Môc lôc
Lêi Më dÇu...............................................................................................................3
Ch¬ng I Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN (AFTA)........5
1. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ nãi chung vµ AFTA
nãi riªng................................................................................................................5
1.1.
C¬ së cña héi nhËp kinh tÕ .................................................................5
1.2.
T¸c ®éng cña héi nhËp kinh tÕ quèc tª ®èi víi ViÖt Nam..................6
2. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN
(AFTA ).................................................................................................................9
2.1.
Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn......................................................9
2.2.
Sù ra ®êi vµ nh÷ng môc tiªu chÝnh cña AFTA..................................10
2.3.
Nh÷ng quy ®Þnh chung vÒ AFTA-CEPT ...........................................11
3. Nh÷ng c¬ héi vµ th¸c thøc ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam khi tham gia
AFTA..................................................................................................................16
3.1.
Nh÷ng c¬ héi thuËn lîi cho ViÖt Nam khi tham gia vµo AFTA
Nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®Çu t cña c¸c níc ASEAN ®ang cã xu híng t¨ng
nhanh. Sù tham gia cña ViÖt Nam vµo AFTA sÏ t¹o ra thuËn lîi cho sù ph¸t
triÓn kinh tÕ phôc vô cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc
16
3.2.
Nh÷ng khã kh¨n vµ th¸ch thøc ®Æt ra cho ViÖt Nam khi tham gia
vµo AFTA-CEPT ...........................................................................................18
Ch¬ng II Thùc tr¹ng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam trong ®iÒu kiÖn thùc
hiÖn lé tr×nh AFTA-CEPT......................................................................................20
1. Qu¸ tr×nh thùc hiÖn cam kÕt cña ViÖt Nam víi AFTA-CEPT .................20
1.1.
C¸c ho¹t ®éng chuÈn bÞ ®Ó thùc hiÖn CEPT/ AFTA cña ViÖt Nam..20
1.2.
VÒ tæ chøc..........................................................................................20
1.3.
VÒ lÞch tr×nh c¾t gi¶m thuÕ tæng thÓ..................................................21
1.4.
C¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan.............................................................23
1.5.
Trong lÜnh vùc h¶i quan.....................................................................24
2. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn lé
tr×nh AFTA-CEPT ..............................................................................................27
2.1.
T×nh h×nh kim ng¹ch xuÊt khÈu tõ 1986 ®Õn nay.............................27
2.2.
T×nh h×nh xuÊt khÈu theo mÆt hµng...................................................29
2.3.
T×nh h×nh xuÊt khÈu theo thÞ trêng....................................................31
2.4.
Nh÷ng t¸c ®éng khi tham gia AFTA tíi xuÊt khÈu cña ViÖt Nam...33
3. §¸nh gi¸ chung vÒ t×nh h×nh xuÊt khÈu cña ViÖt Nam tõ khi tham gia
AFTA-CEPT ®Õn nay..........................................................................................35
3.1.
Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®îc.......................................................................35
3.2.
Nh÷ng h¹n chÕ vµ nguyªn nh©n........................................................35
Ch¬ng III Mét sè gi¶i ph¸p thóc ®Èy xuÊt khÈu cña ViÖt Nam trong ®iÒu kiÖn
thùc hiÖn lé tr×nh AFTA - CEPT...........................................................................37
1. Quan ®iÓm xuÊt khÈu cña ViÖt Nam.........................................................37
2. Mét sè biÖn ph¸p chñ yÕu thóc ®Èy xuÊt khÈu cña ViÖt Nam trong ®iÒu
kiÖn thùc hiÖn lé tr×nh AFTA-CEPT.................................................................37
2.1.
N©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng ho¸....................................38
2.2.
ChuyÓn dÞch c¬ cÊu xuÊt khÈu theo híng n©ng cao tû träng c¸c mÆt
hµng chÕ biÕn..................................................................................................39
2.3.
Thùc hiÖn tèt c«ng t¸c ®µo t¹o c¸n bé vµ cung cÊp th«ng tin..........40
3. Mét sè kiÕn nghÞ víi nhµ níc ...................................................................41
3.1.
Hoµn thiÖn hÖ thèng chÝnh s¸ch........................................................41
3.2.
Thèng nhÊt c¸c tiªu chuÈn quèc gia cña ViÖt Nam, ®¸p øng ®îc vµ
hµi hoµ víi c¸c tiªu chuÈn quèc tÕ.................................................................46
1
KÕt luËn...................................................................................................................48
Tµi liÖu tham kh¶o.................................................................................................49
2
LỜI MỞ ĐẦU
§Êt níc ta ®ang bíc vµo giai ®o¹n c«ng nghiÖp ho¸-HiÖn ®¹i ho¸. Toµn ®¶ng,
toµn d©n ta ®ang gia søc x©y dùng c¬ së vËt chÊt, kü thuËt, tõng bíc n©ng cao ®êi
sèng cña nh©n d©n.
Trong thêi ®¹i ngµy nay, më cöa vµ héi nhËp kinh tÕ lµ mét yªu cÇu tÊt yÕu
cña mçi quèc gia trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ. Khi tham gia héi nhËp, më
cöa chóng ta sÏ tËn dông ®îc sù hç trî vÒ vèn, kü thuËt, c«ng nghÖ tõ bªn ngoµi,
thóc ®Èy qu¸ tr×nh xuÊt nhËp khÈu, n©ng cao vÞ thÕ cña ViÖt Nam trªn thÕ giíi.
Tuy nhiªn, héi nhËp, më cöa còng cã nghÜa lµ chóng ta ph¶i chÊp nhËn c¹nh
tranh theo ®ßi hái cña kinh tÕ thÞ trêng tøc lµ ph¶i tiÕn hµnh tù do ho¸ th¬ng m¹i,
gi¶m bít sù can thiÖp cña nhµ níc ®Ó nÒn kinh tÕ dÇn dÇn ®îc ®iÒu tiÕt bëi c¸c
quy luËt cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng.
HiÖn nay trªn thÕ giíi ngµy cµng xuÊt hiÖn nhiÒu tæ chøc liªn kÕt kinh tÕ víi
nh÷ng tho¶ thuËn th¬ng m¹i khu vùc nh: EU ë T©y ¢u, NAFTA ë B¾c Mü ra ®êi
lµ th¸ch thøc kh«ng nhá ®èi víi ®µ t¨ng trëng cña ASEAN.
ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña ASEAN tõ n¨m 1995 vµ b¾t
®Çu thùc hiÖn ch¬ng tr×nh héi nhËp AFTA tõ n¨m 1996. Víi tr×nh ®é ph¸t triÓn ë
møc thÊp h¬n, l¹i ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi, nÒn kinh tÕ ViÖt Nam kh«ng
thÓ tr¸nh khái nh÷ng th¸ch thøc lín trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn cam kÕt cña m×nh
víi AFTA.§Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc xuÊt khÈu níc ta cÇn ph¶i tËn dông tèi ®a
nh÷ng lîi thÕ mµ qu¸ tr×nh héi nhËp vµo AFTA mµ quan träng nhÊt lµ trong qu¸
tr×nh thùc hiÖn viÖc gi¶m thuÕ quan xuÊt khÈu CEPT vµ h¹n chÕ ®Õn møc thÊp
nhÊt cã thÓ nh÷ng bÊt lîi do CEPT mang l¹i. V× vËy, viÖc nghiªn cøu qu¸ tr×nh tù
do ho¸ th¬ng m¹i cña c¸c níc thµnh viªn ASEAN theo ch¬ng tr×nh x©y dùng khu
vùc mËu dÞch tù do ASEAN ®Ó rót ra nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm, ®Ò ra nh÷ng
biÖn ph¸p phï hîp ®Ó ViÖt Nam héi nhËp AFTA thµnh c«ng vµ t¨ng cêng h¬n
n÷a qu¸ tr×nh xuÊt khÈu vµ c¸c níc ASEAN lµ mét vÊn ®Ò cÊp thiÕt hiÖn nay.
Do ®ã, em chän ®Ò tµi ®Ò ¸n m«n häc kinh tÕ Th¬ng M¹i "Thóc ®Èy xuÊt
khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam trong ®iÒu kiÖn thùc hiÖn lé tr×nh AFTACEPT".
MÆc dï ®· hÕt søc cè g¾ng nhng do thêi gian cã h¹n cïng víi n¨ng lùc vµ
hiÒu biÕt cßn h¹n chÕ nªn b¶n ®Ò ¸n kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu xãt. KÝnh
mong c¸c thÇy, c« gi¸o vµ c¸c b¹n quan t©m ®ãng gãp ý kiÕn ®Ó b¶n ®Ò ¸n ®îc
hoµn thiÖn h¬n.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì tËn t×nh cña c¸c thÇy c« gi¸o trong
khoa Th¬ng M¹i vµ c¸c b¹n bÌ cïng líp. §Æc biÖt lµ sù híng dÉn trùc tiÕp , tËn
t×nh, tû mØ cña c« giao TS. Phan Tè Uyªn cïng sù gióp ®ì cña c¸c b¹n bÌ trong
nhãm ®Ó em cã thÓ hoµn thµnh ®Ò ¸n ®óng thêi h¹n.
3
Sinh Viªn
Th©n ThÕ Cêng
4
Ch¬ng I
Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ
khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN (AFTA)
1. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ nãi chung vµ
AFTA nãi riªng.
