nhận dùng để chỉ cá Chép Phụng màu, còn Nhật Bản gọi là “Nishi Kigoi”. Tất cả có hàng trăm vạn cá Koi có màu sắc khác nhau nhưng đều có tên khoa học là Cyprinus Carpio. Ghi nhận đầu tiên cá Chép Phụng xuất hiện ở Nhật Bản vào thời điểm mốc của công nguyên (Chúa giáng sinh) cách đây khoảng 2.000 năm. Không có ghi nhận từ đột biến về màu sắc từ cá Chép Phụng hoang dại ở Nhật Bản. Nhưng chắc chắn rằng chúng có nguồn gốc từ Trung Quốc (Bùi Minh Tâm và ctv, 2005). 2.4 Chất lượng nước đặc biệt cho cá Chép Phụng 2.4.1 Nhiệt độ Cá Koi là một loài cá có khả năng chịu nhiệt độ tốt nó có khả năng sống trong môi trường nhiệt độ 2 - 30 oC thích hợp < 26 oC. Ở Nhật Bản, mùa đông ngắn nên ít gặp khó khăn hơn là ở Châu Âu và Bắc Mỹ. Nhiệt độ không khí ảnh hưởng rất lớn đến nhiệt đô nước nhất là vào mùa đông. Mặc khác, hầu hết cá Chép Phụng được nuôi trong bể xi măng hay ao đất nên giữ nhiệt độ ao nuôi rất khó. Trong ao nuôi cần phải trang bị hệ thống nâng nhiệt cho ao nuôi cá. Một số nơi để chống lạnh, ao nuôi cần phải phủ bạc, phủ lục bình hay bèo. 2.4.2 pH Thang pH được chia từ 0 - 14. Nước trung bình có pH = 7. Nước mang tính axít có pH < 7 và mang tính kiềm pH > 7. Đối với ao nuôi cá Chép Phụng giá trị pH từ trung tính đến kiềm nhẹ (Bùi Minh Tâm và ctv, 2005). 2.4.3 Ammonia, Nitrite và Nitrate Nồng đô của ba chất này trong nước là chất chỉ thị chủ yếu của chất lượng nước. Ammonia là một chất khí độc đối với cá sinh ra từ sự phận hủy các vật chất hữu cơ. Nồng độ gây chết của Ammonia từ 0,2 - 0,5 mg/l, Nitrite 0,15 mg/l và Nitrate 500 mg/l. 7 2.5 Thức ăn Thức ăn của cá Koi phụ thuộc và các yếu tố khác nhau như đạm, tinh bột, chất béo, vitamine và khoáng.. Dạng thức ăn, chất lượng và kích cỡ thức ăn thay đổi tùy thuộc vào kích cỡ cá. Vấn đề lớn của thức ăn cho cá Chép Phụng là phụ thuộc vào ngũ cốc với các thành phần khác nhau được đưa vào để tạo màu cho cá và giúp cho cá tiêu hóa tốt. Chọn kích cỡ thức ăn cho cá phải nhỏ hơn kích cỡ của miệng. Hầu hết thức ăn cho cá Chép Phụng thuộc hai dạng là dạng nổi và dạng chìm. Chép Phụng là một loài cá ăn đáy nên tốt nhất thức ăn cho cá là dạng chìm. Tốt nhất nên cho cá ăn vừa đủ nghĩa là sau 5 phút cá sẽ ăn hết. Thường cho cá ăn khoảng 5% trọng lựng thân với kích cỡ 15 - 20 cm. Cá lớn hơn 15 cm thì cho ăn giảm lại khoảng 2% trọng lượng thân. Vào mùa đông nên cung cấp thêm mầm lúa mì để cung cấp năng lượng cho cá. Ngoài ra, mầm lúa mì còn là nguồn Vitamine E giúp cá thành thục sinh dục tốt. 2.6 Sinh sản và ương nuôi Cá Chép Phụng là giống như các loài cá Chép khác, là loài đẻ trứng dính vào giá thể. Trong tự nhiên, giá thể của chúng là thực vật thủy sinh, rong. Trong điều kiện nuôi ở các trại cá, rễ lục bình, rong đuôi chồn, các sợi bằng nhựa là những giá thể tốt. Tỷ lệ cá đực cái là 1:1 hay là 1,5:1. Có thể tạo mưa nhân tạo để kích thích cá