LỜI MỞ ĐẦU
ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®ang ra søc
®Èy m¹nh c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, x©y dùng nÒn kinh tÕ
më, héi nhËp víi khu vùc vµ thÕ giíi, híng vÒ xuÊt khÈu ®ång thêi thay
thÕ nhËp khÈu b»ng nh÷ng s¶n phÈm s¶n xuÊt trong níc cã hiÖu qu¶.
§¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ®· nhiÒu lÇn kh¼ng ®Þnh tÇm quan träng
®Æc biÖt cña c«ng t¸c xuÊt khÈu vµ coi ®ã lµ 1 trong 3 ch¬ng tr×nh kinh tÕ
lín ph¶i tËp trung thùc hiÖn, cã ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, më cöa ra thÕ giíi
bªn ngoµi ViÖt Nam míi cã ®iÒu kiÖn thùc hiÖn th¾ng lîi c¸c môc tiªu
ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, æn ®Þnh ®êi sèng nh©n d©n, b¾t kÞp nÒn kinh tÕ
thÕ giíi.
Víi mét nÒn kinh tÕ 70% d©n sè sèng b»ng nghÒ n«ng, ViÖt Nam
x¸c ®Þnh mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc lµ c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp, bÊt
cø n«ng s¶n nµo còng cã thÓ xuÊt khÈu ®Ó ®æi lÊy ngo¹i tÖ t¹o vèn ®Çu t
nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i phôc vô cho qu¸ tr×nh
c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ níc nhµ.
Tham gia vµo ho¹t ®éng th¬ng m¹i quèc tÕ, C«ng ty xuÊt nhËp khÈu
Tæng hîp I còng gãp phÇn ®Èy nhanh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn
®¹i ho¸ níc nhµ, ®ång thêi còng t×m ra cho m×nh mét lÜnh vùc kinh doanh
®Çy hÊp dÉn, ®ã lµ xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng n«ng s¶n. Thµnh tÝch ®¹t ®îc cña C«ng ty xuÊt nhËp khÈu Tæng hîp I lµ tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu
n«ng s¶n hµng n¨m cña C«ng ty ®¹t tõ 6-7 triÖu USD.
Ho¹t ®éng xuÊt khÈu n«ng s¶n cña C«ng ty nh÷ng n¨m qua cã kh¸
nhiÒu tiÕn bé, song bªn c¹nh nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®îc vÉn cßn mét vµi khã
kh¨n trong kh©u t×m nguån hµng, t×m thÞ trêng xuÊt khÈu, dù tr÷, b¶o
qu¶n hµng ho¸, æn ®Þnh tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu n«ng s¶n hµng n¨m...
XuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn trªn t«i quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi: “Mét sè gi¶i
ph¸p thóc ®Èy xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n ë c«ng ty xuÊt nhËp
khÈu tæng hîp I ” lµm ®Ò tµi cho luËn v¨n tèt nghiÖp cö nh©n kinh tÕ.
Ngoµi lêi më ®Çu vµ kÕt luËn, néi dung LuËn v¨n ®îc chia lµm 3 ch¬ng :
ch¬ng I: Vai trß vµ néi dung cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu
trong doanh nghiÖp kinh doanh xnk.
ch¬ng II: Thùc tr¹ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng n«ng
s¶n ë c«ng ty xuÊt nhËp khÈu tæng hîp I.
ch¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p thóc ®Èy xuÊt khÈu hµng
n«ng s¶n ë c«ng ty xuÊt nhËp khÈu tæng hîp I.
Dùa trªn nh÷ng lý luËn vµ ph©n tÝch thùc tÕ ®· ®îc häc, t«i ®a ra
mét sè gi¶i ph¸p nh»m ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu nãi chung, xuÊt
khÈu n«ng s¶n nãi riªng nh»m më réng thÞ trêng cña C«ng ty trªn toµn
1
thÕ giíi.
§îc sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña thÇy gi¸o híng dÉn vµ tËp thÓ c¸n bé
C«ng ty xuÊt nhËp khÈu Tæng hîp I t«i ®· hoµn thµnh xong ®Ò tµi nµy.
Do nhËn thøc cßn h¹n hÑp còng nh cha tr¶i qua thùc tÕ nªn trong ®Ò tµi cßn
nhiÒu thiÕu sãt. T«i rÊt mong nhËn ®îc sù gãp ý cña c¸c thÇy c«, c¸c c¸n bé
c«ng ty vµ b¹n ®äc ®Ó ®Ò tµi ®îc hoµn thiÖn h¬n.
2
Ch¬ng I
vai trß vµ néi dung cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu
ë doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu
I-/
Vai trß cña xuÊt khÈu trong nÒn Kinh tÕ quèc d©n:
1-/ Sù ra ®êi cña th¬ng m¹i quèc tÕ:
Kinh doanh th¬ng m¹i quèc tÕ lµ sù trao ®æi hµng ho¸, dÞch vô gi÷a c¸c
quèc gia th«ng qua hµnh vi mua b¸n. Sù trao ®æi ®ã lµ mét h×nh thøc cña mèi
quan hÖ x· héi , ph¶n ¸nh sù phô thuéc lÉn nhau vÒ kinh tÕ gi÷a nh÷ng ngêi s¶n
xuÊt hµng ho¸ riªng biÖt cña c¸c quèc gia kh¸c nhau.
C¸c quèc gia còng nh c¸ nh©n kh«ng thÓ sèng mét c¸ch riªng rÏ mµ cã thÓ
cã ®Çy ®ñ mäi thø ®îc. Bu«n b¸n quèc tÕ cã tÝnh chÊt sèng cßn v×:
- Bu«n b¸n quèc tÕ më réng kh¶ n¨ng s¶n xuÊt vµ tiªu dïng cña 1 níc.
- Bu«n b¸n quèc tÕ cho phÐp mét níc tiªu dïng víi sè lîng nhiÒu h¬n møc
cã thÓ tiªu dïng víi ranh giíi cña ®êng giíi h¹n kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cña níc ®ã,
nÕu thùc hiÖn chÕ ®é tù cung tù cÊp th× kh«ng cã quan hÖ bu«n b¸n.
TiÒn ®Ò cña trao ®æi hµng ho¸ lµ sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi. Víi tiÕn bé
cña khoa häc kü thuËt th× ph¹m vi chuyªn m«n ho¸ ngµy cµng t¨ng, sè s¶n
phÈm- dÞch vô ®Ó tho¶ m·n cho nhu cÇu cña con ngêi ngµy mét t¨ng. Do ®ã mèi
quan hÖ phô thuéc lÉn nhau gi÷a c¸c níc trªn thÕ giíi ngµy mét t¨ng, hay nãi
c¸ch kh¸c lµ chuyªn m«n ho¸ ®· g¾n chÆt víi th¬ng m¹i.
Tríc hÕt, th¬ng m¹i xuÊt hiÖn tõ sù ®a d¹ng vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn cña s¶n
xuÊt gi÷a c¸c khu vùc vµ c¸c níc. V× ®iÒu kiÖn s¶n xu¸t rÊt kh¸c nhau gi÷a c¸c
níc nªn mèi quèc gia dùa vµo ®iÒu kiÖn thuËn lîi cña m×nh chuyªn m«n ho¸ s¶n
xuÊt mét sè mÆt hµng cô thÓ vµ xuÊt khÈu nh÷ng s¶n phÈm hµng ho¸ ®ã ®Ó ®æi
lÊy hµng ho¸ nhËp khÈu tõ c¸c níc kh¸c.
Sù kh¸c nhau tr×nh bµy ë trªn ®· gi¶i thÝch ®îc viÖc bu«n b¸n gi÷a c¸c níc.
Song nh chóng ta ®· biÕt, phÇn lín sè lîng nh÷ng mÆt hµng ®a vµo bu«n b¸n
kh«ng xuÊt ph¸t tõ ®iÒu kiÖn tù nhiªn vèn cã cña s¶n xuÊt. Níc Mü s¶n xuÊt ®îc
« t«, t¹i sao cßn nhËp xe tõ NhËt B¶n? Mét níc cã tr×nh ®é s¶n xuÊt thÊp kÐm nh
níc ta t¹i sao l¹i cã thÓ hy väng bu«n b¸n víi c¸c níc cã nÒn c«ng nghiÖp ph¸t
triÓn nh NhËt B¶n, Anh, Ph¸p, Mü,...
Lý thuyÕt "Lîi thÕ so s¸nh" cña nhµ kinh tÕ häc ngêi Anh-David Ricardo ®·
gi¶i ®¸p c©u hái hãc bóa ®ã. Lý thuyÕt "Lîi thÕ so s¸nh" nãi r»ng: Bu«n b¸n
quèc tÕ lµ 2 bªn ®Òu cã lîi ngay c¶ khi mét trong 2 níc cã thÓ s¶n xuÊt mäi thø
hµng ho¸ víi gi¸ cao h¬n níc kia.
Nhµ kinh tÕ häc David Ricardo, n¨m 1917 ®· ®a ra b»ng chøng tèt ®Ñp lµ
chuyªn m«n ho¸ quèc tÕ cã lîi cho mét quèc gia vµ gäi kÕt qu¶ ®ã lµ "Qui lîi
3
thÕ t¬ng ®èi" hay"Lý thuyÕt lîi thÕ so s¸nh".
§Ó ®¬n gi¶n ho¸ David Ricardo ®a ra gi¶ thuyÕt trªn thÕ giíi chØ cã 2 quèc
gia, 2 lo¹i hµng ho¸ vµ tÝnh mäi chi phÝ b»ng sè giê lao ®éng.
Lao ®éng cÇn thiÕt cho 1 ®¬n vÞ s¶n phÈm (giê lao ®éng).
S¶n phÈm
Mü
Ch©u ¢u
L¬ng thùc
1
3
QuÇn ¸o
2
4
Mü cã chi phÝ lao ®éng thÊp h¬n c¶ vÒ l¬ng thùc vµ quÇn ¸o (quÇn ¸o Ýt h¬n
2 lÇn, l¬ng thùc Ýt h¬n 3 lÇn). N¨ng suÊt lao ®éng cña Mü gÊp tõ 2 ®Õn 3 lÇn cña
Ch©u ¢u, nghÜa lµ níc Mü cã lîi thÕ tuyÖt ®èi trong s¶n xuÊt c¶ 2 lo¹i s¶n phÈm
l¬ng thùc vµ quÇn ¸o. Tuy nhiªn c¶ 2 bªn ®Òu cã lîi khi tham gia bu«n b¸n víi
nhau.
ë b¶ng trªn, ta thÊy Mü cã chi phÝ cho mét ®¬n vÞ l¬ng thùc lµ 1 giê c«ng
lao ®éng vµ mét ®¬n vÞ quÇn ¸o lµ 2 giê lao ®éng, cßn ë Ch©u ¢u chi phÝ cho
mét ®¬n vÞ l¬ng thùc lµ 3 giê lao ®éng vµ mét ®¬n vÞ quÇn ¸o lµ 4 giê lao ®éng.
