PhÇn Më ®Çu
Thùc tiÓn vµ lý luËn d¹y häc ®· kh¼ng ®Þnh kh«ng cã ph¬ng ph¸p d¹y häc
nµo lµ v¹n n¨ng, hiÖn ®¹i nhÊt, tuy vËy sù kÕt hîp nhuÇn nhuyÓn s¸ng t¹o gi÷a
PPDH truyÒn thèng víi nh÷ng yÕu tè míi cña PPDH hiÖn t¹i lµ viÖc lµm h÷u Ých,
thêng nhËt, cã t¸c dông thiÕt thùc trong viÖc n©ng cao chÊt lîng d¹y häc.
Víi c¸ch nh×n khoa häc, biÖn chøng vÒ ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc, tõ thùc
tiÓn d¹y häc ë trêng TiÓu häc t«i ®· suy nghÜ, t×m tßi vµ tr¶i nghiÖm viÖc c¶i tiÕn
PPDH nãi chung vµ m«n TiÕng viÖt líp 4 nãi riªng, nh»m g©y høng thó häc tËp,
t¹o niÒm tin b»ng viÖc rÌn luyÖn theo t¸c t duy, h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ë häc
sinh c¸c kü n¨ng sö dông TiÕng ViÖt, nghe nãi, ®äc, viÕt.
Ph©n m«n TËp ®äc cã vÞ trÝ ®Æc biÖt trong ch¬ng tr×nh TiÓu häc. Nã h×nh
thµnh vµ ph¸t triÓn cho häc sinh kü n¨ng ®äc, mét kü n¨ng quan träng cña häc
sinh TiÓu häc. Cã ®äc ®îc th× míi hiÓu ®îc néi dung, ®äc lµ chiÕc cÇu nèi cña
mäi tri thøc, cña mçi m«n häc, tõ ®ã v¨n hãa ®äc cña häc sinh ®îc ph¸t triÓn
trong qu¸ tr×nh häc vÊn phæ th«ng.
ChÝnh v× vËy d¹y cho häc sinh biÕt ®äc, ®äc ®óng, ®äc hiÓu vµ ®äc diÔn c¶m
lµ mét viÖc lµm cÇn thiÕt vµ cã ý nghÜa rÊt quan träng.
Trong thùc tÕ hiÖn nay, ë trêng TiÓu häc viÖc d¹y ®äc, bªn c¹nh nh÷ng
thµnh c«ng cßn nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh. Häc sinh cña chóng ta cha ®äc ®îc
nh mong muèn, kÕt qu¶ ®äc cña c¸c em cha ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña viÖc
h×nh thµnh kû n¨ng ®äc. C¸c giê TËp ®äc th× hÇu nh häc sinh chØ míi biÕt ®äc
®óng, ®äc tr¬n, sè lîng häc sinh biÕt ®äc diÔn c¶m tèt cßn h÷u h¹n. Gi¸o viªn
TiÓu häc cßn lóng tóng khi d¹y TËp ®äc ®ång thêi nh÷ng ph¬ng ph¸p cô thÓ
híng dÉn rÌn ®äc diÔn c¶m cho häc sinh TiÓu häc còng rÊt Ýt ®îc quan t©m.
Do ®ã, nh÷ng mong muèn lµm thÕ nµo ®Ó chÊt lîng ®äc ®óng, ®äc diÔn c¶m
cña häc sinh líp 4 ngµy cµng n©ng cao, bøc thóc cña b¶n th©n vÒ yªu cÇu n©ng
cao chÊt lîng gi¸o dôc, t«i ®· chän kinh nghiÖm nhá cña m×nh vÒ ®Ò tµi “N©ng
cao hiÖu qu¶ d¹y ®äc diÔn c¶m cho häc sinh líp 4” ë trêng TiÓu häc.
PhÇn Néi dung
A. C¬ së khoa häc:
Häc sinh TiÓu häc kh¶ n¨ng nhËn thøc, t duy, tëng tîng, t×nh c¶m, trÝ nhí
vµ nh©n c¸ch häc sinh ®ang ®îc h×nh thµnh, tiÒm tµng kh¶ n¨ng ph¸t triÓn. Häc
sinh TiÓu häc hån nhiªn, ng©y th¬, trong s¸ng, hiÕu ®éng, tß mß, thÝch ho¹t ®éng,
kh¸m ph¸ thêng ®éc lËp, tù lùc lµm viÖc theo së thÝch cña m×nh.
ThÇy c« lµ h×nh tîng mÉu mùc nhÊt, mäi ®iÒu trÎ ®Òu nghe theo, sù ph¸t
triÓn nh©n c¸ch cña häc sinh TiÓu häc phô thuéc phÇn lín vµo qu¸ tr×nh d¹y häc
vµ gi¸o dôc cña thÇy c« gi¸o trong nhµ trêng.
