lêi nãi ®Çu
KÓ tõ th¸ng 11/ 1990, khi ViÖt nam vµ Liªn minh ch©u ¢u chÝnh thøc thiÕt
lËp quan hÖ ngo¹i giao, ®Õn nay quan hÖ hîp t¸c gi÷a hai bªn trªn nhiÒu lÜnh vùc
ngµy cµng ph¸t triÓn. Trong ®ã næi bËt nhÊt lµ quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ ph¸t triÓn
víi tèc ®é rÊt nhanh sau khi hai bªn ký hiÖp ®Þnh hîp t¸c n¨m 1995. C¶ ViÖt nam
vµ EU ®Òu xem nhau lµ nh÷ng ®èi t¸c th¬ngt m¹i quan träng. Theo sè liÖu c«ng
bè t¹i héi th¶o " Quan hÖ ViÖt nam - EU cïng híng tíi t¬ng lai " diÔn ra ngµy
18/10/2000 do Häc viÖn Quan hÖ quèc tÕ cïng §¹i sø qu¸n Ph¸p vµ Ph¸i ®oµn
Uû ban ch©u ¢u t¹i ViÖt nam tæ chøc th× n¨m 1999 EU ®· trë thµnh ®èi t¸c th¬ng m¹i lín nhÊt cña ViÖt nam . Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt nam - EU n¨m
1999 lµ 3,9 tû USD ( trong ®ã ViÖt nam xuÊt 2,9 tû USD vµ nhËp 1 tû USD ) t¨ng
gÊp 10 lÇn so víi n¨m 1991 lµ 393 USD. HiÖn nay, EU lµ nhµ ®Çu t lín thø 4 vµo
ViÖt nam, EU cã ®· cã gÇn 330 dù ¸n ®Çu t t¹i ViÖt nam víi sè vèn ®¨ng ký
kho¶ng 4,8 tû USD vµ tÝnh ®Õn ngµy 15/9/1999 tæng sè tiÒn cam kÕt ®Çu t t¹i
ViÖt nam cña EU lµ 4,011 tû USD
EU lµ mét thÞ trêng lín cã vai trß quan träng trong th¬ng m¹i thÕ giíi vµ trong
quan hÖ th¬ng m¹i song ph¬ng gi÷a EU vµ ViÖt nam v× thÞ trêng EU chiÕm 34 %
gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña ViÖt nam. §¸nh gi¸ vÒ triÓn väng cña quan hÖ hîp t¸c ViÖt
nam - EU chóng ta thÊy cã rÊt nhiÒu høa hÑn. Søc ®Èy cho sô ph¸t triÓn mèi quan
hÖ th¬ng m¹i song ph¬ng ViÖt nam - EU ®ã lµ ý chÝ chÝnh trÞ gi÷a c¸c nhµ l·nh
®¹o hai bªn còng nh mèi quan hÖ nhµ níc tèt ®Ñp gi÷a ViÖt nam vµ liªn minh
ch©u ¢u. Bªn c¹nh ®ã, vai trß cña ViÖt nam trong khu vùc còng nh vai trß cña
Liªn minh ch©u ¢u trªn trêng quèc tÕ ngµy cµng t¨ng lµ mét nh©n tè quan träng
thóc ®Èy quan hÖ gi÷a hai bªn.
§Ó ®¹t ®îc môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ trong 10 n¨m tíi (2000- 2010) xuÊt khÈu
ph¶i t¨ng gÊp ®«i t¨ng trëng cña GDP, ViÖt nam cÇn chó träng h¬n n÷a ®Õn viÖc
®Èy m¹nh xuÊt khÈu sang thÞ trêng EU bëi v× ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu
hµng hãa sang EU , ViÖt nam phÇn nµo cã ®îc sù t¨ng trëng æn ®Þnh vÒ ngo¹i th¬ng mµ kh«ng sî x¶y ra t×nh tr¹ng khñng ho¶ng vÒ thÞ trêng xuÊt khÈu nh ®èi víi
Liªn x« cò vµ cßn thùc hiÖn ®îc chiÕn lîc ®a d¹ng hãa thÞ trêng xuÊt khÈu. V×
vËy, viÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu sang thÞ trêng EU kh«ng chØ lµ vÊn ®Ò cÇn thiÕt vÒ
l©u dµi mµ cßn lµ vÊn ®Ò cÊp b¸ch ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña ViÖt nam.
NhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña vÊn ®Ò lµm sao ®Èy m¹nh h¬n n÷a c«ng t¸c
xuÊt khÈu sang thÞ trêng EU , t«i ®· chän ®Ò tµi " ThÞ trêng EU vµ kh¶ n¨ng xuÊt
khÈu cña ViÖt nam sang thÞ trêng nµy" lµm ®Ò tµi cho khãa luËn tèt nghiÖp cña
m×nh. Ngoµi lêi nãi ®Çu vµ kÕt luËn, khãa luËn gåm 3 ch¬ng :
Ch¬ng I : Giíi thiÖu chung vÒ thÞ trêng EU
Ch¬ng II : T×nh h×nh xuÊt khÈu hµng hãa cña ViÖt nam sang EU
Ch¬ng III : TriÓn väng, ph¬ng híng vµ mét sè gi¶i ph¸p nh»m ®Èy m¹nh
ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng hãa cña ViÖt nam sang EU
Nh©n ®©y t«i còng xin ®îc bÇy tá lßng biÕt ¬n tíi c« gi¸o th¹c sü Bïi ThÞ Lý ngêi
®· trùc tiÕp híng dÉn t«i ®Ó t«i cã thÓ hoµn thµnh ®îc khãa luËn nµy.
Ngêi viÕt xin ch©n thµnh c¶m ¬n.
CH¦¥NG I
GIíI THIÖU CHUNG VÒ THÞ TR¦êNG EU
A. Liªn minh ch©u ¢u (EU)
I, Qu¸ tr×nh ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña Liªn minh ch©u ¢u
1, Sù ra ®êi cña EU vµ c¸c bíc tiÕn tíi nhÊt thÓ hãa toµn diÖn
Tõ gi÷a thËp kû 80 ®Õn nay xu thÕ toµn cÇu hãa nÒn kinh tÕ thÕ giíi diÔn ra
m¹nh mÏ. Cïng víi xu thÕ nµy, qu¸ tr×nh khu vùc hãa víi s h×nh thµnh c¸c nÒn
kinh tÕ vµ thÞ trêng khu vùc ®ang diÔn ra ngµy cµng s«i ®éng, trong ®ã cã sù ra
®êi cña Liªn minh ch©u ¢u lµ mèc khëi ®Çu cho qóa tr×nh nµy.
Cho ®Õn nay, Liªn minh ch©u ¢u lµ mét tæ chóc liªn kÕt khu vùc ®· cã lÞch sñ
gÇn 52 n¨m h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn, tõ mét tæ chøc tiÒn th©n lµ céng ®ång Than
2
- ThÐp ch©u ¢u do s¸u níc Ph¸p, §øc, Italia, BØ , Hµlan vµ Lucxambua thµnh lËp
nªn, tiÕp ®Õn lµ sù h×nh thµnh cña Céng ®ång kinh tÕ ch©u ¢u vµ Céng ®ång
n¨ng lîng nguyªn tö n¨m 1957. N¨m 1992 c¸c nguyªn thñ quèc gia cña 12 níc
thµnh viªn EC ®· ký hiÖp íc M¸chicht t¹i Hµlan ®Ó thèng nhÊt ch©u ¢u, më ®Çu
cho sù thèng nhÊt kinh tÕ, tiÒn tÖ vµ chÝnh trÞ. Ngµy 1/1/1994 Céng ®ång ch©u ¢u
®îc ®æi tªn lµ Liªn minh ch©u ¢u gäi t¾t lµ EU, trë thµnh mét Liªn minh thèng
nhÊt ®Çu tiªn trªn thÕ giíi vÒ kinh tÕ tiÒn tÖ vµ trong thêi gian tíi sÏ thèng nhÊt vÒ
quèc phßng.
Cã thÓ nãi ý tëng vÒ mét ch©u ¢u thèng nhÊt ®· cã tõ l©u. §¹i chiÕn thÕ giíi
lÇn thø 2 kÕt thóc, ngêi ch©u ¢u nhËn thÊy r»ng ®Ó lo¹i trõ tËn gèc mÇm mèng ®·
dÉn ®Õn hai cuéc ®¹i chiÕn thÕ giíi lµ ph¶i tíc quyÒn ®éc lËp s¶n xuÊt vµ tiªu thô
hai ngµnh kinh tÕ quan träng nhÊt ch©u ¢u lµ than vµ thÐp, ®Æc biÖt cña §øc.
Mèc lÞch sö ®¸nh dÊu sù h×nh thµnh EU lóc ®ã lµ b¶n " Tuyªn bè Schuman" cña
bé trëng ngo¹i giao Ph¸p Robert Schuman ngµy 9/5/1950 víi ®Ò nghÞ ®Æt toµn bé
nÒn s¶n xuÊt than, thÐp cña Céng hßa Liªn bang §øc vµ Ph¸p díi mét c¬ quan
quyÒn lùc chung trong mét tæ chøc më cöa ®Ó c¸c níc ch©u ¢u kh¸c cïng tham
gia. Do vËy, HiÖp íc thµnh lËp céng ®ång Than - ThÐp ch©u ¢u ®É ®îc ký kÕt
ngµy 18/4/1951 t¹i Paris lµ c¬ së cho sù ra ®êi cña Céng ®ång Than - ThÐp ch©u
¢u. N¨m 1957, "HiÖp íc R«ma ®îc ký kÕt " ®Ó thµnh lËp " Céng ®ång nguyªn tö
" vµ "Céng ®ång kinh tÕ ch©u ¢u". §Õn gi÷a n¨m 60 th× c¸c tæ chøc nµy hîp nhÊt
l¹i vµ lÊy tªn lµ Céng ®ång ch©u ¢u.