1.1. C¬ së cña héi nhËp kinh tÕ .
Ngµy nay, c¸c quèc gia trªn hµnh tinh chóng ta trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®·
tõng bíc t¹o lËp nªn c¸c mèi quan hÖ song ph¬ng vµ ®a ph¬ng nh»m tõng bíc
tham gia vµo c¸c liªn kÕt kinh tÕ quèc tÕ víi nh÷ng møc ®é kh¸c nhau, nh»m ®a
l¹i lîi Ých thiÕt thùc cho mçi bªn. ChÝnh c¸c liªn kÕt kinh tÕ quèc tÕ lµ sù biÓu
hiÖn râ nÐt cña hai xu híng khu vùc ho¸ vµ toµn cÇu ho¸ ®ang diÔn ra hÕt søc s«i
®éng vµ ®Æc biÖt quan träng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y.
Khu vùc ho¸ kinh tÕ vµ c¸c h×nh thøc chñ yÕu cña nã.
Qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ thÕ giíi ®ang diÔn ra ë nh÷ng cÊp ®é
kh¸c nhau víi xu híng toµn cÇu ho¸ ®i ®«i víi xu híng khu vùc ho¸.
Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ lµ h×nh thµnh mét thÞ trêng thÕ giíi thèng nhÊt, mét
hÖ thèng tµi chÝnh tÝn dông toµn cÇu, lµ viÖc ph¸t triÓn vµ më réng ph©n c«ng lao
®éng quèc tÕ theo chiÒu s©u, lµ sù më réng giao lu kinh tÕ vµ khoa häc – c«ng
nghÖ gi÷a c¸c níc trªn quy m« toµn cÇu, lµ viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ –
x· héi cã tÝnh chÊt toµn cÇu nh vÊn ®Ò d©n sè, tµi nguyªn thiªn nhiªn, b¶o vÖ m«i
trêng sinh th¸i… Trong khi ®ã, khu vùc ho¸ kinh tÕ chØ diÔn ra trong mét kh«ng
gian ®Þa lý nhÊt ®Þnh díi nhiÒu h×nh thøc nh khu vùc mËu dÞch tù do, ®ång minh(
liªn minh ) thuÕ quan, ®ång minh tiÒn tÖ, thÞ trêng chung, ®ång minh kinh tÕ …
nh»m môc ®Ých hîp t¸c vµ hç trî lÉn nhau cïng ph¸t triÓn, tõng bíc xo¸ bá
nh÷ng c¶n trë trong viÖc di chuyÓn t b¶n, lùc lîng lao ®éng, hµng ho¸ dÞch vô…
tiÕn tíi tù do ho¸ hoµn toµn nh÷ng di chuyÓn nãi trªn gi÷a c¸c níc thµnh viªn
trong khu vùc.
ë c¸c quèc gia cã nÒn kinh tÕ thÞ trêng ph¸t triÓn ( hay cßn gäi lµ c¸c quèc
gia c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ) th× xu híng tham gia vµo héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ
c¸c níc trong khu vùc vµ b¶o hé mËu dÞch ngµy cµng gia t¨ng. ViÖc tham gia
m¹nh mÏ vµ réng r·i vµo c¸c khèi liªn kÕt kinh tÕ trong khu vùc, tõng bíc tiÕn
tíi sù nhÊt thÓ ho¸ cao th«ng qua c¸c v¨n b¶n, hiÖp ®Þnh ®· kü kÕt ®· ®a l¹icho
c¸c quèc gia trong liªn minh sù æn ®Þnh, hîp t¸c cïng ph¸t triÓn, c¸c thµnh viªn
®îc hëng u ®·i vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ… T×nh h×nh nµy trong qu¸ khø, hiÖn t¹i vµ t¬ng lai ®ang ®Æt ra cho c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn trªn thÕ giíi nãi chung vµ
c¸c quèc gia §«ng nam ¸ nãi riªng nh÷ng c¬ héi vµ nh÷ng th¸ch thøc míi. Cho
®Õn nay ®· h×nh thµnh hµng chôc khèi liªn kÕt kinh tÕ quèc tÕ gi÷a c¸c níc ®ang
ph¸t triÓn ë ch©u Mü Latinh, ch©u Phi, ch©u ¸.
5
Sù liªn kÕt gi÷a c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn, ngoµi môc ®Ých hîp t¸c hç trî
nhau ph¸t triÓn cßn nh»m môc tiªu chèng l¹i c¸c chÝnh s¸ch b¶o hé mËu dÞch
cña c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. ViÖc h×nh thµnh c¸c khu vùc liªn kÕt vµ sù
héi nhËp cña tõng quèc gia vµo nÒn kinh tÕ c¸c níc trong khu vùc víi nh÷ng møc
®é kh¸c nhau tuú thuéc vµo tõng khu vùc liªn kÕt vµ h×nh thøc liªn kÕt. Cô thÓ lµ
c¸c liªn kÕt sau :
+ Khu vùc mËu dÞch tù do hay khu bu«n b¸n tù do.
+ Liªn minh thuÕ quan.
+ ThÞ trêng chung.
+ Liªn minh tiÒn tÖ
+ Liªn minh kinh tÕ.
1.2. T¸c ®éng cña héi nhËp kinh tÕ quèc tª ®èi víi ViÖt Nam.
Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ xu thÕ tÊt yÕu kh¸ch quan trong thÕ giíi ngµy
nay. §èi víi c¸c níc ®ang vµ kÐm ph¸t triÓn (trong ®ã cã ViÖt Nam) th× héi nhËp
kinh tÕ quèc tÕ lµ con ®êng tèt nhÊt ®Ó rót ng¾n kho¶ng c¸ch tôt hËu so víi c¸c
níc kh¸c vµ cã ®iÒu kiÖn ph¸t huy h¬n n÷a nh÷ng lîi thÕ so s¸nh cña m×nh trong
ph©n c«ng lao ®éng vµ hîp t¸c quèc tÕ. Nh vËy vÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi ViÖt Nam
kh«ng cßn lµ “héi nhËp” hay “kh«ng héi nhËp” mµ ph¶i lµ héi nhËp nh thÕ nµo
®Ó tËn dông tèt c¬ héi, gi¶m th¸ch thøc trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña m×nh trong
®iÒu kiÖn thÕ giíi cã nhiÒu biÕn ®éng khã cã thÓ dù ®o¸n tríc ®îc.
Tríc ®©y, tÝnh chÊt x· héi ho¸ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt chñ yÕu chØ lan to¶
trong ph¹m vi biªn giíi cña tõng quèc gia, nã g¾n c¸c qu¸ tr×nh s¶n xuÊt , kinh
doanh riªng rÏ l¹i víi nhau, h×nh thµnh c¸c tËp ®oµn kinh tÕ quèc gia vµ lµm xuÊt
hiÖn phæ biÕn c¸c lo¹i h×nh c«ng ty cæ phÇn trong nÒn kinh tÕ quèc gia. Qua ®ã
quan hÖ së h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt ®· cã nh÷ng thay ®æi ®¸ng kÓ, h×nh thµnh nªn
së h÷u hçn hîp. Tõ ®ã, viÖc ®¸p øng yªu cÇu vÒ quy m« lín cho s¶n xuÊt kinh
doanh ngµy cµng thuËn lîi h¬n. t×nh h×nh nµy ®ßi hái sù tham gia ngµy cµng lín
cña chÝnh phñ c¸c quèc giacã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. Bëi lÏ, nh÷ng níc nµy lµ
nh÷ng níc cã thÕ m¹nh vÒ vèn, c«ng nghÖ, tr×nh ®é qu¶n lý…
Ngµy nay, mét mÆt do sù ph¸t triÓn cao cña lùc lîng s¶n xuÊt lµm cho tÝnh
chÊt x· héi ho¸ cña nã vît ra khái ph¹m vi biªn giíi quèc gia, lan to¶ sang c¸c níc trong khu vùc vµ thÕ giíi. MÆt kh¸c tù do th¬ng m¹i còng ®ang trë thµnh xu
híng tÊt yÕu vµ ®îc xem lµ mét nh©n tè quan träng thóc ®Èy bu«n b¸n giao lu
gi÷a c¸c quèc gia, thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ vµ n©ng cao ®êi sèng cña mäi
quèc gia. V× vËy hÇu hÕt c¸c quèc gia trªn thÕ giíi ®Òu ®iÒu chØnh c¸c chÝnh s¸ch
theo híng më cöa , gi¶m vµ tiÕn tíi dì bá c¸c rµo c¶n th¬ng m¹i, t¹o ®iÒu kiÖn
cho viÖc lu chuyÓn c¸c nguån lùc vµ hµng ho¸ tiªu dïng gi÷a c¸c quèc gia.
