Tài liệu Triệu chứng học x quang xương khớp

TRIỆU CHỨNG HỌC XQ XƢƠNG KHỚP 1 Định hƣớng CĐHA 2013 MỤC TIÊU 1. 2. 3. 4. 5. Nắm đƣợc vai trò của các kỹ thuật hình ảnh chẩn đoán bệnh xƣơng khớp Nắm đƣợc giải phẫu XQ xƣơng bình thƣờng Nắm đƣợc các dấu hiệu tổn thƣơng cơ bản của X quang xƣơng Mô tả đƣợc phim X quang gãy xƣơng, u xƣơng, viêm xƣơng Nhận diện đƣợc một số bệnh lý XQ khớp 2 NỘI DUNG 1. 2. 3. 4. 5. 6. Các kỹ thuật hình ảnh trong chẩn đoán bệnh xƣơng khớp Giải phẫu và triệu chứng học XQ xƣơng Mô tả, phân biệt u xƣơng lành / ác trên XQ Mô tả hình ảnh viêm xƣơng tủy xƣơng / XQ Mô tả gãy xƣơng trên phim XQ Hình ảnh một số bệnh lý trên phim XQ khớp 3 CÁC KỸ THUẬT HÌNH ẢNH TRONG CHẨN ĐOÁN BỆNH XƢƠNG KHỚP 4 CÁC PHƢƠNG TIỆN CHẨN ĐOÁN 1) 2) 3) 4) 5) X quang thƣờng quy Cắt lớp điện toán (CT scan) Siêu âm Cộng hƣởng từ (MRI) Xạ hình xƣơng (SPECT) 5 1. X QUANG THƢỜNG QUY Đơn giản, cơ bản, phổ biến nhất  Đánh giá gãy xương, u xương, viêm xương khớp  quan trọng để ∆ & θ.  Nhƣợc điểm: + Chỉ PB 4 đậm độ cơ bản: khí, mỡ, nƣớc, xƣơng + Chỉ cho hình chiếu trên 2 mặt + Hạn chế đánh giá mô mềm, các tổn thƣơng nhỏ và nằm sâu  6 2. CT SCAN Đánh giá gãy xương phức tạp & u xương tốt hơn XQ (sự xâm lấn của xƣơng, màng xƣơng và tổn thƣơng mô mềm)  Phân biệt gần 4000 đậm độ xám (Hounsfield), mô tả chi tiết về hình thái, đo tỉ trọng xƣơng  Khảo sát nhiều mặt cắt, tái tạo ảnh 3 chiều  7 XQ: Không rõ tổn thƣơng CT Scan: Gãy xƣơng cùng CT mâm chày lún, cấp kênh mặt khớp nhiều XQ mặt khớp ít cấp kênh 8 CT 3. SIÊU ÂM Dùng khảo sát mô mềm, màng xương và các tổn thương bề mặt nhƣ rách gân, tụ máu, tràn dịch khớp, …  Đánh giá phân bố mạch máu, tƣới máu mô  Nhƣợc điểm: khó đánh giá mô xƣơng  9 Nang hoạt dịch cổ tay Rách gân chóp xoay Rách bán phần gân gót 10 4. CỘNG HƢỞNG TỪ - MRI Đánh giá tốt các tổn thƣơng:  Rách gân cơ, dây chằng, sụn chêm, sụn khớp, mô mềm của các khớp  TVĐĐ cột sống (chèn ép thần kinh, tủy sống…)  Chẩn đoán sớm khối u qua sự thay đổi tín hiệu của tủy xƣơng  Khảo sát mức độ, sự lan rộng của u/viêm xƣơng qua sự xâm lấn các cấu trúc xung quanh 11 Rách bán phần gân cơ chóp xoay Rách dây chằng thuyền – nguyệt 12 DCCT bình thƣờng U xƣơng tạo xƣơng Viêm cơ - xƣơng Đứt DCCT Thoát vị đĩa đệm 13 5. XẠ HÌNH XƢƠNG Tiêm ĐVPX vào tĩnh mạch. Máy sẽ ghi mức độ tập trung ĐVPX trên xƣơng toàn cơ thể  Độ nhạy cao trong phát hiện tổn thƣơng nhƣng độ đặc hiệu thấp  Vùng tăng ngấm thuốc có thể do u, viêm, gãy xƣơng.  Vùng ít ngấm thuốc do nang xƣơng, nhồi máu xƣơng.  Bƣớu dạng xƣơng 14 TÓM TẮT     U xƣơng, chấn thƣơng  X quang + CT scan Gân, cơ, mô mềm  Siêu âm Gân, cơ, mô mềm, sụn, dây chằng, đĩa đệm, tủy sống, u/viêm xƣơng  MRI Di căn đa ổ  Xạ hình xƣơng 15 GIẢI PHẪU X QUANG XƢƠNG 16 CẤU TRÚC GIẢI PHẪU XƢƠNG Cấu tạo mô xƣơng gồm: Chất căn bản Mucopolysaccharit  Tế bào: cốt bào, tạo cốt bào, hủy cốt bào  Sợi keo collagen  Chất khoáng: Ca, P, Mg,…  Canxi là thành phần quan trọng để tạo đậm độ xƣơng trên X quang 17 Các loại xƣơng: chia 2 nhóm:  Xương dài: gồm đầu xƣơng; cổ xƣơng (vùng chuyển tiếp) và thân xƣơng  Xương dẹt, xương ngắn: xƣơng xốp ở giữa với vỏ xƣơng mỏng bao quanh 18 Cấu trúc xƣơng dài:  Sụn khớp  Chỏm (đầu) xƣơng  Sụn tiếp hợp (cổ)  Hành xƣơng  Thân xƣơng (vỏ, khoang tủy)  Màng xƣơng 19 Sự phát triển của xƣơng:  Tạo xƣơng trong sụn ở sụn tiếp hợp  phát triển xƣơng theo chiều dài  Tạo xƣơng trực tiếp từ màng ngoài xương  phát triển xƣơng theo đƣờng kính ngang Lƣu ý  Trẻ < 18 tháng tuổi có các nhánh động mạch ở hành xƣơng chạy xuyên qua sụn tiếp hợp tới đầu xƣơng Viêm nhiễm hành xương có thể lan rộng lên đầu xương qua các mạch 20