D¹y TËp ®äc cho häc sinh TiÓu häc bíc ®Çu em ®Õn sù vËn ®éng khoa häc
cho n·o bé vµ c¸c c¬ quan ph¸t ©m, ng«n ng÷, ®ªm ®Õn nh÷ng tinh hoa v¨n ho¸,
v¨n häc nghÖ thuËt trong t©m hån trÎ, rÌn kü n¨ng ®äc, hiÓu, c¶m thu v¨n häc, rÌn
luyÖn t×nh c¶m ®¹o ®øc, ý chÝ, ý thøc, hµnh ®éng ®óng cho trÎ, ph¸t triÓn kh¶ n¨ng
häc tËp c¸c m«n kh¸c, lµ ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn toµn diÖn cho häc sinh TiÓu häc.
Nh©n c¸ch häc sinh ph¸t triÓn ®óng ®¾n hay lÖch l¹c phô thuéc nhiÒu vµo qu¸
tr×nh gi¸o dôc cña ngêi thÇy mµ trong ®ã mµ ph¬ng tiÖn lµ nghe, nãi, ®äc, viÕt.
D¹y TËp ®äc ®Æc biÖt lµ d¹y ®äc diÔn c¶m cho häc sinh TiÓu häc ®ßi hái ngêi
thÇy ph¶i cã ph¬ng ph¸p d¹y häc phï hîp víi ®Æc ®iÓm t©m sinh lý cña häc sinh
TiÓu häc, phï hîp víi sù ph¸t triÓn tiÕn bé cña khoa häc, x· héi, ®¸p øng nhu cÇu
ham hiÓu biÕt cña häc sinh TiÓu häc vµ t¨ng cêng gi¸o dôc ®¹o ®øc, nh©n c¸ch
cho trÎ.
Ng«n ng÷ häc ®· chi râ nh÷ng néi dung cô thÓ vÒ c¸c vÊn ®Ò cña ng«n ng÷
ch÷ viÕt, chÝnh ©m, chÝnh t¶, nghÜa cña tõ, c©u, ®o¹n, v¨n b¶n, ng÷ ®iÖu, nhÞp ®iÖu,
t×nh c¶m ng«n ng÷. §ã lµ nh÷ng vÊn ®Ò g¾n bã víi viÖc d¹y vµ häc TËp ®äc cña
thÇy vµ trß bËc TiÓu häc.
D¹y TËp ®äc cho häc sinh TiÓu häc lµ d¹y cho häc sinh biÕt ®äc ®óng tiÕng,
tõ, c©u, ch÷, hiÓu néi dung rßi ®äc ®óng ng÷ ®iÖu, nhÞp ®iÖu, diÔn c¶m, c¶m nhËn
®îc ý nghÜa t×nh c¶m, cã c¶m xóc, biÕt t duy, tëng tîng, h×nh thµnh ý thøc tèt
®Ñp trong t©m hån vµ cã hµnh ®éng ®Ñp, nghÜa lµ häc sinh biÕt chuÈn ng«n ng÷ vµ
hiÓu biÕt c¶m thô v¨n häc. §©y lµ mét nghÖ thuËt, nghÖ thuËt trong lao ®éng d¹y
häc s¸ng t¹o cña ngêi thÇy TiÓu häc. D¹y TËp ®äc sÏ cµng tinh tÕ, cµng s¸ng t¹o,
cµng hiÖu qu¶ khi ta nghiªn cøu vËn dông tèt nh÷ng thµnh tùu cña ng«n ng÷ v¨n
häc.
TËp ®äc lµ mét ph©n m«n thùc hµnh. NhiÖm vô quan träng cña nã lµ h×nh
thµnh n¨ng lùc ®äc cho häc sinh. N¨ng lùc ®ã thÓ hiÖn ë 4 yªu cÇu: §äc ®óng, ®äc
nhanh, ®äc cã ý thøc (®äc hiÓu) vµ ®äc hay (®äc diÔn c¶m). CÇn ph¶i hiÓu kü n¨ng
®äc cã nhiÒu møc ®é, nhiÒu tÇng bËc kh¸c nhau.
§Çu tiªn lµ gi¶i m· ch÷ - ©m mét c¸ch s¬ bé, tiÕp theo ®äc lµ ph¶i hiÓu ®îc
nghÜa cña tõ, t×m ®îc c¸c tõ, c©u “ch×a kho¸” (chèt, träng yÕu) trong bµi, biÕt
tãm t¾t néi dung cña ®o¹n. Víi nh÷ng bµi v¨n biÕt ph¸t hiÖn ra yÕu tè “v¨n” vµ
®¸nh gi¸ ®îc gi¸ trÞ cña chóng trong viÖc biÓu ®¹t néi dung. Nh vËy, biÕt ®äc
®ång nghÜa víi kü n¨ng lµm viÖc víi v¨n b¶n, chiÕm lÜnh ®îc v¨n b¶n ë c¸c cÊp
®é kh¸c nhau.