Cã thÓ nãi sù héi nhËp cña nÒn kinh tÕ c¸c níc trong khu vùc ®ang ®a l¹i
nh÷ng lîi Ých kinh tÕ kh¸c nhau cho c¶ ngêi s¶n xuÊt vµ ngêi tiªu dïng trong
c¸c níc thµnh viªn. §Æc biÖt lµ ViÖt Nam th× më cöa vµ héi nhËp víi c¸c níc
6
trong khu vùc vµ trªn toµn thÕ giíi ®ang lµ xu thÕ tÊt yÕu. ChÝnh sù héi nhËp nµy
®· ®em l¹i cho ViÖt Nam nhiÒu lîi Ých ®¸ng kÓ. Cô thÓ:
Mét lµ, t¹o lËp quan hÖ mËu dÞch míi gi÷a c¸c níc thµnh viªn, më réng h¬n
n÷a kh¶ n¨ng xuÊt, nhËp khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam víi c¸c níc, c¸c khu vùc
kh¸c trªn thÕ giíi. Còng trong ®iÒu kiÖn nµy mµ tiÒm n¨ng kinh tÕ cña ViÖt Nam
®îc khai th¸c mét c¸ch cã hiÖu qu¶. ChÝnh viÖc t¹o lËp mËu dÞch tù do héi nhËp
khu vùc ®· lµm t¨ng thªm phóc lîi th«ng qua thay thÕ c¸c ngµnh, tríc hÕt lµ
c«ng nghiÖp cña ViÖt Nam cã chi phÝ cao b»ng nh÷ng ngµnh cã chi phÝ thÊp h¬n
cña nh÷ng quèc gia nhËn ®îc sù u ®·i. Còng trong ®iÒu kiÖn nµy, lîi Ých cña ngêi
tiªu dïng còng ®îc t¨ng lªn nhê hµng ho¸ cña c¸c níc thµnh viªn ®a vµo ViÖt
Nam lu«n nhËn ®îc sù u ®·i. Do ®ã, hµng ho¸ h¹ xuèng lµm cho ngêi d©n ë níc
chñ nhµ cã thÓ mua ®îc khèi lîng hµng ho¸ lín h¬n víi chi phÝ thÊp h¬n
Hai lµ, héi nhËp khu vùc cßn gãp phÇn chuyÓn híng mËu dÞch, sù chuyÓn
híng nµy diÔn ra phæ biÕn khi h×nh thµnh liªn minh thuÕ quan v× khi ®ã c¸c ®iÒu
kiÖn c¬ b¶n gi÷a c¸c níc thµnh viªn trong liªn minh sÏ trë nªn thuËn lîi h¬n, hÊp
dÉn h¬n tríc ngay c¶ trong trêng hîp mét níc nµo ®ã trong liªn minh tiÕn hµnh
nhËp khÈu hµng ho¸ cña c¸c quèc gia ngoµi liªn minh víi gi¸ thÊp h¬n, nhng nay
®îc thay thÕ b»ng viÖc nhËp khÈu nh÷ng s¶n phÈm cïng lo¹i cña c¸c níc trong
liªn minh mµ gi¸ c¶ l¹i cao h¬n( do ®îc hëng chÝnh s¸nh u ®·i thuÕ quan…)
chÝnh nh÷ng u ®·i nµy gi÷a c¸c níc thµnh viªn trong liªn minh ®· ®a tíi sù
chuyÓn híng mËu dÞch nãi trªn ( tøc lµ thay thÕ nh÷ng ngêi cung cÊp nh÷ng s¶n
phÈm cïng lo¹i cã chi phÝ thÊp h¬n nhng kh«ng ®îc hëng c¸c chÝnh s¸ch u ®·i
b»ng nh÷ng ngêi cung cÊp nh÷ng s¶n phÈm víi chi phÝ cao h¬n ( kÐm hiÖu qu¶ )
nhng ®îc hëng sù u ®·i cña khèi.
Ba lµ, héi nhËp vµo khu vùc, thùc hiÖn tù do ho¸ Th¬ng M¹i t¹o ®iÒu kiÖn
cho ViÖt Nam cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong viÖc tiÕp thu vèn, c«ng nghÖ, tr×nh ®é
qu¶n lý…tõ c¸c quèc gia kh¸c trong liªn minh. VÒ l©u dµi tù do ho¸ Th¬ng M¹i
gãp phÇn t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng trëng kinh tÕ, tù do ho¸ Th¬ng M¹i gióp
t¨ng trëng kinh tÕ b»ng hai c¸ch: t¨ng xuÊt khÈu vµ t¨ng n¨ng suÊt cËn biªn cña
2 yÕu tè s¶n xuÊt lµ vèn vµ lao ®éng.
Bªn c¹nh nh÷ng lîi Ých kinh tÕ chñ yÕu trªn ®©y, còng cÇn ph¶i thÊy r»ng
viÖc héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ c¸c níc trong khu vùc víi c¸c h×nh thøc liªn kÕt ®a
d¹ng tõ thÊp ®Õn cao ®ang ®Æt ra cho níc ta nh÷ng thö th¸ch míi cÇn ph¶i øng
xö cho phï hîp víi qu¸ tr×nh tù do ho¸ Th¬ng M¹i. Nh÷ng thö th¸ch ®ã lµ :
-Ph¶i nhanh chãng ®iÒu chØnh l¹i c¸c c©n ®èi trong nÒn kinh tÕ trªn c¬ së xo¸
bá nh÷ng h¹n chÕ vÒ Th¬ng M¹i nh thuÕ quan, hµng rµo phi thuÕ quan, trong ®ã
ph¶i kÓ ®Õn sù ®iÒu chØnh c¬ cÊu ngµnh, c¬ cÊu vïng, c¬ cÊu gi¸ vµ tû gi¸ hèi
®o¸i.
VÊn ®Ò viÖc lµm vµ gi¶i quyÕt thÊt nghiÖp.
7
-C¶i c¸ch hÖ thèng tµi kho¸, ®Æc biÖt lµ nh÷ng trêng hîp thuÕ quan mËu dÞch
cã tû träng ®¸ng kÓ trong nguån thu ng©n s¸ch vµ do ®ã lµm n¶y sinh nh÷ng kho
kh¨n trong qua tr×nh c©n ®èi ng©n s¸ch cña chÝnh phñ.
-CÇn ph¶i thiÕt lËp khu«n khæ ph¸p lý chung ( luËt ch¬i chung) ®èi víi c¸c níc thµnh viªn. Tríc hÕt, cÇn ph¶i gi¶i quyÕt mét sè vÊn ®Ò cã liªn quan tíi c¸c
quy ®Þnh thuÕ quan, h¶i quan, chuÈn mùc lao ®éng, m«i trêng sinh th¸i, chÊt lîng s¶n phÈm…
-VÊn ®Ò gi¶i quyÕt c«ng b»ng, b×nh ®¼ng trong x· héi vµ gi÷a c¸c níc trong
néi bé khu vùc.
Nh vËy, viÖc héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ c¸c níc trong khu vùc, h×nh thµnh c¸c
d¹ng liªn kÕt kinh tÕ quèc tÕ lu«n ®a l¹i cho ViÖt Nam nh÷ng thuËn lîi vµ nh÷ng
khã kh¨n, nh÷ng lîi Ých kinh tÕ kh¸c nhau. V× vËy, chóng ta cÇn tÝnh to¸n c©n
nh¾c, lùa chän ®Ó ®a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh thÝch hîp trong qu¸ tr×nh héi nhËp
nh»m ®¹t ®îc hiÖu qu¶ kinh tÕ cao.
2. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña Khu vùc mËu dÞch tù do
ASEAN (AFTA ).
2.1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn.
Ngµy 28/7/1995 ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc thø 7 cña hiÖp héi
c¸c níc §«ng nam ¸ ASEAN. Sù kiÖn träng ®¹i nµy ®¸nh dÊu mét thµnh c«ng to
lín cña chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam, ®¸nh ®Êu mét bíc
ph¸t triÓn míi trong qu¸ tr×nh héi nhËp cña ViÖt Nam vµo céng ®ång quèc tÕ vµ
liªn kÕt kinh tÕ quèc tÕ.
Víi 7 thµnh viªn vµ víi sè d©n 430 triÖu ngêi, diÖn tÝch 3,5 triÖu km2, thu
nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi lµ 1680 USD. ASEAN lµ cöu ngâ cña §«ng Nam ¸, lµ
n¬i héi tô c¸c giao lu kinh tÕ quèc tÕ vµ ®ang trë thµnh khu vùc ph¸t triÓn n¨ng
®éng nhÊt cña ch©u ¸ còng nh trªn toµn thÕ giíi.
KÓ tõ ngµy 1/1/1993 c¸c níc ASEAN cïng nhau tho¶ thuËn cïng nhau x©y
dùng khèi mËu dÞch tù do ASEAN- AFTA mét thÞ trêng chung réng lín trong
long §«ng nam ¸. §Æc biÖt lµ ch¬ng tr×nh u ®·i thuÕ quan h÷u hiÖu chung( CEPT
), thùc hiÖn gi¶m thuÕ quan vµ c¸c hµng rµo phi thuÕ quan trong kho¶ng thêi gian
lóc ®Çu dù ®Þnh lµ 15 n¨m sau ®ã rót xuèng 109 n¨m b¾t ®Çu tõ 1/1/1993 cã ý
nghÜa quan träng vµ t¸c ®éng s©u s¾c ®Õn nÒn kinh tÕ mçi quèc gia. Môc tiªu cña
ch¬ng tr×nh nµy lµ ®Õn n¨m 2003 gi¶m thuÕ quan ®èi víi c¸c hµng ho¸ s¶n xuÊt
trong néi bé khèi xuèng tíi møc 0-5%. Héi nghÞ cÊp cao cña ASEAN lÇn thø 5
võa qua ®· ®Ò ra yªu cÇu cè g¾ng hoµn thµnh môc tiªu vµo n¨m 2000. Thùc hiÖn
®îc ®iÒu ®ã AFTA sÏ gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc t¨ng cêng kh¶ n¨ng canh tranh
cña ASEAN trong viÖc thu hót ®Çu t trùc tiÕp cña níc ngoµi vµ ngîc l¹i, cñng cè
vµ thóc ®Èy tiÕn tr×nh nhÊt thÓ ho¸ trong khu vùc vµ ®a tíi sù ph¸t triÓn n¨ng
®éng h¬n n÷a cña mçi thµnh viªn, ®iÒu nµy hoµn toµn phï hîp víi qu¸ tr×nh quèc
tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ thÕ giíi c¶ trªn cÊp ®é toµn cÇu vµ trªn cÊp ®é khu vùc.