Ricardo ®· chøng minh mét c¸ch ch¾c ch¾n lµ c¶ Mü vµ Ch©u ¢u ®Òu cã lîi nÕu
Mü chuyªn m«n ho¸ vÒ l¬ng thùc vµ Ch©u ¢u chuyªn m«n ho¸ quÇn ¸o. Mü
xuÊt khÈu l¬ng thùc ®Ó tr¶ tiÒn nhËp khÈu quÇn ¸o tõ Ch©u ¢u vµ ngîc l¹i Ch©u
¢u xuÊt khÈu quÇn ¸o ®Ó tr¶ tiÒn nhËp khÈu l¬ng thùc tõ Mü. NÕu ®em quy ®æi
sè quÇn ¸o Mü nhËp khÈu tõ Ch©u ¢u ra sè giê lao ®éng ta sÏ thÊy thÊp h¬n
nhiÒu nÕu Mü tù s¶n xuÊt vµ ë Ch©u ¢u còng t¬ng tù nh Mü, sè l¬ng thùc thu vÒ
sÏ lín h¬n tù s¶n xuÊt.
KÕt qu¶ cña më réng th¬ng m¹i gi÷a 2 khu vùc: Mü nãi chung lµ cã lîi v× mua
quÇn ¸o qua ®êng th¬ng m¹i rÎ h¬n quÇn ¸o s¶n xuÊt trong níc, Ch©u ¢u ®îc lîi qua
viÖc chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt quÇn ¸o vµ mua l¬ng thùc rÎ h¬n qua ®êng th¬ng m¹i
so víi s¶n xuÊt trong níc. Tõ ®ã ta thÊy, tiÒn l¬ng thùc tÕ sau khi cã th¬ng m¹i cao h¬n
tríc khi cã th¬ng m¹i ë c¶ Mü vµ Ch©u ¢u. Do chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt vµ th¬ng m¹i
lµm cho møc s¶n xuÊt më réng trªn thÕ giíi c¶ vÒ l¬ng thùc vµ quÇn ¸o, tõ ®ã t¹o cho
mäi ngêi cã cuéc sèng kh¸ h¬n.
Dùa trªn c¬ së nguyªn t¾c lîi thÕ so s¸nh nãi trªn chóng ta kh¼ng ®Þnh: NÕu
mçi níc chuyªn m«n ho¸ vµo c¸c s¶n phÈm mµ níc ®ã cã lîi thÕ so s¸nh (hay cã
hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cao nhÊt) th× th¬ng m¹i sÏ cã lîi cho c¶ 2 bªn. TiÒn l¬ng vµ thu
nhËp thùc tÕ sÏ t¨ng lªn ë c¶ 2 níc dï 1 trong 2 níc cã hiÖu qu¶ tuyÖt ®èi thÊp
h¬n níc kia.
Ngoµi ra, sù kh¸c nhau vÒ së thÝch vµ nhu cÇu còng lµ nguyªn nh©n ®Ó cã
th¬ng m¹i quèc tÕ, ngay c¶ trong trêng hîp hiÖu qu¶ tuyÖt ®èi trong hai n¬i
gièng hÖt nhau, bu«n b¸n vÉn cã thÓ diÔn ra do sù kh¸c nhau vÒ së thÝch.
Tõ nh÷ng lý luËn trªn ta thÊy lý thuyÕt lîi thÕ so s¸nh cã thÓ vËn dông ®èi
4
víi bÊt cø mÆt hµng nµo, quèc gia nµo chø kh«ng ph¶i chØ riªng víi Mü vµ Ch©u
¢u.
2-/ Vai trß cña xuÊt khÈu trong nÒn kinh tÕ quèc d©n:
XuÊt khÈu ®îc thõa nhËn lµ ho¹t ®éng c¬ b¶n cña ho¹t ®éng th¬ng m¹i
quèc tÕ, lµ ph¬ng tiÖn thóc ®Èy cho ph¸t triÓn kinh tÕ, më réng xuÊt khÈu t¨ng
thu ngo¹i tÖ cho tµi chÝnh vµ cho nhu cÇu nhËp khÈu còng nh t¹o c¬ së cho ph¸t
triÓn c¬ së h¹ tÇng lµ môc tiªu quan träng nhÊt cña chÝnh s¸ch th¬ng m¹i. Nhµ níc ta ®· vµ ®ang thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p thóc ®Èy c¸c ngµnh kinh tÕ híng theo
xuÊt khÈu, khuyÕn khÝch khu vùc t nh©n më réng xuÊt khÈu ®Ó gi¶i quyÕt c«ng
¨n viÖc lµm vµ t¨ng thu ngo¹i tÖ cho ®Êt níc.
§Èy m¹nh xuÊt khÈu ®îc coi lµ vÊn ®Ò cã ý nghÜa chiÕn lîc ®Ó ph¸t triÓn
kinh tÕ vµ thùc hiÖn qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Vai trß cña
xuÊt khÈu thÓ hiÖn trªn c¸c mÆt sau ®©y:
Mét lµ, xuÊt khÈu t¹o nguån vèn chñ yÕu cho nhËp khÈu phôc vô c«ng
nghiÖp ho¸ ®Êt níc vµ xuÊt khÈu còng t¹o nguån vèn ngo¹i tÖ gãp phÇn c¶i thiÖn
c¸n c©n th¬ng m¹i. C«ng nghiÖp ho¸ ®Êt níc theo nh÷ng bíc ®i thÝch hîp lµ con
®êng tÊt yÕu ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nghÌo vµ chËm ph¸t triÓn cña níc ta. §Ó
c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt níc trong mét thêi gian ng¾n, ®ßi hái ph¶i cã sè vèn rÊt lín
nhËp khÈu m¸y mãc, thiÕt bÞ, kü thuËt c«ng nghÖ tiªn tiÕn. Nguån vèn ®Ó nhËp
khÈu cã thÓ ®îc h×nh thµnh tõ c¸c nguån nh: ®Çu t níc ngoµi, vay nî, viÖn trî,
thu tõ du, lÞch dÞch vô thu ngo¹i tÖ, xuÊt khÈu søc lao ®éng,... C¸c nguån vèn tõ
®Çu t níc ngoµi, vay nî, viÖn trî,... tuy quan träng nhng vÉn ph¶i tr¶ b»ng c¸ch
nµy hay c¸ch kh¸c ë thêi kú sau. Nguån vèn quan träng nhÊt ®Ó nhËp khÈu, c«ng
nghiÖp ho¸ ®Êt níc vÉn ph¶i lµ xuÊt khÈu. XuÊt khÈu quyÕt ®Þnh tèc ®é, quy m«
t¨ng cña nhËp khÈu.
Hai lµ, xuÊt khÈu ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh cña níc ta víi c¸c níc trªn thÕ
giíi. NhiÒu chuyªn gia kinh tÕ trong vµ ngoµi níc khi nãi vÒ tiÒm n¨ng kinh tÕ
cña ViÖt Nam ®· nhÊn m¹nh vÒ nguån tµi nguyªn tù nhiªn phong phó, lùc lîng
lao ®éng ®«ng ®¶o, cã tr×nh ®é ®µo t¹o kh¸ cao nh mét lîi thÕ so s¸nh quan
träng. H¬n n÷a c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh cña ViÖt Nam cã quy m«
võa vµ nhá, rÊt dÔ thay ®æi m« h×nh kinh doanh vµ nhanh chãng tiÕp thu kiÕn
thøc vµ kü n¨ng qu¶n lý còng nh nghiÖp vô Marketing cña níc ngoµi, nhÊt lµ tõ
c¸c níc l¸ng giÒng Ch©u ¸. Ngoµi nh÷ng lîi thÕ nµy, tõ 1986 víi chÝnh s¸ch ®æi
míi vµ më cöa cña nÒn kinh tÕ, chÊp nhËn quyÒn së h÷u t nh©n vµ ®¶m b¶o c¸c
®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho kinh doanh t nh©n, nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®· ®¹t ®îc
nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ: t¨ng trëng cao, l¹m ph¸t thÊp, c¸n c©n thanh to¸n hîp
lý. Nh÷ng thµnh tùu nµy còng lµ nh÷ng lîi thÕ gióp cho ho¹t ®éng th¬ng m¹i
quèc tÕ ph¸t triÓn tèt. Víi h¬n 75 triÖu d©n, ViÖt Nam ®îc coi lµ b¹n hµng tiÒm
n¨ng quan träng kh«ng chØ trong khèi ASEAN mµ cßn ®èi víi c¶ thÕ giíi. Víi
nh÷ng lîi thÕ so s¸nh, ViÖt Nam cßn cã ®iÒu kiÖn lùa chän chiÕn lîc xuÊt khÈu,
ViÖt Nam sÏ tiÕn tíi s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu nh÷ng s¶n phÈm c«ng nghÖ cao, cÇn
nhiÒu vèn.
5
Ba lµ, xuÊt khÈu gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu nÒn kinh tÕ, thóc ®Èy s¶n
xuÊt ph¸t triÓn. HiÖn nay c¬ cÊu s¶n xuÊt vµ tiªu dïng trªn thÕ giíi ®· vµ ®ang
thay ®æi v« cïng m¹nh mÏ, ®ã lµ thµnh qu¶ cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng
nghÖ hiÖn ®¹i. Sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸
phï hîp víi xu híng ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÕ giíi lµ tÊt yÕu ®èi víi níc ta. Cã 2
c¸ch nh×n nhËn vÒ t¸c ®éng cña xuÊt khÈu ®èi víi s¶n xuÊt vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu
kinh tÕ, ®ã lµ:
- XuÊt khÈu lµ viÖc tiªu thô nh÷ng s¶n phÈm thõa do s¶n xuÊt vît qu¸ nhu
cÇu tiªu dïng néi ®Þa. Trong trêng hîp nÒn kinh tÕ cßn l¹c hËu vµ chËm ph¸t
triÓn nh níc ta, s¶n xuÊt vÒ c¬ b¶n cßn cha ®ñ tiªu dïng, nÕu chØ thô ®éng chê sù
d thõa cña s¶n xuÊt th× xuÊt khÈu vÉn cßn nhá bÐ, s¶n xuÊt vµ sù thay ®æi c¬ cÊu
kinh tÕ sÏ rÊt chËm ch¹p.
- ThÞ trêng thÕ giíi lµ môc tiªu híng tíi cña tæ chøc s¶n xuÊt. XuÊt ph¸t tõ
nhu cÇu cña thÕ giíi mµ ta tæ chøc s¶n xuÊt, ®iÒu nµy cã t¸c ®éng m¹nh mÏ tíi sù
chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Sù t¸c ®éng ®èi víi s¶n
xuÊt thÓ hiÖn ë:
+ XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ngµnh kh¸c cã c¬ héi ph¸t triÓn.
Ch¼ng h¹n, khi ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng may mÆc xuÊt khÈu sÏ t¹o c¬ héi
më réng c¸c ngµnh cã liªn quan nh: b«ng, v¶i, sîi, thuèc nhuém,...
+ XuÊt khÈu t¹o kh¶ n¨ng më réng thÞ trêng tiªu thô gãp phÇn ph¸t
triÓn vµ æn ®Þnh s¶n xuÊt.
+ XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt trong níc.
+ XuÊt khÈu cã vai trß thóc ®Èy chuyªn m«n ho¸, t¨ng cêng hiÖu qu¶
s¶n xuÊt cña tõng quèc gia.