B. c¬ së thùc tiÓn
Qua thùc tÕ gi¶ng d¹y vµ nghiªn cøu kh¶o s¸t chÊt lîng ph©n m«n TËp ®äc
cña häc sinh líp 4 b¶n th©n t«i nhËn thÊy: mét sè häc sinh míi chØ ë møc ®é ®äc
®óng, ®äc tr¬n. Cã em ch¼ng cÇn quan t©m m×nh cã ®äc diÔn c¶m bµi th¬, bµi v¨n
®ã kh«ng mµ chØ ®äc to, ®äc nhanh lµ ®îc.
Qua t×m hiÓu t«i rót ra ®îc mét sè nguyªn nh©n sau:
- Do c¸ch ph¸t ©m theo ph¬ng ng÷, thêng ph¸t ©m lÖch chuÈn viÕt, cô thÓ
c¸c em thêng m¾c lçi sau:
+ C¸c lçi phô ©m ®Çu: s/x, vÇn an/¨n;©n/anh ; sa/ xa; l¨n /lan, s©n / sanh.
+ Do c¸c em cha n¾m v÷ng c¸ch ng¾t h¬i, nghØ h¬i, ng÷ ®iÖu, cha biÕt
nhÊn giäng, lªn giäng h¹ giäng nh÷ng tõ cÇn thiÕt.
+ Do c¸c em lêi ®äc s¸ch kh«ng chÞu khã rÌn ®äc.
Nªn ngay tõ ®Çu n¨m häc, trong ph¹m vi nghiªn cøu, t«i ®· thèng kª chÊt
lîng ®äc cña häc sinh líp 4 nh sau:
B¶ng 1: ChÊt lîng kh¶o s¸t ph©n m«n TËp ®äc líp 4 ®Çu n¨m:
Khèi
Tæng
líp
Sè em ®äc
Sè em ®äc
Sè em ®äc
cha ®¹t yªu
®¹t trung
®óng, râ
cÇu
b×nh
rµng
sè
Sè em ®äc
diÔn c¶m tèt
HS
4
30
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
2
6,6
10
33
10
33
8
27,4
Qua viÖc ®iÒu tra trªn cho thÊy tû lÖ häc sinh ®äc cha ®¹t yªu cÇu vµ häc
sinh ®äc trung b×nh cßn nhiÒu, tû lÖ häc sinh ®äc diÔn c¶m kh¸ giái cha cao.
C. c¸c biÖn ph¸p:
1. Híng dÉn häc sinh luyÖn ®äc ®óng:
Nh chóng ta ®· biÕt ®äc diÔn c¶m chØ thùc hiÖn ®îc trªn c¬ së häc sinh ®·
®äc ®óng vµ ®äc lu lo¸t. §äc ®óng kh«ng ®äc thõ, kh«ng sãt tiÕng. §äc ®óng
ph¶i thÓ hiÖn ®îc hÖ thèng ng«n ng÷ ©m chuÈn, tøc lµ ®äc ®óng chÝnh ©m. Bëi
vËy viÖc rÌn cho häc sinh luyÖn ®äc ®óng lµ kh©u ®Çu tiªn cña viÖc rÌn ®äc diÔn
c¶m vµ ®· thùc hiÖn ë c¸c líp 1, 2, 3. §èi víi häc sinh líp 4 th× viÖc luyÖn ®äc
®óng ®îc rÌn luyÖn nh sau:
a) LuyÖn ®äc ®óng:
- Tríc khi tiÕn hµnh luyÖn ®äc, chia v¨n b¶n thµnh c¸c ®o¹n ®äc (®¬n vÞ
chia t¹m thêi, khong ph¶i bao giê còng ®ång nhÊt víi c¸ch chia ®o¹n theo bè côc
cña v¨n b¶n) mµ gi¸o viªn c¨n cø vµo tr×nh ®é ®äc cña häc sinh trong líp ®Ó chia
v¨n b¶n thµnh c¸c ®o¹n, sao cho c¸c ®o¹n kh«ng qu¸ dµi hoÆc qu¸ chªnh lÖch
nhau vÒ ch÷ sè, c¸ch ng¾t ®o¹n kh«ng qu¸ chi li, g©y khã kh¨n cho häc sinh ®äc
theo dâi vµ ®äc næi tiÕng.
- Dùa vµo sè ®o¹n, gi¸o viªn chØ ®Þnh tríc sè häc sinh tham gia ®äc nèi tiÕp
ë mçi vßng ®äc. Häc sinh cã thÓ ®øng hoÆc ngåi t¹i chæ víi t©m thÕ s½n sµng ®äc
næi tiÕp.
- §Ó cñng cè kü n¨ng ®äc tr¬n ®· ®îc rÌn ë c¸c líp díi, gi¸o viªn nªn
híng dÉn häc sinh ®äc nèi tiÕp qua 3 vßng.