8
ATFA ra ®êi cã ý nghÜa v« cïng to lín ®èi víi c¸c níc. Tuy thÕ, sù ra ®êi cña
AFTA còng lµ kÕt qu¶ phøc hîp gi÷a sù t¸c ®éng cña c¸c nh©n tè bªn trong vµ
bªn ngoµi sau :
- VÒ nh©n tè bªn trong : Do Sù ph¸t triÓn cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸
trong hai thËp kû qua ®· lµm t¨ng nhanh chãng quy m« bu«n b¸n lÉn nhau gi÷a
c¸c nÒn kinh tÕ ASEAN. Vµo ®Çu nh÷ng n¨m 90, phÇn xuÊt khÈu néi ®Þa cña
nh÷ng nhãm níc nµy ®· t¨ng kho¶ng 20%, ch¼ng h¹n vµo n¨m 1980 hµng chÕ
t¹o cña Singapo chØ chiÕm 15,3% trong tæng sè hµng xuÊt khÈu néi bé cña
ASEAN th× ®Õn n¨m 1990 ®· t¨ng lªn 60,2%, cïng lóc ®ã In®«nªsia còng t¨ng
tõ 13,3% lªn ®Õn 46,6%, Th¸i Lan tõ 29,1% t¨ng lªn 48,3%... cã thÓ nãi nÒn
kinh tÕ cña c¸c níc ASEAN cã tÝnh híng ngo¹i vµ ®ang rÊt cÇn t×m kiÕm thÞ trêng xuÊt khÈu . §iÒu nµy cµng ®îc thóc ®Èy nhanh h¬n nhê sù t¸c ®éng tÝch cùc
cña t¨ng trëng kinh tÕ khu vùc ®èi víi c¸c chiÕn lîc phi ®iÒu chØnh vµ biÖn ph¸p
tù do ho¸ th¬ng m¹i. ChÝnh phñ c¸c níc ASEAN còng nhËn thÊy râ sù trë ng¹i
cña chñ nghÜa b¶o hé mËu dÞch trong chiÕn lîc ph¸t triÓn vµ ®i ®Õn ®Ò xuÊt mét
khu vùc mËu dÞch tù do ho¸ th¬ng m¹i gi÷a c¸c níc thµnh viªn mét c¸ch cã hiÖu
qu¶.
- VÒ nh©n tè bªn ngoµi, Do sù chuyÓn ®æi sang kinh tÕ thÞ trêng cña nhiÒu níc
trªn thÕ giíi tiªu biÓu nh: Trung Quèc, c¸c níc §«ng ¢u, lµm cho c¸c quèc gia
ASEAN ngµy cµng cã nhiÒu ®èi thñ c¹nh tranh h¬n trong viÖc thu hót ®Çu t níc
ngoµi vµ c¹nh tranh th¬ng m¹i. Do sù c¹nh tranh cña nhiÒu tæ chøc hîp t¸c cña
c¸c khu vùc nh EU, NAFTA. Nãi c¸ch kh¸c, søc Ðp cña chñ nghÜa khu vùc cïng
sù xuÊt hiÖn cña c¸c khèi EU, NAFTA vµ nhiÒu yÕu tè lµm gi¶m ®i lîi thÕ c¹nh
tranh cña c¸c níc ASEAN ®ßi hái c¸c níc ASEAN ph¶i cã sù thèng nhÊt ®Ó ®i
®Õn nh÷ng biÖn ph¸p thóc ®Èy nhanh chãng bu«n b¸n néi bé vµ tù do ho¸ quan
hÖ th¬ng m¹i gi÷a khu vùc víi c¸c khèi liªn minh kinh tÕ kh¸c.
2.2. Sù ra ®êi vµ nh÷ng môc tiªu chÝnh cña AFTA.
AFTA(ASEAN Free Trade Area) lµ diÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ quan träng vµ
®¸ng chó ý nhÊt cña ASEAN, ®îc thµnh lËp t¹i héi nghÞ thîng ®Ønh ASEAN lÇn
thø 4 t¹i Singapore theo s¸ng kiÕn cña ThaiLand, Th¸ng 2 n¨m 1992. Khu vùc
mËu dÞch tù do AFTA chØ gåm cã nh÷ng thµnh viªn cña hiÖp héi c¸c níc §«ng
nam ¸ (ASEAN), 7 thµnh viªn cña AFTA lµ : Singapore, ThaiLand, Philipine,
Malaysia, Indonesia, Brunei, ViÖt Nam. Khu vùc mËu dÞch tù do AFTA lín h¬n
khu vùc mËu dÞch tù do B¾c Mü (NAFTA ) vµ liªn minh ch©u ¢u(EU) vÒ sè d©n
vµ diÖn tÝch nhng thÊp h¬n vÒ thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi tõ 10-15 lÇn.
Khu vùc mËu dÞch tù do AFTA lµ n¬i thu hót sù chó ý cña c¸c liªn minh kinh
tÕ thÕ giíi, c¸c c«ng ty, c¸c tËp ®oµn ®a quèc gia còng nh c¶ céng ®ång quèc tÕ,
AFTA sÏ lµ khèi mËu dÞch "h¹t nh©n" cña diÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ ch©u ¸ th¸i
b×nh d¬ng ( APEC), AFTA cã mét vÞ trÝ quan träng víi nh÷ng môc tiªu sau ®©y
9
- Thùc hiÖn tù do ho¸ Th¬ng M¹i ASEAN b»ng viÖc lo¹i bá c¸c hµng rµo thuÕ
quan vµ phi thuÕ quan trong néi bé khu vùc.
- Thu hót ®Çu t trùc tiÕp tõ níc ngoµi vµo ASEAN b»ng c¸ch t¹o dùng ASEAN
thµnh mét thÞ trêng thèng nhÊtvµ hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t quèc tÕ.
- Lµm cho ASEAN thÝch nghi víi nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ quèc tÕ ®ang thay
®æi, ®Æc biÖt lµ ph¸t triÓn trong xu thÕ tù do ho¸ th¬ng m¹i toµn cÇu.
Th«ng qua viÖc thµnh lËp AFTA c¸c níc ASEAN muèn t¹o ra mét thÞ trêng mµ
trong ®ã :
+ Mét hµng rµo thuÕ quan ®îc xo¸ bá.
+ ThuÕ suÊt ®¸nh vµo c¸c mÆt hµng xuÊt nhËp khÈu chØ tõ 0-5%.
+ Ph¬ng thøc ®Ó tiÕn hµnh gi¶m thuÕ lµ ch¬ng tr×nh CEPT.
Tãm l¹i, AFTA ra ®êi ®· trë thµnh mét bé phËn hîp thµnh cña xu thÕ tù do
ho¸ th¬ng m¹i réng lín h¬n ë khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D¬ng vµ toµn cÇu. Do
®ã, t¹o lËp AFTA cho ASEAN còng chÝnh lµ t¹o lËp khu vùc më, mét sù thÝch øng
míi cho sù ph¸t triÓn cña ASEAN trong xu thÕ khu vùc hãa, toµn cÇu ho¸. AFTA sÏ
lµm t¨ng khèi lîng bu«n b¸n trong néi bé ASEAN còng nh gi÷a c¸c níc
ASEAN víi c¸c níc ngoµi khu vùc. Theo nghiªn cøu cña mét nhãm chuyªn gia
do ASC chØ ®Þnh th× AFTA cã thÓ sÏ lµm cho tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¸c
níc ASEAN sÏ t¨ng tõ 1,5% ( §èi víi Singapore) ®Õn 5%( §èi víi Th¸iLand) vµ
tronng kho¶ng 1,5 -5% ®èi víi c¸c níc kh¸c.
2.3. Nh÷ng quy ®Þnh chung vÒ AFTA-CEPT .
AFTA cã c¸c néi dung chÝnh sau :
1/ Ch¬ng tr×nh u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc chung (CEPT).
2/ Thèng nhÊt vµ c«ng nhËn tiªu chuÈn hµng ho¸ gi÷a c¸c níc thµnh viªn
3/ C«ng nhËn viÖc cÊp giÊy x¸c nhËn xuÊt xø hµng ho¸ cña nhau.
4/ Xo¸ bá nh÷ng qui ®Þnh h¹n chÕ ®èi víi ngo¹i th¬ng.
5/ TiÕn hµnh ho¹t ®éng t vÊn vÜ m«.