HiÖn nay, Liªn minh ch©u ¢u lµ mét tæ chøc liªn kÕt kinh tÕ khu vùc lín nhÊt
trªn thÕ giíi, gåm 15 quèc gia ®éc lËp vÒ chÝnh trÞ ë ch©u ¢u : Ph¸p, §øc, Italia,
BØ , Lucxambua , Hµlan , Anh , T©ybannha, B宵onha , Ailen , §anm¹ch , Ao,
Thôy ®iÓn , Hy l¹p vµ PhÇn lan. EU ®îc qu¶n lý bëi mét lo¹t c¸c thÓ chÕ chung
nh nghÞ viÖn , Héi ®ång , Uû ban .... vµ ho¹t ®éng trªn c¬ së c¸c hiªp íc sau :
a, HiÖp íc Paris thµnh lËp Céng ®ång Than - ThÐp ch©u ¢u :
Sau 1 n¨m khÈn tr¬ng ®µm ph¸n kÓ tõ khi Ngo¹i trëng Ph¸p «ng Robet
Schurman ®a ra ®Ò nghÞ " ®Æt toµn bé viÖc s¶n xuÊt than , thÐp cña §øc vµ Ph¸p
díi mét c¬ quan quyÖn lùc tèi cao chung trong mét tæ chøc më cöa cho c¸c níc
ch©u ¢u kh¸c tham gia ". C¸c níc Ph¸p , §øc , Hµlan , BØ , Italia vµ Lucxambua
®· ký HiÖp íc thiÕt lËp "Céng ®ång Than - ThÐp ch©u ¢u" t¹i Paris vµo ngµy
18/4/1951 nh»m thèng nhÊt viÖc s¶n xuÊt, ph©n phèi than , thÐp trªn toµn l·nh
thæ ch©u ¢u. HiÖp íc Paris ®îc ký kÕt víi môc ®Ých gi÷ g×n hßa b×nh, khuyÕn
3
khÝch c¹nh tranh ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt, n©ng cao ®êi sèng vµ tiÕn bé, thay thÕ
hËn thï truyÒn kiÕp b»ng sù rµng buéc c¸c lîi Ých kinh tÕ. C¸c nhµ s¸ng lËp ra
Céng ®ång Than - ThÐp ch©u ¢u hy väng ®©y sÏ lµ h¹t gièng cho viÖc nhÊt thÓ
hãa ch©u ¢u
b, HiÖp íc Roma thµnh lËp Céng ®ång n¨ng lîng nguyªn tö ch©u ¢u vµ
Céng ®ång kinh tÕ ch©u ¢u
Ngµy 25/ 3/ 1957 c¸c níc rhµnh viªn ®· ®µm ph¸n vµ ký kÕt hiÖp íc thµnh lËp
"Céng ®ång n¨ng lîng nguyªn tö ch©u ¢u " (Euratom) vµ " Céng ®ång kinh tÕ
ch©u ¢u " (EEC) t¹i Roma . So víi Céng ®ång Than - ThÐp ch©u ¢u th× HiÖp íc
thµnh lËp Céng ®ång kinh tÕ ch©u ¢u bao hµm nh÷ng lÜnh vùc kinh tÕ réng h¬n
nªn hiÖp íc nµy mang tÝnh chÊt cña mét hiÖp íc khung. ChÝnh v× tÝnh chÊt kh¸i
qu¸t réng lín cña HiÖp íc mµ Céng ®ång kinh tÕ ch©u ¢u trë thµnh Céng ®ång
quan träng nhÊt vµ tiªu biÓu nhÊt trong ba céng ®ång liªn kÕt ch©u ¢u .
Nhng tríc bèi c¶nh c¸c siªu cêng lµ Mü vµ Liªn x« chi phèi ngµy cµng nhiÒu
tíi ®êi sèng chÝnh trÞ quèc tÕ, c¸c nhµ l·nh ®¹o EEC d· tõng bíc më réng tæ
chøc, ph¸t triÓn hîp t¸c vÒ kinh tÕ , chÝnh trÞ ®Ó x¸c lËp cñng cè vµ n©ng cao vÞ trÝ
cña EEC. Dã chÝnh lµ lý do dÉn ®Õn viÖc c¸c níc thµnh viªn ký hiÖp íc
Maastricht ®Ó thµnh lËp "Liªn minh ch©u ¢u".
c, HiÖp íc Maastricht thµnh lËp Liªn minh ch©u ¢u(EU)
N¨m 1992 t¹i Maastricht (Hµlan) c¸c nguyªn thñ quèc gia cña 12 níc
thµnh viªn ®É ký hiÖp íc Maastricht thµnh lËp 'Liªn minh ch©u ¢u " ®Ó lËp ra mét
Liªn minh thèng nhÊt vÒ kinh tÕ -tiÒn tÖ , chÝnh trÞ , an ninh vµ quèc phßng ,
nh»m xo¸ bá trªn thùc tÕ ®êng biªn giíi quèc gia gi÷a c¸c níc thµnh viªn vµ thùc
hiÖn thèng nhÊt c¸c chÝnh s¸ch vÒ x· héi . Sau mét thêi gian tÝch cùc chuÈn bÞ ,
ngµy 1/1/1993 thÞ trêng chung ch©u ¢u ®· chÝnh thøc ra ®êi . ThÞ trêng néi ®Þa
duy nhÊt ®îc h×nh thµnh th«ng qua viÖc xãa bá kiÓm so¸t biªn giíi l·nh thæ quèc
gia , biªn giíi h¶i ®¶o, tù do lu th«ng hµng hãa , lao ®éng , vèn , tù do ®i l¹i , tù
do c tró trªn toµn thæ Liªn minh. T¹i héi nghÞ cÊp cao EU ngµy 16/12/1993 ngµy
16/12/1995 , 15 quèc gia thµnh viªn ®· ®i tíi tháa thuËn ký kÕt mét hiÖp ®Þnh vÒ
Liªn minh kinh tÕ -tiÒn tÖ víi sù ra ®êi cña ®ång tiÒn chung lµ EURO ®uîc lu
hµnh tõ ngµy 1/1/1999 trªn c¸c thÞ trêng tµi chÝnh vµ sö dông trong d©n c vµo
ngµy 1/1/2002.
HiÖp íc Maastricht cã hiÖu lùc tõ 1/1/1993 nhng ®Õn ®Çu n¨m 1997 vÉn
cha ®¹t ®îc c¸c môc tiªu ®Ò ra. V× vËy , c¸c nguyªn thñ quèc gia cña c¸c níc
4
thµnh viªn EU ®· nhãm häp t¹i Amsterdam (Hµlan) th¸ng 6/1997 ®Ó xem xÐt
viÖc c¶i tiÕn HiÖp íc Maastricht mét lÇn n÷a cho phï hîp víi thùc tiÔn h¬n.
EU ngµy nay ®îc xem nh lµ mét quèc gia lín ë ch©u ¢u víi tÊt c¶ quyÒn lùc vµ
bé m¸y hµnh chÝnh ®ñ m¹nh ®Ó qu¶n lý ®iÒu hµnh toµn bé ho¹t ®éng cña Liªn
minh trªn mäi lÜnh vùc ®èi néi vµ ®èi ngo¹i víi c¸c quyÒn h¹n sau
- Ban hµnh c¸c luËt ¸p dông trong 15 níc thµnh viªn
- Sö dông ng©n s¸ch lÊy tõ thuÕ ®ñ ®Ó tµi trî cho ho¹t ®éng cña bé m¸y
hµnh chÝng vµ c¸c dù ¸n thuéc EU
- Ký c¸c hiÖp íc vµ hiÖp ®Þnh quèc tÕ vÒ hîp t¸c th¬ng m¹i.
Ngµy nay 15 níc thµnh viªn g¾n bã víi nhau rÊt chÆt chÏ trong liªn minh ch©u
¢u víi tham väng muèn v¬n lªn trë thµnh trung t©m kinh tÕ , chÝnh trÞ , qu©n sù
m¹nh nhÊt. §Ó c¹nh tranh víi c¸c siªu cêng Mü vµ NhËt b¶n , EU cÇn ph¶i ®a ra
chiÕn lîc toµn cÇu. Cho ®Õn nay sau rÊt nhiÒu nç lùc cña EU tiÕn tr×nh nhÊt thÓ
hãa ch©u ¢u ®· ®¹t ®îc c¸c kÕt qu¶ sau :
- VÒ kinh tÕ : HiÖn nay, Liªn minh ch©u ¢u lµ mét trong ba trung t©m kinh tÕ
lín nhÊt thÕ giíi. Tèc ®é t¨ng trëng GDP kh«ng ngõng t¨ng, n¨m 1997 tèc ®é
t¨ng trëng kinh tÕ cña EU ®¹t 2,5% , n¨m 1998 lµ 2,9% , n¨m 1999 tèc ®é
t¨ng trëng GDP cña EU chØ ®¹t 2,1% gi¶m 0,8% so víi n¨m 1998. Nguyªn
nh©n cña viÖc gi¶m tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ n¨m 1999 lµ do tèc ®ä t¨ng GDP
cña mét sè quèc gia c«ng nghiÖp chñ chèt trong EU ®Òu gi¶m sót. §©y lµ khu
vùc kinh tÕ ®¹t tr×nh ®é cao vÒ küthuËt , c¬ khÝ , n¨ng lîng , nguyªn tö , dÇu
khÝ , ho¸ chÊt , dÖt may, ®iÖn tö , c«ng nghiÖp vò trô vµ vò khÝ.
- VÒ th¬ng m¹i : EU cã nÒn ngo¹i th¬ng rÊt ph¸t triÓn, trÞ gi¸ th¬ng m¹i kh«ng
ngõng t¨ng qua c¸c n¨m. EU ®îc ®¸nh gi¸ lµ thÞ trêng xuÊt khÈu lín nhÊt vµ
lµ thÞ trêng nhËp khÈu lín thø hai. So víi Mü th× c¸n c©n th¬ng m¹i cña EU
lu«n ë trong t×nh tr¹ng xuÊt siªu , Mü lµ thÞ trêng xuÊt khÈu rÊt quan träng cña
EU. Hµng n¨m , EU nhËp mét khèi lîng hµng ho¸ tõ kh¾p thÕ giíi vµ xuÊt
khÈu hµng hãa cña m×nh ®i kh¾p thÕ giíi víi tèc ®é t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu
gÇn 1,7%/n¨m . C¸c níc thµnh viªn EU ®ang thùc hiÖn chÝnh s¸ch th¬ng m¹i
chung lµ gi¶m dÇn hµng rµo thuÕ quan ®ång thêi ®æi míi hÖ thèng u ®·i thuÕ
quan theo híng lo¹i bá dÇn u ®·i ®èi víi c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn vµ sÏ
5
huû bá chÕ ®é h¹n ng¹ch vµ GSP ®èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn vµo n¨m
2004.