+ Vßng 1: Qua nh÷ng häc sinh ®äc nèi tiÕp, gi¸o viªn nghe vµ ph¸t hiÖn
nh÷ng h¹n chÕ vÒ c¸ch ph¸t ©m, ng¾t nghØ, ng÷ ®iÖu c©u, tõ ®ã cã biÖn ph¸p
híng dÉn ®èi víi c¸ nh©n hoÆc nh¾c nhë chung ®èi víi c¶ líp ®Ó häc sinh ®¹t yªu
cÇu ®äc ®øng vµ ®äc rµnh m¹ch.
+ Vßng 2: Häc sinh ®äc nèi tiÕp, kÕt hîp n¾m nghÜa cña tõ ®îc chó gi¶i
trong SGK, nã cã t¸c dông gãp phÇn n©ng cao kû n¨ng ®äc hiÓu (viÖc tiÒm hiÓu
nghÜa tõ cã thÓ xen kÏ trong qu¸ tr×nh ®äc nèi tiÕp hoÆc sau khi ®äc hÕt bµi). NÕu
häc sinh ®äc sai, gi¸o viªn vÉn tiÕp tôc híng dÉn, söa ch÷a.
+ Vßng 3: Häc sinh ®äc nèi tiÕp ®Ó gi¸o viªn ®¸nh gi¸ sù tiÕn bé, tiÕp híng
dÉn hoÆc nh¾c nhë.
ViÖc luyÖn ®äc tõng ®o¹n nèi tiÕp t¹o ®iÒu kiÖn cho nhiÒu häc sinh ®îc thùc
hµnh ®äc. Qua thùc hµnh mµ häc sinh ®îc gi¸o viªn chØ dÉn, uèn n¾n hay ®éng
viªn, khÝch lÖ ®Ó ®¹t ®îc v÷ng ch¾c kü n¨ng ®äc, chuÈn bÞ luyÖn tËp kü n¨ng
míi: ®äc diÔn c¶m.
b) LuyÖn ®äc hay (®äc diÔn c¶m):
- §èi víi lo¹i h×nh v¨n b¶n nghÖ thuËt: Gi¸o viªn híng dÉn häc sinh ®äc
diÔn c¶m th«ng qua viÖc dÉn d¾t, gîi më gióp häc sinh hiÓu biÕt thÓ hiÖn t×nh
c¶m, th¸i ®é qua giäng ®äc phï hîp víi sù viÖc, h×nh ¶nh c¶m xóc, tÝnh c¸ch nh©n
vËt trong bµi... (bíc ®Çu biÕt lµm chñ ®îc giäng ®äc vÒ ng÷ ®iÖu, vÒ tèc ®é,
trêng ®é vµ ©m s¾c, diÔn t¶ ®óng néi dung). Tuy nhiªn, häc sinh ®äc diÔn c¶m
nh thÕ nµo cßn phô thuéc vµo sù c¶m nhËn riªng cña tõng em, gi¸o viªn kh«ng
nªn ¸p ®Æt häc sinh mét c¸ch theo khu«n mÉu.
- §èi víi lo¹i h×nh v¨n b¶n phi nghÖ thuËt: Gi¸o viªn híng dÉn häc sinh x¸c
®Þnh ng÷ ®iÖu ®äc sao cho phï hîp víi môc ®Ých th«ng b¸o (lµm râ nh÷ng th«ng
tin c¬ b¶n, gióp ngêi nghe tiÕp nhËn ®îc nh÷ng vÉn ®Ò quan träng hay næi bËt
trong v¨n b¶n) kh¾c phôc nh÷ng c¸ch ®äc thiªn vÒ h×nh thøc “diÔn c¶m” cña häc
sinh TiÓu häc.
c) C¸c h×nh thøc luyÖn ®äc:
§Ó híng dÉn häc sinh luyÖn ®äc thµnh tiÕng, gi¸o viªn cã thÓ tæ chøc cho
häc sinh ho¹t ®éng theo c¸c h×nh thøc sau:
- §äc c¸ nh©n (®äc riªng lÎ hoÆc nèi tiÕp tõng ®o¹n, ®äc tríc líp hoÆc ®äc
theo cÆp, theo nhãm).
- §äc ®ång thanh (theo nhãm hoÆc tæ, líp) khi cÇn.
- §äc theo ph©n vai (nhiÒu häc sinh hîp t¸c ®äc theo l¬i nh©n vËt m×nh ®ãng
vai, tham gia c¸c trß ch¬i luyÖn ®äc).
2. Khai th¸c giäng ®äc cña häc sinh th«ng qua viÖc t×m hiÓu néi dung
bµi:
- Híng dÉn häc sinh t×m hiÓu bµi nh»m trao ®æi kû n¨ng ®äc - hiÓu, gãp
phÇn n©ng cao n¨ng lùc c¶m thô v¨n häc vµ t¹o c¬ së cho luyÖn ®äc diÔn c¶m.