Trong nh÷ng yÕu tè trªn CEPT ®îc coi lµ yÕu tè cèt lâi v× th«ng qua viÖc
gi¶m thuÕ quan, dì bá dÇn c¸c hµng rµo phi thuÕ quan...ngêi ta sÏ x¸c lËp ®îc
nÒn th¬ng m¹i tù do trong néi bé khèi.
Kh«ng ph¶i tíi thêi ®iÓn nµy, nhu cÇu liªn kÕt kinh tÕ trong lÜnh vùc th¬ng
m¹i cña ASEAN míi ®îc ®Æt ra. Tríc ®ã, tõ n¨m 1997, mét ch¬ng tr×nh nh»m
thóc ®Èy mËu dÞch gi÷a c¸c níc thµnh viªn ®· ®îc ®a vµo thùc hiÖn víi tho¶
thuËn u ®·i th¬ng m¹i (Preferentoal Trading Arrangements-PTA). Kh¸c víi PTA,
quan hÖ th¬ng m¹i ASEAN theo CEPT trong m«i trêng c¸c hµng rµo thuÕ quan
vµ phi thuÕ quan dÇn ®îc lo¹i bá hoµn toµn.
* Nh÷ng quy ®Þnh chung cña CEPT.
Ch¬ng tr×nh u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc chung (CEPT ) ®îc ký kÕt gi÷a c¸c níc ASEAN n¨m 1992 lµ c¬ chÕ chÝnh ®Ó thùc hiÖn AFTA. Môc tiªu cña CEPT lµ
10
gi¶m møc thuÕ quan trong Th¬ng M¹i néi bé ASEAN xuèng cßn 0-5%, ®ång
thêi lo¹i bá tÊt c¶ c¸c h¹n chÕ vÒ ®Þnh lîng vµ c¸c hµng rµo phi thuÕ quan.
CEPT ¸p dông víi s¶n phÈm chÕ t¹o, kÓ c¶ s¶n phÈm c¬ b¶n vµ s¶n phÈm n«ng
s¶n. Tuy nhiªn, chØ cã nh÷ng s¶n phÈm cã Ýt nhÊt 40% gi¸ trÞ xuÊt sø cña
ASEAN (cña riªng mét níc hoÆc nhiÒu níc ASEAN céng l¹i) vµ ph¶i lµ c¸c s¶n
phÈm ®îc ®a vµo danh môc ®îc gi¶m thuÕ vµ ®îc héi ®ång AFTA x¸c nhËn
C¸c s¶n phÈm ®îc ®a vµo ch¬ng tr×nh c¾t gi¶m thuÕ gåm 4 kho¶n môc :
1- Danh môc c¸c x¶n phÈm víi tiÕn tr×nh gi¶m nhanh vµ gi¶m thêng(IL)
2- Danh môc c¸c s¶n phÈm t¹m thêi cha gi¶m thuÕ(TEL)
3- Danh môc hµng n«ng s¶n cha qua chÕ biÕn. Nh¹y c¶m (UAPS)
4- Danh môc lo¹i trõ hoµn thµnh ( EL ).
Theo CEPT, tiÕn tr×nh c¾t gi¶m ®îc quy ®Þnh cô thÓ cho c¸c s¶n phÈm trong
tõng danh môc trõ c¸c s¶n phÈm thuéc danh môc lo¹i trõ hoµn toµn lµ nh÷ng s¶n
phÈm kh«ng thuéc diÖn c¾t gi¶m thuÕ quan( gåm c¸c s¶n phÈm cã ¶nh hëng tíi
an ninh, quèc phßng vµ an toµn x· héi chiÕm díi 5% tæng sè m· thuÕ cña
ASEAN ).
TiÕn tr×nh c¾t gi¶m b×nh thêng cña c¸c s¶n phÈm thuéc danh môc c¾t gi¶m c¸c
thuÕ suÊt trªn 20% sÏ ®îc gi¶m xuèng cßn 20% vµo 1/1/1998 vµ tiÕp tôc gi¶m
xuèng 0-5% vµo 1/1/2003. C¸c s¶n phÈm cã thuÕ suÊt díi 20% sÏ ®îc gi¶m
xuèng 0-5% vµo 1/1/2000. §èi víi tiÕn tr×nh nhanh, c¸c s¶n phÈm cã thuÕ suÊt
trªn 20% sÏ gi¶m 0-5% vµo 1/1/2000, c¸c s¶n phÈm cã thuÕ suÊt díi 20% sÏ ®îc
gi¶m xuèng 0-5% vµo 1/1/1998. C¸c s¶n phÈm n«ng s¶n cha qua chÕ biÕn thuéc
danh môc c¾t gi¶m ngay sÏ b¾t ®Çu ®îc c¾t gi¶m tõ 1/1/1996 ®Õn 1/1/2003 sÏ cã
møc thuÕ suÊt 0-5%. C¸c s¶n phÈm trong danh môc lo¹i trõ t¹m thêi còng ®îc
chuyÓn sang danh môc c¾t gi¶m ( mçi n¨m 20% s¶n phÈm). §Ó gi¶m thuÕ trong
vßng 5 n¨m tõ 1/1/1996 ®Õn 1/1/2000. thêi h¹n chuyÓn sang danh môc c¾t gi¶m
®èi víi c¸c s¶n phÈm n«ng s¶n cha chÕ biÕn thuéc danh môc TEL lµ tõ 1/1/1998
®Õn 1/1/2003 mçi n¨m 20%.
Tuy nhiªn, mçi níc cã thÓ gi¶m thuÕ trong nh÷ng thêi gian kh¸c nhau. Nhng
thêi ®iÓm hoµn thµnh thuÕ lµ 1/1/2003.
C¸c s¶n phÈm n«ng s¶n cha qua chÕ biÕn thuéc danh môc nh¹y c¶m sÏ ®îc
xenm xÐt riªng vµ b¾t ®Çu c¾t gi¶m tõ 1/1/2001 hoÆc chËm nhÊt lµ 1/1/2003 víi
møc thuÕ cuèi cïng lµ 0-5% trõ mét sè mÆt hµng n«ng s¶n ®îc coi lµ nh¹y c¶m
cao cha thèng nhÊt ®îc gi÷a c¸c níc ASEAN.
Tuy nhiªn sau mét sè n¨m thùc hiÖn CEPT, c¸c níc thµnh viªn ASEAN ®· ®Ò
xuÊt ra mét lÞch tr×nh gi¶m thuÕ linh ho¹t, nghÜa lµ c¸c níc kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i
tu©n thñ theo hai kªnh ®ång tuyÕn víi c¸c quy tr×nh r¹ch rßi cho c¸c thuÕ suÊt
cÇn c¾t gi¶m qua tõng thêi kú mµ cã thÓ tuú theo ®Æc ®iÓm c¬ cÊu thuÕ cña níc
m×nh ®Ó x©y dùng lÞch tr×nh c¾t gi¶m thuÕ thÝch hîp, miÔn sao gi¶m nhanh thuÕ
quan xuèng cßn 0-5% tríc n¨m 2003, sím h¬n cµng tèt. HiÖn nay, Héi ®ång
11
AFTA ®· chÊp nhËn ®Ò xuÊt ®ã nh mét s¸ng kiÕn nh»m ®¸p øng c¸c yªu cÇu vÒ
viÖc t¹o dùng mét khu vùc tù do ho¸ th¬ng m¹i ASEAN tríc thêi h¹n. Trªn c¬ së
ph©n tÝch c¬ cÊu c¸c Danh môc, t¹i Héi ®ång AFTA lÇn thø 8, c¸c níc ASEAN
®· khuyÕn nghÞ viÖc ®Èy nhanh h¬n n÷a tiÕn tr×nh thùc hiÖn AFTA b»ng c¸ch më
réng c¸c mÆt hµng chÞu thuÕ cã thuÕ suÊt tõ 0-5% vµo n¨m 2003 vµ tèi ®a ho¸ sè
c¸c mÆt hµng cã thuÕ suÊt gi¶m tíi 0% vµo n¨m 2003.
12
B¶ng: TriÓn väng thùc hiÖn CEPT cña 6 níc thµnh viªn cò trong ASEAN
Môc tiªu ®Æt ra
Níc thµnh viªn
Brun©y
Ind«nªxia
Malaixia
Philippin
Xingapo
Th¸i Lan
100% tæng sè dßng thuÕ 60% tæng sè dßng thuÕ
c¾t gi¶m cã thuÕ 0- cã thuÕ suÊt b»ng 0%
5%vµo n¨m 2002, víi vµo n¨m 2003
mét sè linh ho¹t.
§Õn 2002 sÏ ®¹t 99,75%
80,8%
§Õn 2002 sÏ ®¹t 99,08%
54,6%
§Õn 2002 sÏ ®¹t 91,0%
60,2%
§Õn 2002 sÏ ®¹t 96,5%
0,07%
§· ®¹t 100%
100%
§Õn 2002 sÏ ®¹t 94,8%
47,87%
Nguån : T¹p chÝ Nghiªn cøu §«ng Nam ¸ 2/2002.