- VÒ an ninh : EU lÊy NATO vµ Liªn minh phßng thñ T©y ¢u lµm hai trô cét
chÝnh vµ ®ang gi¶m dÇn sù phô thuéc vµo Mü . Sau chiÕn tranh l¹nh , sù hîp
t¸c an ninh gi÷a EU vµ Mü ®· thay ®æi theo chiÒu híng míi : gi¶m vai trß chi
phèi cña Mü , t¨ng cêng tÝnh tÝch cùc chñ ®éng cña EU . ViÖc EU ®ang h×nh
thµnh liªn minh kinh tÕ , tiÒn tÖ nh»m nhÊt thÓ ho¸ kinh tÕ , chÝnh trÞ , x· héi ,
x©y dùng mét ch©u ¢u thèng nhÊt vµo thÕ kû XXI lµ th¸ch thøc lín lao ®èi
víi Mü
- VÒ chÝnh trÞ : §Æc trng chñ yÕu nhÊt cña ch©u ¢u ngµy nay lµ qu¸ tr×nh ¢u
hãa , hîp nhÊt vµ thång nhÊt c¸c ®êng biªn giíi quèc gia nh»m t¨ng cêng
quyÒn lùc vµ qu¶n lý chung. §ång thêi EU ®ang ®Èy m¹nh hîp t¸c quèc tÕ vµ
khu vùc b»ng viÖc ký c¸c hiÖp ®Þnh song vµ ®a biªn.
- VÒ x· héi : C¸c níc thµnh viªn thùc hiÖn mét chÝnh s¸ch chung vÒ lao ®éng,
b¶o hiÓm, m«i trêng, n¨ng lîng, gi¸o dôc vµ y tÕ. HiÖn nay chØ cßn vµi bÊt
®ång vÒ vÊn ®Ò b¶o vÖ ngêi tiªu dïng, b¶o vÖ d©n sù vµ gi¶i quyÕt n¹n thÊt
nghiÖp
NÕu tÝnh tõ khi ký HiÖp íc thµnh lËp Céng ®ång Than -ThÐp ch©u ¢u t¹i
Paris n¨m 1951 th× liªn minh ch©u ¢u ®· bíc vµo n¨m thø 52, Trong suèt 52 n¨m
qua , nh×n tæng qu¸t cã thÓ thÊy Liªn minh ch©u ¢u ®· tr¶i qua 3 giai ®o¹n ph¸t
triÓn chñ yÕu sau :
+ Giai ®o¹n 1 : Tõ 1951 - 1957, hîp t¸c trong ph¹m vi Céng ®ång Than
-ThÐp gåm c¸c níc Ph¸p, CHLB §øc, Italia, BØ, Hµlan vµ Lucxambua,
+ Giai ®o¹n 2 : Tõ 1957 - 1992, ph¸t triÓn mèi quan hÖ hîp t¸c trªn lÜnh vùc
kinh tÕ, chÝnh trÞ gåm 12 níc thµnh viªn, ngoµi s¸u níc cò cßn kÕt n¹p thªm s¸u
níc n÷a lµ Anh, §anm¹ch , T©y Ban Nha, Bå §µo Nha, Ailen vµ Hyl¹p.
+ Giai ®o¹n 3 : Tõ 1992 ®Õn nay, EU ®· thay thÕ cho Céng ®ång ch©u ¢u.
§©y lµ giai ®o¹n "®Èy m¹nh nhÊt thÓ hãa " trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc kinh tÕ -tiÒn tÖ,
ngo¹i giao vµ an ninh, néi chÝnh, t ph¸p. C¸c quèc gia thµnh viªn tõng bíc tËp
trung quyÒn lùc qu¸ ®é tiÕn ®Õn thµnh lËp Liªn bang ch©u ¢u. Víi viÖc kÕt n¹p
6
thªm ¸o, Thôy®iÓn vµ PhÇnlan vµo n¨m 1995, sè c¸c níc thµnh viªn ®· lªn tíi 15
vµ hiÖn nay ®ang thu hót thªm c¸c níc §«ng ¢u.
Trong ba giai ®o¹n trªn, th× nhiÖm vô chÝnh cña hai giai ®o¹n ®Çu lµ ®Èy m¹nh
hîp t¸c gi÷a c¸c quèc gia thµnh viªn khi mµ c¸c yÕu tè nhÊt thÓ hãa cßn rÊt h¹n
chÕ , ®Õn giai ®o¹n thø ba th× hoµn toµn kh¸c, nhiÖm vô chÝnh lµ thùc hiÖn nhÊt
thÓ hãa xuyªn quèc gia thay thÕ cho hîp t¸c th«ng thêng. §©y thùc sù lµ bíc ph¸t
triÓn vÒ chÊt so víi hai giai ®o¹n tríc
Liªn minh ch©u ¢u ®ang tiÕn dÇn tõng bíc tíi nhÊt thÓ hãa toµn diÖn. HiÖn
nay, hä ®ang thùc hiÖn nhÊt thÓ hãa vÒ kinh tÕ ( h×nh thµnh thÞ trêng chung ch©u
¢u, cho ra ®êi ®ång EURO, x©y dùng vµ hoµn thiÖn Liªn minh kinh tÕ - tiÒn tÖ
"EMU"), tiÕn tíi sÏ thùc hiÖn nhÊt thÓ hãa vÒ chÝnh trÞ , an ninh vµ quèc phßng..
2, T×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña EU trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y
EU lµ mét trung t©m kinh tÕ hïng m¹nh cña thÕ giíi cã tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ
kh¸ æn ®Þnh, t¨ng dÇn lªn hµng n¨m. Sau ®©y lµ sè liÖu t¨ng GDP cña EU qua c¸c
n¨m :
1994 t¨ng 3%
1997 t¨ng 2,5%
1995 t¨ng 2,8%
1998 t¨ng 2,9%
1996 t¨ng 1,6 %
1999 t¨ng 2,1%
Kinh tÕ EU kh«ng chØ lín vÒ quy m« mµ cßn v÷ng m¹nh vÒ c¬ cÊu. Trong khi
c¬n b·o tµi chÝnh tiÒn tÖ lµm ngiªng ng¶ nÒn kinh tÕ nhiÒu níc trªn thÕ giíi ,
nhiÒu níc cã tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ ©m, th× nÒn kinh tÕ c¸c níc EU bÞ ¶nh hëng rÊt Ýt. N¨m 1997 thÆng d th¬ng m¹i ®¹t ë møc cao lµ 89 tû USD, t¨ng 6,5%
so víi n¨m 1996. Tuy nhiªn , n¨m 1999 tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ cña EU gi¶m
0,8% so víi 1998 lµ do sù gi¶m sót tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ cña c¸c níc §øc,
Ph¸p, Italia. MÆc dï nh÷ng lîi Ých cña ®ång EURO cha ®îc nh mong ®îi do
thiÕu nh÷ng chÝnh s¸ch phèi hîp ë tÇm vÜ m« còng nh c¶i c¸ch kinh tÕ vi m«, nhng trong nh÷ng n¨m tíi, EU vÉn sÏ ®îc coi lµ mét trong nh÷ng khu vùc kinh tÕ
æn ®Þnh nhÊt thÕ giíi.
Trong bèi c¶nh nÒn kinh tÕ t¨ng trëng kh¸, c¸c níc EU vÉn tiÕp tôc kiÒm chÕ tèt
l¹m ph¸t . Tû lÖ l¹m ph¸t n¨m 1995 lµ 2,9%, n¨m 1996 lµ 2.6%, n¨m 1997 lµ
2,3%, n¨m 1998 lµ 1,7%. §©y lµ møc thÊp kû lôc trong h¬n ba thËp kû qua, tuy
vÉn cßn kh¸ cao so víi G7 lµ 1,4% , Mü lµ 1,6% . N¨m 1999 tû lÖ l¹m ph¸t tiÕp
tôc gi¶m ë møc kû lôc tõ tríc tíi nay lµ 1,1%. L¹m ph¸t trong khu vùc dù kiÕn sÏ
7
®¹t b×nh qu©n 1,6% vµo n¨m 2000. T×nh h×nh thÊt nghiÖp ë EU ®· ®îc c¶i thiÖn
râ rÖt , n¨m 1996 tû lÖ thÊt nghiÖp lµ 10,6% , n¨m 1997 vÉn gi÷ nguyªn ë møc
10,6% , n¨m 1998 gi¶m 0,3% so víi n¨m 1997 gi¶m xuèng 9,4% so víi n¨m
1998 vµ n¨m 2000 íc tÝnh tû lÖ thÊt nghiÖp cña EU sÏ gi¶m xuèng 8,8% .
§èi víi nÒn kinh tÕ c¸c níc EU , ®ång EURO cßn cã ý nghÜa to lín h¬n
nhiÒu khi chÝnh nhê ®ång tiÒn chung mµ c¸c níc ch©u ¢u ®· gi¶m bít ®¸ng kÓ
t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ë ch©u ¸ , ®ång thêi chÝnh sù æn
®Þnh vµ tû gi¸ thÊp cña ®ång EURO so víi ®ång USD mµ c¸c níc EU ®· cã ®îc
mét" m«i trêng kinh tÕ vÜ m« thuËn lîi nhÊt kÓ tõ thËp niªn 70 trë l¹i ®©y" theo
nh ®¸nh gi¸ cña c¸c chuyªn gia cña ng©n hµng Morgan Srtandly. ViÖc ®ång
EURO sôt gi¸ so víi USD ®· ®em l¹i cho nÒn kinh rÕ c¸c níc EU tèc ®é t¨ng trëng kh¶ quan vµ gi¶m bít tû lÖ thÊt nghiÖp ë v¸c níc nãi trªn . H¬n n÷a, ®ång
EURO ra ®êi ®· thóc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh liªn kÕt c¸c nÒn kinh tÕ ë khu vùc nµy
tiÕn nhanh h¬n n÷a , nhÊt lµ viÖc s¸t nh©p c¸c c«ng ty ®· t¨ng gÊp ba lÇn so víi
n¨m 1998 vµ nh÷ng chuyÓn biÕn nhanh chãng trªn thÞ trêng vèn. Víi nh÷ng kÕt
qña ban ®Çu mµ ®ång EURO ®em l¹i cho nÒn kinh tÕ EU, c¸c níc EU hy väng nã
sÏ lµ c¬ së quan träng hµng ®Çu cho viÖc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh nhÊt thÓ hãa mµ hä
®· tiÕn hµnh trong nhiÒu thËp kû qua.