N¾m ®îc néi dung chÝnh cña bµi sÏ gióp c¸c em x¸c ®Þnh giäng ®äc chung
cña ®o¹n, cña bµi. VÞ dô: Bµi ®äc víi giäng nhÑ nhµng, tha thiÕt, vui t¬i, m¹nh
mÏ...
- Gi¸o viªn nªn ®Æt c©u hái ®Ó ®Þnh híng cho häc sinh ®äc thÇm (®o¹n, bµi)
vµ tr¶ lêi ®óng néi dung. Cã thÓ kÕt hîp cho häc sinh ®äc thµnh tiÕng, nh÷ng häc
sinh kh¸c ®äc thÇm th¶o luËn vÊn ®Ò do gi¸o viªn ®a ra. VÝ dô: Gi¸o viªn yªu cÇu
häc sinh ®äc thÇm khá th¬ 3 trong bµi: “MÑ èm” (líp 4) ®Ó tr¶ lêi c©u hái: Sù
quan t©m ch¨m sãc cña lµng xãm ®èi víi mÑ cña b¹n nhá ®îc thÓ hiÖn qua
nh÷ng c©u th¬ nµo?
- Tuú theo tr×nh ®é häc sinh trong líp, gi¸o viªn cã thÓ ®a ra nguyªn v¨n
c©u hái, bµi tËp trong SGK chia t¸ch c©u hái thµnh c¸c ý nhá ®Ó häc sinh dÔ thùc
hiÖn hoÆc bæ sung c©u hái phô cã t¸c dông dÉn d¾t häc sinh tr¶ lêi c©u hái.
VÝ dô: C©u hái 1 trong bµi “Tre ViÖt Nam” (líp 4) nªn t¸ch thµnh 3 ý nhá ®Ó
häc sinh dÔ tr¶ líi.
+ Nh÷ng h×nh ¶nh nµo cña tre gîi lªn phÈm chÊt cÇn cï cña ngêi ViÖt Nam?
+ Nh÷ng h×nh ¶nh nµo gîi lªn phÈm chÊt ®oµn kÕt cña ngêi ViÖt Nam?
+ Nh÷ng h×nh ¶nh nµo gîi lªn phÈm chÊt ngay th¼ng cña ngêi ViÖt Nam?
- B»ng nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau (lµm viÖc c¸ nh©n hoÆc theo cÆp, theo
nhãm...) gi¸o viªn t¹o ®iÒu kiÖn cho häc sinh luyÖn tËp mét c¸ch tÝch cùc. Trong
qu¸ tr×nh t×m hiÓu bµi, gi¸o viªn cÇn rÌn luyÖn cho häc sinh c¸ch tr¶ lêi c©u hái,
trao ®æi ý kiÕn.
Muèn ®äc diÔn c¶m mét v¨n b¶n, ph¶i lùc chän ®îc giäng ®iÖu, ng÷ ®iÖu
phï hîp víi t×nh huèng miªu t¶, thÓ hiÖn ®îc t×nh c¶m, thai ®é, ®Æc ®iÓm cña
nh©n vËt hay t×nh c¶m, th¸i ®é cña t¸c gi¶ ®èi víi nh©n vËt vµ néi dung miªu t¶
trong v¨n b¶n. Sau khi t×m hiÓu bµi vµ n¾m ®îc néi dung, ý nghÜa bµi häc. Gi¸o
viªn yªu cÇu häc sinh ®äc th¹ch tèt mét ®o¹n nh»m “th¨m dß” kh¶ n¨ng thÓ hiÖn
sù c¶m nhËn néi dung b»ng giäng ®äc cña häc sinh. Qua kÕt qu¶ ®äc cña häc
sinh, gi¸o viªn dÉn d¾t, gîi ý ®Ó häc sinh ph¸t huy nh÷ng u ®iÓm, kh¾c phôc
nh÷ng h¹n chÕ vµ t×m ra c¸ch ®äc hîp lý. VÝ dô: §o¹n võa råi ®äc víi giäng ®iÖu
nh thÕ nµo? §Ó nªu ®Æc ®iÓm cña nh©n vËt, em cÇn chó ý nhÊn giäng ë nh÷ng tõ
ng÷ nµo?
HoÆc: Qua néi dung bµi, em h·y x¸c ®Þnh giäng ®äc chung cña toµn bµi?
Häc sinh th¶o luËn vµ tr¶ lêi - Sau ®ã gi¸o viªn rót ra kÕt luËn chung.
3. Gi¸o viªn ®äc mÉu diÔn c¶m:
§äc mÉu diÔn c¶m lµ sö dông ng÷ ®iÖu ®Ó ph« diÔn c¶m xóc cña bµi ®äc.