C¬ chÕ trao ®æi nhîng bé cña CEPT
Khi vËn dông CEPT, chóng ta kh«ng ®îc quªn ®iÒu kiÖn bæ sung cho c¬ chÕ
gi¶m thuÕ theo CEPT. §ã lµ c¸c u ®·i theo CEPT gi÷a c¸c quèc gia ASEAN sÏ ®îc trao ®æi trªn nguyªn t¾c cã ®i cã l¹i. Muèn ®îc hëng nhîng bé vÒ thuÕ quan
khi xuÊt khÈu hµng ho¸ trong khèi, mét s¶n phÈm cÇn cã c¸c ®iÒu kiÖn sau:
+ S¶n phÈm ®ã ph¶i n»m trong Danh môc gi¶m thuÕ cña c¶ níc xuÊt khÈu vµ níc nhËp khÈu vµ ph¶i cã møc thuÕ quan nhËp khÈu nhá h¬n hoÆc b»ng 20%.
+ S¶n phÈm ®ã ph¶i cã trong ch¬ng tr×nh gi¶m thuÕ quan ®îc Héi ®ång AFTA
th«ng qua.
+ S¶n phÈm ®ã ph¶i lµ mét s¶n phÈm cña khèi ASEAN, tøc lµ ph¶i tho¶ m·n
yªu cÇu hµm lîng suÊt xø tõ c¸c níc thµnh viªn ASEAN Ýt nhÊt lµ 40%.
C«ng thøc tÝnh hµm lîng ASEAN nh sau:
Gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu,
Gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu,
bé phËn c¸c s¶n phÈm
bé phËn, c¸c s¶n phÈm
lµ ®Çu vµo nhËp khÈu + lµ ®Çu vµo kh«ng x¸c
tõ c¸c níc kh«ng ph¶i
®Þnh ®îc xuÊt xø
lµ thµnh viªn ASEAN
x 100% < 60%
Gi¸ FOB
Gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu, bé phËn c¸c s¶n phÈm lµ ®Çu vµo nhËp khÈu tõ c¸c níc
kh«ng ph¶i lµ thµnh viªn ASEAN tÝnh theo gÝa CIF t¹i thêi ®iÓm nhËp khÈu.
13
Gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu, bé phËn c¸c s¶n phÈm lµ ®Çu vµo kh«ng x¸c ®Þnh ®îc
xuÊt xø tÝnh theo gi¸ b¾t ®Çu tríc khi ®a vµo chÕ biÕn trªn l·nh thæ cña níc xuÊt
khÈu lµ thµnh viªn cña ASEAN.
NÕu mét s¶n phÈm cã ®ñ c¶ ba ®iÒu kiÖn trªn sÏ ®îc hëng mäi u ®·i mµ quèc
gia nhËp khÈu ®a ra (s¶n phÈm ®îc sö dông u ®·i hoµn toµn). NÕu s¶n phÈm tho¶
m·n c¸c yªu cÇu trªn trõ viÖc cã møc thuÕ nhËp khÈu b»ng hoÆc thÊp h¬n 20%
(tøc lµ s¶n phÈm ®ã cã thuÕ suÊt 20%) th× s¶n phÈm ®ã chØ ®îc hëng thuÕ suÊt
CEPT cao h¬n 20% tríc ®ã hoÆc thuÕ suÊt MFN, tuú thuéc thuÕ suÊt nµo nhá
h¬n.
C¸c ®iÒu kiÖn trªn ®a ra nh»m ®¶m b¶o sù b×nh ®¼ng hîp lý vÒ c¬ héi tiÕp cËn
th¬ng m¹i gi÷a c¸c nhµ s¶n xuÊt ®ang c¹nh tranh trong c¸c quèc gia ASEAN.
Chóng còng gãp phÇn khuyÕn khÝch c¸c quèc gia nhanh chãng ®a c¸c s¶n phÈm
vµo Danh môc gi¶m thuÕ. C¸c s¶n phÈm thuéc Danh môc gi¶m thuÕ theo CEPT
vµ c¸c s¶n phÈm ®ñ ®iÒu kiÖn hëng u ®·i thuÕ quan cu¶ c¸c níc trªn kh¸c sÏ ®îc
ghi râ trong tµi liÖu híng dÉn trao ®æi nhîng bé theo CEPT (CCEM) xuÊt b¶n
hµng n¨m cña mçi níc.
14
3. Nh÷ng c¬ héi vµ th¸c thøc ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam khi tham gia
AFTA.
3.1. Nh÷ng c¬ héi thuËn lîi cho ViÖt Nam khi tham gia vµo AFTA
Nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®Çu t cña c¸c níc ASEAN ®ang cã xu híng t¨ng nhanh.
Sù tham gia cña ViÖt Nam vµo AFTA sÏ t¹o ra thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn
kinh tÕ phôc vô cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc
Cô thÓ :
* T¨ng cêng quan hÖ th¬ng m¹i víi c¸c níc
- ViÖc tham gia vµo ch¬ng tr×nh nµy lµ ®iÒu kiªn thuËn lîi ®Ó ViÖt Nam t¨ng
nhanh tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ vµ th¬ng m¹i, thóc ®Èy nhanh chãng qu¸ tr×nh
c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.
- Tham gia AFTA còng lµ bíc ®i c¬ b¶n ®Ó ViÖt Nam tham gia vµo c¸c tæ chøc
kinh tÕ cã quy m« réng lín h¬n nh diÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ Th¸i B×nh D¬ng
APEC, tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi WTO. AFTA, APEC, WTO . N©ng cao vÞ thÕ
cña ViÖt Nam trong quan hÖ quèc tÕ nhÊt lµ trong ®µm ph¸n ®a ph¬ng.
* Më réng thÞ trêng u ®·i.
- ASEAN lµ thÞ trêng réng lín víi kho¶ng trªn 530 triÖu d©n sÏ lµ thÞ trêng
tiÒm n¨ng cho viÖc tiªu thô hµng ho¸ t¹i ViÖt Nam. HiÖn nay, kho¶ng 30% kim
ng¹ch nhËp khÈu lµ tõ c¸c níc thµnh viªn ASEAN. C¸c mÆt hµng ®îc nhµ níc u
tiªn nhËp khÈu lµ m¸y mãc thiÕt bÞ vµ nguyªn vËt liÖu phôc vô cho nhu cÇu x·
héi. Khi tham gia AFTA vµ thùc hiÖn ch¬ng tr×nh CEPT th× c¸c mÆt hµng nµy sÏ
®îc gi¶m thuÕ nhËp khÈu xuèng 0-5%. Nh vËy, luång hµng nhËp khÈu ®îc më
réng nhanh chãng, ASEAN ¶nh hëng rÊt lín thµnh phÈm cña c¸c c¬ së s¶n xuÊt
sö dông nguyªn liÖu nhËp khÈu tõ c¸c níc ASEAN .
- Do c¬ cÊu danh môc hµng ho¸ tham gia CEPT bao gåm c¶ n«ng s¶n th« vµ
n«ng s¶n chÕ biÕn, nÕu ViÖt Nam t¨ng cêng s¶n xuÊt hµng n«ng s¶n th× sù c¾t
gi¶m thuÕ sÏ trë thµnh yÕu tè kÝch thÝch cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt mÆt hµng
nµy ®Ó xuÊt khÈu sang c¸c níc trong khu vùc vµ ngoµi khu vùc.
- Mét trong nh÷ng quy ®Þnh vÒ s¶n phÈm ®îc hëng quy chÕ hÖ thèng u ®·i
thuÕ quan phæ cËp (GSP) cña Mü lµ “ trÞ gi¸ nguyªn vËt liÖu cho phÐp nhËp ®Ó
s¶n xuÊt hµng ho¸ ®ã ph¶i díi 65% toµn bé gi¸ trÞ cña s¶n phÈm ®ã khi vµo l·nh
thæ h¶i quan cña Mü” vµ “trÞ gi¸ mét s¶n phÈm ®îc chÕ t¹o ë hai hoÆc trªn hai níc lµ héi viªn cña mét HiÖp héi kinh tÕ, Liªn minh thuÕ quan khu vc mËu dÞch tù
do th× ®îc coi s¶n phÈm cña mét níc”. V× vËy, viÖc ViÖt Nam gia nhËp AFTA t¹o
®iÒu kiÖn cho ViÖt Nam cã thÓ nhËp nguyªn liÖu cña c¸c níc ASEAN kh¸c ®Ó
s¶n xuÊt mµ s¶n phÈm ®ã vÉn ®îc hëng GSP.
* Thu hót vèn ®Çu t níc ngoµi.
Tham gia vµo AFTA, ViÖt Nam cã ®iÒu kiÖn thu hót ®îc nhiÒu vèn ®Çu t tõ
nh÷ng níc thõa vèn vµ ®a d¹ng cã sù dÞch chuyÓn m¹nh sang c¸c ngµnh cã hµm
15
lîng kü thuËt cao, sö dông Ýt nh©n c«ng nh: Singapo, Malaysia, Th¸i Lan. ViÖt
Nam còng cã ®iÒu kiÖn ®Ó tiÕp thu c«ng nghÖ vµ ®µo t¹o kü thuËt cao ë c¸c
ngµnh cÇn nhiÒu lao ®éng mµ c¸c níc ®ã ®ang cÇn chuyÓn giao, tranh thñ nguån
vèn vµ nh÷ng tiÕn bé khoa häc kü thuËt cña c¸c níc trong khu vùc ®Ó khai th¸c
vµ sö dông cã hiÖu qu¶ tµi nguyªn ®Êt níc, x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, phôc vô c«ng
cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. §ã còng lµ c¸ch “®i t¾t, ®ãn ®Çu”
phï hîp cña chóng ta.
* ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ.
Tham gia AFTA sÏ t¹o søc Ðp vµ ®éng lùc ®Ó c¸c doanh nghiÖp ViÖt
Nam ®æi míi c¬ cÊu tæ chøc, c¸ch thøc s¶n xuÊt, ph¬ng ph¸p qu¶n lý ®Ó n©ng
cao chÊt lîng, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm t¨ng søc c¹ch tranh nÒn kinh tÕ tõ ®ã cã c¬
héi ®Ó ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, th¬ng m¹i vµ dÞch vô t¹o nªn c¬ cÊu
kinh tÕ thÝch hîp. Trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang ASEAN
hiÖn nay, tû träng hµng c«ng nghiÖp chÕ biÕn míi chØ ®¹t 18%, n«ng s¶n thùc
phÈm 48%, nhiªn liÖu 34%. Trong ®ã träng t©m u ®·i cña ch¬ng tr×nh CEPT l¹i
lµ c¸c mÆt hµng c«ng nghiÖp chÕ biÕn. ViÖc thùc hiÖn ch¬ng tr×nh CEPT sÏ lµ c¬
héi ®Ó ViÖt Nam chuyÓn dÞch c¬ cÊu xuÊt khÈu theo híng n©ng cao tû träng hµng
c«ng nghiÖp chÕ biÕn, gi¶m dÇn tû träng c¸c mÆt hµng th«, s¬ chÕ. §©y còng lµ
c¬ héi ®Ó ViÖt Nam tæ chøc l¹i s¶n xuÊt theo m« h×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ
híng tíi xuÊt khÈu.
KÕt luËn
Nh÷ng thuËn lîi vµ lîi thÕ so s¸nh cña ViÖt Nam chñ yÕu lµ nh÷ng nh©n tè
kh¸ch quan nhng nh÷ng khã kh¨n chñ yÕu lµ nh÷ng yÕu tè b¾t nguån tõ chÝnh
néi lùc nÒn kinh tÕ. §iÒu nµy chøng tá r»ng, trong qu¸ tr×nh héi nhËp khu vùc,
nÒn kinh tÕ ViÖt Nam rÊt dÔ bÞ tæn th¬ng, trë thµnh th¸ch thøc to lín ®ßi hái
chóng ta ph¶i vît lªn nh÷ng tr× trÖ, ¸ch t¸ch cña chÝnh m×nh ®Ó t×m ra c¸ch ®i
hîp lý ®Ó chiÕn th¾ng trong cuéc ch¹y ®ua vµ c¹nh tranh kinh tÕ vÒ l©u dµi ®Ó
c¸c liªn kÕt gi÷a ViÖt Nam víi c¸c níc thµnh viªn ASEAN ®îc bÒn chÆt h¬n trªn
c¬ së b×nh ®¼ng hai bªn cïng cã lîi .
3.2. Nh÷ng khã kh¨n vµ th¸ch thøc ®Æt ra cho ViÖt Nam khi tham gia
vµo AFTA-CEPT .
Khu vùc ho¸ vµ toµn cÇu ho¸ lµ xu thÕ tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ
thÕ giíi. C¨n cø vµo tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c m×nh mµ tham gia vµo
lÜnh vùc kh¸c nhau, níc ta tham gia vµo AFTA bªn c¹nh nh÷ng thuËn lîi cßn gÆp
kh«ng it nh÷ng khã kh¨n trë ng¹i, cô thÓ lµ :
- Tham gia vµo AFTA lµ thõa nhËn tù do ho¸ Th¬ng M¹i, tù do ho¸ lu chuyÓn
hµng ho¸ trong khu vùc. §©y lµ nh÷ng viÖc lµm mµ níc ta cha thùc hiÖn bao giê,
b¾t ®Çu tham gia AFTA ë tr×nh ®é kinh tÕ thÊp, c¸c níc ASEAN ®Òu ®¹t tèc ®é
t¨ng trëng cao, do ®ã ta ph¶i cè g¾ng nhiÒu h¬n. hiªn t¹i søc c¹nh tranh cña hµng
16
ho¸ ViÖt Nam cßn rÊt yÕu, yÕu toµn diÖn nÕu so s¸nh vÒ mÆt gi¸ c¶ vµ chÊt l îng.
Hµng nhËp ngo¹i nhËp vµo sÏ x¶y ra t×nh tr¹ng rÊt nhhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp
®Þa ph¬ng kh«ng c¹nh tranh ®îc, s¶n xuÊt ra kh«ng ai tiªu thô. Tiªu biÓu lµ c¸c
ngµnh DÖt may, DÇy dÐp, §iÖn gia dông…Tríc søc Ðp cña thÞ trêng do hµng rµo
thuÕ quan gi¶m ®ßi hái chóng ta ph¶i ®iÒu chØnh s¶n xuÊt, ®æi míi c«ng nghÖ,
c¶i tiÕn kÜ thuËt ®Ó hµng ho¸ ViÖt Nam cã ®ñ søc c¹nh tranh trªn thÞ trêng thÕ
giíi.
- Tham gia AFTA t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn gi¸ c¶ hµng ho¸, ®¬n gi¶n thñ tôc
nhËp khÈu th× gi¸ c¶ hµng ho¸ sÏ gi¶m. HiÖn nay hµng ho¸ ViÖt Nam cßn chÞu
nhiÒu lo¹i thuÕ kh¸c nhau, nhiÒu chi phÝ kh¸c kh«ng cÇn thiÕt ®· gãp phÇn ®Èy
gi¸ lªn. do ®ã, gi¸ c¶ cña hµng ho¸ ViÖt Nam thêng cao h¬n rÊt nhiÒu so víi gi¸
c¶ hµng ho¸ cña c¸c níc kh¸c lµ thµnh viªn cña ASEAN. VÊn ®Ò tríc m¾t lµ ta
ph¶i chuyÓn dÞch c¬ cÊu s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu nh÷ng hµng ho¸ n»m trong danh
môc c¾t gi¶m thuÕ CEPT th× c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam míi cã ®iÒu kiÖn ph¸t
triÓn, cã lîi vÒ gi¸ c¶ khi xuÊt khÈu sang ASEAN.
- §Ó héi nhËp vÒ kinh tÕ vµ mËu dÞch víi ASEAN, mét th¸ch thøc kh«ng nhá
®Æt ra cho ViÖt Nam lµ x©y dùng mét chÝnh s¸ch qu¶n lý nhµ níc thÝch hîp nh»m
®¶m b¶o tù do ho¸ th¬ng m¹i nhng kh«ng lµm mÊt ®i chøc n¨ng qu¶n lý nhµ níc
vÒ th¬ng m¹i, xo¸ bá nh÷ng thñ tôc hµnh chÝnh rêm rµ, quan niªu,kh«ng hiÖu
qu¶, cÇn cã sù nghiªn cøu c¸c hiÖp ®Þnh, ch¬ng tr×nh hîp t¸c trong ASEAN tËn
dông nh÷ng c¬ héi tèt ®Ó cã nh÷ng gi¶i ph¸p cô thÓ phï hîp víi t×nh h×nh vµ chñ
tr¬ng ph¸t triÓn kinh tÕ trong níc …
- tham gia afta, ViÖt Nam sÏ ¶nh hëng ®Õn nguån thu ng©n s¸ch nhng thùc sù
kh«ng ¶nh hëng lín, trong danh môc c¾t gi¶m thuÕ cã tíi 57% mÆt hµng hiÖn cã
møc thuÕ tõ 0-5%, trong ®ã h¬n mét nöa lµ thuÕ suÊt 0%. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ
trªn thùc tÕ hÇu nh chóng ta ®· hoµn tÊt viÖc c¾t gi¶m råi, sè mÆt hµng cã miÒn
thuÕ ®Õn 20% chØ chiÕm tû träng 1721%
Tãm l¹i, nh×n tæng thÓ vµo sù ®ãng gãp vµo ng©n s¸ch nhµ níc th× AFTA sÏ
t¹o nªn sù hÉng hôt trong ng©n s¸ch nhµ níc. ViÖt Nam tham gia AFTA-CEPT
chóng ta cÇn ý thøc râ nh÷ng thuËn lîi, c¬ héi vµ nh÷ng khã kh¨n th¸ch thøc®Ó
®Ò ra nh÷ng quyÕt s¸ch thÝch hîp víi ®êng lèi ®æi míi cña ®Êt níc, n©ng cao
hiÖu qu¶ héi nhËp quèc tÕ vµ khu vùc.