II, Vai trß kinh tÕ cña EU trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi
Sù lín m¹nh vÒ kinh tÕ qua qu¸ tr×nh nhÊt thÓ hãa vµ nh÷ng bíc tiÕn tíi
mét liªn minh chÝnh trÞ ®· ®em l¹i cho EU mét søc m¹nh kinh tÕ vµ chÝnh trÞ hÕt
søc to lín trªn thÕ giíi
EU ngµy cµng ®ãng vai trß quan träng h¬n trong viÖc thóc ®Èy sù ph¸t
triÓn nÒn kinh tÕ toµn cÇu. Vai trß kinh tÕ cña EU trªn trêng quèc tÕ ®îc thÓ hiÖn
râ trªn hai lÜnh vùc th¬ng m¹i vµ ®Çu t
1, VÞ thÕ cña EU trong lÜnh vùc th¬ng m¹i thÕ giíi
EU lµ mét trung t©m kinh tÕ hïng m¹nh, cã vai trß rÊt lín trong nÒn kinh
tÕ thÕ giíi . Ví sè d©n h¬n 386 triÖu ngêi EU ®· t¹o ra thÞ truêng réng lín gãp
phÇn quan träng trong viÖc ®Èy m¹nh th¬ng m¹i gi÷a 15 níc thµnh viªn vµ ph¸t
triÓn th¬ng m¹i thÕ giíi . EU lµ mét thµnh viªn chñ ®¹o cña HiÖp ®Þnh chung vÒ
thuÕ quan vµ mËu dÞch "GATT" (®îc thµnh lËp n¨m 1947 ®Ó gi¸m s¸t c¸c quy t¾c
th¬ng m¹i toµn cÇu ) vµ ®ãng vai trß chñ chèt trong c¸c cuéc ®µm ph¸n ®a ph¬ng.
Nh÷ng cuéc ®µm ph¸n nµy ®· thu ®îcthµnh c«ng trong viÖc gi¶m bít c¸c hµng
8
rµo th¬ng m¹i c¶n trë sù ph¸t triÓn thu¬ng m¹i thÕ giíi , tõ nh÷ng n¨m 60 ®Õn
nay. Trong thêi ®¹i ngµy nay, nÒn kinh tÕ kh«ng cã ®êng biªn giíi lµ søc m¹nh
toµn cÇu vµ sù ®¶m b¶o vÒ d©n chñ ngµy cµng t¨ng lªn phô thuéc vµo th¬ng m¹i
vµ ®Çu t quèc tÕ .
HiÖn nay, Liªn minh ch©u ¢u lµ khèi th¬ng m¹i më lín nhÊt thÕ giíi vµ lµ
thµnh viªn chñ chèt cña WTO. Trong chÝnh s¸ch th¬ng m¹i cña m×nh EU ®ang
huû bá biªn giíi néi ®Þa vµ khuyÕn khÝch sù phô thuéc lÉn nhau gi÷a c¸c níc
thµnh viªn ; g¾n liÒn víi viÖc xãa bá c¸c rµo c¶n lµ sù di chuyÓn tù do vèn , hµng
ho¸ , dÞch vô vµ lao ®éng víi phÇn cßn l¹i cña thÕ giíi
§Ó tèi ®a ho¸ ¶nh hëng cña EU trªn trêng quèc tÕ, 15 níc thµnh viªn ®¹i
diÖn cho 6% d©n sè thÕ giíi , nhng chiÕm 1/5 th¬ng m¹i toµn cÇu , ®· tham gia
vµo c¸c cuéc ®µm ph¸n víi t c¸ch lµ mét ®èi t¸c th¬ng m¹i . Trong nhiÒu n¨m,
vai trß ®ã ®· ®îc thùc hiÖn bëi Uû ban ch©u ¢u trªn c¬ së nh÷ng ñy th¸c cu thÓ
cña c¸c chÝnh phñ liªn minh. Qua c¸c viÖc lµm thiÕt thùc, EU ®· cã nh÷ng ®ãng
gãp kh«ng nhá ®èi víi viÖc ph¸t triÓn th¬ng m¹i thÕ giíi . Khèi lîng th¬ng m¹i
ngµy nay t¨ng lªn ®¸ng kÓ so víi 50 n¨m qua nhê vµo viÖc lo¹i bá c¸c hµng rµo
thuÕ quan , phi thuÕ quan . Tõ 1985 - 1996 , tû träng th¬ng m¹i chiÕm trong GDP
thÕ giíi ®· t¨ng 3 lÇn so víi thËp kû tríc vµ t¨ng gÇn 2 lÇn so víi nh÷ng n¨m 60
2, Vai trß cña EU trong lÜnh vùc ®Çu t quèc tÕ
EU kh«ng nh÷ng lµ trung t©m th¬ng m¹i lín thø hai trªn thÕ giíi mµ cßn
lµ n¬i ®Çu t trùc tiÕp ra níc ngoµi lín nhÊt thÕ giíi. Nguån vèn FDI cña EU
chiÕm 45,7% tæn vèn FDI toµn cÇu, trong khi ®ã cña Mü vµ NhËt b¶n lµ 27,1%
vµ 6,7%
C¸c níc ch©u ¢u nh Anh , Ph¸p , §øc ....... tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ ,
hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ sím nhÊt thÕ giíi (tõ thÕ kû thø 18). V× vËy, khi c¸c
ngµnh c«ng nghiÖp ph¸t triÓn m¹nh vµ nÒn kinh tÕ ®¹t tíi tr×nh ®é ph¸t triÓn cao,
nguån nguyªn liÖu ®Çu vµo trë nªn khan hiÕm vµ gi¸ nh©n c«ng t¨ng, ®Ó h¹ gi¸
thµnh s¶n phÈm vµ t¨ng lîi nhuËn hä ®· di chuyÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp c¹nh
tranh kÐm (cô thÓ lµ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp sö dông nhiÒu lao ®éng vµ nguyªn
vËt liÖu) sang nh÷ng n¬i gÇn nguån nguyªn liÖu vµ cã nhiÒu lao ®éng. ChÝnh v×
thÕ ®Çu t trùc tiÕp ®· ra ®êi. Chóng ta cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng c¸c níc ch©u ¢u lµ
nh÷ng ngêi ®i tiªn phong trong lÜnh vùc ®Çu t trùc tiÕp quèc tÕ vµ cho ®Õn
b©y giê vÉn dÉn ®Çu trong lÜnh vùc nµy
9
N¨m 1991, FDI toµn thÕ giíi lµ 198.143 triÖu USD; FDI cña EU lµ 106.113
triÖu USD, chiÕm 53,55% FDI trªn toµn thÕ giíi; trong khi ®ã FDI cña Mü vµ
NhËt b¶n lµ 31.380 triÖu USD vµ 31.620 triÖu USD, chiÕm 15,83% vµ 15,95%
FDI cña thÕ giíi.
N¨m 1995, FDI cña toµn cÇu lµ 352.514 triÖu USD; FDI cña EU lµ
159.124 triÖu USD, chiÕm 45,97% ; cña Mü vµ NhËt b¶n lµ 96.650 triÖu USD vµ
22.510 triÖu USD, chiÕm 27.41% vµ 6,38% FDI toµn cÇu.
N¨m 1997, FDI cña toµn thÕ giíi lµ 423.666 triÖu USD; FDI cña EU lµ
203.237 triÖu USD, chiÕm 47.97%; cßn FDI cña Mü lµ 121.840 triÖu USD chiÕm
28,75% FDI toµn cÇu.
ChØ tÝnh riªng n¨m 1997, vèn ®Çu t trùc tiÕp ra nuíc ngoµi cña c¶ Mü vµ
NhËt b¶n míi chØ ®¹t 147.900 triÖu USD, trong khi ®ã vèn ®Çu t trùc tiÕp cña EU
ra níc ngoµi lµ 203.237 triÖu USD, cao h¬n c¶ cña hai níc nµy lµ 81.397 triÖu
USD.
Trong hai n¨m 1998 vµ 1999, nÒn kinh tÕ thÕ giíi ph¶i chÞu t¸c ®éng tiªu
cùc cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh ch©u ¸ nhng dßng vèn ®Çu t trùc tiÕp níc
ngoµi vÉn t¨ng, trong ®ã EU lµ khu vùc tiÕp nhËn nhiÒu nhÊt dßng FDI cña thÕ
giíi. Kh«ng chØ cã tiÕp nhËn, EU cßn lµ n¬i ®Çu t vèn ra níc ngoµi víi quy m«
lín nhÊt so víi tÊt c¶ c¸c cêng quèc vµ c¸c trung t©m kinh tÕ lín trªn thÕ giíi
B, §Æc ®iÓm cña thÞ trêng EU
I, ThÞ trêng chung Ch©u ¢u
Tõ n¨m 1968, EU ®· lµ mét thÞ trêng thèng nhÊt vÒ h¶i quan, cã ®Þnh møc
thuÕ h¶i quan chung cho tÊt c¶ c¸c níc thµnh viªn. Ngµy 7/2/1992, hiÖp íc
Masstricht ®îc ký kÕt t¹i Hµlan, më ®Çu sù thèng nhÊt chÝnh trÞ, kinh tÕ, tiÒn tÖ
gi÷a c¸c níc thµnh viªn EU. Cho ®Õn nay EU ®· lµ mét thÞ trêng chung réng lín.
§iÓm cèt lâi cña thÞ trêng chung nµy n»m ë 4 môc tiªu c¬ b¶n - ®ã lµ tù do
di chuyÓn con ngêi , hµng hãa , vèn vµ dÞch vô :
§Ó ®¶m b¶o cho ngêi tiªu dïng, EU kiÓm tra s¶n phÈm ngay tõ n¬i s¶n
xuÊt vµ cã hÖ thèng b¸o ®éng vÒ chÊt lîng hµng hãa gi÷a c¸c níc thµnh viªn
®ång thêi b·i bá viÖc kiÓm tra c¸c s¶n phÈm ë biªn giíi c¸c níc thµnh viªn.