Ph¶i hoµ nhËp t©m hån víi néi dung bµi ®äc, víi v¨n c¶nh th× míi cã c¶m xóc,
míi t×m thÊy ng÷ ®iÖu phï hîp.
§äc mÉu ®ßi hái gi¸o viªn ph¶i ®äc ®óng, râ rµng, ng÷ ®iÖu ®äc phï hîp. §ã
lµ viÖc thÓ hiÖn giäng ®äc, ng¾t giäng biÓu c¶m, thÓ hiÖn tèc ®é, cêng ®é, cao ®é
®Ó biÓu ®¹t ®óng ý nghÜa vµ t×nh c¶m mµ t¸c gi¶ ®· göi g¾m trong bµi ®äc, ®ång
thêi thÓ hiÖn sù th«ng hiÓu, c¶m thô cña ngêi ®äc ®èi víi t¸c phÈm.
- Gi¸o viªn ®äc mÉu nh»m minh ho¹, gîi ý hoÆc “t¹o t×nh huèng” cho häc
sinh nhËn xÐt, gi¶i thÝch, tù t×m ra c¸ch ®äc. VÝ dô: Nghe vÌ ph¸t hiÖn c¸ch ®äc
cña c«; ngõng nghØ, ng¾t nhÞp ë chç nµo, nhÊn giäng hay cao giäng, kÐo dµi giäng
ë tõ ng÷ nµo? ...Mçi c¸ nh©n cã c¶m thô riªng, tõ ®ã cã c¸ch ®äc diÔn c¶m bé lé
sù s¸ng t¹o cña m×nh.
Muèn häc sinh ®äc hay, ®äc ®óng, ®äc diÔn c¶m th× tríc hÕt ngêi gi¸o viªn
ph¶i ®äc tèt ®Ó th©m nhËp, l©y truyÒn tíi häc sinh nh»m g©y høng thó cho häc
sinh trong tiÕt häc. §Ó ®äc tèt th× ngêi gi¸o viªn lu«n coi träng viÖc ®äc mÉu ®Ó
tõ ®ã thêng xuyªn rÌn luyÖn giäng ®äc cña m×nh, cã ý thøc tù ®iÒu chØnh m×nh
®äc ®óng h¬n vµ ph¶i cã lßng ham muèn ®äc hay.
4. LuyÖn tËp thùc hµnh ®äc diÔn c¶m v¨n b¶n:
T¹o ®iÒu kiÖn cho tõng häc sinh ®îc thùc hµnh luyÖn ®äc diÔn c¶m (theo
cÆp, theo nhãm) ®Ó rót kinh nghiÖm.
- LuyÖn ®äc diÔn c¶m c¸c c©u tiªu biÓu trong bµi: C¸ch luyÖn ®äc nµy t¹o
®iÒu kiÖn cho tÊt c¶ häc sinh ®Òu ®îc ®äc. Theo c¸c bíc sau:
+ Gi¸o viªn ®a ra c©u cÇn luyÖn ®äc ®· ghi ë b¶ng phô.
+ Häc sinh t×m hiÓu nghÜa cña c©u v¨n ®ã.
+ Häc sinh x¸c ®Þnh giäng ®äc vña c©u v¨n.
+ Häc sinh ®äc mÉu (Gi¸o viªn ®äc mÉu) - Häc sinh th¶o luËn, nhËn xÐt vÒ
giäng ®äc cña c«, cña b¹n mµ m×nh yªu thÝch.
+ Häc sinh luyÖn ®äc theo nhãm, tæ, c¸ nh©n.
- LuyÖn ®äc diÔn c¶m ®o¹n v¨n hoÆc khæ th¬.
Gi¸o viªn cho häc sinh nh¾c l¹i c¸ch thÓ hiÖn giäng ®äc, c¸ch ng¾t giäng,
nhÊn giäng ë nh÷ng tõ ng÷ biÓu c¶m trong ®o¹n hoÆc khæ th¬ ®ã råi cho häc sinh
luyÖn ®äc theo tr×nh tù c¸c bíc.
+ Gi¸o ciªn ®äc mÉu - Häc sinh th¶o luËn, nhËn xÐt vÒ giäng ®äc.
+ Häc sinh luyÖn ®äc theo cÆp.
+ Tæ chøc cho häc sinh thi ®äc diÔn c¶m tríc líp ®Ó c¸c em häc tËp lÉn
nhau vµ ®îc gi¸o viªn ®éng viªn hau uèn n¾n.
- Häc sinh luyÖn ®äc diÔn c¶m c¶ bµi.
+ Gi¸o viªn tiÕn hµnh c¸c bíc nh trªn.
+ Häc sinh ®äc c¸ nh©n - Gi¸o viªn nhËn xÐt ®¸nh gi¸.