17
Ch¬ng II
Thùc tr¹ng xuÊt khÈu hµng ho¸
cña ViÖt Nam trong ®iÒu kiÖn thùc hiÖn
lé tr×nh AFTA-CEPT
1. Qu¸ tr×nh thùc hiÖn cam kÕt cña ViÖt Nam víi AFTA-CEPT .
1.1. C¸c ho¹t ®éng chuÈn bÞ ®Ó thùc hiÖn CEPT/ AFTA cña ViÖt Nam.
HiÖp ®Þnh CEPT ®îc c¸c níc thµnh viªn tho¶ thuËn vµ ký kÕt tõ n¨m
1992, song viÖc thùc hiÖn thùc sù chØ b¾t ®Çu tõ th¸ng 01/01/1994. Nh vËy, c¸c
níc ASEAN cã kho¶ng thêi gian lµ 2 n¨m ®Ó chuÈn bÞ tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò cã liªn
quan.Cßn ®èi víi ViÖt Nam, c«ng viÖc nghiªn cøu chuÈn bÞ cho viÖc gia nhËp
thùc hiÖn HiÖp ®Þnh CEPT thùc sù ®îc b¾t ®Çu tõ gi÷a n¨m 1995. Thêi gian
chuÈn bÞ nh vËy lµ rÊt bÞ ®éng, nhÊt lµ nÕu liªn hÖ víi thêi gian chóng ta ph¶i b¾t
®Çu tõ viÖc tæ chøc c¸c Bé ngµnh cã liªn quan nghiªn cøu, x©y dùng c¸c Danh
môc hµng ho¸. Theo ch¬ng tr×nh CEPT ®Ó tr×nh lªn Ban th ký ASEAN vµo th¸ng
12/1995. Tuy nhiªn, ®îc sù quan t©m chØ ®¹o kÞp thêi cña ChÝnh phñ, cïng sù
phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c Bé, ngµnh cã liªn quan, chóng ta ®· hoµn thµnh
nh÷ng nghÜa vô bíc ®Çu cña mét thµnh viªn ASEAN tham gia AFTA.
1.2. VÒ tæ chøc.
ViÖt Nam lµ níc tham gia sau, tr×nh ®é ph¸t triÓn cßn thÊp xa so víi c¸c níc
ASEAN kh¸c vµ hÇu hÕt c¸c ngµnh kinh tÕ cßn non yÕu, mÆt kh¸c thuÕ nhËp
khÈu cßn lµ nguån thu quan träng cña ng©n s¸ch, nªn viÖc x©y dùng vµ ®a ra
danh môc hµng ho¸ c¾t gi¶m thuÕ, danh môc c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan, c¸c
néi dung hîp t¸c h¶i quan ®Ó thùc hiÖn CEPT …Ngoµi yªu cÇu ph¶i phï hîp víi
hiÖp ®Þnh CEPT, vÒ nguyªn t¾c ®Òu ph¶i cè g¾ng ®¹t ®îc c¸c môc tiªu sau:
- Kh«ng g©y ¶nh hëng lín ®Õn nguån thu ng©n s¸ch
- KÐo dµi ®Õn møc cã thÓ sù b¶o hé hîp lý ®èi víi s¶n xuÊt trong níc ®Ó cã
thªm thêi gian chuÈn bÞ ®èi phã víi nh÷ng th¸ch thøc cña AFTA.
- T¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.
- Tranh thñ u ®·i ®Ó më réng thÞ trêng cho xuÊt khÈu vµ thu hut ®Çu t níc
ngoµi.
Trªn c¬ së c¸c môc tiªu ®Æt ra. ViÖt Nam ®· tõng bíc thùc hiÖn CEPT . Cô
thÓ vÒ tæ chøc :
- Ngµy 15/11/1995 t¹i Héi nghÞ Bé trëng kinh tÕ ASEAN (AEM), ViÖt
Nam ®· c«ng bè Danh môc gi¶m thuÕ ®ît mét ¸p dông tõ 01/01/1996.
- Ngµy 10/02/1995, t¹i Héi nghÞ Héi ®ång AFTA, ViÖt Nam ®· c«ng bè
nguyªn t¾c lµ cam kÕt c¾t gi¶m thuÕ cho toµn bé qu¸ tr×nh 1996-2006.
18
- Ngµy 18/12/1995, ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh 91/CP quy ®Þnh viÖc
c¶i c¸ch thuÕ quan, thùc hiÖn CEPT.
- Ngµy 02/04/1996 Bé Tµi chÝnh thµnh lËp c¬ quan AFTA quèc gia cña
ViÖt Nam víi chøc n¨ng lµ c¬ quan ®Çu mèi cña ViÖt Nam thùc hiÖn, gi¶i quyÕt
c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn AFTA.
- Còng trong n¨m 1996, ViÖt Nam c«ng bè Danh môc thùc hiÖn gi¶m thuÕ
CEPT trong n¨m 1997.
- Ngµy 12/03/1998, Danh môc hµng ho¸ ViÖt Nam thùc hiÖn CEPT do Bé
Tµi chÝnh x©y dùng ®· ®îc ChÝnh phñ th«ng qua vµ ban hµnh kÌm NghÞ ®Þnh sè
15/1998/ N§-CP.
- §Çu n¨m 1998, Bé Tµi chÝnh c«ng bè 1.717 mÆt hµng tham gia CEPT
n¨m 1998, ®ång thêi chuÈn bÞ Danh môc thuÕ n¨m 1999, xem xÐt ®Ó gi¶m bít
mét sè mÆt hµng trong Danh môc lo¹i trõ t¹m thêi.
- N¨m 2000, Bé Tµi chÝnh ®· c«ng bè lÞch tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan tæng
thÓ cña ViÖt Nam ®Ó thùc hiÖn CEPT/AFTA cho giai ®o¹n n¨m 2001-2006.
1.3. VÒ lÞch tr×nh c¾t gi¶m thuÕ tæng thÓ.
Phï hîp víi quy ®Þnh cña ASEAN, c¨n cø vµo t×nh h×nh ®Æc thï cña ViÖt Nam,
ViÖt Nam nh×n chung kh«ng ¸p dông tiÕn tr×nh c¾t gi¶m nhanh. Tuy nhiªn ®èi
víi nh÷ng s¶n phÈm hiÖn ®ang cã thuÕ suÊt trong kho¶ng tõ 0-5% tøc lµ ®· tho¶
m·n môc tiªu cña CEPT, ta cã thÓ xÕp vµo lo¹i thùc hiÖn tiÕn tr×nh c¾t gi¶m
nhanh.
Trong 2 n¨m 1996-1997, ViÖt Nam sÏ kh«ng thùc hiÖn c¾t gi¶m mµ chØ ®a c¸c
s¶n phÈm ®¹t môc tiªu cña CEPT ( cã thuÕ suÊt 5% trë xuèng) vµo thùc hiÖn
hiÖp ®Þnh. §èi víi nh÷ng s¶n phÈm cã thuÕ suÊt cao h¬n 5% trong danh môc c¾t
gi¶m thuÕ quan híng thùc hiÖn bíc c¾t gi¶m ®Çu tiªn thùc tÕ chØ b¾t ®Çu tõ 1998
®Ó ®¶m b¶o cho nguån thu vµ hç trî mét phÇn cho s¶n xuÊt trong níc.
Trong 2 n¨m 1996-1997, ViÖt Nam thùc hiÖn bíc 2 cña c¶i c¸ch thuÕ, trong ®ã
®èi víi chÝnh s¸ch thuÕ ¸p dông cho hµng nhËp khÈu, ViÖt Nam sÏ thùc hiÖn viÖc
ph©n tÝch 2 lo¹i thuÕ lµ thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt vµ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng hiÖn còng
®¸nh trªn hµng nhËp khÈu ra khái thuÕ nhËp khÈu hiÖn nay, tríc khi tiÕn hµnh
viÖc c¾t gi¶m thuÕ nhËp khÈu thùc sù tõ 1998 . Do ®ã, møc thuÕ nhËp khÈu ph¶i
gi¶m trªn phÇn thuÕ nhËp khÈu cßn l¹i sÏ lµ thÊp so víi møc ph¶i gi¶m nÕu
kh«ng cã sù ph©n tÝch hai lo¹i thuÕ trªn.
Cã thÓ nãi ViÖt Nam thùc hiÖn rÊt ngiªm tóc vµ rÊt thËm träng viÖc gi¶m thuÕ
quan, ®Ó tr¸nh ¶nh hëng tíi nguån thu ng©n s¸ch vµ lµm gi¶m ®îc gi¸ hµng nhËp
khÈu gãp phÇn c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn kinh doanh vµ tiªu dïng trong níc cßn c¸c
doanh nghiÖp ViÖt Nam sÏ ®îc hëng møc thuÕ u ®·i khi xuÊt khÈu hµng ho¸ sang
c¸c níc ASEAN.
19
C¸c Danh môc hµng ho¸ thùc hiÖn CEPT cña ViÖt Nam ®îc x©y dùng tu©n
theo nguyªn t¾c chØ ®¹o cña Uû ban Thêng vô Quèc héi vµ c«ng bè víi c¸c níc
ASEAN ngµy 10/12/1995 t¹i phiªn häp lÇn thø 8 cña Héi ®ång AFTA cô thÓ nh
sau:
B¶ng 3: Danh môc hµng ho¸ trong khu«n khæ CEPT cña ViÖt Nam n¨m 1995
Danh môc hµng
Sè nhãm mÆt hµng chÞu
Tû lÖ %
ho¸
thuÕ
Gi¶m thuÕ ngay
1633
54,1
Lo¹i trõ t¹m thêi
1189
39,5
Lo¹i trõ hoµn toµn
65
5,5
Nh¹y c¶m
26
0,9
Tæng
3013
100
Nguån: Ban th ký ASEAN
§Õn th¸ng 02/1998, c¸c Danh môc trong khu«n khæ CEPT cña ViÖt Nam thay
®æi do viÖc ph©n lo¹i hµng ho¸ vµo c¸c Danh môc thùc hiÖn CEPT vµ thùc hiÖn
thèng nhÊt biÓu thuÕ quan.
20
- Xem thêm -