C¸c tæ chøc chuyªn m«n nghiªn cøu vµ ®¹i diÖn ngêi tiªu dïng sÏ ®Þnh ra c¸c
quyÕt ®Þnh chuÈn quèc gia lµ cña Liªn minh ch©u ¢u, HiÖn nay ë ch©u ¢u cã ba
tæ chøc ®Þnh chuÈn lµ Uû ban ch©u ¢u vÒ ®Þnh chuÈn, Uû ban ch©u ¢u vÒ ®Þnh
10
chuÈn ®iÖn tö, ViÖn ®Þnh chuÈn viÔn th«ng ch©u ¢u. TÊt c¶ c¸c s¶n phÈm ®Ó cã
thÓ b¸n ®îc ë thÞ trêng chung ch©u ¢u ph¶i ®îc ®¶m b¶o c¸c tiªu chuÈn sau :
+ Thø nhÊt : ph¶i b¶o vÖ søc kháe vµ an toµn ngêi tiªu dïng . Quy chÕ vÒ
an toµn s¶n phÈm ®· ®îc th«ng qua ®a ra c¸c yªu cÇu an toµn chung nh»m ng¨n
chÆn viÖc tiªu thô c¸c s¶n phÈm nguy hiÓm . Quy chÕ nµy t¹o c¬ së cho viÖc thiÕt
lËp c¸c yªu cÇu an toµn cho tõng lo¹i s¶n phÈm cô thÓ vµ ®Ó ®¶m b¶o c«ng khai
®Çy ®ñ c¸c th«ng tin vÒ s¶n phÈm
Do ®ã, EU ®· cã nh÷ng nguyªn t¾c quy ®Þnh c¸c tiªu chuÈn vÒ tÝnh g©y ch¸y
cña nguyªn liÖu trong s¶n phÈm vµ gi¶m thiÓu c¸c rñi ro cho trÎ em ®èi víi tÊt c¶
c¸c ®å ch¬i s¶n xuÊt tõ n¨m 1990
Céng ®ång còng cã nh÷ng quy t¾c quy ®Þnh nh÷ng thiÕt bÞ dïng ga trong gia
®×nh vµ cã yªu cÇu nh·n hiÖu vµ kiÓm tra y tÕ ®èi vãi nhiÒu s¶n phÈm n«ng
nghiÖp vµ thùc phÈm.
+ Thø hai : CÇn ph¶i b¶o vÖ c¸c lîi Ých kinh tÕ cña ngêi tiªu dïng. §iÒu
nµy dÉn ®Õn lÖnh cÊm toµn Céng ®ång vÒ qu¶ng c¸o lÖch l¹c, víi tr¸ch nhiÖm lµ
ngêi qu¶ng c¸o ph¶i chøng tá nh÷ng th«ng tin m×nh ®a ra lµ chÝnh x¸c
+ Thø ba : Ngêi tiªu dïng cã quyÒn ®èi víi th«ng tin ®Ó so s¸nh . C¸c
s¶n phÈm ph¶i ®îc ®ãng gãi, d¸n nh·n, bao gåm c¸c th«ng tin hîp lý vÒ gi¸ c¶,
sù an toµn, thµnh phÇn c¸c chÊt phô gia, m· sè, m· v¹ch, c¸ch sö dông vµ c¸c
thao t¸c b»ng tay cÇn thiÕt. Uû ban ch©u ¢u còng ñng hé c¸c tæ chøc ngêi tiªu
dïng trong viÖc tiÕn hµnh c¸c ch¬ng tr×nh ®iÒu tra thêng xuyªn vÒ gi¸ c¶ vµ c¸c
cuéc thö nghiÖm s¶n phÈm .
+ Thø t : Céng ®ång ch©u ¢u còng ®· xem xÐt quyÒn ®ßi båi thêng.
NÕu ngêi tiªu dïng cÇn bÊt kú lêi khuyªn hay sù gióp ®ì nµo khi muèn ®ßi båi
thêng ®èi víi nhòng s¶n phÈm khuyÕt tËt, ®èi víi nh÷ng thiÖt h¹i do sö dông s¶n
phÈm th× nh÷ng thñ tôc ®¬n gi¶n vµ nhanh chãng sÏ ®îc s¾p ®Æt.
II, ThÞ trêng EU víi cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ
Khoa häc c«ng nghÖ ph¸t triÓn m¹nh mÏ cha tõng cã víi néi dung næi bËt c¸c
ngµnh: ®iÖn tö, tin häc, tù ®éng hãa, vËt liÖu míi vµ c«ng nghÖ sinh häc. Cuéc
11
c¸ch m¹ng nµy lµm qu¸ tr×nh dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ ë hÇu hÕt c¸c níc EU
diÔn ra nhanh h¬n theo chiÒu híng chuyÓn m¹nh sang nh÷ng ngµnh cã hµm lîng
trÝ tuÖ cao; tû träng n«ng nghiÖp vµ khai th¸c kho¸ng s¶n gi¶m dÇn vµ ®Æc biÖt lµ
c¸c ngµnh cÇn nhiÒu nh©n c«ng ®ang cã xu híng chuyÓn dÞch ra khái ch©u ¢u.
III, TËp qu¸n , thÞ hiÕu tiªu dïng vµ kªnh ph©n phèi
1, TËp qu¸n vµ thÞ hiÕu tiªu dïng cña ngêi d©n EU
TÊt c¶ c¸c s¶n phÈm chØ cã thÓ b¸n ra ®îc ë thÞ trêng EU víi ®iÒu kiÖn ph¶i ®¶m
b¶o tiªu chuÈn an toµn chung cña EU , c¸c luËt vµ ®Þnh chuÈn quèc gia ®îc sö
dông chñ yÕu ®Ó cÊm bu«n b¸n s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt ra tõ nh÷ng níc cã nh÷ng
®iÒu kiÖn s¶n xuÊt cha ®¹t ®îc møc an toµn ngang víi tiªu chuÈn cña EU. Quy
chÕ ®¶m b¶o an toµn cña EU ®èi víi mét sè lo¹i s¶n phÈm tiªu dïng nh sau :
- C¸c s¶n phÈm thùc phÈm , ®å uèng ®ãng gãi ph¶i ghi râ tªn s¶n phÈm , danh
môc thµnh phÈm , thµnh phÇn , träng lîng rßng , thêi gian sö dông s¶n phÈm ,
c¸ch sö dông , ®Þa chØ cña ngêi s¶n xuÊt , n¬i s¶n xuÊt , c¸c ®iÒu kiÖn ®Æc biÖt
®Ó b¶o qu¶n , c¸c thao t¸c b»ng tay, m· sè , m· v¹ch ®Ó dÔ nhËn d¹ng l« hµng
- C¸c lo¹i thuèc men ®Òu ph¶i ®îc kiÓm tra , ®¨ng ký vµ ®îc c¸c c¬ quan cã
thÈm quyÒn cña c¸c quèc gia thuéc EU cho phÐp tríc khi s¶n phÈm ®îc b¸n
ra trªn thÞ trêng EU. Gi÷a c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn nµy vµ Uû ban ch©u ¢u
vÒ ®Þnh chuÈn ®îc thiÕt lËp ®îc thiÕt lËp mét hÖ thèng th«ng tin trao ®æi tøc
thêi ®Ó cã kh¶ n¨ng nhanh chãng thu håi bÊt cø lo¹i thuèc nµo cã t¸c dông
phô ®ang b¸n trªn thÞ trêng
- §èi víi v¶i lôa , EU lËp ra mét hÖ thèng thèng nhÊt vÒ m· hiÖu cho biÕt c¸c
lo¹i sîi cÊu thµnh nªn lo¹i v¶i hay lo¹i lôa ®îc b¸n ra trªn thÞ trêng EU . BÊt
cø lo¹i v¶i hoÆc lôa nµo ®îc s¶n xuÊt ra trªn c¬ së hai hay nhiÒu sîi mµ mét
trong c¸c lo¹i sîi ®ã chiÕm 85% tæng träng lîng th× trªn m· hiÖu cã thÓ ®Ó tªn
lo¹i sîi ®ã kÌm theo tû lÖ vÒ träng lîng , hoÆc ®Ò tªn cña lo¹i sîi ®ã kÌm theo
tû lÖ tèi thiÓu 85%, hoÆc ghi cÊu thµnh chi tiÕt cña s¶n phÈm . NÕu s¶n phÈm
gåm hai hoÆc nhiÒu lo¹i sîi mµ kh«ng lo¹i nµo ®¹t tû lÖ 85% tæng träng lîng
12
th× trªn nh·n hiÖu Ýt nhÊt còng ph¶i ghi tû lÖ cña hai lo¹i sîi quan träng nhÊt ,
kÌm theo tªn cña c¸c lo¹i sîi kh¸c ®îc sö dông
EU ®· cã nh÷ng biÖn ph¸p th¬ng m¹i ®Ó chèng l¹i chÝnh s¸ch xuÊt khÈu b¸n
ph¸ gi¸ cña c¸c níc vµ chèng tµi trî
Theo hiÖp íc Masstricht , ngêi tiªu dïng cña EU cã c¸c quyÒn sau ®©y : kh«ng
ph¶i ®ãng thuÕ quan hoÆc mäi thø thuÕ phô thu khi mua hµng hãa vµ dÞch vô t¹i
mét níc kh¸c trong EU vµ ®a vÒ nhµ m×nh ; ®îc chuyÓn tiÒn ®Õn mét níc kh¸c
trong EU ®Ó thanh to¸n c¸c kho¶n v·ng lai hoÆc ®Ó ®Çu t vèn ; ®îc vay tiÒn t¹i
mét níc kh¸c trong EU
EU lµ mét trong nh÷ng thÞ trêng khã tÝnh trªn thÕ giíi vµ cã sù lùa chän kh¸ kü
luìng , ®Æc biÖt ®èi víi hµng dÖt vµ may mÆc. Ngµnh dÖt vµ may mÆc cña ch©u
¢u ®ang cã xu híng chuyÓn dÇn sang c¸c khu vùc kh¸c nªn nhu cÇu nhËp khÈu
hµng dÖt vµ may mÆc hiÖn nay rÊt lín . C¸c nhµ nhËp khÈu ch©u ¢u lu«n t×m
kiÕm nh÷ng thÞ trêng cã kh¶ n¨ng cung cÊp lo¹i hµng nµy võa rÎ l¹i võa ®Ñp . Hä
lu«n cè g¾ng h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm tíi møc thÊp nhÊt t¹i n¬i ®Æt c¬ së gia c«ng .