* §èi víi nh÷ng v¨n b¶n cã tõ hai nh©n vËt trë lªn, tæ chøc cho häc sinh thÓ
hiÖn giäng ®äc theo nh©n vËt cña v¨n b¶n hoÆc cho häc sinh ®äc ph©n vai. RÌn
cho c¸c em biÕt thay ®æi giäng ®äc khi nhËp vai c¸c nh©n vËt trong bµi ®äc - Cô
thÓ c¸c em ph¶i ®äc ph©n biÖt ®îc lêi cña t¸c gi¶ vµ lêi cña nh©n vËt; ph©n biÖt
®îc lêi cña nh©n vËt kh¸c. Gi¸o viªn nªn híng dÉn nh sau:
- Cho häc sinh ®äc bµi vµ t×m trong bµi cã mÊy nh©n vËt.
- Gi¸o viªn gióp häc sinh chØ ra tõng tÝnh c¸ch cña tõng nh©n vËt vµ x¸c ®Þnh
giäng ®äc phï hîp víi tõng nh©n vËt.
- Gi¸o viªn thùc hiÖn ®äc mÉu lêi c¸c nh©n vËt b»ng giäng ®äc cña m×nh
(hoÆc cã thÓ gäi häc sinh cã n¨ng lùc ®äc tèt thÓ hiÖn).
- Häc sinh luyÖn tËp nhiÒu lµn theo híng dÉn cña gi¸o viªn.
5. X©y dùng kh«ng khÝ hµo høng, say mª häc tËp cho häc sinh b»ng
c¸ch tæ chøc c¸c trß ch¬i häc tËp trong giê TËp ®äc:
§Ó kÝch thÝch høng thó luyÖn ®äc cña häc sinh, gi¸o viªn cã thÓ tæ chøc c¸c
trß ch¬i häc tËp cho häc sinh. Th«ng qua c¸c trß ch¬i kÝch thÝch høng thó ®äc; rÌn
t duy linh ho¹t; luyÖn t¸c phong nhanh nhÑn, th¸o v¸t, tù tin; gi¸o dôc t tëng,
t×nh c¶m tèt ®Ñp.
Trß ch¬i häc tËp thêng ®îc tæ chøc khi luyÖn ®äc hoÆc ®äc diÔn c¶m
(HTL). Tuú thêi gian vµ ®iÒu kiÖn cho phÐp, gi¸o viªn lùa chän trß ch¬i häc tËp
thÝch hîp ®Ó tæ chøc cho häc sinh tham gia. VÝ dô: Thi ®äc nèi tiÕp tõng ®o¹n
(theo nhãm, tæ), ®äc “truyÒn ®iÖn” thi t×m nhanh - ®äc ®óng; nh×n mét tõ ®äc c¶
c©u (hoÆc nh×n mét c©u ®äc c¶ ®o¹n), nghe ®äc ®o¹n - ®o¸n tªn bµi; thi ®äc
truyÖn theo vai, th¶ th¬...
Nh vËy, tæ chøc trß ch¬i häc tËp lu«n lu«n lµm cho häc sinh hµo høng, say
mª tÝch cùc trong häc tËp, lµm cho häc sinh ham mª häc h¬n.
D. nh÷ng kÕt qu¶ bíc ®Çu:
Tuy thêi gian kh«ng dµi, víi c¸ch tæ chøc d¹y häc theo c¸c biÖn ph¸p nªu
trªn, hiÖu qu¶ giê d¹y ®îc n©ng lªn râ rÖt. Häc sinh høng thó häc tËp, ho¹t ®éng
tÝch cùc h¬n, c¸c em m¹nh d¹n tù tin h¬n khi ®äc bµi. Sè em ®äc cha ®¹t yªu cÇu
®· gi¶m ®i. Sè em ®äc ®óng, ®äc diÔn c¶m ®îc n©ng lªn râ rÖt. KÕt qu¶ thùc
nghiÖm ®îc thÓ hiÖn qua b¶ng sau:
B¶ng 2: KÕt qu¶ thùc nghiÖm:
Tæng
líp
Sè em ®äc
Sè em ®äc
cha ®¹t yªu
®¹t trung
cÇu
b×nh
sè
Sè em ®äc
Sè em ®äc
®óng, râ rµng
diÔn c¶m tèt
HS
4
30
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
0
0
5
16,6
14
46,4
11
37
Nh vËy víi mét thêi gian ng¾n nhng t«i nhËn thÊy nh÷ng biÖn ph¸p mµ tèi
®a ra ®· thu ®îc kÕt qu¶ thËt kh¶ quan. ThiÕt nghÜ nÕu gi¸o viªn ¸p dông c¸c
biÖn ph¸p nµy mét c¸ch thêng xuyªn ë líp th× ch¾c ch¾n chÊt lwongj ®äc diÔn
c¶m cña c¸c em ®îc n©ng lªn.