Th«ng qua xuÊt khÈu, hµng ho¸ cña ta sÏ tham gia vµo cuéc c¹nh tranh trªn
thÕ giíi vÒ gi¸ c¶, chÊt lîng. Cuéc c¹nh tranh nµy ®ßi hái chóng ta ph¶i tæ chøc
l¹i s¶n xuÊt, h×nh thµnh c¬ cÊu s¶n xuÊt lu«n thÝch nghi víi thÞ trêng thÕ giíi.
C¸c doanh nghiÖp ph¶i lu«n ®æi míi vµ hoµn thiÖn tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh.
- XuÊt khÈu cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn viÖc gi¶i quyÕt c«ng ¨n, viÖc lµm vµ
c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n. T¸c ®éng cña xuÊt khÈu ®Õn ®êi sèng bao gåm
nhiÒu mÆt, tríc hÕt s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt khÈu thu hót hµng triÖu lao ®éng vµo
lµm viÖc, c¶i thiÖn thu nh©p. XuÊt khÈu t¹o nguån vèn ®Ó nhËp khÈu vËt phÈm
tiªu dïng thiÕt yÕu phôc vô ®êi sèng vµ ®¸p øng ngµy mét phong phó thªm nhu
cÇu tiªu dïng cña nh©n d©n.
- XuÊt khÈu lµ c¬ së ®Ó më réng vµ thóc ®Èy c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i
cña níc ta. XuÊt khÈu vµ c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i cã t¸c ®éng qua l¹i phô
thuéc lÉn nhau. XuÊt khÈu lµ mét ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i. Cã thÓ ho¹t ®éng
xuÊt khÈu x¶y ra sím h¬n c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i kh¸c, t¹o ®iÒu kiÖn
thóc ®Èy c¸c quan hÖ ®èi ngo¹i ph¸t triÓn. Ch¼ng h¹n nh xuÊt khÈu vµ s¶n xuÊt
hµng xuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña tÝn dông quèc tÕ, ®Çu t
quèc tÕ, vËn t¶i quèc tÕ,...
MÆt kh¸c chÝnh c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i nµy l¹i t¹o tiÒn ®Ò më réng
6
xuÊt khÈu. Sù ph¸t triÓn cña c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ, ®èi ngo¹i nh dÞch vô th¬ng
m¹i quèc tÕ, b¶o hiÓm quèc tÕ,... gãp phÇn lµm t¨ng GNP cña nÒn kinh tÕ quèc
d©n. Ngoµi ra, xuÊt khÈu cßn lµ tiÒn ®Ò cho sù hîp t¸c vµ chuyªn m«n ho¸ quèc
tÕ.
Tãm l¹i, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu ®îc coi lµ vÊn ®Ò cã ý nghÜa chiÕn lîc ®Ó ph¸t
triÓn kinh tÕ vµ thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt níc.
3-/ Môc tiªu nhiÖm vô cña xuÊt khÈu:
Môc tiªu cña xuÊt khÈu mµ chóng ta muèn nãi ë ®©y lµ môc tiªu nãi chung
cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Môc tiªu nµy cã thÓ kh«ng hoµn toµn gièng víi mét
môc tiªu cña doanh nghiÖp. Mét doanh nghiÖp xuÊt khÈu lµ ®Ó hëng lîi nhuËn tõ
viÖc b¸n hµng ho¸ víi gi¸ cao h¬n trong níc hay ®Ó ®îc mét kho¶n lîi nhuËn tõ
viÖc chªnh lÖch tû gi¸ khi chuyÓn ®æi qua l¹i gi÷a c¸c ®ång tiÒn.
Cßn ®èi víi mét quèc gia, xuÊt khÈu ®îc dïng ®Ó tr¶ nî, ®Ó chi cho c¸c
ho¹t ®éng ngo¹i giao,... nhng môc tiªu quan träng nhÊt cña xuÊt khÈu lµ ®Ó ®¸p
øng nhu cÇu cña nÒn kinh tÕ. Nhu cÇu cña nÒn kinh tÕ rÊt ®a d¹ng: phôc vô cho
c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt níc, cho tiªu dïng, t¹o viÖc lµm cho ngêi lao ®éng. XuÊt
khÈu lµ ®Ó nhËp khÈu, do ®ã thÞ trêng xuÊt khÈu ph¶i g¾n víi thÞ trêng nhËp
khÈu, ph¶i xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu cña thÞ trêng nhËp khÈu ®Ó x¸c ®Þnh ph¬ng híng
vµ tæ chøc nguån hµng thÝch hîp.
§Ó thùc hiÖn tèt môc tiªu trªn ho¹t ®éng xuÊt khÈu cÇn híng vµo thùc hiÖn
c¸c nhiÖm vô sau:
Mét: khai th¸c cã hiÖu qu¶ mäi nguån lùc cña ®Êt níc (®Êt ®ai, nh©n lùc, tµi
nguyªn thiªn nhiªn, c¬ së vËt chÊt,...).
Hai: n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu ®Ó t¨ng nhanh khèi lîng vµ
kim ng¹ch xuÊt khÈu.
Ba: t¹o ra nh÷ng nhãm hµng xuÊt khÈu chñ lùc ®¸p øng nh÷ng ®ßi hái cña
thÞ trêng thÕ giíi vµ cña kh¸ch hµng vÒ sè lîng, chÊt lîng, s¶n phÈm hµng ho¸
ph¶i cã søc hÊp dÉn, n¨ng lùc c¹nh tranh cao.
Bèn: kh«ng ngõng ph¸t triÓn c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i nh»m më réng
mèi quan hÖ cña ViÖt Nam víi c¸c níc trªn thÕ giíi.
II-/ Néi dung ho¹t ®éng xuÊt khÈu ë doanh nghiÖp kinh doanh
xuÊt nhËp khÈu:
Ho¹t ®éng xuÊt khÈu ra thÞ trêng níc ngoµi diÔn ra khã kh¨n, phøc t¹p h¬n
rÊt nhiÒu so víi viÖc b¸n hµng ë trong níc. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu cã liªn quan tíi
nh÷ng vÊn ®Ò nh: ng«n ng÷, b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc, sù vËn ®éng cña thÞ trêng,
®ång tiÒn thanh to¸n, vËn chuyÓn hµng ho¸, ph¸p luËt, chÝnh trÞ, tËp qu¸n, th«ng
lÖ quèc tÕ,...
Ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®îc tæ chøc thùc hiÖn víi nhiÒu nghiÖp vô, nhiÒu kh©u
tõ ®iÒu tra nghiªn cøu thÞ trêng níc ngoµi, lùa chän hµng ho¸ xuÊt khÈu, lËp ph7
¬ng ¸n kinh doanh, ®µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång, ®iÒu kiÖn, ph¬ng thøc thanh to¸n.
Mçi kh©u, mçi nghiÖp vô ph¶i ®îc nghiªn cøu thùc hiÖn ®Çy ®ñ theo ®óng bíc,
®óng thñ tôc, ph¶i tranh thñ n¾m b¾t nh÷ng lîi thÕ ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng xuÊt
khÈu ®¹t kÕt qu¶ cao nhÊt.
Mét sè nghiÖp vô cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu:
1-/ Nghiªn cøu tiÕp cËn thÞ trêng:
Nghiªn cøu thÞ trêng lµ viÖc lµm cÇn thiÕt ®Çu tiªn víi bÊt cø mét doanh
nghiÖp nµo muèn tham gia vµo thÞ trêng thÕ giíi. ThÞ trêng lµ mét ph¹m trï
kh¸ch quan g¾n liÒn s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸, ë ®©u cã s¶n xuÊt vµ lu th«ng
hµng ho¸ ë ®ã cã thÞ trêng. ThÞ trêng lµ tæng thÓ c¸c quan hÖ lu th«ng hµng ho¸ tiÒn tÖ. Nãi c¸ch kh¸c thÞ trêng lµ tæng lîng cÇu cã kh¶ n¨ng thanh to¸n vµ cung
cã kh¶ n¨ng ®¸p øng. ThÞ trêng bao gåm ngêi mua vµ ngêi b¸n, c¸c quan hÖ mua
b¸n, dung lîng thÞ trêng.
Nghiªn cøu thÞ trêng hµng ho¸ thÕ giíi cßn bao gåm c¶ viÖc nghiªn cøu
toµn bé qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt cña mét ngµnh s¶n xuÊt hµng ho¸, tøc lµ viÖc
nghiªn cøu kh«ng chØ giíi h¹n ë lÜnh vùc lu th«ng mµ c¶ lÜnh vùc s¶n xuÊt hµng
ho¸, ph©n phèi hµng ho¸. §èi víi doanh nghiÖp xuÊt khÈu, nghiªn cøu thÞ trêng
thÕ giíi ph¶i tr¶ lêi ®îc c©u hái:
XuÊt khÈu c¸i g×? dung lîng thÞ trêng ®ã lµ bao nhiªu? th¬ng nh©n trong
giao dÞch lµ ai? sö dông ph¬ng thøc nµo? vµ chiÕn lîc kinh doanh trong tõng giai
®o¹n?
1.1 Lùa chän mÆt hµng xuÊt khÈu:
§Ó lùa chän mÆt hµng xuÊt khÈu tríc tiªn cÇn dùa vµo nhu cÇu cña s¶n xuÊt,
tiªu dïng vÒ quy c¸ch, chÊt lîng, chñng lo¹i, gi¸ c¶, thêi vô vµ thÞ hiÕu còng nh
tËp qu¸n cña tõng vïng, tõng lÜnh vùc s¶n xuÊt. Tõ ®ã tiÕn hµnh xem xÐt c¸c khÝa
c¹nh cña hµng ho¸ thÕ giíi. VÒ khÝa c¹nh th¬ng phÈm ph¶i hiÓu râ gi¸ trÞ, c«ng
dông ®Æc tÝnh, quy c¸ch, phÈm chÊt, mÉu m·... N¾m b¾t ®Çy ®ñ gi¸ c¶ hµng ho¸
øng víi tõng ®iÒu kiÖn c¬ së giao hµng(CIF,CFR,FOB...) vµ phÈm chÊt hµng ho¸,
kh¶ n¨ng s¶n xuÊt vµ nguån cung cÊp chñ yÕu cña c¸c c«ng ty c¹nh tranh, ho¹t
®éng dÞch vô b¶o hµnh b¶o dìng, híng dÉn sö dông,... §Ó lùa chän ®îc mÆt hµng
kinh doanh còng cÇn ph¶i n¾m v÷ng tû suÊt ngo¹i tÖ c¸c mÆt hµng. Trong xuÊt
khÈu, tû suÊt ngo¹i tÖ lµ sè lîng b¶n tÖ chi ra ®Ó cã thÓ thu ®îc mét ®¬n vÞ ngo¹i
tÖ. NÕu tû suÊt ngo¹i tÖ tÝnh ra thÊp h¬n tû gi¸ hèi ®o¸i trªn thÞ trêng th× viÖc xuÊt
khÈu cã hiÖu qu¶. ViÖc lùa chän mÆt hµng xuÊt khÈu kh«ng nh÷ng chØ dùa vµo
tÝnh to¸n hay íc tÝnh mµ cßn ph¶i dùa vµo c¶ kinh nghiÖm cña nh÷ng ngêi
nghiªn cøu thÞ trêng ®Ó dù ®o¸n c¸c xu híng biÕn ®éng cña gi¸ c¶ thÞ trêng trong
níc còng nh ngoµi níc, dù ®o¸n ®îc c¸c kh¶ n¨ng cã thÓ x¶y ra.