ChÝnh v× vËy mµ cïng víi viÖc trao ®æi quy chÕ tèi huÖ quèc , EU ®· t¨ng 4045% quota hµng dÖt may cho ViÖt nam do gi¸ thµnh ë ViÖt nam rÎ h¬n so víi
nh÷ng n¬i kh¸c , ®ång thêi vÉn ®¶m b¶o ®îc chÊt luîng hµng mµ hä yªu cÇu
C¸c níc thuéc Liªn minh ch©u ¢u lµ c¸c quèc gia cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn
m¹nh víi c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ cã thu nhËp cao . EU lµ mét thÞ trêng cã søc mua
lín vµ thèng nhÊt thuÕ quan . Riªng ®èi víi c¸c mÆt hµng thñy s¶n , kim ng¹ch
nhËp khÈu hµng n¨m cña EU chiÕm tû träng rÊt cao trong tæng kim ng¹ch nhËp
khÈu toµn cÇu . Trong ®ã c¸c thÞ trêng chÝnh lµ Anh , Ph¸p , §øc , Italia , Hµlan
vµ T©ybannha. EU nhËp khÈu hai mÆt hµng chÝnh lµ t«m vµ c¸ díi d¹ng thùc
phÈm ¨n liÒn , hµng ®«ng l¹nh , hµng t¬i sèng . EU kh«ng chØ nhËp khÈu nhiÒu
mµ cßn xuÊt khÈu mÆt hµng thñy h¶i s¶n víi sè lîng rÊt lín , víi gi¸ trÞ xuÊt khÈu
rÊt cao . Nhê cã ngµnh c«ng nghÖ chÕ biÕn vµ t¸i chÕ biÕn hiÖn ®¹i nªn phÇn lín
c¸c s¶n phÈm nhËp khÈu ®Òu ®îc chÕ biÕn l¹i ®Ó n©ng cao gi¸ trÞ cho tiªu dïng
trong níc. XuÊt khÈu thñy s¶n cña EU hiÖn nay ®¹t 8 tû USD / n¨m , Trong khi
®ã Uû ban nghÒ c¸ cña EU tuyªn bè gi¶m 1/3 lîng khai th¸c thñy s¶n tõ 19972000 ®Ó b¶o vÖ nguån lîi thñy s¶n. Do vËy, nhu cÇu nhËp khÈu thñy s¶n cña EU
13
hiÖn ®ang rÊt lín , ®iÒu nµy më ra mét c¬ héi cho xuÊt khÈu thñy s¶n cña ViÖt
nam
Sù thèng nhÊt cña thÞ trêng EU ®· trë thµnh khèi mËu dÞch lín vµ m¹nh
nhÊt thÕ giíi víi liªn kÕt quy m« chÆt chÏ ®· thóc ®Èy bu«n b¸n néi bé trong khèi
nhiÒu h¬n . MÆt kh¸c, mét sè níc thµnh viªn chñ chèt cña EU nh §øc , Ph¸p ,
Italia ......... ®Òu cã chñ tr¬ng trèc hÕt ph¶i cñng cè v÷ng ch¾c khèi EU vÒ mÆt
kinh tÕ mµ næi bËt nhÊt lµ vÊn ®Ò quan hÖ th¬ng m¹i gi÷a c¸c níc thµnh viªn víi
nhau. V× vËy, tÝnh híng néi trong th¬ng m¹i cña EU còng næi tréi h¬n vµ c¸c
thµnh viªn EU còng dµnh tû lÖ cao xuÊt khÈu trong néi bé khèi
MÆc dï EU lµ thÞ trêng cã sè lîng lín ngêi tiªu dïng vµ cã dung luîng lín
, cã søc mua lín , tù do lu th«ng hµng hãa , dÞch vô , t b¶n , thèng nhÊt thuÕ quan
nhng còng lµ mét thÞ trêng khã tÝnh nhÊt thÕ giíi . ThÞ trêng EU ®Æt ra nh÷ng yªu
cÇu rÊt nghiªm ngÆt vÒ tiªu chuÈn chÊt lîng vµ an toµn ®ßi hái hµng cña c¸c níc
ngoµi Liªn minh muèn xuÊt khÈu dîc vµo EU ph¶i ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu nµy.
ChÝnh v× lý do nµy mµ c¸c nhµ xuÊt khÈu cña ViÖt nam cÇn ph¶i nghiªn cøu kü
c¸c ®Æc ®iÓm vÒ tËp qu¸n tiªu dïng , thÞ hiÕu , së thÝch cña ngêi tiªu dïng ®Ó cã
thÓ xuÊt khÈu sang thÞ trêng nµy
2, Kªnh ph©n phèi hµng hãa vµ dÞch vô
Bªn c¹nh viÖc t×m hiÓu , nghiªn cøu kü c¸c yªu cÇu vÒ chÊt lîng, an toµn
thùc phÈm , vÖ sinh , n¾m b¾t ®îc tËp qu¸n , thãi quen tiªu dïng , thÞ hiÕu cña ngêi d©n EU th× c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cña ViÖt nam muèn xuÊt khÈu ®îc s¶n
phÈm cña m×nh sang thÞ trêng nµy cÇn ph¶i t×m hiÓu ®Ó cã thÓ giao dÞch ®îc vµ
th©m nhËp ®îc vµo hÖ thèng ph©n phèi cña ch©u ¢u.
Trong nÒn th¬ng m¹i ch©u ¢u, hÖ thèng ph©n phèi cña EU lµ mét trong
nh÷ng yÕu tè quan träng trong kh©u lu th«ng vµ xuÊt khÈu hµng hãa sang thÞ trêng nµy
ë thÞ trêng EU, c¸c nhµ s¶n xuÊt hay xuÊt khÈu Ýt cã kh¶ n¨ng liªn kÕt trùc
tiÕp víi c¸c nhµ b¸n lÎ t¹i níc nhËp khÈu , mµ thêng ph¶i tháa thuËn ®Ó ph©n phèi
s¶n phÈm cña m×nh qua c¸c kh©u trung gian cña hÖ thèng ph©n phèi cña nhµ
nhËp khÈu, c¸c trung t©m thu mua, c¸c nhµ b¸n bu«n hoÆc c¸c nhµ s¶n xuÊt kh¸c
cña níc nhËp khÈu (thêng ®¶m nhËn kh©u gia c«ng thªm vµ g¾n nh·n m¸c s¶n
phÈm ). Tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm cña hÖ thèng tæ chøc ph©n phèi ë mçi níc nhËp
khÈu, nhµ xuÊt khÈu cã thÎ chän nh÷ng kªnh ph©n phèi thÝch hîp nhÊt cho mçi
14
s¶n phÈm cña m×nh nh»m cho phÐp tiÕp cËn nhiÒu nhÊt víi kh¸ch hµng tiÒm
n¨ng.
ThÝ dô, ®Ó xuÊt sang §øc, ho¹t ®éng ph©n phèi sÏ ®îc tæ chøc theo kªnh :
®¹i lý cña nhµ xuÊt khÈu - trung t©m thu mua - c¸c nhµ b¸n lÎ ®éc lËp ; ®Ó xuÊt
khÈu sang BØ hay sang Hµ Lan , kªnh ph©n phèi cã thÓ ®îc tæ chøc nh sau : nhµ
nhËp khÈu / nhµ ph©n phèi - nhµ b¸n bu«n - c¸c cöa hµng b¸n lÎ ®éc lËp ; trong
khi ®ã kªnh ph©n phèi sang Anh cã thÓ lµ : nhµ nhËp khÈu / nhµ ph©n phèi - nhµ
b¸n bu«n - c¸c d©y chuyÒn ph©n phèi chuyªn doanh / c¸c cöa hµng liªn nh¸nh ....
HÖ thèng ph©n phèi cña EU lµ mét bé phËn g¾n liÒn víi hÖ thèng th¬ng
m¹i toµn cÇu. Sù ph¸t triÓn ngµy cµng m¹nh mÏ cña th¬ng m¹i, mËu dÞch thÕ giíi
®· thóc ®Èy sù h×nh thµnh c¸c liªn kÕt kinh tÕ khu vùc vµ quèc tÕ. EU lµ mét
trong ba khèi liªn kÕt kinh tÕ lín nhÊt thÕ giíi, møc sèng cao vµ ®ång ®Òu cña
ngêi d©n EU cho thÊy mét thÞ trêng réng lín vµ ph¸t triÓn. Kh«ng nh÷ng thÕ,
ch©u ¢u ®ang ngµy cµng hoµn thiÖn h¬n víi hÖ thèng c¸c tiªu chuÈn vµ luËt ph¸p
lµm cho viÖc ®a s¶n phÈm vµo EU ngµy cµng quy cñ h¬n. ViÖc ®ång tiÒn chung
EURO ra ®êi gióp cho viÖc lu th«ng vµ ph©n phèi hµng hãa gi÷a c¸c níc trong
khèi dÔ dµng vµ thuËn lîi h¬n. Cïng víi nã lµ sù ph¸t triÓn ngµy cµng m¹nh mÏ
cña khoa häc c«ng nghÖ, ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ th«ng tin vµ th¬ng m¹i ®iÖn tö
cµng t¹o nªn nh÷ng xa lé th«ng tin vµ giao dÞch quèc tÕ vµ khu vùc réng lín.
MÆc dÇu vËy, trong tõng níc vÉn cã sù ph©n biÖt rÊt râ vÒ søc m¹nh kinh tÕ còng
nh thÕ m¹nh, tiÒm n¨ng cña tõng níc trong th¬ng m¹i quèc tÕ. GDP cña c¸c níc
riªng lÎ cho thÊy c¸c cêng quèc §øc, Ph¸p, Italia, Anh ®ãng vai trß chÝnh ë ch©u
¢u. §©y lµ bèn thÞ trêng lín nhÊt cña khèi EU, tiÕp ®Õn lµ T©ybannha, Hµlan vµ
Thôy ®iÓn.