* Bµi häc kinh nghiÖm:
Qua nghiªn cøu lý luËn vµ thùc tÕ d¹y ®äc diÔn c¶m cho häc sinh TiÕu häc,
t«i ®· rót ra bµi häc cã gi¸ trÞ sau:
+ Gi¸o viªn cÇn ph¶i th¬ng yªu, gÇn gñi gióp ®ì häc sinh, lu«n quan t©m
t×m hiÓu xem c¸c em vÊp ph¶i khã kh¨n g× trong c¸ch ®äc, c¸ch ph¸t ©m vµ c¸ch
®äc diÔn c¶m ®Ó tõ ®ã kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n c¸c em víng m¾c.
+ ViÖc ®äc mÉu diÔn c¶m cña gi¸o viªn lµ kh©u quan träng gióp häc sinh
luyÖn tËp thÓ hiÖn sù c¶m nhËn vÒ néi dung, ý nghÜa cña bµi ®äc qua giäng ®äc,
®ång thêi c¸c em häc tËp c¸ch ®äc cña gi¸o viªn.
+ ViÖc n¾m néi dung bµi ®äc vµ x¸c ®Þnh giäng ®äc cña c¶ bµi, ®o¹n, c©u lµ
mét yÕu tè c¬ b¶n gióp häc sinh ®äc diÔn c¶m tèt.
+ CÇn ph¸t huy luyÖn ®äc diÔn c¶m theo cÆp, theo nhãm ®Ó häc sinh luyÖn
tËp lÉn nhau.
+ Trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y nªn tæ chøc trß ch¬i häc tËp ®Ó thay ®æi kh«ng
khÝ häc tËp g©y høng thó cho häc sinh.
+ ViÖc rÌn häc sinh cã thãi quen häc ë nhµ lµ mét viÖc lµ cÇn thiÕt trong
kh©u ®äc diÔn c¶m, bëi v× ë líp thêi gian häc tËp rÊt Ýt. C¸c em chuÈn bÞ bµi ë nhµ
tèt th× ®Õn líp tiÕp thu bµi nhanh h¬n, ®äc tèt h¬n.
PhÇn KÕt luËn
Trong thêi ®¹i ngµy nay - thêi ®¹i cña tri thøc vµ trÝ tuÖ, cña khoa häc c«ng
nghÖ vµ th«ng tin. BiÕt ®äc cµng quan träng v× nã sÏ gióp ngêi ta sö dông c¸c
nguån th«ng tin, ®Ó ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn cña x· héi. D¹y ®äc diÔn c¶m cho
häc sinh TiÓu häc lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc cÇn thiÕt nã cã ý nghÜa rÊt lín ®Ó kÝch
thÝch s¸ng t¹o cña häc sinh, më réng vèn hiÓu biÕt, båi dìng t tëng, t×nh c¶m,
nh©n c¸ch cho häc sinh. Qua c¸c bµi TËp ®äc, häc sinh cßn ®îc cung cÊp vèn tõ
ng÷, n¨ng lùc diÔn ®¹t, nh÷ng hiÓu biÕt vÒ t¸c phÈm v¨n häc, tõng bíc r×nh ®é
v¨n hãa ®äc.
VËy ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ d¹y ®äc diÔn c¶m cho häc sinh líp 4. §ßi hái mçi
gi¸o viªn chóng ta ph¶i nç lùc hÕt m×nh, tÝch cùc ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc,
®Çu t suy nghÜ s¸ng t¹o lµm cho c¸c em say mª, høng thó ho¹t ®éng häc tËp ...
T«i ®· nghiªn cøu, t×m tßi vµ ®a ra mét sè biÖn ph¸p ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ d¹y
®äc diÔn c¶m cho häc sinh líp 4 trêng TiÓu häc Sè 1 KiÕn Giang nãi riªng vµ
ph©n m«n TËp ®äc ë bËc TiÓu häc.
Tuy kh¶ n¨ng cã h¹n, nhng b»ng nhiÖt huyÕt, t×nh c¶m nghÒ nghiÖp cña
m×nh, kÝnh mong sù gãp ý, chØ dÉn thªm cña c¸c cÊp qu¶n lý gi¸o dôc, ®Ó hiÕn kÕ
chuyªn m«n hÑp vÒ ®Ò tµi nªu trªn ®Æng gãp tiÕng nãi nhá vµo c«ng cuéc ®æi míi
gi¸o dôc, ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc.
T«i kÝnh tr©n träng c¶m ¬n ®îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c ®ång nghiÖp,
cña BGH nhµ trêng vµ c¸c cÊp qu¶n lý gi¸o dôc.
KiÕn Giang, ngµy 02 th¸ng 5n¨m 2011
X¸c nhËn cña nhµ trêng
Ngêi viÕt
NguyÔn ThÞ LÖ Thñy
- Xem thêm -
.PDF 
11 
219 
75 