1.2 Nghiªn cøu dung lîng thÞ trêng vµ c¸c nh©n tè ¶nh hëng:
Dung lîng thÞ trêng lµ khèi lîng hµng ho¸ ®îc giao dÞch trªn ph¹m vi 1 thÞ
trêng nhÊt ®Þnh, trong 1 thêi kú nhÊt ®Þnh (thêng lµ 1 n¨m). Nghiªn cøu vÒ dung
lîng thÞ trêng cÇn x¸c ®Þnh nhu cÇu thùc cña kh¸ch hµng, kÓ c¶ lîng dù tr÷, xu
8
híng biÕn ®éng cña nhu cÇu trong tõng thêi ®iÓm. Céng víi viÖc n¾m b¾t nhu
cÇu lµ n¾m b¾t kh¶ n¨ng cung cÊp cña thÞ trêng bao gåm viÖc xem xÐt ®Æc ®iÓm
tÝnh chÊt kh¶ n¨ng cña s¶n xuÊt hµng ho¸ thay thÕ, kh¶ n¨ng lùa chän mua b¸n.
Mét vÊn ®Ò n÷a lµ tÝnh chÊt thêi vô cña s¶n xuÊt vµ tiªu dïng hµng ho¸ trªn thÞ
trêng ®Ó cã biÖn ph¸p thÝch hîp trong tõng giai ®o¹n b¶o ®¶m cho viÖc xuÊt khÈu
cã hiÖu qu¶.
Dung lîng thÞ trêng kh«ng cè ®Þnh, nã thay ®æi tuú theo t¸c ®éng cña c¸c
nh©n tè ®ã lµ:
- Nh©n tè lµm cho dung lîng thÞ trêng biÕn ®éng cã tÝnh chÊt chu kú.
- Nh©n tè ¶nh hëng l©u dµi ®Õn sù biÕn ®éng cña thÞ trêng bao gåm nh÷ng
tiÕn bé khoa häc kü thuËt, c¸c biÖn ph¸p chÝnh s¸ch cña Nhµ níc, thÞ hiÕu tiªu
dïng.
- Nh©n tè ¶nh hëng t¹m thêi tíi dung lîng thÞ trêng nh hiÖn tîng ®Çu c¬ g©y
nªn nh÷ng ®ét biÕn vÒ cung - cÇu, c¸c yÕu tè tù nhiªn (thiªn tai, lôt b·o,...), yÕu
tè chÝnh trÞ x· héi,...
1.3 Lùa chän ®èi t¸c kinh doanh:
Trong xuÊt khÈu, kh¸ch hµng lµ nh÷ng ngêi hoÆc nh÷ng tæ chøc cã quan hÖ
giao dÞch víi ta nh»m thùc hiÖn c¸c quan hÖ hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸ hay c¸c
lo¹i dÞch vô c¸c ho¹t ®éng hîp t¸c kinh tÕ hay hîp t¸c khoa häc kü thuËt, liªn
quan ®Õn viÖc cung cÊp hµng ho¸. Cã thÓ chia lµm 3 lo¹i kh¸ch hµng chÝnh bao
gåm: C¸c h·ng (c«ng ty), c¸c nghiÖp ®oµn kinh doanh, c¸c c¬ quan Nhµ níc.
ViÖc lùa chän c¸c ®èi tîng giao dÞch cã c¨n cø khoa häc lµ ®iÒu kiÖn quan träng
®Ó thùc hiÖn th¾ng lîi c¸c ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Ngêi ta thêng ph¶i dùa trªn c¬
së nghiªn cøu sau:
Mét lµ: t×nh h×nh s¶n xuÊt, kinh doanh cña ®èi t¸c trong lÜnh vùc vµ ph¹m
vi kinh doanh ®Ó thÊy ®îc kh¶ n¨ng cung cÊp l©u dµi thêng xuyªn, ®Ó liªn kÕt
kinh doanh vµ ®Æt hµng s¶n xuÊt.
Hai lµ: kh¶ n¨ng vÒ vèn, c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho phÐp ta thÊy ®îc nh÷ng
u thÕ trong tho¶ thuËn vÒ gi¸ c¶, ®iÒu kiÖn thanh to¸n.
Ba lµ: th¸i ®é vµ quan ®iÓm kinh doanh lµ v¬n tíi chiÕm lÜnh thÞ trêng hay
®éc quyÒn kinh doanh, ®éc quyÒn gi¸ c¶, nh÷ng quan ®iÓm mua b¸n víi b¹n
hµng.
Tãm l¹i, c«ng t¸c nghiªn cøu tiÕp cËn thÞ trêng lµ nh»m thùc hiÖn ph¬ng ch©m
hµnh ®éng: chØ b¸n c¸i thÞ trêng cÇn chø kh«ng ph¶i lµ b¸n c¸i m×nh cã s½n.
2-/ Tæ chøc thu mua t¹o nguån hµng xuÊt khÈu:
Nguån hµng xuÊt khÈu lµ toµn bé hµng ho¸ cña 1 doanh nghiÖp, mét ®Þa ph¬ng hay mét vïng cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu ®îc. Thu mua t¹o nguån hµng xuÊt
khÈu lµ mét hÖ thèng nghiÖp vô trong kinh doanh mua b¸n trao ®æi hµng ho¸
nh»m t¹o ra nguån hµng cho xuÊt khÈu, bao gåm c¸c kh©u tõ nghiªn cøu thÞ trêng ®Õn thu mua, vËn chuyÓn, b¶o qu¶n, xuÊt kho. PhÇn lín c¸c ho¹t ®éng
9
nghiÖp vô nµy chØ lµm t¨ng chi phÝ thuéc chi phÝ lu th«ng chø kh«ng lµm t¨ng
gi¸ trÞ sö dông cña hµng ho¸. Do vËy c¸c doanh nghiÖp cÇn nghiªn cøu ®Ó ®¬n
gi¶n ho¸ c¸c nghiÖp vô nh»m gi¶m chi phÝ lu th«ng ®Ó t¨ng lîi nhuËn cho doanh
nghiÖp.
§èi víi doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt khÈu, th«ng qua hÖ thèng c¸c ®¹i lý
thu mua hµng xuÊt khÈu chñ ®éng ®îc nguån hµng, chñ ®éng vµ æn ®Þnh trong
kinh doanh bu«n b¸n, nã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn chÊt lîng cña hµng xuÊt khÈu,
®Õn tiÕn ®é giao hµng, thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu, uy tÝn cña doanh nghiÖp vµ
hiÖu qu¶ kinh doanh. Kinh nghiÖm cho thÊy c¸c doanh nghiÖp kinh doanh hµng
xuÊt khÈu m¹nh kh«ng ph¶i chØ v× l¾m tiÒn nhiÒu vèn mµ ph¶i cã hÖ thèng ch©n
hµng m¹nh, hÖ thèng ®¹i lý thu mua réng kh¾p, ho¹t ®éng thêng xuyªn b¸m s¸t
thÞ trêng.
Cã nhiÒu tiªu thøc ®Ó ph©n lo¹i nguån hµng xuÊt khÈu nh: ph©n lo¹i theo
chÕ ®é ph©n cÊp qu¶n lý (thuéc chØ tiªu kÕ ho¹ch nhµ níc, ngoµi kÕ ho¹ch) ph©n
lo¹i theo ®¬n vÞ giao hµng, theo ph¹m vi doanh nghiÖp ®îc ph©n c«ng khai th¸c,
theo khèi lîng hµng ho¸ thu mua, theo mèi quan hÖ kinh tÕ. Tuú theo t×nh h×nh
riªng cña mçi doanh nghiÖp mµ cã nh÷ng h×nh thøc thu mua, t¹o nguån hµng
xuÊt khÈu kh¸c nhau nh: thu mua t¹o nguån theo ®¬n ®Æt hµng kÕt hîp víi ký kÕt
hîp ®ång; thu mua t¹o nguån xuÊt khÈu theo hîp ®ång, kh«ng theo hîp ®ång;
th«ng qua liªn doanh liªn kÕt víi c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt; tù s¶n xuÊt; th«ng qua ®¹i
lý thu mua; th«ng qua hµng ®æi hµng.
C«ng t¸c thu mua t¹o nguån hµng xuÊt khÈu lµ hÖ thèng c¸c c«ng viÖc bao
gåm:
2.1 Nghiªn cøu nguån hµng xuÊt khÈu:
§©y lµ viÖc nghiªn cøu kh¶ n¨ng cung cÊp hµng xuÊt khÈu trªn thÞ trêng, ®îc x¸c ®Þnh bëi nguån hµng thùc tÕ vµ nguån hµng tiÒm n¨ng. Trong ®ã nguån
hµng thùc tÕ lµ nguån ®· cã vµ ®ang s½n sµng ®a vµo lu th«ng. Nguån hµng tiÒm
n¨ng lµ nguån hµng cha xuÊt hiÖn, nã cã thÓ cã hoÆc kh«ng xuÊt hiÖn trªn thÞ trêng, víi nguån hµng nµy ®ßi hái doanh nghiÖp ngo¹i th¬ng ph¶i cã ®Çu t, cã ®¬n
hµng, cã hîp ®ång kinh tÕ th× ngêi cung cÊp míi tiÕn hµnh s¶n xuÊt.Trong c«ng
t¸c xuÊt khÈu ®©y lµ nguån hµng cùc kú quan träng.
Nghiªn cøu nguån hµng xuÊt khÈu cßn nh»m x¸c ®Þnh chñng lo¹i mÆt
hµng, kÝch cì, mÉu m·, c«ng dông, chÊt lîng, gi¸ c¶, thêi vô, nh÷ng ®Æc ®iÓm,
tÝnh n¨ng riªng cña tõng mÆt hµng. Ngoµi ra doanh nghiÖp cßn ph¶i x¸c ®Þnh ®îc
xem mÆt hµng dù ®Þnh kinh doanh xuÊt khÈu cã phï hîp vµ ®¸p øng ®îc yªu cÇu
cña thÞ trêng níc ngoµi vÒ nh÷ng chØ tiªu kinh tÕ, kü thuËt hay kh«ng? §ång thêi
nghiªn cøu nguån hµng xuÊt khÈu ph¶i x¸c ®Þnh ®îc gi¸ c¶ cña hµng ho¸ trong
níc so víi gi¸ c¶ quèc tÕ, lîi nhuËn thu ®îc sau khi trõ ®i gi¸ mua vµ chi phÝ
kh¸c lµ bao nhiªu. Ngêi lµm c«ng t¸c nµy còng cÇn t×m hiÓu chÝnh s¸ch qu¶n lý
cña Nhµ níc vÒ mÆt hµng ®ã nh thÕ nµo? TÊt c¶ nh÷ng c«ng viÖc nµy nh»m gióp
doanh nghiÖp h¹n chÕ ®îc rñi ro cña thÞ trêng, tiÕn hµnh khai th¸c æn ®Þnh nguån
hµng trong kho¶ng thêi gian hîp lý, lµm c¬ së ch¾c ch¾n cho viÖc ký kÕt vµ thùc
hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu.