Trong nÒn th¬ng m¹i ch©u ¢u, hÖ thèng ph©n phèi cña EU lµ mét trong
nh÷ng yÕu tè quan träng trong kh©u lu th«ng vµ xuÊt khÈu hµng hãa sang thÞ trêng nµy. HÖ thèng cña ch©u ¢u mµ cô thÓ cña EU bao gåm c¸c h×nh thøc ph©n
phèi nh sau :
+ C¸c trung t©m ch©u ¢u
+ C¸c ®¬n vÞ chÕ biÕn
+ D©y chuyÒn ph©n phèi
+ C¸c nhµ b¸n bu«n, b¸n lÎ
+ Ngêi tiªu dïng
15
Trong c¸c h×nh thøc trªn th× h×nh thøc ®îc sö dông nhiÒu nhÊt lµ c¸c trung
t©m thu mua ch©u ¢u. Ngµy nay, viÖc thu mua ®· ®îc ch©u ¢u hãa víi quy m«
ngµy cµng réng lín.
Tõ ®ã ra ®êi c¸c trung t©m thu mua ch©u ¢u (cßn gäi lµ c¸c trung t©m ch©u
¢u ). C¸c trung t©m ch©u ¢u mua chung s¶n phÈm s¶n xuÊt trªn thÕ giíi vµ ph©n
phèi cho nhiÒu nhµ ph©n phèi quèc gia. Nh÷ng trung t©m nµy thêng tËp hîp tõ 50
nhµ ph©n phèi trë lªn, ho¹t ®éng trªn ph¹m vi toµn ch©u ¢u, lµm trung gian gi÷a
nhµ s¶n xuÊt vµ ph©n phèi s¶n phÈm, kiÓm so¸t 2/3 lîng thùc phÈm ch©u ¢u .
Trong khi ®ã, c¸c h·ng ph©n phèi chØ ho¹t ®éng ë cÊp quèc gia . Bªn c¹nh ®ã lµ
c¸c Trung t©m thu mua liªn hîp còng cã quy m« ho¹t ®éng réng lín nh EMD ,
AMS cña Thôy Sü.
Bªn c¹nh c¸c Trung t©m ph©n phèi lín , hÖ thèng ph©n phèi EU cßn cã c¸c h×nh
thøc kh¸c nh : hîp t¸c x·, nhµ b¸n bu«n, nhµ b¸n lÎ, d©y chuyÒn ph©n phèi, nhµ
tiªu thô..... t¹o thµnh mét m¹ng líi ph©n phèi réng lín.
Víi quy m« rÊt lín, c¸c trung t©m thu mua c¶ liªn hîp vµ kh«ng liªn hîp ®Òu rÊt
cã ¶nh hëng ®èi víi hÖ thèng ph©n phèi ch©u ¢u.
Mét ®Æc ®iÓm kh¸c cÇn lu ý trong hÖ thèng ph©n phèi cña EU lµ kh«ng cã mét
nÒn th¬ng m¹i EU, mµ chØ cã c¸c nÒn th¬ng m¹i kh¸c nhau cña tõng níc trong
lßng EU víi mçi níc cã mét ®Æc tÝnh vµ giao dÞch th¬ng m¹i kh¸c nhau.
Liªn minh ch©u ¢u hiÖn nay lµ mét thÞ trêng thèng nhÊt gåm 15 nÒn kinh tÕ ph¸t
triÓn, víi kho¶ng 377 triÖu ngêi tiªu dïng. §©y lµ mét trong nh÷ng trung t©m
kinh tÕ hµng ®Çu thÕ giíi víi GDP chiÕm kho¶ng 30% GDP toµn thÕ giíi §©y
còng lµ khu vùc th¬ng m¹i lín nhÊt thÕ giíi, nÕu tÝnh c¶ th¬ng m¹i trong khèi,
n¨m 2000 EU chiÕm 44,9% kim ng¹ch xuÊt khÈu toµn thÕ giíi. NÕu chØ tÝnh kim
ng¹ch xuÊt nhËp khÈu víi bªn ngoµi , EU chiÕm kho¶ng 20% kim ng¹ch th¬ng
m¹i thÕ giíi . §Ó th©m nhËp ®îc vµo thÞ trêng EU réng lín vµ ®Çy tiÒm n¨ng ®èi
víi ngµnh xuÊt khÈu c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ViÖt nam cÇn nghiªn cøu vµ
n¾m râ ®Æc ®iÓm cña thÞ trêng EU, kªnh ph©n phèi cña thÞ trêng EU.
Bªn c¹nh c¸c trung t©m ph©n phèi lín, hÖ thèng ph©n phèi ch©u ¢u cßn cã
c¸c h×nh thøc kh¸c nh: hîp t¸c x·, nhµ b¸n bu«n, nhµ b¸n lÎ, d©y chuyÒn ph©n
phèi, ngêi tiªu thô,....... t¹o thµnh mét m¹ng luíi ph©n phèi réng lín.
Ph©n phèi lµ mét kh©u cùc kú quan träng trong viÖc ®a mét s¶n phÈm ®Õn tay ngêi tiªu dïng, do mçi níc cã mét ®Æc tÝnh th¬ng m¹i vµ giao dÞch kh¸c nhau nªn
®Ó tiÕp cËn vµ tham gia ®îc vµo c¶ mét khèi thÞ trêng chung ch©u ¢u cÇn ph¶i
16
n¾m râ ®îc ®Æc tÝnh cña c¸c lo¹i s¶n phÈm ®ang lu hµnh trªn thÞ trêng ch©u ¢u ,
c¾ch thøc ph©n phèi tõng mÆt hµng trªn tõng thÞ trêng, c¸ch tiÕp cËn thÞ truêng vµ
chiÕn lîc tiÕp cËn thÞ trêng ®ã nh thÕ nµo.
IV. ChÝnh s¸ch th¬ng m¹i cña EU :
EU ngµy nay ®îc xem nh mét ®¹i quèc gia ë ch©u ¢u, bëi vËy, chÝnh s¸ch th¬ng
m¹i chung cña EU còng gièng nh chÝnh s¸ch th¬ng m¹i cña mét quèc gia . Nã
bao gåm chÝnh s¸ch th¬ng m¹i néi khèi vµ chÝnh s¸ch th¬ng m¹i quèc tÕ víi
phÇn cßn l¹i cña thÕ giíi. Tríc tiªn, chóng ta xem xÐt chÝnh s¸ch th¬ng m¹i néi
khèi cña c¸c níc thµnh viªn EU
1, ChÝnh s¸ch th¬ng m¹i néi khèi cña EU
ChÝnh s¸ch th¬ng m¹i néi khèi cña EU tËp trung vµo viÖc x©y dùng vµ vËn
hµnh thÞ trêng chung ch©u ¢u nh»m xãa bá viÖc kiÓm so¸t biªn giíi quèc gia ,
biªn giíi h¶i quan ( cô thÓ lµ c¸c hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan ) ®Ó tù do
lu th«ng hµng hãa , dÞch vô , vèn vµ lao ®éng ; vµ ®iÒu hßa c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ
vµ x· héi cña c¸c níc thµnh viªn. ThÞ trêng chung ch©u ¢u dùa trªn nÒn t¶ng cña
viÖc tù do di chuyÓn bèn yÕu tè c¬ b¶n lµ hµng hãa, dÞch vô, vèn vµ lao ®éng .
_ Tù do lu th«ng hµng hãa : Theo hiÖp íc vÒ Liªn minh ch©u ¢u ®Ó hµng hãa
®îc tù do lu th«ng trªn thÞ trêng chung, c¸c níc EU ®Òu tháa thuËn tiÕn hµnh c¸c
ph¬ng ch©m sau :
+ Xãa bá hoµn toµn mäi lo¹i thuÕ quan ®¸nh vµo hµng hãa xuÊt nhËp
khÈu gi÷a c¸c níc thµnh viªn EU
+ Xãa bá h¹n ng¹ch ¸p dông trong th¬ng m¹i néi khèi
+ Xãa bá tÊt c¶ c¸c "biÖn ph¸p t¬ng tù " h¹n chÕ vÒ sè lîng; c¸c biÖn
ph¸p h¹n chÕ díi h×nh thøc lµ c¸c quy chÕ vµ quy ®Þnh vÒ cÊu thµnh s¶n phÈm,
®ãng gãi, tiªu chuÈn c«ng nghiÖp vµ an toµn kü thuËt th«ng qua vËn dông hai
nguyªn t¾c: ®iÒu hßa vµ c«ng nhËn lÉn nhau
+ Xãa bá tÊt c¶ c¸c rµo c¶n vÒ thuÕ gi÷a c¸c níc thµnh viªn
_ Tù do di chuyÓn lao ®éng: §Ó ®¶m b¶o viÖc tù do ®i l¹i vµ c tró trªn l·nh thæ
EU, c¸c níc thµnh viªn ®Òu nhÊt trÝ ®¶m b¶o c¸c quyÒn sau cho c«ng d©n cña hä:
Tù do ®i l¹i vÒ mÆt ®Þa lý; Tù do di chuyÓn vÒ nghÒ nghiÖp; NhÊt thÓ hãa vÒ x·
héi; Tù do c tró.
_ Tù do lu th«ng dÞch vô: ViÖc tù do lu chuyÓn cña dÞch vô cã thÓ ®îc thùc hiÖn
theo nh÷ng c¸ch sau: Tù do cung cÊp dÞch vô; Tù do hëng c¸c dÞch vô; Tù do
17
chuyÓn tiÒn b»ng ®iÖn tÝn; C«ng nhËn lÉn nhau b»ng c¸c v¨n b»ng .
_ Tù do lu th«ng vèn : Trong mét thêi gian dµi, th¬ng m¹i tù do vÒ hµng hãa vµ
dÞch vô sÏ kh«ng thÓ duy tr× ®îc nÕu vèn kh«ng ®îc lu chuyÓn tù do vµ ®îc
chuyÓn tíi n¬i nã ®îc sö dông mét c¸ch cã hiÖu qña kinh tÕ nhÊt
§Ó thùc hiÖn ®îcviÖc tù do lu chuyÓn vÒ vèn trong néi bé khèi, EU ®· ¸p
dông c¸c chÝnh s¸ch chñ yÕu sau: Th¸o dì tÊt c¶ c¸c h¹n chÕ vÒ ngo¹i hèi, thèng
nhÊt luËt ph¸p vµ c¸c nguyªn t¾c qu¶n lý thÞ trêng vèn cña c¸c níc thµnh viªn,
thanh to¸n tù do ( viÖc thanh to¸n cã thÓ thanh to¸n b»ng bÊt cø ®ång tiÒn quèc
gia cña mét níc thµnh viªn nµo). Môc ®Ých cña tÊt c¶ c¸c chÝnh s¸ch nµy lµ thèng
nhÊt c¸c thÞ trêng tµi chÝnh .