đẻ, não thùy thể là kích dục tố để kích thích cá đẻ với liều lựơng là 5 - 6 mg/kg cá cái. Ngoài ra, có thể dùng Ovaprim với liều luợng 0,5 ml/kg. Sau khi cá đẻ xong thì tách cá bố mẹ ra khỏi trứng và ấp trứng. Bởi ấp trứng cần xử lý Methylene Blue 5 ppm. Ở nhiệt độ từ 26 - 28 oC sau 36 - 8 giờ thì trứng nở. Sau khoảng 3 ngày cá bắt đầu ăn thức ăn ngoài. Lúc này cho cá ăn Moina, luân trùng. Sau đó cho cá ăn thức ăn trùn chỉ (Bùi Minh Tâm, 2007). 2.7 Tình hình sản xuất (nghiên cứu ) cá cảnh ở việt nam Việt Nam nằm trong vùng có khí hậu nhiệt đới rất thuận lợi cho việc nuôi và phát triển cá cảnh. Với lợi thế nhiều sông ngòi, kênh, rạch, nơi đây cung cấp nguồn thức ăn dồi dào cho nghề nuôi và kinh doanh cá cảnh. Hình thành nghề nuôi từ trước những năm 1940, với bề dày lịch sử phát triển khá dày so với một số nước trong khu vực Đông Nam Á, với những điều kiện thuận lợi về mặt địa lý, khí hậu và bề dày phát triển như vậy, nghề nuôi cá cảnh của Việt Nam đã vượt xa hơn các nước trong cùng khu vực. Nhưng, nghề nuôi và kinh doanh cá cảnh đến thời điểm hiện nay vẫn còn hạn chế. Riêng về phần kỹ thuật nuôi, tuy nghệ nhân trong nghề khá nhiều, nhưng do đặ thù truyền nghề theo kiểu “cha truyền con nối )nên cho đến nay nghề nuôi vẩn còn những hạn chế rất lớc. Nhiều loại cá hiện nay, đươcj nhập về nuôi rất thành công, trong số đó có những loại chúng ta chủ động sinh sản, gây giống tại chổ, chủ động về thị trường. 8 Như vậy, những khó khăn được xem là những hạn chế rất lớn về mặt kỹ thuật đối với người nuôi cá cảnh hiện nay. Trước hết là nguồn nước, tuy cá cảnh có thể sống và phát triển trong nhiều nguồn nước khác nhau như nước sông, nước giếng, nước máy, nước mưa, nhưng hầu như chưa có mô hình nào quan tâm đến các yếu tố môi truờng của từng nguồn nước. Các thông số như độ phèn (pH), hàm lượng oxy (O2) độ cứng (CaCO3), độ kiềm (Alkalinity), hàm lượng các chất khí như Amoniac (NH3), SulfydeHydrogen (H2S), Nitrite (NO2), hệ đệm Bicarbonac (CO32-, HCO32-)…..và giải quyết theo chúng theo hướng chủ động. Nên trong quá trình nuôi, khi hệ đệm, độ cứng, độ kiềm bất ổn, hàm lượng Acid( H+) tăng cao, hoặc giảm thấp là cho độ pH cũng biến động lớn theo chiều tăng lên hoặc giảm xuống, gây sốc cho cá nuôi. Vấn đề thứ 2 đó là nguồn giống, hầu hết các loài cá cảnh hiện nay có mặt tại Việt Nam đều được lai tạo hạn hẹp ở nhà, phạm vi nhỏ, chưa được trao đổi qua lại, bị động trong việc cải thiện nguồn gốc và chất lượng giống. Vấn đề lai gần, tạp giao rất thường xảy ra, làm phát sinh hiện tượng cận huyết, dẫn đến thế hệ con bị dị hình, màu sắc xấu, tốn nhiều thức ăn nhưng chậm lớn kéo dài thời gian nuôi. Cá luôn có hiện tương phân đàn rất lớn, sức đề kháng kém, kiểu dáng mất dần vẻ đặc sắc. Mặc dù hiện tại, nghề nuôi và kinh doanh cá cảnh tại Thành Phố có những thận lợi về mặt chủ động các nguồn thức ăn, nhưng