10
2.2 Tæ chøc hÖ thèng thu mua hµng cho xuÊt khÈu:
X©y dùng mét hÖ thèng thu mua th«ng qua ®¹i lý vµ chi nh¸nh cña m×nh,
doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt khÈu sÏ tiÕt kiÖm ®îc chi phÝ thu mua, n©ng cao
n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ thu mua. HÖ thèng thu mua bao gåm m¹ng líi c¸c ®¹i lý,
hÖ thèng kho hµng ë c¸c ®Þa ph¬ng, c¸c khu vùc cã lo¹i hµng thu mua. Chi phÝ
nµy kh¸ lín, do vËy doanh nghiÖp ph¶i cã sù lùa chän c©n nh¾c tríc khi chän ®¹i
lý vµ x©y dùng kho, nhÊt lµ nh÷ng kho ®ßi hái ph¶i trang bÞ nhiÒu ph¬ng tiÖn ®¾t
tiÒn. HÖ thèng thu mua ®ßi hái ph¶i g¾n víi c¸c ph¬ng ¸n vËn chuyÓn hµng ho¸,
víi ®iÒu kiÖn giao th«ng cña c¸c ®Þa ph¬ng.
Ngoµi ra, ®Çu t cho ngêi s¶n xuÊt còng lµ viÖc lµm ch¾c ch¾n l©u dµi ®Ó
®¶m b¶o cã nguån hµng æn ®Þnh tríc sù tranh mua trªn thÞ trêng néi ®Þa. Tuy vËy,
do yªu cÇu cña ®Çu t nªn c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã vèn lín vµ còng chøa ®ùng
nhiÒu rñi ro do sù biÕn ®éng cña thÞ trêng, nhÊt lµ khi gi¸ c¶ trªn thÞ trêng h¹
xuèng díi møc kinh doanh cã l·i. Trong viÖc nµy ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i
cã ®éi ngò c¸n bé cã tr×nh ®é kü thuËt cao, cã hiÓu biÕt vÒ s¶n phÈm, am hiÓu
t×nh h×nh thÞ trêng, cã kh¶ n¨ng dù ®o¸n xu híng biÕn ®éng cña thÞ trêng. §iÒu
nµy kh«ng ph¶i bao giê doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu còng lµm ®îc,
bëi v× ngµy nay nhiÒu s¶n phÈm thuéc lo¹i kü thuËt cao, phøc t¹p vµ hÕt søc ®a
d¹ng.
2.3 Ký kÕt hîp ®ång thu mua t¹o nguån hµng xuÊt khÈu:
PhÇn lín khèi lîng hµng ho¸ ®îc mua b¸n gi÷a c¸c doanh nghiÖp ngo¹i th¬ng víi c¸c nhµ s¶n xuÊt hoÆc c¸c ch©n hµng ®Òu th«ng qua hîp ®ång thu mua,
®æi hµng, gia c«ng,... Do vËy viÖc ký hîp ®ång cã ý nghÜa hÕt søc quan träng
trong c«ng t¸c thu mua t¹o nguån hµng xuÊt khÈu. Dùa trªn nh÷ng tho¶ thuËn vµ
tù nguyÖn, c¸c bªn ký kÕt hîp ®ång lµm c¬ së v÷ng ch¾c ®¶m b¶o cho c¸c ho¹t
®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp diÔn ra mét c¸ch b×nh thêng. §©y chÝnh lµ
mét hîp ®ång kinh tÕ, lµ c¬ së ph¸p lý cho mèi quan hÖ gi÷a doanh nghiÖp vµ
ngêi cung cÊp hµng.
Tuú theo tÝnh chÊt lo¹i h×nh thu mua nguån hµng xuÊt khÈu mµ 2 bªn ký kÕt
víi nhau nh÷ng lo¹i hîp ®ång kh¸c nhau.
2.4 Xóc tiÕn khai th¸c nguån hµng xuÊt khÈu:
Sau khi ®· ký kÕt hîp ®ång víi c¸c ch©n hµng vµ c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt, doanh
nghiÖp ngo¹i th¬ng ph¶i lËp ®îc kÕ ho¹ch thu mua, tiÕn hµnh s¾p xÕp c¸c phÇn
viÖc ph¶i lµm vµ chØ ®¹o c¸c bé phËn lµm viÖc theo kÕ ho¹ch. Cô thÓ gåm nh÷ng
phÇn viÖc sau: ®ùa hÖ thèng kªnh thu mua ®· ®îc thiÕt lËp vµo ho¹t ®éng, chuÈn
bÞ ®Çy ®ñ c¸c thñ tôc giÊy tê giao nhËn hµng theo hîp ®ång ®· ký, tæ chøc hÖ
thèng kho hµng t¹i ®iÓm nót cña c¸c kªnh, tæ chøc vËn chuyÓn hµng theo c¸c ®Þa
®iÓm ®· quy ®Þnh, ®a c¸c c¬ së s¶n xuÊt gia c«ng chÕ biÕn ®i vµo ho¹t ®éng,
chuÈn bÞ ®Çy ®ñ tiÒn thanh to¸n cho nhµ s¶n xuÊt. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng thu
mua, doanh nghiÖp ngo¹i th¬ng ph¶i ghi b¶ng biÓu ®Ó theo dâi tiÕn ®é thùc hiÖn
kÕ ho¹ch thu mua nh»m kÞp thêi ph¸t hiÖn nh÷ng ¸ch t¾c tr× trÖ ®Ó cã nh÷ng biÖn
ph¸p xö lý kÞp thêi.
11
2.5 TiÕp nhËn, b¶o qu¶n vµ xuÊt kho hµng xuÊt khÈu:
PhÇn lín hµng ho¸ tríc khi xuÊt khÈu ®Òu ph¶i qua mét hoÆc mét sè kho ®Ó
b¶o qu¶n, ph©n lo¹i, ®ãng gãi, nhê lµm thñ tôc xuÊt khÈu. Doanh nghiÖp xuÊt
nhËp khÈu cÇn chuÈn bÞ tèt cho c«ng t¸c tiÕp nhËn hµng xuÊt khÈu. C«ng t¸c b¶o
qu¶n hµng ho¸ trong kho lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô quan träng cña chñ kho
hµng. Chñ kho hµng ph¶i cã tr¸ch nhiÖm kh«ng ®Ó hµng bÞ h háng, ®æ vì, mÊt
m¸t,... trõ khi hµng ho¸ bÞ h háng, ®æ vì, mÊt m¸t,... lµ do hµnh ®éng bÊt kh¶
kh¸ng g©y ra.
Cuèi cïng lµ c«ng viÖc xuÊt kho giao hµng, c«ng ®o¹n nµy ®ßi hái ph¶i ®óng
thñ tôc quy ®Þnh vµ ph¶i cã ®Çy ®ñ c¸c giÊy tê ho¸ ®¬n hîp lÖ.
3-/ §µm ph¸n, ký kÕt hîp ®ång xuÊt khÈu:
§µm ph¸n lµ viÖc bµn b¹c trao ®æi víi nhau c¸c ®iÒu kiÖn mua b¸n gi÷a c¸c
doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu ®Ó ®i ®Õn thèng nhÊt ký kÕt hîp ®ång.
Cã nhiÒu h×nh thøc ®µm ph¸n kh¸c nhau:
§µm ph¸n qua th tÝn: §©y lµ h×nh thøc chñ yÕu ®Ó giao dÞch kinh doanh
gi÷a c¸c nhµ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. Nh÷ng cuéc tiÕp xóc ban ®Çu thêng
qua th tõ, ngay c¶ sau nµy khi 2 bªn ®· cã ®iÒu kiÖn gÆp gì trùc tiÕp th× viÖc duy
tr× quan hÖ còng ph¶i qua th tÝn th¬ng m¹i. So víi gÆp gì trùc tiÕp th× giao dÞch
qua th tÝn tiÕt kiÖm ®îc chi phÝ rÊt nhiÒu. Trong cïng mét lóc cã thÓ giao dÞch ®îc víi nhiÒu kh¸ch hµng ë nhiÒu níc kh¸c nhau. Ngêi viÕt th tÝn cã ®iÒu kiÖn ®Ó
c©n nh¾c suy nghÜ, tranh thñ ý kiÕn nhiÒu ngêi vµ cã thÓ khÐo lÐo dÊu kÝn ý ®Þnh
cña m×nh. Tuy nhiªn, giao dÞch qua th tÝn thêng mÊt nhiÒu thêi gian ®Ó chê ®îi,
cã thÓ bá lì thêi c¬ mua b¸n. Ngêi ta cã thÓ sö dông ®iÖn tÝn ®Ó kh¾c phôc ®îc
phÇn nµo nhîc ®iÓm nµy.
§µm ph¸n qua ®iÖn tho¹i: §µm ph¸n qua ®iÖn tho¹i nhanh chãng gióp cho
nhµ kinh doanh tiÕn hµnh ®µm ph¸n mét c¸ch khÈn tr¬ng, ®óng thêi c¬. Tuy
nhiªn, phÝ tæn ®iÖn tho¹i quèc tÕ t¬ng ®èi cao, c¸c cuéc ®iÖn tho¹i trao ®æi thêng
ph¶i h¹n chÕ vÒ thêi gian, cho nªn c¸c bªn kh«ng thÓ tr×nh bµy chi tiÕt. Trao ®æi
qua ®iÖn tho¹i lµ trao ®æi miÖng kh«ng cã g× lµm b»ng chøng cho nh÷ng tho¶
thuËn, nh÷ng quyÕt ®Þnh trong trao ®æi. V× thÕ ®iÖn tho¹i chØ ®îc dïng trong trêng hîp thËt cÇn thiÕt, khÈn tr¬ng hoÆc nh÷ng trêng hîp chØ cßn chê x¸c nhËn
mét vµi chi tiÕt. Khi ph¶i sö dông ®iÖn tho¹i cÇn ph¶i chuÈn bÞ thËt chu ®¸o ®Ó cã
thÓ tr¶ lêi ngay mäi vÊn ®Ò ®îc nªu lªn. Sau khi trao ®æi b»ng ®iÖn tho¹i cÇn cã
th x¸c nhËn néi dung ®· ®µm ph¸n.
§µm ph¸n b»ng c¸ch gÆp gì trùc tiÕp: gÆp gì trùc tiÕp gi÷a 2 bªn ®Ó trao
®æi vÒ mäi ®iÒu kiÖn bu«n b¸n, lµ mét h×nh thøc ®Æc biÖt quan träng. H×nh thøc
®µm ph¸n nµy ®Èy nhanh tèc ®é gi¶i quyÕt mäi vÊn ®Ò gi÷a 2 bªn vµ nhiÒu khi lµ
lèi tho¸t cho nh÷ng ®µm ph¸n b»ng th tÝn hoÆc ®iÖn tho¹i ®· kÐo dµi qu¸ l©u mµ
kh«ng cã kÕt qu¶. §µm ph¸n b»ng th tÝn hoÆc ®iÖn tho¹i kh«ng thÓ hiÖu qu¶
b»ng ®µm ph¸n trùc tiÕp song ®©y còng lµ h×nh thøc ®µm ph¸n khã kh¨n nhÊt,
®ßi hái ngêi tiÕn hµnh ®µm ph¸n ph¶i giái nghiÖp vô, tù tin, ph¶n øng nh¹y bÐn
12
®Ó cã thÓ tØnh t¸o, b×nh tÜnh dß xÐt ý ®å cña ®èi ph¬ng.