TÊt c¶ c¸c biÖn ph¸p ®Ó x©y dùng mét thÞ trêng chung ch©u ¢u ®· ®îc
tr×nh bµy ë trªn còng ®¶m b¶o t¹o ra c¸c c¬ héi t¬ng tù cho mäi ngêi trong thÞ trêng chung vµ ng¨n ngõa c¹nh tranh do sù mÐo mã vÒ th¬ng m¹i. Mét thÞ trêng
®¬n lÎ kh«ng thÓ vËn hµnh mét c¸ch su«n sÎ nÕu nh kh«ng thèng nhÊt c¸c ®iÒu
kiÖn c¹nh tranh ¸p dông. V× môc ®Ých nµy, c¸c níc EU ®Òu nhÊt trÝ t¹o ra mét hÖ
thèng b¶o hé sù c¹nh tranh tù do trªn thÞ trêng.
2, ChÝnh s¸ch th¬ng m¹i quèc tÕ cña EU
Th¬ng m¹i quèc tÕ lµ tÊt c¶ nh÷ng ho¹t ®éng vÒ trao ®æi, mua b¸n hµng
hãa vµ dÞch vô gi÷a c¸c níc trªn thÕ giíi, lÊy tiÒn tÖ lµm m«i giíi vµ theo nguyªn
t¾c ngang gi¸. ChÝnh s¸ch th¬ngg m¹i quèc tÕ lµ mét bé phËn cña chÝnh s¸ch
kinh tÕ cña mét níc, viÖc ®Ò ra ®îc mét chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng hîp lý vµ phï
hîp víi xu thÕ quèc tÕ hãa sÏ gióp c¸c níc khai th¸c vµ ph¸t huy ®îc c¸c thÕ
m¹nh cña m×nh mét c¸ch cã lîi nhÊt. ChÝnh v× vËy, ®Ó cã thÓ thiÕt lËp quan hÖ
kinh tÕ th¬ng m¹i vµ th©m nhËp vµo thÞ trêng cña mét níc hoÆc mét khu vùc liªn
kÕt kinh tÕ th× chóng ta cÇn ph¶i nghiªn cøu vµ hiÓu rÊt râ chÝnh s¸ch th¬ng m¹i
quèc tÕ cña níc ®ã
HiÖn nay, tÊt c¶ c¸c níc thµnh viªn EU cïng ¸p dông mét chÝnh s¸ch ngo¹i
th¬ng chung ®èi víi c¸c níc ngoµi khèi. Uû ban ch©u ¢u lµ ngêi ®¹i diÖn duy
nhÊt cho Liªn minh ch©u ¢u trong viÖc ®µm ph¸n, ký kÕt c¸c hiÖp ®Þnh th¬ng
m¹i vµ dµn xÕp tranh chÊp trong lÜnh vùc nµy. ChÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng cña EU ®îc x©y dùng trªn c¸c nguyªn t¾c sau:
Kh«ng ph©n biÖt ®èi xö, minh b¹ch, cã ®i cã l¹i vµ c¹nh tranh c«ng b»ng.
18
C¸c biÖn ph¸p ®îc ¸p dông phæ biÕn trong chÝnh s¸ch nµy lµ thuÕ quan ,
h¹n ng¹ch, hµng rµo kü thuËt, chèng b¸n ph¸ gi¸ vµ trî cÊp xuÊt khÈu
EU ®ang thùc hiÖn ch¬ng tr×nh më réng hµng hãa vµ sÏ kÕt thóc vµo n¨m 2004.
HiÖn nay 15 níc cña EU ®ang cïng ¸p dông mét biÓu thuÕ quan chung ®èi víi
hµng hãa xuÊt nhËp khÈu. §èi víi hµng nhËp khÈu vµo khèi, møc thuÕ trung b×nh
®¸nh vµo hµng n«ng s¶n lµ 18% , cßn hµng c«ng nghiÖp chØ lµ 2%
C¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn ngo¹i th¬ng cña EU tõ 1951 ®Õn nay lµ nh÷ng côm
chÝnh s¸ch chñ yÕu sau: ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch xuÊt khÈu, chÝnh s¸ch thay thÕ
nhËp khÈu, chÝnh s¸ch tù do hãa th¬ng m¹i, chÝnh s¸ch h¹n chÕ xuÊt khÈu tù
nguyÖn
§Ó ®¶m b¶o c¹nh tranh c«ng b»ng trong th¬ng m¹i, EU ®· thùc hiÖn c¸c
biÖn ph¸p: Chèng b¸n ph¸ gi¸ vµ chèng trî cÊp xuÊt khÈu. Kh«ng chØ dõng l¹i ë
c¸c biÖn ph¸p chèng c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh trong th¬ng m¹i, EU cßn sö
dông mét biÖn ph¸p ®Ó ®Èy m¹nh th¬ng m¹i víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, ®ã lµ hÖ
thèng u ®·i phæ cËp (GSP) - mét c«ng cô quan träng cña EU ®Ó hç trî c¸c níc
nãi trªn. B»ng c¸ch nµy, EU cã thÓ lµm cho c¸c níc ®ang ph¸t triÓn dÔ dµng th©m
nhËp vµo thÞ trêng cña m×nh.
V, T×nh h×nh nhËp khÈu vµ nh÷ng quy ®Þnh cña EU vÒ nhËp khÈu trong
nh÷ng n¨m gÇn ®©y.
1, T×nh h×nh nhËp khÈu cña EU
Hµng n¨m, song song víi viÖc xuÊt khÈu mét khèi lîng lín hµng hãa sang c¸c níc th× EU còng nhËp khÈu rÊt nhiÒu hµng hãa tõ kh¾p c¸c níc trªn thÕ giíi ®Ó bæ
sung vµ ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng cña ngêi d©n. TrÞ gi¸ th¬ng m¹i cña EU ®Òu
t¨ng nhanh qua c¸c n¨m lµ nhê kim ng¹ch xuÊt vµ nhËp khÈu ®Òu t¨ng. Trong
tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cña Liªn minh ch©u ¢u th× tû träng cña xuÊt
khÈu vµ nhËp khÈu kh«ng chªnh lÖch nhau nhiÒu l¾m, trong giai ®äan tõ 19941997 c¸n c©n th¬ng m¹i cña EU lu«n trong t×nh tr¹ng xuÊt siªu.
B¶ng 1 : §Æc ®iÓm vµ sù t¨ng trëng ngo¹i th¬ng cña EU trong giai ®o¹n
tõ n¨m 1994 - 1997
N¨m
ChØ tiªu
1994
1995
1996
1997
Tæng kim ng¹ch XNK
1,303,41
1,463,12 1,532,37 1,572,51
19
Kim ng¹ch xuÊt khÈu
Kim ng¹ch nhËp khÈu
TrÞ gi¸ xuÊt siªu
Tû träng cña XK trong
tæng kim ng¹ch XNK (%)
Tû träng cña NK trong
tæng kim ng¹ch XNK (%)
680.93
622,48
58,45
52,24
749,87
713,25
36,62
51,25
793,87
738,5
55,37
51,80
814,66
757,85
56,81
51,80
47,76
48,75
48,20
48,20
Nguån : T¹p chÝ Nghiªn cøu ch©u ¢u - sè 3/2000
VÒ c¬ cÊu hµng hãa nhËp khÈu cña EU: S¶n phÈm th« chiÕm kho¶ng 29,74% kim
ng¹ch nhËp khÈu hµng n¨m, s¶n phÈm chÕ t¹o chiÕm trªn 67,19% c¸c s¶n phÈm
kh¸c chiÕm kho¶ng 3,07%. Trong ®ã, c¸c mÆt hµng nhËp khÈu chñ yÕu lµ : n«ng
s¶n chiÕm 11,77%; m¸y mãc thiÕt bÞ chiÕm 24,27%; thiÕt bÞ vËn t¶i chiÕm trªn
8,19%; ho¸ chÊt chiÕm 7,59% vµ c¸c s¶n phÈm chÕ t¹o kh¸c chiÕm 27,11% trong
tæng kim ng¹ch nhËp khÈu cña EU. Trong nhãm s¶n phÈm khai khãang mµ EU
nhËp khÈu , nhiªn liÖu chiÕm tû träng lín nhÊt (12,58% tæng kim ng¹ch nhËp
khÈu), tiÕp ®Õn lµ x¨ng vµ c¸c s¶n phÈm cña nã (10,06%). Nhãm hµng m¸y mãc
thiÕt bÞ, thiÕt bÞ v¨n phßng vµ viÔn th«ng chiÕm chñ yÕu (12,92% tæng kim ng¹ch
nhËp khÈu). Cßn nhãm c¸c s¶n phÈm chÕ t¹o kh¸c: hµng dÖt may chiÕm tû träng
lín nhÊt (8,23%) tiÕp ®Õn lµ c¸c s¶n phÈm chÕ t¹o phi kim lo¹i chiÕm 2,48% tæng
kim ng¹ch nhËp khÈu cña EU hµng n¨m
Kim ng¹ch nhËp khÈu c¸c s¶n phÈm th« cã xu híng ch÷ng l¹i vµ gi¶m nhÑ,
nguyªn nh©n lµ do kim ng¹ch nhËp khÈu kho¸ng s¶n t¨ng chËm vµ kim ng¹ch
nhËp khÈu mét sè mÆt hµng bÞ gi¶m sót nh nhiªn liÖu vµ x¨ng.
Qua b¶ng sè liÖu duíi ®©y ta sÏ thÊy rÊt râ c¬ cÊu mÆt hµng nhËp khÈu cña EU vµ
gi¸ trÞ nhËp khÈu cña c¸c mÆt hµng ®Òu t¨ng lªn qua c¸c n¨m.
B¶ng 2 (Trang bªn)
20
- Xem thêm -