các mô hình nuôi cá cảnh hiện nay vẫn cho cá ăn theo kiểu ước chừng, chưa quan tâm đến chất lượng, thành phần, loại của thức ăn, chưa quan tâm đến các yếu tố như môi trường nước thời điểm cho ăn, tuổi cá, thời gian nuôi, thời tiết khí hậu, tình trạng và sức khỏe cá nuôi và đặc tính sinh học của từng loài cá. 2.8 Tình hình nuôi cá Chép Phụng ở Cần Thơ Cần Thơ là trung tâm của ĐBSCL, nơi có ngành thủy sản đứng đầu cả vùng, trong đó ngành cá cảnh không kém phần hấp dẫn. Hiện nay, có những cửa hàng bán cá cảnh với quy mô vừa và lớn như cửa hàng cá cảnh Tèo, cửa hàng cá cảnh 3 Thôm nhằm đáp ứng nhu cầu chơi cá cảnh ngày càng lớn của người dân. Từ người già đến trẻ em, từ người dân thành thị đến người dân nông thôn ai đều có thể nuôi cá cảnh được. Người lớn thì nuôi những loài cá cảnh đắc tiền như cá Rồng, cá La Hán, cá Dĩa, trẻ em thì thích chơi các loại cá như cá Lia Thia Xiêm, cá Bảy Màu, cá Kiếm để giải trí. 9 PHẦN III VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 3.1 Nội dung  Theo dõi tốc độ tăng trưởng và tỷ lệ sống của cá thông qua thí nghiệm cho cá ăn bằng những loại thức ăn khác nhau.  Theo dõi các yếu tố môi trường: nhiệt độ, pH, NH3. 3.2 Vật liệu nghiên cứu  Nguồn cá Chép Phụng bột do Khoa Thủy sản - Đại Học Cần Thơ cung cấp.  Thức ăn cho cá: trùn chỉ, trứng nước, tép.  Dụng cụ trong trại như thùng xốp, cân, máy sục khí.  Bộ test kiểm tra môi trường: pH, NH3, nhiệt kế.  Thuốc hóa chất sử dụng: muối ăn, tetracyline, thuốc tím.  Các dụng cụ cần thiết khác. 3.3 Phương pháp nghiên cứu Thí nghiệm được thực hiện trong hai tháng, cá bột được bố trí trong các thùng xốp với thể tích là 52 x 38 x 31 cm, mật độ ương 30 con/thùng với 3 lần lặp lại  Nghiệm thức 1: trùn chỉ  Nghiệm thức 2: thức ăn viên  Nghiệm thức 3: tép  Cho cá ăn ngày 2 lần, sáng (8 - 9h) và chiều (16 - 17h)  Thành phần dinh dưỡng của thức ăn viên  Hàm lượng đạm 38%  Chất béo 5%  Chất tro 10%  Chất sơ 14%  Độ ẩm 10 -11% và các thành phần khác  Các chất cần thiết khác để cộng lại đủ 100%  Giá trị dinh dưỡng 100g tôm đồng (tôm thịt) tươi: 10  Nước 76,9g  Protid 18,4g  Lipid 1,8g  Canxi 1.120 mg  Phospho 150 mg (http://www.kienthucphothong.com)  Cách cho ăn  Trùn chỉ và tép phải tươi sống, thức ăn viên không được ẩm ướt hoặc mốc.  Trùn chỉ rửa muối sau đó phải rửa lại bằng nước sạch nhiều lần.  Tép lột vỏ ngâm nước muối sau đó rửa lại bằng nước sạch. Tép băm nhỏ để vừa kích cỡ miệng cá.  Tùy theo từng giai đoạn của cá mà cho từng loại thức ăn phù hợp với cỡ miệng cá. Hình 3.1: Thức ăn viên 11 Hình 3.2: Thức ăn trùn chỉ Hình 3.3: Thức ăn tép Hình 3.4: Hệ thống bể thí nghiệm 12 Hình 3.5: Test pH (Việt Nam) Hình 3.6: Test NH3 (Sera) 3.4 Các chỉ tiêu môi trường Môi trường + Nhiệt độ đo bằng nhiệt kế ngày 2 lần: 7h sáng và 14h chiều + pH sử dụng bộ test đo Việt Nam, 3 ngày đo 2 lần sáng 8h và 14h chiều 13