Víi nh÷ng h×nh thøc ®µm ph¸n kh¸c nhau nh trªn song nh×n chung c¸c
cuéc ®µm ph¸n ®Òu ph¶i tho¶ m·n c¸c bíc sau:
Chµo gi¸ (ph¸t gi¸): lµ viÖc nhµ kinh doanh thÓ hiÖn râ ý ®Þnh b¸n hµng cña
m×nh, lµ thêi c¬ ®Ò nghÞ ký kÕt hîp ®ång. Trong chµo hµng, ngêi xuÊt khÈu ph¶i
nªu râ tªn hµng, quy c¸ch, phÈm chÊt, sè lîng, ®iÒu kiÖn c¬ së giao hµng gi¸ c¶,
thêi h¹n giao hµng, ®iÒu kiÖn thanh to¸n, bao b× hµng ho¸,...
Hoµn gi¸ (mÆc c¶): trong trêng hîp ngêi nhËn ®îc chµo hµng kh«ng chÊp
nhËn hoµn toµn chµo hµng ®ã mµ ®a ra ®Ò nghÞ míi th× ®Ò nghÞ míi gäi lµ hoµn
gi¸. Mçi lÇn giao dÞch thêng ph¶i tr¶i qua nhiÒu lÇn hoµn gi¸ míi ®i ®Õn kÕt thóc.
ChÊp nhËn: lµ sù ®ång ý tÊt c¶ c¸c ®iÒu kiÖn cña chµo hµng hoÆc sau khi ®·
hoµn gi¸, do 2 phÝa cïng chÊp nhËn. Khi ®ã hîp ®ång ®îc thµnh lËp.
X¸c nhËn: sau khi hai bªn mua b¸n ®· thèng nhÊt tho¶ thuËn víi nhau vÒ
c¸c ®iÒu kiÖn giao dÞch, cã khi cÈn thËn ghi l¹i mäi ®iÒu kho¶n ®· tho¶ thuËn råi
göi cho bªn kia. §ã lµ v¨n b¶n x¸c nhËn. X¸c nhËn thêng ®îc lËp thµnh 2 b¶n,
bªn x¸c nhËn ký tríc råi göi cho bªn kia. Bªn kia ký xong, gi÷ l¹i mét b¶n vµ göi
tr¶ l¹i 1 b¶n.
Sau khi c¸c bªn mua vµ b¸n tiÕn hµnh giao dÞch ®µm ph¸n cã kÕt qu¶ th×
ph¶i tiÕn hµnh ký kÕt hîp ®ång kinh tÕ. Néi dung hîp ®ång ph¶i thÓ hiÖn ®Çy dñ
quyÒn h¹n vµ nghÜa vô cô thÓ cña c¸c bªn tham gia ký kÕt. Hîp ®ång thÓ hiÖn díi h×nh thøc v¨n b¶n lµ h×nh thøc b¾t buéc ®èi víi c¸c ®¬n vÞ xuÊt nhËp khÈu ë níc ta, ®©y lµ h×nh thøc tèt nhÊt ®îc ph¸p lý c«ng nhËn trong viÖc b¶o vÖ quyÒn
lîi cña 2 bªn. Nã x¸c ®Þnh râ rµng tr¸ch nhiÖm cña bªn mua, bªn b¸n tr¸nh ®îc
nh÷ng biÓu hiÖn kh«ng ®ång nhÊt trong ng«n tõ, quan niÖm. Ngoµi ra, hîp ®ång
cßn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho thèng kª theo dâi, kiÓm tra viÖc thùc hiÖn hîp
®ång theo quy ®Þnh chung cña qu¶n lý Nhµ níc. Hîp ®ång kinh tÕ ngo¹i th¬ng
®îc coi lµ sù tho¶ thuËn b»ng v¨n b¶n cña nh÷ng ®¬ng sù cã quèc tÞch kh¸c
nhau, trong ®ã mét bªn gäi lµ bªn b¸n (bªn xuÊt khÈu) cã nghÜa vô chuyÓn vµo
quyÒn së h÷u cña bªn mua (bªn nhËp khÈu) mét tµi s¶n gäi lµ hµng ho¸ vµ bªn
mua cã tr¸ch nhiÖm tr¶ tiÒn, nhËn hµng.
Mét hîp ®ång ngo¹i th¬ng th«ng thêng bao gåm nh÷ng néi dung chÝnh sau:
+/ Sè hîp ®ång
+/ Ngµy, th¸ng, n¨m vµ n¬i ký hîp ®ång
+/ C¸c ®iÒu kho¶n b¾t buéc ph¶i cã cña hîp ®ång:
- §iÒu kho¶n 1: Tªn hµng, quy c¸ch phÈm chÊt, sè lîng, bao b×, ký m· hiÖu.
- §iÒu kho¶n 2: Gi¸ c¶ (®¬n gi¸), tæng gi¸ trÞ.
- §iÒu kho¶n 3: Thêi gian, ®Þa ®iÓm vµ ph¬ng tiÖn giao hµng.
- §iÒu kho¶n 4: Gi¸m ®Þnh hµng ho¸.
- §iÒu kho¶n 5: §iÒu kiÖn xÕp hµng vµ thëng ph¹t.
13
- §iÒu kho¶n 6: Nh÷ng chøng tõ cÇn thiÕt cho l« hµng xuÊt khÈu.
- §iÒu kho¶n 7: Thanh to¸n.
- §iÒu kho¶n 8: Tr¸ch nhiÖm cña c¸c bªn khi vi ph¹m hîp ®ång.
- §iÒu kho¶n 9: Thñ tôc gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp hîp ®ång.
- §iÒu kho¶n 10: HiÖu lùc hîp ®ång.
Nh÷ng lu ý khi ký kÕt hîp ®ång xuÊt khÈu:
- V¨n b¶n cña hîp ®ång thêng do mét bªn so¹n th¶o, bªn kia cÇn nghiªn
cøu kü lìng vµ cho ý kiÕn. Ng«n ng÷ dïng trong hîp ®ång ph¶i lµ ng«n ng÷
th«ng dông.
kÕt.
- Ngêi ký hîp ®ång ph¶i cã ®ñ thÈm quyÒn chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ néi dung ký
- Hîp ®ång cÇn ph¶i ®îc tr×nh bµy râ rµng, ph¶i ph¶n ¸nh ®óng néi dung
tho¶ thuËn, kh«ng ®Ó t×nh tr¹ng mËp mê, cã thÓ suy luËn ®îc nhiÒu c¸ch kh¸c
nhau.
- C¸c ®iÒu kho¶n trong hîp ®ång ph¶i tu©n thñ ®óng luËt ph¸p quèc tÕ còng
nh luËt ph¸p cña c¸c bªn tham gia ký kÕt.
4-/ Tæ chøc thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu:
Sau khi hîp ®ång ®îc ký kÕt cÇn ph¶i x¸c ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm néi dung,
tr×nh tù c«ng viÖc ph¶i lµm, cè g¾ng kh«ng ®Ó x¶y ra sai sãt sÏ g©y thiÖt h¹i.
Tr×nh tù thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu bao gåm c¸c bíc sau:
14
S¬ ®å Tr×nh tù thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu
Ký hîp ®ång
xuÊt khÈu
KiÓm tra
L/C
Xin giÊy
phÐp XK
ChuÈn bÞ
hµng ho¸
Uû th¸c
thuª tµu
Lµm thñ tôc
thanh to¸n
Mua
b¶o hiÓm
Giao hµng
lªn tµu
Lµm thñ tôc
h¶i quan
KiÓm
nghiÖm hµng
ho¸
Gi¶i quyÕt
khiÕu n¹i
* KiÓm tra L/C:
Sau khi hîp ®ång xuÊt khÈu ®· ®îc ký bëi 2 bªn mua vµ b¸n (bªn nhËp
khÈu vµ bªn xuÊt khÈu), ngêi xuÊt khÈu cÇn ph¶i kiÓm tra xem L/C do ngêi nhËp
khÈu më t¹i ng©n hµng cã ®óng néi dung hîp ®ång ®· ký kh«ng. NÕu cã yªu cÇu
söa ®æi th× ph¶i th«ng b¸o cho ngêi mua söa l¹i L/C t¹i ng©n hµng më L/C. Mäi
néi dung söa ®æi ph¶i cã sù x¸c nhËn cña ng©n hµng më L/C míi cã hiÖu lùc,
v¨n b¶n söa ®æi trë thµnh mét bé phËn cÊu thµnh kh«ng thÓ t¸ch rêi L/C cò vµ
néi dung cò bÞ huû bá.
* Xin giÊy phÐp xuÊt khÈu hµng ho¸:
§©y lµ vÊn ®Ò ®Çu tiªn vÒ mÆt ph¸p lý ®Ó tiÕn hµnh c¸c kh©u tiÕp theo cña
qu¸ tr×nh xuÊt khÈu:
§¬n xin giÊy phÐp xuÊt khÈu bao gåm:
PhiÕu h¹n ng¹ch (nÕu lµ hµng cã h¹n ng¹ch), b¶n sao hîp ®ång xuÊt khÈu,
L/C vµ 1 sè giÊy tê cã liªn quan kh¸c. Sau ®ã khi ®· ®îc chÊp nhËn th× nhËn ®îc
1 sè giÊy phÐp cã néi dung vÒ tªn, ®Þa chØ cña ngêi b¸n, ngêi mua, c¸c chØ tiªu
vÒ vËn t¶i, chñng lo¹i hµng ho¸, giao nhËn hµng ho¸, thêi h¹n hiÖu lùc cña giÊy
phÐp.
ViÖc xin giÊy phÐp xuÊt khÈu tríc ®©y lµ 1 c«ng viÖc b¾t buéc ®èi víi tÊt c¶
c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam khi muèn xuÊt khÈu hµng ra níc ngoµi nhng theo
quy ®Þnh sè 55/1998/Q§/TTg ban hµnh ngµy 03/03/1998 cña Thñ tíng ChÝnh
phñ, kÓ tõ ngµy 18/3/1998 (ngµy quyÕt ®Þnh cã hiÖu lùc), tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp
thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu ®îc quyÒn xuÊt khÈu hµng ho¸ phï hîp víi néi
dung ®¨ng ký kinh doanh trong níc cña doanh nghiÖp, kh«ng cÇn ph¶i xin giÊy
phÐp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu t¹i Bé Th¬ng m¹i n÷a. Quy ®Þnh nµy kh«ng ¸p
dông víi mét sè mÆt hµng ®ang ®îc qu¶n lý theo c¬ chÕ riªng, cô thÓ lµ nh÷ng
mÆt hµng g¹o, chÊt næ, s¸ch b¸o, ngäc trai, ®¸ quý, kim lo¹i quý, t¸c phÈm nghÖ
thuËt, ®å su tÇm vµ ®å cæ.
* ChuÈn bÞ hµng ho¸ xuÊt khÈu:
Ngêi xuÊt khÈu ph¶i tiÕn hµnh chuÈn bÞ hµng ho¸ ®Ó xuÊt khÈu. C«ng viÖc
15
chuÈn bÞ hµng ho¸ xuÊt khÈu gåm 3 c«ng ®o¹n sau:
- Thu gom tËp trung thµnh l« hµng xuÊt khÈu: ë ®©y, doanh nghiÖp xuÊt
khÈu tæ chøc thu gom hµng b»ng nhiÒu biÖn ph¸p kh¸c nhau nh mua nguyªn liÖu
vÒ gia c«ng, s¶n xuÊt thµnh hµng xuÊt khÈu, mua ®øt b¸n ®o¹n víi ®¬n vÞ s¶n
xuÊt hµng ho¸, tæ chøc ®¹i lý thu mua hoÆc nhËn xuÊt khÈu uû th¸c.
- §ãng gãi bao b× hµng xuÊt khÈu: viÖc ®ãng gãi bao b× lµ c¨n cø theo yªu
cÇu trong hîp ®ång ®· ký kÕt, bªn c¹nh ®ã c«ng viÖc nµy cã ý nghÜa nhÊt ®Þnh
víi qu¸ tr×nh kinh doanh bëi v× bao b× võa ph¶i ®¶m b¶o ®îc phÈm chÊt cña hµng
ho¸ võa thuËn tiÖn cho qu¸ tr×nh vËn chuyÓn bèc xÕp hµng ho¸, t¹o ®iÒu kiÖn cho
viÖc nhËn biÕt lo¹i hµng ho¸, g©y Ên tîng vµ lµm cho ngêi mua cã c¶m t×nh víi
hµng ho¸, víi doanh nghiÖp. Cã nhiÒu lo¹i bao b× kh¸c nhau vÒ chÊt liÖu, h×nh
d¸ng, kÝch cì, do vËy cÇn ph¶i lùa chän lo¹i bao b× phï hîp víi mÆt hµng vµ yªu
cÇu cña hµng ho¸ xuÊt khÈu, ®¸p øng ®óng cam kÕt ®· nªu ra trong hîp ®ång,
®ång thêi còng cã hiÖu qu¶ kinh tÕ.
- KÎ ký m· hiÖu hµng xuÊt khÈu: ký hiÖu b»ng sè hay ch÷, h×nh vÏ ®îc ghi
ë mÆt ngoµi bao b× ®Ó th«ng b¸o nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt cho viÖc nhËn biÕt,
giao nhËn, bèc dì vµ b¶o qu¶n hµng ho¸. Khi kÎ ký m· hiÖu hµng ho¸, ph¶i ®¶m
b¶o néi dung cÇn th«ng b¸o cho ngêi nhËn hµng, cho viÖc tæ chøc vËn chuyÓn
hµng ho¸ vµ b¶o qu¶n hµng ho¸, ®ång thêi ph¶i tho¶ m·n yªu cÇu s¸ng sña, râ
rµng, dÔ hiÓu kh«ng g©y khã kh¨n cho viÖc nhËn biÕt hµng ho¸.
* Thuª tµu:
Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu hµng ho¸, viÖc thuª tµu chë
hµng dùa vµo c¸c c¨n cø sau ®©y:
- Nh÷ng ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång xuÊt khÈu hµng ho¸.
- §Æc ®iÓm cña hµng ho¸ xuÊt khÈu.
- §iÒu kiÖn vËn t¶i.
Ch¼ng h¹n nÕu ®iÒu kiÖn c¬ së giao hµng cña hîp ®ång xuÊt khÈu lµ CIF
hoÆc CFR th× ®¬n vÞ kinh doanh xuÊt khÈu ph¶i thuª tµu biÓn ®Ó giao hµng. NÕu
®iÒu kiÖn c¬ së giao hµng lµ FOB th× ®¬n vÞ nhËp khÈu ph¶i cã tr¸ch nhiÖm giao
hµng lªn tµu t¹i c¶ng bèc hµng quy ®Þnh.
NÕu hµng ho¸ xuÊt khÈu cÇn ph¶i b¶o qu¶n t¬i sèng th× ph¶i thuª tµu cã
thiÕt bÞ ®«ng l¹nh.
Trªn thùc tÕ viÖc thuª tµu lµ dùa vµo c¸c ®iÒu kho¶n cô thÓ ®îc quy ®Þnh
trong hîp ®ång. §¬n vÞ xuÊt khÈu cã ph¶i ®øng ra thuª tµu hay kh«ng cßn tuú
thuéc vµo c¸c ®iÒu kho¶n ghi trong hîp ®ång.
* KiÓm nghiÖm hµng ho¸:
KiÓm tra chÊt lîng hµng ho¸ xuÊt khÈu lµ c«ng viÖc cÇn thiÕt vµ quan träng
v× nhê c«ng t¸c nµy mµ quyÒn lîi cña kh¸ch hµng ®îc ®¶m b¶o, ng¨n chÆn kÞp
thêi nh÷ng hËu qu¶ xÊu, ph©n ®Þnh tr¸ch nhiÖm cña c¸c kh©u trong s¶n xuÊt còng
nh t¹o nguån hµng, b¶o ®¶m uy tÝn nhµ xuÊt khÈu còng nh nhµ s¶n xuÊt trong
16
quan hÖ bu«n b¸n.
C«ng t¸c kiÓm tra hµng xuÊt khÈu ®îc tiÕn hµnh ngay sau khi hµng chuÈn bÞ
®ãng gãi xuÊt khÈu t¹i c¬ së s¶n xuÊt, cßn hµng kiÓm tra ë cöa khÈu lµ do kh¸ch
hµng trùc tiÕp kiÓm tra hoÆc c¬ quan cã thÈm quyÒn kiÓm tra, phô thuéc vµo sù
tho¶ thuËn cña 2 bªn.
* Lµm thñ tôc h¶i quan:
§©y lµ quy ®Þnh b¾t buéc ®èi víi bÊt cø lo¹i hµng ho¸ nµo, c«ng t¸c nµy ®îc
tiÕn hµnh qua 3 bíc:
- Khai b¸o h¶i quan: chñ hµng cã tr¸ch nhiÖm kª khai ®Çy ®ñ c¸c chi tiÕt vÒ
hµng ho¸ mét c¸ch trung thùc vµ chÝnh x¸c lªn mét tê khai ®Ó c¬ quan kiÓm tra
thuËn tiÖn theo dâi. Néi dung tê khai h¶i quan gåm cã: lo¹i hµng, tªn hµng, sè lîng, gi¸ trÞ hµng ho¸, ph¬ng tiÖn hµng ho¸, níc nhËp khÈu. Tê khai h¶i quan ®îc
xuÊt tr×nh cïng víi 1 sè giÊy tê nh hîp ®ång xuÊt khÈu, giÊy phÐp, ho¸ ®¬n ®ãng
gãi.
- XuÊt tr×nh hµng ho¸ vµ nép thuÕ: hµng ho¸ xuÊt khÈu ph¶i ®îc s¾p xÕp
mét c¸ch trËt tù, thuËn tiÖn cho viÖc kiÓm so¸t...
- Thùc hiÖn c¸c quyÕt ®Þnh cña h¶i quan: ®©y lµ c«ng viÖc cuèi cïng trong
qu¸ tr×nh hoµn thµnh thñ tôc h¶i quan. §¬n vÞ xuÊt khÈu cã nghÜa vô thùc hiÖn
mét c¸ch nghiªm tóc nhÊt c¸c quyÕt ®Þnh cña H¶i quan ®èi víi l« hµng nh cho
phÐp xuÊt hoÆc kh«ng cho phÐp xuÊt khÈu hµng ho¸...
* Giao hµng lªn tµu:
Trong trêng hîp nhµ xuÊt khÈu chÞu tr¸ch nhiÖm chuyªn chë th× c«ng viÖc
giao hµng lªn tµu tiÕn hµnh theo tr×nh tù sau:
- C¨n cø vµo chi tiÕt hµng xuÊt khÈu lËp b¶ng ®¨ng ký hµng chuyªn chë.
- XuÊt tr×nh b¶ng ®¨ng ký hµng ho¸ chuyÓn chë cho ngêi chuyªn chë ®Ó lÊy
hå s¬ xÕp hµng.
- Bè trÝ chuyªn chë hµng vµo c¶ng vµ bèc xÕp hµng lªn tµu.
- LÊy biªn lai thuyÒn phã sau khi xÕp hµng lªn tµu, ®©y lµ x¸c nhËn cña tµu
vËn chuyÓn vÒ sè hµng ®· bèc xÕp lªn tµu, sau ®ã lÊy biªn lai thuyÒn phã ®æi lÊy
vËn ®¬n ®êng biÓn. VËn ®¬n nµy mang ý nghÜa cã gi¸ trÞ vÒ mÆt ph¸p lý v× ®ã lµ
c¬ së ®Ó gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp cã thÓ x¶y ra vÒ hµng ho¸ ®îc b¶o hiÓm.
Cßn nÕu lµ hµng ho¸ vËn chuyÓn b»ng ®êng s¾t hay b»ng container th× ph¶i
lµm ®¬n vËn chuyÓn b»ng ®êng s¾t hay thuª container ®Ó chuyªn chë hµng ho¸.
* Mua b¶o hiÓm:
ViÖc chuyªn chë hµng ho¸ xuÊt khÈu b»ng ®êng biÓn thêng gÆp nhiÒu rñi
ro, tæn thÊt. Bëi vËy, trong kinh doanh th¬ng m¹i quèc tÕ hµng ho¸ xuÊt khÈu thêng ®îc mua b¶o hiÓm ®Ó tr¸nh nh÷ng rñi ro qu¸ lín.
Cã 2 lo¹i hîp ®ång b¶o hiÓm ®ã lµ hîp ®ång b¶o hiÓm bao (Open policy) vµ
hîp ®ång b¶o hiÓm chuyÕn (Voyage Policy). Khi ký kÕt hîp ®ång b¶o hiÓm, cÇn
17
n¾m v÷ng c¸c ®iÒu kiÖn b¶o hiÓm:
- §iÒu kiÖn b¶o hiÓm A: B¶o hiÓm mäi rñi ro.
- §iÒu kiÖn b¶o hiÓm B: B¶o hiÓm cã båi thêng tæn thÊt riªng.
- §iÒu kiÖn C: B¶o hiÓm kh«ng båi thêng tæn thÊt riªng.
Ngoµi ra cßn 1 sè ®iÒu kiÖn b¶o hiÓm ®Æc biÖt nh: B¶o hiÓm chiÕn tranh,
®×nh c«ng, b¹o ®éng.
* Thanh to¸n hîp ®ång:
§©y lµ kh©u quan träng vµ lµ kh©u cuèi cïng ph¶n ¸nh kÕt qu¶ cuèi cïng
cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu. HiÖu qu¶ kinh tÕ trong khu vùc kinh doanh xuÊt khÈu
mét phÇn nhê vµo chÊt lîng cña viÖc thanh to¸n. Thanh to¸n lµ bíc ®¶m b¶o cho
ngêi xuÊt khÈu thu ®îc tiÒn vÒ vµ ngêi nhËp khÈu nhËn ®îc hµng ho¸.
Trong xuÊt khÈu ph¶i chó ý ®Õn c¸c vÊn ®Ò sau:
- Tû gi¸ hèi ®o¸i.
- TiÒn tÖ trong thanh to¸n.
- Thêi h¹n thanh to¸n.
- Ph¬ng thøc vµ h×nh thøc thanh to¸n.
- §iÒu kiÖn ®¶m b¶o hèi ®o¸i.
Cã nhiÒu lo¹i ph¬ng thøc thanh to¸n ®îc sö dông trong thanh to¸n, doanh
nghiÖp cÇn ph¶i biÕt c¸ch lùa chän c¸c ph¬ng tiÖn thanh to¸n còng nh thêi h¹n,
h×nh thøc vµ ®iÒu kiÖn thanh to¸n mét c¸ch cã lîi nhÊt.
* Gi¶i quyÕt tranh chÊp:
Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn hîp ®ång, khi hµng ho¸ cã tæn thÊt hoÆc mÊt
m¸t,... dÉn ®Õn tranh chÊp vÒ kinh tÕ, 2 bªn c¨n cø vµo ®iÒu kho¶n thø 9 trong
hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu ®Ó chän träng tµi hay toµ ¸n kinh tÕ xÐt xö vô tranh
chÊp. C¸c bªn nªn t«n träng sù ph¸n quyÕt cña c¬ quan thô lý vô ¸n, tr¸nh khiÕu
n¹i nhiÒu lÇn g©y tæn thÊt vÒ kinh tÕ, thêi gian vµ suy gi¶m mèi quan hÖ truyÒn
thèng.
5-/ §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kÕt thóc mét hîp ®ång xuÊt khÈu:
Sau khi ®· kÕt thóc mét hîp ®ång xuÊt khÈu, ®Ó ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ cô thÓ cña
mét hîp ®ång, c¸c nhµ qu¶n lý xuÊt khÈu ph¶i tr¶i qua kh©u ®¸nh gi¸, nghiÖm
thu kÕt qu¶ cña hîp ®ång. Qua bíc nµy ngêi ta sÏ x¸c ®Þnh ®îc chÝnh x¸c kÕt qu¶
thu ®îc: lîi Ých kinh tÕ, lîi Ých x· héi,... tõ viÖc tæng hîp chi phÝ vµ doanh thu
xuÊt khÈu, ngêi ta tÝnh lîi nhuËn thu ®îc tõ viÖc thùc hiÖn hîp ®ång ®ã. Ngoµi
viÖc h¹ch to¸n lç l·i cña qu¸ tr×nh kinh doanh xuÊt khÈu, c¸c nhµ qu¶n lý cßn
ph¶i ®¸nh gi¸ vÒ b¹n hµng, vÒ thÞ trêng hµng ho¸ trªn thÕ giíi vµ ®Æc biÖt lµ mèi
quan hÖ tiÕp theo gi÷a doanh nghiÖp víi ngêi mua hµng. NhiÖm vô cña ngêi
qu¶n lý xuÊt khÈu lµ ph¶i cñng cè niÒm tin víi kh¸ch, biÕn hä tõ kh¸ch hµng míi
trë thµnh kh¸ch hµng truyÒn thèng. KÕt thóc mét hîp ®ång xuÊt khÈu còng lµ
18
dÊu hiÖu ®Ó c¸c nhµ kinh doanh xuÊt khÈu bíc vµo mét hîp ®ång míi. Qua ®¸nh
gi¸ l¹i hîp ®ång võa thùc hiÖn, hä sÏ rót ra ®îc nhiÒu kinh nghiÖm bæ Ých h¬n
nh»m ®em l¹i hiÖu qu¶ cao h¬n cho hîp ®ång s¾p tíi.
Sau ®©y lµ mét sè chØ tiªu thêng ®îc dïng trong ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ho¹t
®éng xuÊt khÈu cña doanh nghiÖp.
5.1 ChØ tiªu lîi nhuËn:
Lîi nhuËn lµ chØ tiªu hiÖu qu¶ kinh tÕ cã tÝnh tæng hîp, ph¶n ¸nh kÕt qu¶
cuèi cïng cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Nã lµ tiÒn ®Ò ®Ó duy tr× vµ t¸i s¶n
xuÊt më réng cña doanh nghiÖp ®Ó c¶i thiÖn vµ n©ng cao møc sèng cña ngêi lao
®éng.
Lîi nhuËn lµ sè d«i ra cña doanh thu so víi chi phÝ:
P=T-C
Trong ®ã:
P lµ lîi nhuËn.
T lµ tæng doanh thu.
C lµ tæng chi phÝ.
5.2 ChØ tiªu hiÖu qu¶ kinh tÕ cña xuÊt khÈu:
HiÖu qu¶ cña viÖc xuÊt khÈu ®îc x¸c ®Þnh b»ng so s¸nh sè ngo¹i tÖ thu ®îc
do xuÊt khÈu (gi¸ trÞ quèc tÕ cña hµng ho¸) víi nh÷ng chi phÝ bá ra cho viÖc s¶n
xuÊt hµng ho¸ xuÊt khÈu ®ã (gi¸ trÞ d©n téc cña hµng ho¸). ChØ tiªu nµy cho ta
biÕt sè thu ngo¹i tÖ ®èi víi ®¬n vÞ chi phÝ trong níc. C«ng thøc nµy ®îc vËn dông
®Ó tÝnh hiÖu qu¶ xuÊt khÈu kinh doanh cña tõng mÆt hµng hoÆc hiÖu qu¶ xuÊt
khÈu sang tõng níc, tõng khu vùc thÞ trêng.
Hx
Tx
Cx
viÖc xuÊt khÈu.
Trong ®ã:
Hx: HiÖu qu¶ t¬ng ®èi cña
Tx: Doanh thu (b»ng ngo¹i tÖ) tõ viÖc xuÊt khÈu ®¬n vÞ hµng ho¸, dÞch vô
(gi¸ quèc tÕ).
Cx: Tæng chi phÝ cña viÖc s¶n xuÊt s¶n phÈm xuÊt khÈu, bao gåm c¶ vËn t¶i
®Õn c¶ng xuÊt hµng (gi¸ trong níc).
5.3 ChØ tiªu doanh lîi xuÊt khÈu:
Doanh lîi xuÊt khÈu ph¶n ¸nh kÕt qu¶ tµi chÝnh cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu,
nghÜa lµ nã ph¶n ¸nh nh÷ng kÕt qu¶ b»ng tiÒn thùc tÕ thu ®îc vµ nh÷ng chi phÝ
thùc tÕ bá ra cho nh÷ng kÕt qu¶ ®ã, gi¸ tÝnh doanh lîi ®îc tÝnh to¸n trªn c¬ së
gi¸ hiÖn hµnh (gi¸ tÝnh to¸n cña kÕ to¸n doanh nghiÖp). V× vËy, vÒ mÆt lîng nã
kh«ng trïng hîp víi c¸c chØ tiªu hiÖu qu¶ kinh tÕ xuÊt khÈu ®· xem xÐt:
Dx
19
Tx
Cx
Trong ®ã:
Dx : lµ doanh lîi xuÊt khÈu.
Tx : lµ thu nhËp vÒ b¸n hµng xuÊt khÈu tÝnh b»ng ngo¹i tÖ ®îc chuyÓn ®æi ra
tiÒn ViÖt Nam theo tû gi¸ c«ng bè mua cña Ng©n hµng Ngo¹i th¬ng (Sau khi trõ
mäi chi phÝ b»ng ngo¹i tÖ).
Cx : tæng chi phÝ cho viÖc xuÊt khÈu.
5.4 ChØ tiªu doanh lîi xuÊt khÈu trong ®iÒu kiÖn tÝn dông:
§Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, ngêi xuÊt khÈu thêng b¸n chÞu hµng cña m×nh cho
ngêi mua. Vµ nh vËy ngêi b¸n sÏ nhËn thªm ®îc mét kho¶n lîi do viÖc b¸n chÞu
®ã. L·i suÊt ®Ó tÝnh sÏ lµ møc l·i do 2 bªn tho¶ thuËn víi nhau. TiÒn b¸n hµng
thu ®îc sÏ thay ®æi do cã l·i suÊt tÝn dông, ®îc tÝnh theo c«ng thøc sau:
Dx = =
Trong ®ã:
Dx : lµ doanh lîi xuÊt khÈu trong ®iÒu kiÖn tÝn dông.
Tx : lµ thu nhËp rßng vÒ xuÊt khÈu (sau khi ®· trõ ®i chi phÝ b»ng ngo¹i tÖ).
Cx : lµ tæng chi phÝ vÒ xuÊt khÈu.
R : lµ l·i suÊt tÝn dông.
Kv : lµ hÖ sè hiÖu qu¶ vèn kinh tÕ quèc d©n.
t : lµ thêi gian b¸n chÞu.
III-/ C¸c nh©n tè ¶nh hëng tíi ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña mét
doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu:
Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng th¬ng m¹i, bÊt kú mét h×nh thøc kinh doanh nµo
còng ®Òu chÞu sù ¶nh hëng s©u s¾c cña m«i trêng kinh doanh theo hai chiÒu tÝch
cùc vµ tiªu cùc. §èi víi xuÊt khÈu, néi dung quan träng cña th¬ng m¹i quèc tÕ
th× ¶nh hëng cña m«i trêng kinh doanh lµ m¹nh mÏ h¬n, bëi v× trong th¬ng m¹i
quèc tÕ, c¸c yÕu tè vÒ m«i trêng kinh doanh phong phó vµ phøc t¹p h¬n h¼n so
víi th¬ng m¹i trong níc. ë ®©y ph¶i kÓ tíi c¸c nh©n tè:
1-/ C¸c c«ng cô vµ chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«:
C¸c níc kh¸c nhau cã chÝnh s¸ch th¬ng m¹i kh¸c nhau, thÓ hiÖn ý chÝ vµ
môc tiªu cña Nhµ níc trong viÖc can thiÖp vµ ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng th¬ng
m¹i quèc tÕ cã liªn quan tíi nÒn kinh tÕ cña ®Êt níc m×nh. §Ó nÒn kinh tÕ trong
níc vËn hµnh cã hiÖu qu¶ th× nh÷ng chÝnh s¸ch th¬ng m¹i thÝch hîp lµ thùc sù
cÇn thiÕt. Trong lÜnh vùc xuÊt khÈu nh÷ng c«ng cô chÝnh s¸ch chñ yÕu thêng ®îc
sö dông ®Ó ®iÒu tiÕt qu¶n lý ho¹t ®éng nµy.
a-/ ThuÕ quan:
Trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu thuÕ quan lµ lo¹i thuÕ ®¸nh vµo tõng ®¬n vÞ
20
- Xem thêm -
.DOC 
69 
65 
83 
